İşletmelerin amaçları İşletmelerin amaçları

•Genel nitelikli kuruluş ve faaliyet Genel nitelikli kuruluş ve faaliyet amaçlarıamaçları

•Özel nitelikli amaçlarÖzel nitelikli amaçlar

İşletmelerin genel amaçlarıİşletmelerin genel amaçları

•Kar (uzun dönemli) elde Kar (uzun dönemli) elde etmeketmek

•Toplumsal fayda sağlamakToplumsal fayda sağlamak

•İşletmenin yaşamını İşletmenin yaşamını sürekli kılmaksürekli kılmak

İşletmelerin kar elde ettikleri İşletmelerin kar elde ettikleri ve kazandıkları ölçüde ve kazandıkları ölçüde

toplumsal fayda sağlama toplumsal fayda sağlama amacını gerçekleştirecek amacını gerçekleştirecek

şekilde faaliyette bulunmaları şekilde faaliyette bulunmaları gerekmektedir. Bu iki genel gerekmektedir. Bu iki genel

amaç arasında dengenin amaç arasında dengenin sağlanması ise işletmelerin sağlanması ise işletmelerin yaşamlarını sürekli kılma yaşamlarını sürekli kılma

amacına ulaşmalarını sağlar.amacına ulaşmalarını sağlar.

Kar elde etme amacıKar elde etme amacı

KAR KAR

Ekonomik anlamda, işletmenin yaptığı toplam Ekonomik anlamda, işletmenin yaptığı toplam giderlerin elde edilen toplam gelirlerden giderlerin elde edilen toplam gelirlerden düşülmesi sonucu sağlanan net fazlalıktır. düşülmesi sonucu sağlanan net fazlalıktır.

Kimi işletmelerde kar temel amacı Kimi işletmelerde kar temel amacı oluşturmamaktadır. oluşturmamaktadır.

Bu tür işletmelerde kar amacı yerini Bu tür işletmelerde kar amacı yerini toplumsal bir hizmet, katkı ve yarara bırakır. toplumsal bir hizmet, katkı ve yarara bırakır.

Kar’ın işlevleriKar’ın işlevleri• Kar söz konusu olan faaliyet dönemi için başarı Kar söz konusu olan faaliyet dönemi için başarı

simgesidirsimgesidir• Değişik dönemlerine ait faaliyet sonuçlarını ölçme ve Değişik dönemlerine ait faaliyet sonuçlarını ölçme ve

değerlendirme aracıdırdeğerlendirme aracıdır• İşletme faaliyetlerinin ve sonuçlarının İşletme faaliyetlerinin ve sonuçlarının

değerlendirilmesinde bir denetim aracıdır.değerlendirilmesinde bir denetim aracıdır.• Bir finans sağlama (oto finans) aracıdır.Bir finans sağlama (oto finans) aracıdır.• İşletme çalışanlarını güdülendirme aracıdır.İşletme çalışanlarını güdülendirme aracıdır.• İşletmenin mal ve hizmetlerini sunduğu tüketiciler İşletmenin mal ve hizmetlerini sunduğu tüketiciler

için güvence aracıdır. için güvence aracıdır. • İş bağlantıları gerçekleştirilen, ilişki kurulan İş bağlantıları gerçekleştirilen, ilişki kurulan

işletmeler açısından ticari ve finansal itibar sağlama işletmeler açısından ticari ve finansal itibar sağlama aracıdır.aracıdır.

• İşletmenin yükümlülüklerinin (vergi, hissedar payı İşletmenin yükümlülüklerinin (vergi, hissedar payı dağıtımı…) yerine getirilmesine olanak sağlama dağıtımı…) yerine getirilmesine olanak sağlama aracıdır. aracıdır.

Toplumsal fayda sağlama Toplumsal fayda sağlama amacıamacı

• İşletmelerin mal ve hizmetlerine talepte bulunan tüm İşletmelerin mal ve hizmetlerine talepte bulunan tüm tüketici kesimlerin beklentilerine uygun bir yaklaşım tüketici kesimlerin beklentilerine uygun bir yaklaşım sergilemeleri ve onlara fayda aktarmaları böylece bir sergilemeleri ve onlara fayda aktarmaları böylece bir yandan da toplumun refah düzeyinin gelişmesini yandan da toplumun refah düzeyinin gelişmesini sağlayıcı rol oynamasağlayıcı rol oynama

• İşletmenin mal ve hizmetlerine talepte bulunan İşletmenin mal ve hizmetlerine talepte bulunan tüketicileri tatmin etmesi yanında genel olarak tüketicileri tatmin etmesi yanında genel olarak toplumun veya işletme ile doğrudan ya da dolaylı toplumun veya işletme ile doğrudan ya da dolaylı ilişkili tüm kişi ve kuruluşların beklentilerinin de ilişkili tüm kişi ve kuruluşların beklentilerinin de olumlu şekilde yanıtlanması olumlu şekilde yanıtlanması

(örneğin, çevreye duyarlı olma, toplumsal kıt (örneğin, çevreye duyarlı olma, toplumsal kıt kaynakları verimli kullanmaya özen gösterme, ticari kaynakları verimli kullanmaya özen gösterme, ticari sistem, rekabet etik kurallara saygılı olma, sistem, rekabet etik kurallara saygılı olma, çalışanların beklentilerini karşılama, devlete karşı çalışanların beklentilerini karşılama, devlete karşı sorumluluklarını yerine getirme)sorumluluklarını yerine getirme)

Sosyal sorumluluğun bilincine varmayı Sosyal sorumluluğun bilincine varmayı getiren sebeplergetiren sebepler

• Uzman yöneticilerin işletmelerin başına Uzman yöneticilerin işletmelerin başına geçmesigeçmesi

• İşletmelerin gittikçe büyümesi ve çok ortaklı İşletmelerin gittikçe büyümesi ve çok ortaklı duruma gelmeleriduruma gelmeleri

• Rekabet eden işletme sayısının artması ve Rekabet eden işletme sayısının artması ve rekabetin yoğunlaşmasırekabetin yoğunlaşması

• İşletmelerin toplumdaki imajlarının daha da İşletmelerin toplumdaki imajlarının daha da iyileştirilmesi ve güçlendirilmesinin iyileştirilmesi ve güçlendirilmesinin sağlayacağı faydaları fark etmelerisağlayacağı faydaları fark etmeleri

• İşletme faaliyetlerinin uluslararası boyuta İşletme faaliyetlerinin uluslararası boyuta taşınarak küreselleşme olgusunun etkisitaşınarak küreselleşme olgusunun etkisi

• Uluslar arası bölgesel veya genel nitelikli Uluslar arası bölgesel veya genel nitelikli ekonomik ve ticari bütünleşmeler ile işbirliğine ekonomik ve ticari bütünleşmeler ile işbirliğine dayalı örgütlenmelerin yaygınlaşmasıdayalı örgütlenmelerin yaygınlaşması

Sosyal sorumluluğun bilincine varmayı Sosyal sorumluluğun bilincine varmayı getiren sebeplergetiren sebepler

• İşletmeler tarafından desteklenen bilimsel İşletmeler tarafından desteklenen bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetlerine daha çok araştırma ve geliştirme faaliyetlerine daha çok önem verilmesiönem verilmesi

• Toplam kalite sisteminin benimsenmesiToplam kalite sisteminin benimsenmesi• Meslek kuruluşları, işçi sendikaları ve tüketici Meslek kuruluşları, işçi sendikaları ve tüketici

koruma dernekleri gibi demokratik kitle koruma dernekleri gibi demokratik kitle örgütlerinin güçlenmesi ve baskıların artmasıörgütlerinin güçlenmesi ve baskıların artması

• Piyasa mekanizmasının sağlıklı işlemesine yönelik Piyasa mekanizmasının sağlıklı işlemesine yönelik ulusal ve uluslar arası yasal düzenlemelerin (İSO, ulusal ve uluslar arası yasal düzenlemelerin (İSO, CE uygunluk, Patent, rekabet düzenleme, tüketici CE uygunluk, Patent, rekabet düzenleme, tüketici koruma gibi) yapılmasıkoruma gibi) yapılması

• Ülkenin kıt doğal kaynaklarının en verimli şekilde Ülkenin kıt doğal kaynaklarının en verimli şekilde kullanılması konusunda teşvik önlemlerinin kullanılması konusunda teşvik önlemlerinin alınmasıalınması

İşletmenin yaşamını sürekli kılma amacıİşletmenin yaşamını sürekli kılma amacı

• İşletmenin kar elde etme ve topluma fayda İşletmenin kar elde etme ve topluma fayda sağlama amaçlarını dengeli ve sürekli sağlama amaçlarını dengeli ve sürekli gerçekleştirmesi sonucu işletmenin gerçekleştirmesi sonucu işletmenin varlığını korumayı ve uzun dönemli varlığını korumayı ve uzun dönemli geliştirmeyi hedeflemesidir.geliştirmeyi hedeflemesidir.

• İşletme eğer kar veya topluma fayda İşletme eğer kar veya topluma fayda sağlama amaçlarından birisini diğerlerine sağlama amaçlarından birisini diğerlerine yeğleyen bir yaklaşım benimserse bu yeğleyen bir yaklaşım benimserse bu durum ,işletmenin kısa dönem için durum ,işletmenin kısa dönem için işletmenin faaliyetlerini sürdürmesine işletmenin faaliyetlerini sürdürmesine engel oluşturmasa da bu durumu uzun engel oluşturmasa da bu durumu uzun dönem devam ettirmek işletmeye zarar dönem devam ettirmek işletmeye zarar verir.verir.

Eğer kar amacı topluma fayda Eğer kar amacı topluma fayda sağlama amacının önüne geçerse:sağlama amacının önüne geçerse:

• Tüketicilerin oluşturdukları tüketici koruma Tüketicilerin oluşturdukları tüketici koruma örgütleri, tüketici tüketim kooperatifleri gibi örgütleri, tüketici tüketim kooperatifleri gibi dernekler aşırı karlılık ve kısa dönemli kar dernekler aşırı karlılık ve kısa dönemli kar elde etme amacını benimsemiş şirketlere elde etme amacını benimsemiş şirketlere karşı çıkmaktadırkarşı çıkmaktadır

• İşletmelerin faaliyet gösterdiği sektördeki İşletmelerin faaliyet gösterdiği sektördeki meslek örgütleri meslek disiplini ve ticari meslek örgütleri meslek disiplini ve ticari ahlak kurallarını bozucu işletmecilik ahlak kurallarını bozucu işletmecilik girişimleri ile piyasayı ve tüketiciyi istismar girişimleri ile piyasayı ve tüketiciyi istismar edici hareketlere karşı hareket eder.edici hareketlere karşı hareket eder.

Eğer kar amacı topluma fayda Eğer kar amacı topluma fayda sağlama amacının önüne geçerse:sağlama amacının önüne geçerse:

• Devlet vergileri ağırlaştırarak, yasalarla Devlet vergileri ağırlaştırarak, yasalarla önlem alarak, üst düzey denetim organları önlem alarak, üst düzey denetim organları yoluyla işletme faaliyetlerini izleyerek söz yoluyla işletme faaliyetlerini izleyerek söz konusu sektörlerde örnek işletmeler konusu sektörlerde örnek işletmeler kurarak önlem almaktadır.kurarak önlem almaktadır.

• Aynı konuda çalışmak isteyen firmalar da Aynı konuda çalışmak isteyen firmalar da firmanın tekelci zihniyetine karşı yatırım firmanın tekelci zihniyetine karşı yatırım yaparak engel olurlar.yaparak engel olurlar.

• Tüketici bireysel olarak bu işletmeden Tüketici bireysel olarak bu işletmeden satın almamayı seçer.satın almamayı seçer.

İşletmenin özel amaçlarıİşletmenin özel amaçları

Özel amaçlar işletmenin türlerine, Özel amaçlar işletmenin türlerine, kuruluş amaçlarına, sahip ve kuruluş amaçlarına, sahip ve

hissedarlarının az veya çokluğuna, hissedarlarının az veya çokluğuna, niteliklerine göre değişebilir.niteliklerine göre değişebilir.

ÖrneklerÖrnekler• Satış gelirlerini arttırmak ve en yüksek düzeye Satış gelirlerini arttırmak ve en yüksek düzeye

çıkarmakçıkarmak• Yeni buluş ve düşüncelere dayalı mal ve hizmetler Yeni buluş ve düşüncelere dayalı mal ve hizmetler

yaratmakyaratmak• Tüketicilere daha kaliteli mal ve hizmet sunmakTüketicilere daha kaliteli mal ve hizmet sunmak• Ucuza mal edip ucuza satmakUcuza mal edip ucuza satmak• İstihdam olanağı sağlamakİstihdam olanağı sağlamak• Büyümek ve gelişmekBüyümek ve gelişmek• Topluma ve devlete yardımcı olmak, hizmet vermekTopluma ve devlete yardımcı olmak, hizmet vermek• İşletmede çalışanları gözeterek, onlara iyi ücret İşletmede çalışanları gözeterek, onlara iyi ücret

vermek, güvenli bir iş ortamı sağlamak ve kazançtan vermek, güvenli bir iş ortamı sağlamak ve kazançtan pay almalarını sağlamakpay almalarını sağlamak

• Bir düşünce veya varlığın işlenmesini gerçekleştirmekBir düşünce veya varlığın işlenmesini gerçekleştirmek• Ulusal ya da uluslararası bir işletme olmakUlusal ya da uluslararası bir işletme olmak• İyi bir imaja sahip olmak ve çağdaş bir görünüm İyi bir imaja sahip olmak ve çağdaş bir görünüm

kazanmakkazanmak• Uluslar arası ilişkileri güçlendirmek……….Uluslar arası ilişkileri güçlendirmek……….

İşletmelerin gelir ve İşletmelerin gelir ve giderlerigiderleri

İşletmelerin kar amacına ulaşmak için İşletmelerin kar amacına ulaşmak için belirli bir dönemde elde ettikleri belirli bir dönemde elde ettikleri

gelirlerle aynı dönemde katlandıkları gelirlerle aynı dönemde katlandıkları giderler arasında olumlu bir fark giderler arasında olumlu bir fark

olmalıdır. olmalıdır.

İşletme gelirleriİşletme gelirleriBelirli bir faaliyet dönemi göz önüne Belirli bir faaliyet dönemi göz önüne

alındığında işletmenin ana faaliyet alındığında işletmenin ana faaliyet konusundan ve dışındaki kaynaklardan konusundan ve dışındaki kaynaklardan elde ettiği tüm gelirlere toplam işletme elde ettiği tüm gelirlere toplam işletme

gelirleri denir.gelirleri denir.

• Ana faaliyet ve satış geliriAna faaliyet ve satış geliri

• Diğer gelirler Diğer gelirler

(ikincil veya yan gelir, iştirak ve faiz geliri, kira (ikincil veya yan gelir, iştirak ve faiz geliri, kira geliri, hurda veya atık madde geliri, bağış geliri, hurda veya atık madde geliri, bağış gelirigeliri

• Ana faaliyet ve satış geliriAna faaliyet ve satış geliri

İşletmenin belirli bir plan ve program İşletmenin belirli bir plan ve program çerçevesinde faaliyet konusu olarak ürettiği çerçevesinde faaliyet konusu olarak ürettiği mal ve hizmetlerinin parasal değeri ana mal ve hizmetlerinin parasal değeri ana faaliyet geliri olarak ifade edilir. faaliyet geliri olarak ifade edilir.

Üretilen mal ve hizmetlerin satışından elde Üretilen mal ve hizmetlerin satışından elde edilen satış geliri+aynı dönemde üretilen edilen satış geliri+aynı dönemde üretilen ancak satılmayan mal ve hizmetlerin değeri ancak satılmayan mal ve hizmetlerin değeri

• ikincil veya yan gelir ikincil veya yan gelir

İşletmenin ana faaliyeti dışında elde ettiği İşletmenin ana faaliyeti dışında elde ettiği gelir gelir

• İştirak ve faiz geliriİştirak ve faiz geliri

İşletmenin elinde ulunan fazla parayı İşletmenin elinde ulunan fazla parayı değerlendirmesi sonucu elde edilen gelirdeğerlendirmesi sonucu elde edilen gelir

• Kira geliriKira geliriİşletmenin sahip olduğu bina, arsa, makine ve İşletmenin sahip olduğu bina, arsa, makine ve taşıma araçları gibi maddi veya ticari buluş ve taşıma araçları gibi maddi veya ticari buluş ve marka gibi bazı maddi olmayan varlıkların marka gibi bazı maddi olmayan varlıkların kiralanması yoluyla elde edilen gelirkiralanması yoluyla elde edilen gelir

• Hurda veya atık madde geliriHurda veya atık madde geliriişletmenin fiziki ömrünü tamamlamış, eskimiş işletmenin fiziki ömrünü tamamlamış, eskimiş veya kullanılmaz duruma gelmiş ya da veya kullanılmaz duruma gelmiş ya da amortismana tabi tutularak işletme için değeri amortismana tabi tutularak işletme için değeri sıfırlanmış sabit varlıkları ile üretim sırasında sıfırlanmış sabit varlıkları ile üretim sırasında ortaya çıkan ve yararlanılmayan bazı atık ve ortaya çıkan ve yararlanılmayan bazı atık ve kullanılmaz durumdaki maddelerin satılması kullanılmaz durumdaki maddelerin satılması sonucu elde edilen gelir sonucu elde edilen gelir

• Bağış geliriBağış geliriişletmenin bir karşılık vermeksizin değişik işletmenin bir karşılık vermeksizin değişik çevrelerden elde ettiği ve varlıklarında artış çevrelerden elde ettiği ve varlıklarında artış sağlayan gelir (doğal afet nedeniyle zarara sağlayan gelir (doğal afet nedeniyle zarara uğramış firmanın kredi borçlarının silinmesi, uğramış firmanın kredi borçlarının silinmesi, gelişmekte olan bölgeye yatırım sonucunda düşük, gelişmekte olan bölgeye yatırım sonucunda düşük, uzun vadeli kredi temini)uzun vadeli kredi temini)

İŞLETME GİDERLERİİŞLETME GİDERLERİ

Kurulu ve faaliyette bulunan bir işletmenin Kurulu ve faaliyette bulunan bir işletmenin girdilerini temin ederken mal ve hizmetleri girdilerini temin ederken mal ve hizmetleri üretirken veya satarken katlanmak zorunda üretirken veya satarken katlanmak zorunda olduğu tüm maliyetlerin parasal tutarıolduğu tüm maliyetlerin parasal tutarı

• Doğrudan giderlerDoğrudan giderlerİşletme giderlerinin üretilen mal ve İşletme giderlerinin üretilen mal ve hizmetlerin maliyetleri ile ilişkili olan giderlerhizmetlerin maliyetleri ile ilişkili olan giderler

• Dolaylı giderlerDolaylı giderlerİşletme giderlerinin üretilen mal ve İşletme giderlerinin üretilen mal ve hizmetlerin maliyetleri ile doğrudan ilişkili hizmetlerin maliyetleri ile doğrudan ilişkili olmayan giderlerolmayan giderler

İşletme giderlerinin ilgili İşletme giderlerinin ilgili oldukları faaliyet alanına oldukları faaliyet alanına

göre sınıflandırılmasıgöre sınıflandırılması

Yönetim giderleri, üretim giderleri, Yönetim giderleri, üretim giderleri, pazarlama ve satış giderleri, pazarlama ve satış giderleri, finansman giderleri, insan kaynakları finansman giderleri, insan kaynakları giderlerigiderleri

Giderlerle ilişkili maliyet Giderlerle ilişkili maliyet kavramlarıkavramları

• Sabit maliyet Sabit maliyet İşletmenin üretim miktarı ve faaliyet İşletmenin üretim miktarı ve faaliyet sonuçlarına bağlı olmayan, üretim miktarı ne sonuçlarına bağlı olmayan, üretim miktarı ne olursa olsun değişmeyen maliyet. Birim olursa olsun değişmeyen maliyet. Birim üretim miktarı başına düşen sabit maliyet üretim miktarı başına düşen sabit maliyet olarak üretim miktarı arttıkça azalırlar. olarak üretim miktarı arttıkça azalırlar. (bakım onarım)(bakım onarım)

• Değişken maliyetDeğişken maliyet işletmelerin üretim miktarı ve faaliyet işletmelerin üretim miktarı ve faaliyet

sonuçlarına göre değişen maliyet. (iş gücü)sonuçlarına göre değişen maliyet. (iş gücü)• Toplam maliyetToplam maliyet

sabit maliyet+değişken maliyetsabit maliyet+değişken maliyet• Ortalama maliyet Ortalama maliyet

toplam maliyet/üretim miktarıtoplam maliyet/üretim miktarı

• Marjinal maliyetMarjinal maliyetişletmede üretilen her ilave mal veya hizmetin işletmede üretilen her ilave mal veya hizmetin toplam maliyetlerde meydana getirdiği artış miktarıtoplam maliyetlerde meydana getirdiği artış miktarı

• Alternatif maliyetAlternatif maliyetişletmenin herhangi bir seçenekten vazgeçme işletmenin herhangi bir seçenekten vazgeçme maliyeti. İşletme belirli bir alternatifi seçerek maliyeti. İşletme belirli bir alternatifi seçerek seçilen alternatifin maliyetini vazgeçtiği alternatifin seçilen alternatifin maliyetini vazgeçtiği alternatifin getirisi ile karşılaştırmaktadır. Vazgeçilen alternatif getirisi ile karşılaştırmaktadır. Vazgeçilen alternatif seçilen alternatifin maliyeti olarak değerlendirilir.seçilen alternatifin maliyeti olarak değerlendirilir.

• Doğrudan ve dolaylı maliyetDoğrudan ve dolaylı maliyet işletmenin yaptığı bir gider herhangi bir maliyet işletmenin yaptığı bir gider herhangi bir maliyet konusu ile ilişkili ise veya o maliyet kalemine konusu ile ilişkili ise veya o maliyet kalemine dağıtılabiliyorsa dağıtılabiliyorsa doğrudan maliyetdoğrudan maliyet ilişkilendirilemiyorsa ilişkilendirilemiyorsa dolaylı maliyetdolaylı maliyet olarak olarak adlandırılır. (yönetici maaşı pazarlama maliyeti ile adlandırılır. (yönetici maaşı pazarlama maliyeti ile dolaylı ilişkili)dolaylı ilişkili)

1870’li yıllarda Fransız bir madencinin 1870’li yıllarda Fransız bir madencinin Uludağ’da bulduğu ekşi su (maden Uludağ’da bulduğu ekşi su (maden suyu) için Talat ve Fuat Paşa ile suyu) için Talat ve Fuat Paşa ile kurduğu ortak şirket 1925 yılında bütün kurduğu ortak şirket 1925 yılında bütün hisselerini satın alan Bursalı Mehmet hisselerini satın alan Bursalı Mehmet Hakkı’ya geçti o zamandan bu yana Hakkı’ya geçti o zamandan bu yana gazoz üretiyor. İlk markası Nülifer’di gazoz üretiyor. İlk markası Nülifer’di şimdi Uludağ oldu şirketin başında şimdi Uludağ oldu şirketin başında üçüncü kuşaktan Mehmet Erbak var. üçüncü kuşaktan Mehmet Erbak var. Erbak: “dedem işe başladığında 100 Erbak: “dedem işe başladığında 100 kasa mal üretiyordu. Bugün 80 milyon kasa mal üretiyordu. Bugün 80 milyon litre üretim yapıyoruz. Dedem bunu litre üretim yapıyoruz. Dedem bunu rüyasında görse hayra yormazdı “diyor.rüyasında görse hayra yormazdı “diyor.

İşletme türleriİşletme türleriFaaliyet alanlarına göre işletme Faaliyet alanlarına göre işletme

türleritürleri

• Üretim işletmeleriÜretim işletmeleri

ihtiyaçları giderici ekonomik mal ve hizmetleri ihtiyaçları giderici ekonomik mal ve hizmetleri üretmek amacıyla faaliyette bulunan işletme. üretmek amacıyla faaliyette bulunan işletme. Mal üreten işletme;Mal üreten işletme; fabrika, imalathane gibi fabrika, imalathane gibi isimler alarak hammadde veya yarı mamul isimler alarak hammadde veya yarı mamul maddeleri kimyasal değişime uğratarak maddeleri kimyasal değişime uğratarak kullanan işletme. kullanan işletme. Hizmet işletmesiHizmet işletmesi ise ise üretim faktörlerinden soyut çıktı üretimi için üretim faktörlerinden soyut çıktı üretimi için yararlanır. yararlanır.

Faaliyet alanlarına Faaliyet alanlarına göre işletme türlerigöre işletme türleri• Ticari işletmelerTicari işletmeler

üretilmiş olan mal ve hizmetleri alıp kimyasal üretilmiş olan mal ve hizmetleri alıp kimyasal ve fiziksel bir değişime uğratmaksızın ya da ve fiziksel bir değişime uğratmaksızın ya da kısmen değişikliğe uğratarak pazarlayan veya kısmen değişikliğe uğratarak pazarlayan veya tüketiciye iletilmesine aracı olan kuruluştüketiciye iletilmesine aracı olan kuruluş

• Her iki faaliyeti birlikte yürüten Her iki faaliyeti birlikte yürüten işletmelerişletmeler

bazı işletmeler değişik nedenlerle hem üretim bazı işletmeler değişik nedenlerle hem üretim hem de ticari faaliyetleri birlikte yürütebilirler.hem de ticari faaliyetleri birlikte yürütebilirler.

İşletme türleriİşletme türleri

Tüketici türlerine göre işletme Tüketici türlerine göre işletme türleritürleri

En son tüketiciEn son tüketici

mal ve hizmetleri ihtiyaçları için satın alan mal ve hizmetleri ihtiyaçları için satın alan kullanan ve kesinlikle fiziksel veya psikolojik kullanan ve kesinlikle fiziksel veya psikolojik olarak yok eden kişi. (Aile+birey) olarak yok eden kişi. (Aile+birey)

Örgütsel tüketiciÖrgütsel tüketici

sonuçta en son tüketicinin ihtiyaçlarını gideren sonuçta en son tüketicinin ihtiyaçlarını gideren mal ve hizmet üretimi veya pazarlaması amacı mal ve hizmet üretimi veya pazarlaması amacı ile mal ve hizmet talep eden kullanan kişi ve ile mal ve hizmet talep eden kullanan kişi ve kuruluş. (devlet+aracılar+kurumlar)kuruluş. (devlet+aracılar+kurumlar)

• En son tüketiciye yönelik işletmelerEn son tüketiciye yönelik işletmeler

• Örgütsel tüketiciye yönelik işletmelerÖrgütsel tüketiciye yönelik işletmeler

• Her iki tüketici grubuna aynı Her iki tüketici grubuna aynı zamanda yönelen ve faaliyette zamanda yönelen ve faaliyette bulunan işletmeler bulunan işletmeler

(piyasa koşulları ve her iki tüketici (piyasa koşulları ve her iki tüketici grubuna yönelerek toplam satışları grubuna yönelerek toplam satışları arttırma, daha büyük bir işletme arttırma, daha büyük bir işletme görünümü kazanma, işletme olanaklarının görünümü kazanma, işletme olanaklarının yeterli olması gibi nedenlerle her piyasaya yeterli olması gibi nedenlerle her piyasaya yönelik faaliyet göstermekte, mal ve yönelik faaliyet göstermekte, mal ve hizmet üretmektedir.) hizmet üretmektedir.)

İşletme türleriİşletme türleriÜretilen mal veya hizmet çeşitlerine göre işletme Üretilen mal veya hizmet çeşitlerine göre işletme

türleritürleri

Üretilen mal ve hizmete göre sınıflandırmada iki ölçüt Üretilen mal ve hizmete göre sınıflandırmada iki ölçüt önemlidir.önemlidir.

• Mal ve hizmetleri kullanım sürelerine göre işletme türleriMal ve hizmetleri kullanım sürelerine göre işletme türleri

Dayanıklı mallar ve bunları üreten işletmeler Dayanıklı mallar ve bunları üreten işletmeler

Dayanıksız mallar ve bunları üreten işletmelerDayanıksız mallar ve bunları üreten işletmeler

(buzdolabı-ekmek)+(uzun süreli seyahat- şehir içi seyahat)(buzdolabı-ekmek)+(uzun süreli seyahat- şehir içi seyahat)

• Mal ve hizmetin ait olduğu sektöre göre işletme türleriMal ve hizmetin ait olduğu sektöre göre işletme türleri

Tarımsal mal üreten işletmeler (tarım, ormancılık, avcılık, Tarımsal mal üreten işletmeler (tarım, ormancılık, avcılık, balık)balık)

Endüstriyel mal üreten işletmeler (maden, sanayi-tekstil, Endüstriyel mal üreten işletmeler (maden, sanayi-tekstil, gıda, kağıt, ağaç, deri, enerji…)gıda, kağıt, ağaç, deri, enerji…)

Hizmet üreten işletmeler (ticaret, ulaştırma, turizm, banka, Hizmet üreten işletmeler (ticaret, ulaştırma, turizm, banka, sigorta)sigorta)

İşletme türleriİşletme türleriÜretim araçlarının mülkiyet biçimine göre Üretim araçlarının mülkiyet biçimine göre

işletme türleriişletme türleri

• Kamu işletmeleriKamu işletmeleri

sermayelerinin tamamı veya büyük kısmı sermayelerinin tamamı veya büyük kısmı devlet ya da devlete bağlı kuruluşlar olan devlet ya da devlete bağlı kuruluşlar olan işletmeişletme

• Özel işletmelerÖzel işletmeler

sermayelerinin tamamı veya büyük kısmı özel sermayelerinin tamamı veya büyük kısmı özel kişilerce karşılanan işletmekişilerce karşılanan işletme

• Karma işletmelerKarma işletmeler

hem kamu hem özel sermaye katkısı ile hem kamu hem özel sermaye katkısı ile kurulmuş işletmekurulmuş işletme

Her rakibi ciddiye al Her rakibi ciddiye al Büyük küçüğü döver Büyük küçüğü döver diye bir şey kalmadı, diye bir şey kalmadı, hızlı yavaşı dövecek hızlı yavaşı dövecek

artık.artık.

Ton Stemberg Ton Stemberg

işletme türleriişletme türleriBüyüklüklerine göre işletme türleriBüyüklüklerine göre işletme türleri

• Büyük işletmeBüyük işletme

• Orta işletmeOrta işletme

• Küçük işletmeKüçük işletme

• Cüce işletmeCüce işletme

İşletmelerin büyüklüklerine İşletmelerin büyüklüklerine göre sınıflandırılmasında göre sınıflandırılmasında

kullanılan ölçütler:kullanılan ölçütler:

• Nicelik belirten somut ölçütler (işletmelerin Nicelik belirten somut ölçütler (işletmelerin çalıştırdığı personel sayısı, sermaye miktarı, çalıştırdığı personel sayısı, sermaye miktarı, satış miktarı, tutarı, kullanılan makine sayısı, satış miktarı, tutarı, kullanılan makine sayısı, işletmenin kuruluş alanı, hammadde miktarı…)işletmenin kuruluş alanı, hammadde miktarı…)

• Nitelik belirten soyut ölçütler (yönetim biçimi, Nitelik belirten soyut ölçütler (yönetim biçimi, sermaye koyanların sayısı, niteliği, teknoloji sermaye koyanların sayısı, niteliği, teknoloji kullanım düzeyi, faaliyet alanının bölgesel, kullanım düzeyi, faaliyet alanının bölgesel, ulusal ya da uluslar arası olması, ait olduğu iş ulusal ya da uluslar arası olması, ait olduğu iş kolu içindeki durumu, diğer iş kollarına göre kolu içindeki durumu, diğer iş kollarına göre yeri)yeri)

Sadece bir patron vardır: Sadece bir patron vardır: müşteri. O parasını başka bir müşteri. O parasını başka bir yere harcayarak, şirketteki yere harcayarak, şirketteki genel müdürden en aşağıya genel müdürden en aşağıya

kadar herkesi işinden kovabilir kadar herkesi işinden kovabilir

Sam Walton Sam Walton

Walmart mağazası kurucusuWalmart mağazası kurucusu