KanukpigiaKagajammangâppitpilukattauliguvit amma/

upvalu pijauliguvit

QANURULIURUNGNANGNIITTALVA ILVIT

NINGAQTAUVAKKUVITUVVALUUNNIIT

AANNIQTAUVAKKUVIT

1

KanukpigiaKagajammangâppitpilukattauliguvit amma/upvalu pijauliguvit

UKumaittumettitauliguvitipvit pinniatautillutit,isumâluttitauliguvit,pijagiakKututsiuliguvitupvalu uivisâlukattauliguvitaippanut, ikKanammagivukikajuttisannik Kinigasu-allutit. Namminik nillia-tailitigiaKajutsaungillatitsiunniutitauliguvit.

SunamillonetKujanânnigiaKajutsaKangi-lak Kanutuinnak pilukat-tauliguvit Kujanâtuin-nagiaKalunnagulu.Tamammik ânnititaunikuivisâttaulukannilu mali-gatsamik siKumitsivokammalu ikajuttaugunnatlutitmaligatsaligijitigut.Isumatigut ânniatitaugalu-allutit kisianili taimaigalu-attilugu pannanaitsiutiu-gunnalungilak tamanna,tâvatuak suli tamannataimângungitulinniuvuksulilu ikajutsijaugunnalutit.

QANURULIURUNGNANGNIIT

TALVA ILVIT NINGAQTAU-

VAKKUVIT UVVALUUNNIIT

AANNIQTAUVAKKUVIT

Ilvit imaittumi itkuvittimikkut aanniqtauvakkuvit,ihumakkullu aanniqtau-vakkuvit (ihumainnakkut),ikpiguhungnikkullu talval-uunniit nuliiqinikkut aanniqtauvakkuvit katima-jangnit, talva ikajuqtau-jughaujutit. Ilvit nakligha-aqtitaujungnanggittutitnipaittumik.

Talva taimaittumik inuuhiqaqtughaunngittutit.Ukuat timikkut aanningniittalvalu nuliiqinikkut aanningniinik taimailiuq-tughaunngittut inuuhipt-ingni talvalu ikajuqtau-jungnaqtuhi apirhuijikku-tigut. Tahapkuatikpiguhungnikkullu ihumaalungnikkullu (ihumainnakkut) aanning-niriit taniqtuqtaulimain-namik apirhuijikkut, talvaihuittuugaluaq ilvitikajuqtaulaaqtutit.

2

1)IppiniagiasituaguvitkappianattumegiasikKoninnittaimailingajummetitaulikK-utit Kulânitut allasimajunipilitlutit. Pilukattausima-nniguvit allât atausiannak,suli taimâgiallatuinnakpijaugiallagunnaKutit.IkajunnipaugajakKuk nam-minik pilukattautailigiamikatuinnaguiguvit. Ukuningapijutsauvutit:

• annugâtsasinnik ipvitKitungapillu katitsuilutitpigiatsiasimallugiluilan-nâgijannut upvaluKatangutinut âllugit, posimallugit upvaluitlivimmut posimatillugittutsonetillugilu, upvaluannugâKautimmut ijisimallugit. Namukiakilisimatuagunni tapvainaktigugiaKaligunni ajun-nanginitsaugasuamut.

• kenaujatsanik katitsuival-lialutit pigunnaguvit - allâtmikijogaluappat katitsui-gunnatuaguvit malugijaut-tailillutit katitsuivalliaga-

1) Ilvit ikpiguhuliruvitihuitquuqtumik talvaluun-niit najukkat hivuurana-ghikpat, talva naunainniaq-tuq ilvit najugaqaruvit aanniaqqattaqtumi katima-jaqaruvit. Ilvit ilitturi-himaguvit ningaqtauguvitatauhiinnarmik, talva ikajuqtaunngitkuvittaimaingginnangniaqtuq.Talva ikajuutighangnikhannaijariiklutik pijaaqaq-tutit annaujuhighangni.Hammaugaluit ilvitpijungnaqtatit:

• aannuraaghangni ilvillunutaqqatillu hannaijari-ighimajjavutit talvalu iirhi-malugit tutquumajjavatitilannavit qatangutivilluunniitigluani, puurhimajjavutpuukattangmi talvaluunniitqiuqunmiijjavut turhuungni,uvvaluunniit igluangnitakunnaittumi tutquumaj-javat. Tutqurhimaviitupalungnaqtumi ilingnutihuajjavuq.

3

suamut. Ilannânut tatigitsi-agunnatannutKatangutigijannulonnetâllugu, upvalu ijisimallugutapvainallu tigusogigun-nalugu pigiaKaliguvittigugunnasongugiaKallugu.

• Kitungatit jâringit nâm-matoppata tukisigianginnutKaujitikkit Kanuk piga-suammangâppit atuinnau-songulâmmata Kimâgiamiktapvainak. KappiasuniannakuKâlautiKagiangit tamat-suminga - sugusetKaujimasonguKattamatauvagut malugingitattinikKaujimanitsausongummataammalu taimâtsainakuKumaittumemmitlutik.

• kamatsiagit alakkasâjatitkatingatiutitsialugit inolipvipit alakkasâjangit,insuarappit nalunaikkutan-git ânniasiupviliagiamutnalunaikkutatit ammalupapvisâttautailigiamikalakkasâjatit Kitunganillutigumiagiamut alakkasâjatittaimaittuKaguvit. Ammalukenaujagijannik piulimat-

• kiinaujaniktauq tutquq-tuilijjavutit ajungnanggitpatmikijuugaluittauq aglival-lianiaqtut tutquqtuiqat-taruvit mikijuugaluamiknaunaiqtaulimaittumi.Tahamna ilannangnulluun-niit qatanguqatingnulluun-niit pihimapkarlugit, talvaluunniit iirhimalugithumulliqaak tammalait-tumut upalungnangniarumitigujaami ihuaqtumut.

• utaqqatit angiglikpataihumattuvjakpata, hannai-jarvigijaghangnit uqauti-vaklugit upalungnaitqijami.Irhihimaittumik hap-kuninga uqautigiqattaq-paklugit nutaqqat ilihi-manirhatqijaujutut inmata,talvalu aannirhimajungnu-ungmatattauq.

• hapkuninga titiqqaniknaunaipkutinik aanniar-vikkut, havaagharhiung-nikkullu nampagijainnik,aanniaqtulirijitkunnilunaunaipkuttat, hapkuallutitiqqap aajjikkutainnitpaliisimatkunnit uqariirhi-

siutitit alakkasâjangit,sikkitit akilitsasiniutitillu,northern niuvipvinganutnalunaikkutatit atuinnau-jutsaugiaKagivuttigutuinnagiaKallugit.

2)kamatsiagit pijauttaili-niakKoninnit. Ipvit sugusi-tillu kappianattumevise?

3)UKâlagunnaven fonnikutupvalu Kaujititsigunnalutitilinnik ikajugunnatumik,ottotigillugu ilagijait, ilan-nât, sanilligijasilu, RCMP,asinginnik nunagijanni ika-jugunnatunik, upvaluKimâpviusonik?

4)KimâpviKappat nunaligi-janni, Kaujisagit nanem-mangâta. (Kaujisagunna-Kutit tamatsuminga ukunangat : RCMP, ânniasiuttinit, niKitâttisi-jinnit, imialuluaKattatunitikajuttinit, nunalituKammikitluatsaivinni suliaKattimik,ajuKittuijummilonnet.

4

maniit upaqattangniritkutaippat pijauqungginniittalvaluunniit nutaqqatiguttiguttiriarhangniita titiran-gniriinik pihimavajjavutit.Talvaluttauq kiinaujanitutquqtuiviannit titiraang-ginnit, cheque-liurutiniklumakpiraanik, niuvrutigi-qattaqtauhighaniklu titirannuangginnik, niuvirvingmi kuapatkun-ninlu niuvirviannit titiran-nuangginnit upalungnait-tumik tutquumajaghatitqimaaniaruvit.

2)Annagvighangnik upalun-gaijajjavutit. Ilvillunutaqqatillu tajja aanniq-taunahuqquuqqat?

3)Uqautikkut uqarvigijaqa-rungnaqqit ikajuqtigilaaq-tangnik, qatangutivalungnit,ilannangnilluunniit, paliisi-matkunniluunniit, aallalluikajuqtigijungnaqtarhinunavhingni, talvaluunniitqimaavingnut aanniqtailijikkut igluannit?

5

Iligasunnak atausituin-namiungituk apigigiamikikajugunnatumikpigiaKagajaguvit.)

5)Kimaigumaven mânnanajuttanik kappiananginit-samut aigiaming? IpvitKitungatillu Kanuingikutsimânnautillugu, suli pigumatuaguvitKaujititsigunnavutit ikajugunnatumik upvaluKaujisagiallagiamullonet.Tânna ikajugunnatukKaujitiguk ammalu Kauji-titsiKullugu KimâpvisamutuKâlaKullugu pitaKappatnunagijanni upvalulonnetasinginnik ikajugunnatunik.

6)Mânnaujuk Kimaigu-maguvit ammalu pigunnalu-tit aituinnagit KimâpvimutpitaKagutsi nunagijanni.Ikajusonguniattut ilinnikikajutsigiamik ammalu ikajummilutik RCMP-kunutuKâlakKugunnalugillupikKujituaguvit.

4)Nunavhingni qimaaviqaru-vhi talvaluunnit aanniqtailijikkut igluqaru-mik, ilihimattiarlugitpijughaujutit. (Ukuninganaunaipkuttanik hapkuningainungnit naunairhijung-naqtutit: Paliisimatkunnit,aanniaqtulirijitkunnilluinulirijitkunnillu havag-viannit, imingnikkulluhigaarlungnikkullu ikajuq-tiannit, nunaqaqqaaqtuniapirhuijianni havaktiini,minihitavhingniluunniittalvalu ukuninga annga-jjuvingni ikajuqtivaluanni.Irhinggillutit apirihijung-naqtutit kitunigliqaakinungnik ikajuqtaujung-naqtunit apirhijumaguvit.)

5)Ilvit qimagumaviuk tajjanajukkat aanniqtaujuman-nginnirmik? Ilvillunutaqqatillu tajja aanniq-tailihimaguvhi, ilvituqaqatigijaghani inungmiktakunahurrittijungnaqtutitnaunaipkuttanigluunniitpijumaguvhi. Hivajarlugu

6

7)KimâpvisaKangikuvitnunagijanni suliikajuttaugunnaKutitpiuliniapvisaliagiamut.Kaujitikkit RCMP-kut,ânniasiuttet niKitâttisi-jellonet, imialuluattunikikajuttinillonet.ApigituinnagiaKammataKimâpvimut asianutnunalimmut aigumagajam-mangâppit. Taimâk pingi-pata ipvit pivitsaKajutsa-uvutit sapummijauvitsamutaigumallutit.

8)Tuavittumik uKâlagia-Kaguvit fonnimit tapvainakkajusittukut, kamatsiagitasianik numaramikâkKisillutit, upvalu âpare-tammut uKâlallutit ikaju-gunnatunut uKâlageguvit.Taimâk piguvit tânna ilinnikpikaluttuk KaujiniangimatKinijanninik ikajuttaugu-manninik.

una inuk ikajuqtit, talvalu-unniit naunairhihimajauj-javuq, uuminga qimaavingniuumingaluunniit aanniq-tailijikkut igluqaruvhinunavhingni, talvaluunniitaallat ikajurungnaqtunikkatimajivaluit.

6)Ilvit najukkat qimaktiru-malirungni, talvalu qimaa-jungnaruvit, qimaaving-munngaujungnaqtutitqimaaviqaruvhi nunavhi-ngni. Ikajuqtighavhingniqinirhianiaqtut talvalu pali-isimatkunnut uqariiqpaklutiktaimaatut pijumaguvit.

7) Qimaaviqanggitkuvhinunavhingni, ilivhi ikajuq-taujungnaqtuhi huli aan-niqtailinikkut. Ukuatuqarvigilugit paliisimat,aanniaqtulirijitkut inuliri-jitkullu havagviat, iming-nikkullu higaarlungnikkulluikajuqtiannit.Apirhiniarungnarhijut

7

9)TusagatsanikKimainiannak angiggagi-janni upvalu ilannâgijanninunappit nanennigijan-ganik upvalu sunamiknumaraKammangâppituKâlaviugumaguvit.

IkKaumagit ilagetpilukâgutinningit maligat-samik siKumitsivuk.PivitsaKavutitikajuttauviKagiamik maligatsaligijitigut.Nunalimmiungujuni nanituinnak pivitsaKavutitupattautailikKujigiamutupvalu pannanaittautilluguilinnik pinnialukajuk.

IkajulautsigutNukKatitsigiamutPilukânniujumik.

ilingnut ahinungaqtauju-magiaghangnik nunamutaallamut. Talva hap-kuninga uqautiginnggit-patku ilingnut, ilvit apirhi-jungnaqtutit aanniqtailin-ingmut aggijjauqulutit ilvitnaammagijangnut.

8)Hivajauti atuqtatit redialbutton-qaqpata naunaiq-hivaktumik nampamikkingullirmik hivajaqtauju-mik, ammalu hivajaruvitikajuqtimut, hivajaqruiruvitnampait naqivaglugitqujaginnaq, naunaqhili-quvlugu kinamut hivajar-aluariakhangnik. Ilingnikaanniqtirijuq taamna naunaiqhitittailigiarlugu ikajuqtaunahuarnirnik.

9)Ulurianaqtumiihuiruvit, huli nanijauttaili-manahuaqtukhaujutit aanniqtimit. Huurlutitiqqanik qimaittailiguithivajaqtauvikhangnikturaarvikhangniglu iglumik

titiraqhimajunik.Aanniqhiqattarniq piqujatigut maligatigutpitqujaunngittiaqtuq.Maligatigut ikajuqtauniq-taarungnaqtutit.Amigaittunik nunalingnitahapkunanik apiqhui-jitkunnit tiliurutitaarung-naqtutit upaktauttaili-maquvlutit aanniqtirijumit,uvvaluunniit aanniqtirijuqtaamna tigujautilugu.

Ikajuqtigut AanniqtiriniqNutqaqtitauliquvlugu

8