FAQE 1Shkurt 2015; Nr. 9(314)

Kryeredaktor: Halil RAMA ; Zv/Kryeredaktor: Sakip Cami Email: veterani.obvl@yahoo.com / website: WWW.VETERANIOBVL.ORG

GAZETË PERIODIKE. NR. 2 (314) Shtator 2015 ÇMIMI: 30 LEKË

ORGANIZATA E BASHKUAR E VETERANËVE TË LUFTËS ANTIFASHISTE NACIONALÇLIRIMTARE TË POPULLIT SHQIPTAR (OBVL)

PRESIDENTI GARANTON DIPLOMATËT E HUAJ PËR THELLIMIN E MARRDHËNIEVE NË TË MIRË TË QYTETARËVE

Integrimi në BE, alternativa evetme e së ardhmes së Shqipërisë

70- vjetori i krijimit,Brigada e VIII njohu vetëm fitore

FAQE 4 FAQE 6

Johanna Neumann kujtonhumanizmin shqiptar gjatë

viteve të Luftës së DytëBotërore

Shqiptarët dheDita e Kujtesës së

HolokaustitIlir Ikonomi /Zëri i Amerikës

103 vjet nga lindja e një prej figurave mësimpatike, më të mençura, më fisnike dhe një ngaudhëheqësit kryesorë të PKSh dhe LANÇ-it

Dr. YmerDishnica, isakrifikuari i madh

Korçë, pasardhësitgarantojnë vijimësinëe degës së OBVL-së

FAQE 6

Elez RamadanMorina, veteran i

shquar i luftësdhe i shërbimit

shëndetësorNga XHEMAL MEÇIStudiues, "Mjeshtër i Madh"

FAQE 10

• Ky vit që sapo kemi nisur është një vit me shumë sfida dhe sprova tëforta për vendin tonë. Sipas kreut të shtetit, reformat në ekonomi, nësistemin e drejtësisë, në sistemin shëndetësor dhe atë arsimor, luftakundër krimit të organizuar dhe korrupsionit, forcimi i institucionevedemokratike janë në qendër të interesit publik dhe qytetarëve tanë

Johanna Neumann, e cila banon në Silverspring afërUashingtonit, ka një lidhje të

veçantë me Shqipërinë. Bashkë meprindërit e saj hebrej, ajo e kaloigjithë periudhën e Luftës së DytëBotërore në Shqipëri. Johanna ishtefëmijë në atë kohë por kujtimet ngaShqipëria i ka të pashlyera. Ajo thotëse Besa, fjala e dhënë e shqiptarëve,i shpëtoi jetën familjes së saj në Sh-qipërinë e pushtuar. Me rastin e Ditëssë Përkujtimit të Holokaustit, Zëri iAmerikës transmetoi intervistën qëkolegu Ilir Ikonomi i mori zonjës New-mann.

Në shkurt të vitit 1939, kur nëGjermani jeta për hebrejtë ishte bërëe rrezikshme, familja Newmann u nisdrejt Shqipërisë me synimin për tëarritur në Amerikë. Pse pikërisht nëShqipëri? Sepse familja e saj kishtemundur të marrë viza në legatën sh-qiptare në Berlin.

Arritëm në Shqipëri më 1 mars1939, por në prill, vendi u pushtuanga Italia. Konsulli i Shteteve tëBashkuara në Tiranë në atë kohë ulargua për në Napoli kështu që ne nukmundëm të marrim dot viza ameri-kane dhe mbetëm në Shqipëri. Nëfillim jetonim në Durrës. Atje kishterreth 60 hebrej austriakë dhe jetonimtë gjithë bashkë. Pastaj vendosëm tëmerrnim me qera një banesë të vogëlnë fshatin Shkozet të Durrësit.

Vijon në faqen 3

Janë përmbushur përgjithësishtdetyrat e objektivat në përputhjeme Statutin e OBVL dhe udhëz-imet e dhëna nga Kryesia ePërgjithshme...

Skënderbegësat eviteve ''60-të festojnëTitullin e "Mjeshtrittë Madh", Isa Tare

BAJRAM NDREU,BIR I SHQUAR I NJËFAMILJE TË MADHE

Pas ceremonisë në Presidencë,një tjetër takim festiv me studentëtë asaj plejade kur nisi karrierënsportive

Nga Halil RAMA FAQE 11

Personaliteti i madh shqiptar Y. Dishnica,mundi më së fundi të kthehet i lirë në Tiranënë vitin 1995, i lodhur por optimist. I përnd-jekur, por i pa përkulur nga shtypja e gjatë.Në vitin 1994, me gjith moshën jo të re, zgjid-het kryetar i Organizatës së Bashkuar të Vet-eranëve të Luftës Antifashiste Nacional Çlir-imtare të Popullit Shqiptar (OBVL) të cilën edrejtoi me devotshmëri e përkushtim deri nëçastet e fundit të jetës së tij.

Lamtumirë Hazis RAMA!Më 8 janar të këtij fillim viti (2015)

iu dha lamtumira e fundit ish veter-anit të LANÇ, Hazis Fali Rama. Famil-jarë, miq, të afërm, shokë, bash-këluftëtarë e bashkëpunëtorë tëshumtë e përcollën atë për në banesëne fundit me të gjitha nderimet që meri-tonte. (Vijon në faqen 5)

90 vjet histori tëlegjendës sëaviacionit shqiptar

90 vjet jetë, 90 vjet histori për EdipOhrin, sepse nga Normalja e Elbasanit, është pjesëmarrës aktiv në Luftën Na-cional Çlirimtare bashkë me vëllainDashamirin dhe motrat Edibenë dheHyrmeten. Pas luftës, pas çlirimit të Sh-qipërisë, Edip Ohri i kushtohet profesion-it të ushtarakut, aviacionit, duke u bërëedhe komandant i Forcave Ajrore të Ush-trisë Shqiptare, për tu shëndërruar në“Legjendën e aviacionit shqiptar”...

FAQE 8

Historia e pinjollittë fisit emërndri-tur në historinë ekombit që përbal-loi me dinjitetpeshën e rëndë tëpersekutimeve tëshumta gjatëregjimit komunist

FAQE 2 Shkurt 2015; Nr. 2(314)

AKTUALITET

- Përmbyllja e pavarësisë sëmbikëqyrur më 10 shtator2012, shihet si një mundësipër shtyrjen më tej tëhapave për integrimin eKosovës. Sfida më e afërtpër shtetin e ri është heqjae vizave, por kryesorjambetet aspirata për hyrjennë NATO dhe integrimin nëBE

Shpallja e pavarësisë sëKosovës më 17 shkurt 2008,ishte kurorëzimi i një rrugëti-mi të dhimbshëm lotësh egjaku për popullsinë shqiptareatje. Për vite me radhë, deri nëqershor të 1999-ës, shqiptarëtvuajtën pasojat e spastrimitetnik nga ushtria e Millo-sheviçit. Pas përfundimit tëluftës dhe vendosjes së trupavendërkombëtare në Kosovë, nënëntor 2005 nisi zyrtarisht pro-cesi për statusin përfundimtar.

Prej 13 qershorit të vitit1999, kur forcat serbe udetyruan të largoheshin ngaKosova, ky vend administrohejnga misioni i Organizatës sëKombeve të Bashkuara UNMIKdhe institucionet demokratiketë Kosovës: Kuvendi, Presiden-ti dhe qeveria. Edhe pse Ser-bia nuk kishte kontroll mbiKosovën, në rezolutën 12 44 tëKëshillit të Sigurimit, disaherë përmendej se Kosova ësh-të protektorat i OKB-së, por ju-ridikisht pjesë e RepublikësFederale të Jugosllavisë. Më 2

Ilir Ikonomi /Zëri i Amerikës

(vijon nga fq.1)

Johanna dhe familja e saj kishinmbetur pa shtetësi sepse gjermanëtnuk ua zgjatën afatin e pasaportave.

"Kur Mbreti Zog u bë me djalë, më 5prill 1939, nga gëzimi ai vendosi të najepte të gjithë neve hebrejve shtetës-inë shqiptare, pra ne do të ishim bërështetas shqiptarë nëse Shqipëria nukdo të ishte pushtuar".

Në vjeshtë të vitit 1940, kur filloi

7-vjet nga shpallja e pavarësisë - Zyrtarisht, deri më sot, Republikën e Kosovës e kanë njohur 109 shtete

Rruga e Kosoves drejt Pavarësisë

shkurt 2007 i dërguari specialpër statusin e Kosovës, MarttiAhtisaari, dorëzoi propozimin etij në Prishtinë dhe Beograd,për pavarësinë e kushtëzuartë Kosovës, hap që çoi drejt kr-ijimit të shtetit të pavarur.Pasi u mbajtën disa raundebisedimesh, Kosova u shpall epavarur më 17 shkurt 2008.

Zyra Civile Ndërkombëtaremori përsipër mbikëqyrjen ezbatimit të pavarësisë. Pakditë më vonë, një grupvendesh që njohën pavarësinëe saj themeluan Grupin Drej-tues që do të mbikëqyrte shte-tin e ri. Plani i Ahtisaarit nuku zbatua kurrë në veriun ebanuar me shumicë serbe, ku

nuk njihen dhe nuk pranoheninstitucionet e shtetit të Kos-ovës.

Plani parashikonte krijimine një komune të re në veriune Mitrovicës, që nuk ështëzbatuar deri më tani. Më 9 dh-jetor 2008, vendin e UNMIK ezuri misioni europian për sun-dimin e ligjit EULEX. Më 22korrik 2010, Gjykata Ndërko-mbëtare e Drejtësisë konfir-moi përmes mendimitkëshillëdhënës se pavarësia eKosovës nuk ka shkelur asnjënen të Ligjit Ndërkombëtar.Nga marsi i vitit 2011, Prish-tina dhe Beogradi kanë nisurbisedimet në Bruksel për njëseri çështjesh. Këto bisedime

teknike u pasuan nga ato nënivel kryeministrash, membajtjen e katër raundeve tëdialogut mes ish kryeministritkosovar Thaçi e atij serbDaçiç, si dhe një takimi mespresidentëve Jahjaga e Ni-koliç.

Përmbyllja e pavarësisë sëmbikëqyrur më 10 shtator2012, shihet si një mundësipër shtyrjen më tej të hapavepër integrimin e Kosovës. Sfi-da më e afërt për shtetin e riështë heqja e vizave, por krye-sorja mbetet aspirata për hyr-jen në NATO dhe integriminnë BE. Zyrtarisht Kosova e pa-varur është njohur nga 109prej gjithsejt 193 Shteteveanëtare te OKB-së. Nder këtojanë 24 prej 28 shteteve teBashkimit Evropian si dhe

Shtetet e Bashkuara tëAmerikës. Kosova, zyrtarishtRepublika e Kosovës, ështështet i pavarur në EvropënJuglindore. Shtrihet në qendërtë Gadishullin Ballkanik dhekufizohet në veri me Serbinë,në juglindje me Republikën eMaqedonisë, në jugperëndimme Shqipërinë dhe në perën-dim me Malin e Zi. Ka sipër-faqe prej 10.887 km² dhe pop-ullsi prej 2 milion banorësh,prej të cilëve afro 600 mijë ban-ojnë në Prishtinë, kryeqytetindhe qendrën më të rëndë-sishme të vendit. Shumicadërmuese e popullsisë janëshqiptarë, ndërsa komunitetettjera përfshijnë serbët, turqit,boshnjakët, romët/ashkalin-jtë dhe goranët.

Johanna Neumann kujton humanizmin shqiptar gjatë viteve të Luftës së Dytë Botërore

Shqiptarët dhe Dita e Kujtesës së Holokaustitlufta Italo-Greke nga territori i Sh-qipërisë, familja u detyrua të zhven-dosej në Berat sepse Durrësi u shpallzonë strategjike nga italianët. Johan-na kujton se pritja nga njerëzit në Be-rat ishte e jashtëzakonshme. Ajo ekujton kështu një ditë Bajrami në Be-rat: "Fqinjët na sillnin pilaf, bakllava,kadaif dhe gjëra të tjera të mira. Pastajna ftonin të shkonim bashkë me ta nëxhami".

Të gjithë e dinin se ne ishim he-brej, por ky nuk ishte fare problem,kujton Johanna.

"Mendoj se koncepti i Besës dhe iKanunit u demonstruan mjaft qartë

gjatë gjithë atyre viteve dhe ne upritëm me krahë hapur nga të gjithë.Ne kishim shumë miq shqiptarë, njih-nim shumë shqiptarë, qofshin qyteta-rë privatë apo zyrtarë të qeverisë. Atabënim çmos që të na ndihmonin".

Johanna tregon se si para dyvjetësh, foli në një shkollë të mesmetë Hamburgut në Gjermani dhe bëri njëkrahasim që i la në heshtje nxënësit:"U thashë atyre se Shqipëria, në atëkohë ishte një vend me 1 milion ban-orë dhe me një përqindje të lartë anal-fabetizmi, një vend që nuk shquhej sii pasur apo si intelektual, mirëpo përnga niveli moral ata ishin mjaft lart.Nga ana tjetër, Gjermania ishte njëvend mjaft intelektual, me poetë, his-torianë, shkencëtarë dhe kompozitorëpor që ra poshtë në nivelin që e dimëtë gjithë".

Pas Beratit, familja e Johanës uzhvendos në Lushnje, pastaj përsëri nëShkozet dhe më vonë në Tiranë. Ata undihmuan sidomos nga një familje membiemrin Pilku.

"Familja Pilku u ekspozua plotësishtpër shkakun tonë. Gjermanët mund tëkishin zbuluar se ne ishim hebrej dheata mund ta kishin pësuar. Nuk mundtë gjenden dot fjalë për të lavdëruar tëgjithë ata njerëz që shpëtuan hebrejtëme çdo çmim, përfshirë disa njerëz nëqeverinë e ashtuquajtur kukull, siMustafa Kruja, i cili ishte në dijeni tëkësaj situate. E gjithë kjo diktohej ngaKanuni dhe nga Besa. Njerëzit kishindhënë fjalën dhe fjala e dhënë nukmund të kthehej. Ata e pohonin vetë:nëse të jap fjalën se do të të fsheh e dotë të shpëtoj e nëse nuk e bëj këtë,atëherë do të turpërohem përparavetes, përpara familjes dhe tërë fs-hatit".

Vite më parë, një shoqe e saj e fëm-ijërisë, Erika Përmeti, e ndihmoi të lid-hej me pasardhësit e familjes Pilku qëdikur i kishte ofruar strehë. Kjo u bënxitje që Johanna dhe familja e saj tëshkonin për një vizitë në Shqipëri nëvitin 2007.

"Kur arritëm në aeroportin e Ti-ranës, aty ishte Edit Pilku, djali i famil-jes Pilku. Ishte e pabesueshme që potakoheshim pas 62 vjetësh. Ne ishimndarë kur ishim 12 vjeç dhe luanimbashkë".

Johannës i bëri përshtypje të thellëpritja në Shqipëri. Ajo vizitoi Beratin,Lushnjen dhe Tiranën. Por në Durrëspritja ishte e jashtëzakonshme.

"Kur zbritëm nga makina, banda fry-more e qytetit na përshëndeti me hym-inet kombëtare të Shqipërisë dhe Izra-elit. Ishte diçka e mrekullueshme. Atakishin vënë jashtë Bashkisë flamurinshqiptar, flamurin amerikan dhe atëizraelit".

Ndërkohë që nga xhamia përbri vi-nin tingujt e Muezinit, asaj i bëri për-shtypje të madhe fakti që pikërisht aty,përpara bashkisë dëgjoheshin njëko-hësisht lutjet myslimane dhe himniizraelit, një simbolikë që ajo thotë senuk do ta harrojë kurrë.

Johanna ruan një kujtim të çmuarnga vitet e luftës në Shqipëri. Është kjopikturë që i ati i saj realizoi në qen-drën e Tiranës rreth 70 vjet më parë.

"Mendoj se Shqipëria, megjithëse evogël dhe megjithë problemet e saj,duhet të jetë një shembull për botënse çmund të bëjë humanizmi".

Në vitin 1939 jeta e Johanës morinjë kthesë, shqiptarët i dhanë strehëdhe e mbrojtën. Ata mbrojtën jo thjeshtnjë familje por një çështje shumë mëtë madhe njerëzore.

FAQE 3Shkurt 2015; Nr. 9(314)

AKTUALITET

- Ky vit që sapo kemi nisur ështënjë vit me shumë sfida dhe sprovatë forta për vendin tonë. Sipaskreut të shtetit, reformat nëekonomi, në sistemin e drejtësisë,në sistemin shëndetësor dhe atëarsimor, lufta kundër krimit tëorganizuar dhe korrupsionit, forci-mi i institucioneve demokratikejanë në qendër të interesit publikdhe qytetarëve tanë

Presidenti i Republikës Bujar Nis-hani gjatë takimit të përvitshëm mediplomatët e huaj të akredituar nëShqipëri ka siguruar thellimin e mar-rdhënieve në të mirë të qytetarëve."Ju falenderoj për bashkëpunimin etreguar gjatë vitit të kaluar dhe vlerë-soj lart rezultatet e përpjekjeve tona tëpërbashkëta. Diplomatët luajnë një roltë jashtëzakonshëm , në forcimin dheformimin e këtyre marrëdhënieve. Jusiguroj për vullnetin tim të palëkun-dur për thellimin e këtyre mar-rëdhënieve në të mirë të qytetarëvetanë", -ka thënë kreu i shtetit shqiptar.

Gjatë fjalës së tij, presidenti Nis-hani veçoi fi llimisht ngjarjet nëFrancë si tronditëse dhe që imponojnëqë bashkëpunimi mes vendeve të jetëmë i ngushtë për t'i bërë ballërreziqeve që cënojnë lirinë."

Në fillim të janarit u shënua nganjë ngjarje thellësisht tronditëse përnjë vend mik, një anëtare themeluesetë BE-së, një kërcënim për lirinë dheçdo vend të lirë, nga një sulm barbarndaj revistës satirike "Charlie Hebdo",që përshkallëzoi në një pengmarrje. "Kyakt i rëndë u dënua nga të gjitha au-toritetet shqiptare dhe buçiti si një je-honë alarmi. Na rikujtoi të gjithëvesesa e brishtë është bota ku jetojmëdhe sesa brenda dhe pranë nesh mundtë jetë rreziku që na kanoset,-deklaroipresidenti Nishani. Në vijim të dek-laratës, presidenti i Republikës ushpreh se viti i kaluar ka qenë imbushur me sfida për paqen ndaj dhenënvizoj nevojën e bashkëpunimit." Sëpari: Solidarizohemi me Francën jovetëm si një vend mik , dhimbjen emadhe, por edhe me dënimin e prerëndaj sulmeve terroriste.

Së dyti: Një mesazh bashkimi rrethvlerave njerëzore , lirisë, shprehjes sëmendimit, besimit etj.

Pjesëmarrja dhe ecja krah për krahe përfaqësuesve tanë fetarë ishte njëmesazh modest, i asaj që arriti të bëjëliria në Shqipëri.

Së treti: Një mesazh bashkëpunimitë gjithanshëm për të luftuar më mirërrezikun që na shfaqet në forma të rejae sfi duese",tha presidenti Nishani.

Duke vlerësuar marrjen e statusitkandidat, Presidenti shtoi se integri-mi në Europë është e vetmja alterna-tivë e së ardhmes së vendit. Por për tubërë pjesë e familjes europiane janëtë domosdoshme reformat në disa sek-torë të vendit dhe më kryesorja ajo nëdrejtësi. "Ngjarja më e spikatur përShqipërinë e shqiptarët ishte ajo eQershorit, një hap më para në proces-in jo të lehtë të integrimit europian.Jua garantoj se integrimi europian,mbetet palëkundur e vetmja alterna-tivë e së ardhmes së Shqipërisë.

Integrimi europian është zgjedhja eklasës politike dhe e qytetarëve sh-qiptarë",-theksoi kreu i shtetit sh-qiptar.

Shqipëria do të vazhdojë politikën e

Presidenti i Republikës, Sh. T. Z. Bujar Nishanii ka dërguar një mesazh Presidentit XhorxhoNapolitano ku vlerëson maksimalisht bash-

këpunimin me të dhe kontributin e tij gjatë kohës qëishte në krye të Republikës italiane.

"I nderuar Shkëlqesi President,I dashur Xhorxho,

Pas lajmit të dorëheqjes tuaj nga detyra e Presidentittë Republikës italiane, të cilin jam i bindur se e kenimarrë jo pa vështirësi, por me ndjenjën e përgjegjë-sisë më të lartë shtetërore, dëshiroj t'ju përcjell vlerë-simin dhe kënaqësinë maksimale që pata në bash-këpunimin me ju gjatë kohës në detyrë.

Ju garantoj se do të mbeteni gjatë e pashlyeshëm jovetëm në historinë politike të vendit e popullit tuaj sinjë personalitet peshërëndë e shkëlqimplotë, me kon-tribut dhe ndikim të madh në politikë në përballimine kohëve të vështira e sfidave reale për Italinë, por

Integrimi në BE, alternativa evetme e së ardhmes së Shqipërisë

Presidenti garanton diplomatët e huaj për thellimin e marrdhënieve në të mirë të qytetarëve

fqinjësisë së mirë

Presidenti ka siguruar ambasadorëte huaj se Shqipëria do të vazhdojë poli-tikën e fqinjësisë së mirë. "Politikajonë e fqinjësisë së mirë dhe bash-këpunimit rajonal shoqërohet meavokaturën e shqiptarëve në Mali tëZi, Maqedoni e kudo ndodhen. Serbiatë reflektojë në raport me qytetarët ePreshevës, për përmirësimin e kush-teve ekomomike, arsim, shëndetësietj. Mbetemi të bindur se zbatimi ishpejtë dhe i plotë i marrëveshjes sëOhrit është kusht për të përmbushurdhe vënë në jetë të drejtat e sh-qiptarëve atje. Ne do të vazhdojmë tëmbështesim pjesëmarrjen e Kosovësme të drejta të plota në të gjitha foru-met europiane dhe ndërkombëtare,-përfundoi kreu i shtetit, Bujar Nishani.Ai veçoi gjithashtu vizitën që Ati iShenjtë, Papa Françesku zgjodhi të bëjënë Shqipëri. Jo thjesht sepse Shqipëriaishte vendi i zgjedhur për çeljen e taki-meve papnore me Evropën, por përthellësinë dhe jehonën e pashuar tëmesazheve dedikuar ne shqiptarëve, epërmes nesh edhe për të gjithë botën.

Duke i bërë jehonë forcës dhe rez-istencës së treguar nga populli shqiptarnë kohë vuajtjesh, e gjallërisë së sot-me rinore, Papa Françesku, e cilësoi

Shqipërinë si një pasuri për mbarëkontinentin evropian, nga ku buronshpresa që duke jetuar në drejtësi,paqe dhe vëllazëri do të vazhdojmë tëjemi një dëshmi mbresëlënëse nëmarrëdhëniet mes pjesëtarëve tëbashkësive tona fetare.

2015-ta, vit me shumë sfida dhesprova të forta për vendin tonë

Presidenti Nishani tha në gjatë

takimin e përvitshëm me diplomatëte huaj të akredituar në Shqipëri se kyvit që sapo kemi nisur është një vit meshumë sfida dhe sprova të forta përvendin tonë. Sipas kreut të shtetit,reformat në ekonomi, në sistemin edrejtësisë, në sistemin shëndetësordhe atë arsimor, lufta kundër krimittë organizuar dhe korrupsionit, forci-mi i institucioneve demokratike janënë qendër të interesit publik dheqytetarëve tanë. Presidenti i repub-likës shprehu bindjen se këto dhe tëtjera do të përkthehen në përgjegjësi,angazhim, përpjekje dhe kontribute tëtë gjithë aktorëve të shoqërisë sonë,politikës në përgjithësi, Parlamentit,Qeverisë, shoqërisë civile dhe kujtdotjetër dhe në bashkëpunim të pandër-prerë me miqtë dhe partnerët tanë, tëmbërrijmë një stad më të përparuaredhe në këtë vit.

"Ky vit përmban dhe dy simbolika tëveçanta: 2015 shënon 25-vjetorin e rrë-zimit të diktaturës komuniste në Sh-qipëri, diktaturës më monstruoze nëEvropë, e cila e shkëputi Shqipërinëdhe shqiptarët për gati pesë dekada ngabota e qytetëruar, e zhyti një popull tëtërë në varfëri ekstreme dhe izolim tëskajshëm. Ndali civilizimin, dënoi tëdrejtën për besim, tjetërsoi pasionindhe koshiencën njerëzore", u shprehkreu i shtetit. Zoti Nishani kujtoi sepërmes mosharresës dhe përkujtimitne evidentojmë dallimin e madh mi-dis asaj që kemi vuajtur dhe asaj çkakemi arritur si një inspirim i fortë përtë shkuar më përpara.

Ky vit është gjithashtu viti izgjedhjeve lokale, ku shoqëria, insti-tucionet përgjegjëse dhe çdo qytetar dotë duhet të konfirmojë standardet dhepraktikat më të mira të demokracisëdhe lirisë.

Nishani mesazh NapolitanosKontributi juaj historik dhe i pashlyeshëm në përballimin e sfi dave reale për Italinë

edhe për shtetin e popullin shqiptar, fqinjët e partnerëttuaj strategjikë.

I kam ende të gjalla mbresat e vizitës tuaj shumë tësuksesshme në Shqipëri, që zhvilluat në mars të vitit tëkaluar, dhe mesazhet kuptimplota e inkurajuese nëforcimin e marrëdhënieve dypalëshe, dhe veçanërishtpremtimin se së bashku do të fitojmë kauzën për inte-grimin e Shqipërisë në Bashkimin Evropian.

Me këtë rast, dëshiroj edhe një herë t'ju përcjellvlerësimin maksimal për mbështetjen që ju dhe vendijuaj i keni dhënë Shqipërisë e popullit shqiptar gjatëkësaj kohe, për realizimin e reformave demokratike,për avokaturën e zëshme për integrimin euro-atlantikdhe evropian të Shqipërisë, si dhe për pritjen bujare edinjitoze të emigrantëve e studentëve shqiptarë në Ita-li.

Duke ju uruar shëndet të plotë dhe çdo të mirë në jetëntuaj private, më lejoni i dashur mik, t'ju përcjell sigu-rimet e konsideratës sime më të lartë." - përmbyllet me-sazhi i Presidentit të Republikës.

FAQE 4 Shkurt 2015; Nr. 2(314)

Personaliteti i madh shqiptar Y.Dishnica, mundi më së fundi tëkthehet i lirë në Tiranë në vitin1995, i lodhur por optimist. I përnd-jekur, por i pa përkulur nga shtypjae gjatë.

Në vitin 1994, me gjith moshën jo tëre, zgjidhet kryetar i Organizatës sëBashkuar të Veteranëve të LuftësAntifashiste Nacional Çlirimtare tëPopullit Shqiptar (OBVL) të cilën edrejtoi me devotshmëri e përkushtimderi në çastet e fundit të jetës së tij.

Më 21 shkurt mbushen 103 vjet ngalindja e Dr.Ymer Dishnicës (1912-1992),i cili ka qenë një nga figurat më simpa-tike, më të mençura, më fisnike dhe njënga udhëheqësit kryesorë të LANÇ-it. Aiu lind në fshatin Dishnicë më 21.2.1912,vetëm 4 km afër qytetit të Korçës. YmerDishnica është moshatar me pavarësisëkombëtare dhe është bir i denjë i njëfamilje me tradita të shquara atdhetaree cila i ka dhënë Shqipërisë pesë dësh-morë, përfshi edhe një vëlla të doktor Y.Dishnicës. Ai është një nga veprimtarëtmë të shquar antifashistë frankofonë tëShqipërisë.

Njerëzit si Y.Dishnica kishin cilësitë ralla kulturore, komunikative e pro-pagandistike bindëse. Ai ishte i aftë tëbisedonte bindshëm me njerëz tënatyrave dhe karaktereve të ndryshme.I edukuar në një ambient fshatar poredhe qytetar si Korça apo Evropian siParisi dhe Franca kishte aftësi bindësetë çuditëshme. Agjitator i jashtëzakon-shëm i tipit të ri antifashist, Ymeri ekuptonte me lehtësi hallexhiun nga fs-hati, qyteti apo aleatët e huaj. Ai nukishte njeri i nënështruar dhe nuk nd-jente komplekse inferioritet i ndajaskujt, sidomos ndaj përfaqësuesve tëaleatëve. Me përfaqësuesit e forcavekundërshtare të djathta, doktor Ymeribisedonte pa kërcënime dhe fyerje dheishte në gjendje të kuptonte kompromi-sin nga nënshtrimi.

Ministri i Shëndetësisë i qeverisë tëparë demokratike shqiptare ishte gjith-ashtu anëtar i KQ dhe Byrosë Politiketë PKSh, anëtar i Këshillit të Përgjiths-hëm Antifashist Nacional Çlirimtar, be-snik i kauzës antifashiste dhe komu-niste dhe bindjeve të tij të cilat i kishtepëqafuar që shumë kohë para formimittë PKSh kur ndodhej në Francë. Ky per-sonalitet i shquar i kapaciteteve tëmëdha, i kalonte përmasat e Shqipërisë,me integritetin e tij intelektual e mor-al.

Më pas, Ymer Dishnicën e përjash-tuan nga KQ i PKSh dhe Byroja Politikedhe kështu filloi kalvari i tij i gjatë i tëpërndjekurit politik.

Kush ishte Ymet Dishnica?Arsimin fillor e nisi në vendlindje dhe

përfundoi në Korçë, ndërsa arsimin emesëm me rezultate të shkëlqyera e për-fundoi në Liceun kombëtar francez tëkëtij qyteti (1932). Pas kësaj Ymer Dish-nica u nis për në Francë ku do të studi-onte pë tetë vjet në Universitetin e Li-onit dhe më pas atë të Parisit për mjekë-si (1932-1941), duke u lauruar e special-izuar për patologji.

Y. Dishnica nga natyra ishte njeri in-telektual me kërkesa dhe kapacitete të

DOSSIER103 vjet nga lindja e një prej figurave më simpatike, më të mençura, më fisnike dhe një nga udhëheqësit kryesorë të PKSh dhe LANÇ-it

Dr. YmerDishnica, i sakrifikuari i madh

(Vijon në faqen 5)

larta kulturore. Ai në ato vite kurrësesinuk mund të mos vizitonte Tyleritë dhemuzeumin e famshëm të Luvrit sidhemuzetë e shumtë të Parisit dhe qytetevetë Francës, arkitekturën klasike dhemoderne të Francës. Ai vizitoi teatrotdhe galeritë e shumta të arteve të"kryeqytetit të botës". Paralel me stu-dimet ai nuk mund të mos vizitonte py-jet dhe parqet e rrethinave të Parisit,brigjet e plazhet e lumit Sena etj. Por aiishte edhe një militant komunist që ipërqafoi idetë e majta në Francën anti-fashiste e cila ishte ngritur e gjitha nëkëmbë për të mbrojtur l ir inë dhedemokracinë e kërcënuar nga fashizmiitalian, ai fankist spanjoll dhe nazizmigjerman.

Në Evropë po frynin erërat e barutittë luftës dhe po buçisnin oshëtimat eartilerisë dhe aviacionit. Gjatë qëndrimitnë Francë doktori i ri ka qenë për tetëvjet anëtar i PKF dhe drejtues i komu-nitetit antifashist shqiptar.

Gjatë qëndrimit në Francë, së bash-ku me Nako Spirun, Qamil Çelën, Sej-fulla Maleshovën, Dhori Samsurin, Gogodhe Kozma Nushin e shokë të tjerë, kaorganizuar protesta të fuqishme nëmbështetje të popullit spanjoll kundërrebelimit fashist të Frankos dhe mbësh-tetjes të vullnetarëve shqiptarë që lufto-nin në Spanjë si : Mehmet Shehu,Skënder Luarasi, Petro Marko, ManeNishova, Asim Vokshi, Justina Shkupiqë ka punuar spitalet dhe infiermieritëme doktor Betynin e famshëm, "Mjekune tre kontinenteve" e shumë të tjerë.

Ymeri ka pritur e përcjellë vullnetarëtshqiptarë për në front. Të parin ndër taai ka takuar Petro Markon e më pas edhetë tjerët. Një nga aktivistët veteranë tëGrupit Komunist të Korçës me kulturëtë shëndoshë evropianoperëndimore

Gjatë ditëve të prillit 1939, kur tru-pat fashiste italiane pushtuan Sh-qipërinë, Ymer Dishnica me shokë, em-igrantë, puntorë dhe studentë shqiptarëqë bëheshin disa qindra, organizuanmanifestime të fuqishme dhe shkruanpamflete të fuqishme në gazetat dhe re-vistat e emigracionit shqiptar dhe atijtë huaj sidhe botuan në shtypin anti-fashist francez. Duke qenë një nga ak-tivistët veteranë të Grupit Komunist tëKorçës me kulturë të shëndoshë evro-pianoperëndimore që mbante lidhje tërregullta me Atdheun, kthehet në Korçësi mjek i kualifikuar por edhe si anti-fashist me përvojë, hap klinikën e tijmjekësore private para se sa tëthemelohej PKSh. Në këtë klinikë kry-heshin më shumë aktivitete politike an-tifashiste klandestine dhe takime punepartie me antarët e grupeve atdhetare,se sa vizita mjekësore.

Kishte filluar LANÇ e popullit sh-qiptar për jetë a vdekje. Shumë shpejtpolicia sekrete e pushtuesve ra në gjur-mët e aktivitetit politik të doktor Ymer-it, kështu ai ishte i detyruar të kalontenë ilegalitet të thellë. Angazhohet në njëaktivitet shumë të dendur e të rrezik-shëm si kuadër kryesor në veprimtarinëdrejtuese të Qarkut të Korçës dhe nëkëtë kohë u kooptua si antar i KQ të

PKSh. Në Konferencën e Parë ANÇ tëPezës më 16.09.1942, Ymer Dishnica sidelegat i PKSh, luajti një rol të rëndë-sishëm organizativ, sidomos në mar-rëdhëniet e ndërsjellta me personalite-tet nacionaliste. Në Pezë ai u zgjodhantar i Këshillit të Përgjithshëm ANÇtë Përkohëshëm. Ymer Dishnica gjatëkësaj kohe shpalosi fuqishëm të gjithëtalentin e kapacitetet e tij inelektualedhe organizativo-teorike.

Në Konferencën e Parë të Vendit tëPKSh (1943) u shqua për zotërimin e af-tësive oratorike brilante.

Më 4.7.1943 në Labinot të Elbasanit,doktori zgj idhet antar i Shtabit tëPërgjithshëm të UANÇSh.

Në mbledhjen e rëndësishme tëMukjes, në muajin gusht të vitit 1943,Ymer Dishnica, Mustafa Gjinishi dhe njëdelegacion i gjerë përfaqësonte forcat emajta dhe Frontin NÇ, kurse Ballin Ko-mbëtar e krysonte Mitat Frashëri dhe njëdelegacion po aq i gjerë sa ai i FrontitNÇ. Ata biseduan gjerë e gjatë përploblemet e Luftës së përbashkët kundërpushtuesit dhe Shqipërisë etnike, çkabinte ndesh me synimet e Miladin Pop-oviçit dhe Dushan Mugoshës si emis-arë të PK Jugosllave dhe J.B.Titos pranëKQ të PKSh që drejtonte Luftën në Sh-qipëri. Pikërisht për qendrimin korrektnë këtë mbledhje, u akuzua për opor-tunizëm dhe u ndëshkua vetëm doktorDishnica, ndonëse delegacioni i majtëpërbëhej edhe nga disa personalitete meshumë influence të LANÇ-it. Ai i qën-droi besnik platformës së miratuar mekohë nga KQ i PKSh. Gjithsesi, LANÇ-ivazhdonte e ky personalitet i mençurdhe i shqur i saj, vazhdonte të militon-te, tejet i angazhuar, në organet e LANÇ-it. Ai drejtonte sektorët që i ishinngarkuar dhe së bashku me mikun e tijtë zemrës profesor Sejfulla Maleshova,i jepnin gjallëri dhe hare çdo tubimi apoaktiviteti politik të LANÇ-it me qën-drimin e tyre gazmor dhe intelektual. NëKongresin e Parë Antifashist NacionalÇlirimtar të Përmetit (maj 1944), u zg-jodh antar i Komitetit Antifashist Na-cional Çlirimtar për shëndetësinë, qëkishte atributet e një Qeverie të Përko-hëshme Popullore.

Më 22 tetor 1944, në qytetin e Be-ratit u emërua ministër i Shëndetësisëi Qeverisë Demokratike të Shqipërisë ecila hyri në Tiranën e çliruar më 28 nën-tor 1944.

Paralel me punët dhe aktivitetin epërditshëm që ishte shumë i ngjeshursepse në Shqipëri po ngrihej gjithçka ngae para në jetën sociale. Së bashku meprofesor Sejfulla Maleshovën, doktorYmer Dishnica, Dhimitër Shuteriqi, po-etin Mark Ndoja, publicistin ShefqetMusarai, shkrimtarin Petro Marko poredhe me At V. Prenushin, Andrea Xe-gën, Dhimitër Paskon, Nexhat Hakiun,Sterjo Spasen, Vedat Kokonën, Selau-din Toton etj, një pjesë e të cilëve mëpas u burgosën dhe u persekutuan, kri-juan për herë të parë në Shqipëri,Lidhjen e Shkrimtarëve dhe morën ven-dim të botohej revista "Bota e Re","Letërsia jonë" etj. Kjo bashkësi ishte

me prejardhje jo vetëm nga PKSh dheLANÇ por dhe nga e majta sepse deriatëhere ishte treguar një qëndrim sek-tar, çka ishte e vërtetë. Pikërisht atoditë, Sejfulla Maleshova së bashku medoktor Ymer Dishnicën, pritën deri nëmesnatë, në sallën e kinema Kosovës,shkrimtarin sovjetik me famë botëroreIlia Erenburg, të cilin e shoqëronte dra-maturgu fërngjisht folës Hetem Haxhi-ademi. Por kjo shkëndijë demokracie dhelir ie sociale siç ishte Lidhja e Sh-krimtarëve të Shqipërisë, Sindikatat apobashkimet Profesionale, Shoqata e Miqë-sisë Shqipëri-Rusi e cila fillimisht kish-te kryetarë: Zëvendëskryeministrin sh-qiptar gjeneral le jtenat Koçi Xoxe,antarin e Byrosë Politike Nako Spiru,Hysni Kapo, Tuk Jakova e të tjerë, umbyt shumë shpejt nga regjimi diktato-rial.

Dr.Ymer Dishnica ishte i papajtuarme diktatorin. Me E. Hoxhën, divergjen-cat e doktor Dishnicës kishin filluarshumë herët dhe ishin të papajtueshme.Diktatori , personalitetet e t ipit tëY.Dishnicës, me një integritet dhe pa-varësi mendimi shembullore, nuk mundt'i duronte si bashkëpunëtorë, ndaj edhei eliminoi apo i sakatoi fizikisht një nganjë, por nuk mundi kurrë t'i mposhtëmoralisht as atëherë kur i burgosi përnjë kohë të gjatë apo i pushkatoi fizik-isht. Doktor Dishnica si rezultat i ak-tivitetit të tij të jashtëzakonshëm anti-fashist dhe luftarak, ka qenë i zgjedhurdeputet i Kuvendit Popullor që në legjis-laturën e parë dhe i nderuar me shumëdekorata urdhëra dhe medalje të RPShdhe të vendeve të tjera aleate.

Kalvari i mundimshëm i Dr.YmerDishnicës

Në vitin 1947, Ymer Dishnica, për sh-kaqe thjesht politike, shkarkohet ngadetyra e ministrit të Shëndetësisë dhelihet në dispozicion të ministrisë sëPunëve të Jashtme në një punë të dorëssë fundit. Me dëshirën e tij, doktori heqdorë përfundimisht nga politika, veshibluzën e badhë të mjekut patolog dhefilloi punën në spitalin e Tiranës (1948)dhe punonte si pedagog në shkollën emesme mjekësore. Më 2 janar 1950, mevendim të posaçëm dëbohet familjarishtnga Tirana për në Berat ku punoi si drej-tor i Drejtorisë të Shërbimit Shëndetë-sor, në spital dhe në ambulancën e qy-tetit. Në qershor të vitit 1955, për ironitë fatit, me porosi të vetë kreut të pira-midës partiake, arrestohet dhe dënohetme gjashtë vjet heqje lirie me akuzënpër agjitacion e propagandë kundër sh-tetit!!! Pas një viti, me ndërhyrjen e nje-riut që ndihmoi shumë financiarisht përkrijimin e PKSh, xhaxhait të tij EsatDishnica, i falet dënimi i mbetur (!), porkjo "falje" u shoqëru me një tjetër ven-dim çnjerëzor të Komisionit të Dëbim-Internimeve. Ky organizëm vrastarstalinisto-enverist e internon doktorDishnicën në qytetin e Beratit për njëafat pesë vjeçar. Y. Dishnica, ndonse iinternuar, pra i persekutuar politik, ish-te njeriu më i vlerësuar, më i respektu-ar nga populli i thjeshtë i qytetit dhepacientët e tij të shumtë. Gjithsesi, aimbeti familjarisht atje ku ishte, i izolu-ar dhe i mbikqyrur ashpër nga organet eSigurimit të Shtetit, deri në kohën epërmbysjes të diktaturës së Enver Hox-hës dhe klikës së tij. Doktor Dishnica,ndërkohë ishte shumë i kujdeshëm, stu-dionte dhe lexonte literature profesion-ale të përparuar të kohës, por edhe indiqte me vëmendje e kujdes situatatpolitike të kontinentit. Ai, gjithsesi endjente shpresën e madhe të demokra-cisë dhe liria politike dhe sociale, e cilame gjithse me shumë vonesë, po vintemë së fundi edhe në Shqipëri.

Personaliteti i madh shqiptar Y.Dishnica, mundi më së fundi të ktheheti lirë në Tiranë në vitin 1995, i lodhurpor optimist. I përndjekur, por i pa përku-lur nga shtypja e gjatë.

Në vitin 1994, me gjith moshën jo tëre, zgjidhet kryetar i Organizatës sëBashkuar të Veteranëve të Luftës Anti-fashiste Nacional Çlirimtare të Popullit

FAQE 5Shkurt 2015; Nr. 9(314)

Kryesia e OBVL, Dega Korçëe mbylli vitin jubilar të 70 vje-torit të çlirimit të Atdheut ngaokupatori nazifashist me njëbilanc të pasur aktivitetesh.Ky bilanc pozitiv u evidentuanë analizën që kjo kryesi bërinë mbledhjen e saj të radhësfundvitin e kaluar, me pjesë-marrjen e shumë anëtarëve.Nga diskutimet u arrit nëkonkluzionin se janë përm-bushur përgjithësisht detyrate objektivat në përputhje meStatutin e OBVL dhe udhëz-imet e dhëna nga Kryesia ePërgjithshme.

Gjithsesi, nisur nga moshau ra dakord që të zëvendëso-heshin anëtarët që mungonin

Para tre vitesh, familjarët, miqtë e afërt, bash-këluftëtarët dhe bashkëpunëtorët e shumtë, idhanë lamtumirën e fundit, të nderuarit VaskëJorgji Zoto.

Ai lindi në qytetin e Korçës në shtator 1923 nënjë familje patriotike korçare. Babai i tij, që kurVaska ishte i vogël, emigroi në SHBA dhe për fattë keq nuk u kthye më. Kjo e detyroi Vaskën qënë moshë të re të punojë shegert për të mbajturfamiljen. Familja Zoto dhe vetë Vaska gjatë gjithëLuftës Antifashiste Nacionalçlirimtare ka dhënënjë kontribut të shquar. Shtëpia Zoto në Qarkune Korçës ka qenë një nga bazat kryesore ku stre-hoheshin ilegalë, shpërndaheshin trakte,bëheshin mbledhje të Rinisë Antifashiste. Shumëanëtarë të kësaj familje kanë marrë pjesë mearmë në dorë në çetat partizane.

Vetë Vaska, duke patur një urrejtje të madhepër fashizmin që kishte pushtuar vendin,megjithëse i ri në moshë, që në fillim të luftës,duke qenë aktivist i dalluar, bëhet anëtar i Orga-nizatës së Rinisë Antifashiste dhe anëtar i njësititgueril të qytetit të Korçës.

Merr pjesë në shumë aksione të këtij njësitidhe gjatë gjithë luftës, deri në çlirimin e vendit ushqua si pjesëmarrës aktiv në shumë aksione sidhe në hedhjen dhe ngjitjen e trakteve në qytet,rrëmbim materialesh dhe municione luftarakedhe nxjerrjen e materialeve nga qyteti në zonat elira partizane.

Për kontributin e madh gjatë luftës, Vaskë Zotoështë dekoruar me Medaljet e "Kujtimit" e të"Çlirimit".

Pas çlirimit të vendit Vaska ka punuar me de-votshmëri në shumë krahina në detyra nga mëtë ndryshmet, të cilat i ka kryer me përkushtim,duke shkrirë të gjitha aftësitë e tij në interes tëpunës e të atdheut.

Një kontribut të shquar ai ka dhënë edhe nëkrijimin zgjerimin e Organizatës së Bashkuar tëVeteranëve të Luftës në qytetin e Korçës, ku qëme krijimin e saj në vitin 1995 zgjidhet sekretari saj dhe ka dhënë një kontribut të madh për taforcuar e gjallëruar atë në të gjithë rrethin.

Po ashtu, duke qenë i zgjedhur anëtar kryesienë Organizatën e Përgjithshme të Bashkuar të

Më 8 janar të këtij fillim viti(2015) iu dha lamtumira e funditish veteranit të LANÇ, Hazis FaliRama. Familjarë, miq, të afërm,shokë, bashkëluftëtarë e bash-këpunëtorë të shumtë e përcollënatë për në banesën e fundit me tëgjitha nderimet që meritonte.

Ndonëse ndërroi jetë nëmoshën 91-vjeçare në Babrru tëTiranës ku jetonte bashkë me famil-jen prej afro dy dekadash, për t'idhënë lamtumirën e fundit HazisRamës, qindra njerëz udhëtuan nënjë ditë të ashpër dimri, që ngaTirana në Muhurr (ku ai e kishtelënë amanet që të varrosej). Ishteedhe kjo pjesëmarrje masive e qin-dra qytetarëve nga Muhurri,Luznia, Sinja, Peshkopia, Tirana,Durrësi dhe nga e gjithë Shqipërianë lamtumirën e fundit, dëshmi erespektit përkëtë burrë të shquartë Muhurrit e të krejt Dibrës.

Ai, ndërroi jetë, krejt papritur,më 8 janar 2015. Kjo ikje e papri-tur, e bëri më të thekshme dhimb-jen e madhe për të, jo vetëm përfamiljen dhe të afërmit e tij tëdashur, por për të gjithë ata brezanxënësish që ai kish mësuar nëPeshkopi, Muhurr, Luzni, Tiranëetj.., për të gjithë kolegët, peda-gogët, intelektualët, me të cilët aikish punuar.., për të gjithë të njo-hurit e tij të shumtë si në Dibër,në Tiranë e kudo.

Ai lindi në Muhurr me 1924, nënjë familje me tradita të njohura pa-triotike.

Kur ishte ende i ri, i brumosurme dashurinë për atdheun rrokuarmët dhe u rreshtua me partiza-nët e komandës së vendit, që lufto-nin për çlirimin e atdheut ngapushtetuesi nazifashit. Pikërishtpër këto merita gëzonte dhe Sta-tusin e Veteranit të LANÇ-it.

Arsimin bazë e kreu nëvendlindje, dhe pas kualifikimit simësimdhënës shërbeu fillimit siedukatori i parë në Kopështin eFëmijëve të qytetit Peshkopi dhe mëpas si mësues i shkollave filloreMuhurr, Zimur, Hotesh etj. Qyshnë moshën e rinisë, me gjithë vësh-tirësitë e panumërta ekonomike tëfamiljes, tek ai spikati zelli dhe vull-neti i madh për shkollën, për libratdhe dituritë.

U formua si intelektual dheshërbeu si i tillë me devotshmerinë sektorë të rëndësishëm edhenë ish kooperativën bujqësore Mu-hurr.

I qetë, i pjekur, shumë i kultu-ruar nuk pajtohej me asnjë devijimnga parimet e virtytshme dhe njerë-zore, por mbante qëndrim. Shpër-

ANALIZAJanë përmbushur përgjithësisht detyrat e objektivat në përputhje me Statutin e OBVL dhe udhëzimet e dhëna nga Kryesia e Përgjithshme

Korçë, pasardhësit garantojnëvijimësinë e degës së OBVL-së

për arsye sëmundje. E rëndë-sishme është zëvendësimi ityre me pasardhës aktiv.

Mbështetur në përvojën evitit të kaluar edhe për këtëvit anëtarët e kryesisë shpre-hën angazhimin për të vijuarveprimtarinë aktive në funk-sion të mbrojtjes dhe trans-metimit të vlerave të LANÇ tekbrezi aktual e tek brezat që dovijnë. Një shqetësim i madhmbetet mungesa e zyrës e cilai është marrë dhe nuk po ijepet kësaj dege të OBVL-së.

Po ashtu anëtarët e krye-sisë ngritën shqetësiminlidhur me dhënien e dekorat-ave të 70-vjetorit të çlirimitdhe shpërblimin e tyre.

Nga kryesia e kësaj dege upërpilua në kohë lista ekërkuar, por në fund rezultoiqë vetëm 7 veteranë të mar-rin dekoratat. Është e papran-ueshme për veteranët e OBVLtë Korçës që edhe këto deko-rata u dhanë pa një ceremonizyrtare festive siç e meritojnëky brez-simbol i kombit. Përmë keq, pati dhe veteranë që imorën këto dekorata dhjetëditë pasi kishte kaluar jubileui 70-vjetorit të çlirimit të atd-heut.

Një rast i veçantë ështëedhe ai i dy vëllezërve Dishni-ca, Stefanaq dhe Vasillaq, tëcilët ndonëse kanë dalë në tënjejtën ditë në luftë, deko-

ratën e mori vetëm njëri.Nga kjo mbledhje e kryesisë

së Degës së OBVL Korçë, utheksuan gjithashtumar-rëdhënjeit jo të mira me orga-net e pushtetit lokal, të cilat etrajtojnë me mospërfillje këtëorganizatë. Madje kryetari iBashkisë Korçë vazhdon tíu

përgjigjet me neveri: "Unë nukiu kam dhënë zyrë atyre tëmijvë, do t'ju japë ju!". Po nëkëtë linjë u ngit edhe shqetë-simi që për të mos paguar tak-sat e drejtpërdrejta veteranëveu kërkohen dokumenta origji-nalë dhe jo fotokopje.

Fluturak A.VINÇANI

Lamtumirë Hazis Rama!

thyes dhe autoritar në ndëshkimine tij individual, sepse përherëqëndronte në vendin e nderit, sin-qeritetit dhe dinjitetit.

Në përditshmërinë e jetës aimbetet një nga figurat më intere-sante si përfaqësues i elitës in-telektuale dibrane.

Kujtimet më të mira për atë bur-rë të mençur, bujar, patriot dheedukator shembullor ruajnë ishkoleget por dhe ish nxënësit eshumtë që e mbajnë mend përmprehtësinë e mendimit dheforcën e argumentit. Më së miri atoruhen e dëshmohen në kujtimet ebashkëmoshatarëve Ahmet Kaponga Korça, Dr. Kole Geraj nga ko-mani i Pukës e Xhemal Mani ngaRreth Kale, që e ndjejnë shumëmungesën e ish shokut të tyre,me të cilin pinin kafenë e mëngjezitdhe që dëgjonin me vëmendje emësonin nga urtësia e mençuria etij.

Pikërisht, si i tillë ai u përcollpër në banesën e fundit , me tëgjitha nderimet që meritonte, ngafamiljarët, të afërmit, miqtë eshokët e shumtë, nga Dibra, Ti-rana, Kruja, Tropoja, Durrësi, El-basani, e nga e gjithë Shqipëria.

Zakonsiht në të tilla përcjell-je, gjithkush për të ndjerin fletfjalë të mira, por rrallë ndodh qëgjithkush të përjetojë vlera dhemirësi nga vetë ceremonia e lam-tumirës. Natyrisht është vlerënumri aq i madh i miqve eshokëve që erdhën për ngush-ëllime në familje, shumicë kjo qënuk u pakësua as në varrimin etij në Muhurr, 200 kilometra largshtëpisë së banimit të familjes nëBabrru të Tiranës. Ata e nderu-an Hazisin për virtytet shem-bullore që ai mishëronte dhetransmetonte në familje, punë,shoqëri e kudo.

Hazis Rama ishte burrë i urtë,i mençur, largpamës, por edheburrë i kuvendeve. Kudo ku punoie shërbeu, si në vitet e zjarrta tëLuftës Antifashiste Nacionalçlir-imtare dhe në periudhat e mëvon-shme si mësues e edukator ibrezave të shumtë, por dhe simagazinier në ish koop.bujqësoreai demostroi aftësi të rralla, sjell-je shembullore, përkushtim e ko-rrektësi ndaj të gjithëve. Me këtocilësi të rralla njerëzore rriti dheedukoi 5 djemtë, katër vajzat dhedhjetra nipërit e mbesat e tij, tëcilët duhet të jenë krenar për ba-bain e gjyshin e tyre.

I përjetshëm qoftë kujtimi iHazis Ramës!

Tre vjet pa Vaskë Zoton, veteraninqë frymëzon brezat e ardhshëm

Veteranëve të Luftës, me diskutimet e tij përshumë çështje dhe probleme të trajtuara, ka dhënënjë kontribut të veçantë.

Për kontributin e madh që ai ka dhënë në Luftëdhe në punë, dhe për dashurinë e sjelljen e tijshembullore me njerëzit, Vaska do të kujtohetgjithmonë me respekt si një nga veteranët eshquar të Luftës Nacionalçlirimtare.

Ne veteranët, shokët dhe miqtë e tij përulemime respekt para figurës së këtij luftëtari dhe mikutë shquar dhe nuk do ta harrojmë kurrë atë.

OBVL vlerëson lart kontributin veteranit tëshquar të LANÇ, Vaskë Zoto

Organizata e Bashkuar e Veteranëve të Luftësvlerëson lart kontributin veteranit të shquar tëLANÇ, Vaskë Zoto.

Kontributi që Vaska dhe familja atdhetare Zotoka dhënë gjatë Luftës Nacionalçlirimtare që nëfillim të saj ka qenë i madh. Shtëpia Zoto në kra-hinën e Korçës, duke patur një urrejtje të madhepër fashizmin që kishte okupuar vendin, u bë bazëkryesore e Luftës ku strehoheshin partizanë,shpërndaheshin trakte, organizoheshin aksionengë njësitet guerile etj. Shumë anëtarë të kësajfamilje morën pjesë me armë në dorë në çetatpartizane dhe luftuan me trimëri e vetmohim derinë çlirimin e vendit.

Për meritat në Luftës Vaska mbante Medaljete "Kujtimit" e të "Çlirimit".

Edhe pas çlirimit të vendit, duke mos e kon-sideruar të përfunduar misionin e tij, Vaska punoime devotshmëri në të gjitha detyrat që iungarkuan, të cilat i kreu me përkushtim, dukeshkrirë të gjitha aftësitë e tij, në interes të punësdhe të atdheut.Kryesia e OBVL vlerëson veçanër-isht kontributin e shquar që Vaskë Zoto ka dhënënë gjallërimin e forcimin e Organizatës së Bash-kuar të Veteranëve të Luftës, dega Korçë, si sek-retar i saj që nga krijimi në vitin 1995.

Për kontributin e madh që ai ka dhënë, përsjelljen shembullore e dashurinë për njerëzit,Vaska do të mbetet shembull frymëzimi dhe do tëkujtohet gjithmonë me nderim e respekt ngë vet-eranët e Luftës.

Sotir BUDINAKolonel -Vetaran i LANÇ

Shqiptar (OBVL) të cilën e drej-toi me devotshmëri e përkush-tim deri në çastet e fundit tëjetës së tij.

I nderuari Y. Dishnica vdiq

në gjirin e familjes i qetë dhe irespektuar nga familjarët, tëafërmit, miqtë, shokët, veter-anët dhe luftëtarët e LANÇ-itmë 22.9.1998. Shoqëria sh-qiptare humbi kështu një njeriemblematik, të edukuar, të sh-

kollur, të përkushtuar dhe tëkulturuar në shkallën mësipërore që do të kujtohet përnjë kohë shumë të gjatë dhe dotë zerë vendin e merituar nëpanteonin e nderit të kombit sh-qiptar.

(Vijon nga faqja 4)

FAQE 6 Shkurt 2015; Nr. 2(314)

NDERIMI

Është dënuar me 14vjet burgim, prej tëcilave 10 vjet i ka

vuajtur në kazamatet enver-iane si edhe shumë të tjerë.Ka përjetuar poshtrimin mëç’njerzor të familjes së tij,duke konsideruar edhe sot ekësaj dite se nuk ka bërë as-një faj dhe asnjë dëm ndaj sh-tetit dhe shqiptarëve.Madhështia e këtij kolosiqëndron në ate se kurrë nuke ka parapëlqyer dhe kurrënuk e ka kultivuar e ushqy-er urrejtjen dhe hakmarrjen.Të keqes gjithnjë ka dashurti përgjigjet me mirësi, urre-jtjes ti përgjigjet me dashuri,hakmarrjes me falje, duke uudhëhequr nga motivet se tëdrejtën për hakmarrje e kavetëm i Madhi Zot.

Lidhur me këtë Edip Ohrithot: “Shkas për arrestimin,akuzat, dënimin dhe bur-gosjen e general Edip Ohrit,mbase mund të konsiderohetpastrimi i ushtarakëve dheintelektualëve të tjerë që bëriEnver Hoxha, pas eliminimittë Beqir Ballukut. Lidhur me

90 vjet jetë, 90 vjet historipër Edip Ohrin, sepse nga Nor-malja e Elbasanit, është pjesë-marrës aktiv në Luftën Nacio-nal Çlirimtare bashkë me vël-lain Dashamirin dhe motratEdibenë dhe Hyrmeten. Pasluftës, pas çlirimit të Sh-qipërisë, Edip Ohri i kushtohetprofesionit të ushtarakut, avia-cionit, duke u bërë edhe ko-mandant i Forcave Ajrore tëUshtrisë Shqiptare, për tushëndërruar në “Legjendën eaviacionit shqiptar”, që ështëedhe titulli i librit monografiktë autorit Agustin Gjinaj, kush-tuar këtij kolosi, ushtaraku,intelektuali, patrioti dhe figuremadhore shqiptare.

Pa dyshim se një nga kolosëtqë ka dhënë Struga, ose fushë-gropa e Strugës e Ohrit, krahasemrave të shquar si Hamdi bejOhri, Zyhdi Ohri, Dr. Myrteza AliStruga, Dervish Hima, MustafaBaroti, Nuri Sojliu, Dr.IbrahimTemo, kësaj liste i duhet shtu-ar edhe emri i Edip Ohrit, përmeritat e tij që ka për Sh-qipërinë, për shqiptarinë nëpërgjithësi e bashkë me këtënatyrisht edhe për Strugën.

Ai, me personalitetin e tij, mekarakterin, punën, sjelljen,përkushtimin, qëndrimin,vlerësimin e drejtë, vuajtjet,përjetimet gjatë jetës dhe kari-erës së tij, kurrë nuk ka bërëasnjë veprim që do ta relativi-zonte Shqipërinë, shqiptarinëdhe Strugën, por gjithmonë kaqënë ballëlartë dhe krenar përStrugën. Ushtaraku i karierës,Edip Ohri, shumë heret mbetetpa babanë, Inajet Murat Emirza-de – që më pas do të ndryshojëmbiemrin në Ohri- bashkë medy motrat e tija, Edibenë dheHyrmeten dhe vëllaunDashamirin, në vitet kur babaii tij, Inajet bej Ohri, ishteemëruar kryetar i komunësShën-Vlash të Durrësit. GjatëLuftës së Dytë Botërore- LNÇ-

Edip Ohri, i lindur në Strugë në dekadën e parë të muajit janar të vitit 1924, që aktualisht jeton në Tiranë, mbushi 90 vjet jetë

90 vjet histori të legjendës së aviacionit shqiptarDREJTUES TE OBVL-së UROJNË ZOTIN OHRI NË 90-VJETORIN E DITËLINDJES

Në 90 vjetorin e ditëlindjes së tij më 3 Janar 2015, Sekretarin e Përgjithshëm të OBVL, z.EdipOhri, e uruan përzemërsisht drejtuesit e OBVL-së, kryetari Rrahman Parllaku, nënkryetari MyfitGuxholli dhe anëtarët e Kryesisë Sotir Budina dhe Dhimiter Ndrenika. Gjatë vizitës në Familjen enderuar Ohri, pasi u kujdesën për shënderin e tij, ata i uruan shokut, bashkëluftëtarit dhe bash-këpunëtorit të tyre të ngushtë, jetë të gjatë dhe të lumtur. Gjatë bisedës, zoti Parllaku i shprehuz.Ohri mirënjohen e thellë në emër të kryesisë së OBVL, për kontributin e veçantë që ai ka dhënë sisekretar i Përgjithshëm i kësaj organizate, në mirëfunksionimin dhe konsolidimin e strukturave tësaj, nga qendra në bazë. Pritja në këtë ditë të veçantë të fillimit të vitit 2015 kaloi në një atmosferëtë ngrohtë dhe miqësore.

Është fëmijë ifamiljes fisnike

strugane Emirzade-Ohri, e pastaj fëmijë

i birësuar i Qazimbej Qemal Vlorës,

djalit të Ismail Qe-mal bej Vlorës. Sh-kollimin fillor e ka

fillua në Strugë,ndërsa më pastaj

ate e ka vazhduarnë Shqipëri, duke

qënë edhe normalisti Normales së fam-shme të Elbasanit. së, Edip Ohri pa hezitim iu

bashkangjit formacioneve luft-arake të LNÇ-së, duke dësh-muar shpirtin e tij liridashësdhe antiokupatorial ndaj tokaveshqiptare. Këtë veti, këtë kar-akteristikë nuk e posedontevetëm Edipi, por edhe fëmijtëtjerë të Inajet Ohrit, Edibeja,Hyrmetja dhe Dashamiri, qëvërteton brumosjen e tyre përta dashur Atdheun dhe populline tyre të lirë.

Edip Ohri, me jetën, punën,veprimtarinë, përkushtimin,profesionalizmin, patriotizmin,nacionalizmin, vuajtjet, përje-timet e shumëllojshme, nuk enderoi vetëm emrin dhe vetene tij, por nderoi dhe madhëroi enderoi emrin e familjes Ohri,madhëroi e nderoi emrin e

familjes së Ismail Qemal bej Vlo-ra, madhëroi e nderoi Strugëndhe popullin strugan, madhëroi dhe nderoi Shqipërinë,madhëroi dhe nderoi shqip-tarinë.

Edip Ohri mbetet një ndëremrat e përveçëm të figuravemadhore shqiptare, mbetet ko-los në kujtesën e pashlyeshmetë historisë së Shqipërisë dheshqiptarëve.

Nga ajo që ishte fëmijë ifamiljes fisnike Emirzade- Ohri,e pastaj fëmijë i birësuar i Qa-zim bej Qemalit, djalit të IsmailQemal bej Vlorës, nuk ka për-fituar asgjë, posikur që nukkanë përfituar as familjarët etjerë të Ismail Qemal bej Vlorës.Shumëkush në Tiranë, as ngamë të afërmit, nuk kanë ditur

deri para sa kohe, se është fëm-ijë të birësuar i Qazim bej Qe-mal Vlorës mbase nga modes-tia. Mirëpo, rëndësi ka ate qëvazhdimisht e ka thënë: seQazim beu, i ka brumosur dhei ka edukuar që ta duan popul-lin shqiptar dhe Shqipërinë.Këtë amanet Edip Ohri ia kaçuar në vend plotësisht.

Kur është fjala për vendlind-jen e tij, për Strugën, Edip Ohri,edhe sot ky kolos, kur flet përjetën, veprën, arritjet dhe natyr-isht edhe për vuajtjet e tija vazh-dimisht përsëritë se ndjehet krenar për Strugën dhe popul-lin e Strugës vazhdimisht shpre-het: “Kurrë gjatë jetës punësdhe karierës time e tonën, nukkamë bërë dhe nuk kemi kemibërë asnjë veprim që do ta rela-

tivizonte dhe do ta turpëronte Strugën, por gjithmonë kamqënë dhe kemi qënë ballëlartëdhe krenar për Strugën. Mëkanë akuzuar pse kam lindurdhe pse kemi lindur në Strugë,por vazhdimisht kam qënë dhekemi qënë krenar për Strugën.Jam dhe jemi të lindur nëStrugë, dhe Struga ështëvendlindja jonë, me të cilëngjithmonë pra jemi krenuar.Gjithmonë e kemi nderuar elartësuar Strugën.

Kemi qënë dhe jemi krenar.Kurrë, as në momentet më tëvështira kur më kanë akuzuarpse kam lindur në Strugë, nuke kam turpëruar Strugën por ekam madhëruar e lartësuar” -shprehet gjenerali 90 vjeçar EdipOhri.

Gjeneral Edip Ohri dënohet me 14 vjet burg !këtë, general Edip Ohrisqaron:” Goditja ndaj meje fil-loi që në vitin 1975. Ndërsaarrestimi im ndodhi më 16tetor të vitit 1980 dhe bash-kë me mua u arrestuan edhenjë grup ku bënin pjesë: Shy-qëri Këllezi, pensionist, ish-anëtar i Komitetit Qëndror,Ali Kubati, Drejtor i Tregtisëpër Tiranën (ish-nënkryetari Komitetit Ekzekutiv të Ti-ranës) vëllai i tij, IbrahimKubati, inxhinjer pyjesh,Dhimitër (Lola) Mano, zv/kry-etar i Shoqatës së Gjuetarëvetë Shqipërisë dhe SabriPilkati, ish-Kryetar i Komi-tetit Ekzekutiv të Tiranës. Nenuk kishim asnjë lloj lidhjepune apo veprimtarie menjëri tjetrin. E vetmja lidhjeishte se unë kisha dhe kampër grua motrën e Ali Kubatit,ndërsa Lola Mano, kishte përgrua motërn e Lym Ketës,shokut tonë. Në atë kohë Sa-bri Pilkati ishte i internuarfamiljarisht në Buz të Tepe-lenës

Ndër akuzat që nabëheshin ne si grup armiqë-

sor, ishte ajo se gjoja qëkishim dashur të përmbys-nim me dhunë pushtetin pop-ullor dhe agjitacion e propa-gandë. Arrestimi ynë në atëkohë bëri bujë të madhe nëTiranë dhe shumë kuadro ikapi paniku duke pritur sekush e kishte rradhën për t’uarrestuar. Akuza e parë ish-te ajo që thashë më lart, sepërse nuk kisha informuarrreth bisedës që kishim bërëme Çu En Lain në vitin 1971,duke më quajtur pjestar tëgrupit të Beqir Ballukut qëkisha pasur si detyrë që tëbombardoja Bllokun eudhëheqjes në Tiranë e ab-surditete të tjera të kësajnatyre. Po kështu më akuzo-nin edhe për agjitacion e pro-pagandë. Por me që akuza eparë që na bëhej për terror-izëm e përmbysje me dhunëtë pushtetit popullor, ra, nena ndanë në dy grupe. Nënjërin bëja pjesë unë me Shy-qëriun e Ali Kubatin, kursenë tjetrin, Lola Mano, SabriPilkati dhe Ibrahim Kubati.Çuditërisht gjatë hetu-esisë,

më saktë aty nga janari i vitit1981, mua më pyesnin përMehmet Shehun, i cili ishteende në funksionin e kryem-inistrit të Shqipërisë. Kjo gjëishte krejt e pazakontë, pasiatëhere hetuesia kishte njëligj të pashkruar, që nëmënyrë kategorike nukmund të pyeste për tre figu-rat kryesore të shtetit: Enver-in, Mehmetin dhe HysniKapon. Por në rastin tim kjogjë u shkel dhe ata donin tëdinin mendimin tim përshumë gjëra në lidhje meMehmetin, për tezat e Këshil-lit të Mbrojtjes që kishte har-tuar ai që në vitin 1969-70.

Me ndryshimet që u përf-shi edhe Shqipëria në vitet’90ta, pas rënjes së “Murit tëBerlinit” dhe “Pranverës sëdemokracisë” në Shqipëri,pas 11 vjet vuajtjeje nëpërburgjet famëkeqe të Sh-qipërisë, lirohet edhe gjener-al Edip Ohri, lirim që u sho-qërua me shumë momenteemocionuese, ndërsa ai sotjeton ditët e pleqërisë në Ti-ranë.

FAQE 7Shkurt 2015; Nr. 9(314)

NDERIM

Pasi ia komunikuamnjoftimin për ekspozimin dheshënimin e varrit të njerkut tëtij, djalit të Ismail Qemal Vlorës,Qazim bej Qemal Vlorës më 27nëntor të 1997, përmes linjëstelefonike në emisionin edrejtëpërdrejtë të RTV “Kaltri-na”, Edip Ohri, djali i madh ibirësuar i Qazim bej QemalVlorës, dukshëm i emocionuaru shpreh:

“ Në radhë të parë ju fale-minderoj për telefonatën, kumë informuat dhe më gëzuatpër këtë lajm. Dua të shpre-hë faleminderimet e mia dhetë familjes time dhe gjithëtrungut të familjes së IsmailQemalit, me banim në Sh-qipëri, për këtë gjest tuajintepër human, të Shoqatës sëHistorianëve Shqiptar deganë Strugë dhe popullit tëmrekullueshëm dhe patriottë Strugës. Me këtë veprim,ju na keni prekur thellëshpirtërisht jo vetëm nefamiljarët , por edhe gjithëshqiptarët kudo që janë,sepse në këtë mënyrë keninderuar figurën madhore tëpatriotit e heroit KombëtarIsmail Qemal Vlorës. Qofshittë bekuar dhe në do tu jemipërjetë mirënjohës”.

I pyetur për figurën dhepersonalitetin e Qazim bejQemal Vlorës, Edip Ohri ushpreh:

“Për sa i kërket figurës sëQazim bej Vlorës, birit të Is-mail Qemalit, siç e dini, Qa-zim beu, është një person-alitet me rëndësi të veçantënë veprimtarinë patriotike ediplomatike të babait të vet,Plakut të Vlorës, siç e quanpopulli ynë shqiptar. IsmailQemali, djemtë e tij i kishtesi sekretarë, këshilltarë, tru-proje e shoqërues kudo ku aizhvillonte aktivitetin e tijpolitik. Domethënë, djemtë etij ishin të arsimuar e njohës

FJALËT E EDIP OHRIT LIDHUR ME EKSPOZIMIN E SHËNIMINE VARRIT TË QAZIM BEJ QEMAL VLORËS MË 1997

të shumë gjuhëve të huajadhe me formim politik e atd-hetar”.

Edip Ohri, në vazhdim tëparaqitjes së tij të parë tha:”Qazim beun, Ismail Qemali ekishte sekretarin e tij per-sonal i cili e ka ndjekur ba-bain e tij në të gjitha udhë-timet e takimet diplomatikedhe politike të tij, si brëndaashtu edhe jashtë vendit. Aika qënë me te në Angli, Aus-tri, në Itali… Ka qënë bashkëme te edhe në bisedimet mekrerët dhe udhëheqësit eLëvizjes Patriotike në Sh-qipërinë e Veriut dhe në Ko-sovë së bashku me burrat eshquar në Shqipëri si LuigjGurakuqi, Isa Boletini etj.Qazim beu ka qënë pranë ba-bait të tij deri në minutat efundit të jetës së tij, kur aivdiq në Perugjia të Italisë,nga një helmim në vitin1919. Fakt është se edhe vetëQazim beu bashkë me babaine tij u helmua, por ai jetoi.

Pasojat e helmimit ai i vuajtideri në fund të jetës së tij.Qazim bej Qemali, ka qënënjeri i kulturuar, me arsimtë lartë universitar. Ka nd-jekur studimet në Fakulte-tin e inxhinjerisë së ndërtim-it në Belgjikë. Ai zotëronteshumë mirë gjuhët:frengjisht, anglisht, italisht,turqisht e ndonjë tjetër. Ish-te studioz. Kishte një bib-liotekë të pasur dhe POSE-DONTE POTHUAJSE TËGJITHË DOKUMENTET E VE-PRIMTARISË POLITIKE E DIP-LOMATIKE TË ÇËSHTJES SH-QIPTARE TË ZHVILLUAR NGABABAI I TIJ ISMAIL QEMALVLORA. Fatkeqësisht, në ko-hën e Mbretit Zog, e aq mëtepër, pas viteve të 1945, nëkohën e monismit në Sh-qipëri, personalitetet e lartatë shtetit shqiptar në Sh-qipëri, nuk treguan asnjë in-teresim për këto DOKU-MENTE AQ TË RËNDËSISHMEPËR HISTORIOGRAFINË SH-

QIPTARE. Madje, pas viteve1945, ndaj pasardhësve tëfamiljes së patriotit të shquartë kombit shqiptar, IsmailQemali, nuk u tregua kujdesdhe trajtim që meritonin.Fakt është se ata mbyllënjetën e tyre në varfëri tëplotë. Qazim beu, ka qënë njëfamiljar i mirë, tepër humandhe i kujdesshëm, i cili namori neve nën kujdestarinëe tijë atërore: dy djem e dyvajza, nënën time dhe gjy-shem time nga nëna, dukeqënë edhe vetë në kushte joaq të mira materialo-ekonomike. Megjithate, aitregoi një kujdes të veçantëpër arsimimin dhe edukimin tonë si njerëz të ndershëm epatriot të vendit tonë. Ai asn-jëherë nuk ndërhyri në pikë-pamjet tona ideologjike dhepolitike. Për ate, rëndësikishte në radhë të parë tëbrumoseshim si patriot, tadonim Shqipërinë dhe sh-qiptarët si dhe të luftonim përçlirimin e plotë të Shqipërisënga okupatorët fashistë dhekëtë ai e realizoi plotësisht.Ndërsa, ai vetë ka qënë njëdemokrat me preferenca an-glo-franceze, pasi edhe kultu-ra që kishte e tërhiqte mëshumë ndaj atij sistemi sho-qëror’.

Në fund të paraqitjes së tij,gjenerali në pension EdipOhri, djali i birësuar i Qazimbej Qemalit tha: “Qazim bejQemali, jetoi për një kohë tëgjatë në mesin e struganëve,ndaj të cilëve ushqentedashuri dhe respekt të madh,pasi ai gjithmonë thoshte seStruga, Ohri, Dibra…kanëqëndruar pranë dhe besnikndaj babait të tij Ismail Qe-malit, për çështjen shqiptare,në momentet e caktuara poli-tike. Madje, vëllau i Qazimbej Qemalit, Et’hem bej Vlora,ishte i martuar në Ohër, memotrën e patriotit të shquarHamdi bej Ohri-Qoku, dhe sishumë patriot të krahinave tona shqiptare të Maqedo-nisë, të thirrura nga IsmailQemali, shkuan në Vlorë nëvitin 1912, dhe vunë firmëne tyre në dokumentin erëndësishëm të THEMELIMITTË SHTETIT SHQIPTAR NËSHPALLJEN E PAVARËSISË”.

Ju faleminderoj vëllezër emora struganë, që më dhatëmundësinë për të komuni-kuar drejtëpërdrejti me ju,për kënaqësinë e madhe përtë uruar njëri tjetrin me ras-tin e festës së madhe tëshpalljes së Pavarësisë dhemirënjohjes sonë për identi-fikimin dhe ekspozimin evarrit të birit të patriotit tëshquar shqiptar, Ismail Qe-malit, Qazim bej QemalVlorës. Respekt dhe mirënjo-hje të thellë për ju bash-këqytetar të dashur stru-ganë”.

Lidhur me ate se Qazimbej Qemali, ka pasë me vetedokumentacionin e krijimittë shtetit shqiptar dhe vep-rimtarisë së Ismail Qemalit,gjeneral Edip Ohri, sa herë qëbisedojmë për këtë çështje, aishprehet i prerë: “Qazim bejQemali, e kishte tërë doku-

mentacionin e Ismail Qe-malit me vete, madje, madje,kudo që shkonte, një pjesë tëkëtij dokumentacioni embante me vete, dhe nukndahej nga këto dokumenteasnjëhere e as kur ulej përtë ngrënë bukë. Edhe gjatëdrekës apo darkës, ai çantëne mbante në prehër dhe kuri bënim ndonjë vërejtje pse sëpaku gjatë ngrënjes nuk e lenatë çantë, ai thoshte: “Nuk edini ju se çfarë dokumente tërëndësishme ka këtu. Por, dotë vijë një ditë që do të kupto-ni se çfar dokumente tërëndësishme të shtetit sh-qiptar janë këto që unë i mbajnë çantë”. Pas vdekjes së tij,“vdes” edhe “zhduket” tërë do-kumentacioni”- shprehet EdipOhri.

Për gjetjen e këtyre doku-menteve tepër të rëndë-sishme të historisë, veprim-tarisë politike e diplomatiketë Ismail Qemal bej Vlorës,krijimit të shtetit shqiptar,respektivisht shpalljes së pa-varësisë, e këtu patjetër du-het përmendur edhe vetë “Ak-tin origjinal në të cilin janënënshkruesit e pavarësisë”,që pa dyshim është zhdukurme vdekjen e Qazim bej Qe-mal Vlorës, tashmë një vjet ikam filluar në Arkivat e Ser-bisë, Jugosllavisë, Arkivinushtarak të Serbisë dhe nëarkivat tjera të mundshmenë Beograd, pavarësisht vësh-tërsive objektive e subjektiveqë paraqiten gjatë këtyrekërkim-hulumtimeve, sepsepos që i kemi prentuar gjen-eral Edip Ohrit, se do ta zbar-dhim zhdukjen e dokument-acionit të Qazim bej QemalVlorës, jemi jetësisht të in-teresuar për të vërtetën his-torike të këtyre dokument-eve të rëndësishme të Sh-qipërisë dhe shqiptarëve.

Këtë në një mënyrë më nëfund ka filluar ta kuptojë dheta kuptojnë edhe vetë Sh-qipëria dhe shqiptarët, dukeiu referuar një paraqitjembase sipërfaqsore të histo-rianit Prof.Dr. Paskal Milo, icili lidhur me “Aktin origjinaltë nënshkruesve të pavarë-sisë” thot se “Për këtë doku-ment rrugët dhe zhdukja çonnë Strugë”, pas shumë para-qitjesh dhe prezantimesh tëgjoja ekzistimit të atij doku-menti në arkivat shqiptare.

Këtë pohim jam duke ebërë tash 22 vjet të plota tëkërkimeve të mia, edhe pseato janë mjaft të kufizuaranga kushtet dhe mundësitë epërgjithshme dhe ato objek-tive e subjektive, por përfun-dimisht kjo më gëzon se edheata që janë më kompetentkanë filluar të besojnë në tëvërtetën e zhdukjes së këty-re dokumenteve dhe tëadresojnë rrugën ku duhet fil-luar kërkimet.

Këto janë disa shkëputje,ose fragmente të 90 vjet jetedhe 90 vjet historie të gjen-eral Edip Ohri, të cilin e viz-ituam në Tiranë me rastin e90 vjetorit të lindjes me njëtortë simbolike nga Strugadhe uruam shëndet dhe jetëtë gjatë. (Përgatiti: Mehmet Latifi/INA)

Gjatë karierës së tij ushtar-ake, si pilot i Aviacionit të Sh-qipërisë, ka fluturua me avion-ët e parë P-2, P-9, Jak-16, heliko-pterët Mi-1, Mi-4, Ill-14, Ill-28 nëMig-ët 15,17,19,21. Aviacioni sh-qiptar, deri në vitet 1980 mundtë konsiderohej i barabartë mefqinjët në teknike e eksploatim,sepse ai kishte një uzinë mod-erne, punonte me karburantine prodhuar në vend, kishte njëshkollë aviacioni bashkëko-hore, infrastrukturë e aero-drome të standardeve të larta,vendkomandë qëndrore mod-erne e mbështetur me mjetenavigimi e drejtimi modern, (deri

Edip Ohri ka bërë mbi 4.000 orë fluturimiradarë PLL-35 për drejtimin eAviacionit Luftarak), helikopterë,aeroplanë të transportit AN-2, Ill-14, si për fluturimet në konditatë thjeshta meteorologjike, tëvështira, natën, por edhe të ra-ketave moderne tokë-ajër SAM-2 dhe artilerisë së shumtëkundërajrore. Me merita tëveçanta drejtuese, profesional-izëm të lartë, vizion e perspek-tivë, Edip Ohri luajti rolin ven-dimtar si strateg i aviacionit nëkrijimin e zhvillimin e kësajarme, që nga krijimi i Repartittë Parë të Aviacionit në Laprakëe më pas regjimentet luftaraketë Rinasit, Kuçovës, Farkës, Sh-

kollës së Aviacionit,Uzinës sëAviacionit e deri Regjimenti iGjadrit, duke pajisur Shqipërinëme 200 aeroplan. Idhujt zakon-isht idealizohen dhe autori i lib-rit monografik “Edip Ohri legjen-da e aviacionit shqiptar”, Agus-tin Gjinaj, nuk e fsheh idhu-jatrinë për Edip Ohrin. Mund tëduket, prandaj, si i idealizuaredhe Edip Ohri, por, mund tëduket kështu vetëm për ata qënuk e kanë njohur se sa e siduket Edip Ohri – legjenda egjallë e Aviacionit shqiptar, qëpër dekada ishte një pilot i madh.Ai nuk kishte mjete ajror nëShqipëri – thotë autori,- me tëcilin ai nuk kishte fluturuar; meavionët luftarak me helikë tëllojit (tipit) JAK dhe PO, me avi-onët bombardues, me avionëtgjuajtës me helikë, avionë reak-tivë MIG – 15, MIG-17, me su-personikun, MIG- 19, me heliko-pterët MI – 1 e MI – 4 dhe meavionët e transportit. Njeriu qërealizoi rreth 4000 orë fluturimi,pa ndërprerë asnjëherë punëndrejtuese si komandant, nuk kamundësi ndryshe të quhet poslegjendë e aviacionit dhe idhull-është shprehur Agustin Gjinaj.

FAQE 8 Shkurt 2015; Nr. 2(314)

DOSSIER

Historia Bajram Ndreutështë ajo e pinjollit të fisitemërndritur në historinë ekombit që përballoi medinjitet peshën e rëndë tëpersekutimeve të shumtagjatë regjimit komunist.Ishte djali i madh i Mus-tafës dhe nipi i HysenNdreut të Dardhës, pothua-jse moshatar me xhaxhin etij, Selimin, djalin e vogël tëHysenit, qe ra deshmor nëluftën për ëirimin e Tiranesnë fund të tetorit të vitit1944.

FËMIJËRIA E VËSHTIRË EBAJRAMIT

Bajrami ka lindur në ZallDardhë në vitin 1925. Miftari,kushuri dhe bashkëmoshatari tij thotë : "Datlindja e Ba-jramit dhe e imja nuk janë re-ale. Unë kam lindur në fundtë vitit 1924, kur u vra ElezIsufi. Tre muaj më vonë ka lin-dur Bajrami. Pra Bajrami kalindur në vitin 1925 dhe ështëregjistruar në vitin 1927,vetëm pas funksionimit tërregullt të shtetit monarkik.

Kemi qenë fshatarë tëmesëm, vazhdon tregimin e tij,Miftari. Kemi qenë një ngafamiljet e pakta që kemi paturtokë dhe tufë bagëtish. Një tufëme 50-60 krerë dele dhe dhi,lopë për qumësht, një pendëqe, dy kuaj dhe një mushkë.

Megjithëse shtëpi e madhe,duke qenë shumëanëtarëshedhe me shumë të hyme e tëdalme, Bajrami u rrit në mestë vështirësive të atyre viteve.Regjimi i Zogut kishte lënëpas dore krahinat e veriut dheato të Dibrës, megjithëse Nalt-madhnija kishte njohje perso-nale me shtëpitë e mëdha tëDibrës. Skamja dhe padituriakishte pushtuar vendin qëkishte dalë nga obskurantizmiottoman. Herë me corape dhetriko leshi dhe herë pa to, Ba-

Historia e pinjollit të fisit emërndritur në historinë e kombit që përballoi me

BAJRAM NDREU, BIR I SHQUARnjë kafe Stambolli, që e dis-pononin vetëm shtëpi të tillame emër. Njerëz të ndryshëmqë i zinte nata, që lodheshinga rruga e gjatë për në Kukësdhe Mirditë, pushonin dhe pi-nin kafe pa para. Tingëllon keqkur thuhet pa para sot në ko-hën e ekonomisë së tregut, porbujaria dhe mikpritja tingëllo-nin më fort dhe më bukur nëato kohë të vështira kur kafe-ja dhe ushqimi i bollshëm ish-in luks.

NXËNËSI I SHKËLQYER IINTERNATIT TË BURRELIT

Shumë shpejt kaluan vitet

e para dhe Bajrami dëshiron-te të shkonte në shkollë sidisa vërsnikë të tij. E vetmjashkollë ishte Internati i Kas-triotit, por për fatin e keq tëBajramit ai nuk kishte vende.Bëri c'bëri Mustafa dhe e dër-goi në Internatin e Burrelit. Iluajti gurët, i kërkoi miqtë dheu bë e mundur që Bajrami tëregjstrohej në Internatin eBurrelit.

Në këtë internat fëmijëttrajtoheshin me bursë ngaregjimi monarkik, që do tëthoshte me trajtim gratis përfjetje, ushqim etj. Ndërsakushuriri i tij Miftari nuk ar-riti të merrte bursë për në Kas-triot apo për në Burrel dhe sh-koi në Rec në shkollën filloreku studioi për pesë vjet dukeudhëtuar në këmbë nga ZallDardha në Rec. Mësuses kish-in Selim Qyshkën nga Kruja.

I etur për dije, Bajrami më-sonte shumë. Kishte durim,këmbëngulje dhe zgjuarësinatyrale. Mësuesit bënin cudime intelektin e tij. Ky fëmijëduhet të shkojë në shkollë tëmesme dhe të bëhet kuadërarsimi apo ekonomije, thoninata. Të arsimuarit në atëkohë numëroheshin me gish-tat e dorës. Në shkollë ishteme Rexhep Dodën dhe me disadjem të tjerë nga Reçi dheKalaja e Dodës.

Por nuk ndodhi kështu.Megjithëse Bajrami i përfun-doi shkëlqyeshëm studimet nëInternatin e Burrelit, atë nuk

e dërguan me studime tëmëtejshme. Shkollat e mesmeishin larg, në Tiranë, Durrës,Kavajë etj dhe mundësia përti ndjekur vetë, pa ndihmën eshtetit të kohës nuk egziston-te.

Pas internatit të Burrelit,Bajrami u kthye në vendlind-je dhe ra në kontakt melëvizjen antifashiste. Prilli ivitit 1939 dhe pushtimi fash-ist kishte lënë gjurmë të pa-shlyera tek djaloshi dardh-njan. Mbarimi i Internatit dhepushtimi fashist erdhën njëko-hësisht.

Në Reç, si dhe kudo, nëditën e lindjes së djalit, të tij ,Lekës, Nalt Madhnija, kishteurdhëruar të shpërndaheshinkaramele për fëmojët në tëgjitha shkollat, tregon Miftari.Ne u rritëm dhe bashkë me needhe hallet tona.

jrami rritej duke u burrëruarpara kohe. Mishin dhe djathine hanin miqtë e shumtë dhefëmijëve u takonte të haninc'të mbetej. Vyrtyti i mikpritjeskalonte c'do masë. E kujt t'jatregoje një pulë apo një gjel,bile kur vinin me dhjetramysafirë as berri nuk dilte.Fëmijët mbeteshin pa ngrënë.Dhe nënat gojëkycura e të urtai ushqenin me dashuri, por meushqim të pakët fëmijët e tyre.

SHTËPI KAFEHANEMiftari, sot 90 vjeç, kujton

se kanë qenë shtëpi kafe-hane. Shtëpitë kafehane kanëqenë të rralla në Dibër. Ato ish-in veti e shtëpive të mëdhadhe të qena. Shtëpia e Hysen-it të Dardhës, dhe më pas eMustafës dhe e Bajramit kanëqeme shtëpi kafehane.

Për ta sqaruar për lexuesine gjërë shtëpitë kafehanë nukishin lokale me pagesë, sepsetë tilla nuk egzistonin nëmalësi. Shtëpitë kafene ishinshtëpi që lironin pjesë të kullësnë dimër, bahçet në verë, qënjerëzit e thjeshtë, rrugëtarët,vizitorët, miqtë të pushonindhe të pinin një kafe të mirë,

PARTIZAN NË BRIGADËN EV-TË S DHE NË KOMANDËNE VENDIT. PLAGOSJA NË

KOLESJANRezistenca ndaj pushtuesve

italianë po forcohej. Por mun-gonin armët dhe municionet.Dardhnjanët u nisën ngaDardha në Krej Lurë e Burrelpër t'u armatosur kundërpushtuesit.

Njohja e Bajramit me Rex-hep Dodën, shokun e tij të In-ternatit, ndikimi i kushuririttë tij Dali Ndreu dhe të Faikutdhe të Esatit e futën natyr-shëm dhe me bindje atë nëlëvizjen nacionalclirimtare, nëfillim në komandën e venditdhe më pas në Brigadën e VSulmuese. U mobilizuan nëluftë katër djem nga kjo derë,Selim Hysen Ndreu nëBrigadën e IV Sulmuese, Ba-jram Ndreu në Brigadën e VSulmuese , Miftar Ndreu nëBrigadën e V Sulmuese dheSulë Ndreu në Brigadën e IVSulmuese.

Para se të rreshtohej nëBrigadën e V Sulmuese, Ba-jrami ka qenë rreshtuar meforcat e Muharrem Bajraktarit.Miku i tij Han Kotarja ngaLuma , I njohur oer patriotizemdhe trimeri ne keto ane, nukkishte se si te mos kishtevene re trimerine dhe gux-imin e Bajramit dhe kishtevendosur q eta mbante pranevehtes dhe Kolonel MuharremBajraktarit, antikomunist dheantifashist i shquar. Ka qenëfundi i vitit 1943 dhe fillimi ivitit 1944, periudhë kjo, kurluftëtari nacionalist KolonelMuharrem Bajraktari lufton-te i vetëm kundër pushtuesvegjermanë dhe nuk lejonte qëLuma dhe Kukësi të mos push-toheshin nga gjermanët. Nënjë nga këto luftime Bajramiplagoset ne shpatull dhe kuro-het në spitalin e Bicajt. Për njëkohë të shkurtër, për të mar-rë vehten kthehet në shtëpidhe më pas rreshtohet nëBrigadën e V Sulmuese.

Bajram Ndreumban medaljen

e Çlirimit, teTrimerise dhe te

Kujtimit.INTENDENTI I USHTRISËPas çlirimit të vendit Ba-

jrami u gradua aspirant dhe urreshtua me forcat e MbrojtjesKombetare, ne fillim ne zonatkufitare te Korçes dhe me pasne Shupenze te Dibres. Mevonë ai sherbeu në prapavijate ushtrisë. Punoi ai rreth dh-jetë vjet ne strukturat e pra-pavijave të ushtrisë, ku ra nësy për përgatitjen, përkush-timin dhe gadishmërinë qëtregonte.

Nga Shupenza Bajramitranferohet në Tiranë dhe mëpas në Durrës, në depot eRrushbullit. Në durrës ai je-tonte familjarisht. Por politi-

FAQE 9Shkurt 2015; Nr. 9(314)

HISTORIA

ka komuniste kishte bërëpunën e saj dhe bënte cdo ditëseleksionimet. Nga fisi dhefamilja e tij ishin arrestuardhe burgosur shumë figura tërëndësishme kundërshtare tëregjimit, demokratë tëvërtetë, dhe kjo binte ndeshme qëllimet dhe revanshinkomunist.

Në Zall Dardhë pas çlirimitishin ekspozuar tre foto tëmëdha. E para e Enver Hoxhës,e dyta e Dali Ndreut dhe e tre-ta e Mehmet Shehut. Fotoja eGjeneral Dali Ndreut, të gjen-eralit që drejtoi divizionet dhekorparmatat e luftës dhe drej-toi operacionin për çlirimin eTiranës binte në sy edhe mëshumë. Kush ta kishte bërë?Njerëz të pushtetit? Kurrëse-si!. Me siguri dashamirës tëzonës. Por kjo tërboi drejtuesite Tiranës zyrtare. Ishte arres-tuar Cen Elezi, i biri i luftëtaritpatriot Elez Isufi (Ndreu) dhekishte filluar gjuetia e sh-trigave ndaj të gjithë familjesNdreu. Pas arrstimit dhe push-katimit të Dali Ndreut, tëgjithë pjestarët e familjes dhetë fisit Ndreu si në Dardhë dhenë Sllovë u përndoqën dhe uinternuan.

U sajua "nëndëmijëshi" ifamshëm dhe në listë sishumë të tjerë tëpadëshirueshëm u fut edheBajram Ndreu, partzani iBrigadës së Pestë Sulmuese, iplagosuri në luftë, ushtarakui devotshëm i shërbimit të pra-pavijave të ushtrisë. U liruanga ushtria edhe Miftar Ndreu,një tjetër kushuri i Bajramit,partizan dhe ushtarak.

DASHURIA, FEJESA DHEMARTESA ME SUDE PIKUN

Bajrami u kthye nga Korçaku shërbente në repartet endjekjes ose të mbrojtjes sëpopullit , siç njihej nga populli,për të shërbyer në policinë errethit te Shupenzës, Dibër.Këtu u njoh me Sude Pikun.Sudja ishte vajza e Imer dheQamile Pikut nga fshati Burim(Alljabegi) e Maqellarës.

Një ditë Sudja aë bashkëme prindërit e saj kishinardhur për punët e tyre në

dinjitet peshën e rëndë të persekutimeve të shumta gjatë regjimit komunist

I NJË FAMILJE TË MADHErreth. Në atë kohë, në vitet epara të pasclirimit Shupenzaishte rreth administrative Kre-jt rastësisht Bajrami u përballme Suden në zyrat e adminis-tratës së rrethit. Dhe krejt ras-tëssisht edhe zemra e Sudesu drodh prej dashurisë, por paqenë e zonja të flaës. Zemranuk flet, por rreh. Dhe kurdashuron zemra rreh mëshumë se zakonisht. Kjo ndo-dhi edhe me Bajramin dheSuden. Bajrami ishte i ri, ipashëm, ushtarak me grada,me uniform dhe binte në sy përtrupin e tij elegant.

Shkëmbyen shikime tëshpejta. Këto shikime kërko-nin të shpeshtoheshin, porSudja ishte e shoqëruar ngaprindërit dhe Bajrami nuk

mund të binte në sy edhe përshkak të detyrës dhe të uni-formës.

Sidoqoftë dhe si në raste tëtilla që komandojnë zemrat,ata u morën vesh që të tako-heshin përsëri. Por si do tëtakoheshin. Në atë kohë nukkishte telefona, nuk kishte asmakina, jo me celularë e ko-mpjutera si sot.

Çdo ditë Bajrami vështron-te si pa dashur se mos kishtendonjë vizitor nga zyrat e push-tetit popullor. Kaluan ditë dhenuk lëvizi njeri. Por nuk ehumbi besmin tek dashuriapartizani dhe luftëtari që kish-te fituar betejat kundër push-tuesve për clirimin e atdheut.Kishte poyetur ashtu indirecte qe interesuar për vajzën qëdashuronte dhe tashmë mezipriste dhe programontemënyrën se si do të takohejme të.

E njëjta kishte ndodhuredhe me Suden. Ajo kishtevendosur që të tejkalontepengesat e kanunore dhe za-konet e vjetra dhe të bashko-hej me ushtrakun simpatik qëdashuronte pa masë. Gjeti sh-kakun për të ardhur përsërinë qendër të rrethit dhe fati edeshi që të takohej me Ba-jramin. Këtë rradhë pa pran-inë e prindërve.

Kështu u desh vetëm pakkohë që të dy të rinjtë të plan-ifikonin të ardhmen e tyre dhesi rrallë herë në atë kohë, dytë rinj të dashuroheshin dhetë kërkonin të martoheshin pamblesëri.

Imer Piku ishte burrë menamuz, por nuk mundej kur-rësesi të pengonte dashurinëe dy të rinjve që ishin kaq tëmirë dhe të pafajshëm vetëme vetëm sepse po dilnin kundërzakoneve dhe kërkonin të co-nin deri në fund dashurinë etyre. Edhe Qamilja, e shoqja iImerit, me ndikim nga Dibrae Madhe, një qytet me njëqytetari të hershme, nuk u bëpengesë për dashurinë e va-jzës së tyre.

Kështu ndodhi njohja, feje-

sa dhe martesa e Bajramit meSude Pikun nga Maqellara,ndodhta e para martesë medashuri në atë kohë në rre-thin e Dibrës.

Bajrami pati pese vajza, tecilat sot jane te martuara mefemije dhe jetojne ne Tirane.

KALVARI I MUNDIMSHËM IFAMILJES NË DIKTATURË.SI I SHPËTUAN INTERNIM-

IT TË DYTËPothuajse më shumë se

gjysma e familjarëve të fisitNdreu ishin internuar nëLushnjë, Llakatund, Memaliajetj. Por qeveria komuniste nukmund të pajtohej as megjysmën tjetër të mbetur ako-ma në fshat në gjendje të godi-tur dhe pothujase të paralizuar.Frika se këta (Ndreajt) janë tëtmershëm për tu riaktivizuardhe për tu bërë përsëri familjee shquar sic kishin qenë egz-istonte tek pushtetarët vendor,të cilët pas "rënies" së Ndreajveu kishte ardhur rradha për tëdrejtuar. Parimi i tyre ishteshtyj , spiuno Ndreajt dhe

familjet e tjera të qena dhe ngri-hu në detyrë.

Ata kishin pikasur dhe kish-in vendosur që të largonin edheBajramin dhe Miftarin, dy ishpartizanët dhe ish ushtarakëtsepse ata ishin dikushi dhenuk "përballoheshin" nga të

paqenët që tashmë drejtonin.Në mbledhjen e tre fshtrave

Zall, Shllesh dhe Lace kishteardhur i deleguar, sekretari iByrosë së Partisë R.D. Ai tha sePartia dhe Pushteti kishte ven-dosur që Bajram Ndreu tëpunonte larg fshatit, në Tartajdhe Miftar Ndreu në Lashkizë.Bashkëfshatarët bënë cudi mekëtë propozim. I pari që disku-toi dhe mbajti anën e Bajramitdhe të Miftarit ishte BrahimKuta (Hoxha). Nuk ka përse tëlargohen nga fshati , tha ai. Tëqëndrojnë këtu. Ne kemi res-pekt dhe i duam ata. Diskutu-an edhe dy tre bashkëfshatarëtë tjerë , të cilët edhe ata floënme respect për Bajramin dheMiftarin. Pothuajse të gjithëkërkuan që të votojnë për qën-drimin tonë.

Sekretari i Partisë, njëkuadër nga zona, që e njihtemirë familjen Ndreu, tha senuk është nevoja për votim,pasi sipas tij dhe sipas parrul-lës komuniste të asaj kohe Par-tia bën çfarë don populli dhemeqenëse populli dëshiron qëBajrami dhe Miftari të qën-drojnë, atëhere ato do të qën-drojnë këtu midis jush.

Kështu Bajrami dhe kush-uriri i tij Miftari i shpëtuan njëinternimi të dytë edhe më tëkeq, pasi do t'u duhej që tëpunonin larg fshatit dhe nëkushte shumë të vështira tëpapërballueshme.

Bajram Mustafa Ndreu ish-te një njeri modern që nuk ekuptuam dhe nuk e pranuamsa qe gjallë. Kështu u shprehnjë bashkëfshatar i tij, kur epyetëm për të.

Një jetë e vështirë deri nëpersekutim, interesante derinë detaje dhe e plotë sa për njëhero. Ai ishte ndër të parët qëu shkollua në Internat, që ushkollua në shkolla ushtarake,që shërbeu në ushtri dhe nëhidrocentrale.

Atëhere përse të mos shk-ruhet për këtë njeri që regjimikomunist e la në heshtje dhenë hije, që e sulmoi se e kish-te frikë për idetë dhe përpa-rimin që manifestonte ?

FAQE 10 Shkurt 2015; Nr. 2(314)

PROFIL

-Ish-partizan në batalionin"Puka" dhe pjesëmarrës nëçlirimin e Shkodrës;

-Me rastin e 60-vjetorit tëçlirimit, më 2004 " I jepetElez Ramadan Morinamedalje për kontribut tëshquar në çlirimin e Atd-heut."

-Me kualifikim të vazh-dueshëm me e pashkëputjenga puna arrin shkallë tëlartë shërbim shëndetësornë fshatrat e Pukës që nëvitet e para pasçlirimit,1948- '84;

-"Urdhëri i Infermierëve tëShqipërisë", UISHT, Tiranë,dhjetor 2014, e nderon me"Mirënjohje për human-izmin dhe vetmohimin etreguar ndër vite në shër-bim të mijëra jetëve njerë-zore", të cilët e pagëzuanme titullin e lart "DoktorElezi".

Mjekja nga Puka, SajmiraLaçi, drejtoreshë e shërbimit shëndetësor të

rrethit të Pukës, në bash-këpunim me Unionin e Infer-mierëve të Shqipërisë, presiden-tin e saj Sabri Skënderi, organi-zoi, më 9 dhjetor 2014, në mje-diset e Shtëpisë së Kulturës "E.ÇABEJ" simpoziumin kushtuarinfermierëve të parë, që i shër-byen të paepur komunitetit tëPukës që në vitet e para të pasç-lirimit në kushte mjaft të vësh-tira.

Veprimtari të tilla, së pari, nakujtojnë infermierët e parë,duke i nxjerrë prej harrese, përtë treguar punën e tyre humanenë kushte të vështira jete eshërbimi: veshur dosido, me njëçantë në dorë me pak ilaçe, dukeecur më këmbë nën diell përv-lues apo veriut të ftohët, nëpërshi e borë, ngrënë e pangrënë,për të shërbyer nga fshati në fs-hat, nga shtëpia në shtëpi, kurshpërblimi i tyre mujor ishtebarazi me 30 kg misër (sa 35 kgmisër ishte edhe rroga ime më1953, kur fillova mësues në Kaf-tallë.) Prandaj, kësi veprimtar-ish duhet t'i përshëndesim tëgjithë: familjarët, punonjësit e

Ish-nxënësi i Migjenit në Pukë, 1936-1937, i cili i edukoi dashurinë për shkollën

Elez Ramadan Morina, veteran i shquari luftës dhe i shërbimit shëndetësor

Nga Xhemal MeçiStudiues, "Mjeshtër i Madh"

shëndetësisë, qytetarët, push-tetarë e politikanë. Së dyti, këtofakte që sillen këtu, janë edhenjë mesash për punonjësit esotëm të shëndetësisë me kush-te e mundësi të pakraha-sueshme me ato të ish-kolegëvetë tyre të dekadave të para, qëmjeti kryesor i punës së tyre ish-te vullneti i madh, pa marrëparasysh vështirësit e shumtatë kohës, ishte ndjenja epërgjegjësisë profesionale për t'ishërbyer pacientit me ato pakilaçe në atë çantë infernieri, pormë shumë me këshilla prejmjeku me orientim me për-dorim të ilaçeve popullore.

Një infermier i tillë ishteedhe Elez Ramadan MORINAJ iZezajve të Pukës (1924-2005).Nuk qe një rastësi që m'u reko-mandua mua fjala e rastit, nëemër të Muzeut Historik Pukë,për të ndjerin Elez Morinaj, sepseElezi qe nxënës i Migjenit (1936-1937), që dëshmohet me botimine kujtimeve të tia në librin"Migjeni në Pukë", (1998), si dhenga shkrimtari Nasho Jorgaqi nëlibrin "Migjeni në kujtimet ebashkëkohësve", Tiranë, 2011,f. 152, me titullin "Fletoren edetyrave e ruajta për kujtim tëMigjenit, mësuesit tim tëdashur." Njëkohësisht, Elez Mo-rina në moshën 20-vjeçre qepjesëmarrës në LANZFNÇL, nëBatalionin Partizan "PUKA",themeluar më 23 nëntor 1944me 150 partizanë pukas në për-bërjen e Brigadës XXII-S, dukemarrë pjesë në luftën për çlir-imin e Shkodrës. Për shërbimetë shquara në Ushtrinë Nacio-nalçlirimtare, më 2004 këshillii Ministrave, Komiteti Kombëtari Festimeve të 60-vjetorit tëÇlirimit të Atdheut, e dekoronmë 29 Nëntor 2004 me medal-jen e kujtimit me motivacionin:"I jepet Elez Ramadan Morinamedalje për kontibut të shquarnë çlirimin e Atdheut."

Në vazhdim, Elezin do ta gje-jmë në aksione vullnetare të rin-isë për rindërtimin e ndërtimine veprave të para të pasçlirimit.Më 28 dhjetor 1948 - 1 tetor1949 Elezi vazhdon kursinnjëvjeçar pranë shkollës së in-fermierëve të Qarkut Shkodër.Kursit i kushtoi vëmendje tëmadhe dhe e përfundoi me re-

zultate shumë të mira. Nga 16lëndë, që kishte programi, morishkëlqyeshëm 11 prej tyre, menjë notë mesatare 9'7, kraha-suar me sot. Me të mbaruarkursin filloi detyrën e infermieritme vullnet e guxim, duke për-balluar vështirësit e detyrës, tëkushteve e të terrenit, sa nëpopull filluan ta thirrnin "DoktorElezi". Duke çmuar punën e tijdhe për mungesë kuadri, më1953-1954 ka punuar si zëv-endësshef i seksionit të Shën-detësisë në rrethin e Pukës, porshumicën e viteve të punës ikaloi në fshatra. Në shumë fs-hatra duhej të udhëtohej mëkëmbë. Shumë herë e zintenata udhës. I duhej të trokistenë derën e ndonjë fshatari tëvarfër apo të ndonjë shkolle, kuflinte ndonjë mësues. Kështu njënatë po udhëtonte nëpër Midhë,duke menduar se ku mund tëtrokiste. Tek dera e shkollës dal-

loi mësuesin Adem Laçi, ngalagjeja e fshatit të Pukës, ndër-sa Elezi prej lagjes Zezë. Ademie ftoi brenda dhe i tha se mundtë flente aty, sado që Ademi ba-nonte në një kthinë të shkollës.Si hëngrën një darkë dosido,hoqën dërrasën e zezë dhe e sh-truan në dysheme. Mbi te shtru-an ato pak rroba fjetjeje që kish-te Ademi dhe kaluan atë natë,si edhe disa të tjera në kushtetë zakonshme të fyndviteve1950. Si u ngritën kooperativatbujqësore mundësit për ushqimu bënë edhe më të vështira. Fs-hatarët bukën e merrnin në fur-rën e kooperativës, ku gatuhejnë tepsia, prej nga buka dilte epapjekur mirë dhe herë me mis-ër të mykur. Në një udhëtim përIballe (prej Puke në Iballe bëhejmë se 6 orë më këmbë). Në Qaft' Mug, mbi Midhë, e zuri dreka.Te një shtëpi kërkoi pak bukëpër udhë. E ftuan të ulet. I sollënnjë gotë raki me pak djathë. Ithanë se ende nuk e kishinmarrë bukën në furrën e koop-erativës. Po të priste pak. Kur epau Elezi se po vonohej, u nis. Iduheshin edhe afro 3 orë udhëpër Iballe, i ushqyer me atë gotëraki e pak djathë.

Me këtë rast, mund të kujtojedhe unë shembuj të tilla biletë fillimviteve '70. Me mësues-in e Berishës, Ndue Logun, zh-villuem një ekspeditë nëSkvinë, Zhub, Berishë e Vogël,Pap e kthim për hulumtime përvendet historike të këtyre fsha-trave të Berishës. U nisëm ngaPuka qytet më 11 gusht 1970.Nga mali i Krrabit, ku na lamakina, e në Skvinë të Ber-ishës, bri Drinit, udhëtuam mbitri orë më këmbë. Sado tëlodhur, po me interesimin përato male, lugina e shpate

magjepse, por të vështira për tëjetuar e punuar aty. Ndue Logu,mësues nga Dukagjini i Shko-drës, që punoi disavjet në Ber-ishë të Vogël, na ndihmoishumë në atë ekspeditë. Më 12gusht, si u njohëm me kishëndhe kalanë e Zhubit, u ngjitëmpërmes vapës shpateve të pjer-rta të malit të Alshiqes. Undalëm pak në Fushë-Shengjergj, një rrafshinë e vogël,mbijetonte një shtëpi e vetme.Na sollën nga një gotë raki, pounë mora leje dhe hypa në man-din e oborrit. Me ushqimin e fru-tave të ëmbël sheqer të mandit,mora fuqinë e duhur dhe vijuamudhën bri Alshiqes derisa ar-ritëm në Berishë të Vogël, "Ka-tundi i Kishs". Të nesërm, më13 gusht kaluam në Pap. Aty nakthej bujarisht mëngjes një ish-nxënës i imi, Lekë Matoshi,oficer. Udhëtuam poshtë kahMullit e Papit, te Shkalla Gjytetse Podet Gjytet. Në kthim, të djer-situr nga udhëtimi e vapa, ufreskuam në lumin e Iballës. Kurfilluam ngjitjen e shpatit të pjer-rtë të Tmugut, mëngjesi me për-shesh me qumësht, na kishtelëshuar plotësisht. Si arrita mezor deri në mesin e shpatit thik,forcat më lanë krejt. U ndala idërmuar. Ndue Logu, i kalitur tëduronte më shumë se unë ur-inë, më jepte kurajo e më moripër krahu. Ec e ndalu krejt ikëputur. Koha po kalonte. Mak-inat e Krrabit nga dreka largo-heshin të ngarkuara me lëndëpër Shkodër. Kjo na shqetëson-te aq sa uria. Me një sforcim tëjashtëzakonshëm, arritëm sh-tëpitë e para të Tmugut.Kërkuam pak bukë. I zoti i sh-tëpisë u ngrit nga shtrati, isëmur, se ishte i ftohur. Moribukën me bujari dhe e futi nëkrye të vegshit me mishin, qëpo ziente. Ishte nata e Zojs sëBerishës, që pas 1967-s, detyro-heshin ta festonin fshehtas.Buka e ngopur me lëngun emishit me yndyrë, më dha forcëe më ripërtriu. Ecnim dukengrënë. Arritëm Krrabin nëkohë. E kujtuam këtë rast sikonkretizim për vuajtjet e Elez-it, si kolegët e tij infermier dhemësues. Kështu, si Elezi, shër-byem me përkushtim dukemposhtur vështirësitë e kohës.Elezi ishte edhe një kryefamil-jar dhe prind i kujdesshëm.Bashkë me gruan e tij zonjë,Hiren, rritën 9 fëmijë, 6 djem e3 vajza (Enverin, Sylën, Besni-kun, Floratin, Fatmirin, Gëz-imin, Dianën, Lirien e Mozën.Tani Florati, Fatmiri e Moza janënë Tiranë, kurse Gëzimi ka çarënë Greqi). Duke e parë nevojëne aftësimit të mëtejshëm njëdetyrë të domosdoshme, Elezivazhdoi kualifikimin e mëte-jshëm në shëndetësi. Kështu,më 1967-1969 vazhdon shkollën3-vjeçare të infermierëve nëShkodër.Me këtë kualifikim nëshkallë ndihmësmjeku shërbeuderisa doli në pension, pranë ra-dioskopisë Pukë me mjek tëshquar, si: Hilë Tusha, EqeremBerdica e Hysni Shkjau. Elezi eçmonte shumë detyrën e shër-bimit shëndetësor, sa e ndihmoiedhe motrën e tij, Sebijen të për-fundonte shkollën për ndih-mësmjeke. Edhe dy nuse tëdjemëve : Fatmirën e Verën imori infermiere. Në vazhdën etraditës së gjyshit Elez dhe tëhallës Sebije, edhe Arsilda Be-snik Morina vazhdon shkëlqye-shëm për mjekësi, një shpër-blim i mirë për kujtim të "dok-tor " Elezit.

FAQE 11Shkurt 2015; Nr. 9(314)

CEREMONIA

Nga Halil RAMA

Pas ceremonisëmbresëlënëse në Presidencëditën që Kreu i Shtetit, BujarNishani e dekoroi me Titullin"Mjeshtër i Madh", legjenda eatletikës shqiptare, Isa Tare, endan gëzimin e marrjes së këtijt itull i me Skënderbegësat ematurës ''62....

Dhe jo rastësisht, por kjo emirëmenduar prej tij dhe orga-nizatorëve, sepse pikërisht mestudentë të asaj plejade Z.Tarenisi karrierën sportive.

Në këtë takim festiv, në lokal"Xakja" te (Xhamllëku), vlerat,talentin dhe aftësitë e rralla tëMjeshtrit i evidentuan bash-këskënderbegësat e viteve 1958-''62, Ilia Kongo, Selam Hodo, Bi-lal Sina, Ali Vukatana, AsimPrexha, Abil Zerani, Albert Ko-tili etj, por dhe pedagogët e tyretë nderuar Bejkush Birçe e Is-met Bellova. Risi e këtij takimiishte pjesëmarja e djemve të dyish skënderbegasve, që nuk je-tojnë më, i biri i Sadik Zajmit dhei biri i Kristaq Qiricit.

Ata vlerësuan kontributin ejashtëzakonshëm të atletit tënivelit të lartë, vlerat kombëtareqë ai përfaqëson në mbësh-tetjen, zhvillimin dhe masiviz-imin e sportit në vendin tonë.Kjo shprehet fare qartë dhe nëmotivacioni sinjifikativ të titul-lit të akorduar nga Presidenti iRepublikës Bujar Nishani: - "Përveprimtari të shquar ndër vite,atlet i nivelit të lartë në dis-plinën sportive të atletikës menjë kontribut të jashtëzakon-shëm, me vlera të mëdha ko-mbëtare në mbështetjen, zhvil-limin dhe masivizimin e sportit

PRISHTINE - Në fshatinReçak të komunës së Shtimes,në Kosovë, u zhvilluanhomazhe për martirët e lirisëdhe pavarësisë, të rënë nëmasakrën e forcave serbe para16 vitesh, e cila tmerroi botëndhe zgjoi ndërgjegjen e diploma-cisë botërore. Në përkujtim tëkësaj masakre të ndodhur në 15janar të vitit 1999, ku u vranëmbi 45 civilë shqiptarë, zhvillu-an homazhe në kompleksinmemorial kryeministri i Kos-ovës Isa Mustafa dhe kryetari iKuvendit të Kosovës, Kadri Ve-seli. Kryeministri tha seMasakra e Reçakut solli ndë-rhyrjen e komunitetit ndërko-

Pas ceremonisë në Presidencë, një tjetër takim festiv me studentë të asaj plejade kur nisi karrierën sportive

Skënderbegësat e viteve ''60-të festojnëTitullin e "Mjeshtrit të Madh", Isa Tare

KOSOVËKy krim kundër njerëzimit, alarmoi fuqishëm botën demokratike amerikane dhe evropiane16 vjet nga masakra në Reçak, Mustafa homazhe në Kompleksin Memorial

mbëtar, pasi është një pasqyrëe veprave të ushtrisë dhe poli-cisë serbe të atëhershme, tëcilët masakruan pleq e të rinj.

"Është një pasqyrë e vepravemë morbide të regjimit tëatëhershëm serb, të ushtrisë,të policisë dhe të paramili-tarëve, të cilët vranë dhemasakruan njerëz të paarma-tosur, pleq edhe të rinj, që fletpër dimensionet e një lufteshumë të ndytë, dhe një sjellje-je çnjerëzore, e cila u manifes-tua ndaj popullatës shqiptarekëtu, por po ashtu edhe për vler-at e lirisë dhe pavarësisë sonë,të cilat u ngritën mbi gjakun enjerëzve tanë, mbi flijimin e

tyre, edhe mbi patriotizmin etyre", - theksoi kryeministriMustafa.

Masakra e Reçakut njihet sinjë nga ngjarjet kryesore që ukanë paraprirë proceseve, tëcilat kanë çuar te fushata e bom-bardimeve të NATO-s kundërshënjestrave serbe. Ish-shefi imisionit vëzhgues të OSBE-sënë Kosovë, ambasadori WilliamWalker, e pati cilësuar këtëmasakër si "krim kundër njerë-zimit". Xhavit Haliti nga PDK,me anë të një shkrimi në rrje-tin social Facebook, ka përkuj-tuar viktimat e masakrës sëReçakut.

Sipas Halitit, ky krim

kundër njerëzimit, alarmoi fu-qishëm botën demokratikeamerikane dhe evropiane përtmerrin dhe gjenocidin që poushtrohej ndaj civilëve sh-qiptarë, dhe shënoi kthesë tëfortë historike për Kosovën dhetë ardhmen e saj.

në vendin tonë",motivacion kyqë është sitenzë e veprimtarisësë këtij kolosi të sportit sh-qiptar. I pranishëm si i ftuarnderi në këtë takim, gjeneral-le-jtënant (në pension) RrahmanParllaku - Hero i Popullit dheNderi i Kombit, firmën e të cilitmbajnë emërimet e shumicës sëkëtyre ish skënderbegasve, evi-dentoi ndër të tjera kontributine z.Isa Tare, që prej afro pesëdekadash, si sportist dhe drej-tues i klubit shumësportësh"Partizani" ka marrë pjesë në tëgjitha aktivitetet e rëndësishmekombetare e ndërkombëtare, dhesi ikonë e atletikës ka thyer re-korde të shumta duke ushndrruar në vlerë për kombintonë.

Më pas, zëvendësministri iArsimit dhe Sporteve, Rauf Dim-raj, duke u ndalur në vlerat espikatura të legjendës së atle-tikës shqiptare dhe rezultatetsinjifikative të z.Tare tha se in-stancat shtetërore janë të vonu-

ara në dhënien e këtij titulli për"Mjeshtrin e Madh".

Për karrierën e shkëlqyersportive të z. Isa Tare foli fjalëzemre edhe Konsulli i Nderit iBosjë-Hercegovinës në vendintonë, z.Fiqiri Kllari. Ai evidentoimiqësinë prej pesë dekadash me"Mjeshtrin e Madh", që në ko-hën kur kunati i tij, Adem Sabli(i cili ka hyrë në panteonin eatletikës shqiptare, si një ngatalentet dhe rekordmenët e këtijsporti, duke vënë vulën e vet mëmesin e viteve 60-të) u arratisnë ish Jugosllavi, ndërsa z.Tare,pavarësisht pasojave që mund t'ívinin nga regjimi diktatorial iqëndroi gjithmonë pranë famil-jes së tij. Fiqiri Kllari është kon-sull nderi i Bosnjës në Shqipëri,kryeplak i fshatit Borakë si dhepresident i shoqatës "Zambak"e cila është shoqata kombëtaree boshnjakëve të Shqipërisëndërsa si biznesmen ai ështëpresident i kompanisë Gllavica.Pjesëmarësit në këtë takim fes-tiv përshëndetën edhe këtëmiqësi të pandarë të familjeveTare-Kllari, ndërsa sollën kuj-time mbresëlënëse të viteve kurstudjuan e punuar së bashkuIsain, tashmë "Mjeshtër i Madh".

70-vjeçari Isa Hamza Tare,lindur në Nivicë -Tepelenë dhebanues të Tiranë, gjatë karierëssë tij akademike dhe sportiveprej pesë dekadash, ështënderuar me dhjetra Urdhëra eMedalje. Pas diplomimit në Ak-ademinë e Sporteve Tiranë, sidhe mbarimit me rezultate tëshkëlqyera të Kursit pasuniver-sitar dhe të Kurseve të tjerakualifikimi në Shqipëri dhe nëKinë shërbeu për 10 vjet (1970-1980) si pedagog dhe Shef i De-

partamentit të Fiskulturës nëAkademinë Ushtarake. Për gjas-htë vjet (1980-1986) ishte peda-gog në Shkollën e Lartë të Bash-kuar të Oficerëve dhe më pas për10 vjet (1986-1995) kreu me de-votshmëri, përkushtim e kope-tencë funksionet e Inspektorittë Sporteve bazë: not, shah,atletikë, gjimnastikë dhe Drej-tor Ekzekutiv i KlubitShumësportesh "Partizani".Gjatë kësaj periudhë si DrejtorEkzekutiv i KlubitShumësportesh "Partizani" kapunuar për ngritjen e të gjithastrukturave të këtij klubi. Pres-tigji i Mjeshtrit të Merituar IsaTare do të rritej ndjeshëm, pasiduke e drejtuar me kopetencë eprofesionalizëm arriti ta shpallëatë Klubin më të mirë të Repub-likës për disa sporte. Gjatëkësaj kohe janë fituar disa med-alje ndërkombëtare në sportet simundje, atletikë, gjimnastikë,peshëngritje, boks dhe karate.Përsa i përket karierës sportive,z.Isa Tare është shpallur Reko-rdmen i Ballkanit për "Flakjen eDiskut për Mosha" (1996). Poashtu është fitues i tre Medal-jeve të Arta në Spartakiada Ko-mbëtare. Ka marrë pjesë në tëgjitha aktivitetet e rëndësishmekombetare, ku përfshihen 300gara kombëtare, (në 180 gara kafituar vendin e parë, si dhe në83 takime ndërkombëtare ku në50 gara ka fituar vendin e pare).

Medaljet dhe dekoratat në"gjerdanin e artë" të Isa Tares

Karriera e shkëlqyer sportiveka bërë që Isa Tare të mbajë"gjerdanin e artë"të disa deko-ratave. Ai nderohet me titujt"Mjeshtër Sporti" (1964) dhe"Mjeshtër i Merituar Sporti"(1981). Me Medaljen e Artë "PërMerita të Veçanta në Fushën eSportit", nga ish Ministri i Kul-turës dhe Sporteve Teodor Laçomë 08 qershor 1996 si dhe "Nderii Sportit Shqiptar". Isa Tare kaqenë për tetë vjet anëtar i Krye-sisë dhe zv/President i Feder-atës Shqiptare të Atletikës. Sidrejtues, ka shoqëruar dhe drej-tuar dhjetra here ekipet sport-ive shqiptare (atletikë, gjimnas-tikë, mundje, boks etj) në takimendërkombëtare. Këshilli Bashki-ak i Tiranës, i ka dhënë Medal-jen "Mirënjohja e Qytetit të Ti-ranës". Gjatë karierës së tijsportive është shpallur Kampi-on dhe Rekordmen në Flakjen eDiskut dhe gjyles për 27 vjet meradhë, duke fituar 27 medalje tëkampionit kombetar, dhe tre

medalje të arta në sportakiadatkombetare..

Mirënjohja e "Mjeshtrit" përNishanin dhe Nikollën

Isa Tare edhe sot në të 70vitet e ka ruajtur më së miriformën sportive. Shtati i lartë,trupi prej gjimnasti e atleti vazh-dojnë ta mbajnë në gjendjeshumë të mirë sportive. Në vigjil-je të festave të fundvitit, Krish-tlindjeve dhe Vitit të ri 2015, aika kënaqësinë të ndaj me miqtedhe shokët e shumtë gëzimin eveçantë për dekorimin me Titul-lin "Mjeshtër i madh", nga Pres-identi i Republikës Bujar Nis-hani. Ky titull është shprehje evlerësimit të kontributit të tijprej afro pesë dekadash, sisportist dhe drejtues i klubitshumesportesh "Partizani" dhesi pjesëmarrës në të gjitha ak-tivitetet e rëndësishme kombe-tare e ndërkombëtare. Ndaj dhe"Mjeshtri i Madh" falenderonpërzemërsisht Presidentin e Re-publikës Bujar Nishani përnderin që i bëri dhe shpreh bind-jen se se ky vlerësim i përkush-timit të tij 48-vjeçar do të jetëdhe një premtim për të kon-tribuar për arritje të tjera për tëmirën e kombit shqiptar. Vetëceremonia mbresëlënëse e de-korimit në Presidencë i dha IsaTares dhe familjarëve e miqve qëe shoqëronin një kënaqësi qënuk beson se do t'i vijë ndon-jëherë. Me modesti ai shprehet:"Gjej rastin të falenderoj kreune shtetit dhe stafin e tij që kish-in organizuar së pari një takimspecial posaçërisht vetëm përmua.E pranoj me kënaqësi këtëdekorim, e konsideroj si insti-tucionalizim, mbështetje dhelartësim të asaj që më mungon-te. Duke pranuar këtë dekoratë,mendoj se kemi pranuar një Sh-qipëri tjetër, më të mirë, më tëbukur, të lirë dhe demokratike.E ndiej veten produkt i saj. Jetaime dhe ajo që arrij i takojnëkësaj kohe!". "Mjeshtri i Madh"i shpreh gjithashtu mirënjohjetë veçantë Ministeres së Arsim-it dhe Sporteve, Lindita Nikollapër propozimin që i bëri Prersi-dentit të Republikës, që atij t'ijepej ky titulli lartë. "Falenderojme gjithë zemër PresidentinNishani dhe Ministren Nikollapër këtë vlerësim të lartë që mëbënë në këtë vit të 70-vjetorit tëçlirimin të atdheut nga pushtue-si nazifashist.Urime të gjithëvedhe një 2015 sa më të mbarë!",shprehet Isa Tare.

FAQE 12 Shkurt 2015; Nr. 2(314)

SPECIALE

Shkrimtari i madh shqiptarIsmail Kadare, në një pronon-cim të posaçëm për portalin"Express", lidhur me impaktine sulmit terrorist në hapësirëne shqiptarisë, thotë se "Sh-qiptarët janë komb ivetëdijshëm evropian, merrënjë europiane, histori euro-piane, kulturë europiane,kujtesë e gjuhë europiane. Kjoështë, thotë Kadare, e s'ka As-gjë tjetër"

Shkrimtari më famëbotërore, Ismail Kadare, kafolur shkurt, pas atentatit qëka ndodhur në Paris, me ç'rastkanë mbetur të paktën 12 tëvdekur e disa të plagosur. Nënjë bisedë ekskluzive përGazetën Express, Kadare kathënë se populli shqiptars'duhet të vuajë më nga ko-mplekset e identitetit të dy-fishtë dhe as të ndihet

Ismail KADARE

Goditja qe e rëndë. Eshtëme e pakta që mund të thu-het. Shprehja "Europa u goditmu në zemër" ishte e pran-ishme në pothuajse të gjithalajmet. Pati tronditje, dhim-bje, tmerr, si diçka e frik-shme që ndodh për herë tëparë. Pavarësisht hijes së sajprej zonje të madhe, Europanuk ka qenë kurrë e paprek-shme. Ka ndodhur madje qëedhe dy nga gadishujt e saj -gadishulli iberik dhe gad-ishulli ballkanik, t'i shkë-puteshin me forcë, përgjatëshekujve të mëparshëm.Unë i përkas një prej popu-

Shkrimtari i shquar sh-qiptar, Ismail Kadare, 78 vjeç,është fituesi i çmimit ndërko-mbëtar prestigjioz "JerusalemPrize 2015".

Lajmin e bëri të ditur gaze-ta e njohur izraelite "Haaretz".

Kadare, fitues i çmimit"Prince of Austurias for Liter-arure" në vitin 2005, u vlerë-sua nga juria për veprat e tij

Kadare: Kombi shqiptar s'ka pse të vuajë nga komplekset e identitetit të dyfishtë

Kombi shqiptar është europiannë histori, kulturë, gjuhë

përgjegjës për veprimet e tëtjerëve. Sipas tij, shqiptarët

identifikohen dhe janë europi- anë me rrënjë, gjuhë e histori"Është një komb i vetëdijshëm,është një komb me identitetieuropian, ka lindur në konti-nentin europian, midisqytetërimit europian. Është nëgjuhë, kulturë, mentalitet ekujtime kombëtare europian.Kombi shqiptar s'ka pse të vua-jë nga komplekset e identitetittë dyfishtë", ka thënë Kadare,për Gazetën Express, të enjten."Kombi shqiptar duhet të bin-det se është europian dhe s'katë bëjë me këto. Është europi-an, ka rrënjë europiane, kahistori europiane, ka kulturëeuropiane, ka kujtesë europi-ane, ka gjuhë europiane. Kjoështë. Asgjë tjetër", ka shtuarai. Kombi shqiptar duhet të bin-det se është europian dhe s'ka

të bëjë me këto. Është europi-an, ka rrënjë europiane, kahistori europiane, ka kulturëeuropiane, ka kujtesë europi-ane, ka gjuhë europiane. Kjoështë. Asgjë tjetër

Shkrimtari më i përkthyershqiptar, në më shumë se 45gjuhë të huaja, disa herë ësh-të përfshirë në debate sa i për-ket identitetit të shqiptarëvedhe ndikimin e Turqisë nëShqipëri e Kosovë. Kadare nëparaqitjen e fundit kishte kri-tikuar deputetë, udhëheqës tëShtetit për tjetërsim të ident-itetit të shqiptarëve. "Dhe py-etja: ç'po ndodh? është e natyr-shme", ka shkruar Kadare, nëlibrin "Mëngjeset në kafe Ros-tand". Në të njëjtin libër shk-ruan edhe: "Në 620-vjetorin eLuftës së Kosovës, një deputetnga parlamenti e shpall GjergjKastriotin vrasës të mysli-manëve, pra tradhtar të ko-mbit. Kryeqyteti tjetër Tiranashpallet i themeluar nga njëoficer osman. Në një xhami tëKosovës kryeministri turk lës-hon thirrjen "Kosova ështëTurqi". Së fundi, qershia mbitortë, vijnë lajmet për sh-qiptarët e rekrutuar nga qen-drat terroriste për të luftuar sixhihadist në Siri. Të dykrahët, njëri qetësues (gjëratë rastit marrëzira qe s'duhenmarrë seriozisht) tjetri alarm-ues (ç'gjëra të rastit, ky ështëfundi i botës), e shoqërojnë papushim këtë mishmash. Kagjasë që të dy teprojnë, çkaështë gjithmonë më e lehtë nëgadishullin tonë. Megjithatë,zhurma nuk është pa gjë".

Ajo që Europa i kadhuruar njerëzimit

jve të Ballkanit, popullit sh-qiptar, që e pati humbur Eu-ropën dy herë: në shekulline 15 gjatë pushtimit otoman,pastaj në shekullin e 20,gjatë periudhës komuniste.Mendoj se popujt që kanë pa-tur një fat të tillë kanë njëqasje të veçantë, tepër tëndjeshme, ose të themi em-patike, me dramën që ndo-dhi. Pavarësisht faktit se ish-te e përsëritur, tragjediakishte, siç e kam thënë, disagjëra të reja, të panjohura.Nën këtë dritë, raporti i kon-tinentit europian me pjesëntjetër të globit u qartësua nëmënyrë të beftë, sërish.

Është e vërtetë se Europa

konsiderohet si kontinentiqë ka përfituar nga planeti,më shumë se të tjerët. Pornë të njëjtën kohë ështëkontinenti që ka dhënë mëshumë se të tjerët. Ajo qëEuropa ka bërë, i përket njësfere unike, superioremund të thuhet, asaj të vler-ave shpirtërore: filozofia,arti, literatura, demokraciadhe liria e shprehjes, për tëcilën ajo sapo u godit.

E veçanta e këtyre vler-ave bën pjesë në aktet hu-mane më sublime. Në ndry-shim nga pasuria materiale,pyjet, nafta, bankat, nga tëcilat çdo vend përfiton përvete, vlerat shpirtërore unënshtrohen të tjera ligjeve.Asnjë popull -apo asnjëfamilje popujsh - nuk i kri-jon për vete. Njëherazi, nëtë kundërt, që ditën e parëtë krijimit të tyre, ato u ofro-hen në mënyrë krej të natyr-shme popujve të tjerë. Kësh-tu Europa krijoi Danten,Shekspirin, Bethoven, -mund të themi edhe vetëParisin, për vete, sikundërpër të gjithë botën.

Është ky dallim që u shfaqnjëherësh, si nën dritën enjë rrufeje: mirënjohja plan-etare për Europën, kontinen-tin e goditur. Por gjithashtuedhe mesazhi që Europambetet e çmuar për të gjithënjerëzimin. Për këtë arsyeajo nuk ka vetëm të drejtën,por gjithashtu edhe detyrënpër t'u mbrojtur. Për veten,dhe për gjithë të tjerët.

Le Monde

Ismail Kadarefiton çmimin e Jerusalemit

universale.Çmimin shkrimtari më të

famshëm shqiptar, anëtar iAkademisë së ShkencavePolitike dhe Morale në Francë,do t'ia kryebashkiaku ikryeqytetit, Nir Barkat, teksanë ceremoni do të jetë i pran-ishëm edhe Presidenti i Izra-elit, Reuven Rivlin.

(Vijon në faqen 13)

FAQE 13Shkurt 2015; Nr. 9(314)

REÇENSION

- Asnjë e askush nuk mundtë pretendojë se luftratheroike të popullit sh-qiptar janë pronë e elitavepolitike, shoqërore efetare.

- Vlerësoj këtë vepër tëz.Halil Rama, monografihistoriko-publicistike sinjë ndihmesë e kontributtë rëndësishëm, sadomodeste, për të ndriçuarme vërtetësi përpjekjet ekombit shqiptar për vetëv-endosje e bashkim ko-mbëtar.

"Testamenti i Atdhedashu-risë" është një vepër publicis-tike, por e përqasur me vleratmorale të kombit shqiptar ndërshekuj. Sidomos, në kohët ereja, autori i këtij libri HalilRama, shpreh thjeshtë e nëmënyrë karizmatikepërgjegjshmërinë dhe detyr-imin misionar që ai ka marrëpërsipër për të ndriçuarvërtetësinë e ngjarjeve mad-hore të popullit shqiptar nëfundshekullin e kaluar. Përm-bushja e këtij misioni nga au-tori duket sidomos në hedhjendritë dhe mbrojtjen e vleravetë luftës kundër agresorëvepushtues në Luftën e DytëBotërore e më pas për konsoli-dimin e shtetit shqiptar, luftënpër pavarësinë e Kosovës më1999 e të shqiptarëve të Maqe-donisë më 2001 që dëshmon evërteton aftësitë shtetfor-muese të etnisë shqiptare.

Thelbi i veprës, monografi

Ceremonia e dorëzimit do të zhvil-lohet ditën e hapjes së Panairit të Lib-rit në Jerusalem, më 8 shkurt.

Sipas gazetës izraelite, këtë çmime kanë fituar disa nga shkrimtarët mëtë mirë të botës, përfshirë BertrandRussell (fitues i parë), laureati i çmimitNobel Mario Vargas Llosa, Milan Kun-dera, Simone de Beauvoir, Susan Son-tag, Arthur Miller, Haruki Murakamidhe Ian McEëan

Kadaraja, vepra e të cilit janë përk-thyer në një numër të madh gjuhëshe vendesh, vlerësohet për stilin e tijtepër jetësor dhe lirinë e të shkruarit.

Disa nga librat me te njohur te tijjanë: "Gjenerali i ushtrisë së vdekur","Viti i mbrapshtë", "I ngrirë në akull","Pasardhësi", "Prilli i thyer", "Pirami-da", "Dasma" etj.

"Kadare është një tregimtar ironikdhe tepër interesant që rrëfen sh-këlqyeshëm me nënkuptime tëtërthorta rreth fajit kolektiv, veçanër-isht në mos ndëshkimin e këtij faji.Edhe pse në formën e të shkruarit per-sonazhet janë kryesisht lokalë, kupti-mi dhe rëndësia janë padyshim uni-versale", - thuhet në motivacion

Panairi, një nga më të rëndësish-mit në botë, do të zgjasë pesë ditë.

Ai do të mbahet për herë të parë njëkompleks gjigant në Jerusalem, kupërfshihen një numër i madh botue-sish, ndërkohë që institucionet në

Vepër e përqasur me vlerat moraletë kombit shqiptar ndër shekuj

Nga Dhimitër NDRENIKA

historike, do ta vlerësoja, ësh-të vija e moralit kombëtar, endriçimit të karakterit të tijliridashës, të pavarur, jashtëmendësive, koncepteve e bind-jeve politike, shoqërore e fe-tare. Kjo jepet me individët-personazhe që kanë kryer ve-pra për kombin, për identite-tin e tij, për vendin e tij në tre-vat shqiptare në Ballkan, qëpenguan e nuk lejuan asimil-imin nga pushtuesit e huajdhe që i bën këta individë

"kujtesë të identitetit të tij".Këta personazhe, personalitetekombëtare, tregohen thjeshtë,si njerëz të popullit, por që mekontributet e tyre të pjesshme,por tejet madhore e të rëndë-sishme, bënë të mundur reali-tetin e sotëm historik: Repub-likën e Shqipërisë, Repub-likën e Kosovës dhe një shtetqë "de jure" nuk mund tëvlerësohet "Republika shqipta-ro-maqedonase", por që në faktështë e tillë falë Marrëveshjes

së Ohrit, që i ngriti shqiptarëtnë nivelet qeverisëse e shtet-formuese; krahas dhe më thel-bësores që vepra e këtyrë in-dividëve mundësoi përjash-timin e synimeve asimiluesetë "sllavizmimit" e të "greqiz-imit" të trojeve etnike sh-qiptare në Ballkan.

Këto personalitete shpre-hen me konsideratë të lartënga z.Halil Rama në këtë libërqë ndërthur jo vetëm kohëthistorike, por edhe trevat et-

nike, e njëherësh dhe për çkai bën shqiptarët të tillë; përarsimimin në gjuhën shqipe,për një kulturë panshqiptare enjë shtet që "mbron" veten eshqiptarët, kudo ku banojnënë trojet etnike në Ballkan.

Vepra i bën thirrje brezit tëri që të njohë traditën, kombine veprën e të parëve, ndërko-hë që iu drejtohet edhe veter-anëve të luftës që të ndriçojnëmë shumë LANÇ, në fillimet esaj e pas daljes në publik tëforcave politike: Partisë Komu-niste, Ballit Kombëtar e Legali-tetit, si dhe të çlirimit të ven-dit. Kjo, krahas veprës për fiti-min e pavarësisë e krijimin eRepublikës së Kosovës, e tëarritjeve të shqiptarëve nëMaqedoni, që me kujtimet etyre dhe me veprat letrare tëçdo lloji të ndikojnë në rritjene ndërgjegjësimin e brezit tëri me atë që e bën të cilësohet"shqiptar"; të të qënit vijues itrashëgimisë etnike e të gen-it të tij në Ballkan.

Vepra e z.Halil Ramaligjëron se "shqiptarizmi" iVaso Pashës përjashton mer-itat që kanë individët për bind-jet politike, shoqërore e fetare.Asnjë e askush nuk mund tëpretendojë se luftrat heroike tëpopullit shqiptar janë pronë eelitave politike, shoqërore efetare. Vlerësoj këtë vepër,monografi historiko-publicis-tike si një ndihmesë e kon-tribut të rëndësishëm, sadomodeste, për të ndriçuar mevërtetësi përpjekjet e kombitshqiptar për vetëvendosje ebashkim kombëtar.

Ismail Kadare fiton çmimin e Jerusalemitzonën pranë panairit do të jenë të hapu-ra për publikun.

Panairi i parë u mbajt në Jerusa-lem në vitin 1963 dhe ka vazhduar tëmbahet çdo dy vjet si një ngjarje unikendërkombëtare që tërheq qindra botuesnga shumë vende.

Kadare ka fi tuar mjaft çmime tërëndësishme si "Man booker" nëLondër, "Princi i Asturias" etj si dheprej vitesh është në listen e kandi-datëve për çmimin "Nobel".

Më 28 janar Ismail Kadare mbushi79 vjeç dhe viti i kaluar ishte mjaft isuksesshëm për të, pas

botimit të librave "Mëngjeset në

kafe Ronsard" dhe "Mjegullat e Tiranës"si dhe fi toi çmimin "De Rada", tëdhënë nga MK.

Ja lista e laureatëve të mëparshëm:1963 : Bertrand Russell1965 : Max Frisch1967 : Andre Schëarz-Bart1969 : Ignazio Silone1971 : Jorge Luis Borges1973 : Eugène Ionesco1975 : Simone de Beauvoir1977 : Octavio Paz1979 : Isaiah Berlin1981 : Graham Greene1983 : V. S. Naipaul

1985 : Milan Kundera1987 : J. M. Coetzee1989 : Ernesto Sábato1991 : Zbignieë Herbert1993 : Stefan Heym1995 : Mario Vargas Llosa1997 : Jorge Semprún1999 : Don DeLillo2001 : Susan Sontag2003 : Arthur Miller2005 : Antonio Lobo Antunes2007 : Leszek Kolakoëski2009 : Haruki Murakami2011 : Ian McEëan2013 : Antonio Muñoz Molina2015: Ismail Kadare

(Vijon nga faqja 12)

FAQE 14 Shkurt 2015; Nr. 2(314)

BIBLIOGRAFIA

Albert Z. ZHOLI

Biblioteka memorialistike ko-mbëtare këto ditë u pasurua me njëbotim të ri, "Pogradeci në shtypin eviteve", me autor shkrimtarin dhestudiuesin Kristaq Nanushi. Siçnënkuptohet nga titulli, vepra ështënjë bibliografi që përmbledh gjithëç'është thënë në shtyp për Pograde-cin dhe krahinat e tij që nga fillimi igazetarisë shqip, më saktë nga viti1887, e deri në mbarim të vitit 1944.

Duke shfletuar librin, bie në sy qënë fillim volumi i madh i koleksion-eve që janë hulumtuar: gazeta, re-vista, kalendarë, buletine, fletorezyrtare etj., gjithsej 285 tituj kolek-sionesh, që kanë dalë jashtë e bren-da Shqipërisë. Gjen në to, gjithash-tu, të gjitha gjinitë e gazetarisë: ar-tikuj, njoftime, lajme, reportazhe, fo-tografi, portrete njerëzish, vendimegjyqesh, reklama, letra, telegrame,urime...Për secilin shkrim jepet tit-ulli i organit ku është botuar, data,vendi dhe një shënim shpjeguespërse bëhet fjalë në të.

Ashtu siç shprehet në parathëniegazetari i shquar Niko Nikolla, ishtee pritshme që ky autor pogradecar,pas një kohe të gjatë studimesh dhebotimesh të pasurisë kulturore tëvendlindjes së tij, të dilte para opin-ionit mbarëshqiptar me një libër tëtillë. Në letërsinë bibliografike ko-mbëtare, për fat të keq jo të pasur,libri vjen si shembull i lartë për tëgjithë ata autorë, që vënë themelenë studimet historike e kulturore të

Studiuesi Kristaq Nanushi sjell "Pogradeci në shtypin e viteve", një vepër dinjotoze

POGRADECI NË RRJEDHA TË HISTORISË

trevave të tyre. Madje u vjen në ndi-hmë edhe familjeve të thjeshta tëqytetit e të zonave pranë, për të njo-hur më tej e më mirë trashëgiminëe të parëve. Ata do të ndjejnë me tëdrejtë krenari legj i t ime përndërgjegjen e lartë kombëtare qëkanë patur pogradecarët në rrjedhatë historisë. Shumë nga të parët,njerëz të thjeshtë e intelektualë,brenda dhe jashtë atdheut, individ-ualisht apo të grupuar në çetaluftëtarësh e në shoqëri patriotike ubënë atdhetarë të shquar të pushkëse të penës. Ata i gjejmë si manifes-tues, si protestues, si denoncues, si

organizatorë dhe pjesëmarrës nëpërmitingje e demostrata, si luftëtarëme armë në dorë, si ndihmëtarë nëtë holla për shkollat, për librat në gju-hën shqip, për shtetin, për bashkinëe qytetit, për gazetat përparimtareper kishat e deri për fëmijët jetimëtë dëshmorëve të lirisë. Me të drejtëprof.dr.Eduard Sulstarova shprehetnë recensën e tij: "E vlerësoj sëtepërmi punën e madhe që autorit iështë dashur të bëjë për hartimin ekësaj vepre. Mendoj se ajo ka vlerëtë madhe njohëse për këdo, veçanër-isht për studiuesit".

Bibliografia, që dëshmon për mpre-htësi intelektuale, është strukturu-ar sipas kriterit kronologjik. Pas par-athënies së gazetarit të mirënjohurNiko Nikolla, që e prezanton përm-bajtjen me kompetencë e gjuhë tëlartë profesionale, vjen një fjalë e au-torit që e përcjell lexuesin në leximindhe kuptimin e saktë të disa tekni-kaliteteve. Pastaj, vitet 1887-1944vijnë kronologjikisht të grupuara si-pas tri periudhave historike: Rilind-je, Pavarësi, Lufta II Botërore. Ështëpër t'u vënë në dukje vendosja si ball-inë e kohës e një pasqyre me emrate shquar të secilës periudhë. Për-shembull, në Rilindje gjejmë emratqë u shquan në fushën e shkencësdhe të shkollave shqipe, si prof.GjergjPekmezi, Koço Sotiri, Aleks Oshteça,Gjokë Pjetër Shqiptari, MuhamerMinarolli etj. Po kështu edhe vep-rimtarë të shquar për çështjen ko-mbëtare si Spiro Naço, Llazar Kozma,Marko Kërxhalli, Zisi Tushemishti etë t jerë në SHBA. Gjejmë dheluftëtarë me çeta në luftë për pavar-ësi, si Jashar Starova, Kajo Babienie Hasan Çela.

Ngjarjet që përfshihen në kapit-ullin e Rilindjes janë mbresëlënëse.Veçojmë atë të hapjes më 1887 tëMësonjëtores Shqipe në lagjen e Top-lecit, një javë pas asaj të Korçës, gë-zimin popullor, letërkëmbimet për tëmidis Th.Mitkos e J.De Radës, mi-dis J.Kosturit e V.Dodanit. Këtu gje-jmë portretet dhe jetëshkrimet e dyrilindësve mokrarë, Gjokë Pjetrit dheAleks Andreas, që u vranë për shkol-lat dhe l ibrat shqip. GjejmëGj.Pekmezin si shkencëtar, diplomatnë Vjenë e patriot i madh,M.Minarollin që rihapi shkollën sh-qipe më 1908, S.Naçon si patriot në"Vatra" të SHBA dhe si kryetar i parëi Bashkisë Pogradec. Gjejmë çetatme foto të J.Starovës dhe të Gorës,shoqëritë patriot ike që ngritënndërgjegjen kombëtare në luftën përPavarësi . Po ashtu, shpërfaqetpërditshmëria e jetës nën sundiminotoman, me trazira të llojllojshme,

me hajdutë, kërcënime, vrasje ekusari, si dhe me përpjekjet për tëmësuar shkrim-këndim shqip fshe-hurazi nëpër shtëpi. "Lavdi pastëPerëndia që më 1900 e gjer më sotkanë mësuar të shkruajnë e të kën-dojnë shqip më tepër se 45 shpirt, pashkolla e mësonjës, njëri nga tjatri",shkruan një mokrar nga Pleshishtinë gazetën "Drita" të Sofjes, dt.15 Sh-kurt 1908.

Është një jetë më të dhëna krejttë panjohura, sepse edhe rrëfimet etë parëve tanë sot, pas 100 e cavjetëve, nuk mbahen mend. Ështëashtu siç shprehet prof.dr.N.Jorgaqi:"Kjo bibliografi ngrihet si një monu-ment kulturor për vendlindjen dhe ijep historisë shqiptare një kuotë tëre njohjeje për Pogradecin".

Në "ballinën" e Pavarësisë (1912-1939) emrat e personave dhe person-azheve të kohës, të aktivizuar në sh-typin brenda e jashtë Shqipërisë,janë më të shumtë. Shquhen ndërta Gj.Pekmezi, J.Bashko, L.Poradeci,M.Kuteli, por dhe të tjerë si KoçoSemini, Dhimitër Tushemishti ,Hilmi Leka, Xhevat Starova, NevruzStarova, Gjokë Gusho, SulejmanStarova, Vasil Alarupi, Llambi Basho,Kolë Koçi, Zisi Tushemishti, ThanasKërxhalli, Banush Hamdiu që u dal-luan në fushën e gazetarisë, të poli-tikës, të pushtetit vendor etj.

Nga ngjarjet me jehonë të kësajperiudhe veçohen provokacionetsërbe në trojet shqiptare, aneksimii Shën Naumit brenda kufijve tëJugosllavisë, lufta kundër esadistëvemë 1914, protestat e qytetarëvepranë kishës më 1921 për t'i këndu-ar liturgjitë në shqip e jo greqisht,botimi i revistës "Kalendari Pograde-ci" më 1919 dhe 1920, po ashtu igazetës "Liqeni" më 1923, veprim-taritë e shumta të Shoqërisë "Trupigjimnastik" nga viti 1916 e më pas,drama "Besa" e S.Frashërit që u lua-jt së pari më 1919, veprimtaritë e"Trupit Bojskaut" e sidomos, veprim-taritë e Shoqërisë Kulturore-Sportive"Dragoi" e cila në vitet '30 u bë menam në të gjithë vendin.

Duke kaluar nëpër ngjarjet his-torike të kësaj periudhe shohimedhe përditshmërinë e jetës së qy-tetit dhe të fshatrave, me zhvillimetdhe sukseset për kohën, por dhe mekrizat fianciare, me shqetësimetkufitare, me lajme të mira e trish-tuese, me krijimtarinë letrare tëLasgushit e të Mitrushit, që pritenme aq entusiazëm brenda dhe jash-të Shqipërisë, me veprimtarët eshquar në SHBA, Rumani e gjetkë,me përhapjen dhe konsolidimin eshkollave në rreth, me reklamat përhotel e plazh, për birrari, për fabrikamielli, për rrobaqepsi, për servismakinash etj. Të bën përshtypjeqytetaria e pogradecarëve me kos-tume, gravata, borselina, me pikni-ket që bënin në Kopshtin e Kalasë,në Kabash e në Katjel, në ShënNaum e Shën Prokop, manifestimetnë data festash, grupet artistike tëteatrit, të korit të kishës, të mando-linatës, të fanfarës, ekipet sportivetë futbollit, të atletikës, të notit, tëkanotazhit etj. Gjallëri e zhvillimsolli ndërtimi i centralit elektrik tëKaboshit më 1928, që i dha dritë ele-ktrike qytetit e fill pas kësaj, ndërti-mi i kinemasë që u quajt "Afërdita"(pastaj "Nacional" e pas çlirimit,"Pokska"). Gazetaria e kësaj periud-he ka informacione për krizënekonomike në vend e në botë, kakëshilla agronomie për vreshtarinë,

(Vijon në faqen 15)

FAQE 15Shkurt 2015; Nr. 9(314)

AKTUALITET

Ministrja e Mbrojtjes znj.Mimi Kodheli priti në njëtakim zyrtar ministrin

Ministrja e Mbrojtjes, znj. Mimi Kod-heli gjatë vizitës së saj në Maqedoni undal në Tetovë, ku takoi kreun e PDSH,z. Menduh Thaçi.

Znj. Kodheli e njohu z. Thaçi me dis-kutimet që zhvilloi me krerët më tëlartë maqedonas, me të cilët theksoinevojën e implementimit të drejtë dhetë menjëhershëm të Marrëveshjes sëOhrit.

Znj. Kodheli dhe z. Thaçi diskutuangjithashtu edhe lidhur me arsimimine shqiptarëve në tërësi dhe pjesëmar-rjen e angazhimin e femrës shqiptarenë veçanti, në të gjithë aktivitetet dhestrukturat vendimmarrëse në vend.

Ministrja Kodheli kërkoi që sh-qiptarët e Maqedonisë të jenë më tëbashkuar dhe të përkrahin njëri -

pemëtarinë e për gështenjat, kapropagandën për zgjedhjet në bash-kinë e qytetit e në Kuvendin e Sh-qipërisë etj.

Shumë ngjarje të kësaj periud-he, edhe pse më e afërt, janë gjith-ashtu pak ose aspak të njohura.

Periudha e tretë, Lufta e I IBotërore, përfshin shkrimet nga 7Prilli 1939 e deri në mbarim të vitit1944. Në ballinën që prin kapitul-lin gjejmë persona e personazhe tëperiudhave të mëparshme, siL.Poradeci, M.Kuteli, J.Basho, poredhe emrat e Heronjve të PopullitR.Çollaku e K.Karafili, të dësh-morëve të lirisë e të luftëtarëve mearmë në dorë, si T.Laçka, L.Çomo,M.Gjoka, P.Vako, të veprimtarëveshoqerorë dhe krijuesve të tjerë, siF.Papajani, K.Tushemishti, H.Leka,V.Alarapi, K.Koçi, S.Minaroll i ,B.Zhudi etj.

Përditshmëria e kësaj periudheështë e mbushur me lajme nga fron-tet e luftës, me Luftën e Pojskës dhegoditjet e tjera mbi fashistët, me bu-letinët dhe komunikatat e brigada-ve partizane, me tri djegiet e qytetite deri në çlirimin e tij nga partiza-nët më 30 Gusht 1944.

Vlerë të posaçme merr bibliogra-fia me tre treguesit (indekset) që embyllin atë: me emrat e autorëve tëshkrimeve, me emrat e njerëzve qëpërmenden nëpër shkrime dhe me

POGRADECI NË RRJEDHATË HISTORISË

(Vijon nga faqja 14)emrat gjeografikë (toponomastika),ku zhvillohen ngjarjet. Kjo e lehtë-son kërkimin dhe gjetjen e person-ave dhe të vendeve sipas interesavedhe përkatësive që kanë lexuesit.Është një punë tjetër e mundimshmekjo, që Kristaq Nanushi ka marrëpërsipër dhe ia ka dalë me sukses,për t'ua dhuruar lehtësisht informa-cionin bashkëqytetarëve të vet. "Sashumë pogradecarë të penës!- thotëprof.dr.J.Basho.- Me këtë libër autorivërteton se Pogradeci është thesaredhe në këtë drejtim. I uroj suksesedhe botime të tjera dinjitoze!"

Në përfundim, libri prej 525faqesh ka dy gjet je të bukurametaforike, të vendosura një në ko-pertinën para (në ballinë) dhe njëkopertinën prapa. Ajo në ballinëështe e Piktorit të Merituar Anas-tas Kostandini (Taso), i cili me pam-je grafike e paraqet librin si njëmjellmë (shpend i bardhë, paqësore poetik i liqenit), duke fluturuar mezell e gaz drejt Pogradecit, me lajminse po sjell dhuratë një arkiv të pa-sur, të panjohur e të rëndësishëmpër sot e për të ardhmen. Fasha nëgojë "shtypi press-shtypi press..."është përmbajtja e dhuratës. Njëimazh që e konkretizon bukur me-sazhin. Shprehja e dytë metaforike,ajo në kopertinën prapa, është e po-etit dhe gazetarit të mirënjohur Xhe-vahir Spahiu, i cili kuintesencën ekëtij botimi e shpreh me pak fjalë:"Ky libër është nënë librash të tjerë".

Kosova, gati të ketë Forcën e saj të Armatosur, nëse faktorët politikë të Kosovës e mbështesin

Kodheli, mbështetje aspiratëseuroatlantike të Kosovës

për Forcën e Sigurisë së Kosovës, z.Haki Demolli dhe stafin që e sho-qëron.

Znj. Kodheli, pasi i uroi ati jmirëseardhjen, e uroi dhe për detyrëne re në qeverinë e Kosovës. Të dy ho-

mologët diskutuan për sfidat me tëcilat po përballet sot rajoni. Ata vlerë-suan marrëdhëniet e shkëlqyera mesdy vendeve.

Znj. Kodheli shprehu edhe njëherë tjetër vendosmërinë e qeverisëshqiptare për mbështetjen e pakursy-er sa i takon aspiratës euroatlantiketë Kosovës.

Znj. Kodheli tha se mbështetja eShqipërisë për anëtarësimin e Kos-ovës në NATO do të jetë e gjithan-shme. "Reformat në FSK i konsiderojmbresëlënëse.

Mendoj se Kosova është gati tëketë Forcën e saj të Armatosur, nësetë gjithë faktorët politikë të Prish-tinës e mbështesin dhe e dëshirojnëkëtë gjë. Rruga për anëtarësim nëNATO është e vështirë, kërkon viz-ion, vendosmëri dhe korrektesë nëpërmbushjen e kritereve të forta qëka Aleanca.

Ne do të jemi për ju këshilltarët,trajnuesit dhe udhërrëfyesit më tëmirë në këtë rrugë".

Nga ana e tij, z. Demolli e falën-deroi ministren e Mbrojtjes përmbështetjen e dhënë me ekspertë sipjesë e Misionit Këshillues të NATOpranë FSK.

Ai vlerësoi gjithashtu prezencëndhe kontributin e ushtarakëve sh-qiptarë në kuadër të KFOR.

Mes Ministrisë së Mbrojtjes dheForcës së Sigurisë së Kosovës u fir-mos Plani i Bashkëpunimit në Fush-ën e Mbrojtjes për vitin 2015.

Kodheli - Thaçit: Bashkohuni në tëmirë të shqiptarëve të Maqedonisë

tjetrin. "Vetëm bashkimi real i faktoritshqiptar në Maqedoni do të rrisë forcëne përfaqësimit dhe do të garantojë mëshumë qytetarët e thjeshtë në tëdrejtat dhe liritë e tyre kushtetuese",theksoi znj. Kodheli. Ministrja eMbrojtjes tha se duhet punuar mëshumë në këtë drejtim, ashtu siçshpresoj - vijoi ajo - "se përpjekjet tua-ja edhe në nivel institucional do të jenëgarantë të barazisë së trajtimit të sh-qiptarëve".

Bashkëbiseduesit vlerësuan se in-tegrimet euroatlantike të vendit dherajonit janë me interes të veçantë përshqiptarët.

Ministrja e Mbrojtjes znj. Mimi Kod-heli vizitoi në shtëpinë e tij kryetarine BDI z. Ali Ahmeti.

FAQE 16 Shkurt 2015; Nr. 2(314)

KULTURE

Nga Xhemal MEÇIStudiues, "Mjeshtër i Madh"

Muzeu Historik, Pukë,

-Mesazhi për mbrjotjen e këtijdjepi të trashëgimisë iliro-arbërore-shqiptare

-Një vit para vdekjes, (1995),Profesori arkeolog laamanet Kulturën e Koman-it;

-A. Degrand lexoi më 1899në Akademinë e Mbishkri-meve të Parisit për"varrezat misterioze" tëKomanit (!);

-Studiues europianë këtëkulturë e çmuan si tëjashtëzakonshme: francezëtA. Degrand e S. Reinah;austriakët Th. Ippen, Hahndhe C. Patsch; gjermani P.Treger, hungarezi F. Nopça;Italianët: L.M. Ugolini dheArmao, slloveni J. Koroshec,serbi V. Popoviq etj. Krahastyre dhe at ShtjefenGJEÇOVI;

-1959-'60 e studiuan arke-ologët tanë: Skënder ANA-MALI, Hëna SPAHIU etj.

-Etleva NALLBANI, etnologe,ndihmuar prej një fondacio-ni Frances, tash 5 vjet nëkërkime intensive, i kashtrirë zbulimet në më se 35ha në vendbanime dheobjekte kultesh të vjetra,dëshmi të çmuara historiketë krishtërimit në male;

-Vendosja e një linje OST-jeShqipëri-Kosovë, në zonënarkeologjike prej 80 haKoman-Shënkoll, pranuarnga i quajturi "KëshillKombëtar i Arkeologjisë"dhe M. Kumbaro, ministre ekulturës, do të varroste këtëtrashëgimi të identitetittonë kombëtar. (Këtë zonë 6herë e kam vizituar, hulum-tuar, studiuar e botuar);

-Kanë kërkuar dhe kërkojnë,të shqetësuar, arkeologë estudiues spostim nga kjozonë e paçmuar arke-ologjike . Tani shpresohette Kryeministri Edi RAMA.

Profesor S. ANAMALI, arkeo-logu i parë shqiptar, që drejtoiekspeditën e viteve 1959-1960,plotëson dëshmitë e arkeologesH.SPAHIU, të cilën e quan "gjur-muese e studiuese e pasionuare Kulturës së Komanit".

Për A. DEGRAND tregon se nënjë ekspoze në Akademinë eMbishkrimeve, Paris, më 6 jan-ar 1899, dha njoftimin e parë përzbulime të bëra në "varrezat mis-terioze" në Koman, Shqipërinë

"Njëmijë vjet në 80 ha, vendbanim i rrallë qytetërimi mesjetar në Ballkan,". Arkeol. Etleva Nallban: Tanirrezikohet nga shtyllat e tensionit të lart për Kosovë

e Veriut, ku ka hapë disa varredhe grumbulloi "135 objektearkeologjike (stoli, vegla e armëmetalike,) të cilat ia ka dërguarMuzeut Zhermen në Paris. (Nëlibrin e tij "Kujtime...", A. De-grand shënon shumë më tepërobjekte: 524 objekte, prej tëcilave 400 perla gjerdanësh prejqelqi të ylberizuar, qelqi mengjyra, qeramikë të smaltuaretj.) Këtë lëndë arkeologjike prejvetëm 135 objekteve, dhuruarMuzeut Zhermen, e studioiarkeologu francez S. REINAH, porarriti në konkluzionin e mangëtsi për datimin e objekteve (shekIII-V), si për përdoruesit e tyre,të cilët qenkan të invazionit tësuesëve gjermanë në Iliri.

Edhe për Th. IPPEN, konsul-lin e Austro-Hungarisë në Sh-kodër, shkruan se ka meritënse ka ftuar prehistorianin gjer-man P.TREGER, i cili në vitet1899 e 1900 hapi në varrezënpranë kalasë së Delmaces 10varre. Objektet e gjetura, i morinë Berlin, ku i studioi dhe i bot-oi. Por konkluzionet e atij studi-mi ishin ende larg përfundimeveshkencore të arkeologëve sh-qiptarë. Gjetjet arkeologjike iparaqet mangët të periudhës ro-make me disa përjashtime, qëvinin prej Mesjetës së Hershme.

Për popullsinë, që i ka përdorë, esheh si ilire.

Prof. S.Anamali vlerëson"zbulimet e bëra në varrezë ngaatë Shtjefën Gjeçovi, në kolek-sionin e të cilit në Shkodër(kishte) një unazë membishkrim"që është me inter-es shkencor. Për zbulimet e F.Nopçes, etnograf hungarez, i cilika hapur një varr të pacënuardhe ka bërë krahasimet elëndës arkeologjike, shprehvlerësime, sepse i afrohen sëvërtetës historike, sado qëthoshte se popullsia e varrezësi takonte "një fisi të romanizuardhe njëkohësisht Mesjetës sëHershme". L. M. Ugolini qe kry-etari i parë i misionit arke-ologjik italian në Shqipëri, që më1924 vizitoi varrezën. Në bot-

imin e tij, ndër të tjera nënvi-zon faktin se varreza mban "njëqytetërim të vonuar të një fisiilir".

Profesori, S. Anamali, shprehhabinë e tij për qëndrimin ten-dencioz dhe aspak shkencor tëstudiuesve serbë, që ngulmojnëpër praninë e antikiteteve"sllave"apo "tepricave sllave" nëVarrezën e Delmaces. Studiue-si slloven Josip Koroshec shkonedhe më larg në mohimet e tij,kur gjetjet arkeologjike i tregojnëpër kulturë romake, për kulturësllave, për elemente bizantine,ku "asgjëkund nuk shihet ndiki-mi i banorëve ilirë, madje as qëështë e mundur të provohet", -sipas tij. Në përmbledhjen që ubënë përfundimeve të studi-uesve të huaj, arrin në konkluz-ionin se mendimet e tyre vua-nin nga pasaktësi të theksuarashkencore, kur i quanin objektee varre të kohës romake, mate-riale të burimit bizantin dhe el-emente sllave e avare ballkani-ke. Disa njohën për bartës tëkësaj kulture materiale eshpirtërore banorë të tejlashtëvendës, pellazgë, ilirë të roman-izuar. Të tjerë studiues i qua-jtën banorë invadues nga Veriu:survë gjermanë, avarë dhesllavë. As për moshën e varrezës

jo vetëm që nuk u përputhën nëmendimet, por as nuk arritën nëdatime të sakta. Disa i datuantë shek. III-V, të shek.V apo tëMesjetës së Hershme (shek.VII-VIII) deri pas shek.X. Megjithatë,rëndësi ka fakti se kjo kulturëarbërore u bë objekt studimi ngashumë autorë të huaj dhe ng-jalli interesim në sferat e shum-ta shkencore Europiane dhe gjetpasqyrim në muze të shumtëarkeologjikë, sidomos në Eu-ropën Perëndimore. Ndërsa nëvazhdim, qenë arkeologët dhehistorianët shqiptarë, që mbasekspeditash në 30 varreza meshtrirje Veri - Jug dhe të një punestudimore më se 30-vjeçare, tëarrijnë në përfundimet e saktashkencore, të cilat na i jep përm-bledhtas prof. S.Anamali.

Së pari, ai vë në dukje eks-peditat e arkeologes së shquarHëna Spahiu në Varrezën e Del-maces edhe në vitet 1982, '83 e'84, duke zbuluar edhe tri unazatë reja me të njëjtin mbishkrimme unazën e parë. Në këtëmbishkrim H. Spahiu shikonte"formula kristiane, lutje në gre-qishten bizantine". Kurse gjetjae tyre në rritje, lë për të mend-uar për "prodhime vendase,sikurse edhe objektet e tjera tëpunuara sipas modeleve bizan-tine të shek.VI-VIII".

Së dyti, Profesori i nderuarthekson se Kultura e Komanit nëDelmace, simbas kërkimeve tëreja në 160 varre të tjera në:Krujë, Lezhë, Shurdhah (Sarda),Mirditë, (7 varreza të mëdha dhetë vogla), Kukës, Berat, Vlorë dhederi në Mijelë (Mali i Zi), Ohër(Maqedoni), Afionë (Korfuz) etj.,ka lindur dhe është zhvilluar nënjë periudhë historike të cak-tuar. Ishin shekujt (VI-VIII) kurPerandoria Bizantine kishtehumbur kontrollin e saj në njëtrevë të gjerë të Ballkanit Perën-dimor nën goditjet e invazion-eve. Kështu, në kulturën tradi-cionale të Bizantit u shfaqën dheu zhvilluan zona kulturore ar-bërore me shtrirje të gjerë Veri- Jug. Pra, nuk kemi veçime zo-nash "të ngushta kulturore", por,me forcimin e forcave tëbrendshme arbërore në kushtete një vetëqeverisjeje të gjatë tëmë se tre shekujve (VI-IX), u ar-ritën zhvillime ekonomike ekulturore të një përkatësie et-nike të njëjtë në të gjithavarrezat e trevave arbërore ru-rale dhe urbane Veri - Jug dheLindje - Perëndim.

Së treti, Kultura e Komanit,është e të njëjtit etnos, të etnositarbëror. Kultura materiale eshpirtërore e këtij etnosi ishtevepër e popullsisë arbërore ven-dase, e prejardhur nga ilirët.Veçoritë dalluese të kësaj kul-ture janë zhvillim i zejeve tëbrendshme mbi traditën e kul-turës vendase ilire. Kështu, kjokulturë vendase arbërore ishtenjë tregues i qartë, se në kohëne invazioneve avare-sllave drejtBizantit në hapësira të gjerailiro-arbërore pati një qën-drueshmëri e vitalitet të etnos-it autokton të shqiptarëve të her-shëm. Trashëgimia ilire shpre-het e theksuar në disa stoli, qëlidheshin me veshjen tradicio-nale e me botën shpirtërore ven-dase. Elemente të tilla ka nëndërtimin e varreve, në ritin evarrimeve, në zbukurime deko-rative etj.

Së katërti, në Kulturën Ar-

bërore të Komanit sigurisht qëdo të kishte objekte luksi të kul-turës bizantine e parabizantine,të ardhura nga Durrësi. Me Dur-rësin është zhvilluar jo vetëmtregtia e mallërave, por edhelidhjet demografike. Hajdarajt,një komunitet i vogël në Komanprej shekujsh, i tregojnë tëardhur prej rrethinave të Dur-rësit, siç shprehen edhe ata vetë,ardhë në Koman me ndihmën etregtarëve Komanas.

Krahas këtyre stolive të kufi-zuara luksi, janë përgatitë edhevathë në ndikim të modelevebizantine, por zejtarët vendas ukanë dhënë trajta të bukura etë larmishme artistike me for-ma të reja, duke fituar tiparete një kulture vendase arbërore,"që i takojnë përbërësit të tretë,një ndër më të rëndësishmit tëKulturës Arbërore të Komanit.

Së fundi, sado që një pjesë emirë e arkeologëve nga ish-Jugosllavia pranojnë se në Kul-turën e Komanit "shihet një tra-ditë materiale e shpirtërore epopullsisë vendase, se ajo formo-het si një kulturë më vete nëtraditën antike tëvonë...Shembull dhënës ështëVarreza e Komanit...varreza eShqipërisë së Mesme, të Krujësetj.". Por duke ruajtur në thelbtezën sllave, siç është studiue-si i njohur serb Vladislav Popoviqshpik ide për "karakteristika tëveçanta me shumë import bi-zantin të "një popullsie ilire tëromanizuar, të quajtur protoro-mane". Megjithëkëtë, tashmë"qëndron plotësisht mendimi sh-kencor shqiptar se Kultura eKomanit është një kulturë ehershme arbërore, vazhduese ekulturës ilire që bartësit e sajshqiptarët e hershëm, janëpasardhës të ilirëve".

(Prof.S.Anamali, Varreza ehershme mesjetare pranëKalasë së Delmaces - Koman(kërkime, probleme, rezultate).( Lexuar një vit para vdekjes dhebotuar dy vjet pas vdekjes në "Sh-kodra në shekuj" vëllimi I, Sh-kodër, 1998).

PROF. DR. SKËNDER ANAMALISJELL "KULTURËN E KOMANIT"