Kassen uit de crisis€¦ · w.v. werk voor derden 102.400 6.300 3.600 w.v. verhuur van activa...
Transcript of Kassen uit de crisis€¦ · w.v. werk voor derden 102.400 6.300 3.600 w.v. verhuur van activa...
Kassen uit de crisis Over het toekomstperspectief voor de
glastuinbouw in Zuid-Holland
Krijn Poppe l Lid PAL / senior econoom LEI Wageningen UR
Inleiding
Crisis? What Crisis?
● Langjarige ontwikkeling in de glastuinbouw
● De financiële situatie van de glastuinbouwbedrijven
● Achtergrond van de “boom” en de omslag
● Ontwikkeling in de keten
Never let a good crisis go to waste
● Kunnen we consumenten beter bedienen ?
● Kunnen we inspelen op ketenontwikkelingen ?
● Kunnen we niet beter elders ook produceren en hier regisseren ?
● De rol van de overheid als crisismanager
2
3
Figuur dalend glasareal met gem. grootte
4
Structuur glasgroenten, bloemen, potplanten
5
2014
Areaal in Zuid-Holland (ha)
2184 1270 1054
Aandeel NL (%) 45% 59% 62%
Gem. oppervlakte (ha) per bedrijf - NL
3,35 ha 1,75 ha
% bedrijven met meer dan 5 ha - NL
20% 7 %
Totaal aantal glastuinbouwbedrijven Z.Holland: 2134
6
Ca 40% van glastuinbouwers heeft forse financiële problemen
7
8
RESULTATENREKENING 2013 Glasgroente-
bedrijven
Glasnijbloemen-
bedrijven
Pot- en
perkplanten-
bedrijven
Totaal opbrengsten 2.187.800 1.312.100 1.968.000
w.v. inkomenstoeslagen en subsidies 15.400 400 0
w.v. energiehandel en -verkoop 335.500 46.100 44.400
w.v. werk voor derden 102.400 6.300 3.600
w.v. verhuur van activa 9.600 1.600 3.600
Betaalde kosten en afschrijving
Totaal betaalde kosten en afschrijving 2.080.400 1.220.300 1.841.100
Dierlijke en plantaardige activa 362.100 382.300 827.600
Energie 663.100 322.600 246.100
Materiele activa 415.800 193.100 242.300
Betaalde arbeid 390.100 203.600 374.700
Werk door derden 52.500 20.700 19.100
Financieringslasten 112.000 48.500 61.400
Algemene kosten 84.800 49.600 70.000
Resultaat
Inkomen uit normale bedrijfsvoering 107.400 91.700 126.900
Buitengewone baten en lasten -3.300 -11.400 6.700
Inkomen uit bedrijf 104.100 80.300 133.500
Inkomen uit bedrijf per onbetaalde aje 62.500 47.900 79.000
Standaardfout van het inkomen uit bedrijf 44.900 18.400 32.200
Geëxplodeerde leningen worden afgelost
(index langlopende schulden / m2 glas, 2001/05=100)
9
Bron: LEI Bedrijven InformatieNet
Factoren achter de “boom” en de omslag
Nieuwe business modellen (met name bij groente)
● Buiten veiling om direct naar retail: grotere bedrijven
● GMO met geïndividualiseerde subsidies verving doordraaien
● Energieverkopen (WKK)
● Industriële ecologie: restwarmte (serverparken e.d.)
● Nieuwe financieringsconstructies (lease & sale back)
Opbrengst verkoop oud-glas voor woningbouw (onroerend goedmotor) werkte tot de crisis
Verzadigde markt en sommige producten ook gevoelig voor stagnerende inkomens van consumenten
10
Glastuinbouwcluster
Veredeling
Productie
Zakelijke
dienstverlenin
g
Logistiek
Toeleveranciers
Onderzoek
& advies
Handel &
verwerking
Ketenorganisatie verandert (©Gereffi et al., 2005)
Gro
ndsto
f
Ein
dpro
duct
PRIJS
Groenteboer Volledige
Integratie Leidende onderneming
Leidende onderneming
Turnkey leverancier
Relatie leverancier
Markt Modulair Relationeel Gevangen Hierarchie
Laag Mate van coördinatie en machtsverschillen Hoog
Leidende onderneming
Boeren
Ontwikkeling van bedrijfssystemen
n.t.w. / ha
Tijd
Agr. Familie-onderneming (mkb) –ag. family firm Gezins-
bedrijf (family farm)
Plantageslatifundia,kolchoze
Keuter-boeren (subsis-tence farm)
Landb beleid
AKIS.gov
AgriFood Netwerken
3rd gen. uni
Stads-landbouw
Hobby-boeren
Metro
polita
n a
gric
ultu
re
12,5% agrarische export buiten EU zijn
productiemiddelen
Export zaaigoed: € 1,1 miljard
binnen EU buiten EU
Export productiemiddelen (totaal): € 3,1 miljard
binnen EU buiten EU
Kassen buiten de EU door Nederland geleverd
80 %
14
50
%
50
%
55
%
45
Deel 2 Never let a good crisis go to waste
Saneren: financiers nemen verlies, vermindert niet de capaciteit, bedreiging voor wankelende bedrijven; moet de overheid helpen met versneld vergroenen in RO ?
Innoveren:
Kan sector de consumenten beter bedienen ?
● Duurzaamheid beter communiceren?
● Groente & Fruit deficit helpen oplossen? Met ICT?
Kan sector beter inspelen op ketenontwikkelingen ?
● Veranderend retaillandschap
● Kunnen meeliften op trend naar meer lokale productie ?
● Ketens efficiënter maken, minder waste – agrologistiek en ict.
15
Duurzame productie: energie-efficiëntie en
CO2-emissie
16
Holland: zuinig met water (liter/kg tomaat)
17 Source: Stanghellini, 2014. Acta Horticulturae, 1034:25-32
Consumentengedrag en -houding tav duurzaamheid
Consumenten verkiezen altruïstische waarden zoals gelijkheid, vrede en rechtvaardigheid boven natuurwaarden (vervuiling, in balans met natuur) en egoïstische waarden (macht rijkdom, gezag)
15% van de mensen kiest eerst voor maatschappelijke waarden als dierenwelzijn, milieu en rechtvaardigheid
Gezondheid, prijs en smaak belangrijkste voedselkwaliteits-waarden
Backus et al. (2011). Voedselbalans 2011. LEI-WUR.
Voedselconsumptie ten opzichte van
richtlijnen, 2007 – 2010 (bron: PBL)
19
Big Data for Smart Food and Health Services
Life style
Health
Food
20
Veranderend retaillandschap
Retailers met breed assortiment (in rand van de stad) hebben het lastig
Discounters kennen kunstje ook
Specialty retailers in duurzaam
Webshops bezorgen thuis
Out-of-home groeit ook (trends: fast casual, food truck etc.)
21
Local4Local: het productieland voorbij?
Er is een trend naar lokale productie (want: “duurzaam”, vers, regio als reactie op globalisering, geopolitiek) en landen als Spanje en Marokko worden concurrerender
Kansen om elders capaciteit op te helpen bouwen?
of
Toch liever export van eigen bodem?
of
Gaan beide strategieën prima samen –
met de Nederlandse primaire productie
als innovatielaboratorium en showroom?
22
Kennis is tot waarde te brengen met ICT
23
Machines, installaties en kassen worden steeds meer voorzien van sensoren: Internet of Things
Nu nog vooral voor machineonderhoud en service
Maar zullen ook steeds meer gebruikt worden voor gericht advies op basis van Big Data
Vereist wel een overgang van machineleverancier naar serviceprovider
Ook kratten en producten worden steeds meer herkenbaar met RFID-tags, bar-codes etc.
Nederland Regieland is niet alleen logistieke draaischijf maar ook beheersen van datastromen
Datastromen: virtualisatie mogelijk
Logistics Intelligence
Logistics Connectivity
Real-time Virtualization
5.0
5.5
6.0
6.5
7.0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Glycongen concn. (µmol glucose equiv./g)
Ult
imate
pH
DFD
normal
normal or PSE
acid
Simulated screens to demonstrate the concept
Cloud Event Management System Cloud Event Management System
Location A Location B
Virtual
Plant
Virtual
Location A
Virtual
Location B
Environment
update Plant
location update
Environment
update
• Historic quality
trajectory based on measurements
• Simulated quality based on decay models
• Alarms for expected quality problems
• Advices for interventions
Mock-up quality simulation screen
Van insights naar intelligence
28
Concluderende samenvatting
Ja er is een crisis:
● Althans voor een fors aantal bedrijven
● Niet door mr. Poetin maar door het einde van de “boom” en de veranderende ketenstructuur
Hoe komen we er uit:
● Saneren en innoveren via verschillende sporen
● Niet alle kassen moeten blijven maar het tuinbouw-complex moet zich heruitvinden
● Dat is een collectief belang van de sector en regio
● En vraagt dus om een faciliterende overheid, vooral op innoveren, niet (alleen) op saneren
● Zorg voor cross-overs: nieuwe combinaties. Met goed onderwijs. En goede R.O.
29
Dank voor uw
aandacht -
tijd voor debat
wageningenUR.nl/lei
Straks op website PAL
en op Slideshare
31
Nederland Regieland is niet alleen logistieke
draaischijf maar ook beheersen datastromen
App store
Services
sensors actuators data sources (‘Internet of Things’)
Local Information systems
Spraying Advisory Services
Meteorological Service
State and Policy Information Service
Consumer Food safety service
E-agriculturist Service for spraying potatoes
Machine Breakdown Service
User’s devices
Other sources
Cloud Information
systems