K Marx - Fr Engels_ Komünist Manifesto

19.07.2015 KMarxFrEngels:KomnistManifesto

data:text/htmlcharset=utf8,%3Cp%20class%3D%22title%22%20style%3D%22textindent%3A%200px%3B%20color%3A%20rgb(0%2C%200%2C%20 1/28

KarlMarxveFriedrichEngels(1848)

Komnist PartiManifestosu

Avrupa'dabirhayaletdolayor Komnizmhayaleti.Avrupa'nn tmeski gleribu hayalete kar kutsal bir srgn av iin ittifak halindeler, Papa ile ar,MetternichileGuizot,FranszradikalleriileAlmanpolisleri.

ktidardaki rakiplerince lk la komnist diye saldrlmayan hibirmuhalefetpartisivarm?Dahailericimuhaliflereolduugibi,gericirakiplerinededamgalaycbirkomnizmsulamasylakarlkvermeyenhibirmuhalefetpartisivarm?

Bugerekliktenikieykyor.

Komnizm,artktmAvrupaglerincebirgolarakkabuledilmitir.

Komnistlerin, bak tarzlarn, amalarn ve eilimlerini tm dnya nndeaka ortaya koymalar ve Komnizm hayaleti masalnn karsna bir partimanifestosuylabizzatkmalarnntamzamandr.

Bu amala en deiik milliyetlerden Komnistler Londra'da toplandlar vengilizce, Franszca, Almanca, talyanca, Flamanca ve Danimarka dilindeyaynlanmakzereaadakimanifestoyuoluturdular.

I Burjuvalar ve Proleterler[1]

Bugnekadarkitmtoplum[2]tarihi,snfmcadeleleritarihidir.

zgr ile kle, patrisyen ile pleb, senyr ile serf, loncaustas ile rak, ksacas,ezenileezilen,birbiriylesreklibirkartlkiindebulunmu,birbirinekargizliyada ak kesintisiz birmcadele srdrm, bumcadele ya tm toplumyapsnndevrimci bir dnmyle, ya damcadele eden snflarn hep birlikte kylesonulanmtr.

Tarihin daha nceki dnemlerinde, hemen her yerde toplumun deiikkatmanlara tam bir ayrlmln, toplumsal konumlarn eitli basamaklara



ayrlmasn gryoruz. Eski Roma'da, patrisyenler, valyeler, plebler, klelerortaada, feodal beyler, vasaller, loncaustas, raklar, serfler stelikhemenherbirsnfdakendiiindezelbirbasamakllkgsteriyor.

Feodal toplumun kmesiyle oluanmodern burjuva toplumu, snf kartlnortadankaldrmdeil.Yalnzca,eskilerinyerineyenisnflar,yeniezmekoullar,yenimcadelebiimlerigetirmitir.

Nevarkiburjuvazinindnemiolanamznbalcazellii,snfkartlklarnbasitletirmi olmasdr. Giderek toplumun tm birbirine dman iki safa,birbirinedorudankartikibyksnfaayrlyor:Burjuvaziileproletarya.

Ortaan serflerinden ilk kentlerin imtiyazl kylleri, imtiyazl kyllkten deburjuvazininilkunsurlarolutu.

Amerika'nnkefi,Afrika'nn gemiyledolanlmas, ykselenburjuvaziye yeni biralan yaratt. Dou Hint ve in pazar, Amerika'nn smrgeletirilmesi,smrgelerle alveri, mbadele aralarnda ve genel olarak metadaki art,ticarete, gemicilie, sanayiye grlmemi bir ykselme getirdi ve bylece deyklmaktaolanfeodaltoplumuniindekidevrimcieyehzlbirgelimesalad.

Sanayideozamanakadarkifeodalveyaloncayapl iletmetarz,yenipazarlarlabyyen talebi karlamaz oldu. O yaplarn yerini manfaktr ald. Sanayi ortakesimi, lonca ustalarn bir kenara itti iin deiik korporasyonlar arasndablnmesi,iinherbiratlyeninkendiiindekiblnmesinndeyitipgitti.

Amapazarlarsreklibyyor,talepsrekliykseliyordu.Manfaktrdeyetmezoldu. te bu noktada buhar ve makineleme, sanayi retimine devrim getirdi.Manfaktrnyerinimodernbyksanayialrken,sanayiortakesimininyerinideendstrimilyonerleri,tmsanayiordularnnpatronlar,modernburjuvaziald.

Byksanayi,Amerika'nnkefininhazrladdnyapazarnoluturdu.Dnyapazarise,ticarete,gemicilie,karaulamnalszbirgelimesalad.Budayinesanayiyi gelitirici etki yapt ve sanayinin, ticaretin, gemiciliin, demiryollarnngenilemesi lsnde burjuvazi de geliti, sermayesini artrd, ortaadan kalmatmsnflargeriyeitti.

Demek kimodern burjuvazinin kendisinin de nasl uzun bir gelime srecinin,retimvedeiimtarzlarndakibirdizidnmlerinrnolduugrlyorite.

Burjuvazininbugeliimbasamaklarnnherbirini,onauyanbirpolitik ilerlemeizliyordu. Feodal beylerin egemenliinde bask altndaki bir kesim, komn[ 3 ]iinde silahl ve kendi kendini yneten birlik, urada bamsz kent cumhuriyeti,



orada monariye kar vergi ykmls nc kesim, sonra manfaktrdneminde mutlak veya meruti monarilerde soylulara kar denge gc,btnyle byk monarilerin temeli olarak burjuvazi, mcadelesinin sonucundanihayet byk sanayinin ve dnya pazarnn oluturulmasyla modern temsilidevlette siyasal iktidar tek bana ele geirdi. Modern devlet gc, tm burjuvasnfnnortakileriniyrtenbirkomitedenibarettir.

Burjuvazi,tarihtesonderecedevrimcibirroloynamtr.

ktidara geldii her yerde burjuvazi, tm feodal, babaerkil, krsal ilikileridarmadan etmitir. nsanlar doal efendilerine dmleyen cicili bicili feodalkordonlar acmaszca koparp atm ve insan ile insan arasnda kupkuru kardnda, duygusuz "nakit deme" dnda, hibir ba brakmamtr. Dindaresrikliinkutsalrpertilerinide,valyeceyksekheyecanlarda,darkafalburjuvaduygusallndabencilhesaplnbuzgibisuyundabomutur.Kiiselsaygnldeiim deerine indirgemi, saysz belgeli ve kazanlm zgrlklerin tmnnyerine tekbir zgrl, vicdansz ticaret zgrln koymutur. Ksacasburjuvazi, dinsel ve siyasal gzbalaryla st rtl smrnn yerine, apak,utanmaz,dolaysz,plaksmrygeirmitir.

Bugnedekstndeerverilenvesofucabirrkntylebaklannekadareylemvarsa burjuvazi bunlarn hepsinin stndeki kutsallk rtsn ekip atmtr.Doktoruda,hukukuyuda,rahibide,airide,iktisatyda,kendicretliemekisihalinegetirmitir.

Burjuvazi,aileilikilerininyrektitretenduygudolupeesiniyrtmveonudzparailikisineindirgemitir.

Burjuvazi, ortaada gericiliin ylesine hayranln uyandran kaba kuvvetgsterisininmaskesiniindirip,onanaslhantalcabiraypostununyaktnaakarmtr. nsan eyleminin neleri baarabileceini ilk kantlayan burjuvaziolmutur. Msr'n piramitlerinden, Roma'nn su kanallarndan ve gotikkatedrallerden ok baka harikalar yaratm, Kavimler Gnden ve HalSeferlerindenokbakaseferlergerekletirmitir.

retimaralarnda,dolaysylaretim ilikilerindevedolaysyla tm toplumsalilikilerde srekli devrim yapmakszn burjuvazi var olamaz. Buna karlk, eskiretimtarznndeimeksizinkorunmasdatmeskisanayisnflarnnilkvarolukouluydu. retimde srekli dnm, tm toplumsal kesimlerin aralkszsarsntya uratlmas, sonsuz gvensizlik ve hareket, burjuva dneminin tmtekilerden ayrt edici niteliidir. Tm yerlemi ilikiler, dourduklar eski deeryarglar ve grlerle birlikte zlp dalmakta, yeni oluanlarsa daha



kemikleemedeneskimektedir.Kalcvedurannevarsabuharlayor,kutsaldiyenevarsa kutsallktan dyor ve insanlar nihayet yaam tavrlarna, karlklilikilerine,aylmgzlerlebakmakzorundakalyorlar.

Srekli genileyen srm ihtiyacn karlamak iin burjuvazi, yeryuvarlannbtnne el atmakta. Her yerde yerlemesi, her yerde yaplamas, her yerdebalantlarkurmasgerekiyor.

Burjuvazi,dnyapazarnsmrmekyoluyla tmlkelerinretimvetketiminikozmopolitletirdi. Gericilerin ok zlecekleri biimde ulusal zemini sanayininayannaltndanekiverdi.Eneskiulusalsanayileryokedildivehlhergnyokediliyor.Heruygarulusunbiryaamsal sorunolarak ithaletmesigerekenveartkyerlihammaddeyideilenuzakblgelerinhammaddeleriniileyip,mamulnndeyalnzkendilkesindedeildnyannheryerindebirdentketildiiyenisanayiler,oeski ulusal sanayileri bir kenara itiyor. Yerli imalatla karlanan eski ihtiyalarnyerini de, en uzak lke ve iklimlerin rnleriyle ancak giderilebilecek ihtiyalaralyor. Eski yerel ve ulusal kapallk ve kendine yeterlik yerine de, uluslarn heryndehareketliliiveheryndebirbirinebamllgemekte.stelikyalnzmaddiretimde deilmanevi retimde de bu byle. Ayr ayr uluslarnmanevi rnleriortak mlk oluyor. Ulusal tek yanllk ve snrllk artk mmkn deil, pek okulusalveyereledebiyattanbirdnyaedebiyatolumakta.

Tmretimaralarnhzlagelitirerekveulam,iletiimisonsuzkolaylatrarakburjuvazi, en barbar uluslar da uygarla ekiyor. rettiimallara koyduu ucuzfiyatlar, tm in Seddini temelden ykacak, barbarlarn en inat yabancdmanlklarnteslimezorlayacakartoplardr.Burjuvazi,tmuluslar,eeryerlebir olmak istemiyorlarsa burjuva retim tarzna uymaya zorluyor uygarlk diyekendiuygarln ithaletmeye,yaniburjuvaolmayazorluyoronlar.Tekkelimeyle,kendiistediigibibirdnyayaratyorkendine.

Burjuvazi,krkentegemenliialtnasoktu.Koskocakentleryaratt,kentlinfusukrsal nfusa gre byk oranda artrd ve bylece nfusun nemli bir blmnkrsalyaamnbnlndenkopard.Kykentebamlkldgibi,barbarveyarbarbarlkeleriuygarlkelerevekylhalklarburjuvahalklara,DouyudaBatyabamlhalegetirdi.

retim aralarnn, mlkiyetin ve nfusun paralln adm adm ortadankaldryorburjuvazi.Nfusubir imentobalamndabtnleyip,retimaralarnmerkezletiriyor ve mlkiyeti az kiinin ellerinde younlatryor. Bunun zorunlusonucu ise siyasalmerkezlemeydi. karlar, yasalar, hkmetleri ve gmrklerifarkl, bamsz, hemen yalnzca ittifaklar olaneyaletler,tek ulus,tek hkmet,tek yasa,tekulusalsnfkar, tek gmrk snr



iinesktrld.

Burjuvazi,yzylancakbulansnfegemenliisresinde,dahancekikuaklarntoplamndan daha kitlesel ve daha muazzam retim gleri oluturdu. Doaglerinindizginlenmesi,makineleme,sanayidevetarmdakimyannkullanlmas,buharl gemi ileyii, demiryollar, elektrikli telgraflar, dnyann her blmndetopranilenebilirhalegetirilmesi,rmaklarnulamiindzenlenmesi,yerindenkoparlan btn insan topluluklar daha nceki hangi yzyl, toplumsal emeinbarndabylesineretimglerininyattnsezmitir!

Dernekkigrdkite:Burjuvazininotemeledayanarakkendiniortayakardretimvedeiimaralar,feodaltoplumdaolumutu.Ancakburetimvedeiimaralarnn belli bir geliim aamasnda, feodal toplumun retim vembadelesinidayad ilikiler, tarmn ve imalatn feodal rgtlenii, tek kelimeyle feodalmlkiyet ilikileri,artkogelimireticiglereuymazoldu.Bu ilikiler,retimedestek olacana onu frenliyordu.Giderekbir o kadar ok kelepeleredntbumlkiyetilikileri.Kelepelerinparalanmasgerekiyordu,paraland.

Onun yerini serbest rekabet ile ona uygun toplumsal ve siyasal dzen,burjuvazininsiyasalveekonomikegemenliiald.

imdigzlerimizinnndebenzerbirhareketcereyanediyor.Burjuvaretimvedeiim koullar, burjuva mlkiyet ilikileri, ylesine byk retim ve deiimaralarn oluturma bysn baarm o burjuva toplumu, yer altndan kendiard glere artk hkmedemez olan cinci hocalara dnm durumda. Onyllardan beri sanayi ve ticaretin tarihi, modern retici glerin, modern retimilikilerinekar,burjuvazininveburjuvaegemenliininyaamkoullarnoluturanbu mlkiyet ilikilerine kar bakaldrsnn tarihidir yalnzca. Periyodikyinelenmeleriyle tm burjuva toplumunun varln srekli artarak tehdit eden vesorgulayan ticaret krizlerini anmak yeter. Ticaret krizlerinde, yalnz retilenrnlerindeil,oluturulmureticiglerindebykkesimidzenliceyokoluyor.Krizlerdeylebirtoplumsalbulachastalkortayakyorki,buhastalktmdahancekidnemleriinsamagrnrdarretimdenensalgnhastalk.Toplumbirandakendinibarbarlkdurumunadrlmbuluyorbirktlk,genelbiryoketme sava, tm yaamsalmaddeleri toplumun elinden alm grnyor sanayi,ticaretyokedilmigrnyor,niin?Otoplumaruygarla,argeimaracna,ar sanayiye, ar ticarete sahip diye. Elinin altndaki retici gler, burjuvamlkiyet ilikilerini desteklemeye hizmet etmiyor artk tam tersine bu gler, oilikilerebykgelmeyebalamtr,engellenirlerengellerdenkurtulduklarzamanisetmburjuvatoplumdzeninibozuyorlar,burjuvamlkiyetinvarlntehlikeyesokuyorlar. Burjuva ilikiler, kendi rettii zenginlii kucaklamaya yetmeyecekkadardaralm.Burjuvazi,krizlerineyollaayor?Biryandanreticiglerinbyk



blmnzorlayoketme,bryandanyenipazarlarfethetmevemevcutpazarlardahadibinekadarsmrmeyollaryla.Yani?Dahaokynlvedahabykkrizlerihazrlamavekrizlerinleyiciaralardahadaazaltmayoluyla.

Burjuvazinin feodalizmi yere sermede kulland silahlar imdi burjuvazininkendisineynelmidurumda.

Bylece burjuvazi, kendi lmn getirecek silahlar yapmakla kalmayp, osilahlarkullanacakinsanlardayaratmtrmoderniileri,proleterleri!

Burjuvazi,yanisermayeneorandageliirse,ancakibulduklarsreceyaayanveancakemekleriylesermayeyiartrdklarsreceibulanproletaryada,yanimoderniisnfdaoorandageliiyor.Kendileriniparabasatasunmakzorundaolanbuiiler,herhangibirbakaticarieyagibibirmetadrlar,dolaysylarekabettekitmdeimelere,tmpazardalgalanmalarnaterkedilmilerdir.

Proleterlerinyapt i,makinelemeningenilemesi ve iblmsonucu, iileriin her eit zerk karakterini ve dolaysyla her eit ekiciliini yitirmitir.Proleter, kendisinden yalnzca en basit, en tek dze, en kolay renilebilen bir elhareketiistenen,makineninbireklentisindenibarettir.Dolaysylaiininmaliyeti,hemenyalnzcahayatnvesoyunusrdrmesiiinzorunlugeimaralarkadardr.Oysa bir metann fiyat, dolaysyla emein fiyat[ 4 ] da, o metann retimmaliyetineeittir.Buyzdeniinsevilmezliiarttorandaiinincretideder.Bunun da tesinde, makineleme ve i blm artt oranda, ister almasaatlerininartmas,isteraynalmasresiiindeisteneniinartmas,makinelerinileyihznnykselmesinedeniyleolsun,iinmiktardaartar.

Modern sanayi, babaerkil ustann kk atlyesini sanayi kapitalistinin bykfabrikasna dntrmtr. Fabrika iine tklm ii kitleleri askerce organizeedilirler.Sradansanayierleriolaraktambirastsubaylarvesubaylarhiyerarisinindenetimialtndatutulurlar.iler,yalnzburjuvazininveburjuvadevletininkleleriolmaklakalmaz,hergnvehersaat,makinenin,postabannvencelikledeahsenfabrikatr burjuvann kendisinin klesi durumuna derler. Amacnn kazanolduunu ne kadar ak ilan ederse bu despotluk, bir o kadar daha aalk,tiksindiricivefkevericiolur.

Kol emei daha az ustalk ve daha az g kuvvet ister duruma getike, yanimodernsanayigelitike,kadnemeideerkekemeiniokadargeriye itmektedir.isnfiincinsiyetveyafarklarnntoplumsalbirgeenliiyokturartk.Yaavecinsiyetegremaliyetideieniaralarvardr,okadar.

ininfabrikatrtarafndansmrlmesi,cretininakdenaldandabitince,bukezdeburjuvazinintekikesimleri,evsahibi,bakkal,rehincivb.yklenirtepesine.



Bugne kadarki kk orta kesimler, kk sanayiciler, kk tccar verantiyeler, zanaat ve kyller, tm bu snflar, ksmen kk sermayeleri byksanayiyeyetmediindenbykkapitalistlerlerekabetedemedikleri iin,ksmendeustalklar yeni retim tarzlar karsnda deer yitirdii iin, proletaryann iindebulurlarkendilerini.Byleceproletaryaya,toplumunhersnfndankatlmolur.

Proletarya eitli geliini basamaklarndan geer. Burjuvaziye kar mcadelesi,varoluuylabalamtr.

Kendilerini dorudan smren burjuva kiiye kar balangta tek tek iiler,sonra bir fabrikann iileri, sonra da bir blgenin bir ikolundaki tm iilermcadeleye girer. Saldrlar yalnzca burjuva retim ilikilerine kar deildir,retim aralarna da saldr yneltirler rekabet halindeki yabanc mallar yokederler, makineleri tahrip ederler, fabrikalar yakarlar, iinin ortaadakikonumunuyenideneldeetmesiiinurarlar.

Bu aamada iiler, tm lkeye dalm ve rekabet yznden paralanm birkitle durumundadr. ilerin kitlesel birliktelii henz kendi birlemelerinin birsonucu deil, kendi siyasal amalar uruna tm proletaryay harekete geirmekzorunda kalan ve zaman zamanbunuhl baarabilenburjuvazinin birlemesininbirsonucudur.Dolaysylabuaamadaproleterlerinmcadelesi,dmanlarnakardeil, dmanlarnn dmanlarna, mutlak monarinin kalntlarna, topraksahiplerine,sanayiciolmayanburjuvalara,kkburjuvalarakardr.Bylecetmtarihselhareketburjuvazininellerindeyounlamtrbuyollaeldeedilenherzafer,burjuvazininzaferidir.

Nevarki sanayiningelimesiyleproletaryayalnzcaoalmaklakalmazgiderekdaha byk kitleler halinde younlar, gc artar ve gcn daha fazladuyumsamayabalar.Makinelemegiderek i ayrmlarn trpledike vecretlerhemenheryerdeayndkdzeyeindikeproletaryannkendiiindekikarlarveyaam durumlar da giderek daha bir eitlenir. Burjuvalarn kendi aralarndakirekabet ve bundan doan ticaret krizleri, ii cretlerinde srekli daha fazladalgalanmayanedenolurmakinelemeninartanbirhzlagelimesivesreklidahaiyilemesi,iilerinbtnyaamsalkonumlarngvensizletirirtektekiilerletektek burjuvalar arasndaki atmalar giderek daha ok iki snf arasndaki atmaniteliine varr. iler, burjuvalara kar koalisyonlar [ngilizcesinde: Birlikler(sendikalar)ev.]oluturmayabalarlarcretmcadelesinibirlikteverirler.Araara ykselen isyanlar beslemek iin kendi ilerinde srekli birlikler olutururlar.Yeryermcadeleayaklanmaboyutunavarr.

Zaman zaman iilerin kazand olur, ama bu zafer geicidir. ilerinmcadelesinin esas sonucu, o anki baar deil, srekli genileyenbirlemeleridir.



Bubirlemeye,byk sanayininrettii vedeiikyerlerdeki iilerinbirbirleriylebalantsnsalayangelienulamveiletiimaralardayardmcolur.Zatenaynnitelikteki pek ok yerel mcadelenin ulus leinde bir mcadele, bir snfmcadelesi olarak younlamas iin yalnzca birlemeye ihtiyac vard. Ama hersnf mcadelesi siyasal bir mcadeledir. Ve ortaa kentlilerinin o zaman ancakkomu yerleimleri birbirine balayabilen yol koullarnda yzyllarn alacak bubirlemeyi,modernproleterler,demiryollarsayesindebirkayldabaarabiliyorlar.

Proleterlerin bir snf olarak ve bylece bir siyasal parti olarak rgtlenmeleri,iilerinkendiaralarndakirekabetyzndenheranyenidenparalanyor.Amaherseferinde yine oluuyor, daha gl, daha sk ve daha byk apta. Burjuvazininkendiiindekiatlaklarkullanarakonu,iilerintektekkarlarnyasadzeyindetanmayazorlayabiliyor.rneinngiltere'deonsaatlikignyasasgibi.

Eskitoplumdakiatmalaresasenproletaryanngelimesrecinebirokyndenkatksalamtr.Burjuvazisreklibirmcadeleiindedir:bataaristokrasiyekardahasonra,karlar sanayinin ilerlemesiyleelienburjuvakesimlerinekarherzaman d lkeler burjuvazilerine kar. Tm bu mcadelelerinde burjuvazi,proletaryayabavurmakgereiniduyar,onuyardmaarrvebyleceproletaryaypolitikann iine eker.Demek ki, kendi eitiminin elerini, yani kendisine karkullanlacaksilahlarproletaryannelinebizzatkendisiverir.

Bunundnda,grdmzgibi,sanayininilerlemesiyleegemensnfnpekokkesimleri btnyle proletaryann iine frlatlrlar, ya da en azndan yaamkoullarbutehditaltndadr.Bunlardaproletaryayapekokeitimesisunar.

Nihayetsnfmcadelesibelirleyicisonayaklanca,egemensnfnkendiiindekizlme sreci, tmyle eski toplumun zlme sreci ylesine iddetli ve keskinbirnitelievarrki,egemensnfnkkbirblmondankoparakgeleceielindetayan devrimci snfn safna geer. Nasl gemite bu yzden soylularn birblmburjuvazininsaflarnagemise,imdideburjuvazininbirblm,zellikledetarihselhareketinbtnnkuramsalolarakkavramayolundaalmbirksmburjuvaideologu,proletaryasaflarnagemektedir.

Gnmzde burjuvazinin karsnda yer alan tm snflar iinde yalnzcaproletarya gerekten devrimci snftr teki snflar gp gitmekte ve byksanayinin geliimiyle kmektedirler, proletarya ise byk sanayinin en kendinezgrndr.

Orta kesimler, kk sanayici, kk tccar, zanaat, kyl, hepsi orta kesimolarak varln ke kar gvenceye almak iin mcadele eder burjuvaziyle.Demek ki bunlar devrimci deil tutucudurlar. Dahas, gericidirler, tarihin arkn



geriye doru dndrmeye urayorlar. Eer devrimci iseler, proletaryaya geinlerinde durduu iindir bu ve o zaman imdiki karlarn deil gelecektekikarlarn savunurlar, proletaryann bak konumuna gemek zere kendikonumlarnterkederler.

Lmpen proletaryaya gelince, eski toplumun bu en alt katmanlarndaki pasifrmlk, bir proleter devrim sayesinde yer yer hareketin iine savrulsa da,yaamtarznnbtngereigericiabalarasatlmayadahaistekliolacaktr.

Eski toplumun varlk koullar, proletaryann varlk koullar iinde zaten yokedilmi durumda. Proleter mlkszdr kars ve ocuklaryla ilikisinde artkburjuva aile ilikileriyle ortak hibir yan yoktur ngiltere'de naslsa Fransa'da daayn olan, Amerika'da naslsa Almanya'da da ayn olan modern sanayi iilii,sermayenin boynuna geirdii bu modern boyunduruk, proleterin stnden hereit ulusal karakteri syrp atmtr. Yasalar da, ahlak da, din de, proleter iinardndabirokadarburjuvakarlargizlenmiburjuvanyarglardr.

Egemenlii ele geiren tm daha nceki snflar, kazanm olduklar yaamkonumunu,btntoplumubukazanmnbuyruualtnasokarakgvenceyealmayabakmlardr. Proleterler ise retici gleri ancak, o zamana kadarki kendi mlkedinmetarzlarnvebyleceozamanakadarkitmmlkedinmetarzlarnortadankaldrarak ele geirebilirler.Proleterlerin gvenceye alacakhibir eyleri yoktur, oanakadarkizelgvencelerinvezelsigortalarnhepsinitahripetmezorunluluklarvardr.

imdiyekadarkitmhareketler,aznlktakilerinhareketiydiveyaaznlktakilerinkarna hareketlerdi. Proleter hareket ise, son derece byk bir ounluun, sonderecebykbirounlukkaradnagiritiizerkharekettir.imdikitoplumunen alt katman olan proletarya, resmi toplumu oluturan katmanlarn tmstyapsnbtnylehavayauurmadkadorulamaz,ayaakalkamaz.

erik asndan deilse de biim asndan proletaryann burjuvaziye karmcadelesi ilk aamada ulusaldr. Her lkenin proletaryas elbette nce kendiburjuvazisiylehesaplamakdurumundadr.

Proletaryanngelimesiningenelevrelerini izerekmevcut toplumun iindekiazya da ok gizli i sava, ak bir devrimin patlak verdii ve burjuvazinin zorladevrilerekproletaryannkendiegemenliinikurduunoktayakadarizledik.

Grdk ki imdiye kadar toplumlarn hepsi ezen ve ezilen snflarn kartlnadayanmaktayd. Ama bir snf ezebilmek iin ona en azndan klece varlnsrdrebileceikoullarsalamakgerekir.Serf,serflikdnemindekomnyeliineykselmeyealmtr,naslfeodalmutlakyetboyunduruualtndakkburjuva



da burjuvala kmsa. Buna karlk modern ii, endstrinin ilerlemesiylekalknacana,kendisnfnnkoullarnndadahaaltnadmektedirsrekli. isefilleiyorvesefalet,toplumdanvezenginliktendahahzlageliiyor.Byleceapakortayakyorki,burjuvazidahauzunsretoplumunegemensnfolarakkalmavekendivarolukoullarn toplumadzenleyiciyasaolarakdayatmayetisindedeil.Burjuvaziegemenliinisrdrmeyetisindedeil,nkklesinekleolarakbilevarolma gvencesi veremiyor, nk kleyi, o kendisini besleyeceine kendisi onubeslemek zorunda olduu bir duruma dryor elinde olmakszn. Toplum artkburjuvazinin sultasnda yaayamaz, yani, burjuvazinin varl toplum tarafndantanabilirgibideil.

Burjuva snfnn esas varlk ve egemenlik koulu, servetin zel ellerdebirikmesidir, sermayenin olumas ve artmasdr sermayenin koulu ise cretliemektir.cretliemekyalnzcaiilerinkendiaralarndakirekabetedayal.Taycsister istemez ve engelsizce burjuvazi olan sanayinin ilerlemesi, iilerin rekabetyoluyla yaltlmas yerine onlar bir araya getirerek devrimci birleimlerinisalamakta.Demekkibyksanayiningelimesiyleburjuvazininretimyaptvernsahiplendiikenditemeliayannaltndanekilmekte.Burjuvazihereydennce kendimezar kazclarn retiyor. Onun yklmas da proletaryann zaferi deaynorandakanlmaz.

II Proleterler ve Komnistler

Komnistlerinproleterlerleilikisininaslnedir?

tekiiipartilerikarsndakomnistlerzelbirpartideildir.

Komnistlerin,tmproletaryannkarlarndanayrbirkarlaryoktur.

Proletaryahareketinibiimlemekzerezelilkelerkoymazlar.

Komnistlerin teki proletarya partilerinden tek ayrldklar nokta, bir yandanproleterlerin eitli ulusal mcadeleleri iinde, tm proletaryann ulusallktanbamszortakkarlarnnegetirerekgeerliklmalar,bryandandaburjuvaziile proletarya arasnda yryen mcadelede her zaman hareketin btnnnkarlarntemsilediyorolmalardr.

Demek ki komnistler pratikte, btn lkelerin ii partilerinin en kararl, hepileriye gtren kesimleridir kuramsal olarak komnistler, proletaryann tekikitlelerinnde,proleterhareketinkoullarn, gidiini vegenel sonularn gren



birncllesahiptir.

Tmtekiproletaryapartilerigibikomnistlerindeilkamac:proletaryannsnfdzeyinde olumas, burjuva egemenliinin yklmas ve proletaryann siyasaliktidarelegeirmesi.

Komnistlerinkuramsalifadeleriaslauyadabudnyadzelticisininicatettiiyadakefettiifikirlere,ilkeleredayanmaz.

Onlarn syledikleri yalnzca, mevcut bir snf mcadelesinin, gzler nndecereyan eden bir tarihsel hareketin somut ifadeleridir. imdiye kadarki mlkiyetilikilerininortadankaldrlmashidekomnizminayrtedicibirzelliideildir.

Tm mlkiyet ilikileri srekli bir tarihsel dnme, srekli bir tarihseldeitirmeyetabiolmulardr.

rnein Fransz Devrimi, burjuva mlkiyet hatrna feodal mlkiyeti ortadankaldrmtr.

Komnizme zg olan, btnyle mlkiyetin kaldrlmas deil, burjuvamlkiyetininkaldrlmasdr.

Amamodernburjuvazelmlkiyeti,rnlerin,snfkartlklarnadayal,birinintekinismrmesinedayalbiimderetilmesininvesahiplenilmesininensonveentamifadesidir.

Buanlamdakomnistler, kuramlarn: zelmlkiyetinkaldrlmas, diye tekbirszle zetleyebilirler. Biz komnistler, kiisel olarak kazanlm, kiinin kendialmasylaeldeedilmimlkiyetiortadankaldrmakistemeklesulandkhereitbireysel zgrl, bireysel edimi ve bireysel zerklii meydana getiren eymimlkiyet.

Kiisel almayla elde edilmi, hakkyla kazanlm, kiisel kazanla edinilmimlkiyet! Burjuva mlkiyetinden nce var olan, kk burjuva, kk kylmlkiyetindenmiszediyorsunuz?Onubizimkaldrmamzagerekyokki,sanayiningelimesiortadankaldrdonu,gngetikedahadakaldrmakta.

Yoksamodernburjuvazelmlkiyetindenmiszediyorsunuz?

Peki cretli emek, proleterin emei mlk salyor mu kendisine? Asla. Onunemei sermaye yaratyor, yani cretli emei smrenmlkiyeti salyor, yalnzcayeniden smrmek zere yeni cretli emek retmesi halinde artabilenmlkiyeti.Bugnk biimiyle mlkiyet, sermaye ile cretli emek arasndaki kartlktadeviniyor.Bukartlnherikiyannbirgzdengeirelim.



Kapitalistolmak,retimdesaltkiiseldeil, toplumsalbirkonumalmakdemek.Sermaye, ortaklaa bir rndr ve ancak pek ok yenin ortak edimiyle, evet sontahlildeancaktoplumuntmyelerininortakedimiylehareketegeirilebilir.

Demekkisermaye,kiiseldeiltoplumsalbirg.

O halde sermaye, toplumun yelerinin tmne ait olan bir ortak mlkiyetedntrlrse, kiisel mlkiyet toplumsal mlkiyete dntrlm olmaz.Yalnzca mlkiyetin toplumsal karakteri deitirilmi olur. Snfsal karakteriniyitirir.

Gelelimcretliemee:

cretli emein ortalama fiyat, asgari crettir, yani iinin ii olarak hayattakalmas iin zorunlu olan geim aralar toplam. yleyse cretli iinin edimiylesahip olduu ey ancak onun plak hayatn yeniden retmesine yeter. Emekrnlerinin, ancak dorudan hayat yeniden retmek zere bylesi kiiselmlkiyetini, yani bakasnn emei stnde egemenlik kurduracak net gelirbrakmayan kiisel mlkiyeti asla kaldrmak istiyor deiliz. Bizim istediimizyalnzca, iininsrfsermayeyiartrmak iinyaad,srfegemensnfnkarnngerektirdiikadaryaadmlkiyetinburezilkarakteriniortadankaldrmak.

Burjuvatoplumundacanlemek,yalnzcabirikmiemeiartrmannbiraracdr.Komnist toplumda ise birikmi emei, yalnzca iilerin yaam srecinigeniletmek,zenginletirmek,gelitirmekiinbiraratr.

Demekkiburjuvatoplumdagemibugnehkmediyor,komnisttoplumdaysabugn,gemiehkmediyor.Burjuvatoplumdaalanbireyzerkdeilken,kiiseldeilken,sermayezerkvekiiseldir.

te bu koullarn ortadan kaldrlmasna burjuvazi, kiiselliin ve zgrlnortadan kaldrlmas diyor! Hakl da. Yalnz, burjuva kiiselliinin, burjuvazerkliinin,burjuvazgrlnnkaldrlmasszkonusutabii.

imdikiburjuvaretimilikileriiindezgrlkdeyince,zgrticaret,zgralsatanlalmakta.

Amabezirgnlkdtm,zgrbezirgnlkdader.Bizimburjuvazininbakazgrlk rtkanlklar gibi zgr bezirgnlk deyileri de ancak bamlbezirgnla, ortaan kleletirilmi yurttana kar bir anlam ifade eder, yoksakomnizmin, bezirgnl ve burjuva retim ilikilerini ortadan kaldrmaskarsnda,burjuvazininkendisiniortadankaldrmaskarsnda,anlamkalmaz.

zelmlkiyetiortadankaldrmakistiyoruzdiyedehetedyorsunuz.Oysasizin



mevcuttoplumunuzdanfusunondadokuzununzelmlkiyetiortadankaldrlmdurumda zelmlkiyetiniz ancak onda dokuzun buna sahip olmamas sayesindeayaktaduruyor.Demekkibizisulamanznnedeni, toplumuneziciounluununmlkszolmasnzorunlukoulkoyanbirmlkiyetiortadankaldrmakistememiz.

Tek kelimeyle bizi, sizin mlkiyetinizi ortadan kaldrmak istemeklesuluyorsunuz.Dorusu,istediimizdebu.

Emek,sermayeye,paraya,toprakrantna,ksacastekelletirilebilirbirtoplumsalgce dntrlemedii andan itibaren, yani kiiselmlkiyet burjuvamlkiyetinegeirilemediiandanitibaren,bireyinortadankaldrldnilanediyorsunuz.

Birey deyince burjuvadan baka birini, burjuva mlk sahibinden baka birinidnmediiniziitirafediyorsunuzdemekki.teobireykalmamaldorusu.

Komnizm, kimsenin toplumsal rnlerimlk edinme gcn elinden almyor,yalnzcaomlkiyetyoluylabakasnnemeiniboyunduruasokmagcnalyor.

zel mlkiyetin ortadan kaldrlmasyla tm faaliyetin duraca, genel birtembelliinortalkaplayacailerisrld.

Buna gre burjuva toplumu oktan atalet yznden km olmalyd nk otoplumdakimler alyorsa,mlkedinemiyor,kimler mlk sahibiyse, almyor.Tmbukayg,sermayeolmadandacretliemekdeolmaz,totolojisinevarr.

Komnizmdemaddirnlerinmlkiyetveretimtarznakarilerisrlentmsulamalar, manevi rnlerin mlkiyet ve retimine de geniletildi. Burjuva iinnaslsnfmlkiyetininsonbulmasretiminkendisininsonbulmasdemekse,snfkltrnnsonbulmasdabtnylekltrnsonbulmasdemekoluyor.

Kaybna bu kadar zld kltr, ezici bir ounluk iinmakinehaline gelmekltrolmubile.

Ama burjuva mlkiyetinin ortadan kaldrlmasn kendi burjuvaca zgrlk,kltr, hukuk tasarmlarnzla lerek tartmayn bizimle. Sizin fikirleriniz bileburjuva retim ve mlkiyet ilikilerinin birer rn, nasl hukukunuz, kendisnfnznyasadzeyineykseltilmiiradesindenibaretsebiriradekiieriikendisnfnznmaddiyaamkoullarylabelirlenmi.

Kendi retim ve mlkiyet ilikilerinizi, retimin geirdii tarihsel ilikilerdenkoparp genel geer doa ve akl yasalar haline dntrdnz ilgin tasarm,gp gitmi tm egemen snflarn da tasarmyd. Antik dnem mlkiyeti iinkavrayabildiinizi, feodal mlkiyet iin kavrayabildiinizi, burjuva mlkiyeti iinkavrayamazoldunuz.



Ailenin ortadan kaldrlmas! En radikaller bile komnistlerin bu utan vericiniyetlerineatepskryorlar.

Gnmzdekiaile,burjuvaailesi,neyedayanyor?Sermayeye,zelkazanca.Tamgelimiolarakyalnzcaburjuvaziiinvaramaproleterinailesizliezorlanmasvekamusallamfuhubtnlyoronu.

Bubtnleyicileriolmadmburjuvaailesideolmazkukusuzvesermayeolmadmherikisideolmaz.

Ana babann ocuklar smrmesini ortadan kaldrmak istiyoruz diye misuluyorsunuzbizi?Bubyksuumuzuitirafediyoruz.

Ama ev ii eitimin yerine toplumsal eitimi getirerek en scak ilikileri yokettiimizisylyorsunuz.

Peki eitiminizi bu toplumsal koullar iinde yapmanzla olsun, toplumundorudan ya da dolayl mdahalesiyle olsun, okul kanalyla olsun, vb. sizineitiminiz de toplumca belirlenmiyor mu? Toplumun eitimi etkilemesikomnistlerin buluu deil ki komnistler yalnzca bu etkinin karakterinideitiriyorlar,eitimiegemensnfnetkisindenkoparyorlar.

Aile ve eitim stne, ana baba ile ocuklar arasndaki kutsal ilikiler stneburjuva sylemleri, byk sanayi yznden proleterlerin tm aile balarparalandkaveocuklaraditicaretmetanavealmaaralarnadntkebirokadarirenleiyor.

Ama siz komnistler kadnlarn ortaklaaln getirmek istiyorsunuz, diye tmburjuvazikorohalindeyzmzehaykrmakta.

Burjuva, kendi karsn salt bir retim arac olarak gryor.Dolaysyla, retimaralarortaklaakullanlmaldr, sznduyarduymaz,buortaklaalkkaderininaynekildekadnlardakapsamasndanbakabireydnemiyor.

Tamtersinekadnlarnbusaltretimaracolarakkullanlmadurumunuortadankaldrmaktrszkonusuolan,burjuvabunukavrayamyorite.

Kaldkibizimburjuvalarn,komnistlerdegyavarolduunuiddiaettikleriresmikadn ortaklaalndan bylesine dehet duymalar son derece gln. Kadnortaklaalnkomnistleringetirmesinehigerekyokkihemenherzamanvardo.

Bizim burjuvalar, resmi fuhu bir yana, altrdklar proleterlerin karlarna,kzlarna sahip olmakla da yetinmeyip, asl kendi karlarn karlkl ayartmaktan



zevkalrlar.

Burjuvaailesiaslndakadnlarnortaklaaldr.Komnistlerdeolsaolsakadnortaklaalnn sahtece gizlisine karlk resmi ve ak yreklisini getirmekistedikleri iddiasyla sulanm oluyorlar. Kald ki, gnmz retim ilikilerininortadan kaldrlmasyla ondan kaynaklanan kadn ortaklaalnn da, yani resmiveyagayriresmifuhuundayokolacakendiliindenanlalmaktadr.

Komnistlereayrcavatan,milliyetiortadankaldrmakistemesuuyklendi.

ilerin vatan yoktur. Zaten onlarn olmayan bir eyin, alnmas da mmkndeil. Proletarya, nce siyasal iktidar ele geirmek, kendini ulusal snf dzeyinegetirmek, kendiniulus yapmakdurumundaolduu iin, kendisi deulusaldrhl,amaaslaburjuvaanlamdadeil.

Halklarn ulus olarak ayrmalar ve kartlklar, daha burjuvazinin, ticaretzgrlnn, dnya pazarnn, sanayi retimindeki tek biimliliin ve ona uyanyaamkoullarnngelimesiylezatengiderekyokolmakta.

Proletaryannegemenliibunudahadayokedecektir.Birleikeylem,hideilseuygar lkeler arasnda olmak zere, proletaryann kurtuluu iin en nde gelenkoullardandr.

Bir bireyin bir baka bireyi smrmesi ortadan kalkt lde, bir ulusun datekinismrmesiortadankalkacaktr.

Ulusun kendi iindeki snflarn kartlyla birlikte uluslarn birbirlerine kardmancatutumlardader.

Komnizme,dinsel, felsefi ve genel olarak ideolojikbak alarndanyneltilensulamalar,dahafazlaaklanmayademez.

nsanlarn maddi varolu koullarnn, toplumsal ilikilerinin, toplumsalvarlklarnn, onlardaki tasarmlar, grleri ve kavramlar, ksacas insanlarnbilincinidedeitirdiinianlamakiindahaderinbirbakaihtiyavarm?

Fikirlerin tarihi, manevi retimin, maddi retimle birlikte deitiinden bakaneyikantlar?Biranegemenfikirleriyalnzcaegemensnfnfikirleriolmutur.

Tm bir toplumda devrim yaratan fikirlerden sz edilir bunu sylemekleyalnzca, eski toplumun barnda, yeninin elerinin olutuu belirtilmi oluyor,yle ki, eski toplumsal ilikilerin zlmesi, eski fikirlerin zlmesini de birliktegetirir.



Eski dnyann yklmakta olduu kavrandnda,Hristiyan dini de eski dinlerebaskn kt. 18. yzylda aydnlanma dnceleri Hristiyan dncesini altettiinde, feodal toplum, o dnemde devrimci olan burjuvaziye kar lm kalmsava veriyordu. Vicdan ve din zgrl, bilgi alanlarnda serbest rekabetinegemenliinidilegetirmekteydiyalnzca.

"Ama", denecektir, "dinsel, ahlaksal, felsefi, politik, hukuksal vb. dnceler,tarihsel geliim iinde elbet deiim geirmi olmakla birlikte, din, ahlak, felsefe,politika,hukuk,budeiimdehepkalmtr.

Dahas,hertoplumsaldurumiinortakolan,zgrlk,adaletvb.ebedihakikatlervardr.Oysakomnizm, ebedihakikatleri ortadankaldryor, dini, ahlak, yenidenbiimlemekyerinedpedzkaldryor,yanibugnekadarkitarihselgeliimleretersdyor."

Busulamannznedir?Tmbugnekadarkitoplum,deiikevrelerdedeiikbiimlergsterensnfkartlklariindedevinmitir.

Ama hangi biimi alm olursa olsun, toplumun bir kesiminin teki kesimtarafndan smrlmesi, geen yzyllarn tmnde ortak olan bir gerekliktir. Ohalde tm eitliliklere ve farkllklara karn o yzyllarn hepsindeki toplumsalbilincin, ancak snf kartlklar toptan yok olunca tam olarak zlebilecek belliortakbiimleriindedevinmesinehiamamal.

Komnistdevrim,gemitengelenmlkiyet ilikilerininenkktenkoparldronungeliimsrecindegemitengelenfikirlerledeenkktenbirkopuolmasnahiamamal.

Neyse,burjuvazininkomnizmekarynelttiisulamalarbrakalmbiryana.

Yukardagrdkki,iidevrimindeilkatlacakadm,proletaryannegemensnfkonumunaykselmesidir,demokrasininmcadeleylekazanlmasdr.

Proletarya,kendi siyasal egemenliini, tmsermayeninadmadmburjuvazininelinden koparlmasna, tm retim aralarnn devlet elinde, yani egemen snfolarak rgtlenmi proletarya elinde younlatrlmasna ve retici gleribyklnnolabildiincehzlaartrlmasnakullanacaktr.

Bu ise ilk aamada kukusuz ancak mlkiyet hakkna ve burjuva retimilikilerinedespotaelatmakyoluylaolur,yaniekonomikadanyetersizvegeicide grnse hareketin sreci iinde kendini aan ve btn bir retim tarznndntrlmesininaracolanbuvazgeilmeznlemleryoluylaolur.

Bunlemlerkukusuzherlkeyegredeiikolacaktr.



Amaengelikinlkeler iin uaadakiler, epeyortakolarakkullanmalannagirebilecektir:

1. Toprak mlkiyetinin kamulatrlmas ve toprak rantnn devletgiderlerinekullanlmas.

2.Yksekbirartoranlvergi.

3.Mirashakknnkaldrlmas.

4.Tmkargelenlerinvelkedenkaanlarnmlklerineelkonulmas.

5. Devlet sermayeli ve tek tekel olarak Ulusal Banka yoluyla kredilerindevletelindemerkezletirilmesi./p>

6.Tamaclndevletelindemerkezletirilmesi.

7. Ulusal fabrikalarn ve retim aralarnn artrlmas, arazinin ortak birplanuyarncailenirhalegetirilipslah.

8. Herkes iin eit alma zorunluluu, zellikle tarm iin sanayiordularnnkurulmas.

9. Tarm ve sanayi iletmelerinin birletirilmesi, kent ile kr arasndakifarknsreiindegiderilmesindeetkinolmak.

10. Tm ocuklar iin kamusal ve parasz eitim. ocuklarn bugnkbiimde fabrikalarda altrlmasna son verilmesi. Eitimin maddiretimlebtnletirilmesi,vb

Gelime sreci iinde snf ayrmlar ortadan kaybolunca ve retimin tmrgtlbireylerin ellerinde younlanca, kamusal zor kullanmnnpolitikniteliikalmaz. Politik zor kullanm, asl anlamyla bir snfn tekilere bask uygulamakzerergtledii zor kullanmdr.Proletarya, burjuvaziylemcadelesi gerei snfolarakbirleip,devrimyoluylaegemensnfolduundaveegemensnfolarakzorlaeski retim ilikilerini ortadankaldrdnda, bylece o retim ilikileriyle birliktesnf kartlnn varlk koullarn da, btnyle snflar da ve dolaysyla snfolarakkendiegemenliinideortadankaldrmolur.

Snflaryla ve snf elikileriyle birlikte eski burjuva toplumunun yerine, herbireyinzgrgeliimininherkesiintoplucazgrgeliimkouluolduubirbirlikgelir.



III Sosyalist ve Komnist Yazn

1.GericiSosyalizm

a)FeodalSosyalizm

Tarihsel konumu gerei Fransz ve ngiliz aristokrasisi, modern burjuvatoplumuna kar yergiler yazmak durumundayd. 1830'daki Fransz TemmuzDevriminde olsun, ngiliz reform hareketinde olsun, aristokrasi, nefret ettii otrediye bir kez daha yenik dmt. Ciddi bir siyasal mcadelenin szedilemezdi artk. Elinde yalnzca kalem kavgas kalmt. Ama yazn alannda darestorasyon[5]dneminineski sylemleriolanakszlamt.Sempatiuyandrmakiinaristokrasi,grntekendikarlarngzdenuzaktutmakveburjuvaziyekariddianamesini yalnzca smrlen ii snf karma dzenlemek zorundayd.Bylece, yeni efendisine talamalardzebilmenin ve kulana az yada ok felakettellallfsldayabilmeninzrnhazrlyordu.

Feodal sosyalizm bu tarzda kt ortaya, yar ikayetname, yar talama, yargemiyanks, yar gelecekuyars,buaradaac ve zekiceyaralayc yarg yoluylaburjuvaziyi kalbinden vurarak ama modern tarihin gidiini kavramadaki tamyetersizliiyledeglnbiretkibrakarak.

Halkarkalarndansrklemekiinellerindeproleterdilencitorbassallyorlardbayrakgibi.Amahalkonlarherizleyiinde,klarndakieskifeodalarmalargrphisayglolmayanazdolusugllerletyyordu.

Bu seyirlii en gzel oynayanlar, Fransz Lejitimistlerinin bir kesimiyle Genngilterecileroldu.

Feodaller kendi smr tarzlarnn burjuvaca smrden farkl biimlenmiolduunu gsterirken, yalnzca tmden farkl ve artk zaman gemi koullaraltndasmrdkleriniunutuyorlar,okadar.Kendiegemenliklerindeproletaryannvar olmadn kantlarken feodaller, kendi toplumdzenlerinin zorunlu veledininesasenmodernburjuvaziolduunuunutuyorlaryalnzca.

Kald ki burjuvaziye ynelttikleri esas sulama tam da, burjuva rejiminde eskitoplumdzenini tmylehavayauuracakbir snfngeliiyorolmasnadayandiin,eletirileriningenciniteliinizatenokazgizliyorlar.

Burjuvaziyi,birproletaryayarattndanok,devrimcibirproletaryayarattiinsuluyorlar.



Buyzden siyasal pratikte ii snfna kar alnan iddet nlemlerininhepsinekatlyorlar ve gnlk yaamlarnda, tm iirilmi sylemlerinin aksine, altnelmalartoplamannkeyfinikarp,sadakati,ak,erefi,bezirgan

pazarlnda,ynle,ekerpancarylavealkollikiyletakasediyorlar.[6]

Nasl papaz hep feodal beyle el ele yrmse, papazca sosyalizm de feodalsosyalizmleyleeleledir.

Hristiyanderviliinesosyalistbirhavavermektendahakolaybireyyok.yleya,Hristiyanlk,zelmlkiyete,evlilie,devletedekarkmammyd?Onlarnyerineyardmseverlikvedilenme,manastrbekaretivenefsinildrme,adrhayatvekilise,diyevaazlarvermemimiydi?Hristiyansosyalizmi,aristokratnfkesinepapaznserptiivaftizsuyuduryalnzca.

b)KkBurjuvaSosyalizmi

Feodal aristokrasi, modern burjuva toplumunda yaam koullar zayflayptkenenveburjuvazi tarafndankertilen tek snfdeildir.Ortaankentlileenimtiyazl kylleri ile kk kyllk,modemburjuvazinin ncleriydi. Sanayi veticareti daha az gelimi lkelerde bu snf, ykselen burjuvazi yannda bitkiselyaamnhenzsrdrmektedir.

Modern uygarln gelitii lkelerdeyse, proletarya ile burjuvazi arasndayalpalayan yeni bir kk burjuvazi olutu. Burjuva toplumunun bir btnleyicisiolarak kendini srekli yineleyen ama rekabet sonucu bireyleri hep proletaryanniinesavrulmaktaolanbukkburjuvazi,stelikbyksanayigelitikemoderntoplumun zerk bir kesimi olma konumunu tmden yitirecei ve ticarette olsun,imalattaolsun,tarmdaolsun,yerinipostabalaravehizmetkarlarabrakacaannyaklatngrmektedir.

Kyl snfn toplam nfus iinde yandan fazla olduu Fransa gibi lkelerdeburjuvaziye kar proletaryadan yana olan yazarlarn, burjuva rejime ynelttiklerieletiridekkburjuvazivekyllkltnkullanmalarveiilerdenyanatavralrken kk burjuva bak asndan hareket etmeleri doald. Bylece kkburjuvasosyalizmiolutu.Buyazndabaeken,yalnzFransa iindeil ngiltereiinde,Sismondi'dir.

Bu sosyalizm,modern retim ilikileri iindeki elikileri son derece keskin birisabetle zmlemitir. ktisatlarn yaltaklanan irinletirmelerini aadkmtr. Gerek makinelemenin ve iblmnn ykc etkilerini, gereksesermayenin ve toprak mlkiyetinin younlamasn, ar retimi, krizleri, kk



burjuvazi ilekyllnkanlmazkn,proletaryannsefaletini,retimdekianariyi, servetin blmndeki aka srtan oranszlklar, uluslarn kendiaralarndakiendstriyelyoketmesavan,eskigreneklerin,eskiaileilikilerinin,eskimilliyetlerinzln,inkaredilemezbiimdekantlamtr.

Ne var ki olumlu ieriine karn bu sosyalizm, ya eski retim ve deiimaralaryla birlikte eski retim ilikilerini ve eski toplumu geri getirmek, ya damodernretimvedeiimaralarn,krpparalad,paralamakzorundaolduueskimlkiyetilikileriiinezorlayenidentktrmakisteindedir.Herikidurumdadahemgencihemtopiktir.

malatta lonca dzeni ile krda babaerkil tarm iletmesi kk burjuvasosyalizmininsonszleribudurite.

Geliimsreciiindebuyn,korkakbiryaygarayasapt.

c)AlmanSosyalizmiyada"Hakiki"Sosyalizm

Fransa'da,egemenbirburjuvazininbasksaltndaoluanvebuegemenliekarmcadeleninyaznsalifadesiolansosyalistvekomnistyazn,tamdaburjuvazininfeodalmutlaklakarmcadeleyegetiisradaAlmanya'yasokuldu.

Almanfilozoflar,yarfilozoflarvesivrizekalarbuyaznhrslazmsedileramabuarada,Fransa'danoyazlarngirmesiyleFranszyaamkoullarnndaaynandaAlmanya'ya girmi olmadn unutuverdiler. Almanya koullarnda bu Franszyazn dorudan pratik anlamn tmyle yitirip salt yaznsal bir grnm ald.nsan varlnn gerekletirilmesi stne bo bir speklasyon olarak kt ortayaister istemez. Bylece 18. yzyl Alman filozoflarna gre ilk Fransz Devriminintalepleri yalnzca genelde "pratik zeka"nn talepleri olarak anlam kazanyor vedevrimci Fransz burjuvazisinin irade beyanlar da, salt iradenin, olmas gerekeniradenin,hakikiinsaniradesininyasalardemekoluyordu.

Alman yazarlarnn tek abalar, yeni Fransz fikirlerini kendi eski felsefivicdanlarna uydurmak, ya da daha ziyade kendi felsefi bak alarndan Franszfikirlerinisahiplenmekti.

Bu sahiplenme aynen bir yabanc dile nasl sahip klrsa o yolla oldu: eviriyoluyla.

Bilindii gibi keiler, eski ok tanrl dnem klsiklerinin elyazmalar stnekendi zevksiz Katolik aziz hikyelerini yazmlard. Alman yazarlar ise dnyevi



Fransz yaznna tersini uyguladlar. Kendi felsefi samalklarn Fransz aslnnarkasna yazdlar. rnein para ilikilerine ynelik Fransz eletirisinin arkasna"nsanzndenFeragat"diyeyazdlar,burjuvadevleteynelikFranszeletirisininarkasnada,"SoyutGenelinEgemenliiniOrtadanKaldrma"diyeyazdlar,vb.

Fransz geliimlerinin altna byle felsefi sylemler sokuturmay, "EyleminFelsefesi", "Hakiki Sosyalizm", "Alman Sosyalizm Bilimi", "Sosyalizmin FelsefiTemeli"gibideyimlerlevaftizettiler.

Fransz sosyalistkomnist yazn byle usturupluca idi edildi. Ve bir snfnbr snfakarmcadelesinidilegetirmekAlmanelindebitirildii iinoAlman,"Fransz tek yanlln" am olma bilincini tayordu hakiki ihtiyalar yerinehakikat ihtiyacn,proletaryann karlar yerine insanvarlnn karlarn,hibirsnftan olmayan, gerekte bile olmayan, yalnzca felsefe fantezisinin puslusemalarndabulunangenelinsannkarlarnsavunuyordububilin.

Kimseden yardm almakszn baard bu okul devlerini ylesine tantanaylaciddiye alp ylesine rtkanlkla gklere karan bu Alman sosyalizmi, bylecegiderekbilgimasumiyetiniyitirdi.

Alman burjuvazisinin, zellikle de Prusya burjuvazisinin feodal ve mutlakkralla kar mcadelesi, tek kelimeyle liberal hareket, daha byk ciddiyetkazand.

Bylece "hakiki" sosyalizmin eline, ok istedii bir frsat, siyasal hareketinkarsnasosyalisttaleplerinikoymafrsatverilmioluyordu,yaniliberalizmekar,temsili devlete kar, burjuva rekabetine, burjuva basn zgrlne, hukukuna,burjuvacazgrleveeitliekarbilinen lanetleri savurmavehalkkitlesinedebuburjuvahareketindenhibirkazancnnolmayaca, tersinehereyiniyitireceiuyarsnyapmafrsat.Almansosyalizmi,ruhsuzcayankladFranszeletirisinin,modern burjuva toplumuna ve ona uyan yaam koullarna, ona gre biimlenensiyasalkurumlamayadayandntamzamanndaunuttuAlmanya'dadahaancakbunkoullariinmcadeleszkonusuydu.

Almansosyalizmi,burjuvazinintehditediciykseliinekaristenenbirkorkulukolarak, mutlak Alman hkmetlerine ve papazlaryla, okul hocalaryla, toprakaalaryla,brokrasisiyleonlarnbalaklarnahizmetetti.

Ayn hkmetlerin Alman ii ayaklanmalarna kar kullandklar ac tfekkurunlarnnvekrbadarbelerinintatlbirbtnleyicisioldu.

"Hakiki"sosyalizm,Almanburjuvazisinekarhkmetlerinelindebylesinebirsilah olurken, bir o kadar da genci bir kan, banazAlman kk burjuvazisinin



karndorudantemsilediyordu.Almanya'da,16.yzyldankalanveozamandanberi eitli biimlerde hep ortaya kan kk burjuvazi,mevcut durumlarn esastoplumsaltemelinioluturdu.

Onunvarlnnkorunmas,Almanya'damevcutdurumlarnkorunmasdemektir.Kk burjuvazi, burjuvazinin siyasal ve ekonomik egemenliinde, bin yandansermayenin merkezlemesi sonucu, br yandan da devrimci bir proletaryannortayaksonucukesinmahvolmaktankorkan."Hakiki"sosyalizmonuniinherikikuubirdenvuracaktaolanakgrnd.Salgnhastalkgibiyayld.

Almansosyalistlerinin,kendi iskeletednm"ebedihakikatler"inegiydirdikleribu, speklatif tezgahta dokunmu, sivri zekal sylem iekleriyle sslenmi, akbaygnhuzuriyleriyleykanmbereketlikisve,mallarnnokesimdekisrmnartrdyalnzca.

Kendi asndan Alman sosyalizmi, bu banaz kk burjuvazinin tumturaklszcsolmakonumunugiderekiyicebenimsedi.

Alman ulusunu, rnek ulus olarak, Alman kk burjuvazisini de rnek insanolarak byk lflarla ilan etti. Onun her aalna, tam tersini ifade eden, gizli,yksek, sosyalist anlamlar ykledi. Nihayet komnizmin "kaba ykcl"nadorudan kar karak ve tm snf mcadelelerinin stnde bir tarafsz yceliktaslayarak,izgisininsonkertesinegeldi.Almanya'da,sosyalistveyakomnistdiyeortalkta dolaan ne kadar yazn varsa, ok az istisnasyla hep bu kirli, bu canszyaznalannagirer.[7]

2.TutucuSosyalizmyadaBurjuvaSosyalizmi

Burjuva toplumunun kalcln salamak iin bir kesim burjuvazi sosyalskntlarortadankaldrmayayardmcolmakister.

Buerevede:ekonomistler,filantroplar,insancllar,alansnflarndurumunudzeltmeciler,yardmseverler,hayvankorumaclar,lmllkrgtleri,vardr.Eneitlisinden ke bucak reformcular yani.Hatta bu burjuva sosyalizminin btnbirsistemolarakilenenleriolmutur.

rnek olarak Proudhon'un "Philosophie de laMisre"ini [Sefaletin Felsefesiev.] elealalm.

Sosyalist burjuvalar, modern toplumun koullarn isterler, ama o koullarnkendisinden kaynaklanan mcadeleler ve tehlikeler olmakszn. Mevcut toplumu,



onu devrimci dnme uratacak ve zecek unsurlar kesilip karlm olanakisterler. Burjuvazi olsun ama proletarya olmasn. Kendi egemen olduu dnyayelbetteki en iyidnyaolarakgrrburjuvazi.Burjuva sosyalizmibu i ferahlatctasarmn yan ya da tam bir sistem oluturmaya kadar vardrr. Kendisininsistemlerini gerekletirmesini ve bu yeni Kuds'e dahil olmasn proletaryadantalepederken,aslndaonayalnzca,bugnktoplumuniindekalamabutoplumailikinnefretlikdncelerindenarn,demioluyor.

[Bu]sosyalizmindahaazsistematikvebirazdahapratikbir ikincibiimiyse,buyaam koullarnda u ya da bu siyasal dnmn deil de yalnzca bir tekdeiimin, yani yalnzca ekonomik koullarda bir deiimin yararl olabileceinikantlayarakiisnfnnherdevrimcihareketinisakatlamayauramtr.Amabusosyalizmin,maddi varolu koullarn deitirmekderkendnd, asla ancakdevrimciyollaolabilecekburjuvaretim ilikilerininortadankaldrlmasdeildir,onun dnd, bu retim ilikileri zemininde uygulanacak, yani sermaye ilecretli almaarasndaki ilikidehibir eyideitirmeyen,olsaolsaburjuvazininegemenliinin bedellerini azaltp devlet btesini basitletirecek ynetseldzeltmelerdir.

Burjuvasosyalizmikendineuyanifadeyi,saltkonuanfigrdurumunagelmektebulurancak.

Serbest ticaret!alansnfnkarna.Korumacgmrk!alansnfnkaniin. Hcreli hapishaneler! alan snfn karna. Burjuva sosyalizminin ciddiniyetliolduusonszdrbu.

Burjuvazinin sosyalizmi, zaten burjuvalarn alan snfn karna burjuvaolduklarnsavunmaktanibarettir.

3.EletireltopyacSosyalizmveKomnizm

Burada, tm modern devrimlerde proletaryann taleplerini dile getirmi olanyazndanszetmiyoruz.(Babeuf'nyazlarvb.)

Genelbirbakaldranda,feodaltoplumunyklmadneminde,proletaryanndorudankendisnfkarnkabulettirmeyeynelikilkabalar,hemproletaryannkendi gelimemiliinden dolay, hem de kurtuluu iin ancak burjuva dneminrn olabilecek maddi koullarn eksikliinden dolay, kanlmaz biimdeyenilgiye urad. Proletaryann bu ilk hareketlerini izleyen devrimci yazn, ierikolarak ister istemez gericidir. Genel bir dervi kanaatkrl ve kaba bir eitiliknerir.



Esas sosyalist ve komnist sistemler, StSimon'un, Fourier'nin, Owen'n vb.sistemleri, proletarya ile burjuvazi arasndaki mcadelenin yukarda belirttiimizgelimemiilkdnemindeortayaktlar.(Bkz:BurjuvalarveProleterler.)

Bu sistemleri bulanlar geri snf kartln egemen toplumun kendisindekizc unsurlarn etkinlii olarak gryorlar. Ama proletarya cephesinde hibirtarihselzerkgirikenlik,onazghibirsiyasalhareketgrmyorlar.

Snfkartlnngeliimi,sanayiningeliimiylebaabayrd iin,onlarnnndeproletaryannkurtuluununmaddikoullardabulunmuyorvenceliklebukoullaryaratmanntoplumsalyasalar,toplumsalbilimipeindegidiyorlar.

Toplumsalfaaliyetinyerinionlarnbulucukiiselfaaliyetlerininalmasgerekiyor,kurtuluuntarihselkoullarnnyerini fantezininalmas,proletaryannsnfolarakadm adm gelien rgtlenmesinin yerini kendi bulup kardklar toplumsalrgtlenmeninalmasgerekiyor.Onlaragregeleceindnyatarihi,propagandayavekenditoplumtasarmlarnnuygulamadahayatageirilmesineindirgeniyor.

Tasarmlarnda esasen en ok ac eken snf olarak emeki snfn karlarntemsil ettiklerininbilincindeler geri.Amaproletaryaonlarn gznde yalnzca enokacekensnfolmazelliiylevar.

Gerek snf mcadelesinin gelimemi biimi, gerekse kendi yaam konumlar,snf kartlnn okstndeolduklarn sanmayagtrmtronlar.Toplumuntmyelerinin,eniyidurumdaolanlarnda,yaamkoullarniyiletirmekisterler.Bu yzden hi ayrm gzetmeksizin srekli toplumun tmne, hatta zellikle deegemensnfaaryaparlar.nksistemleribiranlalsa,osistemineniyitoplumiineniyitasarmolduukesinkabuledilecektironlaragre.

Byle baktklar iin de en bata devrimci eylemler olmak zere tm siyasaleylemleri knarlar, hedeflerine bar yollardan ulamak isterler ve kukusuzbaarszlaurayankkdeneylerle,rnekgstermeningcnedayanarak,yenitoplumsalmukaddeskitabayolamayaalrlar.

Gelecein toplumunun fantastik tasviri, proletaryann henz hi gelimemiolduu,dolaysyla toplumugenelolarakdntrmekadna ilkanlamlk iinkenditavrndafantastikolarakkavradbirzamandaortayakmtr.

Ama sosyal[ist] ve komnist yazlar, eletirel eler de tamaktadr. Mevcuttoplumunbtntemellerinesaldrrlar.Bunedenle iilerinaydnlanmas iinsonderecedeerlimalzemebrakmlardr.Geleceintoplumunailikinolumlusavlar,rnein kentle kr arasndaki kartln, ailenin, kiisel mlk edinmenin, cretlialmann kaldrlmas, toplumsal uyumun ngrlmesi, devletin salt retimin



ynetiminedntrlmesibtnbusavlar,henzyeniyenigelimeyebalayanve onlarn da ancak biimlenmemi ilk belirsizlik evresinde tandklar snfkartlnn ortadan kalkn dile getirmektedir yalnzca. Dolaysyla bu savlarhenzsalttopikbiranlamtarlar.

Eletireltopik sosyalizm ve komnizmin nemi, tarihsel geliimle tersorantldr. Snf mcadelesi ne oranda gelimi ve biimlenmise ona ilikin bufantastik bak ve ona ynelik bu fantastikmcadele, kuramsal haklln, pratikdeeriniaynorandayitirir.Bunedenlebusistemlerinkurucular yinedepekokyndendevrimciolduklarhalde,onlarnrencilerihepgenciularolutururlar.Proletaryann tarihsel ilerlemesi karsnda inatla ustalarnn eski grlerinesarlrlar. Bu yzden sonuta snf mcadelesini trplemeye ve kartlklaruzlatrmayaurarlar.Hala toplumsaltopyalarndeneyyoluylagerekletirme,ayrkphalanstere'leroluturma,homecolony'lerkurma,kkbirkarya[8]yeniKuds'nonikisayfalformabasksmeydanagetirmedlerikurarlarvebtnbu spanyol atolarnn yapm iin de burjuva yreklerdeki ve czdanlardakiinsanseverliebavurmakzorundakalrlar.Giderekyukardaanlattmzgenciveyatutucusosyalistlerkategorisinederler,tekfarklaki,okdahasistematikbilgilikvardr bunlarda ve kendi sosyal bilimlerinin yarataca mucizeye kr krneinanmlardr.

Bu yzden, iilerin olsa olsa yeni mukaddes kitaba cahilce inanszlktankaynaklanabilenhereitsiyasalhareketinekahrlakarkarlar.

ngiltere'de Owen'cilar artistlere kar, Fransa'da Fourier'ciler Reformcularakarbyletepkigsteriyorlar.

IV Komnistlerin eitli MuhalefetPartilerine Kar Konumu

II. Blm'e baknca, komnistlerin halen kurulu bulunan ii partilerine, yaningiltere'de artistlere, Kuzey Amerika'da tarm reformcularna kar tutumlarkendiliindenanlalr.

Komnistler, ii snfnn en yakn amalar ve karlar iin mcadele ederlerama bugnn hareketi iinde hareketin geleceini de temsil ederler. Fransa'dakomnistler,tutucuvekktenciburjuvaziyekarsosyalistdemokratikpartiyle[9]ittifak kuruyorlar, ama devrimci kalntlardan gelen lafazanlklara ve gz



boyamalarakareletireltavrlarndasakltutuyorlar.

svire'de radikalleri destekliyorlar, ama bu partinin, bir bl Fransa'dakianlamylademokratiksosyalist,birbliseradikalburjuvaolanbirbiriyleeliikunsurlardanmeydanageldiinigzdenkarmakszn.

Polonya'dakomnistler,ulusalkurtuluu tarmreformuartnabalayanpartiyidestekliyor,1846KrakovAyaklanmasnhayatageirendebupartiydi.

Almanya'da burjuvazi devrimci k yaptnda komnist partisi, mutlakmonariye, feodal toprak mlkiyetine ve kk burjuvala kar burjuvaziylebirlikte mcadele etti. Ama Alman iilerinin, burjuvazinin egemenliiyle birliktegelmesi gereken toplumsal ve siyasal koullar bir o kadar burjuvaziye karyneltebilmeleri, yani Almanya'da genci snflarn yklmasnn hemen ardndanburjuvazinin kendisine kar mcadeleyi balatabilmeleri iin, komnist partisi,burjuvazi ileproletaryaarasndakidmancakartla ilikinolabildiinceberrakbirbilinciiilerdeoluturmaydabiranolsunihmaletmedi.

AlmanyabirburjuvadevriminineiinegeldiiiinvebudnmesasenAvrupauygarlnndahagelikinkoullarnadenkgeldiive17.yzylngiltere'sinden,18.yzylFransa'sndan okdahagelimibirproletarya ile tamamlanaca iin, yaniAlman burjuva devrimi bir proleter devrimin ancak dorudan bir "n oyunu"olabileceiiin,komnistler,esasdikkatleriniAlmanya'yayneltiyorlar.

Tek kelimeyle komnistler, mevcut toplumsal ve siyasal durumlara kar heryerdevehereitdevrimcihareketidestekliyorlar.

Tm bu hareketler iinde, hangi gelikinlik aamasnda olursa olsun mlkiyetsorununuhareketintemelsorunuolaraknekaryorlar.

Nihayetancakkomnistlerherlkenindemokratikpartilerininheryerdebirleipanlamasiinalyorlar.

Komnistler, gr ve niyetlerini gizlemeyi reddederler. Amalarna ancakbugnekadarki tmtoplumsaldzeninzorlayklmasylaulaabilecekleriniakabildirirler. Varsn egemen snflar bir komnist devrim rkntsyle tir tirtitresinler.Proleterlerin,zincirlerindenbakakaybedecekeyleriyok.Birdnyavarkazanacaklar.

Btn lkelerin proleterleri, birlein!

Yazl:Aralk1847'denOcak1848'ekadar.



Dipnotlar

[1][1888ngilizcebaskyaEngels'innotu.]

Burjuvazi, deyince, toplumsal retim aralarnn mlkiyetini elinde bulunduran vecretli emei smren modern kapitalistler snfn anlyoruz. Proletarya, deyince ise,kendi mlkiyetinde retim arac bulunmadndan, yaayabilmek iin igcn satmakzorundaolanmoderncretliiilersnfnanlyoruz.

[2]

Dahakesindeyile,eldebulunanyazltarih.Tmyazltarihtenncegelentoplumsaln tarih, 1847'dehemenhibilinmiyordu.Ozamandanbuyana,Haxthausen,Rusya'datopran ortak mlkiyetini ortaya kard, Maurer, tm Alman kabilelerinin tarihselbalang olarak bu temelde bulunduunu kantlad ve giderekHindistan'dan rlanda'yatoplumun ilkbiimininortak toprakmlkiyetinesahipky topluluklarolduubulundu.NihayetMorgan'n, gens'in hakiki doasna ve kabiledeki konumuna ilikin talandrcbuluuyla,builkelkomnaltoplumuntipikyapsortayakondu.Balangtakibutoplulukyapsnn zlmesiyle toplumun zel snflara ve sonunda kart snflara ayrlmasbalyor.[1888ngilizceve1890AlmancabaskyaEngels'innotu.]Buzlmesrecini"Ailenin,zelMlkiyetinveDevletinKkeni"ndeizlemeyealtmikincibask,Stuttgart1886.[1888ngilizcebaskyaEngels'innotu.]

[3][1888ngilizceve1890AlmancabaskyaEngels'innotu.]

Hatta "nc kesim" olarak feodal beylerinden ve ustalarndan kendi zerk yerelynetimvesiyasalhaklarnkoparmagcneerimedenncedeFransa'daortayakankentler "komn" diyorlard kendilerine. Genel deyile burada burjuvazinin ekonomikgeliimiiintipiklkeolarakngiltere'yi,burjuvazininsiyasalgeliimiiindeFransa'yelealdk.[1888ngilizcebaskyaEngels'innotu.]talyanveFranszkentburjuvalar, ilkzerkynetimhaklarn feodalbeylerindenzorlaaldktan veya satn aldktan sonra kendi kent topluluklarn byle adlandrdlar. [1890AlmancabaskyaEngels'innotu.]

[4]

Marx,sonradan,iininemeinideil,emekgcnsattnortayakoydu.ev.


Kastedilen,16601689ngilizrestorasyondnemideil,18141830Franszrestorasyondnemidir.




Bu, zellikle toprak soyluluunun ve toprak aalnn, mlklerinin byk ksmnkendihesaplarnakhyalarnailettiklerivebununyanndaayrcabykpancarekerivepatatesalkolreticisiolduklarAlmanya'yailikindir.ngilizaristokratlarhenzokadardmemilerdir ama az ya da ok kukulu anonim irket kurucularna adlarndevretmek yoluyla rantlarn dne kar rekabete nasl girilebileceini onlar dabiliyor.

[7][1890AlmancabaskyaEngels'innotu.]

1848 devrim dalgas tm bu baya akm ortalktan sprd ve onlarda sosyalistlikyapmahevesibrakmad.BuakmnesastemsilcisivetipiBayKarlGrn'dr.

[8]

Phalanstere, Charles Fourier'nin tasarlad sosyalist kolonilerin adyd Cabet, kenditopyasnvesonraAmerika'dakikomnistkolonisini karyadiyeadlandryordu. [1888ngilizcebaskyaEngels'innotu.]KendikomnistmodeltoplumlarnOwen,homecolony'lerolarakadlandryor(lke iikoloniler). Phalanstare, Fourier'nin tasarlad toplumsal saraylard. karya, komnistdzenlerini Cabet'in tasvir ettii topik fantezi lkesiydi. [1890 Almanca basksnaEngels'innotu.]

[9]

O zamanlar parlamentoda LedruRollin'in, yaznda Louis Blanc'n ve basnda"Rforme"adlgnlkgazetenintemsilettiiparti."Sosyaldemokrasi"ad,onubulanlariin,demokratikbirpartideveyacumhuriyetibirpartideazyadaoksosyalistrenktebirseksiyonanlamnagelmekteydi.[1888ngilizcebaskyaEngels'innotu.]OzamanlarFransa'dakendinesosyalistdemokratikdiyenparti,LedruRollin'in siyasal,Louis Blanc'n da yaznsal olarak temsil ettii partiydi yani bugnk Alman Sosyaldemokrasisindendalarkadarfarklyd.[1890AlmancabaskyaEngels'innotu.]

indekiler|nszler

K Marx - Fr Engels_ Komünist Manifesto

Documents

Transcript of K Marx - Fr Engels_ Komünist Manifesto