İşaraül-'İcaz - Risale-i Nur Külliyatı - Ebook Reader için Pdf 800x600

8/6/2019 aral-'caz - Risale-i Nur Klliyat - Ebook Reader iin Pdf 800x600

1/514


2/514

Bedizzaman Said Nurs


3/514


4/514

1

Tenbihrtl-cz tefsiri, eski Harb-i Umumnin birin

senesinde, cephe-i harpte, mehazsiz ve kitap mevc

olmad halde telif edilmitir. Harp zamannzaruretinden baka, drt sebebe binaen gayet muhtasar vcazl bir tarzda yazlm; Fatiha ve nsf- evvel, damcmel, daha muhtasar kalmtr.

Evvel: O zaman, izaha msaade etmiyordu. Eski Sai

cazl ve ksa tabiratla ifade-i meram ediyordu.Saniyen: Gayet zek olan kendi talebelerinin derece

fehimlerini dnyordu, bakalarn anlamalardnmyordu.

Salisen: Eski Said, en dakik ve en ince olan nazm


5/514

Kurndaki cazl olan icz beyan ettii iin, ksa ve incdmtr. Fakat imdi ise, Yeni Said nazaryla mtalettim: Elhak, Eski Saidin btn hatiatyla beraber, tefsirdeki tetkikat- liyesi, onun bir aheseridir. Yazldvakit daima ehid olmaya hazrland iin, hlis bir niyet

ve belgatn kanunlarna ve ulm-u Arabiyendsturlarna tatbik ederek yazd iin, hibirini ceedemedim. Belki Cenb- Hak, bu eseri ona kefaret-i znuyapacak ve bu tefsiri de tam anlayacak adamlayetitirecek inaallah.

Eer Birinci Harb-i Umum gibi mniler olmasaydtefsirin u birinci cildi, icz vchundan olan icznazmyi beyan ettii gibi, dier czler ve mektuplar dmteferrik hakaik-i tefsiriyeyi iine alsayd, KurnMucizl-Beyana gzel bir tefsir-i cmi olurdu. Belinallah, u cz- tefsir ve altm alt adet, belki yz otu

adet Szler ve Mektubat risaleleriyle beraber meholursa, ileride bahtiyar bir heyet yle bir tefsir-i Kuryazsn, inallah.

1. Rahmn ve Rahm olan Allahn adyla balar ve ancak Ondan yarddileriz.

Said Nur

Hiye: Bu harika tefsirde, mnafklar hakknda olan oiki yet ile muannid kfirler iin olan iki yetin izahat vtafsiltnn iinde baz ok mnasebt- belgati oklanlamayacak ve istifade etmeyecek ehemmiyetsnktelerinin zikredilmesinin srr ve dier yetlerde


6/514

tahkike ve izaha muhalif olarak mahiyet-i kfriyentafsiltna ve ehl-i nifakn temessk ettikleri phelerinpek az temas edilmesinin hikmeti ve yalnz elfazKurniyenin ince ince irt ve delletlerinin ehemmiyetbeyan edilmesinin sebebi nktedir.

Birinci Nkte: Bidayet-i zuhur-u slmiyette muannve kitapsz kfirlerin ve nifaka giren eski dinlermnafklar gibi, aynen bu zaman- hirde bir nazrekacan ders-i Kurnden gelen bir snuhat ile Eski Sahissetmi. Mnafklar hakkndaki yetleri izah ile en inc

nkteleri beyan etmi; fakat mtalaclarn zihnibulandrmamak iin mahiyet-i mesleklerini ve istinnoktalarn mcmel brakm, izah etmemi. Zaten RisaleNurun meslei odur ki, zihinlerde bir iz brakmamak iisair ulemaya muhalif olarak, muarzlarn phelerizikretmeden yle bir cevap verir ki, daha vehim v

vesveseye yer kalmaz. Eski Said, bu tefsirde, Risale-i Nugibi, zihinleri bulandrmamak iin yalnz belgnoktasnda lfzn delletine ve irtna ehemmiyvermi.

kinci Nkte: Madem Kurn- Hakmin her harfinokunmasyla yle bir kymeti olur ki, bir harf, on, yz, b

ve binler sevab ve bki meyve-i uhrevyi verecemahiyettedir. Elbette Eski Saidin bu tefsirinde bir sa gibbir zerre gibi, Kurnn kelimatna temas eden nkteleizah etmesi israf deil, ehemmiyetsiz deil; belki gkapaklarnn kirpikleri ve belki gzbebeinin zerreleri gi


7/514

kymetli olduunu hissetmi ki, o dehetli harp iinde bincecik sa gibi mnasebetleri yazmaktan vdnmekten, avc hattnda dman glleleri onartmam, ondan vazgeirmemi.HAYE-1

nc Nkte: Trkeye tercmesi, Arapadacezalet, belgat ve harika kymetini muhafaza edememibazan da muhtasar gitmi. naallah Arab tefsir, tercmenin hirinde bir mni olmazsa neredilecetercmedeki noksanlarn izale edecek. Fakat Arab tefsirdtevafukun envandan ok harikalar vardr; beer ihtiya

karmamtr. Onun iin, o matbuun ayn tarzndimkn varsammkn olduu kadar almak lzmdki, almet-i makbuliyet olan o harikalar kaybolmasn.

Said Nur

Haiye-1 Acaba byle bir adam, hi mmkn mdr ki; dini, siyasete, dnyayalet etsin? Bu itham yapanlarn ne derece adaletten hari bir zulm ettikle

anlalr.(Nur talebelerinden: Zbeyir, Bayram)


8/514

1

Krk sene evvel, Harb-i Umumde, cephede, avhattnda, bazan at stnde telif edilen bu ratl-ctefsirinin bir ksmn stadmzdan ders aldk. lmbelgati ve kavid-i Arabiyeyi bilmediimiz hal

aldmz ders ile bundaki bir srr- azmi fehmettik ki, brtl-cz tefsiri, hakikaten harikadr. Bu tefsKurnn vcuh-u iczndan yalnz nazmndaki icharika bir tarzda gstermesi mnasebetiyle drt noktabeyan ediyoruz.

Birincisi: Madem Kurn kelmullahtr; umum asrlzerinde ve arkasnda oturan muhtelif tabaka tabakolarak dizilmi btn nev-i beere hitap ediyor, deveriyor. Hem bu kinat Hlk- Zlcellinin kelm olararububiyetin en yksek mertebesinden kp, bu binlmuhtelif tabaka muhataplarla konuuyor, umumunu

btn suallerine ve ihtiyalarna cevap veriyor. Elbetmnlar kll ve umumdir. Beer kelm gibi mahsus bzamana, muayyen bir taifeye ve cz bir mnya inhisetmiyor. Btn cin ve insin binler muhtelif tabakada olaefkr ve ukul ve kulb ve ervahnn herbirisine lygdalar veriyor, datyor.


9/514

kincisi: Kelm- ezelden gelen ve btn asrlar vbtn tavaif-i nev-i beeri muhatap ittihaz eden KurnHakmin gayet kll mnlarnn cevherlerinin sadehkmnde olan lfz- Kurn, elbette klldir. Yalnkraatinde herbir harfinin on, yz, bin ve binler ve eyyam

mbarekede otuz bine kadar sevab- uhrev ve meyveCennet veren huruf-u Kurniyenin herbirinde mevcudiyekat olan iczn bir ksmn bu tefsirde grdk.

ncs: Bireyin hsn ve cemli, o eymecmuunda grnr. Czlere ayrld vakit, mecmuund

grnen hsn ve ceml, paralarnda grnmez. O eyumumunda tezahr eden nak ve gzellik, herbir ksmndaranmaz. Grnmedii vakit, grnmemesi, onun sebebkusuru tevehhm edilmez. Byle olmasna rameKurn- Hakmin sre ve yetlerinde grnen mucizenazm, heyt ve keyfiyat itibariyle tahlil edildii vak

baka bir tarzda yine kendini ehl-i tetkike gsteriyor. bu rtl-cz Arab tefsiri, icz- Kurnn yemenbandan bir menba olan nazmndaki cezaleti, en incesrarna kadar beyan ve izhar ediyor. Kurn- Hakmin oyz, bin ve binler ve eyyam- mbarekede otuz bine kadsemere-i uhrev veren hurufatnn herbirine ait, rt

czn zam ihtimamla onlardaki icz gstermeyalmas, elbette israf deil, ayn- hakikattir.

Drdncs: Kurn- Hakmin kelm- ezeldegelmesi ve btn asrlardaki btn tabakat- beere hitaetmesi hasebiyle, mnasnda bir cmiiyet ve klliye


10/514

harika vardr. nsandaki akl ve lisan gibi, bir anda yalnbir meseleyi dnmek ve yalnz bir lfz sylemek gicz deil, gz misill muht bir nazara sahip olmak gibkelm- ezel dahi btn zaman ve btn tife-i insaniyenazara alan bir klliyette bir kelm- lhdir. Elbette Onu

mns, beer kelm gibi cz bir mnya ve hususi bmaksada mnhasr deildir. Bu sebepten btn tefsirlerdgrnen ve sarahat, iaret, remiz, ma, telvih, telmih gitabakalarla mfessirnin beyan ettikleri mnlar, kavaidArabiyeye ve usul- nahve ve usul- dine muhalolmamak artyla, o mnlar, o kelmdan bizzat muradd

maksuddur.Thir, Zbeyir, Sungur, Ziya, Ceyln, Bayra

1. Her trl noksan sfatlardan yce olan Allahn adyla.


11/514

fadetl-MeramKurn- Azman, btn zamanlarda gelip geen nev

beerin tabakalarna, milletlerine ve fertlerine hitabAr- ldan irad edilen lh ve mull bir nutuk v

umum, Rabban bir hitabe olduu gibi; bilinmesi, bferdin veya kk bir cemaatin iktidarndan hari olan vbilhassa bu zamanda, dnya maddiyatna ait pek fenleri ve ilimleri camidir. Bu itibarla, zamanca, mekncihtisasca dire-i ihatas pek dar olan bir ferdin fehmindeve karihasndan kan bir tefsir, bihakkn Kurn

Azmana tefsir olamaz. nk, Kurnn hitabnmuhatap olan milletlerin, insanlarn ahval-i ruhiyelerine vmaddiyatlarna, cami bulunduu ince fenlere, ilimlere bfert, vkf ve sahib-i ihtisas olamaz ki, ona gre bir tefsyapabilsin. Hem bir ferdin meslei ve merebi taassuptahli olamaz ki, hakaik-i Kurniyeyi grsn, btarafan

beyan etsin. Hem bir ferdin fehminden kan bir dvkendisine has olup, bakas o dvnn kabulne dvedilemezmeer ki bir nevi icman tasdikine mazhar ola

Binaenaleyh, Kurnn ince mnlarnn ve tefsirlerddank bir surette bulunan mehasininin ve zaman


12/514

tecrbesiyle fennin kefi sayesinde tecell edehakikatlerinin tesbitiyle, herbiri birka fende mtehassolmak zere muhakkkn- ulemadan yksek bir heyettetkikatyla, tahkikatyla bir tefsirin yaplmas lzmdNitekim, kanun hkmlerin tanzim ve ttrad, bir ferd

fikrinden deil, yksek bir heyetin nazar- dikkat vtetkikatndan gemesi lzmdr ki umum bir emniyeti vcumhur-u nsn itimadn kazanmak zere millete kar bkefalet-i zmniye husule gelsin ve icma- millet, hcceelde edebilsin.

Evet, Kurn- Azmann mfessiri, yksek bir dehsahibi ve nfiz bir itihada malik ve bir velyet-i kmilehaiz bir zt olmaldr. Bilhassa bu zamanlarda, bu artlancak yksek ve azm bir heyetin tesandyle ve o heyettelhuk-u efkrndan ve ruhlarnn tenasbyle birbirinyardm etmesinden ve hrriyet-i fikirlerinden v

taassuplarndan zde olarak tam ihlslarndan doan dbir ahs- mnevde bulunur. te, Kurn ancak byle bahs- mnev tefsir edebilir.

nk Czde bulunmayan, kllde bulunur kaidesinbinaen, her fertte bulunmayan bu gibi artlar, heyetbulunur. Byle bir heyetin zuhurunu oktan b

bekliyorken, hiss-i kablelvuku kabilinden olarmemleketi ykp yakacak byk bir zelzelenin arefesindbulunduumuz zihne geldi.HAYE-1


13/514

Haiye-1 Evet, Vanda Horhor medresemizin damnda esn-y derste by bir zelzelenin gelmekte olduunu syledi. Hakikaten syledii gibi, az bzaman sonra Harb-i Umum balad.(Hamza, Mehmed efik, Mehmed Mihri).

Birey tamamyla elde edilemedii takdirde o etamamyla terketmek caiz deildir kaidesine binaen, acve kusurumla beraber, Kurnn baz hakikatleriylnazmndaki iczna dair baz iaretleri tek bamkaydetmeye baladm. Fakat, Birinci Harb-i Umumnpatlamasyla Erzurumun, Pasinlerin da ve derelerindtk. O kyametlerde, o da ve tepelerde frsat buldukkalbime gelenleri, birbirine uymayan ibarelerle, o deheve muhtelif hallerde yazyordum. O zamanlarda, o giyerlerde mracaat edilecek tefsirlerin, kitaplarn bulunmammkn olmadndan, yazdklarm, yalnz snuhakalbiyemden ibaret kald. u snuhatm eer tefsirlemuvafk ise, nurun al nur; ayet muhalif cihetleri varsbenim kusurlarma atfedilebilir.

Evet, tashihe muhta yerleri vardr; fakat hatt- harptbyk bir ihlsla, ehidler arasnda yazlp giydirilen yrtk ibarelerin tebdiline (ehidlerin kan ve elbiselerintebdiline cevaz verilmedii gibi) cevaz veremedim vkalbim raz olmad. imdi de raz deildir; nk

zamandaki ihls ve hulsu imdi bulamyorum.HAYE-1

Maahz, kaleme aldm u rtl-czadl eserimhakik bir tefsir niyetiyle yapmadm. Ancak ulemaslmdan ehl-i tahkikin takdirlerine mazhar oldutakdirde, uzak bir istikbalde yaplacak yksek bir tefsire b


14/514

rnek ve bir mehaz olmak zere, o zamanlarn insanlarnbir yadigr maksadyla yaptm.

Haiye-1 Yeni Said, Risale-i Nurdaki hakik ihlsla yine o ihls buldu. YenSaid, ayn ihlsla bakt, tashih yerini bulamad. Demek snuhat- Kurniyolduundan, icz- Kurniye, onu yanllardan himaye etmi.

(Nur talebeleri)


15/514

Kurn Nedir, TarifiNasldr?

Kurn;

u kitab- kebir-i kinatn bir tercme-i ezeliyesi,

ve yt- tekviniyeyi okuyan mtenevvi dillerintercman- ebedsi,

ve u lem-i gayb ve ehadet kitabnn mfessiri,

ve zeminde ve gkte gizli esm-i lhiyenin mnehazinelerinin kef,

ve sutr-u hdistn altnda muzmer hakaikn miftah,

ve lem-i ehadette lem-i gaybn lisan,

ve u lem-i ehadet perdesi arkasnda olan ve lemgayb cihetinden gelen iltiftt- ebediye-i Rahmniye vhitbt- ezeliye-i Sbhaniyenin hazinesi,

ve u slmiyet lem-i mnevsinin gnei, temehendesesi,


16/514

ve avlim-i uhreviyenin mukaddes haritas,

ve zat ve sft ve esm ve un-u lhiyenin kavl-i rihtefsir-i vzh, brhan- kt, tercman- st,

ve u lem-i insaniyetin mrebbsi ve insaniyet-i kb

olan slmiyetin m ve ziys,ve nev-i beerin hikmet-i hakikiyesi,

ve insaniyeti saadete sevk eden hakik mridi vhdsi,

ve insanlarahem bir kitab- eriat,

hem bir kitab- dua,

hem bir kitab- hikmet,

hem bir kitab- ubudiyet,hem bir kitab- emir ve dvet,

hem bir kitab- zikir,

hem bir kitab- fikir,

hem insann btn hct- mneviyesine merci olacaok kitaplar tazammun eden tek, cmi bir kitbmukaddes,

hem btn evliya ve sddknin ve urefa vmuhakkknin muhtelif mereplerine ve ayr aymesleklerine, herbirindeki merebin mezkna lyk ve


17/514

merebi tenvir edecek ve herbir meslein mesknmuvafk ve onu tasvir edecek birer risale ibraz edemukaddes bir ktphane hkmnde bir kitb- semavdir.

Kurn, Ar- zamdan, sm-i zamdan, her ism

mertebe-i zamndan geldii iin, On kinci Szde beyave ispat edildii gibi, Kurn, btn lemlerin Rabitibaryla Allahn kelmdr.

Hem btn mevcudatn lh nvanyla Allahfermandr.

Hem btn semavt ve arzn Hlk namna bir hitaptrHem rububiyet-i mutlaka cihetinde bir mklemedir.

Hem saltanat- mme-i Sbhaniye hesabna bir hutbeezeliyedir.

Hem rahmet-i vsia-i muhta nokta-i nazarnda b

defter-i iltiftt- Rahmniyedir.Hem ulhiyetin azamet-i hameti haysiyetiyl

balarnda bazan ifre bulunan bir muhabere mecmuasd

Hem sm-i zamn muhtinden nzul ile Ar- zambtn muhtna bakan ve tefti eden hikmet-fean b

kitab- mukaddestir.

Ve u srdandr ki, Kelmullah nvan, keml-i liyakatKurna verilmi ve daima da veriliyor.

Kurndan sonra, sair enbiyann ktp ve suhufladerecesi gelir. Sair nihayetsiz kelimt- lhiyenin ise, b


18/514

ksm dahi, has bir itibarla, cz bir nvan ile, husus btecell ile, cz bir isimle ve has bir rububiyetle ve mahsubir saltanatla ve husus bir rahmetle zahir olan ilhamsuretinde bir mklemedir. Melek ve beer ve hayvanatilhamlar, klliyet ve hususiyet itibaryla ok muhteliftir.

Kurn, asrlar muhtelif btn enbiyann kitaplarn vmerepleri muhtelif btn evliyann risalelerini vmeslekleri muhtelif btn asfiyann eserlerini icmaletazammun eden ve ciht- sittesi parlak ve evham vbehatn zulmatndan musaff; ve nokta-i istinad

bilyakn vahy-i semav ve kelm- ezel; ve hedefi ve gayebilmahede saadet-i ebediye; ii bilbedahe hlis hidayest bizzarure envar- iman; alt biilmelyakn delil vburhan; sa bittecrbe teslim-i kalb ve vicdan; sobiaynelyakn teshir-i akl ve izan; meyvesi bihakkalyakrahmet-i Rahmn ve dr- cinn; makam ve revac

bil-hadsis-sadk makbul- melek ve ins ve cn bir kitabsemavdir.

Said Nur


19/514

.

1

2

1. Rahmn ve Rahm olan Allahn adyla. O Rahmn ki Kurn rettnsanyaratt. Ona anlamay ve anlatmay retti. Rahmn Sresi, 55:1-4.2. Biz dahi, kinat hakaikine dair rumuz ve irtyla cmi ve aradageenasrlara ramen kyamete kadar bki kalacak mucize-i kbrolanKurn ile lemlere rahmet olarak gnderdii Muhammede ve btn veashabna salt ve selm ederek o Rahmna hamd ederiz.

Fatiha SresiEvvel: u rtl-cz adl eserden maksadm


20/514

Kurnn nazmna, lfzna ve ibaresine ait icz iaretlerive remizlerini beyan etmektir. nk, iczn mhim bvechi, nazmndan tecelli eder ve en parlak icz Kurnnazmndaki naklardan ibarettir.

Saniyen: Kurndaki ansr- esasiye ve Kurnn takettii maksatlar tevhid, nbvvet, hair, adalet ile ibadolmak zere drttr. Bu drt unsuru beyan edeceiz.

Sual:Kurnn, u drt hedefe doru yrd nedemalmdur?

Cevap:Evet, ben dem, byk bir kervan ve azm bkafile gibi mzinin derelerinden gelip, vcut ve haysahrsnda misafir olup, istikbalin yksek dalarna vmzeyyen balarna mteveccihen kafile kafimteselsilen yrmekte iken, kinatn nazar- dikkaticelb etti. u garip ve acip mahlklar kimlerdir? Nerede

geliyorlar? Nereye gidiyorlar? diye ahvallerini anlamazere hilkat hkmeti, fenn-i hikmeti karlarna kard varalarnda yle bir muhavere balad:

Hikmet: Nereden geliyorsunuz? Nereye gidiyorsunuBu dnyada iiniz nedir? Reisiniz kimdir?

Bu suale, ben dem namna, emsali olan bypeygamberler gibi, Muhammed-i Arab AleyhissalVesselm, nev-i beere vekleten karsna karak ycevapta bulundu:

Ey hikmet!1 Bu grdn insanlar, Sultan- Ezeln


21/514

kudretiyle, yokluk karanlklarndan, ziyadar varlk leminkarlan mahlklardr. Sultan- Ezel, btn mevcudaiinde biz insanlar semi ve emanet-i kbry bivermitir. Biz, hair yoluyla saadet-i ebediyeymteveccihen hareket etmekteyiz. Dnyadaki iimiz de,

saadet-i ebediye yollarn temin etmekle resl-malmolan istidatlarmz nemalandrmaktr. Ve u azm insakervanna, bundan sonra Sultan- Ezelden risalvazifesiyle gelip riyaset eden benim. te o SultanEzelnin risalet berat olarak bana verdii KurnAzmn elimdedir. phen varsa al, oku!

1. Buradaki Ey hikmet tabiri, Ey hikmet diye isimlendirilen fen eklindtakdir olunabilir. Veya dier birifadeyle, Ey, varlklarn hakikatlerini varllemindekikeyfiyetlerine gre aratran ilim. Zira, fen, her ilim iin kullanla

bir tabirdir. Hikmet ise, eyann hakikatlerini varlk lemindeki keyfiyetleringre aratran nazar ilme denir (Seyyid erif Crcn, Tarifat).

Muhammed-i Arab Aleyhissalt Vesselmn verdii

cevaplar, Kurndan muktebes ve Kurn lisanysylenildiinden, Kurnn ansr- esasiyesinin u dmaksatta temerkz ettii anlalyor.

S - u makasd- erbaa, Kurnn hangi yetlerindbulunuyor?

C - O ansr- erbaa, Kurnn heyet-i mecmuasndbulunduu gibi, Kurnn srelerinde, yetlerin

kelmlarnda, hatt kelimelerinde bile sarahaten veyiareten veya remzen bulunmaktadr. nk, Kurnkll, czlerinde grnd gibi, czleri de, Kurnkllne yinedir. Bunun iindir ki Kurn, mahh


22/514

olduu halde, efrad sahibi olan kll gibi tarif edilir.

S - 1 ve 2 gibi yetlerde makasderbaaya iaretler var mdr?

C - Evet, kelimesi, Kurnn ok yerlerinde mezkveya mukadderdir. Bu mezkr ve mukadder ola kelimelerine esas olmak zere tan evv kelimesi mukadderdir. Yani, Ya Muhammed! Bcmleyi insanlara syle ve tlim et. Demek besmeledlh ve zmn bir emir var. Binaenaleyh, u mukadder ola

emri, risalet ve nbvvete iarettir. nk resolmasayd, tebli ve tlime memur olmazd. Kezalik, hasifade eden cr ve mecrrun takdimi, tevhide madr.

Ve keza, 3

nizam ve adlete, 4

de ha

dellet eder.

Ve keza taki ihtisas ifade ettiindetevhide iarettir.

5 adaletle nbvvete remizdir. nkterbiye, resuller vastasyla olur. 6 zatesarahaten hair ve kyamete dellet eder.


23/514

Ve keza1 sadefi de, o makasd

erbaa cevherlerini tazammun etmitir.

1. Allahn adyla.2. Ezelden ebede her trl hamd ve vg Allaha mahsustur. Fatiha Sres

1:2.3. Kullarna kar ok merhametli olan ve efkat eserleri btn varlk lemikuatan Allah. Fatiha Sresi, 1:3.4. Rahmeti hereyi kuatmakla birlikte, diledii varlklara ok zel ihsanvehusus rahmet tecelsi olan Allah. Fatiha Sresi, 1:3.5. Btn lemlerin Rabbi; Her bir varla yaratl gayelerine ulamalaiinmuhta olduu eyleri veren, onlar terbiye eden; tedbir, tasarruveegemenlii altnda bulunduran Allah. Fatiha Sresi, 1:2.6. Hesap gnnn yegane sahibi, yneticisi ve hakimi olan Allah. Fatih

Sresi, 1:4.

2 : Bu kelm, gne gibidir. Yani, gnebakalarn gsterdii gibi, kendini de gsterir, baka b

gnee ihtiya brakmaz. bakalarna yaptvazifeyi, kendisine de yapyor; ikinci bir dahlzm deildir.

Evet yle mstakil bir nurdur ki, bu nur, hibeye bal deildir. Hatt bu nurun cr ve mecrru bi

hibir eye muhta deildir. Ancak harfinden mstefaolan 3 veya rfen malm olan veyahmukadder olan 4 n istilzam ettii 5 fiillerindebirine mtealliktir.


24/514

htar: taki cr ve mecrra mteallik olaramezkr olan fiiller, besmeleden sonra takdir edilir ki, hasifade etmekle ihls ve tevhidi tazammun etsin. simCenb- Hakkn zt isimleri olduu gibi, fiil isimleri d

vardr. Bu fiil isimlerin, Gaffar ve Rezzak, Muhy ve Mmgibi pek ok nevileri vardr.

1. (Y Muhammed) Biz sana kevseri verdik. Kevser Sresi, 108:1.2. Allahn adyla.3. Yardm diliyorum.4. De ki.5. Oku.

S - Bu fiil isimlerinin kesretle tenevv neden meydangeliyor?

C - Kudret-i ezeliyenin, kinattaki mevcudatnevilerine, fertlerine olan nispet ve taallkundan husu

gelir. Bu itibarla, 1

kudret-i Ezeliyenin taallk vtesirini celb eder. Ve o taallk, abdin kesbine ve iinyardm edici bir ruh gibi olur. yleyse, hi kimse, hibiini besmelesiz brakmasn!

Lfza-i celli, btn sft- kemliyeyi tazammueden bir sadeftir. nk Lfza-i Cell, Zt- Akdese delleder; Zt- Akdes de, btn sft- kemaliyeyi istilzam edeyleyse, o lfza-i mukaddese, dellet-i iltizamiye ile, btsft- kemliyeye dellet eder.

htar: Baka ism-i haslarda bu dellet yoktur. nk


25/514

baka zatlarda sft- kemliyeyi istilzam etmek yoktur.

2 Bu iki sfatn Lfza-i Cellden sonzikirlerini icap eden mnasebetlerden birisi udur ki:

1. Allahn adyla.2. Kullarna kar snrsz rahmet sahibi olan ve rahmetinin eserleri dnya vhireti dolduran Allah. Fatiha Sresi, 1:3.

Lfza-i Cellden, cell silsilesi tecell ettii gibi, bu isfattan dahi cemal silsilesi tecell ediyor.

Evet, herbir lemde emir ve nehiy, sevap ve azap; ter

ve terhib, tesbih ve tahmid, havf ve reca gibi pek ofruat, cell ve cemlin tecellsiyle teselsedegelmektedir.

kincisi: Cenb- Hakkn ismi, Zt- Akdesine ayn oldu

cihetle, Lfza-i Cell, sft- ayniyeye iarettir.

1

d

fiil olan sft- gayriyeye madr. 2

dahi, ne ayn n

gayr olan sft- sebaya remizdir. Zira Rahmn, Rezzakmnasnadr. Rzk, bekaya sebeptir. Beka, tekerrrvcuttan ibarettir. Vcut ise, birincisi mmeyyize, ikincimuhasssa, ncs messire olmak zere, ilim, irad

kudret sfatlarn istilzam eder. Beka dahi, semere-i rzmahsul olduu iin, basar, sem, kelm sfatlarn iktizeder ki, merzuk, istedii zaman ihtiyacn grsn, istedizaman iitsin, aralarndavasta bulunduu takdirde o vasile konusun. Bu alt sfat,phesiz, birinci sfat olahayat istilzam ederler.


26/514

1. Rahmeti hereyi kuatmakla birlikte, diledii varlklara ok zel ihsanvehusus rahmet tecelsi olan Allah. Fatiha Sresi, 1:3.2. Kullarna kar ok merhametli olan ve efkat eserleri btn varlk lemikuatan Allah. Fatiha Sresi, 1:3.

S - Rahmn byk nimetlere, Rahm kk nimetledellet ettikleri cihetle, Rahmin, Rahmndan sonra zikyukardan aaya inmek mnsna olan sanatt-tedellkaidesine dahildir. Bu ise, belgata makbul deildir.

C - Evet, kalar gze, gem ata mtemmim olduklar vonlarn noksanlarn ikmal ettikleri gibi, kk nmetler dbyk nimetlere mtemmimdirler. Bu itibarla, mtemmi

olan, haddizatnda kk de olsa, faideyi ikmal ettiindebykten daha byk olmas icap eder.

Ve keza, bykten beklenilen menfaat kmtevakkf ise, o kk, byk srasna geer; o bydahi kk hkmnde kalr; kilit ile anahtar, lisan ile ru

gibi.Ve keza, bu makam, nimetlerin tdd veya nimetler

imtinan makam deildir. Ancak, insanlar, gizli ve knimetlere tenbih ve ikaz etmek makamdr. Evvelmakamlardaki tedell u tenbih makamnda terakksaylr. nk, gizli ve kk nimetleri insanlara gsterme

ve insanlar onlarn vcuduna ikaz etmek, daha lyk vdaha lzmdr. Bu itibarla, u meselemizde tedell deterakki vardr.

S - Mebde ve mehaz itibaryla rikkatl-kalb mnsifade eden bu iki sfatn Cenb- Hak hakknda kullanlma


27/514

caiz deildir. Eer mn-y hakikatlerinin lzm ve neticeolan inam ve ihsan kastedilirse, mecazda ne hikmvardr?

C - Bu iki sfatyed gibimna-y hakikileriy

Cenb- Hak hakknda kullanlmas muhal olamteabihattandr. Mteabihatta, mn-y mecaznimn-y hakiknin lfzyla, slbuyla gsterilmesindehikmet, insanlarn melf ve malmlar olmayan mnlave hakikatleri zihinlerine yaknlatrp kabul ettirmekteibarettir. Mesel yedin mn-y mecazsi insanla

menus olmadndan, mn-y hakiknin ekliyle, lfzygsterilmesi zarureti vardr.

1 Evvel: Bu kelimeyi mkabline balattracihet-i mnasebet, Rahmn ve Rahmin dellet ettiklenimetlerin hamd ve krle karlanmas lzumunda

ibarettir.1. Ezelden ebede her trl hamd ve vg Allaha mahsustur. Fatiha Sres1:2.

Saniyen: u 1 cmlesi, herbiri niamesasiyeden birine iaret olmak zere, Kurnn dsresinde2 tekerrr etmitir. O nimetler de, nee-i l inee-i lda beka, nee-i uhr ile nee-i uhrda bekanimetlerinden ibarettir.

Salisen: Bu cmlenin Kurnn balangc olan FtihSresine ftiha, yani balang yaplmas neye binaendir?


28/514

C - Kinatn ve dolaysyla insanlarn hilkatindehikmet ve gaye,

3

ferman- cellince, ibadettir. Hamd ise, ibadetin icmbir sureti ve kk bir nshasdr. n bmakamda zikri, hilkatin gayesini tasavvur etmeye iarettir

1. Ezelden ebede her trl hamd ve vg Allaha mahsustur. Fatiha Sres1:2.2. Bu drt sre Enam, Kehf, Fatr ve Sebe sreleridir.3. Cinleri ve insanlar ancak Bana man ve ibadet etsinler diye yarattmZriyat Sresi, 51:56.

Rabian: Hamdin en mehur mns, sft- kemliyeizhar etmektir. yle ki:

Cenb- Hak, insan, kinata cmi bir nsha ve on sek

bin lemi hvi u byk lemin kitabna bir fihrist olarayaratmtr. Ve Esm-i Hsndan herbirisinin tecellgolan herbir lemden bir rnek, bir nmune, insancevherinde veda brakmtr.

Eer insan, madd ve mnev herbir uzvunu Allahemrettii yere sarf etmekle hamdin ubelerinden olakr- rfyi fa ve eriate imtisal ederse, insancevherinde veda braklan o rneklerin herbirisi, kenlemine bir pencere olur.nsan, o pencereden, o lembakar ve o leme tecell eden sfatla olemden tezaheden isme bir mirat ve bir yine olur. O vakit insa


29/514


30/514

etmitir ve o noktay elde etmek iin o eye bir meyvermitir. Herey, o nokta-i kemale doru hareket etmezere, sanki mnev bir emir alm gibi muntazaman noktaya mteveccihen hareket etmektedir. Esna-harekette onlara yardm eden ve mnilerini def ede

phesiz, Cenb- Hakkn terbiyesidir.Evet, kinata dikkatle bakld zaman, insanlarn tai

ve kabileleri gibi, kinatn zerrat, mnferiden vmtemian Hlklarnn kanununa imtisalen, muayyeolan vazifelerine komakta olduklar hissedilir. (Yaln

bedbaht insanlar mstesna!) 1 Bu kelimenin sonundaki yalnz iraalmetidir, 2 gibi. Veya cem almetidnk, lemin ihtiva ettii czlerin herbirisi bir lemd

Veyahut, yalnz manzume-i emsiyeye mnhasr deildCenb- Hakkn, u gayrmtenahi fezada ok lemlevardr.

Evet,

3

Ve4

de olduu gibi, burada dukalya mahsus cem sgasyla gayr- uka


31/514

cemlendirilmitir. Bu ise, kavaide muhaliftir?

1. lemler, varlk lemleri.2. Yirmi, otuz.3. Hamd olsun Allaha ki Onun tayin ettii nice yrngeler vardr ki, yldzlagne ve ay o yrngelerde akp gider.4. Bana secde ettiklerini grdm. Ysuf Sresi, 12:4.

Evet, lemin ihtiva ettii uzuvlarn birer kl, birmtekellim suretinde tasavvur edilmesi, belgatin emakbul bir prensibidir. Zira, kinatn lem ile tesmiyeskinatn Sniine olan delleti, ehadeti, iareti iindBinaenaleyh, kinatn uzuvlar da Sanie olan delletle

ehadetleri iin birer lem olmalar icap eder. yleysSniin o uzuvlar terbiyesinden ve o uzuvlarn da Snilm etmelerinden anlalr ki, o uzuvlar; birer hayy, birkl, birer mtekellim suretinde tasavvur edilmitBinaenaleyh, bu cemde kavaide muhalefet yoktur.

1

Mkabliyle bu iki sfatn nazmn icaeden yle bir mnasebet vardr ki:

Biri menfaatleri celp, dieri mazarratlar def etmezere terbiyenin iki esas vardr. Rezzak mnsna ola

2

birinci esasa, Gaffar mnsn ifade ede

3

de ikinci esasa iaretleri iin birbiriy

balanmtr.

4 Mkabliyle u sfatn nazmn iktiz


32/514

eden sebep udur ki:

1. Kullarna kar snrsz rahmet sahibi olan ve rahmetinin eserleri dnya vhireti dolduran Allah. Fatiha Sresi, 1:3.2. Kullarna kar ok merhametli olan ve efkat eserleri btn varlk lemikuatan Allah. Fatiha Sresi, 1:3.3. Rahmeti hereyi kuatmakla birlikte, diledii varlklara ok zel ihsan v

husus rahmet tecelsi olan Allah. Fatiha Sresi, 1:3.4. Hesap gnnn yegane sahibi, yneticisi ve hakimi olan Allah. FatihSresi, 1:4.

u sfat, rahmeti ifade eden mkabline neticedir. Zirkyametle saadet-i ebediyenin geleceine en byk delrahmettir. Evet, rahmetin rahmet olmas ve nimetin nim

olmas, ancak ve ancak hair ve saadet-i ebediyeybaldr. Evet, saadet-i ebediye olmasa, en bynimetlerden saylan akln, insann kafasnda ylan vazifesigrmekten baka bir ii kalmaz. Kezalik, en ltnimetlerden saylan efkat ve muhabbet, ebed bir ayrldncesiyle, en byk elemler srasna geerler.

S - Cenb- Hakkn hereye mlik olduu bir hakikiken, burada hair ve ceza gnnn tahsisi neye binaendir

C - u lemin, insanlarca, hakir ve hasis saylan baeylerine kudret-i Ezeliyenin bizzat mbaereti azamelhiyeye mnasip grlmediinden, vaz edilen esbab

zahiriyenin o gn refiyle; hereyin effaf, parlak iyzytecell edip Sniini, Hlkn vastasz greceine iarettir.

1 tbiri ise, harin vukuunu gsteren emarelerdebirine iarettir. yle ki:


33/514


34/514

herbirisi iin ayr ayr makamlar, ayr ayr hkmlervardVe her makamn iktiza ettii hkme gre hareket lzmdAksitakdirde, daire-i esbabda iken tabiatyla, vehmiylhayaliyle daire-i itikada bakan Mutezile olur ki, tesesbaba verir. Ve keza, daire-i itikadda iken, ruhuyl

imaniyle daire-i esbaba bakan da, esbaba kymvermeyerek Cebriye mezhebi gibi tembelcesine btevekklle nizm- leme muhalefet eder.

:1 zamirinde iki nkte vardr.Birincisi: Mkablinde zikredilen sft- kemliyenzamirinde mstetir ve mutazammn olduuna iarett

nk, o sfatlarn birer birer tdadndan hasl olan bybir evkle, gaybdan hitaba, yani ism-i zhirden

zamirine iltifat

2ve intikal olmutur. Demek

zamirin

mercii, geen sft- kemaliye ile mevsuf olan Zattr.

kincisi:Elfaz okunurken mnlarn dnmek, belgmezhebinde vcip olduuna iarettir. nk, mnldnlrse, nzil olduu gibi okunur. Ve o okuyu

tabiatyla, zevkiyle hitaba incirar eder. Hatt

y

okuyan adam, sanki3 cmlesinde

emre imtisalen okuyor gibi olur.

Cem sgasyla zikredilen 4 deki zamir, taifey


35/514

iarettir.

1. Yalnzca Sana ibadet ederiz. Fatiha Sresi, 1:5.2. ltifat: Szn nc ahstan ikinci ahsa veya tekellme (yani ozamirinden sen zamirine) veya ikinci ahstan nc ahsa intikal etmesgei yapmasdr (Tarifat). Bu gei sanat, bir szde dinleyicinin zihnini cantutma, dikkatiniekme veya onu ikaz etme gibi inceliklere binaen uygulan

(bk. b-l-).3. Rabbine, sanki Onu gryormu gibi ibadet et. Hadis-i bilmndr. BuhaTefsru Sre 31:2, mn: 37; Mslim,mn: 1,5,7; Ebu Dvud, Snne: 16; Tirmizmn: 4; bni Mce, Mukaddime: 9; Nese, mn: 5, 6; Msned, 1:27, 51, 53, 312:107, 462, 4:129, 164.4. badet ederiz. Fatiha Sresi, 1:5.

Birincisi, insann vcudundaki btn z ve zerr

rcidir ki, bu itibarla kr- rfyi eda etmi olur.kincisi, btn ehl-i tevhidin cemaatlerine aittir; b

cihetle eriata itaat etmi olur.

ncs, kinatn ihtiva ettii mevcudata iarettir. Bitibarla, eriat- ftriye-i kbrya tbi olarak hayret v

muhabbetle kudret ve azametin ar altnda scid ve bolmu olur.

Bu cmlenin mkabliyle vech-i nazm, 1 nu 2 ye tefsir ve beyan olmakla 3 dbir netice ve bir lzm olmasdr.

htar:4 nin takdimi, ihls vikaye etmek iindir. Vzamir-i hitap da, ibadetin sebep ve illetine iarettir. nkhitaba incirar eden, geen sfatla muttasf olan Zt, elbet


36/514

ibadete mstehaktr.

: 5 de mstetir zamir, nufili gibi, o cemaatten herbirine rcidir. Yani, Bizivcudumuzun zerrat veya ehl-i tevhid cemaat veyahkinat mevcudat, btn hcat ve maksatlarmza, bilhassen ehem olan ibadetimize, Senden iane ve tevfik istiyoruz

1. badet ederiz. Fatiha Sresi, 1:5.2. Hamd, vg.3. Hesap gnnn yegane sahibi, yneticisi ve hakimi olan Allah. FatihSresi, 1:4.

4. (Yalnzca) Sana. Fatiha Sresi, 1:4.5. Ve yalnzca senden yardm dileriz. Fatiha Sresi, 1:5.

kelimesinin tekrarlanmasndaki hikmetin,Birincisi, hitap ve huzurdaki lezzetin arttrlmasna;

kincisi, ayn makamnn burhan makamndan dahyksek olduuna;

ncs, huzurda sdk olup kizbin ihtimali olmadn

Drdncs, ibadetle istianenin ayr ve mstakmaksatlar olduklarna iarettir.

Bu iki fiili birbiriyle balayan mnasebet, cretle hizmarasndaki mnasebettir. Zira ibadet, abdin Allaha karbir hizmetidir. ane de, o hizmete kar bir cret gibidVeya mukaddeme ile maksud arasndaki alkadr. nkiane ve tevfik, ibadete mukaddemedir.


37/514

1 kelimesinin takdiminden doan hasr, abdiCenb- Hakka kar yapt ibadet ve hizmetle, vesait vesbaba olan tezelllden kurtuluuna, iarettir. Lkiesbab tamamen ihmal ve terk etmek iyi deildir. nk,

zaman Cenb- Hakkn hikmet ve meietiyle kinatta vaedilen nizama kar bir temerrd kar.

Evet, daire-i esbabda iken tevekkl etmek, bir netembellik ve atalettir.

2

Hidayeti talep etmekle ianeyi istemek arasnd

ne mnasebet vardr?

Evet, biri sual, dieri cevap olduklarndan birbiriybalanlmtr. yle ki:

3

ile iane talep edilirken makam iktizasyla N

istiyorsun? diye varid olan mukadder sual, 4

i

cevaplandrlmtr. ile istenilen eylerin ayr ayr vmteaddit olmas mnsnn da ayr ayr vmteaddit olmasn icap eder. Sanki drt masdardamtakdr. Mesel, bir mmin hidayeti isterse, sebve devam mnsn ifade eder. Zengin olan isterse, ziyadmnsn, fakir olan isterse it mnsn, zayf olan istersiane ve tevfik mnasn ifade eder.


38/514

1. (Sadece) sana. Fatiha Sresi, 1:4.2. Bizi hidayete ulatr. Fatiha Sresi, 1:6.3. Yardm dileriz. Fatiha Sresi, 1:4.4. Bizi hidayete ulatr. Fatiha Sresi, 1:6.

Ve keza, Her eyi halk ve hidayet etmitir. mnsnd

bulunan 1

hkmnce, zhir vbtn duygular, fk ve hric deliller, enfs ve dahburhanlar, peygamberlerin irsaliyle, kitaplarn inzali givastalar itibaryla da hidayetin mns taaddt eder.

htar: En byk hidayet, hicabn kaldrlmasyla hak

hak, btl btl gstermektir. 2

3

Srat- mstakim ecaat, iffehikmetin mezcinden ve hlsasndan hasl olan adl vadalete iarettir. yle ki:

1. Her eyi yaratt ve ona doru yolu gsterdi.2. Allahm bize hakk hak olarak gsterip onun ittibyla, btl da batl olaragsterip onun itinabyla rzklandr.3. En doru ve istikametli yol. Fatiha Sresi, 1:6.

Tagayyr, inklp ve felketlere mruz ve muhta insan bedeninde iskn edilen ruhun yaayabilmesi iin kuvvet ihdas edilmitir. Bu kuvvetlerin,

Birincisi, menfaatleri celp ve cezb iin kuvve


39/514

eheviye-i behimiye,

kincisi, zararl eyleri def iin kuvve-i sebuiyegadabiye,

ncs, nef ve zarar, iyi ve kty birbirinde

temyiz iin kuvve-i akliye-i melekiyedir.Lkin, insandaki bu kuvvetlere, eriata bir had ve b

nihayet tayin edilmise de, ftraten tayin edilmemolduundan, bu kuvvetlerin herbirisi, tefrit, vasat, ifrnamyla mertebeye ayrlrlar.

Mesel,kuvve-i eheviyenin tefrit mertebesi humudduki, ne helle ve ne de harama ehveti, itihas yoktur. frmertebesi fcurdur ki, namuslar ve rzlar pyimal etmeitihasnda olur. Vasat mertebesi ise iffettir ki, hellinehveti var, harama yoktur.

htar: Kuvve-i eheviyenin yemek, imek, uyumak vkonumak gibi fruatnda da bu mertebe mevcuttur.

Ve keza, kuvve-i gadabiyenin tefrit mertebesi, cebanettki korkulmayan eylerden bile korkar. frat mertebetehevvrdr ki, ne madd ve ne mnev hibir eydekorkmaz. Btn istibdadlar, tahakkmler, zulmler b

mertebenin mahsuldr. Vasat mertebesi ise ecaattir khukuk-u diniye ve dnyeviyesi iin cann feda eder, merolmayan eylere karmaz.

htar: Bu kuvve-i gadabiyenin fruatnda da u mertebenin yeri vardr.


40/514

Ve keza, kuvve-i akliyenin tefrit mertebesi gabvettir khibir eyden haberi olmaz. frat mertebesi cerbezedir khakk btl, btl hak suretinde gsterecek kadar aldatbir zekya malik olur. Vasat mertebesi ise hikmettir khakk hak bilir, imtisal eder; btl btl bilir, itinap eder.

1

htar: Bu kuvvetin u mertebeye inksam gibi, fruada o mertebeyi hvidir. Mesel, halk- ef al meselesindCebr mezhebi ifrattr ki, btn btn insan mahrum ede

tizal mezhebi de tefrittir ki, tesiri insana verir. Ehl-i Snnmezhebi vasattr. nk bu mezhep, beyne-beynedir ki, fiillerin bidayetini irade-i cziyeye, nihayetini iradeklliyeye veriyor.

Ve keza, itikadda da tatil ifrattr, tebih tefrittir, tevhvasattr.

Hlsa:u dokuz mertebenin alts zulmdr, adl vadalettir. Srat- mstakimden murad, u mertebedir.

2 Kurnn inci gilfzlarnn dizilmesi bir hayta, bir eide, bir nak

mnhasr deildir. Belki, zuhurca, hafca, yaknlkuzaklka mtefavit ok tenasplerden hasl olan pek onaklar zerine dizilmilerdir, nazmedilmilerdir. Zateiczn esas, ihtisardan sonra ancak byle naklardadr.

Evet,

ile mkablinde


41/514

herbir kelime arasnda bir mnasebet vardr.

Mesel, 3 ile mnasebeti vardr; nk nimehamde delil ve karinedir. 4 imnasebettardr. nk, terbiyenin kemli, nimetlertevli ve tekubu ile olur. 5 ile alkadardnk 6 den irade edilen enbiya, heda, sulehulema rahmettirler.

7ile alkas vard

nk, nimet-i kmile, ancak dindir. 8

ile alkas va

nk ibadette imamlar bunlardr. 9 ile var; nktevfike ve ianeye mazhar bunlardr. 10 ile var; nkhidayette muktedbih onlardr.


42/514


43/514


44/514

yet-i celilesini beyan eder. Zaten Kurnn bir ksm, bksmn tefsir eder.

1. Nimet verdin. Fatiha Sresi, 1:7.2. Onlarn zerine.3. zerine (bk. n--v: Cer harfleri).

4. te onlar, Allahn kendilerine pek byk nimetler baladpeygamberlesddklar, ehidler ve salih kimselerle beraberdirler.Nis Sresi, 4:69.5. Nimet ve ltfuna mazhar ettiin kimseler... Fatiha Sresi, 1:7.

S - Peygamberlerin meslekleri birbirine uymad gibibadetleri de birbirine muhaliftir. Bunun esbab nedir?

C - tikad ve amelde, usl ve ahkm- esasiyed

peygamberlerin hepsi daimdirler, sabittirler, mttehittirlehtilf ve tefavtleri, ancak fruattadr. Zaten zamanlartebeddlyle fruatn da tebeddl ve tegayyr tabbireydir.

Evet, mevsim-i erbaada tedavi ve telebbs gibi o

eyler tebeddle urar. Mesel, kn giyilen kaln elbisyazn tebeddle urar veya kn gzel tesiri olan bir ilcyazn fena tesiri olur, kullanlmaz. Kezalik, kalb ve ruhlargdas olan ahkm- diniyenin fruat da, mr- beerdevreleri itibariyle tebeddle urar.

1

Havf ve firar makam olan sfatn mkablindeki makamlarla mnasebat ise, bmakamn hayret ve dehet nazaryla cell ve ceml imuttasf olan makam- rububiyete baktrmas; ve iltica v

dehalet nazaryla 2 deki makam- ubudiye


45/514

baktrmas ve acz nazaryla 3 deki tevekkmakamna baktrmas; ve tesell nazaryla refik- daimolan makam- recya baktrmasdr. nk, korkun biregren adam, korku ve hayret iinde kalr, sonra fir

etmeye meyleder. ciz olduu takdirde tevekkl edesonra tesell yollarn arar.

1. Gazaba uramlarn yoluna deil. Fatiha Sresi, 1:7.2. badet ederiz. Fatiha Sresi, 1:5.3. Yardm dileriz. Fatiha Sresi, 1:5.

S - Cenb- Hak Ganiyy-i Mutlaktr. lemde bu kad

dalletlerin ve pek irkin fena eylerin yaratlnda nhikmet vardr?

C - Kinatta maksud-u bizzat ve kll ve mull olarayaratlan, ancak kemaller, hayrlar, hsnlerdir. erlekubuhlar, noksanlar ise hsnlerin, hayrlarn, kemaller

arasnda grlmeyecek kadar dank ve cziykabilinden tebe olarak yaratlmlardr ki, hayrlarhsnlerin, kemallerin mertebelerini, nevilerini, ksmlargstermeye vesile olsunlar ve hakaik-i nisbiyenvcuduna veya zuhuruna bir mukaddeme ve bir vahidkyas olsunlar.

S - Hakaik-i nisbiyenin ne kymeti var ki, onun ierler istihsan edilecek?

C - Hakaik-i nisbiye denilen eyler, kinatn eczaarasnda bulunan rabtalardr. Ve kinattaki nizam, ancahakaik-i nisbiyeden domutur. Ve hakaik-i nisbiyede


46/514

kinatn envana bir vcud-u vhid iniks etmitHakaik-i nisbiye, byk bir lde hakaik-i hakikiyedeoktur. Hatta bir zatn hakaik-i hakikiyesi yedi ise, hakaiknisbiyesi yedi yzdr. Binaenaleyh, kubuh ve erde varsa da kalildir. Malmdur ki, err-i kalil iin hayr- kes

terk edilmez. Terk edilirse, err-i kesir olur; zekt vcihadda olduu gibi.

Evet,1

mehukaziyeden maksat, bireyin zdd, o eyin hakaiknisbiyesinin vcut veya zuhuruna sebeptir. Mesel kubuolmasayd ve hsnlerin arasna girmeseydi, hsnn gayrmtenahi olan mertebeleri tezahr etmezdi.

S 2 fiil, 3 ism-i meful, 4 ism-i faolarak zikirlerinde ve keza, nc frkann sfatn v

ikinci frkann sfatna terettp eden kbetini ve birinfrkann nvan- sfatn aynen zikretmekte ne gibi bhikmet vardr?

1. Her ey ztlaryla bilinir.2. Nimet verdin.3. Gazaba ve fkeye maruz kalanlar.4. Hak yoldan sapanlar.

C - Nimet nvan, nefsin daima meylettii bir lezzolduundan ihtiyar edilmitir. Fiil-i mzi olarak zikrindesebep, evvelce beyan edilmitir.

kinci frka ise, kuvve-i gadabiyenin galebe vtecavzyle tecavz ederek ahkmn terkiyle zulm v


47/514

fska dmlerdir: Yahudilerin temerrd gibi.

Zulm ve fskta hasis ve hayrsz bir lezzgrldnden, onlardan nefis teneffr etmez. KurnKerim, o zulmn kbeti olan gadab- lhyi zikretmitir k

nefisleri o zulm ve fsktan tenfir ettirsin.stimrar ve devam eninde olan isimlerden ism-i mef

olarak zikredilmesi ise, er ve isyanlarn devam edip, tevbve af ile inkta etmedikleri takdirde katleeceine vsilinmez bir damga ekline geeceine iarettir.

1

nc frka ise, vehim ve hev-y nefsakl ve vicdanlarna galebesiyle, btl bir itikada tbi olaranifaka den bir ksm Nasrdr. Dallet, nefisleri tenfir vruhlar inciten bir elem olduundan, Kurn- Kerim, frkay ayn o sfatla zikretmitir.

1. Ve sapmlarn yoluna deil. Fatiha Sresi, 1:7.

Ve ism-i fil olarak zikrindeki sebep ise, dalletdallet olmas, devam etmesine mtevakkf olup, inktaurad zaman affa dahil olacana iarettir.

Ey arkada! Btn lezzetler imanda olduu gibi, bt

elemler de dallettedir. Bunun izah ise:Bir ahs, kudret-i Ezeliye tarafndan, ade

zulmatndan u korkun dnya sahrasna atlrken gznaar, bakar. Bir ltuf bekledii zaman, birden birdmanlar gibi, hastalklar, elemler, bellar hcum etmey


48/514

balarlar. Bir medet, bir yardm iin msterhimne tabiave ansra bakt vakit, kasavet-i kalble, merhametsizikkarlar. Ecram- semaviyeden istimdat etmek zeban havaya kaldrr. O ecram, atom bombalar gidehetli ve heybetli halleriyle gzne grnr.Heme

gzn yumar, ban eer, dnmeye balar. Bakar khayat hcetleri barp armaya balarlar. Btn bttevahhu ederek hemen kulaklarn tkar, vicdanna ilticeder.

Bakar ki, vicdan, binler ml (emeller) ve eman i

dolu grltlerinden cinnet getirecek bir hale gelir. Acabhibir cihetten hibir tesell aresini bulamayan o zavaahs, mebde ile med, Sni ile hari itikad etmezse, onuo vaziyetinden Cehennem daha serin olmaz m?

Evet, o bare, havf ve heybetten, acz ve raettevahet ve gnl darlndan, yetimlikle meyusiyette

mrekkep bir vaziyet iinde olup, kudretine bakar; kudreciz ve nks. Hcetlerine bakar; def edilecek bir durumddeildir. arp yardm istese,yardmna gelen yok. Heyi dman, her eyi garip grr. Dnyayageldiine bdefa nedamet eder, lnet okur.

Fakat o ahsn, srat- mstakime girmekle kalbi ve ruhnur-u imanla klanrsa, o zulmetli evvelki vaziyeti nurabir hlete inklp eder. yle ki:

O ahs, hcum eden bellar, musibetleri grdzaman, Cenb- Hakka istinad eder, msterih olur.

Yine o ahs, ebede kadar uzanp giden emellerin


49/514

istidatlarn dnd zaman, saadet-i ebediyeyi tasavvueder. O saadet-i ebediyenin ml-hayatndan bir yuduier, kalbindeki emellerini teskin eder.

Yine o ahs, ban kaldrp semaya ve etrafa baka

hereyle nsiyet peyda eder.Yine o ahs, semadaki ecrama bakar; hareketlerinde

dehet deil, nsiyet ve emniyet peyda eder ve onlarnhareketlerini ibret ve hayretle tefekkr eder.

Yine o ahs, ecram- ulviye ile yle bir kesb-i muare

eder ki, hangi bir cirme bakarsa baksn, o cirmlerden Earkada, bizden tevahhu etme. Hareketlerimizdekorkma. Hepimiz bir Hlkn memurlaryz diye, menuve emniyet verici sesleri kalben iitmeye balar.

Hlsa: O ahs, evvelki vaziyetinde, vicdanndaki dehetli ve vahetli ve korkun lm- edidede

kurtulmak iin, teselllerle hissini iptal ve sarholukla halleri unutmak ister. kinci hletinde ise, ruhunda ykselezzetleri ve saadetleri hisseder; kalbini ikaz, vicdantahrik edip ruhunu ihsas ettike o saadetler ziyadeleir vona mnev cennetlerin kaplar alr.

. 11. Allahm, bizi bu srenin hrmetine srt- mstakim ehlinden eyle. min.


50/514


51/514

verir, kat kat teekkrlere sebep olur.

kinci ksmn tekerrrnde usan, tecedddnde lezzvardr.

Kezalik, kelmlar da iki ksmdr.

Bir ksm ruhlara kut, fikirlere kuvvet verici hakikatlerdki, tekerrr ettike gnein ziyas gibi, ruhlara, fikirlerhayat verir. Meyve kabilinden itihay aan ksmdtekerrr makbul deildir, istihsan edilmez.

Buna binaen Kurn, heyet-i mecmuasyla kalblere k

ve kuvvet olup, tekrar usan deil, halvet ve lezzverdii gibi, Kurnn yetlerinde de yle bir ksm vardki, o kuvvetin ruhu hkmnde olup tekerrr ettike dah

ziyade parlar, hak ve hakikat nurlarn saar.

1

Ezcmle: 2 gibi yetlerdbulunan ukde-i hayatiye ve nuran esaslar, tekerrr ettikitihalar aar; misk gibi, kartrldka kokar. Demetekerrr zannedilen, hakikatte tekerrr deildir. Ancak

kabilinden, o ayr ayr hikmetlenkteleri, gayeleri ifade eden tekrarl kelmlar, yalnibarece, lfzca birbirine benzedikleri iin tekrar zannedilHatt kssa-i Ms, ok meziyetleri ve hikmetlemtemildir. Her makamda o makama mnasip bir vecih


52/514

zikredilmesi, ayn- belgattir.

1. O misk gibidir, kartrldka kokususu yaylr.2. Rahmn ve Rahm olan Allah'n adyla.3. (Cennet ehline) Rzklar birbirine benzer ekilde kendilerine sunulurBakara Sresi, 2:25.

Evet, Kurn- Azman, o kssa-i mehureyi, gmiken, yed-i beyzsna alarak altn ekline ifrayla yle bnak- belgate mazhar etmitir ki, btn ehl-i belgaonun belgatine hayran olmular, secdeye varmlardr.

Ve keza, teyemmn, teberrk ve istiane gibi o

vecihleri hvi; ve tevhid, tenzih, sen, cell ve cemal vihsan gibi ok makamlar tazammun; ve tevhid vnbvvet, hair ve adalet gibi makasderbaaya iareden besmele, zikredilen yerlerin herbirisinde bvecihlerden, bu makamlardan biri itibaryla zikredilmi vedilmektedir. Maahza, hangi srede tekerrr varsa,

srenin ruhuyla mnasip olan bir vecih bizzkasdedilmekle teki vecihlerin istitrad ve tebe zikirlebelgate mnafi deildir.


53/514

1. yetin tefsiriSrelerin balarnda bulunan hurf-u mukattaaya a

izahat drt mebhasta zikredeceiz.

BRNC MEBHAS: ile, srelerin evvellerindbulunan hurf-u mukattaadan teneffs eden ichakkndadr. cz, inci gibi incecik letaif-i belgatparltlarnn imtiza ve itimandan tecell eden bir nurduBu mebhasta, bu nuru, birka letaif zmnnda izah etmek

parlatacaz. Fakat herbir ltife ince ve ziyas az ise dletaifin heyet-i mecmuasndan hasl olan tam bir ziya ifecr-i sadk kacaktr.

1. Hece harflerinin adedielif-i skine hari kalmaartylayirmi sekiz harftir. Kurn- Azman, srelerbanda bu harflerin yarsn zikretmi, yarsn da te

etmitir.2. Kurnn alm olduu nsf, terk ettii nsftan dah

ziyade kesrl-istimaldir.

3. Kurn, srelerin banda zikrettii ksm iinde lisazerine daha suhuletli olan elif, lm ok tekrar etmitir.


54/514

4. Kurn, ald harfleri, hece harflerinin adedincsrelere tevzi etmitir.1

5. Hece harflerinin mehmse, mechre, edde, rahvmstaliye,mnhafza, mutbika, mnfetiha gibi if

cinslerinin herbirisinden yine nsf almtr.

2

6. ifti, yani ei olmayan (evtar) ksmnda sakilden azhafiften ou almtr: Kalkale, zellka gibi.

7. Kurn- Azmann, srelerin bandaki hurfmukattaann zikredilen minval zerine tansifleri hakknd

ihtiyar ettii tark, 504 ihtimalden intihap edilmitir. Vintihap edilen u tarikten baka hibir ihtimalle mezktansif mmkn deildir. nk, taksimler pek ok birbiringirmi ve ok mtefavittir.

1. Yani, mukattaat harfleri, hece harflerinin says olan yirmi dokuz srenbanda gemektedir.

2. Bk. Kavramlar Szl h-r-f / .kk: Harflerin Baz Sfatlar Bu gibi icz lemalarndan hisse alamayan, zevkin

levm ve itab etsin!

KNC MEBHAS: Bu mebhasta da birka letaif vardr:

1. ile emsalinde gze arpan garabet, bu harflerpek garip ve acip bireyin mukaddemesi ve keif kollaolduklarna iarettir.

2. Bu srelerin balarndaki takt-i huruf ile isimlehecelemek, msemmnn mehazine ve neden ne


55/514

ettiine iarettir.

3. Bu harflerin taktii, msemmnn vahid-i itibar oluterkib-i mezc olmadna iarettir.

4. Bu harflerin takti ile tdad, sanatn madde v

mehazini muhataba gstermekle muarazaya talip olanlakar meydan okuyarak, te, icz- sanat, u grdnharflerin nazm ve naklarndan yaptm. Buyurunumeydana! diye, onlarn tahkirane tebkitlerin(tekdirlerine) iarettir.

5. Mndan soyulmu u hece harflerinin zikmuarzlar hccetsiz brakmaya iarettir.

Evet, Kurn- Mucizl-Beyan, u mnsz harflerlisan- hliyle iln ediyor ki: Ben sizden beli mnlarhkmleri, hakikatleri ifade eden yksek hutbeleri vnutuklar istemiyorum. Yalnz u tdd ettiim harflerde

bir nazre yapnzvelev iftira ve hikyelerden ibaret biolursa olsun!

6. Harfleri tdd ile hecelemek, yeni kraate ve kitabebalayan mptedilere mahsustur. Bundan anlalyor Kurn, mm bir kavme ve mptedi bir muhite mualliml

yapyor.7. ,gibi harfleri, mesel elif, lm, dalgibi isimleriy

tabir ve zikretmek ehl-i kraat ve erbab- kitabetin ittihaettikleri bir usuldr. Bundan anlalyor ki, hem syleyehem dinleyen mm olduklarna nazaran, bu tabirle


56/514


57/514

2. Srelerin balarndaki hurf-u mukattaa, lh bifredir. Beer fikri ona yetiemiyor. Anahtar, ancaHazret-i Muhammed Aleyhissalt Vesselmdadr.

3. ifrevari u hurf-u mukattaann zikri, Hazre

Muhammed Aleyhissalt Vesselmn fevkalde bzekya malik olduuna iarettir ki, MuhammeAleyhissalt Vesselm, remizleri, malar ve en gizeyleri sarih gibi telkki eder, anlar.

4. u harflerin takti, harf ve lfzlarn hvi olduklakymet, yalnz ifade ettikleri mnlara gre olmayp, ilm

esrarl-hurufta beyan edildii gibi, adet ve saylar misilharflerin arasnda ftr mnasebetlerin bulunduuniarettir.HAYE-1

Haiye-1 Krk sene sonra Risale-i Nur, bu lem'a-i i'cz krlere dagstermitir.

5. taktiyle, btn harflerin esas mahreleri olahalk, vasat, efe mahrelerine iarettir. Ve zihinlernazar- dikkatini u mahrelere eviriyor ki, zihinler, gerebu mahrete, gerek bunlara bal kk kmahrelerde lfzlarn ve harflerin nasl vcuda geldikleri

hayret ve ibretle mtala etsinler.Ey zihnini belgatin boyasyla boyayan arkada! B

letaifi skacak olursan,

1 iinden kacaktr.


58/514

DRDNC MEBHAS: emsaliyle beraber, terkeklinden takti suretinde zikirleri, bu eklin mstakil oluhibir imama tbi olmadna ve hi kimseyi taklit etmolmadna ve slplar acip, eitleri garip yeni saha

vcuda gelen bir beda olduuna iarettir. Bu mebhasta dbirka letif vardr.

1. Hatip ve belilerin detindendir ki, mesleklerinddaima bir misale tbi oluyorlar ve bir rnek zerine nakdokuyorlar ve ilenmi bir yolda yryorlar. Halbuki, bharflerden anlaldna nazaran, Kurn hibir misale tolmamtr2 ve hibir nak- belgat rnei zerine nakyapmamtr ve ilenmemi bir yolda yrmtr.

1. Bu Allahn kelmdr.2. Bk. Rahman Sresi, 55:74.

2. Kurn, batan aaya kadar, nzil olduu hey

zerine bkidir. Bu kadar Kurn taklit etmeye mtaolan dostlar ve mtehcim dmanlara ramen, imdiykadar Kurnn ne taklidi yaplm ve ne de bir misagsterilmitir.

Evet, Kurn, milyonlarca Arab kitaplarla mukaye

edilirse, benzeri bulunamaz. O halde, Kurn, ya hepsinaltndadr; bu ise muhaldir. yle ise hepsinin fevkindedyle ise Allahn kelmdr.

3. Beerin sanat olan birey, bidayette irkin ve gayrmuntazam olur, sonra yava yava intizama sokulur. Kurise, ilk zuhurunda gsterdii halveti, gzellii, genli


59/514


60/514

2. yetin tefsiri 1

Arkada! Kelmlarn hsnn artran ve gzellii

fazlaca parlatan belgatn esaslarndan biri deudur ki: Bhavuzu doldurmak iin etrafndan szlen sular gibi, belkelmlarda da zikredilen kelimelerin, kaytlarn, heyetlertamamen o kelmn takip ettii esas maksada nzolmakla onun takviyesine hizmet etmeleri, belgmezhebinde lzmdr.

Birinci misal:2 ola

yet-i kerime nazar- dikkate alnrsa grlr ki, bkelmdaki maksat ve esas, pek az bir azapla fazkorkutmaktr. Ve bu kelmda olan mezkr kelimeler vkaytlar, tamamen o maksad takviye iin alyorlar.

Ezcmle, ek ve ihtimali ifade eden artiye oluazabn azlna ve ehemmiyetsizliine iarettir.

Ve keza 3 sgasiyle ve tenviniyle azab


61/514

ehemmiyetsizliine madr.

1. u yce kitap ki, onda asla phe yoktur. O, Allahn emir vyasaklarnakar gelmekten saknanlar iin bir yol gstericidir. BakaSresi,2:2.2. Rabbinin azbndan kk bir esinti onlara hafife dokunacak olsa.Enbiy Sresi, 21:46.

3. Kk bir esinti.

Ve keza 1 kelimesi, azabn edit olmadniarettir.

Ve keza, tebzi ifade eden

ve iddeti gsteren

2

kelimesine bedel, hiffeti ma eden 3 kelimesi v4 kelimesinden ma edilen efkat, hepsi de azabn kllve ehemmiyetsizliine iaret etmekle u iiri, lisanhlleriyle temessl ediyorlar.

Yani, barelerimiz ayr ayr ise de, hsnn birdir. Hep

de o hsne iaret ediyorlar.

kinci misal: 5 olan yet-i kerimedir. Bu yette maksad- esaKurnn yksekliini gstermektir. Ve bu maksad takviy

eden 6 7 8 9 kaytlardr. Evet, b


62/514

kaytlar, istinad ettikleri pek ince ve gizli delillerine iaretmekle beraber, o maksadn takviyesine kouyorlar.

1. Hafife dokunma, temas etme.2. Ar azap, ar ceza.3. Azap.

4. Her bir varla yaratl gayelerine ulamalar iin muhta oldueyleriveren, onlar terbiye eden; tedbir, tasarruf ve egemenlialtndabulunduran Allah.5. Elif, Lm, Mm. te bu kitapta hi pheye yer yoktur; takv sahipleiinbir hidyet kaynadr. Bakara Sresi, 2:1,2.6. Elif, Lm, Mm. Bakara Sresi, 2:1.7. Bu (kitap). Bakara Sresi, 2:2.8. (Bu kitap) Kur'n- Kerim. Bakara Sresi, 2:2.9. Onda hi pheye yer yoktur. Bakara Sresi, 2:2.

Ezcmle,kasem olduu cihetle, Kurnn azametinve altnda mstetir, gizli o mezkr letaif cihetiyle ddvnn ispatna iaret eder.

Ve keza,

zat ile sfat gsteren bir iaret olma

itibaryla hem Kurnn azametine, hem azameti ispeden sft- kemliyeye iaret eder.

Ve keza, iaret-i hissiyeye mahsus iken, iareakliyede kullanlmas, tzim ve ehemmiyeti ifade etti

gibi, mkul olan Kurn, mahsus suretinde gstermesKurn, ezhan ve enzrn nazar- dikkatine arz etmektesettr icap eden hile, zafiyet ve sair irkin eylerdemnezzeh olduunu izhar ve itiraf ettirmektir.

Ve keza

nin

vastasyla ifade ettii bud, Kurn


63/514

kemline dellet eden ulvv- rtbesine iarettir.

Ve keza 1 daki hasr- rfyi ifade ettiindeKurnn azametine ve baka kitaplarn mehasinini ceetmekle onlarn fevkinde olduuna iarettir.

Ve keza tabiri ehl-i kraat ve kitabetten olmayabir mmnin mahsul olmadna iarettir.

Ve keza 2 zamirinin her iki ihtimaline binaeKurnn kemlini ispat veya tekit eder.

1. Kitap. Bakara Sresi, 2:2.2. Onda hi pheye yer yoktur. Bakara Sresi, 2:2.

Ve keza, istirk ifade edenKurnn her kesindrekz ve her yerinde zikredilen deliller, burhanlar, hcum

gelen ek ve pheleri def ile, Kurnn o gibi lekelerdemnezzeh olduunu iln eder. Ve lisan- haliyle u iiokutur:

1

Yani, Kurnda tayip edilecek hibir nokta yoktuKurn gibi sahih kavilleri tayip etmek, ancak fehimlersekametinden ileri geliyor.

Ve keza, zarfiyeti ifade eden tbiri, Kurnn sathnve zhirine konan ek ve phe varsa, ierisindeki haka


64/514

ile def edilebileceine iarettir.

Arkada! Tahlil vastasyla terkibin kymetini ve kll iczler arasndaki fark idrak edebildiysen, bu misallerdekuyud ve heyta dikkat et. Ve o kelimelerden nebean ede

zll-i belgati ve kevser-i fesahati doyuncaya kadar iElhamdlillh de.

S - 2yet-i kerimesinin cmleleri, atf ile birbiriyle balanmamolmas neye binaendir?

C - O cmleler arasndaki iddet-i ittisal, ballk vsarlmaktan bir ayrlk yoktur ki, birbiriybalanmayalzum olsun. Zira, o cmlelerin herbiriarkadalarna hem babadr,hem oul; yani, hem delildhem neticedir.

1. El-Mtenebb, Dvan, 4:246.2. "Elif, Lm, Mm. te bu kitapta hi pheye yer yoktur; takv sahipleiinbir hidyet kaynadr." Bakara Sresi, 2:1,2.

Evet, lisan- haliyle hem muarazaya meydan okuhem muciz olduunu iln eder.

1hem bt

kitaplara fik olduunu tasrih eder, hem mstesna vmmtaz olduunu izhar eder. 2 hem Kurnek ve phe yeri olmadn tasrih eder, hem mstesna v

mmtaz olduunu izhar eder. 3 hem tarik


65/514

mstakimi ire etmekle muvazzaf olduunu gsterir, hemcessem bir nur-u hidayet olduunu iln eder.

1. Bu kitap (Kur'n- Kerim). Bakara Sresi, 2:2.2. Onda hi pheye yer yoktur. Bakara Sresi, 2:2.3. Takv sahipleri iin bir hidyet kaynadr. Bakara Sresi, 2:2.

te bu cmlelerden herbirisi, ifade ettii birinmnsyla arkadalarnadelil olduu gibi, ikinci mnsyda onlara neticedir.

Sonra bu yetin u cmleleri arasnda icza menbbelgate medar olan on iki mnasebet, alka ve ball

vardr. Bunlardan misal olarak taneyi zikir, tekileri dsana havale ederim.

1. btn muarzlar, muarazaya dvet eder. yle isen yksek bir kitaptr. yleyse, bir yakn sadefidir. Zirkitabn kemli, yakn iledir. yle ise, nev-i beer i

mcessem bir hidayettir.

2. 1 Yani, emsaline tefevvuk etmitir. yise, mstesnadr. nk ek ve phe yeri deildir. nkmttaklere doru yolu gsterir. yle ise mucizedir.

1. Bu kitap (Kur'n- Kerim). Bakara Sresi, 2:2.

3. Yani, tarik-i mstakime irad edeyle ise yakniyattandr. yle ise mmtazdr. yle ismucizdir.


66/514

Ey arkada, u cmlesindeki nurbelgat ve hsn- kelm, drt noktadan tezahr etmitir.

1. Bu cmlede mbteda mahzuftur. Bu hazf, cmletekil eden mbteda ile haber arasndaki ittihad ybir dereceye varm ki, sanki mbteda hazf olmayhaberin ierisine girmi. Haricen ikisi mttehid olduklagibi, zihnen de mttehid olduklarna iarettir.

2. 1 yerinde 2 yani, ism-i fil mevkiindmasdarn kullanlmas, tecessm eden nur-u hidayettecevher-i Kurnn husule geldiine iarettir.

3. deki tenvin-i tenkirden anlalyor ki, hidayetKurn yle ince bir dereceye varmtr ki, hakikat idraedilemez ve yle geni bir sahay igal etmitir ki, ihata

ilmen kabil deildir. nk, marifenin zdd olanekre, ya iddet-i hafdan olur veya kesret-i zuhurdaneet eder. Buna binaendir ki, Tenkir bazan tahkiri, bazatzimi ifade eder denilmitir.

4. Mteaddit kelimelere bedel ism-i fil sigasyla ihtiy

edilen 3

kelimesiyle yaplan caz, hidayetsemeresine ve tesirine iaret olduu gibi, hidayetvcuduna da bir delil-i inndir.

1. Hidyet veren; doru yolu gsteren. Bakara Sresi, 2:2.2. Hidayet. Bakara Sresi, 2:2.3. Takv sahipleri. Bakara Sresi, 2:2.


67/514

S - Gayet mahdut, az birka noktadan beertakatinden hari denilen iczn domas ihtimali vmdr?

C - Madd ve mnev her eyde yardmn ve itima

byk kuvvet ve tesiri vardr. Evet, iniks srryla, eyhsn itima ederse, be olur. Be itima ederse on oluOn itima ederse krk olur. nk hereyde bir nevi inikve bir nevi temessl vardr. Nasl ki, birbirine mukabtutulan iki yinede ok yineler grnyor; kezalik, iki nkte veya iki hsn itima ettikleri zaman pek o

nkteler, pek ok hsnler tevellt eder. Bu srra binaendki, her hsn sahibinin ve herbir sahib-i kemlin emsaliyitima etmeye ftr bir meyli vardr ki, itimalar zamanndhsnleri, kemalleri bir iken iki olur. Hatt bir tatalyla beraber, kubbeli binalarda ustann elinden kkmaz ban eer, arkadayla birlemeye meyleder k

sukut tehlikesinden kurtulsunlar. Maalesef, insanlar teavsrrn idrak edememiler. Hi olmazsa talar arasndayardm vaziyetinden ders alsnlar!

S - Belgat ve hidayetten maksat, hakikati vzh bekilde gsterip fikirleri ve zihinleri ihtilflardan kurtarmaiken, mfessirlerin bu gibi yetlerde yaptklar ihtilfagsterdikleri ihtimaller, beyan ettikleri ayr ayr, birbirinuymayan vecihler altnda hak ve hakikat ne suretgrlebilir?

C - Malmdur ki, Kurn- Aziman, yalnz bir asdeil, btn asrlara nzil olmutur. Hem bir tabak


68/514


69/514

3. yetin tefsiri 1

Bu cmlenin evvelki cmle ile nazmn icap ettir

mnasebet vecihleri ise:Bu cmle mminleri medheder, evvelki cmle d

Kurn medheder. u her iki medih arasnda bir insiba(dklmek) vardr ki, o onu ister, o onu ister. nk ikinmedih, birinci medhin neticesidir ve birinci medhe bbrhan- inndir ve hidayetin semeresi ve ahididir. Ve ayzamanda hidayete bir yardmc vazifesi gryor. nkmminleri medhetmekte imana gelmek iin bir tev

vardr. Tevik ise bir nevi hidayettir. 2 ile 3arasndaki mnasebete gelince:

1. Onlar ki gayba inanrlar. Bakara Sresi, 2:3.2. Onlar ki (bk. n--v: sm-i mevsl).3. Takv sahipleri Bakara Sresi, 2:2.

Bunlarn biri tahliye dieri tahliye dir.


70/514

Tahliye, tathir etmek ve temizlemektir.Tahliye ise, tezyin etmek ve sslendirme

mnsnadr. Bunlar birbiriyle arkada olup, buradaoldu

gibi, daima birbirini takip ediyorlar. Onun iin kalb, takvile seyyiattan temizlenir temizlenmez, hemen onuardnda imanla tezyin edilmi ve sslendirilmitir.

Kurn- Kerim, takvy mertebesiyle zikretmitir:

Birincisi, irki terk,

kincisi, masiyi terk,

ncs, msivullah terk etmektir.

Tahliye ise, hasenat ile olur. Hasenat da, ya kalbolur veya kalp ve bedenle olur veyahut mal ile olur.

Aml-i kalbnin emsi, imandr.

Aml-i bedeniyenin fihristesi, namazdr.

Aml-i mliyenin kutbu, zekttr.

S - 1

hal iktizasna gre caz isde, ayn mny ifade eden kelimesine nazaraitnabdr (uzundur). Evet, harfi, 2 ile 3


71/514

kelimesi 4 fiiliyle tebdil edilmitir. Bu itnabn, cztercih sebebi nedir?

1. Onlar ki gayba inanrlar. Bakara Sresi, 2:3.2. Onlar ki (bk. n--v: sm-i mevsl).

3. M'minler, Allah'a inananlar.4. nanrlar.

C - esm-i mphemeden olduundan, onu tayve temyiz eden yalnz slasdr. Demek btn kymeslasna aittir; baka sfatlarnda hi kymet yoktur. Bu is

burada slas olan imana byk bir azamet vermekinsanlar iman etmeye tevik eder.

Amma kelimesine bedel fiil sigasy nin tercihi, iman fiilini hayal nazarna gsterkeyfiyetin tasvir edilmesine, dahil ve haric delillertecellsiyle imann istimrar ve devam ile teceddt etmesiniarettir. Evet, delilin zuhuru nisbetinde iman ziyadele

teceddt eder. 1 yani, nifaksz, ihls- kalble imaediyorlar. Veya iman edilen eyler gayb olmakla berabiman ediyorlar. Veyahut gaibe veya lem-i gayba imaediyorlar.

1. Gayba; Bilinmez hller ve grnmez eylere.

man, Resul-i Ekrem Aleyhissalt Vesselmn tebli ettizaruriyat- diniyeyi tafsilen ve zaruriyatn gayrsn icmale


72/514


73/514

Ve keza, iman, ems-i Ezelden ihsan edilmi bir nuolduu gibi, saadet-i ebediyeden de bir parltdr. Ve parltyla, vicdannda bulunan btn emel ve istidatlarntohumlar bir ecere-i tb gibi nevnemaya balar, ebememleketine doru hareket eder, gider.

1 Bu cmlenin evvelki cmley

ball ve mnasebeti gn gibi ikrdr. Lkin bedeibadet ve taatlerden namazn tahsisi, namazn bthasenata fihrist ve rnek olduuna iarettir. Evet, nasl Ftiha Kurna, insan kinata fihristedir; namaz dhasenata fihristedir. nk namaz; savm, hac, zekt ve sahakikatleri hvi olduu gibi, idrakli ve idraksiz mahlkatihtiyar ve ftr ibadetlerinin nmunelerine de mildMesel secdede, rkda, kyamda olan melikenibadetlerini, hem ta, aa ve hayvanlarn o ibadetlebenzeyen durumlarn andran bir ibadettir.

S 2 nin fiil sgasyla zikrinde ne hikmet vardr?1. Namaz dos doru klarlar. Bakara Sresi, 2:3.2. Namazlarn klarlar. Bakara Sresi, 2:3.

C - Ruha hayat veren namazn o geni hareketini vlem-i slma yaylm olan o intibah- ruhanyi muhatabihtar edip gstermektir. Ve o gzel vaziyeti ve o muntazahaleti hayale gtrp tasvir etmekle smilerin namameylini ikaz edip artrmaktr.

Evet, dank bir vaziyette bulunan efrad byk b


74/514

sevinle itimaa sevk ettiren malm letin sesi gibi, lesahrasnda dalm insanlar cemaate dvet eden ezanMuhammednin (a.s.m.) o tatl sesiyle, ibadete ve cemaabir meyil, bir evk husule gelir.

S 1

kelimesine bedel, itnabl 2

nin zikrinde ne hikmet vardr?

1. Namaz klarlar.2. Namaz (ikame ederler) dos doru klarlar. Bakara Sresi, 2:3.

C - Namazda lzm olan tdil-i erkn, mdaveme

muhafaza gibi ikamenin mnlarn mraat etmeyiarettir.

Arkada! Namaz, kul ile Allah arasnda yksek bnispet ve ulv bir mnasebet ve nezih bir hizmettir ki, hruhu celb ve cezb etmek namazn enindendir. Namazerkn, Ftuhat- Mekkiyenin erh ettii gibi, yle esrahvidir ki, her vicdann muhabbetini celb etmek, namazenindendir. Namaz, Hlk- Zlcell tarafndan her yirmdrt saat zarfnda tayin edilen vakitlerde mnev huzurunyaplan bir dvettir. Bu dvetin enindendir ki, her kalkeml-i evk ve itiyakla icabet etsin ve miracvri olan

yksek mncta mazhar olsun.Namaz, kalblerde azamet-i lhiyeyi tesbit ve idame v

akllar ona tevcih ettirmekle adalet-i lhiyenin kanununitaat ve nizam- Rabbnye imtisal ettirmek iin yegnlh bir vesiledir. Zaten insan, meden olduu cihetlahs ve itima hayatn kurtarmak iin, o kanun-u lhy


75/514

muhtatr. O vesileye mraat etmeyen veya tembelliknamaz terk eden veyahut kymetini bilmeyen, ne kadcahil, ne derece hsir, ne kadar zararl olduunu bilharanlar, ama i iten geer.

1

Bu kelmn mkabliyle nazmcab ettiren mnasebet ise:Namaz 2 yani dinin direi ve kvam oldu

gibi, zekt da slmn kantaras, yani kprsdr. Deme

birisi dini, dieri asayii muhafaza eden lh iki esastrlaBunun iin birbiriyle balanmlardr.

Zekt ile sadakann lyk olduklar mevkilerini bulmaiin birka art vardr:

1. Sadakay vermekte israf olmamas.

2. Bakasndan alp bakasna vermek suretiyle halkmalndan olmayp kendi malndan olmas.

3. Minnetle inmn bozulmamas.

4. Fakir olmak korkusuyla sadakann terk edilmemesi.

5. Sadakann yalnz mala ve paraya mnhasr olmadbilinmesiyle, ilim, fikir, kuvvet, amel gibi eylerde muhta olanlara sadakann verilmesi.

6. Sadakay alan adam, o sadakay sefahette dehct- zaruriyesinde sarf etmesi lzmdr.

Kurn- Kerim bu artlar, bu nkteleri insanlara sadak


76/514

olarak ihsan ve ihsas etmek iin 3 veya 4veyahut 5 gibi cazl bir ifadeyi terk edi

6gibi itnabl bir cmleyi ihtiy

etmitir.

1. Ve kendilerine rzk olarak verdiklerimizden muhtalarn ihtiyalargiderirler. Bakara Sresi, 2:3.2. (Namaz) Dinin direidir. (Tirmizi, mn: 8; bni Mce, Fiten: 12; Msne5:231, 237; el-Hkim, el-Mstedrek, 2:76.)3. Tezkiye ederler; bir eyi temizlerler.4. Sadaka verirler.

5. Zekatlarn verirler.6. Kendilerine rzk olarak verdiklerimizden muhtalarn ihtiyalargiderirler. Bakara Sresi, 2:3.

1. Tebzi ifade eden israfn reddine;2.

nn takdimi, sadakann kendi malndan olduun

3. 1 minnetin olmamasna (nk veren Allahtkul ise bir vastadr);

4. Rzkn

ya olan isnad, fakirlikten korkulmamasna;

5. Rzkn mm ve mutlak olarak zikredilmesi, sadakanilim ve fikir gibi eylere de mil olmasna;

6. 2 maddesi, alann sefahete deil, hczaruriyesine sarf etmesine iaretlerdir.


77/514

Btn muavenet ve yardm nevilerini hvi olan zekhakknda, sahih olarak Resul-i Ekrem Aleyhissal

Vesselmdan3

hadis-i ermervidir. Yani, Mslmanlarn birbirine yardmlar, anca

zekt kprs zerinden gemekle yaplr. Zira yardvastas zekttr. nsanlarn heyet-i itimaiyesinde intizave asayii temin eden kpr, zekttr. lem-i beerdhayat- itimaiyenin hayat, muavenetten doar. nsanlarterakkiyatna engel olan isyanlardan, ihtilllerdeihtilflardan meydana gelen felketlerin tiryak, ilc

muavenettir.1. Rzk olarak verdik.2. Muhtalara datrlar.3. Zekt, slmn kprsdr. el-Mnzir, et-Terb vet-Terhb, 1:517.

Evet, zektn vcubu ile ribann hurmetinde byk bhikmet, yksek bir maslahat, geni bir rahmet vardr.

Evet, eer tarih bir nazarla sahife-i leme bakacaolursan ve o sahifeyi lekelendiren beerin mesvisinhatlarna dikkat edersen, heyet-i itimaiyede grneihtilller, fesatlar ve btn ahlk- rezilenin iki kelimededoduunu grrsn.

Birisi: Ben tok olaym da, bakas alndan lrslsn, bana ne!

kincisi:Sen zahmetler iinde boul ki, ben nimetler vlezzetler iinde rahat edeyim.

lem-i insaniyeti zelzelelere maruz brakmak


78/514

yklmaya yaklatran birinci kelimeyi sildiren ancazekttr.

Nev-i beeri umum felketlere srkleyen vboleviklie sevk edip terakkiyat, asayii mahveden ikin

kelimeyi kknden kesip atan, hurmet-i ribadr.Arkada! Heyet-i itimaiyenin hayatn koruya

intizamn en byk art, insanlarn tabakalar arasndboluk kalmamasdr. Havas ksm avamdan, zengin ksmfukaradan hatt- muvasalay kesecek dereceduzaklamamalar lzmdr. Bu tabakalar arasnd

muvasalay temin eden zekt ve muavenettir. Halbuvcub-u zekt ile hurmet-i ribaya mraat etmediklerindetabakalar aras gittike gerginleir, hatt- muvasala kesilsla-i rahim kalmaz. Bu yzdendir ki, aa tabakadayukar tabakaya ihtiram, itaat, muhabbet yerine ihtilsadlar, haset bartlar, kin ve nefret vveyllar yksel

Kezalik, yksek tabakadan aa tabakaya merhameihsan, taltif yerine zulm ateleri, tahakkmler, imek gitahkirler yayor.

Maalesef, tabaka-i havastaki meziyetler, tevazu vterahhuma sebep iken, tekebbr ve gurura bis oluyo

Tabaka-i fukaradaki acz ve fakirlik, ihsan ve merhamemucip iken, esaret ve sefaleti inta ediyor. Eer bsylediklerime bir ahit istersen lem-i medeniyete baistediin kadar ahitler mevcuttur.

Hlsa, tabakalar arasnda musalhann temini vmnasebetin tesisi, ancak ve ancak erkn- slmiyede


79/514

olan zekt ve zektn yavrular olan sadaka ve teberruatheyet-i itimaiyece yksek bir dstur ittihaz edilmesiyolur.


80/514

4. yetin tefsiri

1Kurn- Kerim, bu yet gibi ok yetlerde terkipleri

kelmlarn muhtemel bulunduklar ihtimallerdevecihlerden bir ihtimalini veya bir vechini bir emare itayin etmemekle, nazm- kelm, mrsel ve mutlabrakmtr. Bu da icz inta eden cza mene olarak lt

bir srdr. yle ki:Belgat, muktez-y hale mutabakattan ibarett

Kurnn muhataplar, muhtelif asrlarda mtefavtabakalardr. Bu tabakalara mraten, muhavere vmklemeyi o asrlara temil etmek zere, ok yerlerdtmim iin hazf yapyor, ok yerlerde nazm- kelm

mutlak brakyor ki, ehl-i belgat ve ulm-u Arabiyecgzel grnen vecihler, ihtimaller oalsn ki, her asrdher tabaka, fehimlerine gre hissesini alsn.

Bu yeti mkabliyle nazm ve rapteden mnasebet:

Kurn- Kerim, evvelki yetle tmim yaptktan sonr


81/514

bu yetle tahsis yapmtr. Evet, bu yet, ehl-i kitaptaiman edenleri tahsisle ereflerini iln; ve imangelmeyenleri imana tevik ediyor. Abdullahibn-i Selm ealnarak dierlerinin Abdullah ibn-i Selm gibi olmalaiin yaplan tevik gibi.

Ve keza, Kurn- Kerimin btn mmetlere ve risaletMuhammediyenin btn milletlere mil olduklarn tasr

etmek zere, her iki 2 ile 3 nin her iki ksmntansis edilmitir.

1. Onlar sana indirilen Kurna da, senden nceki peygamberleindirilenkitaplara da inanrlar. Onlar, hirete de kesin olarak imaetmikimselerdir. Bakara Sresi, 2:4.2. yle ki (bk. n--v: sm-i mevsl).3. Allah'tan korkanlar; takv sahipleri.

Ve keza, 1 sadefinde bulunan imanrknlerini beyan etmek iin, icmalden sonra tafsigemitir. nk bu yet; kitaplara, kyamete sarahaterusl ve melikeye zmnen dellet eder.

Kurn- Aziman burada2 gi

cazl ifadeleri terk edip, 3

ile itnab ihtiyar etmitir. u itnab, bu makam yksenkte ve letifle tezyin etmek iin ihtiyar edilmitir.

1. Esm-i mevsle ve mphemeden buluna

burada hkmn medr ve maksadn esas, im


82/514

sfat olduuna ve mevsfu ile sir sfatlar iman sfatntbi ve altnda grnmez bir durumda olduklarna iaretti

2. Yalnz bir zamanda sbutu ifade eden 4

kelimesine bedel, fiil sigasyla 5

tabiri, nzul vzuhur tekerrr ettike imann teceddt ettiine iarettir.

1. Gayba inanrlar. Bakara Sresi, 2:3.2. Kurna iman edenler.3. Onlar sana indirilen Kurna inanrlar. Bakara Sresi, 2:4.4. M'minler, Allah'a inananlar.5. nanrlar.

3. pham ifade eden iman- icmlnin kfi geldiinve imann, hads gibi btn ve Kurn gibi zhir vahiylemil olduuna iarettir.

4.

1

maddesi itibaryla, Kurna iman, Kurn

Allahtan nzulne iman demek olduunu gsteriyoKezalik, Allaha iman, Allahn vcuduna iman; hireiman, hiretin gelmesine iman demektir.

5. mziye dellet eden heyeti itibaryla, henz nzolmayann nzul, nzil olann nzul kadar muhakkaolduuna iarettir. Maahaza, 2 deki istikb nin mziliinden neet eden noksan telfi eder. Ya


83/514

henz nzil olmayan ksm nin umul dahilinddeilse de, nin umul altndadr. Bu tenzmeselesi, Kurnn ok yerlerinde vuku bulmutur. Bazamzi, istikbale misafir gider; bazan de muzari; mzinmemleketine gelir. Bunda, ok ltif bir belgat vardr. yki:

Bir adam, kendisine gre henz gememi biremziye dellet eden bir sga ile iittii zaman, zihheyecana gelir, aylr. Anlar ki, muhatap yalnz o deild

Belki, arkasnda muhtelif mesafelerde pek ok ayr aytaifeler, saflar bulunmakla, kendisine tevcih edilehitaplar, nidalar, lh hitabeleri, arkasnda bulunan bto taifeler iitir gibi zihnine gelir.

3

ye bedel

4

nin zikri, Resul-i Ekrem

(a.s.m.) teklif edilen risalet vazifesini cz-i ihtiyarsiyhaml ve kabul etmi olduuna ve bu hizmet Cibtarafndan grldnden, Resul-i Ekremin (a.s.m.) dah

yksek olduuna iarettir. nk da ihtiyar olmadgibi, vasta-i nzuln daha yksek olduuna dellet ede

5 deki zamirin ism-i zhire tercih sebebi, Kurn v

Kurna ait hususat hususunda Hazret-i Muhamme(a.s.m.) yalnz muhatap olup, kelm, Allahn kelmolduuna iarettir. Bu kelmn caz derecesi, u zikredileletiften anlald.


84/514

1. ndirildi.2. nanrlar.3. Senin zerine.4. Sana.5. Sana.

2

Bu gibi sfatlarda bir tevik vard

Ve o tevikten smileri imtisle sevk eden emirler vnehiyler douyor.

2. Senden nce indirilen (kitaplara)... Bakara Sresi, 2:4.

Bu cmlenin mkabliyle nazmna dair drt letaif

vardr.1. Bu cmlenin mkabline atf, medlln delile olan b

atfdr. yle ki:

Ey insanlar! Kurna iman ettiiniz gibi, ktbsbkaya da iman ediniz. nk Kurn, onlarn sdkn

delil ve ahittir.2. Yahut o atf, delilin medlle olan atfdr. yle ki:

Ey ehl-i kitap! Gemi olan enbiya ve kitaplara imaettiiniz gibi, Hazret-i Muhammed (a.s.m.) ileKurna diman ediniz. Zira onlar, Hazret-i Muhammed

(a.s.m.)gelmesini tebir ettikleri gibi, onlarn ve kitaplarnsdkna olan deliller, hakikatiyle, ruhuyla Kurnda vHazret-i Muhammedde (a.s.m.) bulunmutur. yleysKurn Allahn kelm ve Hazret-i Muhammed (a.s.m.) dresul olduunu tarik-i evl ile kabul ediniz vetmelisiniz.


85/514


86/514


87/514

5. eriati, sir eriatlerin mehsinini cem ile onlarnsihidir.

Birinci maksadn den veh-i iniksMeslekleri ve yollar bir olan bir cemaat, kelimesinden maen fehmolunur. BinaenaleyHazret-i Muhammedin (a.s.m.) deki zamimerci olmas, o cemaatten mdud olmasn iktiza eder. V

onlarn meslekleri olan nbvvetlerine ve kitaplarnsdkna olan btn deliller, Hazret-i MuhammeAleyhissalt Vesselmn risaletine ve Kurnn Allahtanzil olduuna bir hccet-i kata olduu gibi, onlarmucizeleri de Hazret-i Muhammedin (a.s.m.) dvsna bmucize hkmne geer.

kinci maksadn veh-i iniks, kaideden tezaheder.

1. Sultanlar daima halkn, cemaatin, ordunun sonundkarlar.

2. Nev-i beerde tekemml vardr. Bu tekemm

kanunu, ikinci mrebbnin ve ikinci mkemmilin, evvelmrebblerden daha ekmel olmasn iktiza eder.

3. Alelekser, halefin mahareti, selefinden daha ziyaded

te bu kaideden, Hazret-i Muhammedin (a.s.mekmel-i enbiya olduu tezahr eder.


88/514


89/514

memleket, belki bir vilyet, belki bir ky gibi oldu; bdvet ve bir nbvvet umum insanlara kfi grld.

Beinci maksadn vech-i iniks: 1

deki iptid mnsn ifade eder. ptid ise, bir intihybakar. ntih, adem-i ihtiyaca dellet eder. yleyse, hazret, Hteml-Enbiyadr ve lem-i insaniyetin baka bresule ihtiyac yoktur.

kelimesinin bu be letife mkes ve mazh

olmasna nazar- belgate dellet eden emare udur ki: Bbe maksat, bir nehir gibi u yetlerin altnda cerey

etmekle, yetten yete intikal neticesinde havuzunda itima etmitir.

Evet, kelimenin sathnda grnen bir tereuh, byalk, kelimenin altnda havuzun bulunduuna dellet vima eder. Maahaza, bu maksatlarn beyanna ayr ayyetler tahsis edilmitir.

2

Bu yet, hair meselesin

iarettir. Harin ispat hakknda feyz-i Kurndafehmettiim ve baka bir risalede3 tafsiltyla zikrettiion burhann hlsasna burada iaret edeceiz. yle ki:

1. Senden nce.2. Onlar hirete de kesin olarak inanrlar. Bakara Sresi, 2:4.Kast ve iradeden doan bir nizam- ekmel vardr. Hilkat ve yaratlta tam b


90/514


91/514

kalr. Ve btn mneviyat ve alkalar, rabtalar ve nispetlhep heb olur. yleyse, o nizamn nizam olmas, ancak vancak saadet-i ebediyeyi inta etmekle olur. Yani, nizamdaki mneviyat ve nkteler, ancak lem-i hiretsmbllenecektir. Yoksa, btn mneviyat sner, rabtal

kesilir, nispetler darma dank olur, nizam da berhava oluHalbuki o nizamda bulunan kuvvet, btn kuvvetiyle nizamn berhava edilmeyeceini iln ediyor.

kinci burhan: Herbir nevide, herbir fertte hikmetlermaslahatlara riayet eden ve inayet-i ezeliyenin timsli ola

hikmet-i tmme, saadet-i ebediyenin gelmesini tebediyor. nk, aksi halde, bedahetle ikrar ve tasdettiimiz u hikmetleri ve faideleri inkr etmemiz lzgelir. nk, o faidelerin, o hikmetlerin, o maslahatlarherbirisi zddna inklp ederler. Bu hal ise safsatadr.

nc burhan: kinci burhan tefsir eder. Fennin d

ehadet ettii gibi, Sni-i Hakm, hereyde en ksa yolu, eyakn ciheti, en gzel ve en hafif sureti ihtiyar etmitir. Bihtiyar, kinatta abesiyetin bulunmadna dellet eder. Bise ciddiyete dellet eder. Ciddiyet ise, saadet-i ebediyengelmesiyle olur; yoksa bu varlk adem saylr ve hereabesiyete tehavvl eder. Halbuki abes ve israf gibi btlda

pk ve mnezzeh olduunu u 1 kelmiyle ilm ve tlim eden Zt- Zlcell, sznnasl muhalefet eder?

1. (Rabbimiz) Seni btn noksanlardan tenzih ederiz. Bunu (kinat v


92/514


93/514

nizamndaki keml acaba har-i cisman yoluyla saadetebediyeye delil olmaz m? Zira intizamn ihtillden vbozulmaktan kurtaran, saadet-i ebediyedir. Ve tekemmvasta olur. Ve o kuvveti inkiaf ettiren odur.

Beinci burhan: Evet, her nevi mahlkatta bir nekyametin ve bir eit harin tekrarla vukua gelmekolduu, byk kyametin vukuuna ve geleceine iarettBuna bir misal:

Evet, haftalk saate bak. O saatte saniyeleri, dakikalasaatleri, gnlerisayan ibrelerden ve millerden saniyele

sayan ibre, dakikalar sayanibrenin hareketini ihbar ediyoDakikalar sayan ibre, saatleri sayanibrenin hareketini ilediyor. Saatleri sayan ibre de, gnleri gsteren ibrenhareketini husule getiriyor ve ilm ediyor. te, birincinhareketinin tamam olmas, ikincisinin de hareketintamam olacana ve ikincinin tamam- hareket etmes

ncnn de itmam- hareket edeceine iarettir.Kezalik, Sni-i Hakmin kinat denilen byk bir saa

vardr. Bu saatin milleri, feleklerin eit eit deveranndaibarettir. te bu deveranlar gnleri, seneleri, mr- beednyann beka mddetini gsteriyorlar. Binaenaleyh, h

geceden sonra sabahn, her ktan sonra baharn gelmegibi, harin sabah, o byk saatten doacana delil viarettir.

Sual: Kinatta grnen u nev kyametlerde eyayniyle iade edilmiyor. Halbuki byk kyamette nedeecsam ayniyle iade edilir?


94/514


95/514

Hakmin rahmeti, rahmetlerin en by olan saadeebediyenin geleceini tebir ediyor. Zira rahmet, ancasaadet-i ebediye ile rahmet olur. Ve nimet, ancak saadetle nimet olur.

Evet, btn nimetleri nkmetlere eviren ebeayrlmaktan doan ve umum mtemlerden ykselen bellardan kinat, bilhassa uurlu olan mahlkat kurtaraey saadet-i ebediyenin gelmesidir. nk btnimetlerin, rahatlarn, lezzetlerin ruhu olan saadeebediye gelmezse, umum kinatn ehadetiyle sabit ola

ve gne gibi parlayan rahmet ve efkat-i lhiyenbedahetine kar mkbere ile inkr lzm gelir.

Ey Habib-i efik ve ey efik-i Habib! Ey Said-i Mecid vey Mecid-i Said! Rahmet-i lhiyenin en ltifi, en zarifi, elezizi olan muhabbet ve efkatine baknz. O muhabbet vefkati, firak- ebed ve hicran- lyezal ile karladn

takdirde, vicdan, hayal ve ruh ne hale gireceklerdir? muhabbet ve o efkat en byk, en tatl bir nimet iken, eazm bir musibete, bir belya inklb eder.

Acaba gz nnde bilbedahe grnen rahmet-i lhiyfirak- ebednin muhabbet ve efkat aleyhine hcu

etmesine msaade eder mi? Vallahi hayr!Ancak o rahmetin enindendir ki, firak- ebed

hicran- lyezalye, hicran- lyezalyi firak- ebedye vadem-i mutlak da her ikisine musallat eder ki, o firaklaro hicranlarn kkleri ortadan kalksn.


96/514

Sekizinci burhan: Btn lemce her hususta sdk vdoruluu malm ve msellem olan Hazret-i MuhammedArab Aleyhissalt Vesselm, parmayla kameri aettii gibi, lisanyla da saadet-i ebediyenin kaplaramtr. Ve btn enbiya-y izmn bu hakikat zerin

icmalar, bir hccet-i katadr.Dokuzuncu burhan: On asrdan beri yedi vecihl

icz tasdik edilen Kurn- Mucizl-Beyann hahakkndaki beyanat, saadet-i ebediyenin geleceine kbir delil deil midir? Baka bir delile ihtiya var mdr?

1. Bu vecihler Yirmi Beinci Szde daha geni aklanmtr.

Onuncu burhan: Bu burhan, binlerce burhanlamtemidir. Bu burhanlar, ok yetler tazammuetmilerdir.

Evet, Kurn- Kerim, ok yetlerinden hare nz

pencereler amtr.

Ezcmle,1

yetiyle, saadeebediyeye yol aan bir kyas- temsilye iaret etmitir.

Kezlik,2

yet-i kerimesiyle,

saadeti gsteren bir kyas- adlye iaret etmitir.

1. Oysa, sizi trl merhalelerden geirerek O yaratmtr. Nuh Sresi, 71:14.2. Rabbin, kullara zulmedici deildir. Fussilet Sresi, 41:46.

Birinci yetle iaret edilen kyas- temsil: Evveinsann vcuduna bak. Nasl tavrdan tavra, yani nutfede


97/514

alakaya, alakadan mudgaya, mudgadan et ve kemie, et vkemikten insan suretine bir kast, bir irade ve bir ihtiyaltnda mahsus kanunlarla, muayyen nizamlarlmuntazam hareketlerle intikal ettiini ve kalptan kalbgirip ktn gr.

Sonra insann beksna dikkat et. nsan, bu vclibasn her sene deitirir. Bu vcut deimesi, bedendehcey

İşaraül-'İcaz - Risale-i Nur Külliyatı - Ebook Reader için Pdf 800x600

Documents

Transcript of İşaraül-'İcaz - Risale-i Nur Külliyatı - Ebook Reader için Pdf 800x600