KEMİKLER HAKKINDA GENEL BİLGİLER

Dr. Esin Tokmak Özşahin

Osteoloji; Yunanca osteon: kemik, logos: bilim,

terimlerinin birleşmesini ifade eder. Latince (os) terimi özel kemiklerin

isimlendirilmesinde kullanılır. Örneğin; os coxae.

KEMİĞİN FİZİK ÖZELLİKLERİ

Kemik bir mineral asit içinde uzun bir süre tutulursa tuzlar çıkar, organik madde kalır. Bu işleme dekalsifikasyon denir. Kemik şeklini aynen korur. Ancak eğilip bükülebilir

Yeraltında uzun

süre gömülü bir

kemiğin bakteriyel

faaliyet ile

organik kısmı

kaybolur. Sadece

tuzlar kalır. Bu

işleme

dekompozisyon

denir.

KEMİĞİN FONKSİYONLARI

Kemikler vücudun sert iskeletini oluştururlar. Kaslara yapışma yeri olarak hizmet ederler. Bazı iç organlarını korurlar. Örneğin: Kafatası

beyni, columna vertebralis medulla spinalis’i, göğüs kafesi, kalp ve akciğerleri, kalça sentürü üretim organları ve mesaneyi korurlar.

Kan hücrelerini doğuran kemik iliğini içerirler. Kalsiyum ve fosfor depo ederler.

KEMİKLERİN SINIFLANDIRILMASI

Uzun Kemik Yassı Kemik

Kısa Kemik Düzensiz Kemik

Şekillerine göre

Makroskobik yapısına göre

Kompakt kemik Spongioz kemik

Mikroskobik yapısına göre

• Primer-olgunlaşmamış trabeküler kemik

• Sekonder-olgun kompakt kemik (lameller kemik)

Histogenezine göre:

Membranöz kemik Enkondral kemik

Uzun Kemiğin Yapısal BölümleriUzun Kemiğin Yapısal Bölümleri

Tipik bir uzun kemiğin

orta kısmına diafiz,

şişkince olan uç kısmına

epifiz denir. Epifizler ince

bir kompakt kemik

tabakası ile kaplı

süngerimsi kemikten

meydana gelmiştir.

Diyafiz adlı silindirik

kısmın hemen tümü

kompakt kemikten

oluşur.

Kemik Dokusunun Yapısal Elemanları

Kemik Dokusunun Yapısal Elemanları

Hücreler Osteoprojenitör hücre Osteoblast Osteosit Osteoklast

Hücrelerarası kalıp (Matriks)

Organik Matriks

Mineral tuzları

İnorganik Komponentİnorganik Komponent

Kuru ağırlığının % 65’ini oluşturur. Kalsiyum fosfat (%85) Kalsiyum karbonat (%10), Kalsiyum florid, magnezyum florid,

hidroksit ve sulfat bileşikleri ile sodyum ve potasyum oluşturur.

Kalsiyum ve fosfor hidroksiapatit kristallerini oluştururlar.

Organik Komponent Organik Komponent

Kuru ağırlığının % 35’ini oluşturur. Kollajen tip I %90-95’i Sülfatlı glikozaminoglikanlar Proteoglikanlar ve agregatları Glikoproteinler

Kemik Hücreleri Kemik Hücreleri

Osteoblast

Osteosit

Osteoklast

Kemiğe sağlamlık veren eleman kollajen liflerdir,

sertlik sağlayan ise hidroksiapatit kristalleridir.

Periosteum ve Endosteum Periosteum ve Endosteum

Kemiğin iç ve dış yüzleri kemiği oluşturan hücrelerden ve bağ dokusundan oluşan tabakalarla örtülüdür.

Endosteum kemiğin içindeki bütün boşlukları örter.

Periosteum ve endosteum kemik dokusunun beslenebilmesi, büyüyebilmesi ve onarımı için gereklidir.

Kemik Metabolizmasında Hücrelerin Görevi

Osteoblastlar: Kemik yapımını sağlar=Osteoblastik aktivite=Osteogenezis

Osteoklastlar :Kemik yıkımını sağlar= Osteoklastik aktivite= Osteolizis

Kemiğin yapısında büyük oranda Kalsiyum bulunduğundan kemik metabolizması temelde Kalsiyum metabolizmasıdır. Vücudun temel minerallerindendir. Yetişkin insanda 1 kğ kalsiyum bulunur Yaş ilerledikçe kalsiyum ihtiyacı artar.

Kalsiyum

Kemiğin Beslenmesi

• A.Nutricia

• Periosteal kan damarları

• Eklemi besleyen

arterlerden doğan

metafizial veya epifizial

damarlar

Kemiğin Sinir Dağılımı

Sinir lifleri, kan damarları ile birlikte kemiğe girerler. Vazomotor ve duyu lifleridir.

Sinir lifleri periost ve damarların dış tabakasında sonlanırlar.

Duyu liflerinden bazıları ağrı lifleridir. Periost yırtılma ve gerilmeye karşı aşırı

şekilde duyarlıdır. Kompakt tabakasına anestezisiz olarak girilirse

bir sızı ve sıkıntı verici duyu oluşur. Spongioz kemiğe girilmesi ise çok aşırı ağrı

yapar. Kırıklar son derece ağrılıdır.

Kemiklerde Yaygın Kullanılan Terimler

Tüberositas: Kemik üzerindeki geniş pürtüklü saha

Tüberkül: Küçük çıkıntı, tümsekcik

Spina-spinöz: İnce uzun dikenimsi çıkıntı

Kondil: Uzun kemigin iki ucundaki geniş yuvarlak çıkıntılar

Epikondil: Kondillerin hemen üzerinde bulunan daha küçük kemik yapılar.

Fossa: Çukur,çöküntülü yüzey

Faset: Küçük ve düz eklem yüzeyi

Fasies artikularis: Düzgün eklem yüzeyi

Kaput: Baş

Krista: Keskin kenar

Trokanter: Çıkıntı

Fissura: Yarık

Foramen : Delik

Sulkus: Oluk

Sinüs: Hava ile dolu bosluk