Kimya Öğretmenliği - lider.web.tr · 4 LNZB SİMYACILARIN KULLANDIKLARI YÖNTEMLER Savurma,...
Transcript of Kimya Öğretmenliği - lider.web.tr · 4 LNZB SİMYACILARIN KULLANDIKLARI YÖNTEMLER Savurma,...
Kimya Öğretmenliği
Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi
Konu Anlatımı
ÖABT YAYINLARIGenel Yayın Yönetmeni
Savaş DOĞAN
Genel Yayın Yönetmen YardımcısıArzu ALAN
YazarlarRafet Emrah YALÇINKAYA
Alan EğitimiYılmaz YAVAŞ
ISBN978-605-308-350-4
Sayfa DüzeniAYMİR Yayınevi Dizgi Birimi
Baskı TarihiAnkara, 2017
BASKI
Sistem Ofset Basım Yayım
Tic. Ltd. Şti.
Strazburg Caddesi No: 31/17
Sıhhiye / Çankaya / ANKARA
Tel: 0312 395 81 12
İletişim AdresiSerhat Mah. Mehmet Akif
Ersoy Cad. No: 33 Yenimahalle / ANKARA
Cep: (0549) 435 3355
© COPYRIGHT AYMİR YAYINEVİ
Yayım Hakkı
Bu kitabın her türlü yayım hakkı Aymir Yayın Basım Dağıtım Ltd. Şti.’ye aittir. Bu kitabın baskısından 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası hü-kümleri gereğince kaynak gösterilerek bile olsa alıntı yapılamaz, herhangi bir şekilde çoğaltılamaz, genel ağ ve diğer elektronik ortamlarda yayımlanamaz.
BU KİTAP T.C. KÜLTÜR BAKANLIĞI BANDROLÜ İLE SATILMAKTADIR.
Değerli Öğretmen Adayları;Milli Eğitim Bakanlığı her yıl öğretmen ihtiyacını, adayların KPSS sonuçlarına göre yaptığı atamalarla
sağlamaktadır. Atamalarda referans alınan başarı puanları üç farklı testin sonuçlarına göre elde edilmekte ve adayların KPSS-121 puanı hesaplanmaktadır.
KPSS -121 puanı aşağıdaki bölümler ve ağırlıklandırmalardan oluşmaktadır:
Genel Yetenek Testi
Genel Kültür Testi
Eğitim Bilimleri Testi
Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi
%15%15%20
%50
Atama puanlarında en büyük etkiye sahip olan Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi’nin genel yapısını Eğitim Fa-kültelerinde verilmekte olan akademik müfredat, ilgili alanının öğretim programı ve öğretim yöntemleri oluştur-maktadır. Bu doğrultuda yayınımız, alanında uzman yazar kadromuz tarafından sınavın kapsamı, akademik yapısı ve soru tarzları dikkate alınarak titiz bir çalışma sonucu hazırlanmıştır.
Kitabın hazırlanmasında ve yayımlanmasında desteğini esirgemeyen, Dizgi Bölümü Sorumlusu Zeliha DE-MİRKAYA’ya, Lider Yayınevi redaksiyon ekibine ve Kurumsallaşma Koordinatörümüz Engin POLAT’a teşekkür ederim.
Tüm adayların yaşamında ve eğitim sürecinde başarı dileklerimle...
SUNU
Genel Yayın Yönetmeni Savaş DOĞAN
İÇİNDEKİLER
1. BÖLÜM
2. BÖLÜM
3. BÖLÜM
4. BÖLÜM
5. BÖLÜM
KİMYANIN GELİŞİMİKONU ANLATIMI ................................... 3
KONU TESTİ ......................................... 6
MADDE BİLGİSİKONU ANLATIMI ................................. 11
KONU TESTİ ....................................... 32
PERİYODİK ÇİZELGEKONU ANLATIMI ................................. 61
KONU TESTİ ....................................... 77
ATOM VE ELEKTRİKKONU ANLATIMI ................................. 39
KONU TESTİ ....................................... 53
BAĞLAR
KONU ANLATIMI ................................. 85
KONU TESTİ ..................................... 103
6. BÖLÜM
7. BÖLÜM
8. BÖLÜM
9. BÖLÜM
10. BÖLÜM
BİLEŞİKLERKONU ANLATIMI ............................... 109
KONU TESTİ ..................................... 124
KİMYASAL DENKLEMLERKONU ANLATIMI ............................... 129
KONU TESTİ ..................................... 137
KİMYASAL HESAPLAMALARKONU ANLATIMI ............................... 155
KONU TESTİ ..................................... 161
KİMYA KANUNLARI VE MOL KAVRAMIKONU ANLATIMI ............................... 143
KONU TESTİ ...................................... 150
KATILAR VE SIVILARKONU ANLATIMI ............................... 167
KONU TESTİ ..................................... 174
11. BÖLÜM
12. BÖLÜM
13. BÖLÜM
14. BÖLÜM
15. BÖLÜM
GAZLARKONU ANLATIMI ............................... 181
KONU TESTİ ..................................... 195
ÇÖZELTİLERKONU ANLATIMI ............................... 203
KONU TESTİ ..................................... 218
KİMYASAL REAKSİYONLARDA ENERJİKONU ANLATIMI ............................... 223
KONU TESTİ ..................................... 241
KİMYASAL KİNETİKKONU ANLATIMI ............................... 249
KONU TESTİ ..................................... 261
FİZİKSEL VE KİMYASAL DENGEKONU ANLATIMI ............................... 269
KONU TESTİ ..................................... 278
16. BÖLÜM
17. BÖLÜM
18. BÖLÜM
19. BÖLÜM
20. BÖLÜM
ALAN EĞİTİMİ
ÇÖZÜNÜRLÜK DENGESİ KONU ANLATIMI ............................... 285
KONU TESTİ ...................................... 293
ELEKTROKİMYAKONU ANLATIMI ............................... 317
KONU TESTİ ..................................... 329
KİMYADA ÖZEL KONULARKONU ANLATIMI ............................... 335
KONU TESTİ ..................................... 339
ORGANİK BİLEŞİKLER VE REAKSİYONLARIKONU ANLATIMI ............................... 345
KONU TESTİ - 1 ................................. 398
KONU TESTİ - 2 ................................. 402
KONU ANLATIMI ............................... 409
KONU TESTİ - 1 ................................. 513
KONU TESTİ - 2 ................................. 518
ASİT - BAZ DENGESİ KONU ANLATIMI ............................... 299
KONU TESTİ ..................................... 312
1. BÖLÜM KİMYANIN GELİŞİMİ
www.lideryayin.com
www.lideryayin.com3
1.BÖLÜM
KİMYANIN GELİŞİMİSİMYADAN KİMYAYASİMYASimya kimyanın bilim öncesi gelişmemiş halidir.De-ğersiz madenleri altın veya gümüş gibi değerli ma-denlere çevirebilme (felsefe taşını bulma), bütün hastalıkları iyileştirebilecek ve hayatı sonsuz yapacak ölümsüzlük iksirini bulma uğraşlarına simya (alşimi), bu işle uğraşanlara da simyacı (alşimist) denir.SİMYACILARIN UĞRAŞ ALANLARIAstroloji, Felsefe, Madencilik ve Metalurji, Kozmetik, Sanat, Dericilik, Eczacılık, Tıp, Kimya, Fizik gibi bir çok alanda çalışmalar yapmışlardır.
SİMYACILARIN BULUŞLARIDerilerin işlenmesi ve boyanması, bitki köklerinden bo-yar maddeler ile esans ve kozmetik maddelerin eldesi, çanak çömlek yapımı, seramik üretimi, sabunun eldesi, hastalıkların tedavisi için ilaç yapımı, şapın keşfi, tuzun keşfi, bazı elementlerin (C, S, Si, Fe, Cu, Zn, Ag, Sn, Pb, Hg, Au gibi) keşfi, alaşımların eldesi, camın elde-si, barutun eldesi, tutkalın eldesi, kağıdın eldesi, hint güherçilesi(KNO3) ve şili güherçilesi (NaNO3)’nin keşfi, Kıbrıs taşının (FeSO4) keşfi, göz taşının (CuSO4) keşfi, H2SO4–HNO3–HCI gibi kimyasalların keşfi, likör ve şa-rap üretimi gibi bir çok buluşları olmuştur.
Orta çağ bilim tarihi islam medeniyetinin gelişme tari-hinden itibaren başlatılır ve iki döneme ayrılır. 1. dönem 8-13.yy arasını kapsar. 2. dönem 13-16yy arasını kapsar. Batıda fizik ve kimyanın geliştiği ve üniversite-lerin kurulduğu dönemdir.
TANINMIŞ SİMYACILARAristotales, Ebu Bekir – El Razi, El Biruni, Huneyn Bin İshak, Al Kazhani, Lokman Hekim, İbni Sina, İbni Rüşt, El Cezeri, El Cevberi, Cabir Bin Hayyan, Farabi, İsaac Newton, Robert Boyle
Eski Yunan ve Avrupa felsefesinin başlatıcısı olarak sayılan Miletoslu Thales (M.Ö 624-545) herşeyin sudan oluştuğunu, Miletoslu Anoximenes (M.Ö 540-480) ise herşeyin havadan oluştuğunu, Heraclitos (M.Ö 585-525) herşeyin kökeninin ateş olduğuna inanıyordu. Empedokles (M.Ö 432-492) tarafın-dan ilk defa 4 element düşüncesi ortaya atılmıştır. Buna göre maddeler su, hava, ateş ve toprak adı verilen 4 temel elementten oluşmaktadır. 4 element düşünce-si Aristotales tarafından kabul görmüştür.
Aristo
A Katı maddeleri, toprak
A Sıvı maddeleri, su
A Gaz halindeki maddeleri, hava
A Yanan maddeyi, ateş
olarak sınıflandırmıştır.
Aristo’ya göre; A Ateş; kuru ve sıcak
A Toprak; kuru ve soğuk
A Su; soğuk ve ıslak
A Hava; sıcak ve ıslak
özelliklerini gösterir.
Aristo’ya göre;Bir madde diğerine göre daha yanıcı ise ateş, daha akıcı ise su elementini o maddeye oranla daha fazla oranda içerir.
SİMYACILARIN KULLANDIKLARI ARAÇ-GEREÇİmbik, huni, kum ve su banyoları, kristallendirme ça-nakları, beher, damıtma balonları...
KİMYANIN GELİŞİMİ
Kimya Öğretmenliği
www.lideryayin.comwww.lideryayin.com4
KİMYA
SİMYACILARIN KULLANDIKLARI YÖNTEMLERSavurma, yoğunluk farkı, öğütme, kaynatma, çalka-lama, yıkama, özütleme, saklama, kavurma, destilas-yon, kristallenme...
Cabir Bin Hayyan; vitriyolü (Kıbrs taşı:FeSO4) O Su ile damıtarak zaç yağı (H2SO4) O Hint güherçilesi (KNO3) ile damıtarak kezzap
(HNO3) O NaCI ile damıtarak tuz ruhu (HCI) elde etmiştir.
Cabir Bin Hayyam tuz ruhu (HCI) ve kezzap (HNO3) suyunu karıştırarak altını çözmede kullanılabilen kral suyu (aqua regia)’nu elde etmiştir.Cabir Bin Hayyam atomların parçalanabileceğini; fi-ziki yöntemlerle atom değerlerinin değiştirilmesi ile me-tallerin birbirine dönüşebileceğini ileri sürmüştür.
Simyacılar değersiz madenleri altın ve gümüş gibi de-ğerli madenlere çevirebileceğine inandıkları efsanevi taşa “felsefe taşı” adını verdiler ve bulunması için çaba sarfettiler.
Simyacılar; O Vitriyolü (Kıbrıs taşı: FeSO4) boyar madde (koyu
mavi renk) olarak kullanmışlardır. O Şapı [KAI(SO4)2· 12H2O] mikrop arındırma, te-
davi işlemleri, deri işlemeciliği ve boyamacılığında kullanmışlardı.
O Kükürt buharı ile ağartma işlemiyle elde ettikleri ürünlerin dayanınıklığını arttırmış ve uzun süre bo-zulmadan saklanabilmelerini sağlamışlardır.
Simyacılar, bir madde yıkıldığında yanmadan içinden ayrıldığını düşündükleri nesneye “flojiston”(ateş ruhu) adını vermişlerdir.
SİMYA İLE KİMYA ARASINDAKİ FARKLAR A Simya ruhsal, Kimya bilimseldir. A Simya sınama (deneme-yanılma) sanatıdır. A Kimya labaratuvar ortamında belirli koşullarda ya-
pılan bilimsel deney ve gözlemlere dayanır. A Simyada sistematik bilgi birikimi oluşmamıştır.
Kimyada sistematik bilgi birikimi oluşmuştur ve oluşmaya devam etmektedir.
Kimya tarihçisi Herman Koop’a göre;Simya çağı (M.Ö 300-1600): Değersiz madenleri altına çevirecek felsefe taşının ve ölümsüzlük iksirinin arandığı dönemdir.İyotro kimya (Tıp Kimyası) çağı (1500-1800): Ecza üzerine çalışmaların yoğunlaştığı, ilaçların hazır-landığı dönemdir.Filojiston çağı (1700-1800): Yanma sürecinin araş-tırıldığı dönemdir. Bu teoriye göre yanan her maddenin kütlesi azalır.
Joseph Priestly, civa II oksitin ısıtılmasıyla bir tür ha-vanın (gazın) kolayca ayrıldığını görmüştür. Bir Filojis-tonist olan Josph Priestly, oksijeni bilmeyerek bula-rak, Filojiston kuramının temelini sarsmış oldu. Antonie Lavaisier “kütlenin korunumu” yasasının ifade ederek filojiston kuramını çürütmüştür.
www.lideryayin.comwww.lideryayin.com 5
KİMYANIN GELİŞİMİ
İngiliz bilim adamı Robert Boyle 1661’de yayımladığı “kuşkucu kimyager” adlı eserinde Aristotales’in ele-ment yorumunu çürüttü. Elementleri maddenin par-çalanamayan yapı taşları olarak tanımladı. Kimyasal birleşmelerde elementlerin özelliklerinin tümüyle de-ğiştiğini, karışımlarda ise böyle olmadığını ilk kez ileri sürerek simyadan kimyaya geçişi sağladı. Antonie La-voisier’de 18.yy’da kimyasal reaksiyonlarda “kütlenin korunumu” yasasını ifade ederek bu geçişi hızlandırdı.
Kimya tarihçilerine göre 16-18. yüzyıllar arasındaki dönem Rönesans dönemi(yeni çağ kimyası) olarak da tanımlanır. Rönesans döneminde Hollandalı bilim insanı Van Helmont deneylerinde eşit kollu teraziyi kullanarak kimyasal çalışmalara nicelik kazandırmış-tır. Van Helmont “soğukta sıvı haline geçenler buhar-dır” şeklinde buharın tanımını yaptı. Gazlar ile buharlar arasındaki ayrımı ilk defa ifade etti. Havada çok farklı gazların olduğunu ifade ederek havanın tek türden bir madde olduğu düşüncesine ilk kez karşı çıkmıştır.
BİLİMSEL ÇALIŞMA BASAMAKLARI1) Gözlem YapmaÜzerinde çalışılan, araştırması yapılan konu ile ilgili temel bilgilerin araştırıldığı dönemdir.
2) Hipotez OluşturmaAraştırılan konu ile ilgili bir varsayım ileri sürülerek bu varsayımı destekleyen deneylerin tasarlandığı süreç-tir.
3) Deney YapmaHedeflenen amaca uygun koşullar, maddeler, araç ve gereçler kullanılarak deneylerin yapıldığı süreçtir. Deneyler tekrarlanarak sonuçların doğrulukları kontrol edilir.
4) Hipotez DoğrulamaDeney sonuçlarının oluşturulan hipotezi hipotezi doğ-rulamasını kontrol edildiği süreçtir. Deneyler hipotez doğrulanana kadar tekrarlanır, doğrulanmazsa hipo-tez yenilenir.
5) Teori OluşturmaDeneyler ile doğrulanmış hipotezlerin bilim insanları tarafından bir kuram şeklinde düzenlendiği süreçtir.
6) Sonuçların PaylaşılmasıSonuçlar bilimsel dergilerde yayımlanır, bilim insanla-rı ile paylaşılır, bilimsel çalışmaların gelişmesine yar-dımcı olunur.
www.lideryayin.comwww.lideryayin.com6
KİMYA
1. Simyacıların elde ettikleri ürünlerin dayanıklı-lığını arttırmak ve uzun süreli saklanabilmele-rini sağlamak için kullandıkları yöntem hangi-si olabilir?A) SaklamaB) ŞaplamaC) TuzlamaD) YıkamaE) Kükürt buharı ile sarartma
2. Değersiz madenleri altına çevirme uğraşlarına ne ad verilir?A) MetalurjiB) KimyaC) AlşimiD) Maden işletmeciliğiE) Radyoaktivite
3. Alşimistlerin bir madde yakıldığında, yanma-dan o maddeden ayrıldığına inandıkları nesne-ye verdikleri ad nedir?A) HavaB) SuC) FilojistonD) Felsefe taşıE) Ölümsüzlük iksiri
4. Aristotales’in madde sınıflandırmasına göre, aşağıda verilen madde sınıflandırmalarından hangisine verilen madde örneği yanlıştır?
Madde Sınıfı ÖrnekA) Hava Azot GazıB) Su SütC) Toprak PetrolD) Su KolonyaE) Toprak Bakır
5. Aşağıdakilerden hangisi alşimistlerin keşfetti-ği madde örneklerinden biri değildir?A) CamB) BarutC) H2SO4D) HNO3E) Deterjan
6. “Kuşkucu Kimyager” adlı eser ile simyadan kim-yaya geçişi başlatan kimdir?A) John DaltonB) Antoine LavoisierC) Van HelmontD) Robert BoyleE) İbn-i Sina
www.lideryayin.comwww.lideryayin.com 7
KİMYANIN GELİŞİMİ
7. Kimya tarihçilerine göre Rönesans döneminde kimyasal çalışmalara nitelik kazandıran bilim adamı kimdir?A) John DaltonB) Antoine LavoisierC) Robert BoyleD) Van HelmontE) Proust
8. Aşağıda verilen yöntemlerden hangisi simya-cıların kullandığı yöntemlerden biri değildir?A) DamıtmaB) SaklamaC) EritmeD) TartmaE) Özütleme
9. Kimya tarihçisi Herman Koap’a göre iyotro-kimya çağı hangi çalışmaları kapsar?A) HNO3, H2SO4 gibi kimyasalların eldesiB) Yanma sürecinin araştırılmasıC) İlaçların eldesiD) Sabunların eldesiE) Cam çeşitlerinin eldesi
10. Simyacıların değersiz metalleri altına çevirebi-leceğine inandıkları ve keşfi için çaba sarfet-tikleri taş hangisidir?A) Kıbrıs taşıB) Göz taşıC) Kan taşıD) Kireç taşıE) Felsefe taşı
11. I. Felsefe taşını bulma uğraşlarıII. Bütün hastalıkları iyileştirebilecek ve hayatı
sonsuz yapacak ölümsüzlük iksirini bulma ara-yışları
III. Tüm maddeleri çözebilecek bir çözücü keşfet-me uğraşları
Yargılarından hangileri simyanın tanımı olarak kabul edilebilir ?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) I ve III E) I,II ve III
12. Çinli simyacılara göre 5.ana element hangisi-dir? A) TahtaB) AteşC) ToprakD) SuE) Demir
13. Altını dahi çözebilen kral suyunu keşfeden simyacı hangisidir?A) Cabir Bin HayyanB) Ebu Bekir el RaziC) El BiruniD) El CezeriE) El Cevberi
14. 4 element düşüncesini ilk defa ifade eden aşağıdaki düşünürlerden hangisidir?A) Miletoslu ThalesB) Miletoslu Anoximenes C) HeraclitosD) EmpedoklesE) Aristotales
www.lideryayin.com8
KİMYA
15. Özellikle arap simyacıların esans eldesinde kullandıkları simya dönemi araç – gereci aşa-gıdakilerden hangisidir?A) SüzgeçB) HuniC) İmbikD) ElekE) Kum ve su banyoları
16. H2SO4, HNO3, HCI gibi kimyasalları keşfeden alşimist hangisidir?A) Cabir Bin HayyanB) Ebu Bekir El RaziC) El BiruniD) El CezeriE) El Cevberi
17. “Soğukta sıvı haline geçenler buhardır” şeklinde buharın tanımını yaparak, gazlar ile buharlar arasındaki ayrımı ilk defa ifade eden bilim in-sanı hangisidir?A) Robert BoyleB) Antonie LavoisierC) Van HelmontD) Joseph PriestlyE) Cabir Bin Hayyan
18. “Kütlenin konumu” yasasının ifade ederek filo-jiston kuramını çürüten bilim insanı hangisi-dir?A) Robert BoyleB) Antonie LavoisierC) Van HelmontD) Joseph PriestlyE) Cabir Bin Hayyan
19. Havada çok farklı gazların olduğunu ifade ederek havanın tek türden bir madde olduğu düşüncesine ilk kez karşı çıkan bilim insanı hangisidir?A) Robert BoyleB) Antonie LavoisierC) Van HelmontD) Joseph PriestlyE) Cabir Bin Hayyan
20. Deneyler tekrarlanarak sonuçların doğrulukla-rının kontrol edildiği bilimsel çalışma basama-ğı hagisidir?A) Hipotez DoğrulamaB) Hipotez Oluşturma C) Teori Oluşturma D) Sonuçların PaylaşılmasıE) Deney Yapma
KONU TESTİ
CEVAP ANAHTARI
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10E C C C E D D D C E11 12 13 14 15 16 17 18 19 20E A A D C A C B C E