KIdragtigheidsyfers Duitse (Spermvision ) en Spaanse (Sperm Class Analizer ) rekenaarstelsels...

21LIMOUSIN | Journal 2015

vleisgradering en klassifikasie. Dit word ongelukkig nie in die Suid-Afrikaanse vleisklassifikasiestelsel vir beesvleis in ag geneem nie.

Volgens navorsing is die korrelasie tussen vetdikte en marmering baie laag, met ander woorde daar kan vir marmering geselekteer word sonder om noodwendig onderhuidse vet te verhoog. Diere wat marmering met beperkte onderhuidse vet toon, kan binne ‘n ras identifiseer word. Verbruikers diskrimineer te veel teen onderhuidse vet en sulke karkasse se gradering sal negatief beïnvloed word en derhalwe sal die diere met goeie marmering (maar met beperkte onderhuidse vet) meer gewens wees.

Namate beskikbare karkasdata vir ‘n spesifieke ras toeneem, sal dit meer akkurate genetiese analises moontlik maak en sal meer akkurate teelwaardes vir seleksiedoeleindes beskikbaar wees.

Verbetering op bestaande ultrasoniese skandeer toerusting

Skanderings dienste word al meer as ‘n dekade deur die LNR aangebied as deel van die velddienste sowel as tydens die sentrale groeittoetse in bultoetssentrums. Tot onlangs toe is gebruik gemaak van die “Aquila Pro vet”skandeerders. Nuwer, verbeterde masjiene is nou egter teen hoë koste deur die Landbounavorsingsraad aangeskaf en bied nou selfs meer akkurate karkas metings tot voordeel van vleisbees telers. Die ouer generasie masjiene se monitor laat mens terug dink aan die ou “swart en wit” televisie stelle wat ons almal nog goed kan onthou uit die verlede. Die nuwe masjiene se vertoon skerm is egter ‘n plat skerm soortgelyk aan die hedendaagse hoë resolusie televisie stelle wat minimaal weerkaats in die sonlig en die tegnikus se taak baie vergemaklik om die akkuraatheid en herhaalbaarheid van metings te verseker. Omrede die nuwe toerusting heelwat ligter

(soortgelyke ouderdom) gebore is, op dieselfde plek (dieselfde kudde en plaas), van dieselfde geslag en wat dieselfde bestuur is vanaf geboorte tot die tyd van weging of meting. Die Breedplan-stelsel vereis dat diere in ‘n kontemporêre groep maksimum 45 dae in ouderdom mag variëer. Vir doeleindes van genetiese koppelings tussen groepe is dit belangrik dat kalwers in ‘n kontemporêre groep verteenwoordig word deur minstens twee vaars en een van die vaars moet ook gemete nageslag in ‘n ander kudde hê. (Terloops, so ‘n vaar word ‘n “koppelvaar” genoem).

Voordele

Die groot voordeel van ultrasoniese skandering is dat sekere karkasdata versamel kan word sonder om die betrokke diere te slag. Dit is natuurlik baie goedkoper as om nageslag van ‘n bul te slag en die metings op die karkasse te doen. Dit beteken ook dat bulle wat vir teling aangewend word, se genetiese potensiaal vir sekere karkaseienskappe reeds op ‘n jong ouderdom bekend is.

Volgens navorsing is hierdie karkaseienskappe oorerflik, met ander woorde die bul kan sy karkaseienskappe geneties na sy nageslag oordra. Potensiële teelmateriaal kan geskandeer en seleksiebesluite op grond van hierdie data geneem word.

Oogspieroppervlak is ‘n goeie aanduiding van ’n karkas se vleisopbrengs en hierdie eienskap is redelik tot hoog oorerflik, wat beteken redelike, akkurate, genetiese voorspellings kan met behulp van teelwaardes gemaak word. Diere binne kontemporêre groepe, wat direk met mekaar vergelykbaar is, sal variasie ten opsigte van die metings toon en ‘n aanduiding wees van diere wat bogemiddeld in groepverband is.

Marmering verhoog vleis se sappigheid en geurigheid. In baie oorsese lande soos Amerika, Australië en Europa speel marmering ‘n baie belangrike rol in

Met die twee nuwegenerasie skandeerders wat deur die LNR se Diereproduksie-instituut aangeskaf is, is van links is dr. Ben Greyling (navorsingspanbestuurder), mnr. Stephen Rasebotsa (senior navorsingstegnikus), me. Cornia Vosloo (projekkoördineerder) en mnr. Erick Joosten (senior navorsingstegnikus). Let op die skouer band wat hantering vergemaklik.

22 LIMOUSIN | Joernaal 2015

en meer kompak is, vergemaklik dit ook hantering en gerief vir die opperateur. Met behulp van ‘n skouer band, soos aangedui op foto, kan die masjien selfs saam gedra word tydens gebruik. Verdere voordele sluit in; ‘n vergrote beeld, meer gebruikers vriendelike sagte ware, raak skerm (“touch screen”) asook afstand beheer. (“Wireless”)

Navrae oor ultrasoniese skandering en die verwerking en interpretasie van karkasdata en teelwaadres kan gerig word aan beamptes van die Nasionale Vleisbeesaantekening en -verbeteringskema van

die LNR asook Breedplan SA . Geakkrediteerde LNR-tegnici:

Jurgen Hendriks (Vrystaat, sel 084 304 39040, Tebogo Serapelwane (Noordwes, sel 083 711 2224), Erick Joosten (Gauteng, Limpopo en Mpumalanga, sel 082 204 2379), Stephen Rasebotsa (Gauteng, Limpopo en Mpumalanga, sel 082 701 9636), Tinus Viljoen (Wes-Kaap, sel 072 470 8386).

Mnr. Frans Jordaan is verbonde aan die LNR-Diereproduksie-instituut, Irene; tel. 012 672 9085; e-pos: [email protected].

Deursnit en buitelyne van die oogspier.

Plasingspunte vir skandering: 1 = oogspiermarmering; 2 = oogspiergrootte en -onderhuidse vet oor die ribbes; 3 = onderhuidse vet oor die kruis. Foto: Limousin bul, DL 12 0066, van Mnr John Devonport.


Subjektiewe semen-analise (semen wat slegs onder ‘n mikroskoop ondersoek word) is die subjektiewe mening van die operateur en kan onakkuraat wees. Die Wêreldgesondheidsorganisasie (WGO) aanvaar nie meer toetsresultate wat slegs deur ‘n operateur uitgevoer is nie. Die WGO het in die negentigerjare vergelykende studies tussen verskillende laboratoriums en operateurs gedoen. Die onderskeie resultate van een monster het so verskil dat sommige toetse die semen totaal onvrugbaar bevind het, terwyl ander dit as hoogs vrugbaar verklaar het.

By Vriesit word motiliteit van sperms met behulp van Duitse (Spermvision™) en Spaanse (Sperm Class Analizer™) rekenaarstelsels gedoen. Daar word altesaam 12 beweeglikheidspatrone bestudeer. Faktore wat van uiterste belang is, is die hoeveelheid sperms per dosis semen wat lynreg swem en lewensvatbaar is.

KIdragtigheidsyfersVERSEKER SO VERHOOGDE

MET KUNSMAT IGE INSEMINAS IE

Die bevrore semen wat gebruik word tydens KI, is seker een van die belangrikste sleutels tot sukses. Dit gebeur dikwels dat boere semen laat toets nadat swak dragtigheidsyfers verkry is, en hulle dan vasstel die semen ‘swak’ is. Dit is baie meer voordelig om alle semen aan die begin van elke KI-seisoen te laat toets. Deur sinchronisasie met hierdie proses te kombineer, kan ‘n konsepsiesyfer van 70% en selfs meer, ‘n realiteit wees.

Volgens Henk is Vriesit laboratoriums, wat in 1988 gestig is, die enigste veterinêre laboratorium in Afrika wat bevrore semen objektief kan toets deur gebruik te maak die CASA sisteem (Computer Assisted Sperm Analysis). Objektiewe semen-analise is die enigste manier is om herhaalbare resultate te verkry. Dit word sterk aanbeveel dat alle marginale semen vernietig word en nie in KI-programme gebruik word nie.

VRIESIT LABORATORIuMS

Kunsmatige inseminasie word toenemend belangriker vir

hedendaagse boere. Die groot voordele wat KI inhou, is dat

beter genetika teen meer bekostigbare pryse bekom kan word.

Siektes soos byvoorbeeld Trichomoniase kan ook makliker

voorkom en beheer word.


(SCA™) ondersoek.

Akkurate en herhaalbare resultate kan slegs deur rekenaargesteunde toetse soos dié wat Vriesit gebruik, verkry word. Strooitjies wat deur Vriesit gekollekteer is, word met die woorde: “Spermvision & SCA Tested semen” gemerk, en kan as geskik vir KI beskou word.

Navrae: Henk van der Laarse tel: 0827859897www.vriesit.com

Met die motiliteitsgegewens stel Vriesit veral belang in die afstand wat die sperm per sekonde aflê, die hoeveelheid sperms wat progressief liniêr swem, en die amplitude van die spermkop. Volgens Henk is dit veral van belang wanneer die amplitude van die spermkop groter as 5 mikrometer is (verby die middellyn). Dit veroorsaak dat die sperm se energie gou uitgeput sal word en dit derhalwe nie by die eiersel sal kan uitkom om dit te bevrug nie.

Wanneer na motiliteit gekyk word, moet al twaalf beweeglikheidspatrone in ag geneem word.

Morfologie (die bouvorm) van sperms is ook van groot belang. Daar is sperms met sekere afwykings wat geen eiersel sal kan bevrug nie. Ander kan vroeë embrionale dood veroorsaak.

Morfometrie (afmetings van sperms) begin om ‘n groter rol te speel. In die geval van bevrore hondesemen kan die spermkop met tot 4,7% krimp wanneer sekere bevriesingstegnieke gebruik word. Dit is waarskynlik een van die groot redes waarom werpsel-groottes van honde wat ge-KI is, kleiner is as met natuurlike dekking. In sommige gevalle waar bees-semen met ‘n verkeerde proses gevries word, kan die koppe van die sperms swel, wat dan laer konsepsie tot gevolg het.

Lewensvatbaarheid van sperms kan vergelyk word met die ontkiemingsyfers van mieliesaad. Met lewensvatbaarheidstoetse word drie eienskappe van sperms ondersoek. Eerstens word bepaal of die selmembraan intakt is. Tweedens word gekyk of die DNS en RNS funksioneel is, en derdens of die akrosoom intakt is. uit ondervinding sê Henk dat hierdie toetse van groot belang is, aangesien spermselle soms erg deur swak bevriesingstegnieke beskadig word, en uiteraard dan nadelige gevolge kan hê. Hierdie toetse word met ‘n spesifieke molekulêre kleurstof gekleur en met ‘n gespesialiseerde mikroskoop en rekenaarstelsel

Figure 2: Spermvision rekenaarprogram

Figure 1: Spermvision mikroskoop

Figure 3 - SCA rekenaarprogram


Unraveling the secrets of nature

Ben GreylInG and FranS JorDaan, arC animal Production Institute; [email protected]; [email protected]

IntroductIon

Genomics has been in the limelight a lot lately as a technology aimed at improving the quality of our lives, whether applied directly to humans or the animals they farm with. In order to fully appreciate the potential and mode of application of this technology to our benefit, we need to understand the basic principles that it is based upon. Being informed will also aid in our adoption of this technology as a valuable tool in beef cattle breeding.

Genomics is based on the DNA sequence of an individual (human or animal), a sequence that has been part of our cells’ make-up for thousands of years. Scientists realized many decades ago already the potential benefits and applications of deciphering the code (sequence). A monumental breakthrough in this regard was achieved almost three decades ago with the birth of the “Human Genome Project” (HGP). The project’s main goals were to determine the sequence of all 3 billion building blocks of human DNA, to establish exactly where the genes are located, how they function and with which characteristics or traits they are associated with, whether good or bad.

InleIdIng

Genomika is vir ‘n geruime tyd reeds op almal se lippe en steel ook tans die kollig as dit kom by tegnologie gemik op die verbetering van die lewenskwaliteit van mense, hetsy op mense self toegepas of op die diere waarmee hul boer. Vraag is wat presies behels Genomika en hoe word dit aangewend tot voordeel van die mens?

Genomika se basis is die DNS volgorde van ‘n individu, ‘n volgorde wat al vir derduisende jare in ons en ons diere se selle vasgelê is. Wetenskaplikes besef ook reeds baie jare wat die potensiële voordele en toepassings is as die kode ontsyfer kon word. Hierdie toepassings is uiteindelik verwesenlik met die geboorte van die “Human Genome Project” (HGP) bykans drie dekades gelede. Die projek se hoofdoel was juis om die volgorde van al 3 miljard boustene van die mens se DNS molekule te bepaal en uiteindelik vas te stel presies waar die gene lê, hoe dit funksioneer en met watter eienskappe hul geassosieer word, hetsy goed of sleg. Die voordele van hierdie projek het reeds vrugte begin afwerp, beide vanuit ‘n ekonomiese sowel as ‘n kliniese oogpunt. Vanuit ‘n

Figure 2. A Chromosome, the packaging material of DNA in living cells.

Figuur 2. ‘n Chromosoom, die fisiese vorm hoe DNS in selle verpak word.

GenomicsgenomikaHoe werk

en wat beteken dit vir die boer?


Scientists have subsequently started reaping the benefits of this project, both from an economic as well as a clinical point of view. From an economical point of view the project has been labeled as one of the most successful technological advances ever, while from a clinical point of view, several applications have already seen the light. For example, it was shown that people with particular DNA sequences are at higher risk to develop certain diseases like cancers and diabetes. Physicians are now able to design more effective treatment protocols and medicines formulated for a variety of diseases associated with particular DNA sequences of individuals. Research has also shown the resemblance between genes (DNA sequences that contain vital information relating to particular traits/characteristics) from humans, insects and animals. The latter enables scientists to use animals and even insects as models for studies of diseases in humans and its subsequent treatment. An interesting example here is where a human gene that is associated with the early development of Parkinson’s disease was implanted in fruit flies, the flies eventually developing symptoms that were remarkably consistent with those found in humans.

genomIcs In cattle

• In July 2014 a scientific article reported on the progress made thus far with the “1000 Bulls Genome Project”, an international collaborative research project aimed at developing genomic technologies to enable more accurate selection by breeders. The latter is of course essential when it comes to the ability of farmers to stay competitive by fast tracking genetic progress in their herds. The article also reported on, amongst others, new information regarding specific DNA sequences or so called SNP’s that are associated with certain traits in cattle. As mentioned earlier, to fully understand and appreciate the potential applications of genomics in the beef breeding industry, it is essential to take note of a few basic principles on which the technology is based:

• DNA is the blueprint of human and animal life, and together with the environment, determines how an animal will perform. The DNA code can basically be compared to a person’s identity number: The code consists of four different letters (A, C, G and T) in a given sequence (Figure 1). The big difference however between our DNA code and our 13 digit identification number is that our DNA code consists of approximately 3 billion letters!

• All individuals on earth (except for identical twins) has a unique DNA profile or sequence, but surprisingly we are all 99.9% identical at the DNA sequence level. Only about 3% of our DNA code consists of genes (of which we have about 25 000). Genes are the pieces of DNA sequences that determine traits, for example eye color, susceptibility to certain diseases and whether the animal will be double-muscled

• The DNA of animals and plants is neatly packaged

ekonomiese oogpunt seker een van die mees suksesvolle biotegnologie projekte ooit; daar word beraam dat die HGP tussen 1988 and 2010, ‘n ekonomiese uitset van amper 800 miljard Amerikaanse dollar genereer het.

Vanuit ‘n kliniese oogpunt het verskeie toepassings reeds die lig gesien. So byvoorbeeld is aangetoon dat mense met bepaalde DNS volgordes aan bepaalde siektes ly of ‘n verhoogde risiko loop om sekere siektes te ontwikkel soos bv. sekere kankers en suikersiekte. Medici is nou in staat om meer effektiewe behandeling en medisynes te formuleer vir ‘n verskeidenheid van siektes wat met die spesifieke individu se DNS volgorde geassosieer word. Wetenskaplikes het ook intussen uit die HGP vasgestel dat die mens en dier en selfs insekte se gene merkwaardig ooreenstem. Hierdie inligting word tans gebruik om diere en selfs insekte as modelle te gebruik vir studies van siektes by die mens en dier asook die behandeling daarvan. ‘n Interessante voorbeeld is waar ‘n geen van die mens wat verband hou met die vroeë ontwikkeling van Parkinsons se siekte, in vrugtevlieë ingeplant is en die vlieë uiteindelik simptome ontwikkel het wat merkwaardig ooreenstem met die van die mens.

genomIka by beeste

Gedurende Julie vanjaar het ‘n wetenskaplike artikel verskyn wat opnuut die kollig geplaas het op die toepassing van Genomika by beeste. Die artikel het o.a. vordering bespreek wat tot dusvêr gemaak is met die 1000 “Bulls Genome Project”, ‘n internasionale navorsingsprojek wat onder andere daarop gemik is om van DNS volgordes van beeste gebruik te maak ten einde meer akkurate genomiese seleksie te bewerkstellig. Laasgenoemde is natuurlik essensieel as die boer genetiese vinniger vordering wil bewerkstellig in sy kudde, ten einde sy vermoë om kompeterend te bly, te handhaaf. Die artikel rapporteer onder andere ook oor nuwe inligting wat vorentdag gekom het, soos bv. bepaalde DNS volgrdes (SNP’s) wat verband hou met bepaalde eienskappe by beeste. Om die volle potensiaal en moontlike toepassings van genomika in die beesbedryf te waardeer en te begryp, is dit egter belangrik om ‘n paar basiese beginsels te verstaan wat die basis van die tegnologie vorm:

• DNS is die bloudruk van mens en dier se lewens, en tesame met die omgewing, bepaal dit hoe ‘n dier sal presteer. Die DNS kode kan basies vergelyk word met ‘n persoon se identiteitsnommer: die kode bestaan uit 4 verskillende letters (A, C, G en T) wat in ‘n bepaalde volgorde gerangskik is (Figuur 1). Die groot verskil egter tussen ons DNS kode en ons 13 syfer identiteitsnommer is dat ons DNS kode uit ongeveer 3 miljard letters bestaan!

• Alle individue op aarde (behalwe identiese tweelinge) het ‘n unieke DNS profiel of volgorde, maar verbasend genoeg is ons almal 99.9% identies op DNA volgorde vlak. Slegs sowat 3% van ons DNS kode bestaan uit gene (waarvan die mens ongeveer 25 000 van het). Gene is die bou stukke van DNS volgordes wat eienskappe bepaal, bv oogkleur, of


in the cell by nature in what we call chromosomes (Figure 2), of which cattle has 30 pairs. The genes are spread over many different chromosomes, and it is important to remember that some features are determined by single genes, while others, probably the majority by far, by the interaction of a variety of different genes

• Individuals may differ at the DNA sequence level in several ways (Figure 1). Two individuals can differ by only a single building block, a difference called a “SNP”. Many studies are now underway to determine which SNP’s are associated with which traits. Greater differences such as insertions and deletions can also occur, which in many cases have catastrophic consequences. Chondrodysplasia or “bulldog calf syndrome” is a disorder that results from a few letters in the animal’s DNA code that are simply omitted. In short, DNA can be compared with a pearl necklace made from four colors of pearls, and how the colors are arranged sequentially basically acts as an instruction manual for the individual

• One of the most important principles of genetics, related to breeding and selection, is how the DNA code is inherited. Exactly 50% of the DNA of each parent is passed on to the offspring, a principle that is central to the farmer’s ability to select for certain traits over generations and to verify parentage of offspring. Parentage verification on-farm also forms part of many breeders’ daily tasks, since in many cases it is a prerequisite for registration of the birth. Accurate pedigree information, as verified by DNA parentage tests, in turn forms the basis for estimating credible and accurate breeding values, one of the most powerful selection tools to the disposal of the breeder

• DNA technology is also used inter alia for the identification of individual animals in the livestock industry, which is also increasingly important in South Africa from a forensic stock theft and poaching point of view.

• DNA technology is widely applied in population genetics studies that primarily aim to quantify levels of genetic variation and inbreeding; in the diagnosis of genetically heritable diseases and in conservation genetics studies where, among others, the structure within and between animal populations are assessed

beeF cattle breedIng: genomIcs openIng up new possIbIlItIes

We already know that conventional selection methods are not very effective when it comes to certain characteristics, e.g. those that are expensive to measure (e.g. feed intake), those that can only be measured at an advanced stage of an animal’s life (e.g. mature weight) or those that can only be measured in one sex (e.g. milk production). Moreover, it is difficult to select for low heritable traits such as fertility, and therefore the genetic improvement of these traits are as a rule relatively slow. This is where genomics is very promising

‘n dier vatbaar is vir sekere siektes en of die dier bv. dubbelbespierd sal wees of nie.

• Mense, diere en plante se DNS is ook netjies deur die natuur verpak in wat ons chromosome noem (Figuur 2). Die gene lê verspreid oor verskillende chromsome. Belangrik om te onthou is dat sekere eienskappe deur slegs een geen beinvloed of bepaal word, terwyl ander, waarskynlik by verre die meeste, deur die wisselwerking van ‘n verskeidenheid gene bepaal word.

• Individue kan van mekaar verskil op DNS volgorde-vlak op verskeie maniere (Figuur 1). Twee individue kan bv. slegs ten opsigte van ‘n enkele bousteen verskil (genoem ‘n “SNP”). Laasgenoemde word tans gebruik in genomiese studies om verskille te bepaal wat met sekere gene geassosieer word. Groter verskille soos invoegings en weglatings kom ook voor, wat in baie gevalle katastrofiese nagevolge het. Chondrodisplasie of te wel “bulldog calf syndrome” is ‘n afwyking wat die gevolg is van ‘n paar letters in die dier se DNS kode wat bloot weggelaat is. In kort kan DNS dus vergelyk word met ‘n pêrelhalssnoer wat uit 4 kleure perels bestaan, en hoe die kleure opeenvolgend gerangskik is vorm basies die instruksie handleiding vir elke mens en dier se lewe.

• Een van die mees belangrikste beginsels van genetika wat verband hou met teling en seleksie is hoe die DNS kode oorgeërf word. Presies 50% van die DNS van elke ouer word na die nageslag oorgedra. Hierdie beginsel staan sentraal tot die boer se vermoë om oor geslagte heen te selekteer vir bepaalde eienskappe.

• Behalwe vir Genomika, word DNS tegnologie in die beesbedryf ook aangewend vir onder andere die identifikasie van individuele diere. Op die plaas is ouerskap-bepalings of verifikasie deel van baie telers se daaglikse take, aangesien dit in baie gevalle ‘n voorvereiste is vir registrasie van die kalf. Akkurate stamboominligting, soos geverifieer deur DNS-ouerskap toetse, vorm die basis vir die beraming van geloofwaadige en akkurate teelwaardes wat grootliks as ‘n seleksie-hulpmiddel op die plaas gebruik word. Individuele identifikasie word ook al meer belangrik in Suid-Afrika in forensiese veediefstalsake. DNS tegnologie word ook ingespan in populasie-genetika studies wat veral daarop gemik is om bv. vlakke van genetiese variasie en inteling te bepaal; in diagnose van geneties-oorerfbare siektes en in bewaringsgenetika-studies waar daar onder andere gekyk word na die struktuur binne en tussen diere populasies en die faktore wat tot verskille in die genetiese samestelling van die populasies gelei het.

nuwe moontlIkhede met genomIka vIr vleIsbeestelIng

Ons weet reeds dat konvensionele seleksiemetodes nie baie effektief is as dit kom by sekere eienskappe nie, soos bv. die wat duur is om te meet (bv. voerinname),


die wat slegs in ‘n gevorderde stadium ‘n dier se lewe gemeet kan word (bv. volwasse gewig) of die wat slegs in een geslag gemeet kan word (bv. melkproduksie). Daarbenewens is dit moelik om te selekteer vir laag oorerfbare eienskappe soos vrugbaarheid, en derhalwe is die genetiese vordering met hierdie eienskappe as ‘n reel relatief stadig. Dit is juis hier waar genomika baie belofte inhou en boere kan help om meer effektief vir hierdie tradisioneel “moeilik meetbare” eienskappe te selekteer en genetiese vordering te versnel. Die groot mikpunte is nie net om meer akkuraat te kan voorspel hoe ‘n dier sal presteer nie maar ook om hierdie voorspelling so vroeg moontlik in die dier se lewe te kan doen. Lg. kan tot groot koste besparings lei, want ons weet dat nageslagtoetsing nie net duur is nie maar ook baie tydrowend is. Een van die groot voordele wat Genomika inhou, en dit word reeds by melkbeeste gesien, is om akkurate genomiese teelwaardes vir jong diere te beraam en sodoende die die tempo van genetiese vordering noemenswaardig te versnel. Dit is egter belangrik om in gedagte te hou dat verhoogde akkuraatheid wat betref teelwaarde-beramings afhang van o.a. die aantal prestasie-rekords waaroor die dier beskik (wat tot ‘n mate gepaard gaan met sy ouderdom), die aantal diere wat aan hom verwant is wat ook prestasie getoets is, die oorerfbaarheid van die bepaalde eienskappe ter sprake en dan die tipe eienskap waarvoor geselekteer word.

Navorsing in genomika sal ook natuurlik bydrae tot ons kennis van komplekse eienskappe, hetsy dit die dier negatief of positief beinvloed. Die kuns is om uiteindelik die spesifieke DNS volgordes te identifiseer wat direk verband hou met hierdie eienskappe en uiteindelik die inligting te gebruik om akkurate toetse of modelle te ontwikkel ten einde die eienskappe te kan identifiseer en/of te kwantifiseer. Dit kom daarop neer dat ons uiteindelik vir diere met bepaalde “gunstige” DNS volgordes wil selekteer en die met slegte volgordes wil elimineer.

Ten spyte van al die voordele en potensiële toepassings wat genomika bied, moet dit slegs as ‘n aanvullende tegnologie gesien word en geensins dat dit bestaande stelsels soos prestasietoetsing sal vervang nie. Prestasie-toetsdata en stamboominligting vorm steeds die ruggraat van teelwaarde beramings, en genomiese inligting komplementeer dit ten einde die akkuraatheid daarvan te verbeter. Kernbelangrik is wat die teler van Genomika verwag, veral as dit kom by die opbrengs wat hy kan verwag in vergelyking met wat hy beplan om in die tegnologie te belê. Laasgenoemde hang grootliks af van sy bepaalde teeldoelwitte vir sy kudde, sy produksiestelsel en die mark vereistes wat hy bedien.

hoe sorg ons dat genomIka momentum kry?

Die eerste stap is om in te koop in die geloofwaardigheid en voordele wat die tegnologie bied, veral in terme van die moontlike bydrae wat dit kan maak tot vooruitgang in die bedryf. Die eerste praktiese stap om

and can help farmers to become more effective in these traditionally “hard to measure” traits. The primary aim is not only to be able to more accurately predict how an animal will perform, it is also very desirable to predict performance as early as possible in an animal’s lifetime. The latter will result in substantial cost savings since we know that progeny testing is not only expensive but also very time consuming. One of the great benefits that genomics holds, and this is already experienced with dairy cattle, is accurate genomic breeding values for young animals that enables a significant increase in the rate of genetic progress.

It is important to bear in mind that increased accuracy regarding breeding value estimates depends on a number of factors, including the number of performance records available for the animal (which is to some extent associated with his age), the number of his relatives for which performance data is available, the heritability of the specific traits in question and the type of trait in question. Research in genomics will obviously also contribute to our understanding of complex traits. The trick is to identify the specific DNA sequences that are directly affecting these traits and eventually to use the information to develop models that can quantify the association between the traits and the DNA sequences. In principle it boils down to being able to select for animals with specific “favorable” DNA sequences and to eliminate “bad” or “unfavorable” DNA sequences.

Despite all the advantages and potential applications that is offered by genomics, it only complements existing technologies and by no means replaces current systems such as performance testing. Performance test data and pedigree information continues to be the backbone of breeding value estimations, and the genomic component add additional and improved accuracy. Of critical importance however are the expectations from breeders regarding this technology, especially when it comes to the returns on investments to be made. The latter largely depends on the specific breeding objectives for the herd, the production system and the needs of the market.

From adoptIon to ImplementatIon

A prerequisite prior to adoption of a technology is to recognise its credibility and value it offers. The first practical step to take is to compile a reference population for each breed. This population should have comprehensive and as complete as possible performance data and pedigree information available. A good start is a reference population that consists of one thousand individuals.

The next step is to determine the DNA sequences or SNP’s for the animals in this population and then to determine the association between these sequences and the animal’s performance characteristics. In other words, models/formulas are developed that describe this association. In simple terms, this means a model that describes the correlation between the DNA sequence and the trait in question. The last step is to verify the models on a test population and to assess how accurate can we predict


te neem is om ‘n verwysingspopulasie vir elk ras saam te stel. Laasgenoemde moet oor so volledig moontlike prestasiedata en stamboominligting van die diere in hierdie populasie beskik. Getalgewys is ‘n goeie begin sowat ‘n duisend diere. Die volgende stap is om hierdie verwysingspopulasie se diere se DNS volgordes te bepaal (SNP’s!) en dan te bepaal wat die assosiasie tussen hierdie volgordes en die diere se prestasie eienskappe/data is; m.a.w. modelle/formules word ontwikkel wat hierdie assosiasie beskryf. In eenvoudige terme beteken dit ‘n model wat die korrelasie beskryf tussen die volgorde en die eienskap. Die laaste stap is om die modelle en formules wat ontwikkel is te verifieer op ‘n toetspopulasie - met ander woorde hoe akkuraat ons diere se prestasie kan voorspel, alles gebasseer op genomiese teelwaardes. As die verifikasie proses bevredigend is, kan die modelle uiteindelik gebruik word om genomiese teelwaardes te voorspel vir diere met, of selfs sonder prestasie data.

Navorsing word ook reeds gedoen om vas te stel wat die moontlikhede is om verskillende rasse te kombineer in die verwysingspopulasie, juis ten einde klein rasse met lae getalle en min prestasie data te akkommodeer in die toekoms.

dIe lnr en genomIka

Die LNR speel ‘n leidende rol as dit kom by die ontginning van genomika tot voordeel van die bedryf in sy geheel en om te verseker dat die teler toegang het tot die voordele wat die tegnologie bied. Die LNR is derhalwe lid van die “Livestock Genomics Consortium” wat namens die bedryf hande vat met alle rolspelers op die gebied ten einde ons land se behoeftes en prioriteite aan te spreek. Hierdie konsortium het reeds ‘n omvangryke projek ter tafel gelê wat daarop gemik is om die wiele van genomika aan die rol te sit. Die LNR het ook ‘n volledig toegeruste biotegnologie platform op Onderstepoort, een van die mees gevorderde biotegnologie laboratoriums in die suidelike halfrond, wat by uitstek geskik is om genomika te ontgin en na te vors. Die platform word bedryf en ondersteun deur ‘n groot span kundige navorsers wat onder andere reeds kyk na genomiese studies op ‘n verskeidenheid van lewende hawe spesies, insluitend vleisbeeste.

an animal’s performance, based on genomic breeding values. If the verification process is satisfactory, the models can be used to predict genomic breeding values for animals with or even without performance data.

Research is currently underway to investigate the possibilities regarding the combination of different breeds in the reference population in order to accommodate cross-breds and also small breeds with low numbers and little performance data available.

the arc and genomIcs

The ARC plays a leading role when it comes to exploiting genomics to benefit the industry as a whole and to ensure that the breeder has access to the benefits that the technology offers. The ARC is a member of the “Livestock Genomics Consortium” who, on behalf of the entire industry, joins hands with all the role players to address the needs and priorities of our country. This consortium has since submitted a multi-institutional project aimed at exploiting Genomics to the full. The ARC also has a fully equipped biotechnology platform at Onderstepoort that houses one of the most advanced DNA research laboratories in the southern hemisphere. The platform is hosted and supported by a large team of expert researchers which among others are already looking at genomic studies on a variety of livestock species, including cattle.

Figure 1. The structure of DNA, a double stranded (almost like a railway track) molecule that is remarkably simple. The strands (or tracks) are composed of four different building blocks (A,C. G and T) arranged in a specific sequence and which is individual specific.

Figuur 1. Die dubbeldraad-struktuur van DNA, verbasend eenvoudig en opgebou uit slegs 4 soorte boustene. Moontlike mutasies in kleur aangedui – kan wissel van ‘n enkele bousteen (punt mutasie) tot groter gedeeltes wat uitgelaat of selfs ingevoeg word.

LIMOUSIN | Joernaal 2015

vleis beter verstaan

AllE ROlSpElERSi n bed r y f MOET

MICHAEL BRADFIELD

Dis belangrik om die waardeketting van vee en die rol van die

kleinhandel, slagplase en voerkrale te verstaan. Veeboere

moet, soos wynboere, baie sterker ingestel wees op die

verbruiker se behoeftes.

Twee dekades se werk in die veebedryf in die ontwikkelde én ontwikkelende lande en in verskeie sektore van die vleiswaardeketting het my laat besef hoe belangrik dit vir alle belanghebbers is om mekaar te verstaan en saam

te werk in die waardeketting.

Boere kla dikwels dat hulle bloot prysnemers is (die hele bedryf is gegrond op vraag en aanbod wat in ’n groot mate klimaatgedrewe is), maar glo dat hulle baie min kan doen om die res van die waardeketting

te beïnvloed om hul produk te ondersteun.

Hierdie artikel sal ’n bietjie insig gee in sommige van die veranderinge en uitdagings wat die afgelope twee dekades in die waardeketting plaasgevind het en hoe dit in ’n veranderende

wêreld inpas.

mIn verstaan proses

Ná ’n onlangse bedryfswerksessie wat deur Landbouweekblad aangebied is, het ek die gehoor gevra of hulle meen ’n steak moet eers rus ná dit gaargemaak

is, of regstreeks van die rooster af geëet word. Die meningsopname en die bespreking agterna het gewys die gehoor is verdeeld en die meeste

mense weet min van die bespreking daaroor onder die sjefs wat ons produk gaarmaak.

In die wynbedryf is boere meer toegespits op die verbruiker se behoeftes vergeleke met die veesektor. Wynboere is

gou om die verskille in kultivar, veroudering, grondtipes en chemiese samestelling asook die voordele en

verdienste van hul produk te verduidelik. Die meeste wynmakers het ’n proepaneeltoets geslaag om te

verseker dat hulle die korrekte produk vir hul klante kan produseer.

Aan die ander kant eet sommige beesboere steeds ’n steak eerder

goed gaar as halfgaar of halfgaar tot mediumgaar.

Min boere verstaan werklik die proses wat nodig is

36

39LIMOUSIN | Journal 2015 39LIMOUSIN | Journal 2015

om konsekwent ’n sagte steak te produseer. Tog is dit ’n produk van hoë waarde (vergeleke met hoender) wat aan die einde van die waardeketting verbruik gaan word deur verbruikers wat dikwels bloot op modes en persepsie reageer. As boere nie ’n goeie begrip van hul produk het nie, hoe kan ons verwag dat die verbruiker ons produk verstaan?

Produsente is dikwels nie daaroor besorg dat hul keuse van beesras, seleksiekriteria en bestuurspraktyke ’n rol speel in die sagtheid van die eindproduk nie.

Verbruikers in Suider-Afrika word gekategoriseer volgens wat algemeen bekend staan as LSM-groepe (lewenstandaardmeting). LSM verdeel die bevolking in 10 groepe (waarvan 10 die hoogste is en 1 die laagste).

Dit groepeer mense volgens maatstawwe, soos die mate van verstedeliking, die besit van motors en die gebruik van algemene toebehore. Dit gee groepe soos die kleinhandelsektor ’n goeie aanduiding van die teikenmark.

Hoewel die mark dinamies is, toon navorsing baie duidelik dat die laer LSM-groepe na ’n goedkoper produk, soos hoender, oorskakel as die prys van rooivleis te hoog is, terwyl die hoër LSM-groepe eenvoudig minder koop. Ten spyte hiervan het Meat Standards Australia byvoorbeeld in die afgelope dekade die vraag met meer as R2 miljard

(R2 per kilogram vir boere) gestimuleer en vleisverbruik in hul bevolking beduidend laat toeneem (Amerika het dieselfde reggekry) deur ’n meer konsekwente en smaaklike produk te skep en sagte vleis te waarborg.

Vleiswetenskaplikes in Suid-Afrika doen baie om die standaard van die produk voortdurend te verbeter. Die uiteindelike doelwit moet altyd wees om ’n sagte, smaaklike produk te produseer wat in wese foutloos is wanneer jy dit gaarmaak.

Boere moet waarde toevoeg tot hul produk. Om dit te laat gebeur, moet hulle as produsente deel wees van daardie deel van die waardeketting, bydra tot navorsingsuitsette en deelneem aan die forums waar vleisstandaarde in Suid-Afrika bespreek word.

Verbruikers verlang ’n wyer verskeidenheid produkte wat onmiddellik gereed is vir voorbereiding. Wat kan makliker wees om gaar te maak as ’n vakuumverpakte stuk steak, wat vir minder as 10 minute op ’n warm gasbraaier gebraai word, dan vir 10 minute rus (veral as dit dik is), geurig en voedsaam is en rou of rou tot mediumgaar bedien word? Bedien ’n slaai daarby en jy het onmiddellik ’n ete wat maklik is om te berei.

Die rol van die beesboer, tesame met die voerkraal, slagplaasbestuurder en kleinhandelaar, moet dus wees om die verbruiker gesamentlik op te voed.


Invoer behels minder as 4% van sy totale produk korporatiewe winkels, met hoenderpote en ander afval as die grootste bydraer.

Beesvleis is 60% van sy vleisverkope. Tien jaar gelede was 10% van dié verkope die hoofsnitte, wat nou meer as 50% van die verkope is. (Private winkels sal altyd verkies om stukke van kwart- of halwe karkasse af te sny

vir produkte, soos boerewors en hamburgers. Verpakte en verouderde vleis sal nóg gewilder word. Die grootste faktor vir vernuwing in die hele bedryf was die koms van vakuumverpakte produkte. Rakspasie is duur en met vleis wat korrek en versigtig verpak word om vogverlies te voorkom, sal die rol van die slagter in ’n meer raadgewende een verander, pleks van om bloot vleis in die regte snitte op te sny. Die bemarking van die produk sal meer genuanseerd en professioneel word en gevolglik sal markaandeel groei.

Sentrale verspreiding sal van sleutelbelang wees. Kleinhandelaars kan dan die konsekwentheid van hul produk beheer en verseker dat die gehalte in alle winkels op elke dorp aan die hoogste standaarde moontlik voldoen. Naspeurbaarheid sal nóg belangriker word. Vleishandelsmerke sal gewild bly en handelsmerke, soos “Angus-beesvleis” of “Karoo-lam”, is goeie voorbeelde van suksesvolle handelsmerkprodukte.

ontbenIng en verpakkIng

Baie slagplase is besig om hul ontbeengeriewe vinnig uit te brei en hierdie neiging sal voortduur. Vakuumverpakking het die speelveld van die vleisbedryf verander. Veral die hoofsnitte (kruisskyf, lendestuk, riboogskyf en filet) word vir ongeveer ’n maand opgeberg en verouder en word maklik van die rak af verkoop.

Die feit dat speenkalwers gewoonlik in Mei gekoop word en in Oktober/November gereed is vir die mark, het altyd beteken dat die prys aan die speenkalfboer in Mei onder druk is omdat dit gewoonlik een of twee maande te vroeg vir die kleinhandel was.

’n Vakuumverpakte produk stoot nou die verouderde produk in die Kerstyd in en ons behoort mettertyd te sien dat die prys van speenkalwers in Mei styg.

Dis ook ’n werklikheid dat dit eenvoudig meer kostedoeltreffend is om ’n groter karkas te ontbeen. In een van my vorige artikels het ek op die toename in karkasgewig in die afgelope twee dekades in meeste lande ter wêreld gewys, asook dat hierdie neiging waarskynlik gaan voortduur. Dis hoofsaaklik te danke

ken vleIseIenskappe

Die verbruiker moet die verskil verstaan tussen hoe vee gevoer word (voerkraal- en veldvleis), die verskille in sagtheid tussen die twee voermetodes en tussen verskillende snitte (die riboogstuk bly my gunsteling. Dis nie net geuriger nie, maar ook goedkoper as ’n filet). Hy moet ook die verskil verstaan tussen die sappige en droë voorbereiding van snitte, die voordele van vleis laat rus ná dit gaargemaak is en die rede waarom voerkraalvleis sagter is as veldvleis (hoewel jy kan redeneer dat veldvleis geuriger is). Die verbruiker moet die verskil tussen maer vleis en vleis met marmering verstaan en ’n goeie begrip van die huidige vleisstandaarde hê, asook van die rede vir wit teenoor geel vet.

Laastens is voedselveiligheid ononderhandelbaar vir die verbruiker. Kwessies, soos die naspeurbaarheid van vleis, is van groot belang en enige siekte-uitbreking kan katastrofiese gevolge hê. Maar selfs hier kan die versigtige bestuur van die situasie dikwels slegte punte in goeies omskep.

Ná die uitbreking van malbeessiekte in Brittanje het die vleis-en-veekommissie daar ’n groot bemarkingsveldtog begin om verbruikers te oortuig dat maalvleis veilig was om te eet omdat bewys is dat maalvleis die ergste van alle snitte geraak is. Die eindresultaat was dat meer verbruikers maalvleis geëet het as voor die uitbreking.

meer hooFsnItte verkoop

Ondanks die ongunstige oordeel wat kleinhandelaars wat beesvleis verkoop, soms in die media kry, bly dit ’n feit dat as hulle werklik die boer melk met pryse, ons in ’n vryemarkstelsel is waarin enigiemand ’n kleinhandel-vleiswinkel kan oopmaak.

’n Paar kleiner bedrywe is baie suksesvol met die bestuur van drie tot vier winkels en hulle ding regverdig mee. Die groot verandering was egter die vier groot kleinhandelaars wat die skaalekonomie aan hul kant het en gesamentlik meer as 50% van ons vleis verkoop.

Hulle sal aanhou om ’n nóg groter rol te speel in die verkoop van die produk en sal aanhou om regdeur die waardeketting selfs meer betrokke te raak. Navorsing het getoon dat rooivleis klante na die winkel lok en klante wat rooivleis koop, het noodwendig ’n groter mandjie vol produkte.

Pick n Pay het, byvoorbeeld, meer as 1 000 slaghuise in verskillende winkels – van korporatiewe winkels, konsessies en Boxer-winkels in Suid-Afrika, Namibië, Swaziland, Lesotho en Zambië asook Zimbabwe met Pick n Pay én TM-winkels.

Die wêreld is vinnig besig om ’n oop speelveld te word en

daardie rolspelers in die waardeketting wat bereid is om

saam te werk, gaan die langtermynvoordele geniet.

KIdragtigheidsyfers Duitse (Spermvision ) en Spaanse (Sperm Class Analizer ) rekenaarstelsels...

Documents

Transcript of KIdragtigheidsyfers Duitse (Spermvision ) en Spaanse (Sperm Class Analizer ) rekenaarstelsels...