INVENTARIZIMI I BIODIVERSITETIT -...

!

!

!

!!!!!!

!

!!!!

Mbështetur nga: !!

Përgatitur nga:

849:;<!;!"#$%&#'!"

CD&

H:I4CH47!%;<JBAJ!%4;!@K;>=B=49!4!KA>:A24;7AB4BAB!

!!!!!

"##$!

!!!

%&'(&)*+!+!,&)-./0/!.1!2'(3)!,4567,%!

!!!

<=>9<?4!4!@=4:A7AB!($)*(+#'#*$*$,-(+'#*$)!-1!7EF+G/&+

JL)3+M+N+*!@/.'O+N'!P!B/N-+N!G1&!@Q&'R.R/-!/!K+'O+0/&S+./.+.!

;4T!7EF+G1&+!"##$! "!

!!

IU;=4!

Në kushtet e dëmtimeve të vazhdueshme në mjedis, prishjes së habitateve, humbjes së llojeve, mbrojtja e biodiversitetit është detyrë parësore e të gjithëve e sidomos e atyre që punojnë në fushën e mbrojtjes së mjedisit dhe biodiversitetit.

Në vitet e fundit në Shqipëri, si rezultat i punës së OJQ-ve mjedisore në bashkëpunim me institucionet shtetërore dhe joshtetërore që punojnë në fushën e mjedisit, është bërë një punë e mirë dhe është arritur nivel i kënaqshëm në dokumentacionin dhe hartimin e politikave për mbrojtjen e biodiversitetit.

Por nuk mund të thuhet e njëjta gjë për zbatimin praktik të këtyre politikave në terren. Pikërisht ekzistenca e këtij boshllëku shërbeu si nxitje kryesore që Qendra Rajonale e Mjedisit për Evropën Qendrore dhe Lindore (REC) – Zyra në Shqipëri, të ndërmerrte zbatimin e projektit “Kualifikim metodiko – teknik për mbrojtjen e biodiversitetit”.

Projekti synonte që çështjet e mbrojtjes së biodiversitetit të trajtoheshin përmes temave kryesore të tilla si: inventarizimi, planifikimi dhe menaxhimi i biodiversitetit.

Zbërthimi i këtyre temave është bërë si në aspektin teorik ashtu edhe në atë praktik duke trajtuar raste konkrete të zbatimit të tyre në terren.

Në bazë të çështjeve të trajtuara dhe materialeve të përdorura në këto trajnime është përgatitur edhe ky udhëzues praktik. Nëpërmjet këtij udhëzuesi është menduar t’u vihet në ndihmë një game të gjërë punonjësish të fushës së mjedisit dhe biodiversitetit, por edhe anëtarëve të OJQ-ve mjedisore dhe të gjithë të interesuarve në këto çështje.

Udhëzuesi ka karakter praktik pasi paraqet aspektin e zbatimit në terren të inventarizimit, planifikimit, dhe menaxhimit të biodiversitetit. Materiali i shkurtër teorik është vënë në fillim të këtij udhëzuesi për të dhënë në mënyrë të argumentuar konceptet bazë për çështjet e mësipërme.

Për realizimin e këtij udhëzuesi, falënderojmë të gjithë specialistët që ndihmuan në zbërthimin e këtyre çështjeve gjatë dy kurseve të kualifikimit dhe në mënyrë të veçantë, As. Prof. Petrit Hoda, Dr. Ferdinand Bego, Dr. Andrian Vaso dhe Dr. Taulant Bino, për kontributin e tyre në hartimin e këtij materiali.

Shpresojmë që ky udhëzues të realizojë qëllimin e publikimit të tij, duke u shërbyer si mjet ndihmës specialistëve dhe gjithë dashamirësve të mjedisit dhe biodiversitetit.


;4T!7EF+G1&+!"##$! V!

!

A9249B<;ACA@A!A!KA>:A24;7AB4BAB!

./001/$*$!/#"$*$2-(34-#-5$5"$67/5"$5"$(7'47*8$+4*$#9/757*8$8"$:-'+-&*#8-5*5-5$("$(7"$2'("$5"$;/159/#$$!WX1SE.1Y! Njohja, renditja, katalogimi dhe hedhja në hartë gjatë një periudhe të caktuar e njësive të tilla si gjene, individë, popullata, lloje, habitate, pejsazhe apo ekosisteme, dhe sinteza e informacionit që rrjedh prej kësaj për analizën e proçeseve. (Stork & Samways 1995.)

!ZSE.1!+!&1-O1S+SE1*!G1&[!

!" Përcaktimin e specieve të rralla e të rëndësishme !" Përcaktimin e varieteteve apo specieve me vlerë apo te dëmshme. !" Përcaktimin e përhapjes gjeografike të llojeve !" Përftimin e mostrave të reja si bazë për studimet shkencore në fushat e Sistematikës dhe

Ekologjisë !" Krijimin e modeleve të ndryshueshmërisë, endemizmave dhe komplementaritetit për të kuptuar

(nëpërmjet modeleve) proçeset që kanë krijuar shumëllojshmërinë biologjike të Tokës dhe për të parashikuar se si biodiversiteti mund të ndryshojë me ndryshimin e mjedisit.

!" Zhvillimin e strategjive të drejta për menaxhimin dhe ruajtjen e llojeve dhe habitateve !" Përftimin e modeleve/mostrave si bazë për aplikimet, në të ardhmen, në bujqësi apo industri !" Prodhimin e raporteve shkencore dhe monografive sistematike, pamflete, guida fushore apo

fotografike, produkte të mëtejshme të përdorshme në një auditor më të gjërë. !" Edukimin dhe trainimin e specialistëve, si dhe nje edukim të përgjithshëm publik për

biodiversitetin, ruajtjen dhe qendrueshmërinë.

!9+0/3/.!.)NS'-'*+N/!NL!N&DE/.!+-0/-.)&+\+*+! !" Bimë, kafshë, shpesh edhe të dhëna statistikore !" Lloji – niveli më i pranueshëm e më i përdorshëm !" Edhe nivele të tjera ( gjini, familje, rend, klasë, filume, mbretëri ) !" Në varësi të kontekstit dhe objektit që duam, zgjidhet edhe rruga që do ndiqet !" Si ndikon niveli mbi rezultatin :

- Më shumë klasa kafshësh në det, ujë të ëmbël, tokë - Më shumë lloje në tokë

!


;4T!7EF+G1&+!"##$! ]!

@/.'O)!.1!&/R)!.1!+-0/-.)&+\+*+.! Pamundësia e inventarizimit të plotë

!<^! A-0/-.)&+!.)NS'-'*+N!+!(R+.E1!Q+'.1S^!_<KBA`<33!K+'.)`B)a'-'*+b`

A-0/-.'&Dc! Fokuson një nivel të caktuar taksonomik dhe inventarizon të gjitha llojet në këto grupe, në bazë globale. Jo të gjitha llojet njihen (thuajse) tërësisht

$K^! A-0/-.)&+!+!Q+'O+0/&S+./.+.!.1!.1!(R+.E1!.)NS'-/0/!_<BKA`<33`B)a)`

K+'O+0/&S+.D`A-0/-.'&Dc!

Inventari i plotë i një zone Zona duhet të jetë: !" mjaftueshmërisht e madhe ( qindra, mijra sp./ 50 000 – 100 000 ha) !" shumë tipe habitatesh, ekosisteme të mëdha, gradient lartësie të madh !" status mbrojtjeje !" të arrihet normalisht Kjo metodë ështe e shtrenjte, kërkon kohë.!

!T^! 23/&1S+*+! +! SEG/R.1! +! Q+'O+0/&S+./.+.! _;K<`;)G+O! K+'O+0/&S+.D!

<SS/SS*/-.c! Inventarizimi i një pjese të zgjedhur të taksoneve lokale,

!" vlerësim të biodiversitetit të zonës !" përparësitë për konservimin

Grupet më të përdorur : shpendët, gjitarët e mëdhenj, drurët, reptilët, amfibët

Shpesh edhe : VES -Vëzhgime numërimi vizuale : thjesht prania apo mungesa Si mostër: kuadrate, transekte, ecje, copëza (inçizime, fotografi) Personel i specializuar

%1&G)&1S+.1!/!;K<[!

- informacion në një periudhë të shpejtë - ështe më i lirë

JLM+\+*/.!/!;K<"!!

- fokusim jo i barabartë i të gjithë mikrohabitateve - vështirësi në matjen e dendësisë - kryesisht ( vetëm) grupet që njihen mirë

- jo mostra të gjalla - besueshmëri e vogël


;4T!7EF+G1&+!"##$! d!

%&'OLN.+!ML-O'&!!_!G1&!&L)R.R/-!OE/!*)-+GL3+*+-!/!.1!OE1-)0/c![!!

K)-N1!.1!OE1-)SE!![!!

♦ EXCEL – tabelar universal, ♦ ACCESS – D-base komplekse, paraqitje në shumë forma ♦ TURBOVEG – D-base për shoqërimet bimore ♦ CORINE – D-base për biodiversitetin, kryesisht të ZM

♦ DMAP – për regjistrimin dhe krijimin e hartave të shpërndarjes Bazë për menaxhimin e objektit ( Mulva, Twinspan, GIS, )

%?<9A5AJA@A!A!KA>:A24;7AB4BAB!

!WX1SE.1Y!!Proçesi i përcaktimit të ndërmarrjes dhe vazhdimit të ngjarjeve për zbatimin e aksioneve. Drejtohet nga autoriteti që bën inventarizimin mbi atë çfarë njihet mbi një problem dhe kapacitetit të tij për të adresuar zgjidhjen e problemit.

!JL!M+33'-!G3)-+M+N+*+!Y! Analiza e të dhënave Evidentimi i problemeve Përcaktimi i përparësive Identifikimi i burimeve dhe mundësive njerëzore e financiare për zgjidhjen e tyre Përcaktimi i alternativave dhe zgjedhja e alternativës më të mirë.

43/*/-.1.!N&D/S'&1!.1!G3)-+M+N+*+.!!!" Përcaktimi i qëllimit kryesor !" Përcaktimi i objektivave për realizimin e qëllimit !" Ngritja ose krijimi i një bordi drejtues !" Përcaktimi i habitateve dhe llojeve kyç !" Pregatitja e planit të veprimit për habitatet dhe llojet, përfshirë planin e monitorimit !" Miratimi i planit të veprimit nga bordi drejtues.


;4T!7EF+G1&+!"##$! e!

K'&O+!O&/R.L/S! Përfaqësues të pushtetit lokal Përfaqësues të DPPK ose DShP Përfaqësues të OJQ-ve lokale Pronarë të tokës Përfaqësues të shkencës Përfaqësues të biznesit

AO/-.+M+N+*+!+!E)Q+.)./0/!OE/!33'R/0/!*/!+-./&/S!G3)-+M+N+*+!OE/!*/-)aE+*+!

I)Q+.)./!NDf ?3'R/!NDf habitate me rëndësi ndërkombëtare lloje endemike/subendemike habitate të kërcënuara lloje në rrallim (rënie) habitate me funksion kritik lloje tepër të rrallë zona të rëndësishme për llojet kyç lloje të listave ndërkombëtare

%3)-+!+!0/G&+*+.!.1!E)Q+.).+.633'R+.!!Gjendja aktuale Faktorët që ndikojnë mbi habitatin/llojin Masat/aksionet e deritanishme Objektivat Aksionet/veprimet që propozohen Monitorimi Kostoja

%R/S1*)&&R)!/!>=8`0/!OE/!G'GL33S+S1!3'N)3/!!B1!*+&). B1!*/.). proçes i hapur/transparent harxhim më i madh kohe më shumë burime për grumbullim të dhënash kompromenton OJQ-të kuptim më i mirë i problemeve dhe zgjidhjeve

qeveria më pak e interesuar dhe e gatshme për të marrë përgjegjësitë

bashkërendim: më shumë mundësi për zbatimin e planit të veprimit

presion politik më i madh

!


;4T!7EF+G1&+!"##$! g!

!@49<hIA@A!A!KA>:A24;7AB4BAB!

!WX1SE.1Y!!Ndërhyrje e kontrolluar e njeriut për ruajtjen në gjendje funksionale të larmisë biologjike.

%S/!1SE.1!+!&1-O1S+SE1*!OE/!+!O'*'SO'SE1*Y! Humbje e larmisë biologjike Zhdukje dhe shndërrim i habitateve natyrore Zhdukje e llojeve bimore dhe shtazore Dilema e “lënies së lirë të natyrës” apo “ndërhyrjes së njeriut për administrimin e saj”

JL!M+33'-!*/-)aE+*+Y!!Miratimi i planit të veprimit (përfshirë monitorimin) dhe sigurimi i burimeve financiare Ngritja e autoritetit menaxhues (grup pune, person kontakti, koordinator) Hartimi i një plani të detajuar menaxhimi në zbatim të planit të veprimit Hartimi i një plani të detajuar monitorimi

<=/#"$#*/0-2'($>*(/34->-?$

!!!JLSE!/!&/)3+\'-!*/-)aE+*+-Y!!Autoriteti menaxhues

!" shtetëror (DPPK, DShP, MINISTRI E MJEDISIT, ARM etj) !" privat (përfshirë edhe OJQ-të) !" bashkëpunim mes OQ-ve dhe OJQ-ve

Grup pune ose koordinator Rëndësi të veçantë ka përfshirja e popullsisë lokale në veprimtaritë dhe aksionet konkrete

./:-5/5$

Ruajtje Kontroll Përmirësim,zgjerim Rikrijim Rehabilitim,restaurim.

,0'7$$Ruajtje Kontroll Rritje të popullatës Introduktim


;4T!7EF+G1&+!"##$! i!

!%R/S1*)&&R)!/!>=8`0/!OE/!G'GL33S+S1!3'N)3/!-1!*/-)aE+*!!Të mirat: proçes i hapur/transparent,

më shumë burime e më shumë mundësi për zbatimin e planit të veprimit, rritje e ndërgjegjësimit të publikut, suksesi më i madh, presion më i madh politik në vendimmarrje.

Të metat: harxhim më i madh kohe, kompromenton OJQ-të në rast dështimi, qeveria më pak e interesuar dhe e gatëshme për të marrë

përgjegjësitë e saj.


;4T!7EF+G1&+!"##$! j!

@0*5"$!9(*$!#/15-1*


;4T!7EF+G1&+!"##$! $#!

$ABC%BDEFAGAHA$A$IAHJKAKJ$

$^! 8)&.1S+*+!+!'QR/N.+.! Zonë e mbrojtur (Park kombëtar) Pse është park kombëtar: larmi habitatesh, det, lumë, male, pyje, livadhe, shkurreta, kodra

"^! @/.'O)! Vlerësim i shpejtë i biodiversitetit Pse përdoret kjo metodë ?

V^! >QR/N.+!+!GL-1S! Bimët e larta Bimët mjekësore Bimët e rralla dhe të kërcënuara Shoqerimet bimore

]^! KL&+*/.!SEN/-b'&/!

Florat bazë Dizertacionet

Artikujt shkencorë Raportet e institucioneve shkencore Të dhëna nga përvoja e popullsisë lokale

d^! K)SEN1GL-+*/! Fakulteti i Shkencave Natyrore Instituti i Kërkimeve Biologjike Instituti i Kërkimeve Pyjore Specialistë nga Popullsia Lokale

e^! %1&GL-+*+!+!.1!OE1-)0/!!

Grumbullimi i të dhënave Interpretimi i të dhënave Përcaktimi i specialistëve Hedhja në Data – Base Hedhja në hartë


;4T!7EF+G1&+!"##$! $$!

!7E/*QL33[!Q+*1S+)!/!-R1!GD33+!

Zgjedhja e sipërfaqes provë

Të dhëna ekologjike

Nr. i rilevimit Autori

Data Vendndodhja

Gjatësia gjeografike Gjërësia gjeografike

Lartësia mbi nivelin e detit

Drejtimi

Pjerrësia Lloji i shkëmbit

Skicë e vendndodhjes së rilevimit

Mbulesa e përgjithëshme (%) Të tjera

Përbërja floristike Sasi - mbulesa

!5'&*L3)&!+-0/-.)&+\+*+!

?3'R+ 5)*+3R) J)./('&+) 23/&)


;4T!7EF+G1&+!"##$! $"!

ABC%BDEFAGAHA$A$ABC%FD%IFLFJC%$!

Njohja (Puna parapërgatitore) Renditja Katalogimi Hartografia Identifikimi i grupeve shtazore që do të inventarizohen (lloje të rralla, të kërcënuara, endemike, me interes ekonomik) Literatura/Harta Logjistika lëvizëse

Mjetet për kapje Mjete matëse Mjete vëzhguese Paisje/Veshje Vegla pune

Përbërja e terrenit Masa administrative Specialistët (biologë, zooteknikë, veterinerë)

7E/*QL33[!N1&*+33+!!Lloj i kërcënuar Mjediset ku jeton Si të inventarizohet sipërfaqja model siperfaqet provë Kushtet gjeografike dhe klimatike Biologjia e llojit cikli jetësor shumimi Seleksionimi


;4T!7EF+G1&+!"##$! $V!

!5'&*L3)&+!+!+-0/-.)&+\+*+.!

!Data

Emri i vendit

Moti

Mjedisi abiotik dhe biotik

Emri i llojit

Ngjyra

Përmasat

Dendësia

Pesha

Koha e mbledhjes

Seksi

Raporti seksual

Faza e zhvillimit

Ngjashmëri

Dëmtime/Anomali

Shënime

_____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________

_____________________________________________________________________________________


;4T!7EF+G1&+!"##$! $]!

ABC%BDEFAGAHA$A$K.M%BNJC%$

!8133+*+[ ruajtja dhe menaxhimi i shumëllojshmërisë biologjike

>QR/N.+[ vlerësimi, ruajtja dhe menaxhimi i shpendëve

Si të fillojmë?

$^! 7EM&D.1\+*+!+!-R'EL&+0/!.1!*1G)&1SE*/!Literatura Të dhënat lokale

"^! 5)N.'&1.!F1!-O+N'R-1!*Q+!SEL*133'RSE*1&+-1!Q+'3'(R+N/!Të dhëna klimatiko tokësore (fizike) Klima Hidrologjia Gjeomorfologjia

Faktorët socialë Industri Bujqësi Peshkim Gjueti Turizëm Tregëti Urbanizim

V^! A-0/-.)&+\+*+!+!Q+'O+0/&S+./.+.!Zona: gjeografia Habitatet natyrore Detaje: bimët – drurët e pyllit Kafshët – shpendët

]^ )c shfrytëzimi i njohurive hidrologjia: e Shqipërisë e Ultësirës Perëndimore klima gjeomorfologjia

!Qc! Faktorët socialë Plani i menaxhimit të zonës bregdetare Të dhënat e përftuara nga hartimi i planit të menaxhimit të Karavastasë.

bc Inventarizimi i shpendëve Shpendët e ujit Shpendët e tjerë (në pyll, shkurre, toka rë hapura, duna ranore etj)


;4T!7EF+G1&+!"##$! $d!

Shpendët e ujit: dimërues folezues Folezimi: numërim i foleve me vezë vlerësime Shpendët e pyllit: transekti indeksi pikësor i abondancës

%1&G+3+*+!+!-R1!3+S./!SEG/-O1SE!

?3'R+ 7)S+) I)Q+.).+ 21&/R.R/

23/&1S+*+!+!SEG/-O10/! Llojet e kërcënuara: në nivel lokal – detyra jonë në nivel kombëtar – krahasim me të dhëna të tjera shqiptare (statistika, Libri i Kuq) në nivel ndërkombëtar: - krahasim me vende të tjera

(Libri i Kuq i IUCN, Bird in Europe, Globally Threaten Species)

Llojet me rëndësi ekonomike: p.sh. anatidet (gjueti, ekoturizëm). Llojet endemike.


;4T!7EF+G1&+!"##$! $e!

ABC%BDEFAGAHA$A$OPADEFJC%$

!Pse përdoren si indikatorë?

2/f'&+.1!/!N1.+R!(&LG+! Territori Të ushqyerit Nevoja për korridore Raporti me mjedisin (pylli)

%3)-/.!/!*Q)&1SE.&+*+.!GDR'&! Pozicionimi i gjitarëve Integrimi i organizmave të vegjël Rendimenti me gjitarët

A-0/-.)&+\+*+!+-./(&)3! Të dhënat sasiore/cilësore në çdo parcelë Raportet cilësore mes ngastrave Zonat e riprodhimit Folezimi Streha Femrat Ushqimi Kapaciteti i popullatës

KL&+*/.!/!+-M'&*)b+'-+. (me kosto sa më efektive dhe me kohë sa më të shpejtë) Individë: barinj Inxhinierë pyjesh Anëtarë të OJQ Biologë Agronomë Njerëz që “përdorin”natyrën. Grupe/Institucione: OJQ Institute studimore Agjensi Literatura: Manuale Studime Mjetet e medias Format elektronike

%1&\(R/OER)!/!(R+.)&10/!+-O+N).'&1! 1. Identifikimi 2. Metodat/Sistemimi 3. Konservimi i informacionit/Përdorimi


;4T!7EF+G1&+!"##$! $g!

$^! AO/-.+M+N+*+!+!+-O+N).'&10/!Kush janë në Shqipëri (84) Rëndësia e pyllit për gjitarët (60) Klasifikimi i këtyre llojeve dhe cilët janë prioritarë/obligatorë (12) Lloje kryesisht të pyllit (24) Referimi tek konventat (Rëndësia ndërkombëtare e llojit) (Konventa e Bonit, Bernës, Uashingtonit, Barcelonës) Prioriteti i disa llojeve në Ballkan Kiropterët – “ekonomistët” e natyrës: 30 lloje në Evropë; 26 prej tyre në Shqipëri.

@/.'O).!/!+-0/-.)&+\+*+.!

(Infromacion i shpejtë, i saktë, efektiv. Raporti i informacionit në sasi/cilësi) Metoda indirekte: gjurmët (në tokë , të territorit) Jashtëqitjet Strehat (vendi, era) Degë, fruta, gurë të kthyer Gërmime në tokë (derri, dhelpra) Shenjat në ngrënie (gjaku, frutat etj) Sjellja Fotografimi !

A-./&0+S.+*+6%D/.1S'&1.!

Kush? Kontaktet në natyrë Puna që bëjnë Barinj Gjuetarë Druvarë Alpinistë Marshues Gratë Pyetje direkte/indirekte Kur? Pse? Ngjarje/Pasoja Përpunim i burimeve të informacionit Analiza kohore Shoqërime familjare/Sjellja Si? Në përputhje me mentalitetin Banorë vendas Respektim i traditave Çfarë? Sa?

7E'F1&+*+!-1!./&&/-! Mjete ndihmëse: Bllok shënimesh Skeda të parapregatitura Harta


;4T!7EF+G1&+!"##$! $i!

Aparat fotografik GPS Libra/Figura Çarqe/prozhektorë Çarqet Druri, metalikë etj (sa më pak dëmtues) Vendosje në linjë Vendosje në kuadrat Prania (identifikim direkt) Përmirësim i planit të mbarështrimit Monitorimi (variacioni)

%1&O'&+*+!+!+-M'&*)b+'-+.!

Objektivat: Mbajtja e të dhënave Saktësimi i të dhënave Sistemimi i të dhënave Interpretimi Menaxhimi


;4T!7EF+G1&+!"##$! $j!

M,EBA@AQAHA$N.%$H%BER.AHA$MJF$HIFLPDP%B$%$IAHJKAKJ$$

23/&1S+*!+!'QR/N.+0)0/!Inventarizimi Literatura etj

>QR/N.+0)[ afatgjata - ruajtja e ekosistemit/biodiversitetit Harmonizimi me interesat e popullsisë lokale afatmesme - përdorimi i prodhimeve Ruajtja e taksoneve të rralla e të kërcënuara

23/&1S+*+!+!&&/\+F/0/!OE/!G&'Q3/*/0/!.1!\'-1S!

Klasifikimi i rreziqeve Copëtimi i habitateve/degradim/zhdukje Zhdukja e llojeve Grumbullimi pa kriter i tyre Prerje, djegie e pyjeve Prania e ndotësve të ndryshëm Kullotje pa kriter Mosnjohja e vlerave Ndërtimet pa leje

;&L(1.!G1&!)&&+.R/-! Ndërgjegjësimi i popullsisë lokale dhe shtetit Postera Fletëpalosje Broshura Biseda Artikuj Takime Ekskursione Seminare

Përfshirja/Aktivizimi i specialistëve të fushave përkatëse për ruajtjen dhe Restaurimin

AO/-.+M+N+*+!+!QL&+*/0/!M+-)-b+)&/! Shteti Fondacionet Firma ose shoqëri të interesuara për reklamim Filantropët Të apasionuarit Aktivitete plotësuese


;4T!7EF+G1&+!"##$! "#!

%1&b)N.+*+!+!)3./&-).+0)0/! Përdorimi i ngrohjes diellore Zhvillimi i ekoturizmit Grumbullimi i bimëve mjekësore dhe kultivimi i tyre Zgjidhja e problemit të ujitjes (ndërtimi i stacioneve të pompimit) Përcaktimi i mundësive për përdorimin racional të sipërfaqeve bujqësore

me mjete organike.

9(&+.R)!/!)L.'&+./.+.!*/-)aEL/S! Elementët shtetërore (ARM, DPPK) Pushteti lokal Popullsia lokale Specialistë të ndryshëm (biologë, pylltarë, gjeografë, ekonomistë,

specialistë të turizmit etj) OJQ

I)&.+*+!+!G3)-+.!*/-)aEL/S! Kostoja për çdo zë Shpërndarja në kohë Personat përgjegjës


;4T!7EF+G1&+!"##$! "$!

M,EBA@AQAHA$N.%$H%BER.AHA$MJF$HIFLPDP%B$%$ABC%FD%IFLFJC%$

7E/*QL33!E+G'./.+N[!J1&*+33+!!M#':0*>*[ Grumbullimi pa kriter Grumbullimi masiv Grumbullimi i parakohëshëm Mungesa e monitorimit në terren Mungesa e politikës së konservimit Mungesa e preokupimit për situatën e llojit (kërmillit)

B+-1->*[ pozitive: Eksporti Të ardhura për biznesmenët Të ardhura për vendasit negative: Grumbullim intensiv në disa zona

O#9>:900->-$-$5"$+4"(/&*" nga dogana nga dokumentacioni i subjektit eksportues nga individë që bëjnë grumbullimin libri i kuq

E18-'(*$!"#$1'(8*#&->-([ FSHN – inventarizim/monitorim në terren Inst.Publ./OJQ – sensibilizim i publikut për rreziqet që kërcënojnë llojin Inst.Publ./OJQ – njohje mbi situatën e llojit PP/ARM – masa administrative/legjislative për

përmirësimin e grumbullimit

<3./&-).+0)[$ 859+->$-$!0'5"$>:-$00'7-($

studim/vëzhgim socio-ekologjik i zonave që bëjnë grumbullimin rekomandime për investime në këto zona (vende të reja pune)

gjetje e mundësive për kultivimin artificial (investime për studime pilot)

)"00->-S Ruajtja dhe mbrojtja në nivele të qëndrueshme e popullatave të kërmillit duke krijuar kushte optimale grumbullimi sipas kritereve dhe rekomandimeve të monitorimit të llojit duke mos e dëmtuar atë.

L:7*15-&/5S njohje e situatës së llojit ngritja e sistemit të monitorimit përmirësimet legjislative

I/841"!9(->-: Ministria e Mjedisit, PPK, FSHN, DPD, strukturat liçensuese, OJQ-të, grumbulluesit.


;4T!7EF+G1&+!"##$! ""!

%3)-+!+!*/-)aE+*+.!

$L:7*15-&/$/=/58419#5"#!_$!0+.c! 1. Njohje e situatës së llojit

grumbullim/studime të deritanishme vëzhgim socio-ekonomik inventarizime/sondazhe në zonat më të preokupuara trainim i punonjësve /grumbulluesve për njohjen e biologjisë së llojit dhe situatës së tij në vend analizë e situatës institucionale (në raport/lidhje me PRMK)

2. Sensibilizimi vlerësimi i pasurive natyrore dhe përdorimi racional i tyre punë me shkollat (fëmijët) dhe me grumbulluesit kryesorë punë me subjektet private dhe me grumbulluesit tradicionalë

L:7*15-&/5$/=/5>*8">!_"`V!0R/.c! 3. Përmirësimet legjislative analizë e situatës aktuale legjislative mbi llojin (krahasuese) sugjerime dhe përpunim i rekomandimeve në raport me institucionet hartimi i amendamenteve/rregulloreve administrative ngritja e autoritetit menaxhues rishikim i aspekteve koordinuese dhe bashkëvepruese 4. Sensibilizimi/Monitorimi pilot rritja e nivelit të pjesëmarrjes dhe informimit për llojin monitorimi pilot dhe studimi i plotë mbi llojin trainim mbi teknikat e grumbullimit dhe biologjinë e llojit 5. Projekt pilot për kultivimin artificial trainim mbi kultivimin artificial ripopullim i zonave të prekura mbështetje logjistike

L:7*15-&/5$/=/567/5"!_]`d!0R/.c! Ngritja e një sistemi monitorimi

J^J^K!Biodiversiteti Integrimi Social/ekonomik Inventarizimi Bashkëveprimi Investime Vlerësimi i cilësisë së Sensibilizim habitatit Trainime Rekomandime për shkurtimin Popullim me llojin e kohës së grumbullimit Ripopullim


;4T!7EF+G1&+!"##$! "V!

M,EBA@AQAHA$N.%$H%BER.AHA$MJF$HIFLPDP%B$%$K.M%BNJC%$7E/*QL33[!?)(L-)!/!J)&)0)S.)S1!

!Identifikimi i rreziqeve Klasifikimi i tyre Zgjidhjet 1. Orientimi kryesor 2. Objektiva afatgjatë 3. Objektivat e planit të menaxhimit 4. Faktorët ndikues 5. Objektivat veprues

$^>&+/-.+*+!N&D/S'&! Ruajtja e biodiversitetit në Karavasta

"^!>QR/N.+0).!)M).(R).1! Rritje e numrit të shpendëve folezues Rënie e numrit të shpendëve Ndërgjegjësimi i popullsisë lokale Qëndrim keqdashës ndaj natyrës Ruajtja e habitateve natyrore Shkatërrim i habitateve natyrore Orientim drejt një bujqësie organike Ndotje nga kimikatet Njohja e zonës nga publiku jo lokal Humbje e interesit për zonën Zhvillim i ekoturizmit Presion mbi natyrën

V^>QR/N.+0).!/!G3)-+.!.1!*/-)aE+*+.!

Zbërthim i objektivave afatgjatë A. Rritja e numrit të shpendëve folezues

Rritje e numrit të Pelikanit kaçurrel Rritje e numrit të shpendëve grabitqarë

B. Ndërgjegjësimi i popullsisë lokale

Rritje e informimit mbi pasuritë e zonës Rritje e pjesëmarrjes në OJQ-të lokale Aktivitete konkrete nga OJQ-të lokale

C. Zhvillimi i ekoturizmit

Zhvillimi i infrastrukturës mjedis-dashëse Organizimi i guidave turistike Propogandimi i vlerave të zonës


;4T!7EF+G1&+!"##$! "]!

]^!5)N.'&1.!-O+NL/S!-1!'QR/N.+0).!/!G3)-+.!.1!*/-)aE+*+.! A. Rritja e numrit të shpendëve folezues

Rritje e pelikanit kaçurrel Mungesa e ushqimit Vrasja e të rriturve Shkatërrimi i foleve

C(R+OER)! Vendosje e rojeve gjatë sezonit të folezimit Sjellja e materialit ndërtues të foleve Kontrolli i rregullt i kolonisë (monitorim) Ndërgjegjësimi për vlerat e pelikanit (ekoturistike) Presion pranë organeve shtetërore për zbatimin e ligjit B. Ndërgjegjësimi lokal

Rritja e informimit

d^!>QR/N.+0).!0/G&L/S! Postera, fletëpalosje, puna me median biseda në shkolla ekskursione të shoqëruara hapje e qendrës së informacionit


;4T!7EF+G1&+!"##$! "d!

M,EBA@AQAHA$N.%$H%BER.AHA$MJF$HIFLPDP%B$%$OPADEFJC%$!1. Ku fillon planifikimi 2. Cilët janë elementët kryesorë 3. Si realizohet proçesi i planifikmit 4. Cilët janë aktorët kryesorë 5.Roli i OJQ-ve dhe popullsisë lokale

JL!M+33'-!G3)-+M+N+*+! Analizë e mjedisit biologjik e social Problemet/Rreziqet aktuale e potenciale Listimi i tyre Roli i vrojtuesve Ndërlidhja Prerjet e pakontrolluara të pyjeve Kapacitetet e SHPRR Kullotja Zjarret Gjuetia Hapje rrugësh Përmirësim rruge Hapje guroreje Ndikime nga njeriu Ndërtimet pa leje në pyje Ndotja e mjedisit në pyll Turizmi Vizitorët

7EN)F/.!/!-O1&ED&R/S!-1!*R/O+S!

Natyrore: homogjenizimi i habitateve Rënie e biodiversitetit Suksesionet natyrore Konkurrenca për ushqim Armiqtë natyrorë Organizative: kapacitetet e SHPRR Ndërlidhja Vlerësimi i rezultateve Rishikimi: hapje korridoresh Mbrojtje nga zjarret Pronësia

>QR/N.+0+!S.&)./(R+N! Mbrojtja e gjitarëve të mëdhenj duke përmirësuar cilësinë e popullatave në Shqipëri/Rajon


;4T!7EF+G1&+!"##$! "e!

8133+*+!Menaxhimi/Përdorimi i kapaciteteve të OJQ-ve për të arritur objektivin sipas planit të ndërtuar

>QR/N.+0).!)M).*/S1*[ statusi i llojeve Identifikimi i habitateve kritike Vlerësimi i qëndrueshëm i komunitetit lokal Kuadri ligjor Përfshirja e popullsisë lokale në planin e veprimit

Zhvillimi i aktiviteteve ekonomike të orientuara ndaj objektivave Ngritje e ndërgjegjes publike

>QR/N.+0).!)M).(R).1[ Krijimi i kapaciteteve lokale Përfshirja e popullsisë lokale në hartimin e planit të

veprimit

@)S). (në varësi të kohës dhe kostos): Krijimi i strukturave të dialogut

Trainime për kapacitetet lokale Asistencë teknike për popullsinë lokale në hartimin e

planit të veprimit Informimi i popullsisë lokale/Publikime Edukimi i publikut/Ndërgjegjësim Ngritja e strukturave vendimmarrëse lokale me përfaqësim të gjërë

23/&1S+*+!6!K'&O+!Pjesëmarrje e gjërë Konsensus i gjërë Popullsia lokale OJQ Institute kërkimore shkencore Institute publike administrative Ekspertë Barinj Përdorues të tokës Pylltarë Gjuetarë Biznesmenë

!

WO'!.1!.E'.1!*/-)aE+*Y!1. përmirësim: rrallim drurësh, heqje e degëve 2. rehabilitim habitati 3. krijim habitati 4. rezervat ushqimore 5. rrethime, gardhime 6. krijim shteg-kalimesh 7. vendosje tabelash, stendash 8. ngritje qendrash informimi dhe infrastruktura turistike 9. ripopullim, shtim i llojit


;4T!7EF+G1&+!"##$! "g!

Qendra Rajonale e Mjedisit për Evropën Qendrore e Lindore (REC)

është një organizatë ndërkombëtare jopartizane, joavokate, jofitimprurëse me mision mbështetjen për zgjidhjen e problemeve

mjedisore në Evropën Qendrore e Lindore (EQL). Qendra e përmbush misionin e saj duke nxitur bashkëpunimin ndërmjet organizatave

joqeveritare, qeverive, bizneseve dhe aktorëve të tjerë mjedisorë, si dhe duke mbështetur shkëmbimin e lirë të informacionit dhe pjesëmarrjen

e publikut në vendim-marrjen mjedisore.

REC është krijuar në 1990 nga Shtetet e Bashkuara, Komisioni Evropian dhe Hungaria. Sot REC, bazohet ligjërisht në Kartën e REC,

nënshkruar nga 28 vende dhe Komisioni Evropian dhe në një marrëveshje ndërkombëtare me qeverinë hungareze. REC ka zyrën

qendrore në Szentendre, Hungari dhe zyrat e vendeve në secilin prej 15 vendeve përfituese, të cilat janë:

Shqipëria, Bosnja-Hercegovina, Bullgaria, Kroacia, Republika Çeke, Estonia, Hungaria, Letonia, Lituania, RIJ e Maqedonisë, Polonia,

Rumania, Serbia-Mali i Zi, Sllovakia dhe Sllovenia. Donatorët më të fundit janë Komisioni Evropian dhe qeveritë e Shqipërisë, Austrisë, Belgjikës, Bosnje-Hercegovinës, Kanadasë,

Kroacisë, Republikës Çeke, Danimarkës, Estonisë, Finlandës, Gjermanisë, Hungarisë, Italisë, Japonisë, Letonisë, Lituanisë, RIJ të

Maqedonisë, Hollandës, Norvegjisë, Polonisë, Serbi-Malit të Zi, Sllovenisë, Suedisë, Zvicrës, Mbretërisë së Bashkuar dhe Shteteve të Bashkuara, si dhe organizata të tjera ndërqeveritare dhe institucione

private.

INVENTARIZIMI I BIODIVERSITETIT -...

Documents

Transcript of INVENTARIZIMI I BIODIVERSITETIT -...