2

Eğitim, en genel anlamda bireyde davranış değiştirme

sürecidir. Eğitim sürecinden geçen bireyin davranışlarında bir

değişme olması beklenir.

Varış; eğitim yoluyla kişinin amaçları, bilgileri, davranışları, tavırları

ve aklâk ölçülerinin değiştiğini ifade etmektedir. Eğitim sürecine

giren kişilerde bu değişmenin istenen yönde olması beklenir.

Ertürk; eğitimi bireylerin davranışlarında kendi yaşantısı yoluyla ve

kasıtlı olarak istendik değişme meydana getirme süreci olarak ifade

eder.

Eğitim ve Öğretim Kavramları

Bilim ve sanayi devrimleri ve demokratik

hayatın gelişmesi,

eğitim-öğretim programlarında çeşitlenmeye

gidilmesi ihtiyacını doğurmuştur.

Psikolojinin ve “Çağdaş Eğitim Akımlarının”

gelişmesi ile

çocuğun incelenmesi ve okulların

bireysel ihtiyaçları dikkate alacak şekilde

organize olması görüşü önem kazanmıştır.

Herkes için zorunlu eğitime geçişin yarattığı

öğrenci sayısındaki artışa paralel olarak okula

gelen öğrencilerin ilgi, yetenek ve ihtiyaçlarındaki

büyük boyutlardaki farklılıklar da bu ihtiyacı

pekiştirmiş ve okul programlarında farklılıkların

yaratılmasını gerekli kılmıştır.

Hızla artan bilgi ve gelişen teknolojinin de eğitim

uygulamaları üzerinde önemli etkisi olduğunu

belirtmek gerekir.

Türkiye’de

müfredat programı,

eğitim programı,

öğretim programı,

ders programı

gibi kavramlarla karşılaşılmaktadır.

Öğrenene,

okulda ve okul dışında

öğretmenin rehberliğinde

planlanmış etkinlikler yoluyla sağlanan

öğrenme yaşantıları düzeneğidir.

Bir eğitim kurumunun,

çocuklar, gençler ve yetişkinler için sağladığı

milli eğitim ve kurumun

amaçlarının gerçekleştirmesine yönelik

tüm etkinlikleri kapsar.

E ğ i t i m P r o g r a m ı

Geçerli öğrenme yaşantıları düzeneği, YETİŞEK

Eğitim programı,

okulun ve öğretmenin yol göstericiliği altında,

okul içi ve okul dışındaki bütün öğrenme ve

öğretim faaliyetlerini içine alır.

Dersler kol faaliyetleri, geziler, anma günleri,

kurslar, ders dışı etkinlikler, okul-endüstri veya

işyeri ilişkileri, rehberlik, sağlık v.b. hizmetler

ve etkinlikler ve hatta ev ve işyerine kadar

uzanan planlanmış çalışmalar bu çerçeve

içinde düşünülür.

EĞİTİM PROGRAMININ YARARLARI

1. Eğitim faaliyetlerine yön verir.

2. Eşgüdüm sağlar.

3. Eğitimde verimi arttırır.

4. Öğretmenlere rehberlik eder.

5. Zamandan tasarruf sağlar.

6. Öğrenmeyi kolaylaştırır.

EĞİTİM PROGRAMININ ÖZELLİKLERİ;

1. İşlevsel olmalıdır.

2. Uygulanabilir ve uygulayıcılara yardımcı olmalıdır.

3. Esnek ve çerçeve olmalıdır.

4. Değişmez ve genel olma özelliği olmalıdır.

5. Bilimsel olmalıdır.

6. Bir amaca yönelik olmalıdır.

7. Ekonomik olmalıdır.

8. Toplumun değer, görüş ve isteklerine uygun olmalıdır.

Öğretim Programı

Eğitim programının amaçları doğrultusunda,

belli bir öğretim basamağındaki

sınıflarda ve derslerde,

belirlenen hedefleri

gerçekleştirmeye yönelik olarak,

okulda ya da okul dışında

bireye kazandırılması planlanan bir dersin

öğretimiyle ilgili tüm etkinlikleri kapsayan

yaşantılar düzeneğidir.

Öğretim Programı, okul içi deneyimlerle sınırlıdır ve

okulda okutulan dersleri veya kursları kapsayan bir

kılavuz kitap veya dokümandır.

* Belli bir öğretim basamağındaki çeşitli

sınıflarda okutulacak konuları, bunların

amaçlarını, her dersin sınıflara göre haftada

kaç saat okutulacağını, öğretim metotları ve

tekniklerini gösteren bir kılavuz olarak kabul

edilir.

ÖĞRETİM PROGRAMI;

Talim Terbiye Kurumu'nun denetiminde uzmanlardan oluşan özel bir komisyonca hazırlanır, belirlenen pilot okullarda en az 1 yıl süreyle denenir, geliştirilir ve ülke genelinde kullanılmaya başlanır.

Bir ders süresi içinde planlanan hedeflerin bireye nasıl kazandırılacağını gösteren tüm etkinliklerin yer aldığı bir plandır.

Öğretim programı içinde yer alan,

her bir ders kapsamında ulaşılacak

hedeflerin, içeriğin, öğrenme öğretme sürecinin

ve değerlendirme etkinliklerinin

programlanmasıdır.

Ders Programı

Ders Programı

Öğretim programında yer alan bir dersin

amaçlarının öğrenci davranışına dönüştürülmesini,

bunların gerçekleşmesi için içeriğin konulara ve

alt başlıklara ayrıştırılmasını,

buna dayalı öğrenim ortamının organizasyonunun

ve değerlendirme araçlarını kapsayan

detaylı bir plandır.

Konuların alt kategorilerini ve değerlendirme esaslarını içeren,

öğretim programındaki esasları,

öğrenci davranışına dönüştüren programdır.

Örnek: Lise 11. Sınıf Coğrafya Ders Programı

Eskiden yıllık, ünite, günlük diye ayrılırken bu ayrım 2003 yılında kalkmış ve ünite planı ile yıllık plan birleştirilerek ünitelendirilmiş yıllık plan ortaya çıkmıştır.

ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLAN;

Öğretmenin bir öğretim yılı süresince ders vermekle yükümlü bulunduğu sınıflarda, program uyarınca belirli üniteleri ya da konuları hangi aylarda, yaklaşık olarak ne kadar zamanda işleyeceğini gösteren Tebliğler Dergisi’ndeki son yönergeye uygun şekilde (bireysel ya da zümre olarak) hazırlayıp ders yılı başında onaylaması için okul yönetimine sunduğu çalışma planıdır.

DERS PLANI;

Bir ders için o dersle ilgili eğitim programlarında yer alan ve birbirleriyle ilişkili öğrenci kazanımlarını bir ya da birkaç ders saatinde işlenecek konu örüntüsünü, konuya ilişkin deneyi, tartışma sorularını, proje ve ödevleri, uygulama çalışmalarını, ders araç-gereçlerini içine alan, bireysel ya da zümre öğretmenleri ile şube öğretmenlerinin ortak katkısıyla birinci derecede sorumlu olan; ders öğretmenlerince önceden hazırlanan plândır.

2005 yılında yayınlanan yönergeyle Öğretmen Kılavuz

Kitabı bulunan derslerde, kılavuz kitap, ders planı yerine

geçerken, olmadığı durumlarda ders planının öğretmen

tarafından hazırlanması gerekmektedir.

Konu –Ders Planı

Ünite. Yıllık Programı

Ders Programı

Öğretim Programı

Eğitim Programı

EĞİTİM PROGRAMI

ÖĞRETİM PROGRAMI

DERS PROGRAMI

ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLAN

DERS PLANI

Kapsa

m A

rtar

Ayrın

tı Arta

r

18

POSNER’E GÖRE

RESMİ PROGRAM

ÖRTÜK PROGRAM

EKSTRA (FAZLADAN) PROGRAM

UYGULAMADAKİ PROGRAM

İHMAL EDİLEN PROGRAM

POSNER’in Program Çeşitleri;

Resmi Program: Tanımlanmış, tüm boyutları açıklanarak yazılı bir doküman haline getirilmiş, eğitim otoritesince onaylanarak okullara

gönderilmiş programdır.

Uygulamadaki Program: Okulda öğretmen elinde hayat bulan programdır.

Resmi programı okulun ve öğretmenin algılayışı ve uygulayışı ile ilgilidir.

İhmal Edilen Program: Resmi programın kasıtlı, bilinçli bir biçimde

öğretilmeyen, atlanan, üstün körü geçiştirilen boyutlarını oluşturur.

Örtük Program: Bu program okuldaki sosyal ve psikolojik etkileşimle

oluşan yan ve informal öğrenmeleri kapsar.

Ekstra Program: Resmi programın dışındaki planlı sosyal, kültürel, sportif,

sanatsal etkinliklerdir. Katılımlar seçmeli ve gönüllüdür.

Posner’in eğitim programı hazırlama yaklaşımları da vardır: 1- Geleneksel 2- Deneyimsel 3- Disiplin Yapılı 4- Davranışçı 5- Bilişsel

Örtük Program

Ders dışı etkinlikleri de içine alan programdır.

Bireylerin değişik ihtiyaçlarını karşılama ve

yaratıcılıklarını geliştirme amacıyla düzenlenen

ders dışı faaliyetlerin

tümünün yer aldığı programdır.

Ders içinde ya da dışındaki yaşantılar yoluyla kazandırılan,

toplumdaki baskın olan

görüş, ahlaki inanış, değer ve normları yansıtan yazılı programda belirtilen

amaç ve faaliyetlerin dışında ortaya çıkan

uygulamalardır.

ÖRTÜK PROGRAM:

• Eğitim sistemlerinde açık olarak yazılan ve ders planlarında görülen programın yanında bir de örtük (gizli-hidden) program vardır.

• Ders dışı etkinlikleri de içine alan çok geniş bir kavramdır. Okul dışı faaliyetler örtük program çerçevesinde ele alınır. Program geliştirme uzmanlarının son dönemde bireyin yaratıcı etkinliklerini geliştirmek üzere önem vermeye başladıkları bir program türüdür.

* Örtük program, okullarda uygulanan resmi programlarda belirtilen amaç ve etkinliklerin dışında öğrenme-öğretme süreci içerisinde ortaya çıkan bilgi, düşünce, uygulamalar ve bu uygulamalar sonucunda öğrencilerin kazandıkları özellikler ile ilgilidir.

Açıkça belirli ve yazılı olmayan bir programdır. Okulun düzeni, kuralları, fiziksel ve psikolojik çevresi, okuldaki yönetici ve öğretmenlerin üstü kapalı olarak verdikleri mesajlar örtük programı oluşturmaktadır. Bütün bu etkenler sonucunda da öğrenciler programlarda belirtilmemiş öğrenmelere sahip olabilirler. Örneğin; yönetici ya da öğretmenlere karşı çıkmazlarsa başarılı olabileceklerini, karşı çıkarlarsa cezalandırılabileceklerini, öğretmenlerin davranışlarından sınavlarda çıkabilecek yerlere ilişkin anlamlar çıkarmayı öğrenebilirler. Bu nedenle örtük program, Millî Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından hazırlanarak uygulamaya konan öğretim programlarında belirtilen amaç ve etkinlikleri kapsamaz.

Konu –Ders Planı

Ünite Programı

Ders Programı

Öğretim Programı

Eğitim Programı Örtük

Program

Eğitim Programı

Ders

Prog

Öğretim Programı

Ders

Prog

Ders

Prog

Ders

Prog Ders

Prog

Ders

Prog

Örtük Program

25

EĞİTİM (ÖĞRETİM) PROGRAMININ ÖZELLİKLERİ

İyi (etkili) bir eğitim programı aşağıdaki Özelliklere sahip olmalıdır:

Görevsel (işlevsel) olmalıdır; Konuların toplumun ve bireylerin ihtiyaçlarına cevap verebilmesi Özelliğidir (yaşama dönüklük).

Çerçeve Program özelliği: Öğrenme-öğretme etkinliklerine ilişkin konuların genel hatlarıyla belirlenmesi ve ayrıntılara girmemesi durumudur. Konular, üniteler ve genel başlıklar şeklinde belirlenir.

Çerçeve program hem değişmez ve genel olma hem de esneklik özelliğini kapsar.

26

Esnek Olmalıdır. Öğretmen eğitim programındaki konulan ve

etkinlikleri görev yaptığı yörenin ekonomik, sosyal Özellikleri

ile Öğrencilerin İlgi, ihtiyaç, beklenti ve seviyelerine göre

düzenlenmesidir.

Değişmez ve genel olma Özelliği: Belli konuların ülkemizdeki

bütün okullarda işlenmesi zorunluluğu bulunmaktadır. Örnek :

10 Kasım'ın olduğu haftada ülkemizdeki bütün okullarda

Atatürk'ü anma etkinliklerinin yapılması zorunluluğu

bulunmaktadır.

UygulayıcıIara yardımcı olmalıdır.

Toplumun değer görüş ve isteklerine uygun olmalıdır.

Bilimsel olmalıdır:

Eğitim Programı Öğeleri ve

Aralarındaki İlişkiler

DEĞER-

LENDİR-

ME

Ne

Oldu?

İÇERİK

Ne?

ÖĞRETME

ÖĞRENME

SÜREÇLERİ

Nasıl?

AMAÇ

Niçin?

EĞİTİM PROGRAMININ ÖGELERİ

Hedef

Yetiştirilecek bireyde bulunması uygun görülen,

eğitim yoluyla kazandırılabilir istendik özelliklerdir.

İçerik

Bir programın içinde bulunması gereken,

öğretilecek konuların düzenlenmiş bütünüdür.

Öğretme – Öğrenme Süreci

Eğitim durumlarıdır.

Belli bir zaman süresi içinde bireyi etkileme gücünde olan

dış şartlardır.

Değerlendirme (Sınama Durumları)

Öğrencide gözlenmeye karar verilen istendik davranışların

kazanılıp kazanılmadığı hakkında bir yargıya varma işidir.

EĞİTİM PROGRAMININ ÖĞELERİ

Niçin öğreteceğiz?

Ne öğreteceğiz?

Nasıl öğreteceğiz?

Ne kadar öğrettik?

ÖĞELERİNİN KARŞILIKLARIDIR…

HEDEFLERİN

İÇERİĞİN

EĞİTİM DURUMLARININ

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

BLOOM’UN TAKSONOMİSİ (AŞAMALI SINIFLANDIRMASI)

BİLİŞSEL

DAVRANIŞLAR

DUYUŞSAL

DAVRANIŞLAR

PSİKO-MOTOR

DAVRANIŞLAR

Bilgi Alma Algılama

Kavrama Tepkide Bulunma Kılavuzla Yapma

Uygulama Değer Verme Beceri Haline Getirme

Analiz Örgütleme Duruma Uydurma

Sentez Nitelenme Yaratma

Değerlendirme

BİLİŞSEL HEDEFLER

BİLGİ

KAVRAMA

UYGULAMA

ANALİZ

DEĞERLEN-

DİRME

SENTEZ

DUYUŞSAL HEDEFLER

ALMA

TEPKİDE

BULUNMA

DEĞER

VERME

ÖRGÜTLEME

NİTELENME

PSİKO-MOTOR HEDEFLER

UYARILMA

KLAVUZ

DENETİMİNDE

YAPMA

BECERİ

HALİNE

GETİRME

DURUMA

UYDURMA

YARATMA

Program Geliştirmenin Kuramsal Temelleri

Tarihi Temeller

Psikolojik Temeller

Felsefi Temeller

Toplumsal Temeller

Program Geliştirme Süreci

PLANLAMA

UYGULAMA

Davranışları Saptama

Eğitim

Durumlarını Saptama

Sınama

Araçlarını Saptama

DEĞERLENDİRME Sınama Durumları - Sınama Araçları

Uygulama - Yorumlama

Konu

Alanı

Birey

Toplum

Çevre

A D A Y H E D E F L E R

SÜZGEÇ

Eğitim

Psikolojisi

Eğitim

Felsefesi

Eğitim

Sosyolojisi

Eğitim

Ekonomisi

EĞİTİM PROGRAMI

Özel

Hedefler

Hedef

Davranışlar

Eğitim

Durumu

Sınama

Durumu

Program Geliştirmenin Kuramsal Temelleri

Tarihi Temeller

Psikolojik Temeller

Felsefi Temeller

Toplumsal Temeller

1. Tarihi Temeller

Bir konuda daha önce düşünülen ve yapılanları bilmek,

o konuda şimdi ya da gelecekte yapılacaklara ışık tutar.

Program geliştirme çalışmaları da bunun istinası değildir.

▪ İlk “Eğitim Programı” kitabı 1918 yılında Amarikalı yazar

“Bobbit” tarafından yayınlanmıştır.

Bu eser, eğitimde program geliştirme çalışmalarını tüm aşamaları

ile ele alan ilk kitap olmuştur.

Bobbit ile Charters program geliştirmede davranışçı yaklaşımı

savunmuşlardır.

▪ Ralph Tyler, 1949 yılında yayınladığı “Eğitim Programı ve

Öğretimin Temel İlkeleri” adlı kitabında eğitim yaşantılarının nasıl

organize edilebileceği, hedeflere ulaşma derecesinin nasıl

belirlenebileceği soruları üzerinde durmuştur.

▪ Hilda Taba, 1962’de “Program Geliştirme: Kuram ve

Uygulama” adlı kitabı yayınlamıştır. Taba ve Tyler, program

geliştirmeye sistematik bir bakış açısı getirmişlerdir.

▪ Pestalozzi, 19. yüzyılda ilkokullardaki uygulamaların ve

eğitim programlarının yenileşmesine katkıda bulunmuş, eğitim

sürecinin çocuğun doğal gelişimine ve duyumsal etkilerine bağlı

olması gerektiğini savunmuştur.

▪ Frobel, anokulu çalışmalarıyla öne çıkmış, eğitim sürecinin

3 – 4 yaşlarında başlaması ve öğrencinin kendi etkinliklerine

dayanması gerektiği üzerinde durmuştur.

▪ J. Freidrich Herbert, bilgi ve ahlak kavramları üzerinde

durmuş, eğitimin çocuğun ön bilgilerine, ilgi ve ihtiyaçlarına

dayalı olması gerektiğini dile getirmiştir.

▪ Herbert Spencer, eğitimin temel amacını yaşama hazırlık

olarak görmüş ve eğitim programlarının bu temel amaca hizmet

etmesi gerektiğini ileri sürmüştür.

▪ Türkiye’de program geliştirme çalışmaları 1924 yılında

çıkarılan “Tevhid-i Tedrisat Kanunu” ile başlamıştır.

▪ 1924’de Türkiye’ye çağrılan John Dewey’in hazırladığı

rapor doğrultusunda daha çok ilköğretim programlarının

geliştirilmesine ağırlık verilmiştir.

▪ 1950’li yıllara kadar Türkiye’de program geliştirme

çalışmaları daha çok “dersler ve konular listesi” hazırlamak

şeklinde ele alınmış, 1952’de Türkiye’ye gelerek köy

okullarında incelemeler yapan K. V. Wofford’un hazırladığı

raporla daha sistematik bir yaklaşımla yapılmaya

başlanmıştır.

▪ 1961’de kabul edilen 222 sayılı İlköğretim Kanunu ile

ilköğretim programlarının değiştirilip geliştirilmesi zorunlu

hale gelmiştir.

▪ 1970’li yıllarda 8 yıllık ilköğretim okulu denemesi ve

program çalışmaları gündeme gelmiş ve bu çalışmalara hız

verilmiştir.

▪ 1982’de Milli Eğitim Bakanlığı program geliştirme

konusunda bir model oluşturmuş ve bu model 2142 sayılı

Tebliğler Dergisinde yayınlanmıştır. Bu modelin hazırlama

ilkeleri 1984’de yeniden belirlenmiştir.

Bu model, amaç-davranış-işleyiş-değerlendirme boyutları

içinde programların derslere göre hazırlanması esasını

getirmektedir.

▪ 1990’lı yıllara gelindiğinde Milli Eğitim sistemimizi yeniden

düzenleme çalışmaları içinde program geliştirme ve ölçme-

değerlendirmeye ayrı bir önem verildiği görülmektedir.

2. Psikolojik Temeller

Oluşturulan eğitim programlarının, öğrencilerin

bedensel ve zihinsel gelişimine uygunluğunu sağlama

açısından psikolojiden önemli ölçüde yararlanılmaktadır.

▪ Eğitim programları üzerinde en çok davranışçılık ve

bilişsel alan kuramları etkili olmuşlardır.

▪ Psikolojik temel “bilimsel temel” olarak da bilinir.

3. Toplumsal Temeller

Eğitim programları bireyin sosyal gelişimini ve topluma

uyumunu sağlayacak biçimde hazırlanmalıdır.

Toplumsal değişimler analiz edilip değerlendirilmeli ve

değişme yönelimleri programlara belli ölçüde yansıtılmalıdır.

Bir eğitim programı o toplumu yansıtacak biçimde

hazırlanmalıdır.

Bu nedenle bir program, toplumdan ve toplumsal

yapıdan uzak kalmamalıdır.

Okul, toplumun ihtiyaçlarını karşılamada en yetkili

kurumdur.

Buralarda toplumun istediği bireyler yetiştirilerek

topluma kazandırılmaktadır.

4. Felsefi Temeller

Her eğitim programının dayandığı bir felsefe olmalıdır.

Program geliştirme çalışmalarında felsefeden program

tasarımı hazırlamada ve özellikle de hedeflerin belirlenmesi

aşamalarında yararlanılmalıdır.

Hedeflerin topluma, bireye uygunluk derecesinin tayin

edilmesinde ve hedefler arasındaki tutarlılığın kontrol

edilmesinde de felsefeden yararlanılır.

Phillia: Sevgi

Sophia: Bilgi, bilgelik

Filozof: Bilgelik, hikmet yolunu arayanlar

FELSEFE GERÇEĞİ TÜMÜYLE ELE ALIP İNCELEYEN

VE BUNUN SONUCUNDA ULAŞILAN BİLGİLERİ YORUMLAYAN VE SİSTEMLEŞTİREN

BİR UĞRAŞ ALANIDIR.

FELSEFE – BİLİM İLİŞKİSİ

BİLİM, gerçeği parçalara ayırarak,

FELSEFE, gerçeği bir bütün olarak

ele alır ve inceler.

Bilim bilgiyi araştırırken,

Felsefe bilginin ne olduğunu, neyi ve nasıl bileceğimizi araştırır.

Felsefe, evren ve insana ilişkin gerçeklerin neler olduğunu

bu alandaki bilgilere nasıl ulaşılacağını ve

insan davranışlarını inceleyerek çeşitli ilkelere ulaşmak ister.

FELSEFENİN ALANLARI

Varlık (Ontoloji) Felsefesi İlk büyük araştırmacısı Aristoteles’tir. Varlığın kendisini, temel özelliklerini ve varlıkları soyut bir şekilde araştırır; varlığın doğasının ne olduğu, varlığın kendi başına ne olduğu soruları ile ilgilenir. Madde, insan, hayat, dünya ve evrenle ilgili bir bütünlük arayışı içerisindedir. Var olanın ilk kaynağının veya başlangıcının ne olduğu üzerinde yoğunlaşır. Bu var olanlar maddi olabileceği gibi manevi de olabilir.

Evrende var olan her şeyi inceler; insan ve evren ile ilgili hakikati arar. Var olmanın doğasını, kaynağını ve sınırlarını araştırır; varolanın ortaya çıkarılamayan yönlerini düşünsel olarak ortaya koymaya ve hakikatlere ulaşmaya çalışır. Bilimsel bilgileri temel olarak alır ve bilimlere yol gösterici görüşler ve hipotezler ortaya koyar.

Evren akıllıca bir düzen içerisinde midir?

Olaylar önceden belirlenen bir düzen içerisinde mi

meydana geliyor; yoksa raslantısal mı?

İnsanın evrendeki yeri ve önemi nedir?

Bir amaç için mi yaratıldı? gibi soruları tartışır.

Bilgi (Epistemoloji)Felsefesi

Bilgiyi genel olarak ele alır ve bilgi ile ilgili problemleri; bilginin kaynağını, doğasını, doğruluğunu, sınırlarını ve

geçerliliğini araştırır.

Bilginin oluşumu ve sınırları gibi sorunlarla uğraşmaktadır.

Bilginin bir ucunda bilen insan, diğer ucunda ise

her türlü olay, olgu ve nesne yani gerçek vardır.

Bilgi felsefesi insanın nasıl bilebildiğini incelemektedir.

Felsefede bilme, özne ile nesne arasında bir bağ kurmaktır.

Özne insanı, nesne ise evrendeki her şeyi karşılamaktadır.

İnsan hem özne, hem de nesne olabilir.

Bu durumda insan hem bilen hem de bilinen konumunda olabilir.

Çünkü insanın bilmek istediklerinden biriside kendisidir.

Değerler (Aksiyoloji) Felsefesi Etik ve estetik konularını kapsar; insanın davranışlarının dayandığı ilkeleri ve değerleri araştırır.

İyi-kötü, güzel-çirkin, doğru-yanlış, ahlaklı-ahlaksız, vicdanlı-vicdansız

Değerlerin insan hayatında önemli bir yeri bulunmaktadır.

İnsanların davranışlarının temelinde değerlerin yer aldığı kabul edilmektedir.

Değerlerin kaynağı var mı, yok mu; varsa bunlar insanda doğuştan mı? Yoksa içinde yaşadığı çevreden mi kaynaklanıyor? gibi soruları tartışır.

Değerler felsefesi, etik ve estetik olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Etik, ahlaki değerleri, estetik ise sanatsal değerleri konu edinmektedir. Felsefenin, ödev, yükümlülük, sorumluluk, gereklilik ve erdem gibi kavramları analiz eden, doğruluk ya da yanlışlıkla, iyi ve kötüyle ilgili ahlaki yargıları ele alan, ahlaki eylemin doğasını soruşturan ve iyi bir yaşamın nasıl olması gerektiğini açıklamaya çalışan felsefenin bir dalıdır.

FELSEFİ AKIMLAR

İDEALİZM REALİZM

PROGMATİZM VAROLUŞÇULUK

İDEALİZM İdealizm, evreni ve gerçeği açıklamada temele, metafizik, ahlâk, ruh zihin ve

düşünce kavramlarını alır.

Gerçek ve değerler; mutlak, zamanla değişmeyen ve evrensel özellik taşır.

İdealizme göre gerçek bilgi aklın ürünüdür.

Çünkü asıl gerçek, fizik alemde değil, aklın içerisindedir.

Batıda idealizmin temellerini Platon atmıştır.

Platon’a göre gerçek düşünsel ve zihinsel yolla keşfedilebilir.

Bunun için de en iyi eğitim zihinsel eğitimdir.

İdealizmin eğitim anlayışında bilimden, matematik, fizik ve mesleki

çalışmalardan çok, toplumsal etkinliklere,

felsefe, matematik ve teoloji ve edebi bilimlere önem verir.

Gerçek bir eğitim evrensel ve edebidir.

Eğitim, çocuğun kendisini ve evreni

akıl yada sezgi yoluyla kavrama gücünü sağladığı ölçüde başarılı olabilir.

Gerçeğe gözlem ve deneye dayanan bilimsel yöntemlerden çok sezgisel, düşünsel yolla ulaşabileceğini ileri sürmektedir ve

eğitimdeki bütün yöntemlerin amacı çocuğun kişiliğini kültürlemektir.

Her dersin konuları aşamalı olarak sıralanmalıdır.

İdealizme göre en uygun eğitim şekli, öğrenciye seçme fırsatı veren liberal eğitimdir.

Öğrenciye kendi yetenekleri dikkate alınarak en geçerli tutum kazandırılmalıdır.

İdealizme göre eğitim, bireyi, iyi, doğru ve güzele teşvik etmeli ve

bireyin doğuştan getirdiği yetenekleri ortaya çıkarmalıdır. Eğitimde kültürel mirasın aktarılmasına ve değerlerin öğretilmesine önem verilmelidir.

Eğitimin merkezinde konular,

evrensel doğrular ve bunları öğrencilere sunacak öğretmen bulunmaktadır.

Öğretmen bu etkinlikleri yürütürken iyi bir model olmalıdır.

REALİZM İdealizmin tam aksi yönde hareket eder.

Realizme göre varolan her şey gerçektir;

maddeyi gerçek olarak kabul eder.

Evrendeki her şey insan zihninden bağımsız olarak vardır ve

önce varlık sonra da kavram vardır.

Bu görüşün temelleri Aristo’ya kadar dayanmaktadır.

Realizm, nesnelerin zihnimizden veya düşüncemizden

bağımsız olarak var olduğunu,

biz insanların bizden tamamen bağımsız olarak varolan

bir dünyada yaşadığımızı kabul etmektedir.

Realizme göre insan rasyonel bir varlık olarak

duygularını ve aklını kullanarak gerçek bilgiye ulaşabilir.

Bu felsefeye göre gerçek bilgi,

doğruluğu gözlem ve deneylerle kanıtlanabilen bilgidir.

Eğitimin temel amacı akıl gücünü geliştirmek olmalıdır.

Eğitim, kültürel birikimi yeni kuşaklara aktarma ve

onları topluma uyum sağlamaya hazırlama sürecidir.

Eğitim sürecinde öğretmen kilit konumundadır ve

görevi gerçeğin ortaya çıkmasına olanak ve ortam hazırlamaktır.

Eğitimin kapsamı öğrencilerin isteklerine değil,

gerçek dünyanın bilgisine bağlanmalıdır.

Yürütülen eğitim öğrenciye bilgi aktarmalı ve

araştırmaya teşvik etmelidir.

Anlatım, tartışma, deney, gözlem gibi yöntemler kullanılarak

eğitim faaliyetlerinin düzenlenmesi söz konusudur.

PRAGMATİZM 20. yüzyılda Amerika’da ortaya çıkmıştır.

Geleneksel felsefi görüşler doğrunun insanın deneyimlerinden

bağımsız ve zamana göre değişmezliğini ileri sürerken,

Pragmatistler, doğrunun insan yaşantısından kaynaklanan

deneysel bir olgu olduğunu ileri sürerler.

John Dewey’in deneyci düşünce sistemi üzerine kurulmuştur.

Dünya devamlı değişmektedir ve

bu nedenle gerçeğin özü de değişmedir.

Bunun için değişmez bir gerçekten söz edilemez.

Gerçek, insanın deneyimlerinin ürünüdür.

Değerler ve ahlaki ilkeler göreceli olup zamana, topluma ve

kültüre göre değişir.

İnsan biyolojik ve sosyal ilişkileri olan bir varlıktır.

Pragmatizme göre eğitim sosyal bir süreçtir.

Okul, deneysel öğrenme için en uygun çevre ve demokratik,

özgür bir toplumdur.

J. Dewey’e göre okulun üç işlevi vardır.

1. Basitleştirilmiş bir çevre sağlamak,

2. Özel olarak düzenlenmiş yaşantı ortam sağlamak,

3. Sosyal çevredeki çeşitli öğeleri dengelemektir.

Bilgi bilimsel yöntem ile elde edilebilir.

Eğitimin amacı akıl ve zekayı kültürleme ile

devamlı değişen şartlara bireyin uyumunu sağlamaktır.

Okul, hayata hazırlık değil, hayatın kendisi olmalıdır.

Eğitim programları öğrencilerin ilgi, yetenek ve

hazırbulunuş düzeyine göre düzenlenmelidir.

Etkinlikleri yaparak yaşayarak olacak şekilde yürütülmelidir.

EĞİTİM FELSEFELERİ

DAİMİCİLİK ESASİCİLİK

İLERLEMECİLİK VAROLUŞÇULUK

D A İ M İ C İ L İ K Realist ve idealist felsefelerin etkisinde gelişen,

MUTLAK, DEĞİŞMEZ İLKELER VE GELENEĞE

önem veren bir eğitim akımıdır.

R. M. Hutchins, M. C. Adler, R. Livingstone

1. İnsan doğası, ahlaki ilkeler ve değerler,

her yerde aynı olup, hiçbir zaman değişmez. Bunun için de eğitim,

değişmez bazı gerçek, ilke ve değerler üzerine kurulmalıdır.

2. İnsanların ortak ve en önemli yanı aklıdır. Eğitimde insan aklının geliştirilmesini sağlayacak

entelektüel eğitime önem verilmelidir.

3. Eğitimin temel görevi,insana evrensel, değişmez doğruların bilgisini kazandırmaktır.

4. Okul, gerçek yaşamın bir parçası, taklidi olmayıp yapay bir ortamdır ve

gerçek yaşama hazırlık yeridir.

5. Okulun temel görevi, toplumun kültürel mirasını

yeni yetişen kuşaklara aktarmaktır.

6. Programın merkezinde insani bilimler yer almalı, öğrenciler klasik eserleri ve

bunlarda ifade edilen değerleri tanıtmalı ve bunları içselleştirmelidir.

7. Çocuklara ve gençlere dünyanın hem maddi hem de manevi

gerçeklerini tanıtacak bilgiler verilmelidir.

E S A S İ C İ L İ K Realist ve idealist felsefelerin izlerini taşıyan,

muhafazakar bir eğitim akımıdır.

1. İnsan, sosyal ve kültürel bir varlıktır ve kafası doğuştan boştur,hiçbir bilgiye sahip değildir. 2. Yeni yetişen kuşaklara insanlığın deneyimlerinden geçmiş bilgi birikimi ve kültürel miras aktarılmalı; insanın zihinsel yönü geliştirilmelidir. 3. Okulun görevi bilgiyi, kültürü aktarmak, bireyin dünyayı tanımasını, topluma uyumunu sağlamaktır.

4. Öğrenme zorlu bir iştir. Bunun için öğrencilere, kendilerini disipline etme alışkanlığı kazandırılmalı, çok çalışma ve uygulama yapmaları sağlanmalıdır. 5. Konu merkezli bir eğitim anlayışı temeldir. Temel güç öğretmendedir. Öğretmen entelektüel yönden bir lider olmalıdır. 6. Değişme, bir takım çalışmaların kaynağı olacağından değişmeden kaçınılmalıdır. 7. Klasik eserlerin öğrencilere tanıtılması ve bunlarda ifade edilen değerlerin öğrencilere kazandırılması önemlidir.

İ L E R L E M E C İ L İ K Pragmatik felsefenin eğitime uygulanmış halidir.

1. Gerçek ve ahlaki değerler, göreceli ve sürekli değişme özelliğine sahiptir.

2. Okul, çocuğu yaşama hazırlayan bir yer değil, yaşamın kendisi olmalıdır.

3. Eğitim, çocuğun ilgi ve gereksinimlerine göre düzenlenmelidir.

4. Eğitim, insan yaşantılarının sürekli olarak yeniden düzenlenmesidir; eğitimin içeriği değişen bilgi ve çevreye göre sürekli gözden geçirilmeli, güncelleştirilmelidir.

5. Bilgi kullanmak içindir ve öğretilecek bilgilerin bir işe yaraması, yararlı olması gereklidir.

6. Eğitimde öğrencilerin öğrenmeye aktif olarak katılmaları, problem çözerek öğrenmeleri sağlanmalıdır. 7. Öğretmenin görevi öğrenciyi yönlendirmek değil; yol göstermek, kendi gelişimlerini planlarına rehberlik yapmaktır. 8. Eğitimde bugünün olduğu kadar, geleceğin de gereksinim ve beklentileri dikkate alınmalıdır. 9. Eğitimde eleştirel düşünceye önem verilmelidir. 10. Okulda bireysel yarışmadan çok yardımlaşma, paylaşma ve işbirliğine önem verilmelidir. 11. Okul, demokrasinin kurallarına göre kurulmalı ve işletilmelidir. Okul ve sınıf içi süreçlerde demokratik ilke ve değerlere önem verilmeli, öğrencilere de bu değerler kazandırılmalıdır.

YENİDEN KURMACILIK Pragmatik felsefeye dayanmaktadır. Bilim ve teknikteki

gelişmelerin Batı uygarlığında kültürel bunalımlara yolaçtığı ve

insan yaşamını tehdit ettiğini ve bundan kurtulmanın da eğitim

aracılığı ile olacağını saavunmaktadır.

1. Eğitim, ortak değerlere dayalı,

bir dünya toplumu oluşturmanın aracıdır.

Kültürel krizden kurtulabilmenin yolu,

eğitim aracılığı ile toplumu yeniden oluşturmaktır.

2. Dünyayı paylaşan uluslararasında ve içinde

ırk, din, cinsiyet gibi yönlerden ayrım yapılmamalı;

sevgi, barış, hoşgörü gibi

ortak değerlere dayalı bir dünya kurulmalıdır.

3. Okul ve eğitim, toplumsal yapıda geçekleştirilecek

reformların bir aracı olmalı; öğretmen, öğrencileri toplumdaki gereğine

inandırmalı, bu konuda aktif rol üstlenmelerini sağlamalıdır.

4. Toplumsal değişme sürecinin merkezi okul olmalı, bu süreçte öğretmen de aktif bir rol üstlenmelidir.

5. Okul, toplumda yapılması gereken reformların gereğine

halkı inandırmalı, bu amaçla onları da eğitmelidir.

6. Eğitimde toplumun ve dünyanın geleceğine yönelik konulara ağırlık verilmelidir.

7. Toplumda tam demokrasi

egemen kılınmalıdır.

VAROLUŞÇULUK

Özellikle batı dünyasında sanayileşme, ekonomik bunalımlar, I.

ve II. dünya savaşları sonrasının getirdiği şartlar sonucu gelişen

ancak bütünsel bir düşünce sistemi olmaktan çok bir felsefi

eğilimdir.

Varoluşçu felsefede toplum karşısında bireyin özgürlüğü ön

planda gelir ve bütün insanlar var olma ile kendini tanımlama

sorumluluğunu taşırlar anlayışını temel düşünce olarak kabul

ederler.

Akıl insanı tanımlayan en temel nitelik olarak kabul edildiğinde

özgürlük gözardı edilmektedir.

Varoluşçulara göre okul, bireyselliği yaratmalı, özgürlüğü

geliştirmeli ve bu konulardaki her türlü baskıyı

etkisiz hale getirmelidir.

VAROLUŞÇU EĞİTİM

1. Her insan eğitimle ilgili kararlarını kendisi vermelidir.

2. Eğitim, öğrenciye sadece seçenekler sunmalı,

her konuyu öğretmeli,

ancak her öğrencinin kendi gerçek ve doğrularını

seçmesine fırsat verilmelidir.

3. Eğitimin içerisinde insancıl psikolojinin konuları ve beşeri

bilimlere (felsefe, edebiyat, sanat, tarih...) ağırlık verilmelidir.

4. Eğitim insanın kendisini gerçek özellikleriyle tanımasına

fırsat vermelidir.

5. Eğitimde en uygun yöntem Sokratik tartışmadır.

Ancak, öğretmen tartışmalarda tarafsız olmalı,

öğrencilere herhangi bir doğruyu empoze etmemelidir.

6. Öğretmen, ne bir bilgi kaynağı,

ne taklit edilebilecek bir model, ne de bir danışmandır.

Onun görevi,

sadece öğrencinin kendisini tanımasına yardım etmektir.

7. Eğitimde sezgiye ve yaratıcılığa önem verilmelidir.

8. Eğitim, insanın özgürleşmesine,

kendisini oluşturup gerçekleştirmesine fırsat vermelidir.

73

DAYANDIĞI FELSEFE NEDİR?

DAİMİCİLİK Klasik Realizm. İdealistler de destekler.

ESASİCİLİK Bir felsefeye dayalı olmaktan çok, eğitim hareketidir ve birçok felsefi sistemle uyumludur.

İLERLEME-

CİLİK Pragmatizm

YENİDEN KURMACILIK

İlerlemecilik akımının devamı olup, dayandığı felsefe pragmatizmdir.

VAROLUŞ-

CULUK Varoluşçuluk

74

EĞİTİMİN ÖZÜ / ESASI NEDİR?

DAİMİCİLİK Akıl ve zihni geliştirmek.

ESASİCİLİK Bilgi ve beceri kazandırmak

İLERLEME-

CİLİK

Doğal gelişmeyi sağlamak. Uyum değil deneyimin, eğitim yoluyla sürekli yenilenmesi ve gelişmesi. Gerçeğin esası değişmedir.

YENİDEN KURMACILIK

Toplumun gelişimi ve toplumsal dönüşümleri gerçekleştirmek.

VAROLUŞ-

CULUK

Seçenekler sunmak; öğrenci kararları kendisi vermelidir. Her insan kendisinden sorumlu tutulmalıdır.

ÖĞRENCİNİN DOĞASI NEDİR?

DAİMİCİLİK Rasyonel ve ruhsal, zihinsel bir varlıktır.

ESASİCİLİK Edindiği bilgi ve becerileri kullanan bir varlıktır.

İLERLEME-

CİLİK Yaşayan organizmadır.

YENİDEN KURMACILIK

Yaşayan organizmadır.

VAROLUŞ-

CULUK

Zeka ve duygu sahibi eşsiz, serbest seçim yapan sorumlu bir varlıktır.

EĞİTİM İNSANIN GEREKSİNİMLERİNİ

NASIL KARŞILAMALIDIR?

DAİMİCİLİK

İnsanın ayırdedici özelliği zekadır. Eğitim öğrencilerin entelektüel gereksinimlerini karşılamaya yoğunlaşmalıdır.

ESASİCİLİK Her insanın sahip olması gereken temel bilgi ve becerileri kazandırmalıdır.

İLERLEME-

CİLİK

İnsanın gereksinimleri farklı olduğundan eğitim, öğrencilerin bireysel farklılıklarını geliştirmeye yoğunlaşmalıdır.

YENİDEN KURMACILIK

Bireyden çok toplumu öne çıkaran ve kültürel mirası aktaran ya da toplumsal sorunlarla ilgilenen bir kurum değil, bu sorunları çözmeye talip bir kurumdur.

VAROLUŞ-

CULUK

Öğrencinin yaşamın sonsuz sorunlarıyla sevginin acısı ve coşkusuyla, gerçeklikle, özgürlükle, eylemlerin sonucuyla, ölümün kaçınılmazlığıyla karşı karşıya getirecek bir arzuya gereksinim vardır.

EĞİTİM ORTAMI NE OLMALIDIR?

DAİMİCİLİK

Eğitim yaşamın aynen taklidi değildir. Çocuğun entelektüel potansiyelini geliştiren, geleceğe hazırlayan yapay bir ortam hazırlanmalıdır.

ESASİCİLİK

Öğrencilerin maddi ve sosyal dünyaya gerçekte olduğu gibi kendilerini uyarladıkları bir ortam olmalıdır.

İLERLEME-

CİLİK

Yaşamın kendisi olmalıdır ki, öğrenci yaşayarak öğrensin. Okul yaşama hazırlıktan çok, yaşamın kendisi ve demokratik bir ortam olmalıdır.

YENİDEN KURMACILIK

Toplum merkezli, orta sınıfın gereksinimlerini vurgulayan değil, etnik ve sınıfsal ayrımcılık, işsizlik ve yoksulluk gibi sorunları gözardı etmeyen bir ortam olmalıdır.

VAROLUŞ-

CULUK

Serbest girişimi, yaratıcılığı ve bireyselliği teşvik eden; ne grup düşüncesine, ne de normlarına uymayı teşvik eden bir ortam olmalıdır.

78

EĞİTİMİN AMACI NE OLMALIDIR?

DAİMİCİLİK

Eğitim kesin, evrensel değişmez gerçekliği öğrenciye öğretmelidir. Eğitim doğru karakterli öğrenci yetiştirmelidir.

ESASİCİLİK

Eğitimin amacı, yeni gerçeklerin asimilasyonuna karşı öğrenciler için bir bilgi çerçevesi sağlamak olmalıdır.

İLERLEME-

CİLİK

Gelişim, yaşamın tekrar inşa edilmesi olarak eğitimin doğasını oluşturur. Bu nedenle eğitimin amacı açık uçlu olmalıdır.

YENİDEN KURMACILIK

VAROLUŞ-

CULUK

Eğitimin amacı, öğrencilerin eşsiz olan bireyselliklerini geliştirmek olmalı; insanın özgürlüğü esas alınmalıdır.

79

OKULUN İLGİ ALANI NE OLMALIDIR?

DAİMİCİLİK İnsanın farklı kişilik ve zihniyle ilgilenmeli ve rasyonelliğin geliştirilmesine yoğunlaşmalıdır.

ESASİCİLİK Çocuk, dışarıdaki gerçek dünyayı anlamak için temel bilgiye ulaşması yönünde eğitilmelidir.

İLERLEME-

CİLİK

Çocuğun tüm gereksinim ve ilgilerini dikkate alan, onu bir bütün olarak ele alan eğitim verilmelidir.

YENİDEN KURMACILIK

VAROLUŞ-

CULUK

Çocuğun kendini gerçekleştirmesi yolunda ona yardım edilmelidir.

80

OKULUN HAVASI NE OLMALIDIR?

DAİMİCİLİK

Öğrencileri klasik eserlerle donatmalı, entellektüalizm ve yaratıcı düşünce atmosferinde bireyselliği geliştirmelidir.

ESASİCİLİK

Öğrencileri, kendisi hakkındaki gerçeklerin algısal incelemesiyle buluşturan yenilikçi teknikleri kapsayan zihinsel bir disiplin atmosferini korumalıdır.

İLERLEME-

CİLİK

Rekabetten çok işbirliğini geliştiren demokratik bir ortamda grup ruhunu sağlamalıdır.

YENİDEN KURMACILIK

Bireysel rekabetten çok toplumsal statüyü öne çıkarmalıdır.

VAROLUŞ-

CULUK

Öğrencinin kendi gerçeğini bulmasına ve belli bir akıntıya kapılmadan görevini yerine getirmesini sağlayan otantik bir özgürlük sağlamalıdır.

81

UYGUN ÖĞRENME NASIL OLMALIDIR?

DAİMİCİLİK

Öğrenme, bazı temel metinler aracılığı ile öğrencileri dünyanın sonsuzluklarıyla ve daha sonraki yaşantılarında uygulayacakları kurumsal ilkelerle tanışık hale getirdikçe oluşur.

ESASİCİLİK

Öğrenme, yoğun çabalarla, öngörülen ders konusunun öğrenci tarafından özümsenip konuya hakimiyeti sağlamak için oluşur.

İLERLEME-

CİLİK

Öğrenme çocuğu pratik konularda, kuramsal ilkelere (somuttan soyuta...) götüren problem çözme projelerinin yaşanmasıyla oluşur.

YENİDEN KURMACILIK

VAROLUŞ-

CULUK

Öğrenme, öğrencinin bireysel sorumluluklarını ve kişiliğinin olası sonuçlarını tartarken, seçenekler arasından özgürce seçim yapmasından oluşur.

82

ÖĞRETMENİN ROLÜ NE OLMALIDIR?

DAİMİCİLİK

İnsanın evrensel ilgilerinin en iyi ifade edildiği literatürdeki büyük / klâsik eserlerin incelenmesi aracılığı ile öğrencileri entelektüel açıdan disipline etmedir.

ESASİCİLİK

Sorumlu otorite olarak, yetişkin dünyasıyla çocuğun dünyası arasında bir arabulucu olmalıdır. Henüz olgunlaşmamış öğrenciler, yetişkinlerin doğasını ve taleplerini tek başlarına anlayamazlar.

İLERLEME-

CİLİK

Öğrencilere rehberlik edip,örgütlemelerde bulunmalıdırlar. Çocukların kendi ilgi alanlarının, ne öğreneceklerinin belirlenmesi gerekir. Öğrenilecekleri ne otoriteler, ne de ders kitaplarındaki konular belirlememelidir.

YENİDEN KURMACILIK

VAROLUŞ-

CULUK

Öğretmen, öğrencilere ilkeleri, değerleri ve gerçekleri sunmalı; ister kabul etsinler, ister etmesinler, kendileri için seçmeleri amacıyla bunları incelemeye teşvik edilmelidirler.

83

PROGRAMIN KAPSAMI NE OLMALIDIR?

DAİMİCİLİK

Entellektüel ders ve konularda yoğunlaşmalı; dil, tarih, matematik, doğa bilimleri, sözel sanatlar ve felsefeyi içermelidir.

ESASİCİLİK

Zaman testinden geçen edebiyat, tarih ve matematiğin sembol ve fikirlerini, fiziksel dünyanın bilimleriyle birleştiren konuları içermelidir.

İLERLEME-

CİLİK

Öğrencilere sosyal bilimler, amprik (görgül) bilimler ve teknolojideki problem çözme etkinlikleriyle değişimi nasıl başarabileceklerini öğretmeye yoğunlaşmalıdır.

YENİDEN KURMACILIK

Tüm sınıfların gereksinimlerini dikkate alan bir düzenlemeye gidilmelidir.

VAROLUŞ-

CULUK

Edebiyat, tarih, felsefe, sanat-insan doğasının derinliği gibi dersler aracılığıyla dünya ve insan doğası arasındaki çatışmayı ortaya çıkarmaya yoğunlaşmalıdır.

TERCİH EDİLEN ÖĞRETİM YÖNTEMİ NE

OLMALIDIR?

DAİMİCİLİK Konferanslar, metinler ve tartışmalar zekayı geliştirmek için tercih edilen yöntemler olmalıdır.

ESASİCİLİK Bilgi ve becerileri öğretmek için gösteri (demonstrasyon) yöntemi tercih edilmelidir.

İLERLEME-

CİLİK

Projeler öğrencilerin problem çözme yaşantılarına rehberlik edebilecek yöntem olarak tercih edilmelidir.

YENİDEN KURMACILIK

VAROLUŞ-

CULUK

Benliği bulmak için tercih edilen yöntem, sokratik diyalog/tartışma (bilinmeyen gerçekleri keşfeme) olmalıdır.

DEĞERLENDİRME NASIL OLMALIDIR?

DAİMİCİLİK

Bilgilerin kazanılıp kazanılmadığının ve akıl yürütme yoluyla bilgilerin ortaya koyulup koyulamadığının saptanmasına yönelik değerlendirme yapılmalıdır.

ESASİCİLİK

Öğrencinin aklının çalışıp çalışmadığını yoklayan sorular sorulmalıdır. Soruların içeriği gerçek yaşamı değil, ideal ve evrensel gerçekleri kapsamalıdır.

İLERLEME-

CİLİK

Öğrenciye yaşamda karşılaştığı/karşılaşabileceği sorunlar ve doğal problemler sorulmalı; bunların çözümünde bilimsel yöntemi kullanmaları istenmelidir.

YENİDEN KURMACILIK

Gelecekle, toplumsal ve doğal olgularla ilgili; öğrencilerin eleştirel düşünme ve bilimsel yöntemi kullanıp kullanmadığını ölçecek nicelik ve nitelikte ve gizil yeteneklerini ortaya çıkaracak sorular sorulmalıdır.

VAROLUŞ-

CULUK

Öğrencinin kendi varoluşunu gerçekleştirip gerçekleştirmediğini yoklaya, sezgiye dayalı, özgürce seçme yapıp yapmadığını, sorumluluk duyup duymadığını, yaratıcılığını ortaya koyup koymadığını ortaya koyacak uygulamalara gidilmelidir.