Fjögur álitamál um hagstjórn

28
FJÖGUR ÁLITAMÁL UM HAGSTJÓRN 39

description

39. Fjögur álitamál um hagstjórn. Fjögur álitamál um hagstjórn. Eiga hagstjórnendur að reyna að draga úr hagsveiflum? Á stjórn peningamála að fylgja föstum reglum eða ekki? Eiga útgjöld og tekjur ríkisins að standast á? Á að breyta skattalögum til að örva sparnað?. 1. - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of Fjögur álitamál um hagstjórn

FJÖGUR ÁLITAMÁL UM HAGSTJÓRN

39

Fjögur álitamál um hagstjórn

1. Eiga hagstjórnendur að reyna að draga úr hagsveiflum?

2. Á stjórn peningamála að fylgja föstum reglum eða ekki?

3. Eiga útgjöld og tekjur ríkisins að standast á?

4. Á að breyta skattalögum til að örva sparnað?

1. Eiga hagstjórnendur að

reyna að draga úr hagsveiflum?

Sumir: Já, hagstjórnendur eiga að reyna að draga úr hagsveiflum

Hagkerfið er í eðli sínu óstöðugt og sveiflast til og frá, ef ekkert er að gert

Hagstjórn getur haft áhrif á heildareftirspurn til að vega á móti þessum eðlislæga óstöðugleika og draga úr hagsveiflum

Sumir: Já, hagstjórnendur eiga að reyna að draga úr hagsveiflum

Ástæðulaust að íþyngja almenningi með óþörfum sveiflugangi í efnahagslífinu

Með stjórn ríkisfjármála og peningamála er hægt að hemja hagsveifluna og draga þá um leið úr sveiflum í landsframleiðslu og atvinnu

Munið myndir

Tobins

Hagsveiflur í Bandaríkjunum 1871-2003

1871 1880 1889 1898 1907 1916 1925 1934 1943 1952 1961 1970 1979 1988 1997

-25

-20

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25 Kaupmáttur VLF á mann, breyting í % á ári

Aðrir: Nei, hagstjórnendur eiga ekki að reyna að draga úr hagsveiflum

Aðgerðir í peningamálum orka á efnahagslífið með löngum og ófyrirsjáanlegum töfum Það tekur tíma fyrir t.d. vaxtahækkun að

draga úr fjárfestingu fyrirtækja, svo að þenslunni, sem vaxtahækkuninni var ætlað að slá á, er kannski lokið, þegar vaxtahækkunin byrjar að bíta

Aðgerðir í ríkisfjármálum orka á efnahagslífið með töfum, þar eð ríkisútgjöld og skattar eru ákveðin á seinvirkum stjórnmálavettvangi

Aðrir: Nei, hagstjórnendur eiga ekki að reyna að draga úr hagsveiflum

Vegna óhjákvæmilegra tafa gerist það of oft, að hagstjórnendur magna hagsveiflur óvart frekar en að milda þær eins og þeir ætluðu

Æskilegt væri, að hægt væri að eyða öllum sveiflum með hagstjórn, en það er ekki raunhæft markmið

2. Á stjórn peningamála að fylgja föstum reglum

eða ekki?

Sumir: Já, stjórn peningamála á að fylgja föstum reglum

Stjórn peningamála eftir geðþótta – þ.e. án fastra reglna – getur liðið fyrir óhæfa seðlabankastjóra og misbeitingu valds

Ef seðlabankastjórar dansa eftir pípum stjórnmálaflokka, getur stjórn peningamála eftir geðþótta leitt af sér hagsveiflur sem endurspegla tímasetningu kosninga, t.d. með því að lækka vexti fyrir kosningar til að kaupa atkvæði handa ríkisstjórninni Pólitískar hagsveiflur

Sumir: Já, stjórn peningamála á að fylgja föstum reglum

Ekki er alltaf fullt samræmi sé milli þess, sem hagstjórnendur segja, og þess, sem þeir gera Það getur borgað sig fyrir seðlabanka að stíga á

bensínið (þ.e. lækka vexti) fyrir kosningar, þótt hann prediki nauðsyn þess að draga úr verðbólgu

Þetta heitir kvik ósamkvæmniEf hagstjórnendur gera sig seka um kvika

ósamkvæmni (e. time inconsistency), missir almenningur trúna á yfirlýsingar seðlabankans um það, að hann ætli að draga úr verðbólgu

Sumir: Já, stjórn peningamála á að fylgja föstum reglum

Með því að gera seðlabankanum skylt samkvæmt lögum að tryggja hóflegan og stöðugan vöxt peningamagns er hægt að reisa skorður við óhæfi, misbeitingu valds og kvikri ósamkvæmni ...... nema seðlabankinn klikki, annað

eins hefur nú gerztGetur verið hollt að binda hendur sínar

Aðrir: Nei, stjórn peningamála á ekki að fylgja föstum reglum

Fastar reglur draga um of úr sveigjanleika peningastefnunnar í ljósi nýrra og óvæntra aðstæðnaSveigjanleiki getur verið æskilegur, sé

vel með hann fariðÓsveigjanleg hagstjórn dregur úr getu almannavaldsins til að bregðast rétt og tímanlega við breyttum aðstæðum í efnahagslífinu

Aðrir: Nei, stjórn peningamála á ekki að fylgja föstum reglum

Vandinn, sem er sagður fylgja geðþóttastjórn peningamála og misbeitingu valds, er ekki reistur á óyggjandi reynslurökum

Ekki er ljóst, hversu mikil brögð hafa verið að pólitískum hagsveiflum

3. Eiga útgjöld og tekjur ríkisins að standast á?

Sumir: Já, útgjöld og tekjur ríkisins eiga að standast á

Ríkishallarekstur leggur óréttlætanlegar byrðar á komandi kynslóðir með því að þyngja skattbyrði þeirra og rýra ráðstöfunartekjur þeirra

Þegar skuldir ríkisins og vextir af þeim falla í gjalddaga, munu skattgreiðendur framtíðarinnar standa frammi fyrir tveim kostumHærri skattar eða minni ríkisútgjöld?

Sumir: Já, útgjöld og tekjur ríkisins eiga að standast á

Ríkishallarekstur veltir kostnaðinum af þjónustu ríkisins við núlifandi kynslóð á herðar næstu kynslóðar, án þess að næsta kynslóð hafi tök á að bera hönd fyrir höfuð sér

Ríkishallarekstur dregur úr þjóðarsparnaði og þá um leið úr fjármunamyndun, vinnuframleiðni og hagvexti

Aðrir: Nei, útgjöld og tekjur ríkisins þurfa ekki að standast á

Áhyggjur af ríkishallarekstri eru stundum ýktar

Hliðrun skuldarbyrðarinnar inn í framtíðina kann að vera réttlætanleg að því leyti, að ýmis ríkisútgjöld eru einnig komandi kynslóðum í hag

Skuldir ríkisins geta vaxið án afláts, þar eð fólksfjölgun og tækniframfarir auka getu þjóðarbúsins til að greiða vexti af vaxandi skuldum

4. Á að breyta skattalögum til að örva

sparnað?

Sumir: Já, það á að breyta skattalögum til að örva sparnað

Þjóðarsparnaður er ein helzta uppspretta hagvaxtar til langs tíma litið Sáum það í hagvaxtarkaflanum

Framleiðslugeta þjóðar ræðst að miklu leyti af sparnaði hennar og fjárfestingu

Mikill sparnaður leiðir af sér mikla fjárfestingu í vélum og tækjum

Sumir: Já, það á að breyta skattalögum til að örva sparnaðNúgildandi skattalög draga úr

sparnaði, t.d. með því að skattleggja fjármagnstekjur og refsa mönnum þannig fyrir auðsöfnun

Önnur leið er að skattleggja heldur neyzlu

Með neyzluskatti, t.d. vaski, greiða heimilin skatt af eyðslu sinni frekar en sparnaði Sparnaður er þá undanþeginn

skattheimtu, þar til spariféð er virkjað til að kaupa neyzluvörur eða þjónustu

Sumir: Já, það á að breyta skattalögum til að örva sparnað

Háir fjármagnstekjuskattar draga úr sparnaði og þannig einnig úr fjármunamyndun, vinnuframleiðni og hagvexti

Aðrir: Nei, það á ekki að breyta skattalögum til að örva sparnað

Breytingar á skattalögum til að örva sparnað eru einkum auðmönnum í hagHeimili með háar tekjur spara hærra

hlutfall tekna sinna en heimili með lágar tekjur

Sérhver skattabreyting, sem ýtir undir sparnað, er hátekjuhópum í hag

Aðrir: Nei, það á ekki að breyta skattalögum til að örva sparnað

Léttari skattbyrði hátekjufólks leiðir til aukins ójafnaðar og þyngri skattbyrðar lágtekjufólks

Minni ríkishalli er beinni og réttlátari leið til að auka þjóðarsparnað og leiðir síður til aukins ójafnaðar

Yfirlit

Fylgjendur virkrar hagstjórnar líta svo á, að hagkerfið sé í eðli sínu óstöðugt og hægt sé að draga úr hagsveiflum með vel útfærðum hagstjórnaraðgerðum

Gagnrýnendur virkrar hagstjórnar benda á, að hagstjórnaraðgerðir orka á hagkerfið með töfum og erfitt sé að spá fyrir um gang efnahagslífsins og hvort tveggja geti leitt til þess, að tilraunir til hagstjórnar magni hagsveiflur frekar en að milda þær

Yfirlit

Fylgjendur fastra reglna um stjórn peningamála halda því fram, að peningastjórn eftir geðþótta geti liðið fyrir óhæfa seðlabankastjóra, misbeitingu valds og kvika ósamkvæmni

Gagnrýnendur fastra reglna um stjórn peningamála leggja áherzlu á, að peningastjórn eftir geðþótta sé sveigjanlegri og geti því brugðizt betur en bundnar hendur við breyttum aðstæðum

Yfirlit

Þeir, sem telja nauðsynlegt að draga úr skuldum ríkisins, halda því fram, að ríkisskuldin íþyngi komandi kynslóðum með því að þyngja skattbyrði þeirra og rýra ráðstöfunartekjur þeirra

Þeir, sem telja ekki nauðsynlegt að draga úr skuldum ríkisins, leggja áherzlu á, að ríkisskuldin sé aðeins lítill angi af miklu stærra viðfangsefni á vettvangi ríkisfjármálanna

Yfirlit

Þeir, sem eru hlynntir því að örva sparnað með skattaívilnunum, benda á, að almannavaldið refsar sparifjáreigendum með því til dæmis að skattleggja fjármagnstekjur og draga úr bótum handa þeim, sem hafa safnað auði

Þeir, sem telja ekki nauðsynlegt að örva sparnað með skattaívilnunum, benda á, að margar skattaívilnanir til að örva sparnað myndu einkum vera auðmönnum í hag og myndu hafa tiltölulega lítil áhrif á einkasparnað