Kennsluaðferðahugtakið –

bein kennsla

Ingvar SigurgeirssonMenntavísindasviði Háskóla Íslands

Bókin Litróf kennsluaðferðanna

Handbók fyrir kennara á öllum skólastigum – en grunnskólamiðuð

Yfirlit um helstu kennsluaðferðir

Tilraun til að leggja grunn að sameiginlegum orðaforða kennara

Tengist upplýsingavef á Netinu:

Kennsluaðferða-

vefurinn

Nokkrar lykilspurningar um

kennsluaðferðir

Hvað er kennsluaðferð?

Hverjar eru helstu kennsluaðferðirnar? (Hvað eru t.d. helstu aðferðirnar margar?)

Hverjar eru bestu kennsluaðferðirnar?

Hvaða aðferðir henta best í ykkar greinum?

Kennsluaðferðir - kennsluhættir

• Er merkingarmunur á þessum tveimur

hugtökum?

Enski orðaforðinn

• Teaching / Instructional ...

... models, methods, strategies, techniques,

tactics

Nokkur mikilvæg atriði um

kennsluaðferðir

• Kennsluaðferðir hafa ólík markmið

• Engin kennsluaðferð er fullkomin

• Áríðandi er að kennarar þekki eiginleika, styrk

og veikleika helstu kennsluaðferða

• Hugsanlegt er að kennsluaðferðir henti

kennurum misvel

• Kennsluaðferð verður að laga að viðkomandi

nemendahópi og aðstæðum

Mikilvæg atriði þvert á allar kennsluaðferðir

Markvissar

spurningar

Smitandi

áhugi

Skýrt skipulag

Miklar

væntingar +

kröfur

Góðar

útskýringar

Framkoma

Augnsamband

Tjáning

Raddbeiting

Líkamstjáning

Virk hlustun

Jákvæð

samskipti

Sanngirni

Hlýleiki -

kímni

Niðurstöður

rannsókna

Nokkur dæmi um kennsluaðferðir?

Fyrirlestur Sýnikennsla

Hópvinna

Vettvangsferð

Hlutverkaleikur

Sjónsköpun

Endurtekningaræfing

Námsleikur

Spurnaraðferð

Hermileikur

Sagnalist

Hugarflug

Söguaðferð

(Storyline)

Efniskönnun

Þrautalausn

Púslaðferð

Verklegar

æfingar

Þankahríð

Sýning

Mismunandi „eðli“ kennsluaðferða

Kennarinn Nemandinn

Miðlar þekkingu

Aflar sérþekkingar

Hver tekur ákvarðanir - ræður ferðinni- er ábyrgur?

„Bein kennsla“ „Óbein kennsla“

Námsmat

Námsefni

Viðfangsefni

Kennsluaðferðir

Námsumhverfi

Dæmi um flokkun á kennsluaðferðum

Leitaraðferðir

Lausnaleit

Leikræn tjáning

Hlutverkaleikir

Tilraunir

„Bein“ kennsla

Samræðu-aðferðir

Samskipta-aðferðir

Sjálfstæð vinnanemenda

Fyrirlestrar

„Innlagnir“

Sýnikennsla

Spurnar-aðferðir

Sjálfstæð heimilda-vinna

Skapandi verkefni

Að hluta byggt á Lemlech 1990

Bein

kennsla

Óbein

kennsla

ReynslunámSjálfsnám

Gagnvirk

kennsla

Annað dæmi

um flokkun á

kennsluaðferðum

Flokkun IS: Hinir níu aðalflokkar kennsluaðferða

1. Útlistunarkennsla

2. Þulunám og þjálfunaræfingar

3. Verklegar æfingar

4. Umræðu- og spurnaraðferðir

5. Innlifunaraðferðir og tjáning

6. Þrautalausnir

7. Leitaraðferðir

8. Hópvinnubrögð

9. Sjálfstæð skapandi viðfangsefni

Litróf kennsluaðferðanna - Kennsluaðferðavefurinn

Þessi flokkun

byggir á

greiningu

á markmiðum

aðferðanna og

þeim kröfum sem

þær gera til

kennara og

nemenda

Dæmi um aðferðir til að bæta

kennsluhæfni sína

Hugsun - ígrundun (!)

Samræður / samvinna

Félagamat (tveggja eða þriggja manna teymi)

Fylgjast með kennslu

Lestur handbóka – fagrita

Prófa mismunandi aðferðir skipulega

Upptökur

Viðhorfakannanir

Glossary of Instructional

Strategies

Heimildir á Netinu

Kennsluaðferða-vefurinn

Edmund Sass:

Learning Theories and Teaching Models

Skref í átt til

einstaklingsmiðaðs

náms

Fyrirlestur sem

kennsluaðferð

• Hversu algengir eru

fyrirlestrar?

• Hversu góð kennsluaðferð er

fyrirlesturinn?

Mótsögnin mikla!

Engin kennslu-

aðferð er meira

notuð en fyrirlestrar

(a.m.k. í framhalds-

skólum, háskólum og

á námskeiðum í

fullorðinsfræðslu)

Engin kennslu-aðferð hefur sætt harðari gagnrýni en einmitt fyrir-lestrar

Álitamál tengd fyrirlestrum ...

Áheyrendur eru óvirkir

Erfitt að halda athygli – athygli eru takmörk sett

Erfitt að meta hvort áheyrendur skilja

Rætt er við alla sem einn

Miklar kröfur til fyrirlesara

Ofuráhersla á þekkingarmiðlun / mötun / yfirborðsatriði

Tímafrek aðferð

Ofnotuð aðferð

Aðrar aðferðir eru betri (!?)

Góðir fyrirlestrar ...

... henta vel til að miðla upplýsingum (t.d.

nýrri þekkingu)

... henta vel til að reifa mál, til að veita yfirlit

eða taka saman meginatriði

... geta kveikt áhuga (og drepið hann!)

... geta vakið til umhugsunar

Mikilvægt

Huga að kveikjum, upphafi og niðurlagi

Varast langar einræður (muna athyglishléin)

Ætla sér ekki um of

Skrá (birta, sýna) ný hugtök, heiti, formúlur

Brjóta upp – tilbreyting

Mynd tekin af heimasíðu MA

Að brjóta upp fyrirlestraformið

• Varpa fram

spurningum

• Kalla eftir

spurningum

• Leggja fram álitamál

• Þrautalausn

• Biðja nemendur að

taka efnið saman eða

vinna úr því með

öðrum hætti

• Stutt hópverkefni

• Einn, fleiri, allir

aðferðin (Think - Pair

– Share)

• Æfingar, dæmi

• Stutt próf, könnun

• Þankahríð

(Brainstorming)

Hver er ykkar skoðun á

þýðingu fyrirlestra sem

kennsluaðferðar?