KAR PAYI DAĞITIM POLİTİKASI

Yard.Doç.Dr. Mehmet ERKAN

KAR PAYI DAĞITIM POLİTİKASI

İşletmelerin, dönem sonunda elde ettikleri karın tamamını veya bir bölümünü pay sahiplerine dağıtmasına “kar payı dağıtımı” denir.

Dağıtılan kar paylarına “temettü”, “dividant” veya “kar payı” denir.

KAR PAYI DAĞITIM POLİTİKASI

Kar payı dağıtım politikası, elde edilen karın ortaklara dağıtılıp dağıtılmayacağı veya dağıtılacaksa hangi oranda dağıtılacağı kararlarını içermektedir.

KAR PAYI DAĞITIM POLİTİKASI

İşletme yöneticisi, kar dağıtımıyla ilgili üç temel karar verecektir:

1. Kar payı dağıtılıp dağıtılmayacağı

2. Kar payı dağıtım miktarı veya zamanı

3. Kar payı dağıtım şekli

KÂR PAYI DAĞITIM POLİTİKASINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Yasalarİşletmenin Likidite DurumuBorçların ÖdenmesiBorç Sözleşmelerindeki SınırlamalarAktif Varlıkların Büyüme HızıKazançlardaki DüzenlilikYeni Yatırım PlanlarıPay Sahiplerinin Vergi DurumuDenetimEnflasyon

KÂR PAYI DAĞITIM POLİTİKALARI

Düzenli Kâr Payı Dağıtımı

Sabit Oranda Kâr Payı Dağıtımı

Sabit Tutarda Kâr Payı + İlave Kâr Payı Dağıtımı

Düzenli Kâr Payı Dağıtımı

Düzenli kâr payı dağıtım politikasında, her yıl ödenen kay payı tutarı aynıdır. Örneğin, her yıl 200 TL kâr payı dağıtılması gibi.

Karlılıktaki artma ve azalmalar, kar payı tutarını değiştirmez.

Sabit Oranda Kâr Payı Dağıtımı

Bu dağıtım politikasında, işletme, her yıl elde edilen dönem karının belli bir oranını kar payı olarak dağıtmaktadır. Örneğin, %20, %30 gibi.

Kar payları yıldan yıla büyük değişiklik göstermektedir.

Sabit Tutarda Kâr Payı + İlave Kâr Payı Dağıtımı

İşletme, asgari bir kar dağıtım tutarına ilave olarak, elde edilen karı yüksek olduğu dönemlerde ilave kâr payı dağıtmaktadır.

KÂR PAYI ÖDEME ŞEKİLLERİ

Nakit Ödeme

Kâr Payı Olarak Hisse Senedi Verilmesi

Hisse Senetlerinin Geri Satın Alınması

Ayni Olarak Kâr Payının Dağıtılması

Kâr Payı Olarak İntifa Senedi Verilmesi

KÂR PAYI DAĞITIMI İLE İLGİLİ GÖRÜŞLER

Kar payı dağıtımının, işletmenin piyasa değerini veya hisse senedi fiyatını etkileyip etkilemediği konusunda iki zıt görüş bulunmaktadır.

Görüşlerden birincisine göre;

Kar payı dağıtımı, işletmenin piyasa değerini etkilemektedir. İşletmenin piyasa değerini maksimum yapan kar dağıtım oranı vardır.Yatırımcılar, karın hemen dağıtılmasını tercih ederler. Çünkü, gelecek belirsizdir ve paranın zaman değeri söz konusudur. Onun için, işletme kar dağıtmadığı zaman, hisse senetlerinin fiyatı düşer.

Karlı yatırım fırsatları varsa ve yatırımdan beklenen karlılık oranı, kar payının başka bir alana yatırılmasından beklenen karlılık oranından daha büyük ise, kar dağıtım oranı azalabilir veya tamamı işletmede bırakılabilir.

Walter Formülü

Optimum kar dağıtım oranının bulunmasında çeşitli modeller kullanılmaktadır. Yaygın olarak kullanılan model, Walter formülüdür. Walter modeline göre, kâr payı dağıtım kararları, işletmenin hisse senedi fiyatlarını etkilemektedir.

Walter Formülü

P = Hisse senedi piyasa fiyatıD = Hisse başına kâr payıE = Hisse başına kazançr = Yatırım kârlılığıke= Sermaye maliyeti

P =

D + r

k (E D)

ke

e

Walter formülüne göre,

r > ke ise, işletmenin kar payı dağıtmaması,

r < ke ise, işletmenin kâr payı dağıtması gerekir.

r = k ise, hisse senedi piyasa fiyatı kâr payı ödeme oranına karşı duyarsızdır.

Kar dağıtımıyla ilgili görüşlerden ikincisine göre;

Bu görüşün savunucuları, Merton Miller ve Franco Modigliani’ye göre, kar dağıtım oranı ile işletmenin piyasa değeri arasında bir ilişki yoktur.

Hisse senetlerinin fiyatı, işletmenin varlıklarına ve bu varlıklardan beklenen nakit akışlarına bağlıdır.

MM

MM'e göre, yatırım ve kâr payı ödemesinden sonra, hisse senetlerinin piyasa fiyatı değişmez. Çünkü, borçlanma veya yeni hisse senedi ihracıyla, hisse senedi fiyatındaki düşme, kâr payı ödemelerini karşılamaktadır.

MM

MM’e göre bir hisse senedinin t0 zamanında

değeri aşağıdaki formülle bulunur.

Po= to'da hisse senedinin piyasa fiyatı

P1= t1'de hisse senedinin piyasa fiyatı

ke= İskonto oranı

D1 = to'ın sonunda ödenen kar payı

P = 1

1 + k (D + P0

e1 1)

MM

Aşağıdaki formülde, D1 görülmediği için, MM, Po'ın kâr payının fonksiyonu olmadığı sonucuna varmıştır. Bu nedenle, n, m, p, I, X gibi değişkenlerin D1'den bağımsız oldukları ileri sürülmüştür.

nP0=(1/1+ke) (n+m) P1-I+X

TEŞEKKÜRLER