19 Nisan 2006 1

Türk mü, Türkiyeli mi?Kim bu Türkler ?

Bozkurt GÜVENÇİstanbul Kültür Üniversitesi

Konferans Notları

19 Nisan 2006 2

Kim Bu Türkler?

• Asyalı mı Avrupalı mı?• Müslüman mı laik mi?• Fatih’in torunları mı?• Osmanlı’nın Yetimi mi?• Batılı mı Doğulu mu?• Asker mi Sivil mi?• Ordu mu Millet mi?• Savaşçı mı Barışçı mı?• İslam’ ın Kılıcı mı?• Tanrı’nın Cezası mı?

• Köylü mü Kentli mi?• Sünni mi Alevi mi?• Batı’ nın Bekçisi mi?• Türkmen mi Yörük mü?• Toplum mu köprü mü?• Vahşi mi medeni mi?• Alttaki mı üstteki mi ?• Çılgın mı, akıllı mı?• Türk mü Türkiyeli mi?• Kim bu Türkler ?

19 Nisan 2006 3

Kimlik: Soru ve Sorunlar...

Kimlik

• “Kimsin?” sorusuna verilen yanıtlardır.

• Kişinin (kendi) cevapları kimlik;

• Ötekilerin cevapları imaj (imge)’ dir.

• Kimlik ile imge eş, eşit, özdeş değil.

• Türlü, çeşitli kimlikler ve imgeler var.

• Kimlik ve imge sorunları evrenseldir !

Kimlik

• “Kimsin?” sorusuna verilen yanıtlardır.

• Kişinin (kendi) cevapları kimlik;

• Ötekilerin cevapları imaj (imge)’ dir.

• Kimlik ile imge eş, eşit, özdeş değil.

• Türlü, çeşitli kimlikler ve imgeler var.

• Kimlik ve imge sorunları evrenseldir !

19 Nisan 2006 4

Kimlik Türleri / ÇeşitleriKatlar ve Katmanlar...

Bireysel kimlikler

Cebimizdeki kimlik (kartı) bireyleri birbirinden ayırmaya; bireyi saptamaya yarıyor. Nüfus cüzdanı, pasaport, banka kartı vb gibi.

Kişisel kimlikler

Soydan gelen, din, dil-kültür, iş-meslek, (seçimlik), kurumsal kimlikler, kartsız olabilir; bireyleri gönüllü olarak birleştirir ya da ayırır.

19 Nisan 2006 5

Kültürel ve Ulusal Kimlik

Kültürel Kimlikler

Bir toplum ve toplulukta tarih ve soydan gelen dil, din, töre, meslek vb kimlikler.

Ulusal Kimlik• Br toplumdaki bireysel, kişisel, kültürel yasal ve

anayasal kimliklerin toplamı olan ve uluslaşma süreci ile gelişen üst kimlik; bütün kimlikleri kapsıyor ama ortadan kaldırmıyor.

• Birlik içinde çeşitlilik ilkesi korunmalı.

19 Nisan 2006 6

Kimlik ve Türk Kimliği

• Kimlik ve Türk Kimliği, Kimliğimiz:• Kültür Tarihimizin bilinç sorunudur:

TÜRK Tarihi nerede / ne zaman başladı?– Onbin yıl önce Küçük Asya’ da mı?– İkibin yıl önce Orta Asya’da mı?– Bin yıl önce İslamiyetle mi?– Selçuklu ya da Osmanlı ile mi?– Laik Türkiye Cumhuriyeti ile mi?

19 Nisan 2006 7

Ulusal Kimlik: Bir Tarih Bilinci !

Kültür Tarihimizi • Anadolu’da başlatanlar “Anadolu Yerlisiyiz” der,• Altaylar ’da başlatanlar “Turanlı Türkmeniz” der,• İslamiyet ile başlatanlar “Şükür, Müslümanız” der,• Selçuklu /Osmanlı ile başlatanlar “Biz Fatihiz” der,• Cumhuriyet’le başlatanlar “Ne Mutlu Türküm” der.

– Bunların hepsi doğrudur! Hangibi yanlış?

– Kültür tarihini teke indirgemek; kendinden önceki ve sonrakileri reddetmek, yanılgıdır.

– Tarih yaşanmıştır, yorumlanmakla değişmez!

19 Nisan 2006 8

Türk Kültür Tarihi

Beş Tarihi Evrede İncelenebilir

• Türklerden önceki Küçük Asya• Küçük Asya’dan önceki Türkler• Anadolu’nun Fethi ve Türkleşmesi• Osmanlı ve Türk: Kim Kim (değil) di?• Türkiye Cumhuriyeti

• Kültür Devrimi ve de• Demokrasi Devrimi

19 Nisan 2006 9

Türklerden Önceki AnadoluÇünkü o mirası biz üstlendik ve taşıyoruz!

• Tarım Devrimi MÖ10 bin

• İlk evcilleştirmeler• İlk yerleşmeler• Demir / Bakır çağları• Hititler / Frigler / Troya• Ege-İyon Kentleri• Hellenler / Persler• Roma ve Hıristiyanlık • Medeniyetin Beşiği

• Mümbit Hilal MÖ 8500

19 Nisan 2006 10

Göktürk ImparatorluğuGerçek mi, Efsane mi ?

19 Nisan 2006 11

Altaylar’dan Türk Göçleri

19 Nisan 2006 12

Roma ve Hıristiyanlık MS 100

• Efes Amfitiyatrosu >> • Tarsuslu Aziz Paul ve

Hıristiyanlık• Ilk yedi• Kilise• Anadolu’da• kuruldu

19 Nisan 2006 13

Osmanlı ile Türk: Kim Kim (değil) di?

• Osmanlı Uç Beyliği:Bizans’ın yerini aldı.

• Büyük bir imparatorluk kurdu, yönetti.

• Göçebe Türklere yer ve yönetim görevi vermedi.

• Osmanlı, İslam-öncesi Türk tarihini unuttu.

• “Devlet Ebed” olamadı,• En son Türk kurtuldu.

• Osmanlı ve Europa

19 Nisan 2006 14

Osmanlı’dan Türkiye’ye...Son ve Zor Yüzyıllar • Karlofça’da (1699) durdu • Küçük Kaynarca (1774) ile

“Doğu Sorunu:1774-1920” • Yunan İsyanı (1821-28)• Mısır (Kavalalı) İsyanı• Yeniçeri Ocağı söndü• Osmanlı Bankası• Tanzimat/ Islahat (1839-76)• Düyun-u Umumiye (1883)• 2.Meşrutiyet, Genç Türkler• İmparatorluk kurtarılamadı

• Sèvres Haritası 1920

“Doğu Sorunu”na Çözüm

19 Nisan 2006 15

T.C.: Bir Kültür Devrimi

Türkiye Cumhuriyeti Osmanlının varlığı, mirası ve külleri üzerinde, kurtuluş ve bağımsızlık savaşı ile kuruldu.

Kendi yarattığı çağdaş• Kültür temelleri• Üstünde yükseldi

Türk Devriminin Amacı– Eğitimde– Yönetimde– Hukukta – Ekonomide – Sanatta– Ulaşımda– Dil ve İletişimde– Dinde laiklik– Uluslaşmada

Çağdaş UYGARLIK !

19 Nisan 2006 16

Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Istanbul Görüntüleri 1920’ler

Tarım Kentinde Dini Cemaatler

19 Nisan 2006 17

Demokrasi Devrimi• Cumhuriyet Devrimi “karşıt”ını

yarattı: (Tanpınar, Huzur)

Demokrasi Hareketi • Demokrat Parti muhalefeti

Cumhuriyet (HP)’in “Köy Enstitüsü” ile ulaşamadığı köylere yol ve su ile ulaştı;

• Köylerin desteği ile seçimleri kazandı, iktidarda kaldı.

• Demokrat Partilerin populist (halkçı) politikaları, hızlı ve çarpık kentleşmeye yol açtı.

• Muhalif partiler iktidar oldu.

• Laik CumhuriyetteDemokratik Selam

(Turhan)

19 Nisan 2006 18

Kimlik SorunuÇağdaş ulus devletinde:Din kurumları inanç Bilim kurumları bilinçDevlet / siyaset yurttaşlık

görevleri (sadakat) istiyor.Yurttaş, bu şeytan üçgeninde

hangi güce / erke kul olacağını bilemiyor.

Pozitivizm,tek başına belki başarılı değil ama

Moderniteyi / çagdaşlığı eleştiren Post-modernistler de seçenek önermiyor.

Şeytan ÜçgeniBilim / Eğitim (Akıl)

Din/Diyanet Devlet/Siyaset (İnanç) (Yurttaşlık)

Şeytan ÜçgeniBilim / Eğitim (Akıl)

Din/Diyanet Devlet/Siyaset (İnanç) (Yurttaşlık)

19 Nisan 2006 19

Kimlik Sorunu ve Çözümü

• Laik-Anti laik, Türk-Türkiyeli, Alt-Üst

• İman (inanç)-akıl kutuplaşması yerine

• Sorunun, barışçı ve demokratik çözümü Özgürlük- Özerklik

Laiklik • Üçgeninde bulunabilir.• Çağdaş ulusçuluk!

Bilim / Eğitim

ÇÖZÜM ?

Özgürlük Özerklik

Din / diyanet Devlet /

siyaset Laiklik

Anayasamızın laiklik anlayışıve uygulaması, yalnız din-devletayrılığını değil, özgürlük ve

özerkliği de kapsar !

19 Nisan 2006 20

Özet ve Önermeler...Dört kuşakta Cumhuriyeti kurduk, yaşattık:• Devrim ve karşı devrimle —İç savaşsız...• Ulus devlet yaşıyor; *küreselci” Fukuyama:

“Küresele karşı Devleti İnşa” sözü ediyor.• Ülkemizin güvencesi -AB / ABD değil- ABC!• Demokrasi: Birlik içinde çeşitliliktir!• “Bildik dünyanın sonu; bilinmeyen gelecek”

karşısında, özgüvenimizi nasıl koruyalım? • Emperyalizme karşı en güçlü, etkili savunma:

Uygarlık ve çağdaşlıktır !

19 Nisan 2006 21

Kasgarlı’ nın Dünyası 1074

• Türk Dili Dünyası Boyutları 1074• “Türk: Türkçe konuşandır !” J.-P. Roux 1970• “Türk’ e Türkâne

söylemek gerek”

—Bahadır Han