Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General...

23
Intermediarios financieros e industria en Monterrey, 1930-1960. Mtra. Isabel Ortega Ridaura Universidad de Monterrey INTRODUCCIÓN El primer auge industrial de Monterrey tuvo sus orígenes en el último cuarto del siglo XIX, primero con el desarrollo de la industria textil y posteriormente con una serie de productos que hasta hoy lo caracterizan: acero, vidrio, cemento y cerveza. Los capitales con que se fundaron las primeras fábricas provenían del comercio. El crecimiento posterior se financió por varios mecanismos: emisión de acciones, reinversión de utilidades y algunos créditos contratados principalmente con la banca extranjera. Esta situación se vio modificada por varios factores: la crisis de 1929, que dificultó el pago de la deuda en moneda extranjera, y la nueva legislación bancaria de principios de los treinta que abrió la posibilidad al desarrollo de nuevos bancos e intermediarios financieros en la localidad. El incremento de los intermediarios financieros coincidió con el periodo del segundo auge industrial de Monterrey, fue producto del mismo y a la vez lo fortaleció. Las funciones básicas de la intermediación financiera consistentes en crear crédito, traspasar fondos de préstamo y permitir la diversificación y acumulación de activos 1 , beneficiaron la operación del sector industrial al facilitar la expansión de la economía local. El presente trabajo pretende dar cuenta de la proliferación de intermediarios financieros y de una considerable cantidad de bancos que tuvo lugar en Monterrey desde principios de los treinta y que se intensificó durante los siguientes treinta años. Asimismo, de la relación que este florecimiento tuvo con la industria de donde inicialmente provinieron la mayoría de los fondos para capitalizarlo. Este trabajo es un primer acercamiento al tema y está basado principalmente en el registro que se tiene de más de cuarenta intermediarios financieros constituidos entre 1930 y 1960, que, sumados a los ya existentes (Banco de Nuevo León, Banco Mercantil 1 CEPAL. “La intermediación financiera en América Latina.” En Boletín Económico de América Latina, Vol. XVI, no. 2, Segundo Semestre de 1971.

Transcript of Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General...

Page 1: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

Inte

rmed

iari

os f

inan

cier

os e

indu

stri

a en

Mon

terr

ey, 1

930-

1960

. M

tra.

Isa

bel O

rteg

a R

idau

ra

Uni

vers

idad

de

Mon

terr

ey

INT

RO

DU

CC

IÓN

El

prim

er a

uge

indu

stri

al d

e M

onte

rrey

tuv

o su

s or

ígen

es e

n el

últ

imo

cuar

to d

el s

iglo

XIX

, pr

imer

o co

n el

des

arro

llo

de l

a in

dust

ria

text

il y

pos

teri

orm

ente

con

una

ser

ie d

e pr

oduc

tos

que

hast

a ho

y lo

car

acte

riza

n: a

cero

, vi

drio

, ce

men

to y

cer

veza

. L

os c

apit

ales

con

que

se f

unda

ron

las

prim

eras

fáb

rica

s pr

oven

ían

del c

omer

cio.

El c

reci

mie

nto

post

erio

r se

fin

anci

ó po

r va

rios

mec

anis

mos

: em

isió

n de

acci

ones

, rei

nver

sión

de

util

idad

es y

alg

unos

cré

dito

s co

ntra

tado

s pr

inci

palm

ente

con

la b

anca

ext

ranj

era.

Est

a si

tuac

ión

se v

io m

odif

icad

a po

r va

rios

fac

tore

s: l

a cr

isis

de

1929

, qu

e di

ficu

ltó

el p

ago

de l

a de

uda

en m

oned

a ex

tran

jera

, y

la

nuev

a le

gisl

ació

n ba

ncar

ia d

e pr

inci

pios

de

los

trei

nta

que

abri

ó la

pos

ibil

idad

al

desa

rrol

lo d

e nu

evos

ban

cos

e in

term

edia

rios

fina

ncie

ros

en la

loca

lida

d.

El

incr

emen

to d

e lo

s in

term

edia

rios

fin

anci

eros

coi

ncid

ió c

on e

l pe

riod

o de

l se

gund

o au

ge i

ndus

tria

l de

Mon

terr

ey,

fue

prod

ucto

del

mis

mo

y a

la v

ez lo

for

tale

ció.

Las

fun

cion

es b

ásic

as d

e la

inte

rmed

iaci

ón f

inan

cier

a co

nsis

tent

es e

n cr

ear

créd

ito,

tras

pasa

r fo

ndos

de

prés

tam

o y

perm

itir

la

dive

rsif

icac

ión

y ac

umul

ació

n de

act

ivos

1 , be

nefi

ciar

on l

a op

erac

ión

del

sect

or i

ndus

tria

l al

fac

ilit

ar l

a

expa

nsió

n de

la e

cono

mía

loca

l.

El

pres

ente

trab

ajo

pret

ende

dar

cue

nta

de l

a pr

olif

erac

ión

de i

nter

med

iari

os f

inan

cier

os y

de

una

cons

ider

able

can

tida

d de

ban

cos

que

tuvo

lug

ar e

n M

onte

rrey

des

de p

rinc

ipio

s de

los

tre

inta

y q

ue s

e in

tens

ific

ó du

rant

e lo

s si

guie

ntes

tre

inta

año

s. A

sim

ism

o, d

e la

rela

ción

que

est

e fl

orec

imie

nto

tuvo

con

la in

dust

ria

de d

onde

inic

ialm

ente

pro

vini

eron

la m

ayor

ía d

e lo

s fo

ndos

par

a ca

pita

liza

rlo.

Est

e tr

abaj

o es

un

prim

er a

cerc

amie

nto

al t

ema

y es

tá b

asad

o pr

inci

palm

ente

en

el r

egis

tro

que

se t

iene

de

más

de

cuar

enta

inte

rmed

iari

os f

inan

cier

os c

onst

itui

dos

entr

e 19

30 y

196

0, q

ue, s

umad

os a

los

ya

exis

tent

es (

Ban

co d

e N

uevo

Leó

n, B

anco

Mer

cant

il

1 C

EP

AL

. “L

a in

term

edia

ción

fin

anci

era

en A

mér

ica

Lat

ina.

” E

n B

ole

tín

Eco

nóm

ico d

e A

mér

ica L

ati

na

, Vol

. XV

I, n

o. 2

, Seg

undo

Sem

estr

e de

197

1.

Page 2: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

de M

onte

rrey

y a

lgun

as c

asas

fin

anci

eras

), d

omin

aron

el

pano

ram

a ec

onóm

ico-

fina

ncie

ro n

o só

lo d

e M

onte

rrey

sin

o re

gion

al y

en

algu

nos

caso

s, n

acio

nal.

Alg

unos

ant

eced

ente

s

A p

rinc

ipio

s de

los

año

s ve

inte

, ha

bía

vari

os b

anco

s de

em

isió

n en

el

país

, un

o de

los

cua

les,

den

omin

ado

Ban

co d

e N

uevo

Leó

n,

habí

a si

do f

unda

do e

n M

onte

rrey

en

1892

. O

pera

ba t

ambi

én e

n la

ciu

dad

el B

anco

Mer

cant

il d

e M

onte

rrey

, co

nsti

tuid

o en

189

9;

algu

nas

sucu

rsal

es d

e ba

ncos

ext

ranj

eros

com

o el

Ban

co d

e L

ondr

es, M

éxic

o y

Sud

amér

ica

que

en 1

869

se n

acio

nali

zó c

onvi

rtié

ndos

e

en e

l Ban

co d

e L

ondr

es y

Méx

ico,

y v

aria

s “c

asas

ban

cari

as y

de

cam

bio”

2 .

La

crea

ción

en

1925

, del

Ban

co d

e M

éxic

o, S

.A. b

ajo

la ju

risd

icci

ón d

e la

Sec

reta

ría

de H

acie

nda

sign

ific

ó un

impo

rtan

te p

aso

haci

a el

esta

blec

imie

nto

del

mod

erno

sis

tem

a ba

ncar

io p

revi

sto

en l

a C

onst

ituc

ión

de 1

917.

A d

icha

ins

titu

ción

le

fue

conc

edid

o el

mon

opol

io

sobr

e la

em

isió

n de

pap

el m

oned

a y

la a

utor

idad

par

a fi

jar

los

tipo

s de

cam

bio

entr

e el

pes

o y

las

mon

edas

ext

ranj

eras

. No

obst

ante

, a

pesa

r de

hab

erse

con

stit

uido

des

de e

nton

ces

com

o ba

nca

cent

ral,

los

dem

ás b

anco

s si

guie

ron

emit

iend

o m

oned

a y

no f

ue h

asta

193

1

cuan

do p

udo

tene

r un

ver

dade

ro c

ontr

ol s

obre

el c

ircu

lant

e.3

Coa

dyuv

aron

en

este

hec

ho l

a cr

isis

de

1929

, el

aba

ndon

o de

l pa

trón

oro

y l

a ad

opci

ón,

, de

un

patr

ón b

imet

álic

o (o

ro-p

lata

)

inco

nver

tibl

e es

tabl

ecid

o en

la n

ueva

Ley

Monet

ari

a d

e 19

31.

El m

arco

lega

l

Des

pués

de

la d

evol

ució

n en

192

1 de

los

banc

os in

caut

ados

por

Ven

usti

ano

Car

ranz

a y

una

vez

“nor

mal

izad

a” la

sit

uaci

ón d

el p

aís,

se

expi

dió

en

1924

un

a nu

eva4

Ley

G

ener

al

de

Inst

itucio

nes

de

Cré

dit

o

y

Est

able

cim

iento

s B

ancari

os,

qu

e cl

asif

icab

a a

los

inte

rmed

iari

os f

inan

cier

os e

n tr

es g

rupo

s: 1

) in

stit

ucio

nes

de c

rédi

to;

2) e

stab

leci

mie

ntos

que

tie

nen

por

obje

to e

xclu

sivo

o p

rinc

ipal

2 M

endi

rich

aga,

197

3: 3

. Los

aut

ores

hac

en a

lusi

ón a

la C

asa

de c

ambi

o de

don

Gui

llerm

o L

ópez

(19

13);

Cas

a de

cam

bio

de d

on R

amón

Eliz

ondo

(19

14),

Cas

a ba

ncar

ia d

e S

ada

Paz

Her

man

os (

1916

) y

Cas

a ba

ncar

ia d

e A

. Zam

bran

o e

Hijo

s (1

917)

. 3 B

roth

ers

y So

lís, 1

967

:19.

4 L

a pr

imer

a L

ey G

ener

al

de

Inst

itu

cion

es d

e C

réd

ito

dat

a de

189

7.

Page 3: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

real

izar

ope

raci

ones

ban

cari

as; y

3)

esta

blec

imie

ntos

que

se

asim

ilan

a lo

s ba

ncar

ios

por

prac

tica

r op

erac

ione

s qu

e in

tere

san

al p

úbli

co

en g

ener

al, t

ales

com

o re

cibi

r lo

s de

pósi

tos

o em

itir

títu

los

de c

rédi

to p

agad

eros

en

abon

os y

des

tina

dos

a co

loca

ción

ent

re e

l púb

lico

.

Est

aba

ya e

n pr

oyec

to l

a cr

eaci

ón d

el b

anco

cen

tral

por

lo

que

la c

itad

a L

ey n

o co

ntem

plab

a ya

las

fun

cion

es d

e em

isió

n de

bil

lete

s

para

el r

esto

de

las

inst

ituc

ione

s fi

nanc

iera

s.

En

esa

mis

ma

fech

a se

pro

mul

gó e

l D

ecre

to q

ue c

onst

ituy

ó la

Com

isió

n N

acio

nal

Ban

cari

a co

mo

un ó

rgan

o de

sup

ervi

sión

de

la

acti

vida

d fi

nanc

iera

del

paí

s.

Com

o se

men

cion

ó, l

a m

aner

a de

pro

cede

r de

los

ban

cos

e in

stit

ucio

nes

fina

ncie

ras

no c

ambi

ó si

gnif

icat

ivam

ente

has

ta 1

932

al

prom

ulga

rse

la L

ey G

ener

al

de

Inst

ituci

ones

de

Cré

dit

o5 y

la

Ley

de T

ítulo

s y O

per

aci

ones

de

Cré

dit

o.

La

prim

era,

con

serv

ó la

estr

uctu

ra g

ener

al d

e la

de

1924

y tu

vo c

omo

prin

cipa

l pre

ocup

ació

n cl

asif

icar

las

inst

ituc

ione

s en

fun

ción

de

las

oper

acio

nes

pasi

vas6

o de

ban

ca e

spec

iali

zada

.

En

1941

se

decr

etó

la L

ey G

ener

al

de

Inst

ituci

ones

de C

rédit

o y

Org

aniz

aci

ones

Auxi

liare

s, v

igen

te h

asta

los

año

s oc

hent

a. A

l

resp

ecto

de

la m

ism

a C

arlo

s T

ello

señ

ala

que

aunq

ue l

a ac

tivi

dad

banc

aria

se

cons

ider

a en

la

ley

de 1

941,

com

o en

las

ant

erio

res,

un

serv

icio

púb

lico

y,

por

tant

o, s

ujet

o a

conc

esió

n de

l E

stad

o7 , en

la

expo

sici

ón d

e m

otiv

os d

e di

cha

Ley

se

advi

erte

sn p

ropó

sito

s de

espí

ritu

cla

ram

ente

pri

vati

stas

:

5 E

n la

exp

osic

ión

de m

otiv

os d

e la

Ley

de

1932

se

men

cion

a qu

e la

esp

ecia

lizac

ión

prev

ista

en

la le

y de

192

4 ha

bía

resu

ltado

pur

amen

te n

omin

al. T

extu

alm

ente

di

ce q

ue “

desd

e lo

s pr

imer

os a

ctos

de

nues

tro

dere

cho

banc

ario

se

ha m

ante

nido

un

régi

men

de

espe

cial

izac

ión.

.. pu

es n

o ob

stan

te q

ue la

Ley

vig

ente

man

tiene

la

dife

renc

iaci

ón e

ntre

ban

cos

de d

epós

ito y

des

cuen

to,

refa

ccio

nari

os,

hipo

teca

rios

y l

os l

lam

ados

de

fide

icom

iso,

y a

un e

stab

lece

otr

as d

ifer

enci

acio

nes

secu

ndar

ias,

en

la p

ráct

ica

o no

ha

sido

pos

ible

fun

dar

y so

sten

er in

stitu

cion

es e

stri

ctam

ente

esp

ecia

lizad

as o

de

hech

o ha

sid

o ne

cesa

rio

perm

itir

que

una

mis

ma

inst

ituci

ón p

ract

ique

ope

raci

ones

cor

resp

ondi

ente

s a

dive

rsas

esp

ecia

lizad

as, c

on l

o qu

e, e

n ve

rdad

, nue

stro

rég

imen

ban

cari

o es

tá i

nteg

rado

por

ins

tituc

ione

s de

de

pósi

to y

des

cuen

to q

ue h

abitu

alm

ente

llev

an a

cab

o op

erac

ione

s bi

en d

istin

tas

de lo

s pr

ésta

mos

y d

escu

ento

s pr

opia

men

te c

omer

cial

es.”

L

agun

illa,

198

1:13

4.

6 Las

ope

raci

ones

pas

ivas

son

tod

as a

quel

las

en l

as q

ue l

a in

stitu

ción

en

cues

tión

reci

be d

iner

o de

l cl

ient

e la

s cu

ales

pue

den

adop

tar

la f

orm

a de

cue

ntas

de

ahor

ro, d

epós

itos

a la

vis

ta e

n cu

enta

s de

che

ques

y a

pla

zo f

ijo o

pre

vio

avis

o, e

tc.

Las

ope

raci

ones

act

ivas

son

bás

icam

ente

pré

stam

os d

e di

vers

a ín

dole

, par

a at

ende

r re

nglo

nes

prod

uctiv

os y

de

capi

tal d

e tr

abaj

o ba

jo la

for

ma

de d

escu

ento

s, c

rédi

tos

dire

ctos

, rep

orto

s, a

ntic

ipos

, pig

nora

cion

es s

obre

val

ores

y r

efac

cion

es

a co

rto

y m

edia

no p

lazo

, etc

. 7 E

l A

rtíc

ulo

2 de

la

Ley

señ

ala

que

para

ded

icar

se a

l ej

erci

cio

de l

a ba

nca

y de

l cr

édito

se

requ

iere

con

cesi

ón d

el g

obie

rno

fede

ral

y qu

e la

s co

nces

ione

s so

n in

stra

smis

ible

s. T

ello

com

enta

que

el c

arác

ter

de s

ervi

cios

púb

lico

conc

esio

nado

es

una

inst

ituci

ón p

ropi

a de

la le

gisl

ació

n m

exic

ana.

Page 4: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

“...c

on e

llo

se c

onsa

gra

un p

ropó

sito

del

Eje

cuti

vo,

alen

tar

la i

nici

ativ

a de

la

empr

esa

priv

ada.

La

legi

slac

ión

que

se

som

ete

al C

ongr

eso

de l

a U

nión

pro

cura

est

able

cer

un m

arco

de

gara

ntía

s in

disp

ensa

bles

par

a el

bie

n pú

blic

o, d

entr

o de

l cu

al l

os b

anqu

eros

pue

den

regi

r, a

su

juic

io y

con

su

resp

onsa

bili

dad,

las

em

pres

as q

ue l

es s

on p

ropi

as,

sin

atri

buir

se a

las

aut

orid

ades

otr

a fu

nció

n qu

e ha

cer

guar

dar

dich

as g

aran

tías

fij

adas

por

la

Ley

, y

la d

e di

recc

ión

y re

gula

ción

del

vol

umen

gen

eral

del

cré

dito

que

eje

rcit

ará

el B

anco

de

Méx

ico,

no

por

reso

rtes

de

auto

rida

d, s

ino

haci

endo

ope

rar

sus

med

ios

de a

cció

n fu

ndam

enta

les.

”8

La

nece

sida

d de

exp

ansi

ón c

redi

tici

a qu

e ha

bía

en a

quel

la é

poca

mot

ivó

una

seri

e de

dis

posi

cion

es d

e ex

cepc

ión

y, e

n al

guno

s ca

sos,

de n

orm

as p

riva

tiva

s en

ebe

nfic

io d

e la

s in

stit

ucio

nes

de c

rédi

to, e

ntre

las

que

sobr

esal

ían

las

inm

unid

ades

fis

cale

s y

los

priv

ileg

ios

en

conc

urso

s y

quie

bras

, las

cua

les

en a

ños

post

erio

res

se f

uero

n su

prim

iend

o. E

llo

junt

o a

la c

onve

nien

cia

de o

rien

tar

la a

ctiv

idad

de

las

soci

edad

es f

inan

cier

as a

fin

de

incr

emen

tar

la p

rodu

cció

n y

prom

over

la

indu

stri

aliz

ació

n de

l pa

ís,

expl

ican

una

ser

ie d

e m

edid

as

legi

slat

ivas

de

las

dos

déca

das

sigu

ient

es.

Tal

fue

el

caso

, po

r ej

empl

o, d

e la

s m

odif

icac

ione

s qu

e se

hic

iero

n a

la l

ey e

n 19

47 p

ara

prom

over

la

cons

truc

ción

de

vivi

enda

s, a

com

o la

s m

odif

icac

ione

s de

194

9, 1

954

y 19

56 q

ue t

uvie

ron,

ent

re o

tros

, el

pro

pósi

to d

e or

ient

ar y

pro

mov

er e

l cr

édit

o ha

cia

cier

to

tipo

de

acti

vida

des

de in

teré

s na

cion

al.9

Mon

terr

ey. D

esar

rollo

eco

nóm

ico

y co

nfig

urac

ión

de g

rupo

s in

dust

rial

es.

La

indu

stri

aliz

ació

n en

Nue

vo L

eón,

y m

ás p

ropi

amen

te e

n la

cap

ital

y m

unic

ipio

s ci

rcun

veci

nos,

viv

ió s

u pr

imer

im

puls

o en

189

0,

apoy

ado

en c

apit

ales

pro

veni

ente

s de

l com

erci

o y

con

el e

stím

ulo

gube

rnam

enta

l a tr

avés

de

exen

cion

es f

isca

les.

El

crec

imie

nto

sost

enid

o qu

e ex

peri

men

tó l

a in

dust

ria

dura

nte

todo

el

porf

iria

to, s

uste

ntad

o en

la

met

álic

a bá

sica

con

em

pres

as c

omo

la F

undi

dora

de

Fie

rro

y A

cero

de

Mon

terr

ey y

en

prod

ucto

s li

vian

os c

omo

la C

erve

cerí

a C

uauh

tém

oc,

se v

eio

fren

ado

dura

nte

la

Rev

oluc

ión.

8 T

ello

, 198

4: 2

2.

9 Tel

lo, 1

984:

23.

Page 5: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

Sup

erad

a la

luc

ha a

rmad

a, a

med

iado

s de

los

año

s ve

inte

se

vivi

ó un

flo

reci

mie

nto

(Cer

vece

ría

Cua

uhté

moc

ini

cia

su e

xpan

sión

vert

ical

, se

crea

La

Indu

stri

al, f

ábri

ca d

e ga

llet

as y

pas

tas

orig

en d

e G

ames

a...)

que

pro

nto

se v

io o

paca

do p

or la

cri

sis

de 1

929.

No

obst

ante

, a m

edia

dos

de lo

s añ

os tr

eint

a, s

e re

tom

ó el

cre

cim

ient

o in

dust

rial

que

con

tinu

ará

de m

aner

a so

sten

ida

hast

a 19

82. D

icho

crec

imie

nto

se v

io b

enef

icia

do e

ntre

otr

as c

osas

, por

la

Ley

sob

re p

rote

cció

n a

la i

ndus

tria

de

1927

, la

cua

l ex

plíc

itam

ente

dec

laró

el

fom

ento

ind

ustr

ial

com

o de

“ut

ilid

ad p

úbli

ca”

y ot

orgó

num

eros

as e

xenc

ione

s fi

scal

es p

ropi

cian

do e

l in

crem

ento

de

indu

stri

as y

su

expa

nsió

n ve

rtic

al10

. Asi

mis

mo,

por

fac

tore

s lo

cali

zaci

onal

es q

ue h

icie

ron

de M

onte

rrey

un

luga

r at

ract

ivo

para

la

inve

rsió

n; y

, des

de

lueg

o, p

or l

a pr

esen

cia

de i

nter

med

iari

os f

inan

cier

os q

ue s

e m

ulti

plic

aron

des

de m

edia

dos

de l

os t

rein

ta,

muy

lig

ados

al

desa

rrol

lo

indu

stri

al.

Los

gru

pos

indu

stri

ales

. E

n el

per

iodo

com

pren

dido

ent

re 1

930

y 19

60,

que

es e

l ob

jeto

del

pre

sent

e es

tudi

o, s

e co

nsti

tuye

ron

las

empr

esas

mad

re q

ue d

iero

n or

igen

a l

os g

rupo

s in

dust

rial

es q

ue i

nclu

so h

oy d

omin

an e

l pa

nora

ma

econ

ómic

o-em

pres

aria

l de

regi

onal

e in

clus

o na

cion

al.

Pal

acio

s cl

asif

ica

el

orig

en

de

los

grup

os

cons

titu

idos

en

es

te

peri

odo

rem

itié

ndos

e a

la

fund

ació

n de

su

pr

imer

a em

pres

a.

Con

side

rand

o di

cho

even

to, l

os c

lasi

fica

en

tres

gen

erac

ione

s:

1.-

Gru

pos

de p

rim

era

gene

raci

ón,

cuyo

ori

gen

se s

itúa

ent

re f

inal

es d

el s

iglo

XIX

y 1

930:

VIS

A (

hoy

FE

MS

A),

ori

gina

do e

n 18

90

con

la C

erve

cerí

a C

uauh

tém

oc;

Alf

a, q

ue c

ompa

rte

el m

ism

o or

igen

que

el

ante

rior

; V

itro

, qu

e pr

ovie

ne d

e V

idri

era

Mon

terr

ey

fund

ada

en 1

909;

y G

AM

ES

A, c

uyos

ant

eced

ente

s se

rem

onta

n a

1925

con

La

Indu

stri

al, f

ábri

ca d

e ga

llet

as y

pas

tas.

2.-

Gru

pos

de s

egun

da g

ener

ació

n, c

on o

ríge

nes

en l

as d

écad

as t

rein

ta y

cua

rent

e: C

opam

ex,

prov

enie

nte

de B

olsa

s M

aldo

nado

fund

ada

en 1

935;

IM

SA

, con

Ind

ustr

ias

Mon

terr

ey, e

stab

leci

da e

n 19

36; y

Pro

texa

, cre

ada

bajo

ese

mis

mo

nom

bre

en 1

945.

10

Par

a un

aná

lisis

det

alla

do d

e la

s ex

enci

ones

fis

cale

s en

Mon

terr

ey v

er O

rteg

a, 2

000.

Page 6: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

3.-

Gru

pos

de t

erce

ra g

ener

ació

n, q

ue s

urgi

eron

a p

arti

r de

195

0, e

ntre

otr

os, M

AS

EC

A, o

rigi

nado

en

los

años

cin

cuen

ta c

on M

olin

os

Azt

eca;

PR

OE

ZA

, co

n or

igen

en

Man

ufac

tura

s M

etál

icas

Mon

terr

ey,

en 1

956;

y A

XA

, de

riva

da d

e C

ondu

ctor

es M

onte

rrey

fun

dada

en 1

956.

11

El

desa

rrol

lo i

ndus

tria

l. E

ntre

194

0 y

1960

se

dio

lo q

ue p

odrí

a ll

amar

se e

l se

gund

o au

ge i

ndus

tria

l en

Mon

terr

ey y

su

Áre

a

Met

ropo

lita

na (

AM

M).

El

crec

imie

nto

de l

a in

dust

ria

en d

icho

per

iodo

se

cara

cter

izó

por

una

crec

ient

e co

ncen

trac

ión

del

capi

tal

en

poca

s in

dust

rias

y p

or u

na e

spec

iali

zaci

ón p

rodu

ctiv

a o

sect

oriz

ació

n, e

n bi

enes

inte

rmed

ios

y du

rade

ros

y de

cap

ital

.12

Mon

terr

ey e

n 19

40, c

on e

l 3.

37 p

or c

ient

o de

los

est

able

cim

ient

os y

el

4.86

por

cie

nto

del

pers

onal

ocu

pado

del

paí

s, p

rodu

cía

el 7

.2

por

cien

to d

el P

IB i

ndus

tria

l na

cion

al.

Con

sól

o el

1.9

4 po

r ci

ento

del

cap

ital

inv

erti

do e

n in

dust

ria,

el

valo

r br

uto

de s

u pr

oduc

ción

repr

esen

taba

el

6.5

por

cien

to d

el t

otal

. E

llo

da c

uent

a de

la

impo

rtan

cia

de M

onte

rrey

en

la i

ndus

tria

nac

iona

l, im

port

anci

a qu

e

aum

entó

has

ta l

lega

r, e

n 19

60,

a ap

orta

r el

10

por

cien

to d

el P

IB c

on s

ólo

el 3

.07

por

cien

to d

e lo

s es

tabl

ecim

ient

os y

el

7.17

por

cien

to d

el p

erso

nal o

cupa

do. E

n cu

anto

al c

apit

al, s

e ob

serv

a un

aum

ento

con

side

rabl

e al

bri

ncar

de

casi

el d

os p

or c

ient

o (n

acio

nal)

en

1940

, al 1

3.92

por

cie

nto

en ta

n só

lo v

eint

e añ

os13

.

El p

erio

do f

ue d

omin

ado

por

el e

stab

leci

mie

nto

de g

rand

es p

lant

as q

ue y

a en

sus

pri

mer

as e

tapa

s tu

vier

on u

na e

xpan

sión

tant

o ve

rtic

al

(des

de la

obt

enci

ón d

e m

ater

ias

prim

as h

asta

el p

rodu

cto

term

inad

o) c

omo

geog

ráfi

ca, h

asta

logr

ar p

rese

ncia

nac

iona

l14.

11

Pal

acio

s, 1

997:

3.

12 O

rteg

a, 2

000.

13

Sob

rino

, 199

5.

14 C

erut

ti y

Ort

ega,

199

7 y

Cer

utti,

Ort

ega

y Pa

laci

os, 1

999.

Page 7: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

Asi

mis

mo,

por

una

cre

cien

te c

once

ntra

ción

de

capi

tal

com

o lo

mue

stra

la G

ráfi

ca 1

, en

la q

ue p

uede

obs

erva

rse

cóm

o el

fen

ómen

o de

conc

entr

ació

n de

cap

ital

es

muc

ho m

ás e

leva

do e

n M

onte

rrey

que

en

el r

esto

del

paí

s co

nsid

erad

o en

su

conj

unto

.15

Cua

dro

1. N

úmer

o de

est

able

cim

ient

os y

cap

ital

inve

rtid

o,

1940

– 1

960

19

40

1950

19

60

Est

able

cim

ient

os

A

MM

1,

061

1,21

6 2,

533

Res

to d

e M

éxic

o 30

,421

71

,866

80

,020

C

apit

al*

A

MM

45

3.7

2,28

7.1

6,26

3.7

15

Del

tot

al n

acio

nal

se h

a de

scon

tado

la

part

e co

rres

pond

ient

e a

Nue

vo L

eón,

lo

que

hace

aún

más

con

tund

ente

la

repr

esen

taci

ón g

ráfi

ca d

e la

im

port

anci

a qu

e és

te ti

ene.

Grá

fica

1. E

stab

leci

mie

ntos

y c

apita

l inv

ertid

o en

Méx

ico

y Á

rea

Met

ropo

litan

a de

Mon

terr

ey

(194

0 =

100)

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1940

1950

1960

Est

able

cim

ient

osM

éxic

oE

stab

leci

mie

ntos

Mon

terr

eyC

apita

l Méx

ico

Cap

ital M

onte

rrey

Page 8: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

Res

to d

e M

éxic

o 22

,887

.3

20,8

65.1

38

,732

.4

* m

iles

de

mil

lone

s de

pes

os d

e 19

88

Fue

nte:

Ela

bora

ción

pro

pia

con

dato

s de

Sob

rino

(19

95)

El f

inan

ciam

ient

o de

l des

arro

llo

Un

anál

isis

det

alla

do d

e la

man

era

com

o C

erve

cerí

a C

uauh

tém

oc, u

na d

e la

s em

pres

as m

ás e

mbl

emát

icas

del

des

arro

llo

indu

stri

al d

e

Mon

terr

ey, f

inan

ció

su c

reci

mie

nto

nos

perm

ite

infe

rir

la n

eces

idad

cre

cien

te q

ue s

e di

o de

int

erm

edia

ción

fin

anci

era

a m

edid

a qu

e se

fuer

on in

crem

enta

ndo

y co

mpl

ejiz

ando

los

requ

erim

ient

os d

e ca

pita

l.

Dep

endi

endo

del

mom

ento

his

tóri

co y

de

las

cond

icio

nes

por

las

que

atra

vesa

ban

las

empr

esas

, es

posi

bel d

isti

ngui

r tr

es m

aner

as p

ara

disp

oner

del

cap

ital

nec

esar

io p

ara

inve

rtir

en

los

nuev

os p

roye

ctos

o s

ufra

gar

los

gast

os d

e op

erac

ión

del

nego

cio:

a)

emis

ión

de

acci

ones

, b)

rein

vers

ión

de u

tili

dade

s y

c) e

ndeu

dam

ient

o.

Em

isió

n de

acc

ione

s. E

n un

pri

ncip

io,

la e

mis

ión

de n

ueva

s ac

cion

es f

ue u

na m

aner

a de

atr

aer

dine

ro,

aún

cuan

do e

n m

ucho

s ca

sos

fuer

an s

uscr

itas

por

los

mis

mos

acc

ioni

stas

. E

sta

prác

tica

fue

muy

soc

orri

da e

n lo

s pr

imer

os a

ños

de v

ida

de l

as e

mpr

esas

, pe

ro a

la

larg

a no

era

la m

ejor

man

era

de c

apit

aliz

arse

ya

que

a to

da a

cció

n co

rres

pond

e un

a pa

rtic

ipac

ión

en la

s ut

ilid

ades

, y e

leva

r en

dem

asía

su n

úmer

o no

har

ía m

ás q

ue d

ilui

r la

s ga

nanc

ias.

Rei

nver

sión

de

utili

dade

s. E

n m

ucho

s ca

sos,

los

esta

tuto

s de

las

soci

edad

es e

stab

lecí

an la

cre

ació

n de

un

fondo d

e r

ese

rva, a

l cua

l se

dest

inab

an p

arte

de

las

util

idad

es d

e ca

da a

ño. D

icho

fon

do, p

erm

itía

hac

er f

rent

e a

las

pérd

idas

ext

raor

dina

rias

e i

mpr

evis

tas

y en

un

mom

ento

dad

o ta

mbi

én a

las

nece

sida

des

de c

reci

mie

nto.

Page 9: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

End

euda

mie

nto.

La

últim

a ví

a pa

ra f

inan

ciar

pro

yect

os y

la c

ompr

a de

maq

uina

ria

y m

ater

ias

prim

as, f

ue e

l end

euda

mie

nto,

que

se

dio

por

dos

vías

: con

trat

ació

n de

cré

dito

s y

emis

ión

de o

blig

acio

nes

hipo

teca

rias

.

Em

isió

n de

ob

ligac

ione

s hi

pote

cari

as.

La

emis

ión

de

bono

s de

de

uda

u obli

gaci

ones

hip

ote

cari

as

(lla

mad

as

así

por

esta

r

gara

ntiz

adas

con

un

acti

vo f

ijo

que

com

únm

ente

son

los

bie

nes

inm

uebl

es d

e la

em

pres

a),

que

son

colo

cado

s en

el

mer

cado

se

cons

titu

yó d

esde

los

años

trei

nta

en u

na d

e la

s m

aner

as m

ás s

ocor

rida

s pa

ra a

lleg

arse

cap

ital

. Así

, en

vez

de e

ndeu

dars

e co

n un

ban

co,

el d

iner

o se

obt

enía

de

un g

rupo

de

indi

vidu

os o

inst

ituc

ione

s qu

e ad

quir

ían

las

obli

gaci

ones

. La

empr

esa

emis

ora,

pag

aba

el m

onto

de

las

obli

gaci

ones

más

una

tasa

de

inte

rés

prev

iam

ente

aco

rdad

a en

los

plaz

os e

stip

ulad

os.

Pos

teri

orm

ente

, el f

ácil

acc

eso

al f

inan

ciam

ient

o ba

ncar

io n

acio

nal e

inte

rnac

iona

l des

de m

edia

dos

de lo

s se

sent

a, h

izo

que

esta

opc

ión

se d

ejar

a de

lado

, sat

isfa

cien

do la

s ne

cesi

dade

s m

onet

aria

s a

trav

és d

e la

con

trat

ació

n de

cré

dito

s.

Cré

dito

. A

lo

larg

o la

his

tori

a, l

as e

mpr

esas

han

rec

urri

do a

pré

stam

os d

e in

stit

ucio

nes

banc

aria

s, f

inan

cier

as e

inc

luso

de

part

icul

ares

16,

para

pod

er c

rece

r si

n de

scap

ital

izar

se.

En

cier

tos

mom

ento

s pr

edom

inó

el c

rédi

to n

acio

nal

(e i

nclu

so l

ocal

), m

ient

ras

que

en o

tros

, el r

ecur

so f

ue p

rinc

ipal

men

te e

xtra

njer

o.

Es

nece

sari

o ha

cer

la d

isti

nció

n en

tre

dos

tipo

s de

cré

dito

s:

a) c

rédi

tos

para

“op

erar

”, e

s de

cir,

cré

dit

os

revolv

ente

s (a

pla

zos

cort

os p

ara

cubr

ir n

eces

idad

es i

nmed

iata

s),

refa

cci

onari

os

(com

pra

de m

aqui

nari

a o

herr

amie

ntas

), o

de

habil

itació

n o

avío

(co

mpr

a de

mat

eria

s pr

imas

)17;

b) c

rédi

tos

para

inv

ersi

ón o

com

pra

de a

ctiv

os,

que

suel

en s

er a

más

lar

go p

lazo

, y

en m

ucha

s oc

asio

nes

está

n re

spal

dado

s po

r

hipo

teca

s.

16

Los

int

erm

edia

rios

fin

anci

eros

no

fuer

on e

n to

dos

los

caso

s la

úni

ca s

oluc

ión

a la

s ne

cesi

dade

s de

liq

uide

z. T

odav

ía e

n lo

s añ

os t

rein

ta e

s co

mún

enc

ontr

ar

prés

tam

os d

e pa

rtic

ular

es, q

ue s

e ba

saba

n en

el p

rest

igio

, la

conf

ianz

a y

se s

ella

ban

con

un s

impl

e ap

retó

n de

man

os.

17 L

ey G

ener

al

de

Tít

ulo

s y

Op

era

cion

es d

e C

réd

ito

.

Page 10: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

La

crec

ient

e ut

iliz

ació

n de

l cr

édit

o en

sus

div

ersa

s va

rian

tes

dio

luga

r a

la p

roli

fera

ción

de

inte

rmed

iari

os f

inan

cier

os e

n M

onte

rrey

,

estr

echa

men

te li

gado

s a

la in

dust

ria

y su

s ne

cesi

dade

s, c

omo

se v

erá

a co

ntin

auci

ón.

El c

onte

xto

post

revo

luci

onar

io y

los

años

tre

inta

Dur

ante

la R

evol

ució

n, e

l sis

tem

a ba

ncar

io d

el p

aís

esta

ba d

esar

ticu

lado

y a

rrui

nado

por

los

cont

inuo

s pr

ésta

mos

for

zoso

s qu

e ex

igía

n

los

dist

into

s gr

upos

arm

ados

y ta

mbi

én p

or la

pér

dida

de

la c

lien

tela

y la

par

aliz

ació

n de

las

acti

vida

des

de to

do ó

rden

.

La

inca

utac

ión

de l

os b

anco

s po

r pa

rte

de C

arra

nza,

ant

e la

cua

l la

s in

stit

ucio

nes

regi

omon

tana

s se

def

endi

eron

con

bas

tant

e éx

ito,

acab

ó po

r da

rles

el t

iro

de g

raci

a.

Fue

por

ell

o qu

e ha

cia

fina

les

de la

déc

ada

revo

luci

onar

ia y

dur

ante

los

años

vei

nte,

la f

alta

de

circ

ulan

te y

la in

esta

bili

dad

del s

iste

ma

fina

ncie

ro n

acio

nal18

lle

varo

n a

muc

hos

empr

esar

ios

a bu

scar

la

obte

nció

n de

cré

dito

s en

ban

cos

nort

eam

eric

anos

par

a ha

cer

fren

te a

sus

requ

erim

ient

os d

e ca

pita

l.

La

situ

ació

n de

l si

stem

a fi

nanc

iero

cam

bió

a pa

rtir

de

1921

cua

ndo

Car

ranz

a de

volv

ió l

os b

anco

s in

caut

ados

. Com

o ya

se

men

cion

ó,

en l

os a

ños

vein

te o

pera

ban

en M

onte

rrey

dos

ins

titu

cion

es b

anca

rias

de

impo

rtan

cia,

el

Ban

co d

e N

uevo

Leó

n y

el B

anco

Mer

cant

il

de M

onte

rrey

. Asi

mis

mo,

ofr

ecía

n su

s se

rvic

ios

una

seri

e de

peq

ueña

s ca

sas

de c

ambi

o y

esta

blec

imie

ntos

que

oto

rgab

an p

rést

amos

de

poca

mon

ta.

La

cris

is d

e 19

29, s

i bi

en a

fect

ó co

nsid

erab

lem

ente

a l

a in

dust

ria

y la

ban

ca, a

brió

a l

a ve

z nu

evas

opo

rtun

idad

es p

ara

el d

esar

roll

o de

los

inte

rmed

iari

os f

inan

cier

os.

Las

em

pres

as q

ue t

enía

n co

ntra

tado

s pr

ésta

mos

en

el e

xter

ior

enfr

enta

ron

seri

os p

robl

emas

par

a cu

mpl

ir c

on s

us o

blig

acio

nes

cred

itic

ias.

La

rece

sión

exp

erim

enta

da e

n M

éxic

o de

sde

el a

ño a

nter

ior

(por

una

de

las

más

fue

rtes

cri

sis

agrí

cola

s) y

agr

avad

a co

n el

18

Dur

ante

la

Rev

oluc

ión

se v

ivió

una

ver

dade

ra a

narq

uía

mon

etar

ia,

sufr

iend

o la

pob

laci

ón p

érdi

das

cons

ider

able

s a

cons

ecue

ncia

de

la e

mis

ión

mon

etar

ia

exce

siva

por

par

te d

e lo

s go

bier

nos

y de

las

dive

rsas

fac

cion

es r

evol

ucio

nari

as e

ntre

191

3 y

1916

, hec

ho q

ue m

otiv

ó qu

e lo

s ci

udad

anos

no

acep

tara

n lo

s bi

llete

s po

r ce

rca

de v

eint

e añ

os.

Cár

dena

s, 1

994:

36.

Page 11: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

crac

k bu

rsát

il d

e E

stad

os U

nido

s ha

bía

dete

rior

ado

la b

alan

za c

omer

cial

del

paí

s pr

ovoc

ando

una

dep

reci

ació

n de

l de

l pe

so f

rent

e al

dóla

r.

Los

que

est

uvie

ron

en p

osib

ilid

ad,

cam

biar

on s

us d

euda

s a

mon

eda

naci

onal

. P

or o

tra

part

e, l

a ev

iden

te v

ulne

rabi

lida

d de

l pe

so

mex

ican

o hi

zo q

ue la

s em

pres

as v

olte

aran

hac

ia la

s in

stit

ucio

nes

naci

onal

es e

n bu

sca

de c

apit

al.

A p

rinc

ipio

s de

los

tre

inta

tam

bién

com

enzó

a o

bser

vars

e de

man

era

cada

vez

más

rec

urre

nte

la e

mis

ión

de o

blig

acio

nes

hipo

teca

rias

com

o m

edio

par

a ha

cers

e de

cap

ital

a t

asas

de

inte

rés

men

ores

que

las

ban

cari

as.

El

man

ejo

y co

loca

ción

de

dich

as o

blig

acio

nes

fue

otro

det

onan

te d

el in

crem

ento

de

inst

ituc

ione

s fi

nanc

iera

s en

Mon

terr

ey.

El d

esar

rollo

del

sis

tem

a fi

nanc

iero

en

Mon

terr

ey.

Ent

re 1

930

y 19

60 s

e co

nsti

tuye

ron

en M

onte

rrey

44

inst

ituc

ione

s fi

nanc

iera

s, d

e la

s cu

ales

onc

e er

an b

anco

s y

el r

esto

, soc

ieda

des

de

fom

ento

, uni

ones

de

créd

ito

y al

mac

enes

gen

eral

es d

e de

pósi

to. A

sim

ism

o, e

n 19

50 s

e es

tabl

eció

la B

olsa

de

Val

ores

de

Mon

terr

ey

que

estu

vo e

n fu

ncio

nam

ient

o ha

sta

1973

cua

ndo

un c

ambi

o en

la le

gisl

ació

n de

term

inó

la e

xist

enci

a de

una

inst

ituc

ión

únic

a pa

ra

todo

el p

aís,

per

man

ecie

ndo

la d

e la

Ciu

dad

de M

éxic

o po

r se

r la

más

gra

nde

y an

tigu

a.

Page 12: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

Grá

fica

2. M

onte

rrey

. Ins

titu

cion

es d

e cr

édit

o pr

ivad

as c

onst

itui

das

entr

e 19

30 y

196

0.

soci

edad

es fi

nanc

iera

s y

otro

s

Bol

sa d

e V

alor

es

Alm

acen

es d

e de

pósi

toB

anco

s

Fue

nte:

Ela

bora

ción

pro

pia

en b

ase

a da

tos

del R

egis

tro

Púb

lico

de la

Pro

pied

ad y

el C

omer

cio

del E

stad

o de

Nue

vo L

eón;

A

GE

NL:

Not

ario

s; y

Men

diric

haga

: 197

3.

El m

omen

to d

e m

ayor

cre

cim

ient

o se

obs

erva

en

los

años

cua

rent

a pr

oduc

to, c

omo

se d

ijo

con

ante

rior

idad

, de

las

mod

ific

acio

nes

intr

oduc

idas

en

la L

ey G

ener

al d

e In

stit

ucio

nes

de C

rédi

to y

Org

aniz

acio

nes

Aux

ilia

res

de 1

941,

que

pro

pici

ó un

a m

ayor

par

tici

paci

ón

priv

ada

en e

ste

sect

or.

En

Mon

terr

ey, e

sta

déca

da c

oinc

ide

tam

bién

con

el

segu

ndo

auge

ind

ustr

ial,

que

se d

io b

ajo

el e

stím

ulo

de l

a se

gund

a gu

erra

mun

dial

y ap

oyad

o po

r el

acc

eso

a ca

pita

l gra

cias

al c

reci

ente

núm

ero

de in

term

edia

rios

fin

anci

eros

.

Page 13: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

Par

ticu

larm

ente

lla

ma

la a

tenc

ión

la p

redo

min

anci

a de

las

soc

ieda

des

fina

ncie

ras,

cuy

o ob

jeto

19 e

stá

ínti

mam

ente

lig

ado

al d

esar

roll

o

indu

stri

al,

por

su i

mpo

rtan

te p

apel

en

la g

aran

tía

de e

mis

ione

s qu

e co

mo

ya m

enci

onam

os,

se v

olvi

ó un

a de

las

for

mas

fav

orit

as d

e

alle

gars

e re

curs

os.

Lag

unil

la,

seña

la q

ue l

as s

ocie

dade

s fi

nanc

iera

s es

taba

n or

igin

alm

ente

enf

ocad

as a

l la

rgo

plaz

o, p

ero

la r

efor

ma

lega

l en

195

0 le

s

auto

rizó

a r

ecib

ir f

ondo

s a

cort

o pl

azo,

mod

ific

ando

su

cará

cter

ori

gina

l, po

r lo

que

su

pape

l com

o ga

rant

e de

las

emis

ione

s pú

blic

as y

priv

adas

pro

nto

pasó

a s

egun

do p

lano

20.

No

fue

este

el c

aso

de M

onte

rrey

, don

de e

l núm

ero

de e

ste

tipo

de

soci

edad

es f

ue e

n as

cens

o du

rant

e to

do e

l per

iodo

de

estu

dio

(194

0-

1960

), c

once

ntrá

ndos

e en

est

a ci

udad

más

del

20

por

cien

to d

el to

tal n

acio

nal.

(Ver

Ane

xo 1

)

19

El

obje

to d

e la

s S

ocie

dade

s de

Fom

ento

inc

luye

: a)

sus

crib

ir o

con

trat

ar e

mpr

éstit

os p

úblic

os o

pri

vado

s; b

) co

mpr

ar,

vend

er o

rec

ibir

en

depó

sito

, ac

cion

es,

bono

s o

valo

res

de c

ualq

uier

cla

se y

hac

er s

obre

ello

s op

erac

ione

s ac

tivas

y p

asiv

as d

e pr

ésta

mo,

rep

arto

o a

ntic

ipo;

c)

hace

r pr

ésta

mos

ref

acci

onar

ios

o de

ha

bilit

ació

n y

avío

, y

prés

tam

os i

nmob

iliar

ios;

d)

enca

rgar

se d

e la

org

aniz

ació

n o

tran

sfor

mac

ión

de t

oda

clas

e de

em

pres

as o

soc

ieda

des

mer

cant

iles;

tom

ar

part

icip

acio

nes

o pa

rtes

de

inte

rés

en e

llas

o en

trar

en

com

andi

ta; t

omar

a s

u ca

rgo

la a

dmin

istr

ació

n de

soc

ieda

des

o in

terv

enir

en

ella

s; e

ncar

gars

e de

la e

mis

ión

de a

ccio

nes,

bon

os u

obl

igac

ione

s, p

rest

ando

o n

o su

gar

antía

por

am

ortiz

ació

n, i

nter

és o

div

iden

do, y

act

uar

com

o re

pres

enta

nte

com

ún d

e lo

s ob

ligac

ioni

stas

o

de lo

s te

nedo

res

de b

onos

en

emis

ione

s he

chas

por

terc

eros

; e)

hace

r se

rvic

io d

e ba

ja o

teso

rerí

a; f

) gu

iar,

ace

ptar

y d

esco

ntar

letr

as y

efe

ctos

de

com

erci

o; e

tc.

20 L

agun

illa,

198

1: 1

35.

Page 14: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

Grá

fica

2. M

onte

rrey

. Con

stit

ució

n de

inte

rmed

iari

os f

inan

cier

os

por

déca

da, 1

930-

1960

.

0510152025

1930

-193

919

40-1

949

1950

-195

9

número

otro

sin

term

edia

rios

banc

os

Asi

mis

mo

cobr

aron

im

port

anci

a lo

s A

lmac

enes

Gen

eral

es d

e D

epós

ito21

, tam

bién

vin

cula

dos

con

la p

rodu

cció

n in

dust

rial

. El

prim

ero

que

se c

reó

fue

Alm

acen

es y

Sil

os,

S.A

. en

194

0, l

igad

o a

la C

erve

cerí

a C

uauh

tém

oc y

que

nue

ve a

ños

desp

ués

se t

rans

form

ó en

alm

acén

de

depó

sito

. Pos

teri

orm

ente

se

esta

blec

iero

n ot

ros

dos,

rep

rese

ntan

do e

n 19

60 m

ás d

el 1

0 po

r ci

ento

de

los

esta

blec

imie

ntos

de e

sta

clas

e en

el p

aís.

21

Con

side

rado

s co

mo

orga

niza

cion

es a

uxili

ares

de

créd

ito, t

iene

n po

r ob

jeto

el a

lmac

enam

ient

o, g

uard

a y

cons

erva

ción

de

bien

es o

mer

canc

ías,

así

com

o la

tr

ansf

orm

ació

n el

emen

tas

de lo

s pr

oduc

tos

depo

sita

dos.

Son

las

únic

as in

stitu

cion

es a

utor

izad

as p

ara

expe

dir

cert

ific

ados

de

depó

sito

y b

onos

de

pren

da.

Page 15: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

De

1937

a 1

944

se c

onst

ituy

eron

cin

co c

ompa

ñías

de

segu

ros22

, que

si b

ien

no s

on c

onsi

dera

dos

ya c

omo

inst

ituc

ione

s fi

nanc

iera

s (e

n

algú

n m

omen

to s

í se

con

side

raro

n co

mo

tale

s),

dese

mpe

ñan

un r

ol c

ompl

emen

tari

o al

ase

gura

r (r

equi

sito

ind

ispe

nsab

les

para

tod

a

oper

ació

n) lo

s bi

enes

sob

re lo

s qu

e se

em

iten

obl

igac

ione

s.

Tam

bién

se

fund

ó en

est

e pe

riod

o un

a af

ianz

ador

a: F

ianz

as M

onte

rrey

, S.A

. en

1943

.

Inte

rmed

iaci

ón f

inan

cier

a e

indu

stri

a

Una

vez

sup

erad

o el

impa

cto

de la

cri

sis

de 1

929

y su

s se

cuel

as, l

a in

dust

ria

regi

omon

tana

ret

omó

el c

amin

o de

l cre

cim

ient

o so

sten

ido

que

cont

inuó

has

ta 1

982.

Apa

reja

do a

est

e cr

ecim

ient

o y

com

part

iend

o ac

cion

ista

s y

dire

ctiv

os,

desd

e la

déc

ada

de l

os t

rein

ta

emer

gier

on u

na s

erie

de

inte

rmed

iari

os f

inan

cier

os e

stre

cham

ente

vin

cula

dos

al s

ecto

r in

dust

rial

.

Car

los

Tel

lo h

ace

una

clas

ific

ació

n de

las

form

as d

e re

laci

ón q

ue p

uede

n en

cont

rars

e en

tre

banc

a e

indu

stri

a qu

e, a

unqu

e es

tá p

ensa

da

para

una

eta

pa p

oste

rior

(lo

s añ

os s

eten

ta)

pued

e se

r il

ustr

ativ

a:

Den

tro

de la

ban

ca m

exic

ana

es p

osib

el d

isti

ngui

r tr

es ti

pos

de r

elac

ión

entr

e el

cap

ital

ban

cari

o y

el in

dust

rial

:

1) C

asos

en

que

los

grup

os i

ndus

tria

les

crea

ron

sus

prop

ias

inst

ituc

ione

s fi

nanc

iera

s y

el d

esar

roll

o de

ell

as c

orri

ó pa

rale

lo a

l

crec

imie

nto

del

grup

o in

dust

rial

. L

a as

ocia

ción

ent

re a

mbo

s ca

pita

les

era

añej

a. T

al f

ue e

l ca

so,

por

ejem

plo,

del

gru

po d

eriv

ado

de

Cer

vece

ría

Cua

uhté

moc

con

la

Com

pañí

a G

ener

al d

e A

cept

acio

nes

(pos

teri

orm

ente

Ser

fín)

y e

l de

la

Vid

rier

a M

onte

rrey

con

la

Fin

anci

era

del

Nor

te (

que

devi

no e

n B

anpa

ís).

Aqu

í se

tra

taba

de

grup

os i

ndus

tria

les

que

crea

ron

su i

nsti

tuci

ón f

inan

cier

a en

la

segu

nda

mit

ad d

e la

déc

ada

de lo

s tr

eint

a. E

n am

bos

caso

s, la

em

pres

a hold

ing (

VIS

A y

Vit

ro)

tení

a a

su c

argo

la d

irec

ción

gen

eral

del

grup

o qu

e, p

or lo

dem

ás, p

ubli

caba

est

ados

fin

anci

eros

con

junt

os.

2) E

n ot

ras

ocas

ione

s la

rel

ació

n ba

nca-

indu

stri

a er

a m

enos

for

mal

y e

stre

cha

y, s

i bi

en n

o ex

istí

a em

pres

a hold

ing c

ontr

olad

ora,

el

grup

o op

erab

a co

n un

gra

do c

onsi

dera

ble

de u

nida

d. E

ran

empr

esas

dis

tint

as,

no f

usio

nada

s, q

ue m

axim

izab

an u

n ca

pita

l re

spec

to a

l

22

Seg

uros

Mon

terr

ey d

el C

írcu

lo M

erca

ntil,

S.A

. (19

37);

Ase

gura

dora

del

Nor

te, S

.A.

(193

9), p

oste

rior

men

te S

egur

os L

a C

omer

cial

del

Nor

te, S

.A.;

Mon

terr

ey,

Com

pañí

a de

Seg

uros

sob

re la

Vid

a, S

.A. (

1940

); L

a M

erca

ntil,

Com

pañí

a de

Seg

uros

, S.A

. (19

41)

y W

ood,

Com

pañí

a G

ener

al d

e S

egur

os, S

.A. (

1944

).

Page 16: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

otro

. E

llo

no o

bsta

nte,

la

exis

tenc

ia y

el

crec

imie

nto

de c

ada

uno

de l

os c

apit

ales

(el

ban

cari

o y

el i

ndus

tria

l) d

epen

día

en p

arte

del

desa

rrol

lo a

rmón

ico

entr

e am

bos.

Eje

mpl

o de

ell

o se

rían

Ban

co d

el A

tlán

tico

y B

anca

Cre

mi.

3) F

inal

men

te e

stab

an l

os c

asos

, com

o lo

s de

Ban

com

er y

Ban

amex

, don

de l

a pa

rtic

ipac

ión

de l

a ba

nca

en l

as d

isti

ntas

act

ivid

ades

se

llev

aba

a la

prá

ctic

a m

edia

nte

la a

dqui

sici

ón d

e un

por

cent

aje

del

capi

tal

soci

al d

e la

s em

pres

as;

en a

lgun

os c

asos

, de

em

pres

as c

on

part

icip

ació

n im

port

ante

de

capi

tal

extr

anje

ro (

Ban

amex

). E

n es

te t

ipo

de r

elac

ión,

la

oper

ació

n ba

ncar

ia y

los

int

eres

es b

anca

rios

pred

omin

aban

sob

re l

o de

más

. S

e tr

atab

a de

ins

titu

cion

es b

anca

rias

a l

as q

ue s

e le

s su

mab

an e

inc

orpo

raba

n ac

tivi

dade

s in

dust

rial

es,

com

erci

ales

y d

e se

rvic

ios.

La

part

icip

ació

n de

los

ban

cos

en e

l ca

pita

l so

cial

de

las

empr

esas

no

era,

por

lo

gene

ral,

may

orit

ario

y e

n

las

rela

cion

es f

inan

cier

as (

que

se i

nten

sifi

caro

n co

mo

resu

ltad

o de

esa

par

tici

paci

ón)

las

empr

esas

era

n tr

atad

as c

omo

clie

ntes

pref

eren

tes

de lo

s ba

ncos

.23

En

el c

aso

de M

onte

rrey

es

posi

ble

enco

ntra

r so

bre

todo

eje

mpl

os d

el p

rim

er y

ter

cer

caso

, es

deci

r, g

rupo

s in

dust

rial

es q

ue c

rean

sus

prop

ias

inst

ituc

ione

s fi

nanc

iera

s e

inst

ituc

ione

s de

est

e ti

po q

ue ti

enen

par

tici

paci

ón a

ccio

nari

a en

indu

stri

as.

A l

a ti

polo

gía

prop

uest

a po

r T

ello

aña

dirí

a el

cas

o de

la

conj

unci

ón d

e es

fuer

zos

de v

aria

s in

dust

rias

y e

mpr

esar

ios

en l

a co

nsti

tuci

ón

de u

na in

stit

ució

n qu

e pr

este

ser

vici

o a

todo

s, c

on u

na m

ayor

cap

acid

ad e

conó

mic

a gr

acia

s a

la u

nión

de

capi

tale

s.

A c

onti

nuac

ión

se e

xpon

en a

lgun

os d

e lo

s ca

sos

más

rep

rese

ntat

ivos

.

Los

año

s tr

eint

a: C

rédi

to I

ndus

tria

l de

Mon

terr

ey, S

.A.

En

sept

iem

bre

de 1

931,

ant

e la

s re

cien

tes

mod

ific

acio

nes

a la

Ley

Mon

etar

ia lo

s in

dust

rial

es d

e M

onte

rrey

se

plan

tear

on la

pos

ibil

idad

de c

rear

un

banc

o. D

espu

és d

e va

rias

reu

nion

es, e

n en

ero

de 1

932

se f

undó

Cré

dito

Ind

ustr

ial

de M

onte

rrey

. Con

un

capi

tal

soci

al d

e

$500

,000

.00,

par

tici

paro

n en

su

cons

titu

ción

la

Com

pañí

a F

undi

dora

de

Fie

rro

y A

cero

de

Mon

terr

ey,

Com

pañí

a M

exic

ana

de G

as,

Cem

ento

s M

exic

anos

, Fom

ento

y U

rban

izac

ión,

Cer

vece

ría

Cua

uhté

moc

, Vid

rier

a M

onte

rrey

, Cía

. De

Tra

nvía

s, L

uz y

Fue

rza

Mot

riz

23

Tel

lo, 1

984,

38-

39.

Page 17: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

de M

onte

rrey

, R

odrí

guez

, R

odrí

guez

y C

ía,

“La

Nac

iona

l” C

ompa

ñía

de S

egur

os s

obre

la

vida

, T

roqu

eles

y E

smal

tes,

V.

Riv

ero

y

Suc

esor

es, S

ocie

dad

Sal

inas

y R

ocha

, Cas

a H

olck

y C

ompa

ñía,

Fáb

rica

s A

polo

, Gar

za H

erm

anos

y C

ía y

el B

anco

de

Méx

ico.

Asi

mis

mo,

sus

crib

iero

n ac

cion

es a

tít

ulo

pers

onal

var

ios

de l

os p

ropi

etar

ios

de l

as m

enci

onad

as e

mpr

esas

com

o L

oren

zo y

Gui

ller

mo

Zam

bran

o, R

ober

to G

. Sad

a, J

esús

J. L

lagu

nao,

Joe

l R

ocha

, Mar

iano

Her

nánd

ez y

Jos

é R

iver

o. P

arti

cipa

ron

tam

bién

Ign

acio

, Man

uel

y A

lber

to S

anto

s, d

e L

a In

dust

rial

, F

ábri

ca d

e G

alle

tas

y Pa

stas

(po

ster

iorm

ente

Gam

esa)

y F

elip

e de

Jes

ús B

enav

ides

(fu

ndad

or d

e

Far

mac

ias

Ben

avid

es),

ent

re o

tros

.

En

1950

cam

bió

su d

enom

inac

ión

a B

anco

Ind

ustr

ial d

e M

onte

rrey

, S.A

. y e

n 19

62 s

e fu

sion

ó co

n el

Ban

co d

e L

ondr

es y

Méx

ico.

Inte

rmed

iari

os f

inan

cier

os c

on p

arti

cipa

ción

de

otra

s em

pres

as

En

1933

, tra

s la

exp

erie

ncia

de

Cré

dito

Ind

ustr

ial

de M

onte

rrey

, var

ios

de l

os a

ccio

nist

as d

e aq

uél

se u

nier

on p

ara

fund

ar l

a So

cied

ad

Gen

eral

de

Cré

dito

, S.

A.

que

adem

ás d

e la

s op

erac

ione

s tí

pica

men

te b

anca

rias

(pr

ésta

mos

y d

epós

itos

), a

vala

ba e

mis

ione

s de

obli

gaci

ones

y r

eali

zaba

ope

raci

ones

con

todo

tipo

de

títu

los.

En

esta

soc

ieda

d fi

nanc

iera

par

tici

paro

n la

Fun

dido

ra,

Cer

vece

ría

Cua

uhté

moc

, V

idri

era

Mon

terr

ey,

Cía

. In

dust

rial

de

Par

ras,

Cem

ento

s M

exic

anos

, “L

a N

acio

nal”

Com

pañí

a de

Seg

uros

sob

re l

a vi

da,

Fom

ento

y U

rban

izac

ión,

Ban

co M

erca

ntil

de

Mon

terr

ey,

Cré

dito

Ind

ustr

ial d

e M

onte

rrey

y la

suc

ursa

l reg

iom

onta

na d

el B

anco

de

Méx

ico.

Rob

erto

Gar

za S

ada,

Lor

enzo

Zam

bran

o, R

ober

to G

. S

ada,

Jes

ús J

. L

lagu

no,

Pri

scil

iano

Eli

zond

o, J

osé

Riv

ero,

Man

uel

San

tos,

Igna

cio

Alb

o Jr

...

Otr

a ex

peri

enci

a si

mil

ar s

e di

o añ

os d

espu

és,

cuan

do d

e nu

evo

algu

nos

de e

stos

mis

mos

acc

ioni

stas

con

stit

uyer

on l

a so

cied

ad

fina

ncie

ra V

alor

es M

onte

rrey

, S.

A.

(193

9).

Par

tici

paro

n en

la

soci

edad

las

em

pres

as C

emen

tos

Mex

ican

os,

Ban

co M

erca

ntil

de

Mon

terr

ey,

Fom

ento

de

Indu

stri

a y

Com

erci

o, S

alin

as y

Roc

ha,

Em

pres

as S

anto

s y

A.

Rod

rígu

ez y

Her

man

o, y

los

em

pres

ario

s

Eug

enio

G

arza

S

ada,

Je

sús

Fer

rara

, A

nton

io

L.

Rod

rígu

ez

y R

odol

fo

Junc

o de

la

V

ega

(fun

dado

r de

l pe

riód

ico

El

Nor

te,

estr

echa

men

te li

gado

con

la b

urgu

esía

reg

iom

onta

na),

por

men

cion

ar a

lgun

os.

Page 18: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

Fin

alm

ente

, men

cion

arem

os a

l Ban

co R

egio

nal d

el N

orte

, S.A

. cuy

o ac

cion

ista

may

orit

ario

era

la e

mpr

esa

Con

stru

ccio

nes,

S.A

., un

a

inm

obil

iari

a y

urba

niza

dora

fue

rtem

ente

liga

da a

las

fam

ilia

s S

ada

y G

arza

.

Fun

dado

en

1947

com

o ba

nco

de d

epós

ito

y so

cied

ad f

iduc

iari

a, s

u ca

pita

l in

icia

l fu

e de

die

z m

illo

nes

de p

esos

. Lla

ma

la a

tenc

ión

la

part

icip

ació

n de

em

pres

ario

s de

otr

as c

iuda

des

com

o E

loy

Val

lina

, de

pol

ític

os c

omo

José

Ben

ítez

(ex

gobe

rnad

or d

e N

uevo

Leó

n) y

de in

dust

rial

es y

com

erci

ante

s de

gra

n pa

rte

de la

s em

pres

as d

e la

ciu

dad

com

o Ig

naci

o y

Man

uel S

anto

s (G

ames

a), R

ober

to N

. Gar

za

y E

ugen

io C

lari

ond

Gar

za (

IMS

A),

Gui

ller

mo

Zam

bran

o (C

emex

), J

oel

y O

mar

Roc

ha (

Sal

inas

y R

ocha

), J

esús

Fer

rara

(F

undi

dora

),

Eug

enio

Mal

dona

do (

Bol

sas

Mal

dona

do l

uego

CO

PA

ME

X),

Ped

ro C

alde

rón

(Cas

a C

alde

rón)

, A

leja

ndro

Gua

jard

o (C

asa

Gua

jard

o),

etc.

Page 19: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

BIB

LIO

GR

AF

ÍA

Cer

utti

, Mar

io, I

sabe

l O

rteg

a y

Lyl

ia P

alac

ios

(200

0) “

Em

pres

ario

s, e

mpr

esa

y gr

upos

eco

nóm

icos

en

el n

orte

de

Méx

ico.

Mon

terr

ey:

del

Est

ado

olig

árqu

ico

a la

glo

bali

zaci

ón”.

Euro

pean R

evie

w o

f L

ati

n A

meri

can a

nd C

ari

bbean S

tudie

s, n

um.

69,

octo

ber

2000

, 3

– 27

.

C

erut

ti y

Ort

ega

(199

7):

Mon

terr

ey.

Indu

stri

alis

ts a

nd I

ndus

tria

liza

tion

. E

n E

ncyc

lopa

edia

of

Mex

ico.

Chi

cago

Fit

zroy

Dea

rbor

n P

ress

. O

rteg

a R

idau

ra,

Isab

el (

2002

): "

Exp

ansi

ón y

fin

anci

amie

nto

de u

n gr

upo

empr

esar

ial

del

nore

ste

mex

ican

o, C

erve

cerí

a C

uauh

tém

oc

(189

0 –

1982

)."

En:

Mem

ori

a d

e la

s X

VII

I Jorn

adas

de H

isto

ria E

conóm

ica. M

endo

za, A

rgen

tina

. Sep

tiem

bre

de 2

002.

--

(20

00):

Polí

tica f

isca

l e i

ndust

ria e

n M

onte

rrey

(1940 –

1960).

San

Nic

olás

de

los

Gar

za:

Uni

vers

idad

Aut

ónom

a de

Nue

vo L

eón.

T

esis

de

mae

strí

a.

Pal

acio

s, L

ylia

(19

97):

“C

reci

mie

nto

Indu

stri

al e

n M

onte

rrey

, 19

70-1

982.

” P

onen

cia

pres

enta

da e

n el

VI

Enc

uent

ro d

e H

isto

ria

Eco

nóm

ica

del N

orte

de

Méx

ico.

Cd.

Juá

rez,

Chi

huah

ua, 6

y 7

de

novi

embr

e de

199

7.

Page 20: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

Tel

lo, C

arlo

s (1

984)

: La n

aci

onali

zaci

ón d

e la

banca e

n M

éxi

co. S

iglo

XX

I E

dito

res,

Seg

unda

Edi

ción

, Méx

ico.

U

gart

e, J

uan

Men

uel (

1999

): L

as

inst

ituci

ones

del

sis

tem

a f

inancie

ro. C

ON

AC

UL

TA

, Col

ecci

ón T

erce

r M

ilen

io, M

éxic

o.

Page 21: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

Ane

xo 1

. Ins

titu

cion

es d

e C

rédi

to P

riva

das,

194

0-19

60

1940

19

50

1955

19

60

Sis

tem

a b

an

ca

rio

Ban

cos

de

dep

ósi

to y

ah

orr

o

Méx

ico

67

19

1 20

6 21

0 M

onte

rrey

5

10

11

11

So

cied

ades

fin

anci

eras

Méx

ico

29

96

92

98

M

onte

rrey

6

14

20

23

Inst

itu

cio

nes

fid

uci

aria

s

Méx

ico

8

91

99

113

Mon

terr

ey

1 1

1 1

Ban

cos

hip

ote

cari

os

Méx

ico

2

20

24

26

Mon

terr

ey

s/d

3 4

4

Ban

cos

de

cap

ital

izac

ión

Méx

ico

8

16

16

12

Mon

terr

ey

1 1

1 1

Aso

ciac

ion

es d

e ah

orr

o y

pré

stam

o

Méx

ico

4

3 M

onte

rrey

s/

d s/

d s/

d s/

d

O

tra

s i

ns

titu

cio

ne

s

Bo

lsa

de

valo

res

Méx

ico

1

2 2

3 M

onte

rrey

0

1 1

1

Alm

acen

es g

ener

ales

de

dep

ósi

to

Méx

ico

13

23

27

29

Page 22: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

Mon

terr

ey

0 2

3 3

Aso

ciac

ion

es m

utu

alis

tas

Méx

ico

5

8 10

11

M

onte

rrey

1

1 1

1

Un

ion

es d

e cr

édit

o

Méx

ico

9

67

94

72

Mon

terr

ey

1 1

1 1

Fu

ente

: Los

dat

os n

acio

nale

s es

tán

tom

ados

de

Bro

ther

s y

Solís

(19

67).

Los

dat

os p

ara

Nue

vo L

eón

son

una

reco

pila

ción

pro

pia

en e

l Reg

istr

o Pú

blic

o de

la

Pro

pied

ad y

el C

omer

cio

de N

uevo

Leó

n y

del A

GE

NL

, Sec

ción

Not

ario

s.

Page 23: Isabel ORTEGA - 132.248.45.5132.248.45.5/amhe/memoria/simposio11/Isabel ORTEGA.pdf · Ley General de Instituciones de Crédito y Estableci mientos Bancarios, que clasificaba a los

ON

OM

BR

EC

AP

ITA

LA

CC

ION

IST

AS

193

2C

réd

ito Indu

strial d

e M

on

terr

ey,

S.A

.$50

0,0

00.0

0

Co

mp

añía

Fu

ndid

ora

de

Fie

rro y

Ace

ro d

e M

on

terr

ey,

Com

pa

ñía

Me

xica

na

de

Ga

s,

Ce

me

nto

s M

exi

can

os,

Fo

me

nto

y U

rba

niz

aci

ón

, C

erv

ece

ría

Cua

uh

tém

oc,

Vid

riera

Mo

nte

rre

y,

Cía

. D

e T

ranví

as,

Lu

z y

Fue

rza

Mo

triz

de

Mon

terr

ey,

Ro

drí

gue

z, R

odrí

gue

z y

Cía

, “L

a

Na

cion

a

193

3S

oci

ed

ad G

ene

ral d

e C

rédito

, S

.A.

$25

0,0

00.0

0F

und

ido

ra,

Ce

rve

cerí

a C

uau

hté

mo

c, V

idrie

ra M

on

terr

ey,

Cía

. In

du

stria

l de P

arr

as,

Cem

en

tos

Mexi

can

os,

“La

Naci

ona

l” C

om

pa

ñía

de

Se

gu

ros

sobre

la v

ida

, F

om

ento

y U

rba

niz

aci

ón

, B

anco

Me

rca

ntil

de M

on

terr

ey,

Cré

dito

Ind

ust

ria

l de M

on

terr

ey

y la

sucu

rsal r

eg

io

193

9V

alo

res

Mo

nte

rrey,

S.A

.$15

0,0

00.0

0C

em

en

tos

Mexi

can

os,

Ba

nco

Me

rca

ntil

de M

on

terr

ey,

Fom

en

to d

e I

nd

ust

ria

y C

om

erc

io,

Sa

lina

s y

Ro

cha,

Em

pre

sas

Sa

nto

s y

A.

Ro

drí

gu

ez

y H

erm

an

o,

y lo

s em

pre

sari

os

Eu

ge

nio

G

arz

a S

ada

, Je

sús

Fe

rra

ra,

Anto

nio

L. R

od

rígu

ez

y R

od

olfo

Ju

nco

de la

Ve

ga

(fu

nda

dor

de

194

7B

anco

Regio

nal d

el N

ort

e, S

.A.

$10,0

00,0

00

.00

Acc

ionis

ta m

ayo

rita

rio C

onst

rucc

ione

s, S

.A.(

inm

ob

ilia

ria y

urb

aniz

ado

ra fu

ert

em

en

te li

ga

da a

la

s fa

mili

as

Sa

da

y G

arz

a. E

loy

Va

llin

a,

José

Be

nít

ez

(exg

ob

ern

ado

r d

e N

uevo

Leó

n),

in

du

stria

les

y co

me

rcia

nte

s d

e g

ran p

art

e d

e la

s em

pre

sas

de la

ciu

da

d c

om

o Ig

193

4B

anco

Popu

lar

de E

difi

caci

ón y

Ahorr

os,

S.A

.$50

0,0

00.0

0F

und

ido

rad

eF

ierr

oy

Ace

rode

Mo

nte

rre

ytie

ne

lam

ayo

ría

acc

iona

ria

aun

qu

epa

rtic

ipa

na

dem

ás

part

icu

lare

s,co

mo

Ca

rlo

sP

rie

to,

Ma

ria

no

Hern

án

dez,

Jesú

sF

err

ara

,M

an

ue

lL

.B

arr

agá

n,

Eva

rist

o A

raiz

a (

qu

e f

ue D

irect

or

del B

an

co d

e M

éxi

co),

Áng

el S

. C

erv

an

te

194

0U

nió

n F

ina

nci

era

, S

.A.

$1

,80

0,0

00.0

0Ig

na

cio A

. S

an

tos,

Ma

nu

el A

. S

anto

s, A

lbert

o S

an

tos,

Virg

ilio

Ga

rza

Jr.

, A

nto

nio

L.

Ro

drí

gue

z.

Lig

ada

a G

alle

tera

Me

xica

na

(G

AM

ES

A)

ON

OM

BR

EC

AP

ITA

LA

CC

ION

IST

AS

194

5Im

puls

ora

de M

on

terr

ey,

S.A

.$1

,00

0,0

00.0

0

Art

uro

Garz

a,

Am

érica

Do

mín

gu

ez

de

Garz

a,

Hu

mb

ert

o G

arz

a D

om

íng

ue

z, F

inca

s y

Te

rre

no

s, S

.A.,

Rog

elio

A. E

lizon

do

, H

éct

or

Co

rtés,

Ro

be

rto N

. G

arz

a,

Ped

ro R

. G

arz

a.

Ro

me

o E

lizon

do

, S

alv

ad

or

Alb

o,

Cosm

e V

illarr

ea

l, A

rma

nd

o L

oza

no

, Á

lva

ro G

arz

a y

Ro

do

lfo

Mart

194

5B

anco

de F

om

en

to H

ipo

teca

rio, S

.A.

$1

,00

0,0

00.0

0A

rtu

ro G

arz

a,

Am

érica

Do

mín

gu

ez

de

Garz

a,

Hu

mb

ert

o G

arz

a D

om

íng

ue

z, M

agd

ale

na

A

lato

rre d

e G

arz

a,

Ro

ge

lio A

. E

lizon

do,

ctor

Co

rtés,

Im

pu

lso

ra d

e M

onte

rrey,

S.A

.

195

0In

vers

ion

es

Indust

riale

s d

e M

onte

rrey,

S.A

.$

100

,00

0 a

$1

,00

0,0

00

Pe

dro

J.

Mo

rale

s, R

osa

Mo

rale

s V

illa

rre

al,

Do

lore

s M

. Lo

bo,

Ma

rgari

ta M

. d

e M

art

íne

z, J

org

e

Mora

les

Vill

arr

ea

l, fa

mili

as

pro

pie

tari

as

de P

rote

xa.

193

6V

alo

res

Ind

ust

ria

les,

S.A

.$1

,50

0,0

00.0

0C

om

pa

ñía

te

ne

dora

de

l gru

po

en

to

rno a

Cerv

ece

ría

Cua

uh

tém

oc.

Luis

G. S

ada

, D

an

iel

Mart

ínez

Mug

uerz

a,

Rob

ert

o G

arz

a,

Ern

est

o O

rne

las,

Porf

irio

R.G

on

zále

z.

193

6C

om

pañía

Ge

nera

l de A

cepta

cio

nes,

S.A

.$50

0,0

00.0

0F

ran

cisc

o G

. S

ada

, Lu

is G

. S

ada

, E

ug

en

io G

arz

a S

ad

a,

José

F.

Mu

gue

rza

y R

ob

ert

o G

arz

a

Sa

da

, qu

e e

ran

a s

u v

ez

los

acc

ion

ista

s d

e C

erv

ece

ría C

ua

uh

tém

oc.

193

6C

om

isio

nis

tas

de M

onte

rrey,

S.A

.n/e

Die

go

G.

Sa

da,

mu

lo G

arz

a, Ig

na

cio A

lbo,

Ro

be

rto

G. S

ada

, R

ob

ert

o G

arz

a S

ad

a

(Cerv

ece

ría

Cua

uh

tém

oc

y V

idri

era

Mo

nte

rre

y)

194

0A

lmace

ne

s y

Silo

s, S

.A.

$50

0,0

00.0

0M

alta

, S

.A.,

Em

paq

ue

s d

e C

art

ón

Titá

n,

Rob

ert

o G

arz

a S

ad

a,

Fe

rna

nd

o A

. G

on

zále

z, Ig

na

cio

Mart

ínez

Jr. A

lma

cén n

aci

ona

l de d

ep

ósi

to li

ga

do

al g

rupo

en

torn

o a

Cerv

ece

ría

C

ua

uh

tém

oc.

Otr

as s

ocie

dad

es d

ond

e p

arti

cip

an m

iem

bro

s d

e la

fam

ilia

Sad

a, G

arza

Sad

a, G

arza

Lag

üer

a y

otro

s re

laci

onad

os c

on C

erve

cerí

a C

uau

hté

moc

, Vid

rier

a M

onte

rrey

, Hyl

sa y

Cyd

sa

194

2In

vers

ora

Ind

ust

ria

l, S

.A.

$3

,00

0,0

00.0

0R

ob

ert

o G

arz

a y

otr

os

194

8B

anco

Ga

nad

ero

e Ind

ust

ria

l, S

.A.

$3

,00

0,0

00.0

0F

ran

cisc

o G

. S

ada

y o

tro

s

195

9F

om

ento

Indu

strial,

S.A

.$5

,00

0,0

00.0

0A

ndré

s G

. S

ada

, A

nd

rés

Marc

elo

Sa

da

, F

ran

cisc

o G

arz

a y

otr

os

195

9C

réd

ito d

e M

on

terr

ey,

S.A

.$6

,00

0,0

00.0

0E

uge

nio

y G

ab

riel G

arz

a L

agü

era

y o

tro

s

Fuen

te:

Ela

bora

ció

n p

ropia

con d

atos

del

Reg

istr

o P

úb

lico

de

la P

ropie

dad

y d

el A

GE

NL

, S

ecci

ón N

ota

rio

s.

Inte

rmed

iari

os f

inan

cier

os c

on p

arti

cip

ació

n d

e va

rias

em

pre

sas

y em

pre

sari

os

Inte

rmed

iari

os f

inan

cier

os l

igad

os a

un

a em

pre

sa o

gru

po

ind

ust

rial

An

exo

2. A

lgu

nos

eje

mp

los

de

la r

elac

ión

en

tre

cap

ital

fin

anci

ero

e in

du

stri

al, M

onte

rrey

193

0-19

60

Con

tin

uac

ión

Anex

o 2