cyan magenta yellow black 1

GAZETË E PAVARUR. NR. 10 (42). TETOR 2009. ÇMIMI: 50 LEKË. 20 DENARË. 1.5 EURO

Asfalti nga 9 metrado të bëhet 7

INTERVISTË

A mposhtentërmetet?

Nga: ABDURRAHIM ASHIKU - FAQE 5

OPINION

"Zgjidhjeme zinxhirë"

Ndryshimet do të bëhen jovetëm në segmentin Ura eVashës - Ura e Brarit, por edhesegmentin në të cilin popunohet aktualisht, atë ngaBulqiza te Ura e Vashës.Ndërkohë që dy lote të këtijsegmenti janë tenderuar dhefirmat fituese po punojnë.

Ndryshimet për keq në Rrugëne Arbërit janë “gurë nën rrota”kundër zhvillimit infrastruktur-or në vend, kundër zhvillimit tëvendit dhe integrimit të Sh-qipërisë. Kështu, është koha qëçdo njeri i përgjegjshëm nëkëtë vend, i thjesht apo meautoritet, i papunë apo meposte, drejtues komuna ebashkie apo deputet, etj., tëushtrojë të gjithë të drejtat që ijep statusi civil apo zyrtar, përtë korrigjuar gabimet në Rrugëne Arbërit, në mënyrë që nesërtë mos kemi një rrugë dykalim-she, por një autostradë tëintegrimit të Shqipërisë.

(Lexoni në faqet 2,3)

Market KENLaprakë, Tiranë

Tel: +355 4 22 50 480Cel. 068 20 36 394

NJOFTIMNjoftohen anëtarët e Shoqatës“Lidhja e Intelektualëve Dibranë”se më datë 14 nëntor 2009, do tëzhvillohet Asambleja e Përgjiths-hme e Shoqatës. Më shumë in-formacion informohuni pranë sek-retarisë së shoqatës.

Nga: BUJAR KAROSHI

"Një skandal shënohet në Maqellarëtë Dibrës. Dy motrat 47 dhe 38 vjeçeThëllënxa dhe Fidane Keshi mbahenprej plot 22 vjetësh të lidhura ngababai. Me flokë të prerë keq, dhëm-bë të prishur dhe të tulatura ato je-tojnë në robëri. Fotot paraqesinnjërën prej tyre dhe policia tek bane-sa e robërisë. 70 vjeçari Dine Keshi,babai i motrave ka bërë të ditur setë bijat janë agresive dhe rrezik përbanorët ndaj është detyruar ti lidhë.Babai shpjegon se vajzat vuajnë ngaproblemet mendore, por pavarësishtkësaj nuk mjekohen. Vajzat jetojnëvetëm me babain në kushte tëmjerueshme ekonomike, pasi nënaka vite që u ka vdekur". Me këtëtekst shoqëronte fotografitë e ngjarjes"balkanweb.com". Dhe më shumëse kaq nuk mund të shkruash për këtëngjarje. Çfarëdo që të thuash kepërsëritur vetveten. Por, nuk të para-qitet e njëjtë pamja nga ajo qëpërcjellin mediat dhe ajo që vjen ngaMaqellarë, nga shtëpia e Thellënxësdhe Fidanes, që "e shijojnë" jetënnë antonimin e kundërt të emravetë tyre.

"Dy motra jetojnë të lidhura mezinxhirë për 22 vite rresht", ishteskupi mediatik, sikur kish ndodhurgjema. Gjithë gazetat dhe televizio-net, pavarësisht përshkrimit emocio-nal, fjalinë e mësipërme e kishin tënjëjtë. Ai ishte lajmi. Çdo lloj për-shkrimi rreth këtij lajmi ishte i jus-tifikuar.

Por, media, si gjithmonë, dhe si-domos këto vitet e fundit, asnjëherënuk është marrë me problemin, porme detajet e këndshme për dëgjues-in e lexuesin. Gazetarët e përshkru-an lajmin e lidhjes me zinxhirë singjarje e rrallë. Por harruan edhenjë detaj "mediatik" të momentit:A kanë votuar Thëllënxa dhe Fida-nia? (Lëre më mirë, për këtë duhenhapur kutitë dhe kështu dalim jash-të teme). Nuk po shtojmë këtu, qësipas bashkëmoshatarëve të Fidanes,ajo e ka kryer shkollën e mesme merezultate të shkëlqyera...

(Vijon në faqen 2)

KËSHILLI TEKNIK NË DREJTORINË E PËRGJITHSHME TË RRUGËVEVENDOS TË NDRYSHOJË PROJEKTIN PËR RRUGËN E ARBËRIT

REPLIKË

Lëreni tëbukur luginëne Drinit të Zi...Nga: MURAT KOLTRAKA - FAQE 6

TEATRI

"Skampa"fiton titullin“S.Pitarka”Nga: REXHEP TORTE - FAQE 13

SPORT

Duka, ylli iSHBA nëKupën e BotësNga: BEQIR SINA - FAQE 9

SPECIALISTITregjetbujqësoredhe panairete agro-bisnesitNga: DALI HORESHKA - FAQE 8

Me biznesmenin dibrano-amerikan,ARTUR PIRA - FAQE 7

Flet Hajri Hoxha

PROFILNga rreziku iburgut, nëlirinë esuksesit

KUJTESËElegji përMusa Sinën

Nga: Prof. as. Dr. BAJRAM XHAFA- FAQE 14

2 - Tetor 200942nr.

DREJTOR:Rakip Suli

Këshilli Botues:Musa RiçkuShaqir SkarraBujar Karoshi

Bashkëpunuan në këtë numër:Rexhep TORTEXhafer MARTINIBajram XHAFADali HORESHKAAbdurahim ASHIKUMurat KOLTRAKANaim PLAKUAfrim KAROSHIBeqir SINAZabit LLESHIVojsava LEKA

etj.

Adresa e gazetës:Rr. “Zenel Baboçi”,Pall. “Ferar”, TiranëTel. +355 4 22 33 283E-mail: rrugaearberit@gmail.comOpinionet dhe komentete botuara nuk shprehindomosdoshmërishtqëndrimin e redaksisë

aktualitetPosta eGazetë e pavarur.Nr. 10 (42). 1- 31 Tetor 2009

Redaksia e gazetës falënderonlexuesit dhe bashkëpunëtoret e sajpër mesazhet dhe shkrimet e sjellapër botim.

Redaksia u kujton bashkëpunë-torëve të saj, zotërinjve Isa Halilaj,Mahmud Hysa, Rexhep Ndreu,Haki Kola, Xhelal Roçi, AbdurahimAshiku, Beqir Sina, Odise Plaku,Saimir Shatku, Vesel Hoxha, KujtimBoriçi, Dukagjin Hata, etj, seshkrimet e tyre, për arsye vendi nukjanë botuar në këtë numër.Ato do të botohen në numrat eardhshëm të gazetës “Rruga eArbërit”.

Kujtojmë bashkëpunëtorët, të cilëtduan që shkrimet e tyre të botohenpatjetër në numrin e radhës, tëkonfirmojnë më parë sjelljen ematerialit në numrat e telefonit tëredaksisë ose emailin e gazetës.Shkrimet priten në redaksi deri mëdatë 20 të muajit.Gjithashtu, ju kujtojmëbashkëpunëtorëve se shkrimetderi në dy faqe daktilografikekanë përparësi botimi.Gazeta publikohet falas në internetme datë 7 të muajit pasardhës

Ju falënderojmë që jenipjesë e gazetës!

Nga: BUJAR KAROSHI

Ndryshime teknike në Rrugëne Arbërit, por jo për të rritur

cilësinë e saj, por për ta ulur atë.Në kohën kur Shqipëria ndodhetvetëm një hap drejt integrimit tëstrukturat europiane, drejtues tëMinistrisë së Transporteve ur-dhërojnë ndryshime teknike nëdëm të Rrugës së Arbërit. “Nebesojmë se vetëm një Shqipërime infrastrukturë moderne, njëShqipëri e cila lufton për njëklimë biznesi, një Shqipëri qëinstalon revolucionin industrialdhe e zhvillon atë me shpejtësi,do të mund të punësojë sh-qiptarët. Rruga e Arbërit ështërruga e Shqipërisë europiane, ko-rridori i kombit është korridori iShqipërisë europiane. Ju garan-toj se në 2 vjet kjo rrugë do tëkapë Tiranën dhe ju do të zbris-ni në Tiranë në një kohë prej 40deri në 60 minuta”, ka thënëKryeministri Sali Berisha në njëtakim me banorët e Peshkopisë,vetëm afro 2 muaj paszgjedhjeve të 28 qershorit. Pornuk kalojnë as dy muaj të tjerë,gjatë një mbledhje të KëshillitTeknik në Drejtorinë e Përgjiths-hme të Rrugës, është dhënë ur-dhri që hartuesit e projektitteknik të Rrugës së Arbërit tëbëjnë ndryshime në projekt.

Burime të gazetës thanë se“Drejtoria e Përgjithshme eRrugëve ka kthyer mbrapsht pro-jekti teknik të Rrugës së Arbëritnë segmentin nga Ura e Vashësnë Tiranë, duke kërkuar që në tëtë bëhen ndryshime teknike.Ndryshimet konsistojnë nëzvogëlimin e gjerësisë së rrugëssë asfaltuar nga 9 metra në 7metra. Një urdhër i tillë vjen pasnjë mbledhje të Këshillit Tekniknë Drejtorinë e Përgjithshme tëRrugëve, ku ka qenë i pranishëmedhe zv.ministri i transporteve.Burimet e gazetës thanë se ven-dimi është i pajustifikuar dhe ipaargumentuar.

Ne kontaktuam me drejtuesine firmës “Infratransprojekt”, z.Faruk Kaba, i cili po merret mestudimin teknik të rrugës, por aitha se po punonte për projektin.Kaba tha gjithashtu se ai po i jeptedorën e fundit projektit dheshpresonte ta dorëzonte atë sa mëshpejt.

Por, burimet e gazetës ngaDrejtoria e Përgjithshme rithek-suan se gjatë mbledhje ështëkërkuar ndryshimet në projektnga zv. ministri i Transporteve,dhe se përveç kësaj, i janëkërkuar projektuesit të bëjë edhendryshimet jo vetëm në segmen-tin Ura e Vashës - Ura e Brarit,por edhe segmentin në të cilinpo punohet aktualisht, atë ngaBulqiza te Ura e Vashës. Ndërko-hë që ky segment është tenderu-ar dhe firmat fituese po punojnë.

Vendimet e marra në Këshil-lin Teknik , jo vetëm që bienndesh me dëshirën e shqiptarëve,por ajo bie ndesh edhe me prem-timet e Ministrit të Transporteve

(Vijon nga faqja 1)Ngjarja vërtet ishte makabre, por "lidhja me zinx-

hirë" në raste të tilla nuk është një skup. Edhe nëinstitucionet ku Thëllënxa dhe Fidanja u strehuan,dhe në institucionet e tjera të ngjashme, të lidhurnë mos me zinxhirë, me litarë të lidhur mbahen.Por nuk janë të ndryshkur, janë të nikeluara, të pas-tra. Në mos të lidhur, mbahen të izoluar, si në burg,por ato janë në spital.

Thëllënxa dhe Fidania 22 vjet të lidhura. Në mosme zinxhirë, të mbajtura nën kontroll gjithë kohën.Njëra prej vajzave, Thëllënxa, ka qenë e shtruar nëspitalin e Vlorës, por e nxorën. Të voglën babai nuke çoi fare në spital. Pse ta çonte? Njerëzit e fisit, tëfshatit, të komunitetit, institucionet lokale dhe shën-detësore nuk bënë asgjë për dy vajzat. Një kryeplakfshati dënohet në qoftë se një trafikant mbjellhashash në tarracën e shtëpisë së tij, por askush nukmban përgjegjësi në qoftë se dy "të çmendura"kërcënojnë komunitetin; banorët, fëmijët... Imagji-noni që Thëllënxa dhe Fidania ti ishin vërsulur ndon-jë djali apo vajze të vogël. Ta kafshonin... të rrih-nin... Ndoshta skupi mediatik do ishte më i madh:"Dy të çmendura dhunojnë një fëmijë"...

Rasti i vajzave nga Maqellara nxjerrin në dritënjë problem shoqëror: bashkëjetësen e njerëzve nor-male me të sëmurët mendore, të cilët shpesh herëjanë të rrezikshëm, të dhunshëm. Ata nuk lejojnëfamiljen dhe komunitetin rreth tyre të jetojnë tëlirë. Çfarë duhet të bëjë një familje që ka fatin e zitë ketë në gjirin e saj një të sëmurë të tillë? Famil-jarët jetojnë nën dhunën e tyre. I çojnë në spitalepor pas pak ditësh i kthejnë mbrapsht si kolipostë eparapaguar. Shërbimet sociale në Shqipëri vetëmevidentojnë rastet. Punonjësit socialë në pushtetinvendor, çdo punë bëjnë, por atë për të cilën pagu-hen nuk e bëjnë dot. Ç'u duhet, rrogën e marrin.Institucionet shëndetësore nuk i marrin në mbrojtje:njerëz pa krah, nuk japin ryshfet. Organizatat hu-manitare nuk mund ti marrin në mbrojtje: Janë nëminorancë, nuk përmbushin kriteret për të fituarprojekte (nënkupto: para).

Në këto kushte familjarët gjejnë zgjidhjen qëvjen nga shekujt: "I lidhin në trupa". Sot kanë zinx-hirë!

Kush është babai i tyre, Dine Keshi? Një ish-iburgosur… "Babain e vajzave e kam njohur në ka-mpin e Spaçit, në vitet 1978 - 1982. Dënohet siordiner në vitet 1976 dhe dërgohet në kampin e tëburgosurve ordinerë në Bulqizë. Pas ca kohësh, Din-ia, me zgjuarsinë natyrale të fashatarit dhe mecinizëm e marifet tallej me regjimin Enver Hoxhësdhe dënohet përsëri në kampin e Bulqizës për agji-tacion e propagandë ndaj Partisë së Punës dhe En-ver Hoxhës me dhjetë vjet të tjera. Pastaj e sjellinnë kampin e të burgosurve politikë, në Spaç të Mird-itës, ku punonte në minierë. Kam mësuar nga kon-taktet me të, se fëmijët i kishte të vegjël në moshë,

se gruan e kishte të sëmurë rëndë dhe se asnjëherënuk i ka ardhur për ta takuar në Spaç. Dine Keshiduhet të jetë liruar nga viti 1988 apo 1991 nga Bur-gu, me pak fjalë, nuk ka pasur kohë të merret mefëmijët e tij", shkruante një qytetar në faqet e gazetësShekulli online.

Një punonjës i ndihmës mjekësore që shkoi nëvendngjarje tha korrespondentit tonë "se kishte disaditë që nuk flinte. Ishte tmerruar nga pamja që kish-te parë. Ishte tronditur. "Kushtet në atë shtëpi ishinskandaloze. Krevati ishte i kalbur, me dërrasa druri.Në vend të dyshekut kishin kashtë, si ajo që u hidhetbagëtive. Një batanije në qoshe të krevatit. Babai ilante dhe i ushqente me çfarë mundej". "Kur i morëmvajzat, unë pashë plakun të qante, tha një punonjëspolicie. Në ato momente mu duken si lot lehtësimidhe mallëngjimi".

Dines nuk i është ndarë zinxhiri nga dora gjithëjetën. Kur e arrestuan rreth 40 vjet më parë, zinxhi-ri e kishte fajin. Po ashtu në burg, zinxhirin e kambajtur gjithmonë në këmbë e duar, nga frika e ar-ratisjes. Tani në pleqëri ua dha vajzave. Ndoshta,për herë të fundit për të mirë: si gjetje simbolikepër ti shpëtuar ato nga varfëria... N.q.s është kësh-tu, përpara se "ta lidhim në trupa", duhet ta urojmëpër zgjidhjen e munguar nga strukturat shoqërore einstitucionale të kësaj shoqërie, zgjidhje që e gjetinë zinxhirët e vuajtjeve të tij.

B.K.

"Zgjidhje me zinxhirë"Shtëpia e Dine Keshit. Foto. Balkanweb.com

Dine Keshit nuk i është ndarëzinxhiri nga dora gjithë jetën.Kur e arrestuan rreth 40 vjet mëparë, zinxhiri e kishte fajin. Poashtu në burg, zinxhirin e kambajtur gjithmonë në këmbë eduar, nga frika e arratisjes. Taninë pleqëri ua dha vajzave.Ndoshta, për herë të fundit përtë mirë: si gjetje simbolike përti shpëtuar ato nga varfëria...N.q.s është kështu, përpara se"ta lidhim në trupa", duhet taurojmë për zgjidhjen e munguarnga strukturat shoqërore e insti-tucionale të kësaj shoqërie,zgjidhje që e gjeti në zinxhirët evuajtjeve të tij.

3 - Tetor 200942nr.

e ditës

Asfalti nga 9 metra nëprojekt do të bëhet 7 metra

Sokol Olldashi dhe kryeministrittë vendit, Sali Berisha.

Ministri i Transporteve SokolOlldashi, një muaj para zgjedhje-je të përgjithshme parlamentare,më 11 maj 2009, në një takimmadhështor në Pallatin e Kongre-seve deklaroi se “brenda këtij vitido tenderohen tre lote të tjeranga Bulqiza deri të Ura e Vashësdhe një lot nga Tirana drejt urëssë Brarit. Do të mbetet një lot ifundit nga Ura e Brarit te Ura eVashës ku përfshihet edhe njëurë që është vepër arti, një urëqë është shumë komplekse dheqë do marrë pak më shumë kohë.Sot nuk besoj të flitet më nëseështë Rruga e Arbërit apo nukështë Rruga e Arbërit. Rruga eArbërit avancon çdo ditë, ështëtashmë një realitet dhe unë kampasur fatin të jem ministër iPunëve Publike, kur kryeminis-tri i këtij vendi ka marrë vendi-min politik për ta ndërtuar këtërrugë, pavarësisht kostos finan-ciare”.

Po ashtu Rruga e Arbërit kaqenë një nga pikat kryesore tëKryeministrit gjatë fushatës elek-torale. Por edhe pas fushatës,Kryeministri Berisha në një takimme banorët e Peshkopisë, gjatëinagurimit të një segmenti tëRrugës, tha se “Rruga e Arbritështë shndërrimi në realitet i njëëndrre të banorëve të këtyrezonave, të të gjithë shqiptarëvetë trevave të tjera, të lidhurashpirtërisht dhe pazgjidhshmër-isht me Dibrën, me Tiranën dhembarë Shqipërinë”. “Rruga e Ar-brit shumëfishon marrëdhëniettregtare dhe marrëdhëniet egjithanshme me Maqedoninëmike, bën që gjithë portet e Sh-qipërisë të bëhen gjithnjë e mëtë përzgjedhur e më të përshtat-shme, për Maqedoninë dhe përBullgarinë perëndimore. Rruga e

Arbrit do të jetë rruga e fluksittë madh turistik”.

Jo vetëm gjatë dhe pas fush-atës elektorale, por edhe disa ditëmë parë, Kryeministri e vuri thek-sin te infrastruktura rrugore,veçanërisht të Rruga e Arbërit.“Duke ruajtur dhe konsoliduarnjë nivel shumë të lartë inves-timesh, janë projekte të mëdhatë cilat shqiptarët mezi presin t’ishohin të zbatuar. Janë Rruga eArbrit, ëndrra e qytetarëve të El-basanit për t’u lidhur me tunelme qytetin e Tiranës, Boshti iJugut dhe një seri projektesh tëmëdha. Në një mandat katërvjeçar ne do të asfaltojmë 7 mijëkilometra rrugë; autostrada, rrugëkombëtare, rrugë rurale, rrugëdytësore në fshatra dhe qytete.Projekti ynë për një Shqipëritjetër do të vazhdojë me agresiv-itetin më të lartë”, tha kryeminis-tri Berisha në takimin e Komitetittë Planifikimit të Strategjive, mëdatë 27 tetor, i cili mori nëshqyrtim projektbuxhetin përvitin 2010- të.

Por a është në dijeni kryemi-nistri për ndryshimet e fundit qëpo i bëhen projektit?

Burimet e gazetës thanë se nukbesonin se kryeministri kishte in-formacion mbi çështjet teknike tërrugës, duke lënë të kuptohej sekëto ndryshime po ndodhninvetëm për arsyen e kostos së lartëfinanciare.

Një specialist në projektimindhe ndërtimin e rrugëve tha sendryshimi i gjerësisë së asfaltitnga 9 metra, përfshirë bankinat,në 7 metra, nuk sjell ulje të mad-he të kostos së ndërtimit. Maksi-mumi, kjo mund të kursejë rreth10% të investimit, ose për rastinkonkret deri në 30 milionë euro.,kosto e papërfillshme në perspe-ktivën rajonale të infrastrukturësrrugore.

Por, ky argument bie poshtënë rastin e Rrugës së Arbërit, pasiështë i vetmi segment rrugor nëvend, financimet e të cilit janëpothuajse të garantuara.

Siç është njoftuar edhe më parënëpërmjet gazetës “Rruga e Ar-

bërit” apo media të ndryshme,investitorë të ndryshëm, italianë,gjermanë, austriakë, turq, etj,kanë shfaqur herë pas here inter-esim për të investuar në Rrugëne Arbërit në forma të ndryshmeinvestimi, duke përfshirë konce-sionin apo forma të ndërmjetmeinvestimi mes koncesionit dhe in-vestimeve nga buxheti.

Ishte Kryeministri Sali Berishaqë priti në fillim të muajit gushtpresidentin e kompanisë turkeTAT Group- Devel.Center, DrMehmet Tatlici. Në këtë takim,kompania turke prezantoi projektpropozimet për investime në fushën e energjisë së rino-vueshme, në transportin rrugordhe në turizëm. Ndërkohë qëkërkojnë të marrin me konçen-sion ndërtimin e Rrugës së Arbëritsi dhe ndërtimin e rrugës Tiranë-Elbasan. Në këtë kuptim, kursi-mi prej 10% të shpenzimeve nëRrugën e Arbërit do ta nxirrnintë pavlefshëm në planin afatsh-kurtër ndryshimet në cilësinë errugës.

Rruga e Arbërit, si asnjë in-vestim tjetër në Shqipëri në këto20 vite pluralizëm, është një in-vestim i kërkuar me ngulm nganjerëzit e përgjegjshëm të këtijvendi. Janë individë, shoqata,institucione që gjatë këtyre vitevekanë pasur si kryefjalë ndërtimine rrugës, si një mundësi e inte-grimit rajonal të rajonit të Dibrës,Matit, Tiranës dhe shqiptarëve tëMaqedonisë. Rruga e Arbërit ësh-të segmenti që lidh më shkurtërshtetet e bashkësisë Europiane,Bullgarisë me pjesën tjetër tëperëndimit. “Vënia në shfrytë-zim e kësaj rruge do të ketë njëimpakt të jashtëzakonshëm, jovetëm për Dibrën, por edhe përtrevat e banuara nga shqiptarëtnë Maqedoni, për zonën e Matitpa përjashtim, për Tiranën, Dur-

Drejtoria e Përgjithshme e Rrugëve ka kthyermbrapsht projekti teknik të Rrugës së Arbëritnë segmentin nga Ura e Vashës në Tiranë,duke kërkuar që në të të bëhen ndryshimeteknike. Ndryshimet konsistojnë nëzvogëlimin e gjerësisë së rrugës së asfaltuarnga 9 metra në 7 metra.

Ndryshimet do të bëhen jo vetëm në segmentinUra e Vashës - Ura e Brarit, por edhe segmen-tin në të cilin po punohet aktualisht, atë ngaBulqiza te Ura e Vashës. Ndërkohë që dy lotetë këtij segmenti janë tenderuar dhe firmatfituese po punojnë.

SPECIALISTËT: ndryshi-mi i gjerësisë së asfaltitnga 9 metra, përfshirëbankinat, në 7 metra,nuk sjell ulje të madhetë kostos së ndërtimit.Maksimumi, kjo mundtë kursejë rreth 10% tëinvestimit.

Kryeministri SALIBERISHA: “Rruga eArbrit shumëfishonmarrëdhëniet tregtaredhe marrëdhëniet egjithanshme me Maqe-doninë mike, bën qëgjithë portet e Sh-qipërisë të bëhengjithnjë e më tëpërzgjedhur e më tëpërshtatshme, përMaqedoninë dhe përBullgarinë perëndi-more. Rruga e Arbrit dotë jetë rruga e fluksit tëmadh turistik”.

Ministri i Transporteve,SOKOL OLLDASHI:Kryeministri i këtijvendi ka marrë vendi-min politik për tandërtuar këtë rrugë,pavarësisht kostosfinanciare”. (11 maj2009, Pallati i Kongreseve)

Këshilli Teknik në Drejtorinë e Përgjithshme të Rrugëvevendos të ndryshojë projektin për Rrugën e Arbërit

Rruga e Arbërit. Foto: B. Karoshi

Ndryshimet për keq nëRrugën e Arbërit janë“gurë nën rrota” kundërzhvillimit infrastrukturornë vend, kundër zhvillimittë vendit dhe integrimit tëShqipërisë. Kështu, ështëkoha që çdo njeri ipërgjegjshëm në këtëvend, i thjesht apo meautoritet, i papunë apome poste, drejtues komu-na e bashkie apo deputet,etj., të ushtrojë të gjithëtë drejtat që i jep statusicivil apo zyrtar, për tëkorrigjuar gabimet nëRrugën e Arbërit, nëmënyrë që nesër të moskemi një rrugë dykalimshe,por një autostradë tëintegrimit të Shqipërisë.

rësin e të gjithë vendin. Pasuritëe jashtëzakonshme të trevave tëDibrës andej dhe këtej kufirit dotë vihen në lëvizje si kurrë mëparë. Sofja, kryeqendra e Bullgar-isë, me rrugën e Arbërit bëhet meafër me Durrësin, pra me detinAdriatik se sa me Detin e Zi. Nëkushtet e një Europe të bashkuardhe pa kufij, kjo është shumëdomethënëse” ka thënë Ing.Faruk Kaba, në një intervistën përgazetën numrin e kaluar.

Në këto kushte, ndryshimetpër keq në Rrugën e Arbërit janë“gurë nën rrota” kundër zhvillim-it infrastrukturor në vend,kundër zhvillimit të vendit dheintegrimit të Shqipërisë. Kështu,është koha që çdo njeri ipërgjegjshëm në këtë vend, ithjesht apo me autoritet, i pap-unë apo me poste, drejtues ko-muna e bashkie apo deputet, etj.,të ushtrojë të gjithë të drejtat qëi jep statusi civil apo zyrtar, përtë korrigjuar gabimet në Rrugëne Arbërit, në mënyrë që nesër tëmos kemi një rrugë dykalimshe,por një autostradë të integrimittë Shqipërisë.

4 - Tetor 200942nr.

aktualitet

Për opinione dhe komente mund të na shkruani në adresën: “rrugaearberit@gmail.com”. Tel. 00355 4 22 33 283.OPINIONET DHE KOMENTET E BOTUARA NUK SHPREHIN DOMOSDOSHMËRISHT QËNDRIMIN E REDAKSISË

Nëse do niseshim nga Gëtja dhe disa mendje të ndritura botërore ne do të ishim

qytetarë të botës. Sipas këndvështrimit tim nejemi pjesë e botës dhe e përbëjmë botën, porpara se të jemi qytetarë të botës jemi qytetarëtë një njësie që bota përmban.

Në fund të fundit diçka e themi me bind-je: Bota funksionon falë këtyre njësive që qu-hen vende në përgjithësi dhe vendlindje nëveçanti. Bëhet fjalë për vendin me të cilin iden-tifikohemi deri sa të rreshtim të marrim frymë.

Për këtë identitet që na jep i jemi mirën-johës dhe meriton tërë vlerësimet, përpjekjet,sakrificat, përkushtimin, veprën dhe qenientonë për t’i dhënë një post të privilegjuar nëfronin mbretëror të quajtur epror apo botë.

Nuk ka sesi të ndodhë ndryshe sepse bëhetfjalë për një marrëdhënie të ndërsjelltë ekzis-tence: Jemi bijtë e vendit tonë, e duam dhena do, i japim dhe na jep, ia kemi nevojëndhe na e ka, por mbi të gjitha ne jemi sepse aiështë dhe ai është sepse ne jemi. I jemi borxhlidhe tërë veprën tonë duhet ta vëmë në shkëm-bim të këtij borxhi.

Nëse flasim për vepra dhe për stërmundimemenjëherë na kujtohen faqe të tëra për herointonë kombëtar Gjergj Kastriot Skënderbeu. Saherë e dëgjojmë emrin e tij, instinktivisht nengremë kokën lart dhe krenohemi me origjinëntonë. Ai akoma na jep forcë, na parashtroimënyrën e duhur dhe na la rrugën e hapur drejtpërparimit dhe progresit. Kam përshtypjen setë gjithë shqiptarët , në veçanti ne dibranëtkemi detyrime morale ndaj kësaj figure mad-hore. Ne duhet të jemi aktiv në përcaktimin efatit të Shqipërisë. Nëse ajo ndodhet nëudhëkryq ne do t’i japim udhën e drejtë e dothemi me zë të lartë “Shqipërisë i erdhi dita”

Nga disa burime, por edhe nga njëtrashëgimi vlerash dhe virtytesh vazhdoj të bin-dem se në venat e këtij heroi rridhte gjak dib-rani. Edhe dikush që s’ka lindur për të qenëpoet mund të shkruaj pafundësisht sepse aiështë krenaria për paraardhësit tanë, është një

Filip Ryker, ambasadori i SHBA-ve në Shkup më 26 tetor vizitoi Dibrën. Pas takimitme Argëtim Fidën dhe përfaqësues të pushtetit vendor për gazetarët deklaroi se,

“erdha këtu të njoftohem si punohet në nivel lokal, sepse Dibra është model shem-bullor i tolerancës dhe bashkëpunimit ndëretnik dhe ndërfetar. Argëtim Fida, theksoise, “me ambasadorin biseduam për perspektivat e qytetit tonë, për problemet me tëcilat ballafaqohet komuna jonë, problemet e infrastrukturës rrugore në hyrje të qy-tetit nga të gjitha anët. Shprehëm nevojën që nga shteti i Maqedonisë të planifiko-hen mjete për tu lidhur në Rrugën e Arbërit dhe mjete të nevojshme për tu riparuarsistemi i ujitjes, për zhvillimin e komunës, hapjen e vendeve të punës dhe ndërpre-rjen e migrimit etj. SHBA-të janë miq të ngushtë të Dibrës, sepse në SHBA jetonedhe një Dibër tjetër. S’ka familje dibrane që nuk ka ndonjë të afërm në SHBA.Dibra është binjakëzuar me Staten Island, tha Fida.

Me këtë rast ambasadori Ryker, i shoqëruar nga kryetari Argëtim Fida, vizitoi edheManastirin Shën Mbigur, ku shprehu keqardhjen e tij për këtë dëm të shkaktuar ngazjarri dhe informoi se të punësuarit në ambasadën e SHBA-ve kanë dhënë një ndih-më financiare, ndërsa ambasada do të shikojë mundësinë e ndihmës nëpërmjet pro-jekteve përkatëse.

Gjatë qëndrimit të tij në Dibër ambasadori Ryker vizitoi edhe myftininë e Dibrësku u prit nga Myftiu Mr.Ruzhdi Lata.

REXHEP TORTE

AMBASADORI RYKER VIZITOI DIBRËN E MADHE

Dibra model i tolerancësndëretnike dhe fetare

Në vizitën disa ditëshe që Musa Xhaferi, ministër i Pushtetit Vendor e kreu nëNormandinë e Poshtme në Francë,me ftesë të kryetarit të këtij rajoni z.Laurent

Beauvais, ishte edhe Argëtim Fida kryetar i Komunës së Dibrës dhe kryetari iKomunës së Ohrit. Fida në takimin me gazetarë, tha se, “ Me këtë rast u nënshkruajtMarrëveshja për bashkëpunim, hapje dhe reciprocitet ndërmjet Maqedonisë dhe ra-jonit Normandia e Poshtme, me ç’rast hapet mundësia e binjakëzimit të Dibrës,Ohrit dhe komunave të tjera të Maqedonisë me komunat si motra më të zhvilluara tëNormandisë së Poshtme”.

Gjatë qëndrimit tonë, shtoi Fida, “ne nënshkruam një Memorandum bashkëpun-imi mes Komunës së Dibrës dhe Komunës IF-it që do të jetë hapi i parë që në tëardhmen Këshillat Komunalë të dy komunave tona në seancat e tyre të vendosin përprocedurat e binjakëzimit. Ky dokument ka të bëjë në rritjen e raporteve të miqësisëmidis Maqedonisë dhe Francës. Ky bashkëpunim i decentralizuar ka të bëjë edhe mepolitikën e jashtme që është pjesë e pushtetit qendror, sepse paraqet edhe decentral-izim të politikës së jashtme të dy vendeve tona që ajo shtrihet edhe në nivel tëkomunave. Kjo do të mundësojë njohjen më të mirë të qytetarëve të Maqedonisëdhe qytetarëve të Francës në frymën e miqësimit, që faktorët relevantë në Dibër dheIF në projektet e tyre në planë të parë ta vendosin interesin e përbashkët.

Ne u dhamë përparësi tre temave, që kanë të bëjnë me zhvillimin e partneritetinstitucional mbi bazën e kompetencave që na jep Ligji për vetëqeverisjen lokale, tëngremë vetëdijen te qytetarët e Komunës së Dibrës dhe IF-it, për Integrimin Evropian,për globalizimin që të kemi qasje për tu afruar drejt botës. Ne si kryetarë komunashduhet të ndjekim, stimulojmë e bashkërendojmë programet e bashkëpunimit nëpërm-jet shoqatave joqeveritare, shoqatave të rinjve dhe institucioneve të komunës. Nëkuadër të këtij bashkëpunimi të rinjtë e shkolluar do të kenë mundësinë të bëjnë njëpraktikë disa muajshe në Francë dhe anasjelltas, ku do të njoftohen me përvojat endërsjella, duke krijuar urat e miqësisë mes dy popujve. Me këtë rast u nënshkrua edheMemorandumi mes Komunës së Ohrit dhe KAEN-it. Ne do të jemi si lokomotivë qëdo ta tërheq edhe interesin e komunave tjera në Maqedoni” tha në fund Fida.

Rexhep TORTE

ARGËTIM FIDA ME DELEGACIONIN E MAQEDONISË NË FRANCË

Bashkëpunim dhe shkëmbimpërvojash mes komunave

Peshkopia, oaz vlerashfrymëzim për punë dhe përpjekje.

Në qendër të qytetit të bukur të Peshko-pisë, ngrihet madhështor monumenti i GjergjKastrioti Skënderbeut, dhuratë kjo e ZaimKorsit, një dibranë i mirë që ka dëshirë gjith-monë të bëjë punë të mira për vendlindjen .

Vetë Dibra , vendlindja ku qendra e vetmeadministrative është qyteti i Peshkopisë ndod-het vetëm 170 km nga kryeqyteti por ështëdjepi i një morie vlerash, virtytesh, bëmash,heronjsh, mendjeve të mëdha, njerëzve fryt-dhënës e plot vitalitet. Ndoshta një vendi tëtillë i shkojnë për shtat njerëz të ndershëm ,dinjitoz e punëtor.

Tashmë me rrugën e Arbërit çdokush, edheata të cilët nuk i lidh gjaku dhe kujtimet munddhe duhet ta vizitojnë këtë oaz vlerash. Jovetëm për kulturën , por edhe për pasuritë emëdha turistike ia vlen ta vizitojnë. Vetë Di-bra me të gjitha fshatrat e saj, me qytetin ebukur të Peshkopisë përbën një pasuri në kup-timin e plotë të fjalës (me veshjet tradiciona-le, me folklorin aq të pasur, me gatimin, merelievin, me hidrografinë, me traditat, me za-konet, me kulturën dhe dijen që njerëzitmbajnë mbi supe). Ajo shtrihet në dy anët elumit Drin. Në afërsi të Peshkopisë shtrin këm-bët edhe mali më i lartë i Shqipërisë, mali iKorabit. Me siguri do të ndiheni si të shtëpisësepse e tillë është Dibra dhe e tillë është Pesh-kopia. Një derë e hapur për këdo që do të jetëmik. Dhe tashmë me filialin e universitetit qëështë hapur jo vetëm një mik më shumë përDibrën dhe dibranët por për këdo që preten-don të jetë dikush në jetë. Një popull gjene-tikisht inteligjent nuk mund t’i mungonte in-stitucioni i dijes. Historia e ka treguar se emeritojmë plotësisht këtë.

Për tërë këto të thëna dhe për shumë tëpathëna Dibra do të ketë gjithmonë vlerësimindhe mirënjohjen tonë.

VOJSAVA LEKAStudente në fakultetin e mjekësisë së

përgjithshme

merrkopjentënde

“RRUGA E ARBËRIT”

5 - Tetor 200942nr.

Hajri Hoxha: Ja si u mposhtët tërmetin e 30 nëntorit 1967,në atë dimër të ashpër, në ato kushte atmosferike

të pa përjetuara ndonjëherë?intervistë

A MPOSHTEN TËRMETET?A mposhten tërmetet? Për HajriHoxhën ish kryetar i KomitetitEkzekutiv dhe ish kryetar i Shtabitpër Eliminimin e Pasojave tëTërmetit të 30 nëntorit 1967 nëDibër: “EDHE TËRMETETMPOSHTEN”. Këtë ai e ka shpre-hur në një libër me këtë titull dukepërcjellë përvojën e popullit tëDibrës në ditët tepër të vështiratë dhjetorit 1967, solidaritetin emadh të të gjithë popullit sh-qiptar i cili iu ndodh pranë di-branëve pa u ngrys mbrëmja e 30nëntorit.

Një bisedë me të, në Tiranë,me vështrim tërmetin e 6 shta-torit 2009 me epiqendër nëGjoricë dhe Shupenzë na sjell nëkujtesë se si mund të mposhtenfatkeqësitë e natyrës kur kundërtyre bashkohet i tërë populli.

“Jo më larg se të nesërmen er-dhi brigada e parë nga Vlora, thotëai, me 129 vetë e me bazë të plotëmateriale. Një gjë të tillë nuk epamë as ditën e parë dhe as pasnjë muaji.

Por le t’i lëmë komentet, le tëdëgjojmë këtë veteran të luftës etë punës në një ndër çastet e vësh-tira të jetës së dibranëve...

A. ASHIKU

Pastërmeti 1967. Ndërtimi i shtëpive vazhdon edhe në borë...

Hajri Hoxha! Më 30 nëntor të vitit1967, në orën 8 e 17 minuta tëmëngjesit Dibrën dhe Librazhdin etundi një tërmet i fuqishëm, tërmetqë mori jetë njerëzish, shkatërroinga themelet shtëpi dhe objekte so-cialkulturore. Ju atëherë keni qenëkryetar i shtabit të rrethit të Dibrëspër eliminimin e pasojave të kësajfatkeqësie natyrore. Më 6 shtator tëkëtij viti, po në Dibër, me epiqendërGjoricën dhe Shupenzën, ra njëtërmet pothuajse i të njëjtës shkallë.Ju keni botuar atëkohë edhe njëlibër “Edhe tërmetet mposhten” mepërvojë të drejtpërdrejtë pune përeliminimin pasojave që rrodhën. Sie mposhtët tërmetin e 30 nëntorit1967, në atë dimër të ashpër, në atokushte atmosferike të pa përjetuarandonjëherë?

Ajo ishte, për të gjithë popullinshqiptar, por veçanërisht për popul-lin e Dibrës, një fatkeqësi natyrore.Tërmeti ishte afro shtatë ballësh. Fatishte se na gjeti jashtë...

Ishte mëngjes...Po, në orën 8 e 17 minuta të

mëngjesit. Një pjesë e madhe enjerëzve kishin dalë në punë.Nxënësit, pas pushimit të festave tëNëntorit, kishin shkuar në shkollë.Çasteve të para të hutimit që erdhinga tronditja e madhe ia zu vendingjakftohtësia, vendosmëria për tuqëndruar njerëzve pranë dhe për tëkapërcyer çdo vështirësi.

Tërmeti kishte goditur rëndëMaqellarën, Shupenzën, Ostrenin,Klenjën, Bulqizën, fshatrat rreth Pesh-kopisë, Librazhdin. Katastrofa naty-rore mori jetën e 12 vetëve dhe pla-gosjen e 129 vetëve. U dëmtuan3536 shtëpi banimi ose 37 për qinde ndërtesave të 88 fshatrave të prekuranga tërmeti. Prej tyre 436 ishinshembur nga themelet. U dëmtuan73 shkolla, 16 e të cilave u shem-bën plotësisht. U dëmtuan rëndë 6spitale e shtëpi lindjeje, 34 dyqane,22 magazina, 18 stalla, hangarë etj.Më e rëndë ishte gjendja në fshatratSebisht, Zabzun, Steblevë, Klenjë,Ostren i Madh, Ostren i Vogël, Lla-domericë, Radovesh, Vojnikë,Çernenë, Kovashicë, Burim, Majtarëku thuajse 70 për qind e shtëpive oseishin dëmtuar rëndë ose ishin shem-bur fare...

Cilat ishin masat që morët?Menjëherë u krijua shtabi. Unë

në atë kohë isha kryetar i KomitetitEkzekutiv të rrethit. Menjëherë, si nëçdo fatkeqësi, shteti dhe shoqëria nau gjet në krah. Menjëherë erdhëndrejtues të partisë e të shtetit por mëparë se ata erdhi ajo që quhet soli-daritet popullor, të qenit pranë nëfatkeqësi, karakteristikë e popullittonë. Menjëherë, krahas telegramevetë solidaritetit nga Vermoshi nëKonispol, u krijuan brigada tëposaçme. Brigada e parë erdhi ngaVlora. Erdhën 129 vetë, specialistëtë fushave të ndryshme si muratorë,

Në foto: Hajri Hoxha

karpentierë, elektricistë, inxhinierëndërtimi, mekanikë etj. Brenda 3-4ditëve Dibra u mbush me brigadandërtimi nga të katër anët e vendit,brigada nga Saranda, Gjirokastra,Konispoli, Durrësi, Tirana, MatiKukësi... brigada që u vendosën nëtë gjitha qendrat e banuar, në çadraapo në shtëpi që i kishin qëndruartërmetit.

Unë, asokohe kam qenë menxënësit e shkollës së mesme bujqë-sore “Nazmi Rushiti” të Peshkopisëdhe kemi fjetur për ditë të tëra nëdyshekë kashte shtruar përtokë nëvatrën e kulturës të Çernenës nëMaqellarë...

Ashtu është. Mbi të gjitha në dis-pozicion të punës për eliminimin epasojave të tërmetit u vunë parqetautomobilistike të vendit. Heroizmii shoferëve të parkut të Laçit, Tiranës,Elbasanit, Durrësit, Shkodrës, Vlorës,Korçës ishte i pa shoq. Ata udhëtu-an në dëborë e në akull, rrugë parrugë dhe dërguan në çdo fshat, përtë mos thënë në çdo shtëpi, materi-alet e ndërtimit; tulla, tjegulla, çi-mento, gëlqere, lëndë drusore, dyer,

dritare, çdo gjë që duhej.Punë të madhe bëri edhe vetë pop-

ulli i Dibrës. Që nga Lura, Selishta,Reçi e Dardha, Kalaja e Dodës, Sll-ova, Kastrioti, Muhurri, zona efek-tivisht të prekura lehtë ose të pa-prekura nga tërmeti erdhën brigadatë posaçme ndërtuesish bashkë metë gjithë bazën materiale ndërtuesedhe u vendosën në zonat e Ostrenit,Klenjës, Steblevës, Okshtunit e derinë Llangë në kufi me Librazhdin kuedhe atje vazhdonte puna për elimin-imin e pasojave të tërmetit.

E shkruar në historinë e kësaj lufteheroike është edhe brigada e kufit-arëve të vendit tonë, brigadë e cilaveproi në zonën e Lladomericës, atjeku ra në krye të detyrës kufitari AgronElezi, detyrë të cilën erdhi dhe e morii vëllai i tij Mehmeti.

Çfarë vështirësish teknike kaluatduke pasur parasysh se dhjetori i atijviti ishte dhjetori më i ftohtë qëmbahet mend, me dëborë, me ngri-ca, me temperatura që shkonin derinë minus pesëmbëdhjetë gradë?

Siç e ke jetuar edhe vetë problemishte lidhja e murit, vendosja e tul-lave. Llaçi, nga temperaturat e ulë-ta, ngrinte në vend. Këtu lulëzoi për-voja popullore. Gani Tuçepi, Hero iPunës Socialiste, njeriu që menivelën e ujit me peplumç dhe mepushkë, me siguri ke dëgjuar për

piketimin e tij “me pushkë” tëkanalit të Çidhnës, ky njeri i pal-odhur i kanaleve ujitëse të Dibrësdhe të mbarë Shqipërisë e gatoi llaçinme zjarr e me kripë. Mblodh dru,ndezi zjarre, shtroi mbi to llamarinae mbi ta gatoi llaç. Për ta bërë llaçintë qëndrueshëm ndaj ngricës aipërzjeu në të kripë të zezë, nga ajokripa që përdorej për të eliminuarakullin në rrugë. Shumë shtëpi nëDibër, në ato ditë ngricash të mëdhakanë në mure kripën e asaj pune metë vërtetë jo vetëm heroike por edhetë një përvoje të madhe popullore.

Me sa mbaj mend në atë kohë

është elektrifikuar Shupenza dhe disaditë pas kësaj u shpall aksioni i madhkombëtar për elektrifikimin e gjithëShqipërisë, elektrifikim që përfun-doi më 25 tetor 1971...

Në Shupenzë na prunë dhuratë njëmotogjenerator. Me të kishte ardhuredhe një pedagog i fakultetit të inx-hinierisë elektrike të Universitetit eTiranës emrin e të cilit nuk po e kuj-toj. U ndërtua një barakë, në të u vugjeneratori dhe brenda 24 orëve uvunë shtyllat, u shtruan telat dhedrita elektrike hyri në çdo shtëpi nëShupenzë. Më tej linja elektrike ushtri edhe shtëpitë e para në Gjoricëdhe në Boçevë. Ky ishte sinjali i parëi punës së madhe që përfshiu të gjithëShqipërinë për elektrifikimin e mbarëvendit.

Më 6 shtator në Dibër ra njëtërmet i të njëjtës shkallë. Si e shikonHajri Hoxha, nisur nga përvoja e tij,punën për eliminimin e pasojave tëtërmetit të shtatorit 2009? Çfarë du-het të bënte shteti dhe shoqëria sotpër të mposhtur pasojat e tërmetit?

Sa kemi parë në lajmet është evërtetë se menjëherë shkuan drejtuestë shtetit me Sali Berishën në kryepor sa kemi parë më vonë, jo mëlarg se dje fshatarë të Shupenzës dhetë Gjoricës kërkonin që kryetari iqeverisë të mbajë fjalën e dhënë. Atathoshin ne nuk duam lekë por duambazë materiale, specialistë, të na isjellin këtu dhe të na ndihmojnë përtë hyrë në shtëpi para se të vijë dim-ri.

Mos ndoshta duhej një kthim nësolidaritetin e kohës që përshkruatju? Mos duheshin stimuluar biznesete shumta të ndërtimit dhe të pro-dhimit të materialeve të ndërtimitpër tu ardhur në ndihmë njerëzvenë nevojë?

Ajo do të ishte një nga masat krye-sore, masë që siç e thashë në fillim,që në ditën e parë erdhi gatishmëriae popullit shqiptar dhe jo më larg setë nesërmen erdhi brigada e parë ngaVlora me 129 vetë e me bazë tëplotë materiale. Një gjë të tillë nuke pamë as ditën e parë dhe as pasnjë muaji.

Dhe me sa duket nuk do ta sho-him...

Llaçi, nga temperaturate ulëta, ngrinte nëvend. Këtu lulëzoipërvoja popullore. GaniTuçepi mblodhi dru,ndezi zjarre, shtroi mbito llamarina e mbi tagatoi llaç. Për ta bërëllaçin të qëndrueshëmndaj ngricës ai përzjeunë të kripë të zezë, ngaajo kripa që përdorejpër të eliminuar akullinnë rrugë. Shumë shtëpinë Dibër, në ato ditëngricash të mëdha kanënë mure kripën e asajpune me të vërtetë jovetëm heroike por edhetë një përvoje të madhepopullore.

Pastërmeti 2009. Nis shpërndarja e çadrave

6 - Tetor 200942nr.

replikë

Nga: Murat KOLTRAKA

Vendi ynë, ende në tranzicion e nëproces të shpejtë transformimi, kanevojë më tepër se kurrë për fjalën eakademikëve, profesorëve, dok-torëve, në të mirën e zhvillimit tëvendit tonë. Ndonëse rrallë në shtypshfaqet mendimi i tyre, ndonjëherëdhe na zhgënjejnë. Në gazetën ‘Re-publika‘ të datës 04. 10. 2009 boto-het një studim i tre Prof. dr. PandiStratoberda, Niko Pano e AlfredFrashëri mbi sistemin hidrografik liq-eni i Shkodrës-Bunë-Drin, perspek-tivat e zhvillimit dhe parregullsitë qëekzistojnë. Shifrat dhe faktet e sjellaprej tyre mbi shumëllojshmërinë eshpendëve, të amfibëve, të reptilëve,të molusqeve, gjitarëve e të tjera çësh-tje, janë tregues të një punë serioze,që pasqyrojnë potencialin ekologjiktë një ekosistemi, i cili, me të drejtë,duhet mbrojtur dhe për zhvillimin emëtejshëm të tij duhen mënjanuarparregullsitë që pengojnë.

Duke marrë shkas nga shkrimijuaj, të nderuar zotërinj, deshëm tëreplikojmë pak me ju, jo për kompe-tencë shkencore e profesionalizëm,por se ju ne punën tuaj jeni treguartepër të njëanshëm. Ju rekomandonisi të vetmen alternativë për mbrojtjene ultësirës shkodrane e asaj malazeze,ndërtimin e hidrocentralit të Skav-icës, pasi, sipas jush, variante të tjerajanë të kushtueshëm.

Për rajonin që përmbytet, pasojatqë i vijnë atij, ju nuk e keni vënëlapsin në letër, pra nuk u interesojnë.Kjo do të thotë, të shikosh vetëmnjërën anë të medaljes, ose është sitë bisedosh me vetveten. Trajtimi injë anshëm i këtij problemi, që për-bën kërcënim për një komunitet, prejdhjetëra-mijëra banorësh, me tridh-jetë fshatra të kësaj lugine, e të tjerëtpërreth, vë në diskutim qëllimin estudimit tuaj, motivet që u shtyjnë.E themi këtë pasi, ideja juaj është tëasgjësohet një ekosistem, vlerat tetjera te mëdha te tij, për të mbroj-tur një ekosistem tjetër; Ne jupyesim: A mund të quhet zgjidhje,një justifikim si ai i juaji, që sakri-fikon jo një, por disa zgjidhje të tjeraduke sjellë katastrofë për një komu-nitet të tërë, pasoja të rënda për Di-brën ne tërësi? Ideja juaj të nderuarzotërinj nga ne dibranët lexohet:“Qep një pëllëmbë e shqep njëpash”.

Skavica përmbyt luginën e Drinittë Zi në një gjatësi prej 75 km, ngaKukësi në veri, deri në kufi me Maqe-doninë në jug, asgjëson potencialetë mëdha etnike, ekonomike, kultur-ore, historike, ekologjike, te cilat ju

Ja disavantazhet e ndërtimittë hidrocentralit të Skavicës

Lëreni luginëne Drinit të Zi,të bukur siç eka dhënë Zoti!Replikë me Prof. dr. Pandi Stratoberda, Niko Pano e AlfredFrashëri, mbi shkrimin e botuar në gazetën Republika, date 4tetor 2009, “Mbi sistemin hidrografik liqeni i Shkodrës-Bunë-Drin, perspektivat e zhvillimit dhe parregullsitë që ekzistojnë”

nuk i keni studiuar, në një pellg tëpasur mbi 160 km2, që për këtë pop-ull kanë një kosto shumë të madhe.

Dibra një etni, një gjak, një gju-hë, me të njëjtat tradita e zakone,me një histori të përbashkët, me1913 u nda më dysh. Ata që e ndanë,nuk përfillën asnjë parim për ven-dosje, por vulosën vendimin dukemarre me vete njollën e turpit gjatetere historisë. Dibra e Epërme pa-drejtësisht u kaloi sllavëve, Dibra ePoshtme i mbeti Shqipërisë. Kjogjysmë e territoreve dibrane që imbeti Shqipërisë, të nderuar zotërinj,a duhet të ndahet dhe një herë ngajugu në veri sipas idesë suaj? Nësendodh kështu, Dibra e Poshtmeshpërbëhet.

Përmbytja e luginës së Drinit tëZi për mbrojtjen e “Aeroportit” mëtë madh të shpendëve e të gjallesavetë tjera të një rajoni tjetër, për Di-brën në fushën ekonomike do tëthotë; deri në 8000 ha tokë produk-tive më pak nga 12500 ha që ka Di-bra gjithsej, deri me 8000 personatë larguar nga puna, pasi në një hek-tar tokë punësohet një punëtor, 200mijë rrënjë dru frutorë më pak, 4000hektarë foragjere, pa llogaritur pyjet,kullotat, material ndërtimi e të tjera.

Do të thotë 9000 krerë lopë ngaracat më të mira, 25000 krerë të imtamë pak, ndërsa në produktet, i hiqennga menuja popullit të këtij rajoni;9000 kv mish gjedhi cilësi e parë,5000 kv mish të imtash, 32000 kvgrurë, 70000 kv misër, 1.600.000 kvfruta, 180 000 kv qumësht lope, 21000 kv qumësht të imtash në vit,perime të freskëta e të thata, e të tjera.Ky është vetëm hapi i parë i hedhurkëto vitet e fundit nga qindra biznesetë mesëm e të vegjël që ushtrojnë,aktivitetin në këtë rajon, kurmundësitë për të ardhmen janëshumë herë më të mëdha. Ndërtimii Skavicës të nderuar zotërinj, zhduknga harta e Shqipërisë një nga” Per-lat “më të bukura e më të pasura nëtërë territoret shqiptare, produktete saj në përmasa kolosale, konkur-ruese në tregun ndërkombëtar përcilësinë e lartë të tyre vite më parë,zhduk “ Hambarin” e Dibrës e përrajonet përreth, me ekzistencën e tëcilit është e kushtëzuar jeta e popu-llit të këtij rajoni nga prehistoria derinë ditët tona.

Pra ndërtimi i kësaj vepre për Di-brën do të thotë; më pak prodhime,më pak të ardhura, më pak dibranènë këtë rajon historik, më shumë ditëpa diell, më shumë ndotje të ambi-entit, më shumë rrezik për shënde-tin e jetën e njerëzve e jo tëshpendëve, amfibëve e të tjera gjall-

esave, që ju u kushtoheni në studi-min tuaj. Ideja juaj të nderuarzotërinj, detyron mijëra banorë tëlënë trojet e tyre etnike, pa qenë fa-jtor, ndërpret jetën njerëzore në këtëluginë pas më se 8000 vitesh jetë, tëcilën nuk arritën ta ndërpresinluftërat në këtë rajon historikisht tëtrazuar, epidemite, as katastrofa tënatyrës .

Ideja juaj mbi Skavicën fundospërgjithmonë vlera të pazëvendë-sueshme historike me rëndësi jovetëm rajonale, por, sidomos ko-mbëtare. Ne pellgun e Drinit të Zi,edhe pse ky rajon bën pjesë në njëkrahinë të brendshme malore, jetaka filluar që në neolitin e hershëm,njëherësh me vendbanime të para nërajone të Adriatikut e të Mesdheutme një popullsi vazhdimisht të den-dur dhe njeh vetëm vazhdimësi. Nëkëtë pellg, arkeologët, deri tani, kanëevidentuar 40 qendra arkeologjike,shumë prej tyre në nivele shumë tëulëta, që i përmbyt çdo variant indërtimit të kësaj vepre, vendbanimehistorike të virgjëra, që përfaqësojnëçdo epokë, në të cilën ka kaluar sho-qëria njerëzore në më shumë se8500 vite jetë.

Zotërinj të nderuar: E tërë kjopasuri e madhe historike, kulturore,shpirtërore, jo vetëm ekologjike etransmetuar nga brezi në brez nemijëra vite, a duhet të fundoset për-jetësisht nën ujë që mbi të rëndojëveç peshës së ujit edhe errësirës sëpërjetshme dhe pesha eharresës?Çdo objekt arkeologjik kajo vetëm vlera materiale, por sido-mos vlera kulturore shpirtërore. Çdogjeneratë i transmeton diçka vitalenga vetja, brezit pasardhës. Ç’do tëthotë, të nderuar zotërinj, të fun-dosësh përjetësisht nën ujë njëtrashëgimi kaq të pasur të transmet-uar në breza për mijëra vjet, ta fsh-ish nga kujtesa e një populli dhe përbrezat që do të vijnë për mbrojtjen enjë ekosistemi tjetër?

Këto thesare janë vetëdija historikee një populli vital, janë të shenjta,për ta nuk ka çmim, ata as nuk mundte blihen, as te shiten për interesat e

të tjerëve. Nuk mendojmë të ketëndonjë vend ku intelektualët e vet t‘urekomandojmë pushtetarëve të atijshteti, të asgjësojnë thesare të tilla tëhistorisë për të mbrojtur ekosistemine një rajoni tjetër, gjallesat e tij, qoftëedhe për arsye më madhore.

Përfaqësojnë prehistorinë në Lug-inën e Drinit të Zi, vendbanimet emëposhtme si: “Kronza” e Blliçes,“Burimi” në zonën e Maqellarës, qëi përkasin neolitit të hershëm, ndër-sa “Blliçja”, “Çetushi” “Topojani”,“Salbatra e Sule”, “Topuzet”, “Çukui Lekës” “Zall – Sina”, “Meja e Qy-tetit” ne Zall Dardhë e të tjera janëvendbanime prehistorike te mëvon-shme.

Në këtë rajon përfaqësohet kultu-ra qytetare ilire me tre qytete ilire,1)në Zall – Dardhë, 2) ne Gjire tëPërnezhës ne Fushë – Alie dhe 3) neGradec ne nivele shume të ulëta, qeçdo variant i Skavicës i përmbyt. Stu-diuesi latin Tit Livi shkruan (shek IIp. e. s.) se në luginën e Drinit të Zijanë 14 qytete e kështjella ilire tëpenestëve (ende të palokalizuara ).Më të përmendurat për luginën eDrinit te zi ne Dibër janë; “Uskana”qyteti i dyte pas Durrësit për ngamadhësia në tërë trevat ilire,Draudaku, Oenea e famshme si qyte-za më e fortifikuar të cilën prof. dokt.Kristo Frashëri, Apolon Baçe dhe stu-diuesit dibranë e lokalizojnë në fs-hatin Çidhën e Poshtme, pjesë e këtijrajoni.

Me territore të kësaj lugine janëtë lidhur ekzistenca dhe historia eKastriotëve. Këtu janë vendlindja dhevendbanimi i Pal Kastriotit, i Gjonit,i heroit tonë kombëtar dhe hero irilindjes evropiane, (sipas disa stu-diuesve), Gjergj Kastrioti Skënder-beu. Në këtë luginë buzë Drinit tëZi më 29 Qershor 1444 u zhvilluabeteja e “Torviollit” e cila përfun-doi me shpartallimin e plot te ush-trisë turke, jehona e të cilës u dëg-jua në tërë kontinentin evropian,ngjalli shpresa shpëtimi për popujtnë robëri, për të cilën Skënderbeu uvlerësua shumë dhe mori mesazheurimi nga disa kancelari evropiane

te kohës.Me historinë e Kastriotëve lidhet

vendi me toponimin “Kodra ePareve”. Disa studiues mendojnë seka qenë tempull i Kastriotëve. Kamendime se këtu mund të ketë lin-dur Skënderbeu. Këtë objekt e përm-byt dhe varianti më i ulët i ndërtim-it të kësaj vepre. Në këtë pellg ndod-het Sina e Pal Kastriotit, fshat ku nisdalja e Kastriotëve në skenën e his-torisë, ndodhet Kastrioti, fshati i kr-ijuar dhe i banuar nga Gjon Kastri-oti. Këtu kaloi vitet e para të jetësheroi ynë kombëtar Gjergj KastriotiSkënderbeu.

“Skavica” fundos varret e të parëvetanë, zhduk një toponomi mjaft tëdendur me emra ilir, emra te tjerë telidhur me emra fortesash, betejash,objektesh e pronash të Kastriotëve.“Viset e Çidhnës”, janë vise tëSkënderbeut, shkruan Barleti.

Fundoset “Ura e vjetër e Reçit,kryevepër arkitektonike në ndërtimine urave, Katedralja e Shën Lleshit,(rrënojat) më e madhja në Ballkanme kapacitet mbi 2000 vende, kuzhvilloi punimet Kuvendi i dytëndërkrahinore i Dukagjinit, më1602.

Fundoset “Ferra e Pashës” buzëDrinit të Zi që ka shërbyer si “Seli”e fisnikërisë së “Nëntë Maleve” his-torike të Dibrës për rreth pesë shek-uj. Këtu janë marrë vendime historikesa herë ky rajon është kërcënuar, oseështë sulmuar nga pushtues të huaj.Fundoset shtëpia e “Riza Lushës” kumë 1920 u krijua “Qeveria e Arra-sit”. Në këtë shtëpi u krijua shtabiqë udhëhoqi kryengritjen dibrane përçlirimin e Dibrës nga pushtuesit serb.

Pa u zgjatur më tej të nderuarmiq, ky rajon meriton të shpalletzonë muzeale e vlerave të mëdhahistorike. Në shërbim të idesë sonëmbi paprekshmërinë e këtyre buri-meve të historisë, citojmë një pjesënga gjeniu i jashtëzakonshëm Shek-spir i cili shkruan: “Nuk mund tëpretendosh se e njeh një komb edhesikur të jesh pjesë e tij, nëse nuk dinhistorinë e prejardhjes së tij”. Përhistorinë e Dibrës volume të tëra nukmjaftojnë, është me rëndësi ko-mbëtare të nderuar zotërinj, si e tillëështë dhe e juaja.

Në vendin e këtyre thesareve tëhistorisë duhet investuar, jo për fun-dosjen e tyre në errësirë te përjetshme,por që të zbulohen, të dalin në dritë,që të mos heshtin, por të flasin dhetë presin vizitorë nga vendi e bota.Kush mohon historinë e një kombika mohuar ekzistencën e tij.

Dikur, për një ide të tillë, për lug-inën e Kolorados në Amerikë i nderu-ari presidenti amerikan i asaj koheA. Linkoln këshillonte: “Lëreni lug-inën e Kolorados, të bukur ashtu siçe ka dhënë Zoti”.

Studiuesit tanë nuk duhet të bëjnëstudime të njëanshme, qe pushteta-rët tanë të mos e njohin realitetinashtu siç është.

Ju të nderuar zotërinj, kërkoni t’ishkulni themelet asaj përmendorejemadhështore, që Dibra ngriti gjatëtërë historisë, aq të lartë sa shikohetnë Kosovë, në Shkodër, në Durrës,në Vlorë, në Janinë, kudo ku flitejgjuha e bukur e shqipes, pasi në këtovende prehen të qetë martirë dibranë,që dhanë jetën në mbështetje tëbashkëkombësve të tyre sa herë kalu-an stuhi të historisë në këto anë.

Lëreni luginën e Drinit të Zi, tëbukur siç e ka dhënë Zoti, zotërinjtë nderuar!

Foto: B. Karoshi

7 - Tetor 200942nr.

profil“Është e këndshme për një vizitor nga Dibra në një qytet si Dallasi me gati 4milion banorë, të dijë që diku në rrugën 75, gjendet një restorant Italian me

pronar, dibranin e suksesshëm nga Kishaveci, Artur Pira.”

Nga rreziku i burgut, në lirinë e suksesit“Aboca’s” është vlerësuar përcilësinë e ushqimit dhe të shërbim-it, madje edhe ka fituar çmime nëqytetin e Richardsonit për restoran-tin më të mirë Italian të vitit.Gazeta e Dallasit, “Dallas MorningNews” ka vlerësuar kontributin eArtur Pirës për shërbimin që i ofronkomunitetit, edhe sidomos njerëzvenë nevojë. Në një intervistë për njëgazetar të “Dallas Morning News”,i pyetur për motivin se pse Arturindihmon njerëzit që janë nënevojë, ai iu përgjigj: “Zoti më dhamundësinë që të vij në vendin mëmadhështor në botë për të filluarnjë jetë të re. Unë nuk dua ta kthejkëtë mundësi mbrapsht. Nuk do takthej mbrapsht nevojtarin. Në tëkundërt, unë do t’ju ofroj ushqimdhe respekt”. Fraza “Ushqim dherespekt” sikur buron nga kodi etik idibranit, megjithëse i rritur në hallee vështirësi ekonomike, me mung-esën e elementëve bazë të jetesës.

“Jeta në Dibër ka qenë e vështirë,por megjithëse kanë kaluar gati 20vjet nga largimi, akoma ëndrrat ishikoj në Shqipëri”. “I kam të gjithatë mirat,” thotë Arturi duke treguarambientin e restorantit, “por s’kaditë që të mos flasim për Sh-qipërinë në restorant”. Patjetër qëtë afërmit dhe kushërinjtë që ka nëTiranë dhe Dibër i mungojnë, poredhe për Drinin e merr malli.“Çfarë nuk do të bëja, për ta pasurkëtë biznes dhe këtë lloj mundësienë Shqipëri”.

Nga: AFRIM KAROSHI

Disa muaj pasi fillova studimet në Dallas,një miku im më ftoi për një drekë në një

restorant Italian por me pronar shqiptar. Mikuim amerikan donte të më jepte kënaqësinë, jovetëm për të ngrënë një vakt të mirë, por edhetë kisha mundësi të shkëmbeja ca fjalë në sh-qip. Rrugës për tek restoranti mora vesh qëpronari ishte jo vetëm shqiptar por edhe dib-ran, nga fshati Kishavec i Dibrës, 15 km largvendit ku jam rritur. Pasi përshëndetemi, më-soj më shumë për historinë e këtij dibrani, qëna e solli rasti ta takoj mijëra kilometra largvendlindjes.

“Në vitin 1989, unë isha në radhë për tëhyrë në burg”. Kështu e nis rrëfimin për jetëne tij, Artur Pira nga Kishaveci i Dibrës, në njëbisedë miqësore në restorantin e tij në rrugën75 në Richardson të Texasit, SHBA. Familja eArturit kishte kaluar një kalvar të gjatë vrasjesh,burgosjesh dhe kërcënimi nën sistemin komu-nist. Familjarë të tij si Adem Pira, Dinja, Os-mani, Milaimi u vranë, ose u dënuan me vitetë tëra burgim. Vetëm disa patën fatin të liro-hen nga fundi i viteve ’80. Megjithëse edhenë këtë kohë kur ndihej një rreze shprese,Osmani vritet në Zimur në vitin 1986, vetëmdisa vite përpara se komunizmi të humbistepushtetin në Shqipëri.

Arturi kujton ndjesinë e qartë se pikërishtnë këtë periudhë, kur një pjesë e mirë eparaardhësve në familjen e tij ose ishin vrarëose ishin dënuar, i kishte ardhur rradha atij tëndjente presionin e pushtetit komunist.Megjithëse po kalonte një fazë të suksesshmenë sportin e mundjes me skuadrën e Korabit,madje duke u shpallur kampion kombëtar nëmundjen klasike, trysnia e persekutimit e nxitArturin të fillojë të bëjë plane për tu larguarnga Shqipëria. “I fillova bisedat e para me njëshokun tim që kishte qenë ushtar në kufi dhebëmë planet për t’u larguar. Zgjodhëm pjesëne kufirit në drejtim të Maqedonisë, një pjesëe kufirit që nuk ishte shkelur prej 50 vjetësh”,kujton Arturi. Pas orëve të tëra nëpër shkurre,me zvarritje dhe me vrap arritën anën tjetër tëkufirit dhe u qetësuan kur panë drita në njëzonë të banuar.

Hapi i parë drejt lirisë për Arturin nukishte aq i kënaqshëm. Arturi kujton njëperiudhë prej 11 muajsh nëpër burgjet eBeogradit, nën kërcënime dhe dhunë, bash-kë më shumë shqiptarë, rusë dhe rumunë.

Kthesa e shumëpritur vjen kur Arturitransferohet në SHBA me ndërmjetësinëe kishës katolike amerikane. Prej aty, fil-lon shija e lirisë së kërkuar nga një regjimtotalitar. Arturi punon mundimshëm de-risa arrin të hapë biznesin e vet, njërestorant Italian i quajtur “Aboca’s”. Paskaq vitesh, Arturi ka ngritur jo vetëm njëbiznes fitimprurës, por gjithashtu një emërme shumë ndikim në një komunitet memiliona banorë në zonën e Dallasit. “Ab-

oca’s” është vlerësuar për cilësinë e ushqimitdhe të shërbimit, madje edhe ka fituar çmimenë qytetin e Richardsonit për restorantin mëtë mirë Italian të vitit. Gjithashtu, herë pasherë, gazeta e Dallasit, “Dallas MorningNews” ka vlerësuar kontributin e Artur Pirëspër shërbimin që i ofron komunitetit, edhesidomos njerëzve në nevojë. Arturi ofron ush-qim falas për njerëz që nuk kanë mundësi tëpaguajnë, ofron dreka për organizata që ofrojnëndihmë për njerëzit në nevojë. Në një interv-istë për një gazetar të “Dallas Morning News”,i pyetur për motivin se pse Arturi ndihmonnjerëzit që janë në nevojë, Arturi u përgjigj:“Zoti më dha mundësinë që të vij në vendinmë madhështor në botë për të filluar një jetëtë re. Unë nuk dua ta kthej këtë mundësimbrapsht. Nuk do ta kthej mbrapsht nevoj-tarin. Në të kundërt, unë do t’ju ofroj ushqimdhe respekt”. Fraza “Ushqim dhe respekt” sikur

buron nga kodi etik i dibranit, megjithësei rritur në halle e vështirësi ekonomike,me mungesën e elementëve bazë të jetesës.

Por liria e fituar kaq larg Shqipërisë, kakrijuar një tjetër lloj “robërie” që Arturi endan sapo të kesh filluar bisedën me të.“Jeta në Dibër ka qenë e vështirë, pormegjithëse kanë kaluar gati 20 vjet ngalargimi, akoma ëndrrat i shikoj në Sh-qipëri”, thotë ai, duke sjellë në mend mallinqë ka për vendin dhe familjen që ka lënëpas. “I kam të gjitha të mirat,” thotë Ar-turi duke treguar ambientin e restorantit,“por s’ka ditë që të mos flasim për Sh-qipërinë në restorant”. Patjetër që të afër-mit dhe kushërinjtë që ka në Tiranë dhe

Dibër i mungojnë, por edhe për Drinin e merrmalli. “Çfarë nuk do të bëja”, thekson Arturi,“për ta pasur këtë biznes dhe këtë lloj mundësienë Shqipëri”.

Ai kthehet pothuajse çdo vit për të vizituartë afërmit dhe familjarët. Bën komente përsituatën në Shqipëri, duke përzier në to mal-lin për vendin, dëshirën për lirinë akoma jonë standardet e ëndërruara dhe shpresën përnjë të ardhme më të mirë.

Arturi e përmbush dëshirën për të ndihmuarShqipërinë edhe duke ofruar ndihmën e tij përpothuajse çdo shqiptar në nevojë që shkon nëDallas. Janë me dhjetëra historitë që tregojnëmiqtë e tij, të punësuarit në restorantin e tijqë e kanë provuar kujdesin dhe ndihmën eArturit.

“Shpresoj që Shqipëria do të vazhdojë tëzhvillohet edhe njerëzit të përjetojnë mëshumë zhvillim dhe liri, sepse nuk do t’iadëshiroja askujt të kthehej në situatën time,“në pritje të burgut” për një jetë më të mirë”,e mbyll bisedën Arturi.

Është e këndshme për një vizitor nga Dibranë një qytet si Dallasi me gati 4 milion ban-orë, të dijë që diku në rrugën 75 gjendet njërestorant Italian me pronar, dibranin e suk-sesshëm nga Kishaveci, Artur Pira.

Restorant “Aboca’s”

B Ë H U N I P J E S Ë E G A Z E T Ë S !

ww

w.d

ibra

.org Pajtohuni

në gazetën“Rruga

e Arbërit” Tel. (04) 22 33 283. E-mail: rrugaearberit@gmail.com.Numri i radhës së gazetës do të dalë çdo të diel të fundit të muajit.

* Për ata që duan që gazeta t’ju shkojë me postë në shtëpi, ju lutem konfirmoni në redaksi adresën e saktë

Pajtimi në gazetë kushton 600 lekë në vitdhe gazeta ju vjen me postë në shtëpinë tuaj*

Gazeta “Rruga e Arbërit” është e hapur për të pritur letrat e lexuesve për problemet dhe shqetësimet e tyre.Redaksia mbetet e hapur për çdo lloj bashkëpunimi, me synimin e vetëm: përhapjen e së vërtetës dhe mendimit progresist.

Redaksia kujton bashkëpunëtorët se dorëshkrimet janë të pakthyeshme dhe jo çdo shkrim mund të botohet.

8 - Tetor 200942nr.

Rajonit i mungojnë atotregje në të cilat të tregtohenvetëm prodhime bujqësoree blegtorale.

"Rruga e Arbërit", tregjetbujqësore rajonale dhepanairet e agro-bisnesit

Nga: DALI HORESHKA

Ashtu si në shkrimin e një numrimë parë, unë bëra thirrje për një

tryezë debati mediatik mbi çështjete bujqësisë, mendova se shembulliduhet dhënë nga vetja, duke trajtuarkësaj radhe një tjetër temë të sënjëjtës rëndësi. Dibra ka mjaft prob-leme, por përfundimi së ndërtuari irrugës së Arbërit, do ti hapte asajmjaft perspektiva, duke bërë midistë tjerash të ndjehet emergjent ndërti-mi dhe funksionimi i tregjeve rajo-nale, duke qenë mjaft të qartë mbindarjen apo kombinimin midis shu-micës dhe pakicës.

KU MUNGOJNËKËTO TREGJE?

Dibrës i mungojnë ato tregje nëtë cilat të tregtohen vetëm prodhimebujqësore e blegtorale. Në Dibër,asnjë nga rajonet nuk ka treg të pro-dhimeve bujqësore, ndonëse kjo treg-ti bëhet, por në rrugë dhe pa kushteas për fshatarin dhe as për qeverisjenvendore, e cila mund të sigurojëmjaft të ardhura nga ato. Kjo mung-esë fillon nga Peshkopia me tregune pakicës (sepse ai i shumicës kapërfunduar pavarësisht se akoma nukështë në funksion), me Maqellarën,Shupenzën, Ostrenin, Bulqizën,Klosin dhe qytetin e Burrelit.

PËRVOJAT E HIDHURA

Përvojat e hidhura apo falimenti-met me ndërtimin e tregjeve duhenstudiuar para se ndërtimet të fillojnë.Ky dështim ka ardhur kryesisht përfaktin se nuk është studiuar më parënevoja për t'i ndërtuar ato dhe nukështë gjetur pozicioni i duhur nëraport me konsumatorin, i cili du-het të jetë joshës për to, duke i paturmundësitë e lëvizjes me makinë dhenë këmbë si dhe mundësia e aksi-denteve nga lëvizja e makinave tëmos ekzistojë. Ky dështim as që kavend për qendrat e mësipërme, pasitregjet pa kushtet e nevojshme nëkëto zona kanë ekzistuar. Përvojat ederitanishme na ka treguar senëpërmjet këtyre tregjeve është emundur të shitet rreth 30% e pro-dhimit.

A MUND TË DËSHTOHETPËRSËRI DHE PSE?

Madhësia e tregut, menaxhimi dheorganizimi i brendshëm janë esen-cial. Madhësia e tregut llogaritet dukemarrë në konsideratë nevojat përkonsum dhe potencialin furnizues.Të dy këto tregues duhen konsideru-ar edhe në raport me tregjet ekzis-tuese dhe konkurueshmërinë ndajtyre në shërbimin që ato sigurojnë,duke arritur në një sipërfaqe në m/2,por përfshirë këtu edhe parkimin, icili po bëhet kërkesë e ditës. Përvo-jat dëshmojnë se ka një normë prej0.3-05 m/2 për frymë.

PROJEKTET PER TREGJET

Është më se e vërtetë që shumicae komunave dhe bashkive në qarkune Dibrës kanë hartuar planet e tyrestrategjike të zhvillimit ekonomikdhe disa prej tyre kanë parashikuarndërtim tregjesh, por ka shumë tëngjarë që shumë pak ose aspak nga

këto të kenë programet e ndërtimittë tregjeve. Akoma drejtuesit e ko-munave dhe bashkive kanë koncep-tin se mjafton të dish koston e njëtregu dhe të kesh paratë dhe gjithçkamerr fund pozitivisht. Do të thoja qëhapja e një dialogu midis drejtuesvetë komunave dhe bashkive me pjesë-marrje të MPV(B) dhe ministrisë sëbujqësisë për të qartësuar format endërtimit dhe mënyrat e menaxhimitdo të ishte me mjaft vlera. Shtrydhjae përvojave ekzistuese dhe krijimi iatyre të rejave duhet të përbëjë njëobjektiv të qeverisjes vendore dhe asajtë Ministrisë së Bujqësisë. Të paktën,komunat dhe bashkitë që unë për-menda më sipër, kanë në dorë të vje-lin nëpërmjet tregjeve një të ardhur

që varion nga 100-200 mijë lekë nëjavë dhe është e barabartë me 5-10milion lekë në vit, për të mos thënëmë shumë.

MENAXHIMI I TREGJEVE

Ato mund të menaxhohen ngabashkitë, por nëse formulohet njëkompleks kushtesh reale kontraktu-ale, ato mund të menaxhohen mjaftmirë nga kompanitë private. Ndërti-mi serioz i kushteve të kontratës,çmimit apo qerasë për m/2 përbënthemelin e suksesit. Përvojat në këtëdrejtim nuk është e vështirë tëgjenden, analizohen, tu gjendet ajoqë u duhet marrë e ajo që u duhetlënë, të përfshihen në zbatim dhepastaj të konsolidohet përvoja e kthe-het në tradite dhe jo në mjet që pa-suron të preferuarit. Jo pak raste kemidëgjuar që akoma pa bërë vitin njëpasuri e blerë me paratë e taksapa-guesve, veç kur merr vesh se ështëshitur dhe me një çmim qesharak.Dhënia e tregjeve me qira. Përvojënë këtë drejtim kanë Korça, Lushnjadhe Laçi.

KU TI GJEJMË PARATË?

Mjafton të jemi të bindur se pro-grami ynë do të bindte këdo që tregudo të ishte i suksesshëm dhe unëbesoj që paratë gjenden. Treguesi mëi mirë që shpreh se aftësinë plani-fikuese dhe menaxhuese e kontrol-luese të stafeve të qeverisjes vendoreapo qoftë edhe të bizneseve ështëaftësi kredi-marrëse dhe burimet ekz-istuese bashkëfinancuese. Këto tregjemund të përdoren nesër shumë mirëedhe për t'u dhënë me qera ndaj or-ganizatave që kërkojnë të organizojnëpanaire. Bashkitë dhe komunat mundt'i kthejnë këto tregje në ekspozitatë prodhimit tradicional, duke kthy-er në kapital prodhimin ekzistues,nxitur punësimin dhe rritur pro-dhimin. Buxheti i Ministrisë së

Bujqësisë është një tjetër mundësi /burim i sigurimit të parave.

BASHKËPUNIMINDËRKOMUNAL

Mjaft komuna apo bashki mundtë kenë ndërthurje interesash nëndërtimin e tregjeve dhe kjo kërkonnjë bashkëpunim nga ana e tyre. Kurky bashkëpunim i tyre është i qartë,bindës dhe i dokumentuar, mund tëjoshë shumë më tepër si qeverinëashtu edhe donatorët në miratimine projekteve apo programeve. Njëbashkëpunim të tillë mund ta ven-dosin Komuna Maqellara me atë tëMelanit për një pjesë të territorit qëmund ta ketë tregun në Maqellarë,Shupenza me Gjoricën e me ndonjëkomuna nga ato të zonës Çerenec eTuçep, Bulqiza me Fushë Bulqizën,etj. Ky bashkëpunim është një fushëe hapur edhe për probleme që lid-hen me plotësimin e nevojave ad-ministrative për juristë, përkthyes,nëpunës të gjendjes civile etj.

KOLATERALI I KOMUNAVE DHEBASHKIVE DHE REGJISTRIMI I

PASURIVE.

Është mjaft e sigurtë që edhe bash-kitë apo komunat kur marrin kredi,e drejte e cila u është siguruar meligjin e qeverisjes vendore, kur atofillojnë ta kërkojnë një gjë të tille ukërkohet të kenë të regjistruar pasur-itë e tyre apo kolaterialin. Në këtëkëndvështrim, ato duhet të kenë tësistemuara vendimet e organeve ko-mpetente që e kanë konfirmuar njëgjë të tillë.

BIZNESI NUK KËRKON PARA,POR KUSHTE LEHTËSUESE

DHE PASTAJ I ZGJIDHVETE PROBLEMET

Përsëri jemi tek rruga e sigurimittë parave. Një mënyrë tjetër e sig-

urimit të burimeve financiare ështëbiznesi. Qeverisja vendore mjaftonqë të sigurojë lejen e ndërtimit, ga-rancinë e ruajtjes së destinacionit dhedrejtimit të realizimit të shërbimit,vendosjen e kushteve që prodhojnëshërbim dhe rregull për qytetarin dhepastaj nëpërmjet procesit të konkur-rimit apo tenderimit zgjidhet bizne-si më i mirë për të drejtuar këtë llojshërbimi. Në këtë mënyrë nuk du-hen para, por proces planifikimi dhevendim-marrje.

DITËT E TREGJEVE

Do të ishte mjaft tradicionale qënëse këto tregje do të kenë fatin tëndërtohen një ditë, ato të kenë ditëte veçanta, duke ri-kujtuar traditën.P.sh. Peshkopia mund të ketë ditëne diel, Maqellara të enjten, e kështume radhë.

VITI 2010 KA FILLUAR

Dua të them që gjerat bëhen meplan në çdo drejtim e jo më tek sh-teti që është absolute. Nëse gjëratmendojmë se mund ti realizojmë nëmënyrë të rastësishme, edhe paratëdo të na i japin në mënyrë të rastë-sishme. Rastësia pjell risk dhe akuzë.Nxitja nga ana Seksioneve të Zhvil-limit rajonal në Qark, apo edhe Një-sia Trajnuese, e cila ka fituar njëpërvojë mjaft të mirë në këtë drejtim,duke bërë të mundur futjen endërtimit të tregjeve në rrugën e plan-ifikimit për vitin 2010, do të ishtenjë fillim premtues.

PANAIRET BUJQËSORE DHETREGJET SI GARANTUESE E

VAZHDIMËSISË

Prej një periudhe prej katër vitesh,duke filluar nga viti 2006, nëndrejtimin e Drejtorisë së Bujqësisëdhe Ushqimit të Qarkut të Dibrës,organizimi i panaireve të prodhi-meve bujqësore po kthehet në tra-ditë. Dua të shfrytëzoj rastin të vënë dukje vizionin mjaft progresiv tëDrejtorit të Bujqësisë MaksimHajrullaj, i cili bëri të mundur an-gazhimin e stafit në ndryshimin ekonceptit të mënyrës së organizimitdhe shumë elementeve përbërës.

Megjithatë, organizimi i këtyrepanaireve ka nxjerrë në pah një ko-mpleks problemesh. Synimi për t'uakaluar këtë përgjegjësi organizatavetë fermerëve në një periudhe prej 2-3 vitesh dhe një koordinimin i punësqysh në fillim të vitit me pushtetinvendor, si dhe futja në plan e këtijaktiviteti qysh në fillim të vitit, për-bëjnë momentet themelore. Kalimii pjesëmarrjes në mënyrë të lirë dheme pagese për m/2, duke garantuarnjë shërbim dhe njoftim mjaft kor-rekt të konsumatorëve dhe blerësveështë e ardhmja e këtij procesi.

Brenda 2-3 vitesh funksionimi iorganizatave të fermerëve në rajondo ta bëjë më të lehtë transferimin ekësaj përgjegjësie.

Bashkëpunimi midis organizatavetë fermerëve, Drejtorisë së Bujqësisëdhe Pushtetit Vendor është domos-doshmëri, Sipërmarrja për të reali-zuar një gjë të tillë mund të kthehetmjaft mirë në mundësi financiare përorganizata që e ndjejnë veten të aftëse mund ta realizojnë vërtet.

Tetor 2009.

Dibra ka mjaft probleme,por përfundimi së ndërtu-ari i rrugës së Arbërit, doti hapte asaj mjaft perspe-ktiva, duke bërë midis tëtjerash të ndjehetemergjent ndërtimi dhefunksionimi i tregjeverajonale, duke qenë mjafttë qartë mbi ndarjen apokombinimin midis shu-micës dhe pakicës.

cyan magenta yellow black

specialisti

“Festa e të vjelave, 2008”. Foto: Grehans Uka

9 - Tetor 200942nr.

cyan magenta yellow black

profilDuka, lojari me numrin 10shënoi një “super gol” në

Kupën e Botës për SHBA-në

Nga: BEQIR SINA, New York

Kur skuadra e përfaqësues së futbollit e Shteteve të Bashkuara,

për moshat deri në 20 vjeç, trajnerii saj Tomas Rongen njoftoi 26lojtarët që do të i “ngisnin trenit”,mbasi fituan kualifikimin e grupittë Kampionatit Concacaf, dyshe sikualifikuese për në Kupën eBotës 2009, U-20 , një konsensusrreth tifozëve të futbollit amerikan,u tha se ishte me mjaft pyetjedhe shumë unanim. Kush është Di-laver “Dilli” Duka? A është ky edhenjë emër i vërtetë, të përfaqësojë fu-tbollin në ngritje të SHBA-ës nëarenën ndërkombëtare? Aq mëshumë pyetjet bëheshin edhe me tëshumta kur mësohej se tre kushërin-jtë e tij ishin dënuar nga një gjykatënë SHBA për terrorizëm.

Është e kuptueshme se pasuesit eekipit kombëtar amerikan, ekspertëte specialistë që merren me talentete futbollit në SHBA, përzgjedhësit ekombëtares në futboll, tifozëtamerikan, rinia amerikane, thuhet sepothuajse nuk kishte dëgjuar fare përskuadrën universitare Rutgers, e NjuXhersit, ku luan një futbollist 19vjeçar, i talentuar, fenomen i futbol-lit, i cili quhet Dilaver “Dilli” Duka.

Në fund të fundit, çdo hamend-je, pyetje dhe përgjigje, e merr kurtë sheh vetë me sytë e tu, në “qil-imin e blertë” duke luajtur në Kupëne Botës, në Trinidad dhe Tobago ,në grupin C, ku bëjnë pjesë edheGjermania, Koreja e Jugut dhe Ka-meruni, edhe futbollistin e “Tringjyrave” të flamurit Amerikan, fut-bollistin numër 10 –të, Dilaver “Dil-li” Duka. Futbollistin e përfaqësuesAmerikane, që në ndeshjen kundraKamerunit, jo vetëm që dha dypasime të shkëlqyera dhe SHBAshënoi 4 herë, por Duka shënoi një“Super gol” nga rreth 30 metra diag-onal.

Duka, e bëri regjistrimin përKupën e Botës, një javë më parë setë fillonte kampionati botëror. Ai uthirr me përfaqësuesen e SHBA, kurselektori i tyre, kishte mbledhurskuadrën në Xhamajka dhe po për-gatiej për ndeshjen e tyre të parë,në Kupën e Botës 2009, e cila u zh-villua në Trinidad dhe Tobago. Dukaishte për herë të parë, i veshur mefanellën të ”Stars and Stripes” - “Yjedhe Rriga”, fanelë që mbron ngjyrate flamurit të SHBA-ës.

Në fakt, edhe ai si i ri ishte i tron-ditur për të marrë një ftesë tëtillë, për t’u bërë pjesëtar i ekipit tëSHBA - U20. “Unë isha shumë ihabitur”, tha ai në një email në por-talin e komenteve sportive www.Goal.com. “Mendova se nëqoftë se një lojtar nuk ishte nësistemin e të rinjve të ekipit kombëtartë SHBA, ata nuk do ta marrin përnë përfaqësuesen e SHBA-ës, praunë nuk mundet të merrja një tele-fonatë që të thirrem në ekipin emoshave nën 20 vjeç.”

Për mesfushorin shqiptar, qëmbron ngjyrat e SHBA-së, i cilësuarse është i shpejtë si rrufe, kjo ështënjë “kthim prapa”, për të kujtuar edhefutbollin në vendin e tij, Shqipërinë,kujtuar disa nga yjet e futbollit sh-qiptar, në të kaluarën dhe tani,dhe disa nga mundësitë më tëshquara, t’i vënë ne jetë këtunë SHBA-së, me anë të futbollit.

Dilaver “Dilli” Duka, ylli iSHBA në Kupën e Botës

Duka është një mesfushor i shpe-jtë. shtatëlartë, 1 meter dhe 79 cm igjatë. Ai u bë i njohur në vitin e tijtë parë me skuadrën e Universitetite Rutgers “Scarlet Knights” kur ishtetitullar në 18 nga 19 ndeshjet e se-zonit dhe shënoi dy gola dhe dha 4asiste.

19-vjeçari ka treguar një aftësi tëshkëlqyer në kontrollin e lojës, dhemenaxhimin e saj në mesfushë, çkaka bërë që seleksionuesit e skuadrësamerikane t’a vendosin Dukënnë qendër të vëmendjes. 1 metër e79 centimetër i gjatë, ai gjatë sezonittë tij të parë në finaleme Piscataway, ishte padyshimnë lojë-fituesi në një lojë tepër tëbarabartë në finale (back-to-back nëndeshje). Ai shënoi dy herë që të fi-tojë Rutgers “kundër Piscataway tëSanta Barbara.

Trajneri i ekipit përfaqësues tëSHBA-ës, për moshat nën 20vjeç, Rongen, thotë se “Duka, ësh-të një djalë i ri, i cili mund të luajënjë rol kyç në skuadër”.

“Ka një të vërtetë më shumë qëmundet ai të kontribuojnë në këtëekip, qoftë më shumë se një TaylorToni, nga Universiteti iJacksonville, ai është Dilli Duka, nga

Rutgers, i cili duke u bashkuar metreshen Jeffrey, Bryen, Danny, janëdomosdoshmërish emrat e “familjesfutbollistike amerikane” që mund tëluajnë një rol të rëndësishëm

KUSH ËSHTË FUTBOLLISTIDILAVER DUKA?

Pozicioni: MesfushorDatëlindja: 09/15/1989Vendlindja: Montville, NJ, SH.B.A.Gjatësia: 1.79 mSkuadra: Përfaqësuesja e SHBA

Under - 20

Do ta kishander të luajapër ShqipërinëTrajneri i kombëtares amerikaneU-20, Thomas Rongen, e ka thir-rur, vetë shqiptarin, me origjinënga Dibra e Madhe, Dilaver Duka,në skuadrën e SHBA-ës, nëmoshën 20 vjeç, për ndeshjet ekampionatit të Kupës së Botës.

Një faqe interneti i fansave sh-qiptar, shkruante se Duka”Dilli”, shquhet për teknikën e tijtë lartë. Ai i përdor të dyja këm-bët dhe është krijues i jashtëza-konshëm në fushë, pa harruar af-tësinë dhe abilitetin e tij për tëshënuar”, shpjegon ish trajneri iDukës dhe ish futbollisti injohur i Partizanit dhe kombëtaresShqiptare, mbrojtësi SkënderGega.

Personalisht, “Dilly”, Duka, kashprehur shumë interes që të lua-jë për skuadrën përfaqësuese tëmoshave, sepse e ndjen në gjakdashurinë e kombit të tij nga punaedukuese familjare që ka bërë ba-bai i tij, i cili rregullisht i flet përShqipërinë. ”Jam rritur që i vogëlme ndjenjën e shqiptarit. E ndjejnë vetvete sikur jam rritur aty,ndonëse kam lindur këtu (SHBA).Unë do ta kem shumë kënaqësidhe do të jetë një nder nëse mekrijohet mundësia për të luajturme Shqipërinë, aq më tepër qëgjithçka mund të lehtësohet, pasishumë shpejt unë mendoj të trans-ferohem në Evropë, ku aktualishtkam 2-3 testime të programuarapër t’u parë dhe vërejtur nga drej-tues të klubeve te huaja gjatë pe-riudhës Dhjetor-Janar-Shkurt ” ka shpjeguar Dilaver Duka, posaçër-isht për portalin e fansave sportivshqiptar. www. Albaniasoccer.com, duke ëndërruar që një ditëtë veshi fanellën Kuq e Zi.

për SHBA-ës, nëndeshjet kualifikuese,” tha trajnerii SHBA-ës, Rongen, nëwww. Goal.com.

Jeta, tani si futbollist injohur, mund të bëhet edhe pak mëe komplikuar, shumë shpejt,veçanërisht në qoftë se dikush kur tësheh në Kupën e Botës, që luan mirë, ka një performancë solide për nëtë ardhshmen. Kohët e fundit, Duka,ka “thashesheme,” se ka tërhequrinteres nga klubet e gjithë bota.Thashethemet vazhdojnë tëqarkullojnë në forumet sportive, kufansat, thonë se ai ka pasë kërkesanga pala e Anderlehtit të Belgjikës,të cilët janë të interesuar,për fenomenin e Rutgers. Mirëpo, kashkruajtur www. Goal.com, se ainuk kishte “dëgjuar asgjë për këtë.”Megjithatë, ai do të donte të luajnëfutboll në Evropë në disa vende, kupër “zemër” thuhet se ka Shqipërinë.

“Qëllimi im final është që unë tëbëhem një lojtar profesionist futbol-li, dhe shpresojmë se një ditë kjo tëndodhë,” shkruante Duka. “Unë jamshumë i lumtur në Rutgers dhe nukkanë menduar për largim, por në tëardhmen e afërt që e di se çfarë mundtë ndodhë do të luaja kudo.”

Market KENLaprakë, Tiranë

Tel: +355 4 22 50 480Cel. 068 20 36 394

10 - Tetor 200942nr.

portretBajram Mata qe një piktor gjenial, që e pati jetëntë shkurtër dhe të mbushur me plot peripeci

Nga: XHAFER MARTINI

(Vijon nga numri i kaluar)Një herë, më kujtohet mirë, shkuampër të parë një vepër të Bajram Matëspër një ekspozitë që do të hapejmbas disa muajsh. Temën e kishtezgjedhur të përshtatshme: një brigadëpartizane që marshonte përmesdëborës në një pyll. Ajo vepër ishtenjë mrekulli, ose, më saktë të thua-sh, kishte nisur si një mrekulli, seBajrami shpesh i linte punët të pa-përfunduara. E them pa tepruar dhepa dashur të krijoj efekte që, kurshikoje atë vepër, ndjeje mornica nëtrup, të dukej se ishe vetë në atëdimër të egër në një pyll të madhme dëborë. Dëbora nuk ishte ebardhë, por si e kaltër. Kjo u ra në sy“specialistëve” dhe ia bënë vërejtje.Bajrami tha se ai ashtu e kishte parë,si të kaltër. Por ajo nuk ishte as ekaltër, as blu, nuk ishte njëngjyrëshe:Bajrami, me gjenialitetin që e kar-akterizonte, e kishte çarë qiellindimëror dhe një purri i kaltër driteburonte që poshtë reve dhe bintembi malin, ku udhëtonin partizanët.Gjurmët në dëborë nuk ishin ane-mike, por kishin brenda rraskapitjene marshimit të gjatë, kishin lodhjekapitëse. Krijoje bindjen që secilaprej tyre ishte bërë me mundim. Porata që donin ta ndihmonin Bajraminvinin nga turma, nuk ishin pjesë eelitës mendore me të cilën mund tëkomunikonte Bajrami. Njerëzit qëvijnë nga turma japin e marrin menjeri-tjetrin si enët komunikuese.Baza e tyre është reciprociteti, seruhet niveli i ulët, sado të flasësh etë diskutosh. Niçe thotë se

“Reciprociteti është vulgaritet imadh: pikërisht bindja që ajo që bëjunë, nuk mund ta bëjë një tjetër, qënuk mund të ketë ekuivalencë, që,në një kuptim më të thellë, nukmund të bëhet më, sepse është diç-ka që vetëm një herë është dhe njëherë bëhet, përmban shkakun eizolimit aristokratik nga turma , sepseturma beson në “barazinë” dhe, sipërdëllim, në reciprocitetin.”

Një tjetër pikturë e Bajram Matësqë më kujtohet mirë, ishte ajo e njëvajze malësore, të veshur me rrobatkarakteristike të krahinës që pombushte ujë në krua. Nuk mund t‘iafroheshe veprës se kujtoje se do tëlageshe nga stërkalat e ujit. Kjo nd-jehej, përjetohej. Ndjehej dhe freskiae pyllit ku ishte kroi, freskia e ujit,aromat dhe ngjyrat e jetës. Ndihejdhe kapej shëndeti i vashës, hareja esaj e brendshme, ajo bukuri mosheqë e bën çdo vajzë të admirueshme.

Bajram Mata ishte mjeshtër ipërpunimit të ngjyrave, ato nuk dukejse ishin vënë në telajo me furçën epiktorit. Krijoje idenë se buronin ngaposhtë e nga lart, nga të gjitha anët.Por plotëshmërinë nuk ta krijoninimtësitë, se Bajrami nuk merrej meto, por ajo fryma e brendshme, ajodritë hyjnore që përshkonte çdo ve-për të tij. Duke parë atë pikturë nënjë ditë të nxehtë gushti, u çlodhëmdhe u flladitëm, u freskuam sikur tëishim vërtet pranë një burimi të tillë.

Një herë Bajrami, disa muaj paravdekjes, ngriti telajon para shtëpisësë kulturës “Haki Stërmilli “ në Pesh-

kopi, dhe po pikturonte peizazhin:një pjesë e lulishtes mbushur medrurë jofrutorë. Atë ditë Bajram Matakishte dalë, si të thuash, të përshën-detej me bashkëqytetarët, me shokëtdhe miqtë, me artin. I kishte rënënjë nur i bukur dhe një ndriçim itjetërsojshëm ishte në ata sytë e ndrit-shëm, në atë ballin e larë me dritëhyjnore. Kishte tamam portret artis-ti, pa asnjë njollë në shpirt. Themse Bajrami kishte dalë të punontedhe të përshëndetej, sepse punonteme nxitim, në mënyrë të sigurtë, menjë hov dhe dalldi shpirtërore që, pota kishte pasur gjithë jetën, do tëbënte mrekullira. Do të bëhej njëRembrand ose Pikaso. Po ne jeminjerëz të zakonshëm dhe nuk ishikojmë shenjat, paralajmërimet,nuk dimë t`i lexojmë profecitë.Kështu kumtesh, si Bajrami atë ditë,krijuesit gjenialë lënë shumë herë nëmomente tragjike të jetës së tyre, porqë nuk kuptohen nga bashkëkohësit.Në plan të parë të tablosë së tij Ba-jrami kishte vënë një mështeknë.Njerëzit nuk e kuptonin çfarë pobënte. Nuk kishte mështeknë paratyre, kurse në tablo ishte. Madje emorën për të dehur edhe atë ditë,pasi Bajrami manifestonte njëgjallëri të jashtëzakonshme. Po, Ba-jrami ishte i dehur, por jo nga pija,nga arti i vetë, ashtu si i ndodh çdoartisti të vërtetë.”Pa njëfarë eksitimi…nuk mund të imagjinohet një Rafa-el,- thotë Niçe.-Të bësh muzikë ësh-të pak a shumë si të bësh fëmijë…tek artistët fekondimi pushon në tënjëjtën kohë më aftësinë përkrijim…Artistët nuk duhet tëshikojnë asgjë ashtu si është, porduhet ta shikojnë çdo gjë në mënyrëtë plotë, më të thjeshtë, më të fortë;për këtë është e nevojshme që ata tëkenë në jetë një rini dhe një pran-verë, një lloj dehjeje të zakonshme.”Vërtet para syve të Bajramit nuk kish-te mështeknë. Ai e kishte marrë atënë kodrën lart dhe e kishte vënë nëplan të parë. Mështeknat i pëlqeninshumë dhe ajo mbante, si të thuash,peizazhin. Bajrami nuk e kopjontenatyrën, por e seleksiononte, bënteobjekt të artit të tij atë që e përfaqë-sonte më mirë llojin vetë. Mështek-na ishte shumë e bukur, në të sikurfshihej shpirti i Bajramit. Punoi rreth

katër orë, derisa u lodh, derisa en-ergjitë e tij shpirtërore dhe hyjnoreu mbaruan. Tha që do ta vazhdontenesër. Por të nesërmen ai nuk doli tëpikturojë, as të pasnesërmen dhe as-një ditë tjetër. Kishte qenë tabloja efundit, që mbeti e papërfunduar sishumë të tjera. Bajrami nuk kishtemë forca të mbahej, të luftonte. Atiji ishte mbaruar durimi dhe e la vet-en të rrëshqiste, të rrëzohej. “Njeriunuk duhet ta lëshojë veten të rrëzo-het me shpresë se dikush tjetër du-het ta ngrejë”, thotë Makiaveli tek“Princi”. Por Bajrami nuk ishte maki-avelist.

Mbeti i vetëm. Askush nuk iuafrua. Të gjithë i shmangeshin. Kuj-tonin se po i njolloste më i panjol-losuri, kujtonin se po u ulte dinjite-tin më i dinjitetshmi. I kemi bërë tëgjitha përpjekjet, thonin ata që du-hej të bënin gjithçka për të. Poç‘kishin bërë ata? Ç‘kishim bërë ne,të gjithë? Në fund të fundit tashmëmendoj se nuk mund të bëhej asgjënë atë rend dhe në atë shoqëri. Tëveçantët, ata që dalin jashtë moralittë kohës, mendimtarët, nuk i donjeri, sepse “Filozofët nuk janë bërëqë t‘i duan. Shqiponjat nuk flutur-ojnë kurrë në grup”, shprehet Niçe.

* * *

Krijuesit, shokët dhe miqtë, poredhe partia mëmë, u përpoqën përta shpëtuar Bajram Matën,domethënë përdorën disa forma ndë-rhyrjeje dhe presioni që ai ta lintepijen dhe t‘i futej punës. Këto për-pjekje konsistonin në thirrje dhekëshillim në komitetin e partisë, nëmbledhje artistësh dhe krijuesish, poredhe në ndërhyrje shokësh dhemiqsh. Shkurt, të gjithë i lanë duartsi Pons Pilati, që dënoi Jezusin. Ba-jrami, nëse më lejohet të përdor njëmetaforë të guximshme, ishte një llojMesie. Zoti, herë pas here, dërgonca misionarë, ca profetë të një llojitjetër, por ne nuk i kuptojmë dhe nuki duam. Ai ishte dërguar për ta shpë-tuar shoqërinë dhe jo shoqëria atë.Ishte e kundërta ajo që duhej bërë.Por Bajrami nuk e kishte atë mundë-si ta ndryshonte shoqërinë. Ai uvetësakrifikua dhe në këtë fushëpam-je ai është heroi më modern. Si

mund t‘i dojë dhe t‘i kuptojë pro-fetët një shoqëri laike? Si mund tëbëjë punë të mira një shoqëri që nukbeson në Zotin? Dostojevski thotëqë “Atje ku nuk ka Zot, gjithçka ështëe lejuar.” Nga lartësia e viteve dhee përvojave të reja kuptohet që qasjae shoqërisë ndaj tij ishte mediokre,madje e turpshme. E shikonin pik-torin e madh si një qenie eksperi-mentale, si një kavie, pa bërë për-pjekje për t‘ia njohur botën e thellëshpirtërore. Njerëzve sikur nuk uvinte keq për Bajramin që po degra-dohej dhe shkatërrohej, por për rreg-ullat, moralin dhe mënyrën e jetesëssë kohës. Në gjithë afrinë dhe ndë-rhyrjen kishte një pozë prej atij qëtë ngre për mëshirë, kishte një pater-nalizëm idiot që fyente edhe natyrënmë të pandjeshme. Izajan Berlinthotë se “Askush nuk mund të mëdetyrojë të jem i lumtur sipasmënyrës së tij. Despotizmi më i keqështë paternalizmi.” Veprimeve përtë shpëtuar Bajramin u mungontehumanizmi. Ato nuk kryheshin nëemër të dashurisë për njeriun, porpër të mbrojtur rregullin, disiplinën,moralin socialist që ndiheshin tëkërcënuar. Veprimet për të shpëtuarBajramin, në thelb, ishin antihu-mane, se nuk mund të ketë human-izëm ateist. Shoqëria shqiptare e asajkohe ishte njëdimensionale: ajokishte vetëm gjatësinë. Dy përmasate tjera: gjerësinë dhe lartësinë nuk ikishte. Nuk ka qenie dhe objekt nëbotë që nuk i ka të tri dimensionet.Më qartë për dimensionet e jetës fletMartin Luter King-u: “Gjatësia e jetësështë shtytja e brendshme për të re-alizuar qëllimet dhe ambicietpersonale…Gjerësia e jetës është in-teresi drejtuar jashtë, drejtuar mirëqe-nies së të tjerëve. Lartësia e jetës ësh-të tensioni drejt lartësisë, drejtPerëndisë.”

Bajram Mata mbeti i pavlerësuarmë atë kohë. Ata që nuk kishin vlerasi njerëz nuk mund të shikonin vleratek Bajrami. E thamë një herë dhepo e përsëritim prapë, se Bajrami nukishte gur ndërtimi, por diamant. Poredhe diamanti ka vlerë në kushte tëcaktuara. “…me vlerën e njerëzve(ndodh ) si me atë të diamantëve,që, për një farë mase të madhësisë,pastërtisë, përsosmërisë, kanë një

çmim të caktuar dhe të treguar, porpërtej kësaj mase mbetën pa çmimdhe nuk gjejnë blerës.”

* * *

Erdhi një ditë që Bajramin e laedhe fuqia fizike. Po shkatërrohej ngaana shëndetësore. Pothuaj i brakti-sur jetoi kështu edhe një vit, derisamë në fund, dha frymën e fundit.Mohim pas mohimi, Bajrami arritinë përfundimin që ajo jetë nuk kish-te kuptim të jetohej.

Dhe ne, mësuesit e dy shkollavetetëvjeçare “Demir Gashi” dhe “Ir-fan Hajrullai” shkuam për ta varro-sur në Kukës, ku kishte pjesën më tëmadhe të familjes. Atë e mbuloiharresa. Por edhe gjatë këtyre vitevetë sistemit demokratik askush nukështë kujtuar për Bajram Matën. Sho-qëria e sotme hesht për të. Me për-jashtim të atyre që e kanë njohur,askush nuk e kujton më. Shopenhau-er thotë: “Dhe është për t`u çuditursesa më i vlefshëm që të jetë njeriupër pasardhësit e tij e për njerëziminmbarë, aq më tepër nuk ka për t`unjohur dhe çmuar prej njerëzve tëkohës së vet.” Por unë e di se kjoështë e përkohshme, e di që ai do tëkthehet prapë midis nesh dhe do tamarrë atë shkëlqim që meriton.

* * *

Bajrami u nda prej nesh, por aina ka lënë veprën e madhe dhe tëpapërsëritshme. Vërtet nuk punoishumë dhe mjaft vepra nuk i përfun-doi, megjithatë ai la shumë, sepsekëtu duhen futur edhe skicat, edhevizatimet më të thjeshta, ato qindrafaqe plot me etyde, që të lininmbresë kur i shikoje. Peshkopiamegjithëse një qytet i vogël dhe ipazhvilluar në atë kohë kishte GaleriArti dhe një sallë moderne ek-spozitash. Të dyja këto kushtuanmiliona lekë të asaj kohe, të dyjaishin në katet e para të pallateve sh-tetërore përballë njëra-tjetrës. Përçudi, Galerisë së Arteve dhe Sallëssë Ekspozitave, u dolën pronarët, qëi kthyen në klube dhe magazina. Posi mund t‘u dilnin pronarët vetëmkateve të para? Pse nuk ndodhi kjome ndonjë pallat tjetër? Sot nuk di-het ku kanë shkuar gjitha ato vepranë pikturë, disa prej të cilave ishinshumë të mira. Nuk dihet ku kanëshkuar edhe veprat e Bajram Matës.Kur vdiq Bajram Mata, dy objektet emësipërme nuk ishin ndërtuar. Gjo-ja për t‘i ruajtur, veprat e Bajramit ifutën kapicë në një qilar me lagështiku nuk hynte asnjë rreze drite. Unë ikam parë aty dhe më ka ardhurshumë keq. Sot nuk dihet se ku janë.Shteti as këtë nuk e bëri: të bëntenjë inventar të hollësishëm në për-bërjen e një komisioni dhe t‘i ruantenë kushte optimale veprat e tij. PërBajram Matën mund të bëhej edhenjë muze i veçantë. E meritonte.Dhëntë Zoti që brezat e ardhshëmtë mos jenë të pandjeshëm ndajnjerëzve të ndritur të kombit tonë.Bajram Mata kishte si aspiratë dhetipar të karakterit të tij ndryshimin;ai ishte një hero modern. Por ne her-onjtë i konceptojmë vetëm si tëpushkës dhe jo të penës dhe tëpenelit. Jemi ende tek koncepti tradi-cionalist për heroin. Në Peshkopi,në një copë, vend ka gjashtë buste,të gjithë janë heronj të pushkës, dukefilluar nga Skënderbeu.

Por ka edhe heronj të kulturës, tëpenës, daltës, penelit. Midis këtyrevendin e parë do ta zinte BajramMata.

(FUND)

Homazh përBajram Matën

Shteti nuk bëri asgjëpër Bajram Matën.Të paktën të bëntenjë inventar të hollë-sishëm të vepraveme përbërjen e njëkomisioni dhe t‘iruante në kushteoptimale veprat e tij.Për Bajram Matënmund të bëhej edhenjë muze i veçantë.

“Te kroi” - Bajram Mata

11 - Tetor 200942nr.

arsim“Për t’i ardhur në ndihmë prodhimit të kromit, plotësimit të

nevojave për kuadro (teknik e zjarrmëtar) u hap në Bulqizë 40vjet ma parë shkolla e mesme e minierave”

Mbyllet shkollae mesme nëZalldardhë

Viti i ri shkollor edhe pse memjaft mangësi ka nisur. Diku

me turne për mungesë vendi ediku mungesë librash, diku mu-ngesë kuadri e diku mjedise sh-kollore të shkatruara por kryesoreështë se shkolla ka nisur. Krejtndryshe ndodhi në shkollën emesme të Zalldardhës. Sivjet ndo-dhi një fenomen i papëlqyer përmjaft prindër e nxënës të kësajshkolle. Një shkollë kjo si e Zall-dardhës mjaft e hershme e ku sotnumërohen me qindra e qindrakuadro që kanë dalë nga bangot esaj, mbyllet pikërisht në një kohëqë të gjithë prisnin të festoninpërvjetorin e saj. Kryetari i Komu-nës Njazi Cani shprehet se shkol-la është mbyllur për mungesë tënxënësve. "Ka shumë pak nxënësqë frekuentojnë shkollën e mes-me. E kjo ka ardhur si rrjedhojë elëvizjeve të mëdha demografikeqë nga Zalldardha mjaft familjevitet e fundit janë larguar drejtTiranës e Durrësit. Nuk mund tëmbajmë një shkollë si kjo me pesëapo gjashtë nxënës sa e frekuen-tonin". Mirëpo krejt ndryshe mekryetarin e komunës mendojnëprindërit. "-Shkolla është mbyllurpër mungesë kuadri, thotë Ibra-him Ndreu. Vitet e fundit në këtëshkollë ka patur mungesë të mad-he arsimtarësh. Sot detyrohemi qëfëmijët t'i dërgojmë në Arras plotdy orë rrugë në këmbë. Vaj hallikur koha të prishet pasi dihet setek ne bën dimër i ftohtë e memjaft rreshje. Por si ky prind kaplot të tjerë të shqetësuar të cilëtthonë se kur janë ankuar për moshapjen e shkollës u kanë treguardhe qytetin e Peshkopisë". "-Kashkollë me konvikt në qytet nakanë thënë", shprehet XhemalHoxha. E kush i ka ato mundësinga ne që të dërgojmë fëmijët nëkonvikt. Lekët që marrim nga asis-tenca në komunë nuk na dalinvetëm për librat e nxënësve. Pone me çfarë do të ushqehemi? Pokonviktin me çfarë do ta pagua-jmë? Megjithatë reagimet enxënësve kanë rënë në vesh të shur-dhër. Fakt është se shkolla e Zall-dardhës ndodhet e mbyllur. -U papuna, thotë Ibrahimi, ngaqë ësh-të godina në pronën time do tamarr vetë e ta bëj stallë përbagëtitë e mia. Ky qenka fati ikësaj shkolle, një ndër më të vje-trat në zonë ku vetëm pak disavitesh gumëzhinte dhe vetë Zall-dardha nga një mori e madhenxënësish. Vinin edhe nga zonatë thella si Kalis, Reç,Ujë e Mujëe Çidhën. E sot çelsat do të ndry-shken e kjo shkollë një nga mëvjetrat në zonë vështirë se hapetmë. Jo vetëm shkolla por përprindërit dhe nxënësit e Zall-dardhës edhe zyrat e komunësjanë mbyllur, edhe zyrat e Drej-torisë Rajonale të Arsimit janëmbyllur. Ato nuk ka kush t'i pres.

Misioni i lënë përgjysmëMisioni i lënë përgjysmëNga: ZABIT LLESHI,ish zv drejtor i shkollës sëminierave Bulqizë.

Vitet 60-70 të shekullit të kaluararsimi 8 vjeçar ishte shtrirë në

qytet dhe në fshatrat e Bulqizës. Ish-in pjekur kushtet për zgjerimin e ar-simit të mesëm e kryesisht të atij pro-fessional. Për t’i ardhur në ndihmëprodhimit të kromit, plotësimit tënevojave për kuadro(teknik e zjar-rmëtar) u hap në Bulqizë 40 vjet maparë shkolla e mesme e minierave.Vështirësitë e para si mungesa ekuadrit, konvikti u kaluan me suk-ses në saj të punës e pasionit të njëkolektivi mësuesish të rinj nëndrejtimin e mësuesit me përvojëJonuz Muça, bashkë me inxhinierëte prodhimit Jorgo Kola Hamza Gur-ra, Rustem Loka, Lazër Jaku, Përpa-rim Hoxha, Todi Sena, Asllan Pata,Bashkim Lleshi e të tjerë. Shkolla emesme e minierave pranonte nxënësnga Shupenza, Zerqani, Fushë-Bul-qiza e nga fshatrat e Klosit(ata qqësiguronin banim tek të afërmit)Ngaviti në vit shkolla rritej, shtoheshinklasa të reja me e pa shkëputje ngapuna. U regjistruan në shkollë edhegra e vajza në luftë me konceptet qëi pengonin ato që të vazhdonin sh-kollën. Disa prej tyre u bënë inx-hiniere pasurimi, ekonomiste,mjeke si lloreni Kola, RolandaDervishi, Evelina Tuma, AlbanaAlla, Donika Cani, Xhemile Gjo-ka, Hazbie Jella, Majlinda Shehuetj. Kanë mbaruar shkollën 1023nxënës. Janë diplomuar 67 inxhini-er në Universitetin e Tiranës. Mjafttë tjerë mbaruan fakultetet e mjekë-sisë, mësuesisë, juridikut e ato ush-tarake. Krahas mësuesve vendas nëkëtë shkollë erdhën edhe mjaft më-sues të rinj energjikë e të apasionuarsi Andrea Simo, Ilir Belegu, ArbenSinoimeri, Bedri Karapici, FatmirZeraliu, nga Tirana Zija Ndrukaj eMirjana Bekteshi nga Shkodra,Dhimitër e Tatjana Qurku ngaGjirokastra. Gjatë 25 vjetëve në këtëshkollë kanë dhënë mësim 158 ar-simtarë. Ato së bashku me OsmanMihën drejtor i shkollës(1975-1990kanë arritur për shndërrimin e sh-

kollës së Bulqizës më të të dalluaratnë rreth dhe në shkallë vendi. Ajo ubë qendra e përgatitjes së kuadrovetë cilët për 15 vjet morën në dorëfatet e prodhimit të kromit. Pra tëgjithë ishin nxënës që kishin kaluarnga bangot e kësaj shkolle. Ky ishtemisioni i kësaj shkolle dhe pa e te-pruar mund të themi se ajo e kreume sukses atë. Janë të njohura ngatë gjithë punonjësit e gjeologët eBulqizës puna e mirë dhe rezultatete sektorëve, brigadave dhe galeriveqë drejtuan për një kohë të gjatë IlmiManjani, Syrja Uka, Kalosh Jella,Agim Kacani, Bashkim Deda,Shpëtim Farruku, Destan Zeneli,Hajdar Pasha, Kadri Zeneli, dhedhjetëra të tjerëve që me shembul-lin e tyre frymëzuan qindra minatorëtë kromit pesha e të cilit njihet nëekonominë e vendit tonë. Shkollabëri emër të mirë edhe në saj të ndi-hmës së madhe dhe të pakursyer qëdhanë drejtuesit e Bulqizës si Mar-tin Cukalla, Bujar Pata, Thanas Deda,Bajram Puca, Nazmi Përkola, drej-tori I parkut Dibër në vitet 1976 Ba-jram Stojku(në bashkëpunim meminierën siguruan transportin enxënësve falas) inxhinierët e pro-dhimit dhe institucionet e tjera tërajonit. Rezultatet e nxënësve të Bul-qizës në fakultetin e gjeologji-mini-era kanë qënë të mira, ato u bënëkuadro të zot, u bënë drejtues të

aftë në Bulqizë por edhe në admin-istratën e shtetit tonë si Agim Var-gu, Vehbi Musta, Fadil Cani, PetritDuva, Bajram Bruçi Nezir Lica, Af-rim Okshtuni, Veli Losha, e FiqiriMuça. Mjaft të tjerë janë zgjedhurpërfaqësues të qeverisjes vendore ederi deputet në Kuvendin Popullorsi Dilaver Deda e Kujtim Gjoka.Shkolla u bë qendër e gjallërimit tëjetës qytetare, kulturore e artistike.Këto veprimtari, shfaqjet e organi-zuara në raste festash, gjallërimi Ipunës me librin, krijuesit e rinj, nëndrejtimin e mësuesve të pasionuaraNafie Jella e Hajri Mandri i dhanëimpulse të reja jetës letraro artistiketë qytetit. Mjaft nxënës të kësaj sh-kolle kanë marrë pjesë në festivaletzonale e deri ato kombëtare si Fëllën-za Çupi, Selim M. Alliu, Azem Teta,Defrim Mandri, Hide Jangulli etj.Të larmishme janë zhvilluar dhe ve-primtaritë sportive. Pjesa më e mad-he e ekipit ‘Minatori” të Bulqizës ish-in nxënës të shkollës si Njazi Koçi,Ilmi Cani, Ilir Disha etj. Marshimet,ngjitjet alpiniste në Dhoks, Majën elepurit, Balgjaj, kampionatet eshahut, skive, festivalet e lojëravepopullore midis shkollave të rrethit eato kombëtare tregon për punën plotpasion të mësuesve Sabri Abdiu,Mukades Muça, Shemsi Qoku, RamiHoxha e Ilir Disha. Një ambient ingrohtë, dashamirës e tepër miqë-

sor na krijuan ne mësuesve qytetarëe Institucionet për punën e jetën tonëtë përditshme, që nga strehimi,shërbimet tregtare e shëndetësore,për të cilët jemi shumë mirënjohës.Mirënjohje e respekt për të gjithë atonjerëz me zemër të madhe e bujare,qe mbajtën lidhje me shkollën (nëpërmjet fëmijëve të tyre) duke nalehtësuar pa masë veprimtarinë toneedukative dhe të mësimdhënies. Më1994 shkolla e Mesme e Minierave umbyll. Kjo na brengos dhe mekeqardhje na detyron të pranojmë hum-bjen e një eksperience që do të duheshindisa breza për ta ripërtërirë. Një pjesëe nxënësve kanë dalë në pensione dhevit pas viti do të dalin të tjerët. Brenda10-15 vjetësh i gjithë ky brez që vazh-don të punojë është i detyruar edhe përshkak të moshës të marrin pensionpleqërie. Miniera është privatizuar,por kjo presupozon që kualifikimi ipunonjësve të rritet gjithnjë e me shumështo këtu edhe vështirësitë për punimetkapitale në thellësi (siç mësojmë ngainxhinierët që punojnë aktualisht nëminierë), shkolla është domosdoshmëridhe kërkesë imediative. Natyrisht rrugët,mënyra, funksionimi mbetet detyrë eorganeve vendimmarrëse dhe kryesishte Ministrisë së Arsimit dhe Shkencës.Aktualisht mund të themi se Misio-ni i Shkencës së Minierave të Bul-qizës nuk ka përfunduar, ajo ështëndërprerë në gjysmë të rrugës.

Shkolla Bulqizë në Festivalin e Lojërave Popullore. Peshkopi, 1975

50 vjetori i Shkollës 9 - vjeçare, ZogjeNë fillim të viteve 50 të shekullit të

kaluar në të gjitha fshatrat e Grykëssë Vogël ishin çelur shkollat fillore, nëShupenzë e Gjoricë shkollat 7 vjeçare.Me kërkesën e mësuesit patriot AbasXhafa në shtator 1959 filloi mësimetklasa e pestë në një nga dhomat e sh-kollës fillore Kovashicë. U regjistruankështu 17 nxënësit e parë në shkollënUnike (kështu quhej shkolla 7 vjeçare),nga fshatrat Zogje, Stushaj e Kovash-icë. Në verën e vitit 1960 u ndërtuashkolla e re në Zogje me 4 dhoma më-simi duke u dhënë mundësinë edhefëmijëve të Bllacës e Mazhicës të vazh-donin shkollën 7 vjeçare.

Fshatrat e Zogje të Grykës së Vogëlnjihen si arsimdashës e patriotë. Këtëtraditë e çuan më përpara mësuesit epasionuar si Abas Xhafa, Ramiz Leka,Osman Leka, Reme Tasha, Sul Xhafa,Hamdi Dumani, Ahmet Tomja, të cilëthodhën themelet e arsimit 7 vjeçar nëkëtë zonë. Në vitin 1969 u hap shkolla6 vjeçare në Gjurras dhe më 1970 nëTopojan. Nga këto shkolla shumë djeme vajza vazhduan shkollat e mesme nëVlorë, Shkodër, Tiranë e Peshkopi.Mjaft prej tyre u kthyen në punë simësues, siç ishin Drita Lila, DylbereToci, Shqipe Leka, Avni Toci, KamerrXhafa, Zabit Lleshi, Gëzim Dumani,

Arian Kaja etj.Më 1974 u hap shkolla e Mesme

Bujqësore pa shkëputje nga puna, ndër-sa më 1980 me shkëputje nga puna.Në Zogje kanë mbaruar shkollën 7vjeçare 1730 nxënës, 650 të mesmendhe 58 arsimin e lartë, ndër to afër 50mësues.

Në shkollat e Zogje kanë kontribuar

me punën e tyre mësues nga zona tëtjera të rrethit si Ali Puca nga Zerqani,Hamdi Pira e Skënder Kuta nga Dibra ePoshtme, Zabit Shehu, Ivzi Muca, Hek-uran Dida nga Maqellara, Dyrmish She-hu nga Sllova, Mendu e Latif Dema,Latif Manjani nga Homezhi, HiqmetTasha, Xhevat Jella e Skendër Zenelinga Bllaca, Shukri Xheleka e Zabit Kaci

nga Boceva.Në saje të punës së lavdërueshme

të këtyre mësuesve qindra nxënësmbaruan shkollat e mesme dhe të lar-ta dhe kanë punuar nga infermierë,mësues, agronomë në fshat e deri nëakademi, mjekë e profesorë në sh-kollat e mesme e të larta. Nazmi Suti,Bashkim Xhafa, Gani Toci oficere,Nazmi Kaja mjek (Doktor Shkencash)Sami Xheleshi, Flamur Meta agron-om, Altin Dumani prokurore e tjerë.Kanë drejtuar institucione e sektorëtë prodhimit e ndërtimit si BashkimDumani, Naim Xhafa, Rasim Daci,Osman Tomja, Shahat Krrusa, LirimLleshi etj.

Si ish nxënës dhe njëkohësisht më-sues i kësaj shkolle (1968 - 1970) sëbashku me bashkëvendasit e mi dhebrezat me të rinj kujtojmë dhe nderojmëme respekt në këtë 50 vjetor mësuesit:Abaz Xhafa, Ali Puca, Zabit Shehu, AliKaja, Hamdi Dumani, Hamza Manjaniqë janë ndarë prej nesh.

Ata sakrifikuan gjithçka që fëmijët ekëtyre anëve tu mësojnë shkrim e kën-dim, ti edukojnë dashurinë për dijen,shkollën e Atdheun. Emri dhe veprat etyre do të nderohen e respektohen brezpas brezi.

ZABIT LLESHI

12 - Tetor 200942nr.

botimeNjë libër me vlera shkencore dhe letrare, një kontribut i ri për folkloristikëntonë, një libër tavoline që duhet ta ketë në dorë çdo nxënës e student, çdonjeri i interesuar për të studiuar krijimtarinë popullore...

Nga: NAIM PLAKU

Prej disa ditësh ka dalë në qarkullimlibri i autorit Fejzulla Gjabri “ Fjalori

enciklopedik i trashëgimisëshpirtërore”, një libër me vlera shken-core dhe letrare, një kontribut i ri përfolkloristikën tonë, një libër tavoline qëduhet ta ketë në dorë cdo nxënës e stu-dent, cdo njeri i interesuar për të studi-uar krijimtarinë popullore, termi-nologjinë e saj, për të njohur gjurmues-it, mbledhësit e bartësit e kulturës pop-ullore e kuptuar sa më mirë atë.

Për mendimin tim, ky botim, ashtusic është emërtuar dhe nga autori, ësh-të një vepër enciklopedike, sepse najep njohuri të përmbledhura për folk-lorin dhe folkloristikën në përgjithësinë trajtën e një fjalori dhe nga ana tjetërështë dhe një fjalor terminologjik, sepsena shpjegon thjeshtë shumë terma tëfolklorit në të gjitha gjinitë dhe zhanrrete tij. Kjo e bën atë një vepër njohëseme vlera të dyfishta.

Që në faqen e parë na jepet përsh-typja se kemi të bëjmë me një botimserioz, me një hulumtim të thelluar eprofesonal, të kompletuar me një apar-at shpjegues e sqarues për përdorues-in dhe na bind që autori ka bërë njëpunë të gjatë kërkimore, ka derdhurdjersë e ka harxhuar kohë duke shfrytë-zuar mundësitë dhe aftësitë e tij në këtëfushë. Pasi na jepen dy vlerësime dinji-toze për veprën (Prof. Dr. Yllka Selimi,Prof.Asoc. Anton Papleka), autori udhë-zon lexuesin për përdorimin e materi-alit dhe fillon trajtesat me rendin alfa-betik duke na dhënë shpjegime të sak-ta artikull pas artikulli për termat, bash-kimet terminologjike dhe emërtimetpopullore që ka përdorë tradita jonë epasur folklorike nga shekulli në shek-ull, të dhëna të shkurtëra biografike përfolkloristë të vendit dhe të huaj, per-sonaltete të kulturës popullore në fushatë ndryshme të folklorit nga ai letrar,muzikor, dramatik, të llojeve e zhanr-reve të ndryshme, studiues dhe inter-pretues vyrtuozë të këngës, valles emelodisë popullore, të riteve e zakon-eve, të veshjeve dhe kulturës e krijim-tarisë materiale folklorike në përgjithë-si. Autori është treguar i vemendshëmdhe i kujdesshëm që të mos lëjë jashtëedhe detaje nga më të imëtat e kësajterminologjie e sidomos ato që janëndërtuar si bashkime të qëndrueshmefrazeologjike: Agallarët e Jutbinës,këngët majekrahe, këngët e buta, tësokakeve, etj; Qit e prit, Vallja e OsmanTagës, e Daj Nazifit,etj. Po kaq i ve-mendshëm është treguar autori për tëpërfshirë në botim edhe termat e rejaapo të huazuara kohët e fundit si edhefigura të njohura e pak të njohura përlexuesin që kanë dhënë kontributin etyre në krimtarinë popullore e studimetfolklorike duke përfshirë dhe amatorëtë viteve të fundin në festivale e veprim-tari të tjera folklorike. Këshu, krahasmbledhësve të hershëm të folklorit sh-qiptar e albanologëve të shquar siNobert Jokli, Han, Reinhold, Majer,Jarnik, Majer, Pedersen,etj., kemi dhefolkloristë të shquar shqiptarë si FrangBardhi, De Rada, Thimi Mitko të shek.XIX e gjer tek më të vonshmit a më tërinjtë folkloristë, mbledhësish e studi-uesish të shquar të këtyre visareve tëkombit si Z.Sako, Q. Haxhihasani, R.Sokoli,etj. Nga ana tjetër autori nuk kalënë jashtë, por ka pasqyruar me dashu-ri duke gjurmuar hap pas hapi jetën eveprimtarinë e amatorëve të thjeshtë,bartësve e interpretuesve vyrtuozë të

Profesor Hasan Çipuri sikur ka lindur vetëm për të bërë fjalorë, në njëkohë që e di mjaft mirë se sa mund e sakrifica kanë fjalorët. Ashtu si

Fjalori serbisht-shqip, që u botua pesë vjet më parë, edhe Fjalori shqip-serbisht, që u jepet në dorë lexuesve, u përgjigjet kërkesave të vi-jueshme të studentëve të Fakultetit të Historisë dhe Filologjisë(dega gju-hë-letërsi shqipe) dhe të Fakultetit të Gjuhëve të huaja të Universitetit tëTiranës, ku prej vitesh mësohen gjuha serbe dhe ajo kroate, njësoj siedhe gjuhët e tjera ballkanike. Puna për realizimin e këtij fjalori ka qenëe lodhshme dhe e vështirë, sidomos për ndërtimin e shprehjeve tëgoditura dhe të njësive frazeologjike, të cilat zënë një peshë të madhenë të. Gjithashtu edhe më e vështirë ka qenë puna për diferencimin efondit leksikor të serbishtes nga kroatishtja, të cilat për një kohë të gjatëkanë funksionuar si një gjuhë standarde, duke pasur si bazë të përbash-kët të folmen shtokaike, por në dy shqiptime: ekavik dhe ijekavik. Nisurnga ngjashmëritë që kanë dy gjuhët në fjalë dhe bashkëfunksionimin etyre për një kohë, autori i fjalorit, me gjithë përpjekjet e bëra për tëpasqyruar në këtë fjalor leksikun themelor të serbishtes në ballafaqimme shqipen nuk mund të mëtojë se ka bërë një zgjedhje të paqor-tueshme, gjë që do ta kishin të vështirë edhe vetë gjuhëtarët serbë ekroatë. Ai ka bërë aq sa i kanë dhënë mundësi fjalorët e vjetër të serbish-tes, e sidomos fjalori diferencues i kroatishtes me serbishten, botuar në

vitin 1992 në Zagreb, të cilin e kashfrytëzuar shtershëm. Po ashtu e kandihmuar shumë përvoja më shumëse 40-vjeçare e përkthimeve dhe emësimdhënies në Universitetin e Ti-ranës dhe në institucione të tjera të ven-dit. Megjithatë, jemi të vetëdijshëm përlëshimet e bëra në ndonjë rast sinon-imesh, për të cilat shpresojmë se për-doruesit e fjalorit do të na ndihmojnëme vërejtjet e tyre dashamirëse për t’imënjanuar ato në botimet e ardhshme.Fjalori shqip-serbisht rrok 45.000 fjalë-tituj dhe rreth 25.200 shprehje,frazeologjizma e fjalë të urta, të cilat dotë japin ndihmesën e tyre në le-ksikografinë e gjuhës shqipe. Ai do t’uvijë në ndihmë përdoruesve të sferavetë ndryshme profesionale, studentëve,përkthyesve dhe të gjithë atyre që janëtë interesuar për të mësuar shqipen dheserbishten. Fjalori përfshin pjesën dër-rmuese të fondit të Fjalorit të gjuhësshqipe të vitit 1980 dhe të fjalorit tëshqipes së sotme, ribotimi i vitit 2003,fjalësit e fjalorëve shqip-gjuhë të huajatë botimeve më të fundit, si dhe një sasifjalësh e termash të rinj shkencorë eteknikë, që janë futur në përdorim vitete fundit në gjuhën shqipe si kalkë osehuazime të pranueshme përgjithësisht.Veç këtyre janë konsultuar një varg

fjalorësh të shënuar në bibliografinë e këtij fjalori. Fjalët janë zbërthyerdhe janë ilustruar me shembuj të larmishëm përdorimi konkret e tëfigurshëm në të dy gjuhët përqasësh. Arritja e këtij fjalori në nivel shken-cor u realizua falë punës vetëmohuese disa vjeçare të autorit por dhendihmës që i kanë dhënë me vërejtje dhe sugjerime si Prof.dr.HajriShehu në Institutin e Gjuhës e të Letërsisë,Dr.shk. Valentina Nestor,pedagoge në Departamentin e Gjuhëve Sllave e Ballkanike të Fakultetittë Gjuhëve të Huaja,Prof.dr.Emil Lafe, shef i Qendrës së EnciklopedisëShqiptare në Akademinë e Shkencave të RSH,Dr.shk Ruzica Susnjarapër ndihmën konkrete në procesin e hartimit të fjalorit. Autori në par-athënien e këtij fjalori i falënderon të gjithë përzemërsisht. Ky është i parifjalor i këtij lloji që botohet në vendin tonë i ndarë nga gjuha kroate.Fjalorët që na ka dhënë Prof.dr.Hasan Çipuri janë të shumtë sepse e gjatëështë periudha që Hasani merret me fjalorë. Si një njohës i mirë i gjuhësserbokroatishte por dhe gjuhës angleze e ruse sot në duart e studiuesveshqiptar kemi një sërë fjalorësh me autor Hasan Çipuri si: Fjalori serbok-roatisht ushtarak 1990, Fjalori shumëgjuhësh me ilustrime për fëmijë2002, Fjalori serbisht shqip 2003, Fjalor (me bashkautor) të termave tëllojeve të armëve dhe shërbimeve shqip-anglisht –rusisht 2003, Fjalor(me bashkautor) i termave ushtarakë të NATO-s anglisht-frëngjisht-shqipdhe anasjelltas 1997, Fjalor (me bashkautor) i termave të përgjithshëmushtarakë shqip-anglisht e anasjelltas 2004. Autori ka në dorë edhe njëfjalor shqip-kroatisht. Jo vetëm kaq. Edhe pse mosha ia ka zbardhur flokëtProf.dr.Hasan Çipuri ka mjaft material me vlera që presin dritën e botim-it e shpresojmë që kjo ditë të mos jetë e largët.

Botim me vlera shkencorepër folklorin

folklorit tonë brenda e jashtë ven-dit, të këngëtarëve, valltarëve, in-strumentistëve e interpretuesve tëkrijimtarisë popullore nëpërgjithësi si Fitnete Rexha e BikNdoja, Nexhmije Pagarusha e EsatBicurri, Liri Rasha dhe Fatime Sokoli,etj. në këngë, Besim Zekthi, XhevahireGashi, Zyber Ceni, etj., në valle, rap-sodët Sokol Arifi apo Dervish Shaqo eplot figura të tjera të shquara do t’i gje-jmë në këtë botim dinjitoz.

Unë e vlerësoj si një meritë të padis-kutueshme të këtij autori, jo vetëm ma-terialin e përzgjedhur me kujdes, pordhe mënyrën dhe formën e gatimit tëtij, që nganjëherë, shpesh nga dëshirapër të thënë sa më shumë, bëhen zg-jatje deri në hollësira e jepet informa-cion i panevojshëm e i lodhshëm përlexuesin. Lexuesi e kupton se këtu cdogjë është dhënë me masë, qartë, shkurte bukur, pa lundruar në ujëra të dy-shimta. Biografitë e personave janëdhënë po kaq shkurt duke mos lënëjashtë atë që është e qenësishme dhe edomosdoshme: formimin intelektualdhe vlerat artistike që shpalosi ky apoai krijues, veprën që la pas apo atë qëpo ndërton, mjedisin ku u poq dhe urrit ky talent. Kuptohet që kjo punë kërki-more nuk ka qenë e lehtë për autorin,të cilën, mendoj, se nuk mund ta bëjëkushdo, përvec një njeriu këmbën-gulës, të përgatitur profesionalisht, mepasion e vullnet për ta kërkuar e gjeturkrijimtarinë tek burimi, për t’i njohurdhe evidentuar bartësit dhe interpre-tuesit e kësaj krijimtarie. Kështu ka ve-pruar autori për të shpjeguar e dhënëmendimin e tij për rrënjët e disa bala-dave dhe, sidomos, të disa varianteveqë bashkëjetojnë në trojet shqiptare siBalada e nuses së vdekur, e Vdekjes sëtrimit, Kënga e Rexhës, Kajka e co-baneshës, etj. Kështu herë pas herendeshim në mendime shumë intere-sante për prejardhjen e disa krijime-meve të mirëfillta, të lashta apo më paktë lashta, por që kanë bërë një jetë in-tensive në shpirtin e popullit tonë ndërshekuj.

Aty - këtu autori hedh edhe disahipoteza të guximshme duke shprehurmendimin e tij për prejardhjen, kohëndhe vendin ku lindën disa nga reliket efolklorit tonë letrar e muzikor, disa bal-ada, këngë, ckël këngësh, përhapja qëpatën ato në trojet tona, përdorimi i in-strumenteve muzikor, shtrirjen e tyrenë këtë ose atë trevë, huazimet me fqin-jët dhe ndikimet reciproke të këtyredukurive. Në disa artikuj të “Fjalorit”,për tema të vecanta të rëndësishme qëduan shpjegime më të plota, është bërënjë paraqitje më e gjërë dhe më e deta-juar, sidomos për gjinitë e llojet e kriji-meve popullore.

Autori është marrë që herët me stu-dimin e folklorit. Ai jo vetëm që është

një punonjës shkencor me merita nëkëtë fushë, një mbledhës i kahershëm ikrijimtarisë popullore, por një njohës ifolkloristikës dhe folklorit në përgjithë-si. Ky është libri i tretë i tij për tema tëndryshme të folklorit tonë. Më parë F.Gjabri ka botuar dy vëllime me lëndë estudime folklorike si legjendat “ Dri, oDri “ dhe “ Tirana në legjenda e balada“, të cilat janë mirëpritur nga lexuesit.Që nga viti 1987 autori ka bashkëpunu-ar në organet shkencore, sidomos meorganet e Akademisë së Shkencave “Kultura popullore”, “Gjuha jonë”, etj.duke botuar artikuj shkencorë, sidomosartikuj studimor për folklorin.

Edhe në ndërtim dallojmë disa risiqë e bëjnë veprën më të plotë. Pas cdoartikulli, me shkronja korsive ështëdhënë dhe literatura, titujt e vepravedhe autorët e shfrytëzuar për këtëqëllim duke përcaktuar dhe faqen eburimit. Literatura e shfletuar nga au-tori na jepet plotësisht në fund të librit.Dhe këtu janë plot 525 burime bib-liografike si libra për trajtesa të vecanta,monografi, revista shkencore, organetë shtypit të përditshëm dhe atij peri-odik, dorëshkrime, gjë që tregon seautori ka hulumtuar me kujdes dhe kabërë një punë të përgjegjshme që dot’ju vlejë, padyshim, brezave të sotëmdhe të ardhëm. Duke gjykuar nga kjovepër që F. Gjabri i jep sot lexuesit, nabind se, në të ardhmen, prej tij do tëkemi të tjera vepra të arrira, sidomospër folklorin tonë, të cilin ai e njeh, edon dhe e vlerëson kaq shumë.

Me këtë rast desha të shpreh dhenjë mendim për botimet e sotme nëpërgjithësi. Në morinë e librave që da-lin cdo ditë në qarkullim, nga të gjithagjinitë e llojet, vepra monumentale qënga ato të korifejve të mendimit më tëcpërparuar shkencor ndër shekuj e gjertek ato më vulgaret, më amatoret e mëkeqinformueset, më vjen keq që ve-mendja e lexuesit është shmangur eshpërndarë dhe, në këtë pyll botimeshme plot drurë të shtrembër e të kalbur,është zor të dallohet ajo që është më ebukura, më me vlerë, më e nevojshm-ja, gjithashtu, duke rrezikuar të kalojnëjashtë kësaj vemendje dhe vepra qëjanë ushqyese, të nevojshme për shtre-sa të ndryshme të shoqërisë sonë. Ndajdua që t’i tërheq vemendjen lexuesit,se pikërisht kjo vepër që po promo-vojmë është sa ushqyese, aq dhe enevojshme dhe e domosdoshme përstudiuesit në përgjithësi dhe për ata qëjanë të etur për ta njohur kulturënshpirtërore të popullit tonë dhe krijim-tarinë e vlerat e tij në tërësi.

Shënime rrethbotimit të librit

“Fjalorienciklopedik i

trashëgimisëshpirtërore”

të autoritFejzulla Gjabri

Fjalori që nakishte munguar

“Nëse kërkon që të torturoshdikë, mos e urdhëro të rrahëmetalin në farkëtari, as mos edërgo në punë të rënda në mini-era, por jepi më mirë të bëjëfjalorë, kjo punë është më e rën-da se të gjitha llojet e mundi-meve të tjera”

J.C Scaliger(Dijetar, filolog i shquar,

1484-1558)

13 - Tetor 200942nr.

teatriShtatë trupa teatrore nga Shqipëria, Kosova

dhe Maqedonia marrin pjesë në edicionin e tretë te festivalit“Teatri Shqiptar në Maqedoni - Dibra 2009”

Teatri "Skampa" i Elbasanit fiton titullin “Sulejman Pitarka”JAVA E ATMOSFERËS SKENIKE

Nga data 12-17 tetor 2009 nëQendrën kulturore në Dibër të

Madhe, nën patronatin dhe me fi-nancim të Komunës së Dibrës sëMadhe e të sponsorëve tjerë, u mbajtFestivali "Teatri Shqiptar në Maqe-doni- Dibra 2009" i teti me radhë,ku morën pjesë trupa teatrore sh-qiptare nga Maqedonia, Shqipëriadhe Kosova.

Teatrot pjesëmarrëse ishin:Teatri Kombëtar-Tiranë me

shfaqen "Këngëtarja Tullace" të au-torit E. Jonesko me regjisor SpiroDuni;

Teatri "Skampa" Elbasan meshfaqen "Kolonel Zogu" të autorit H.Bojcev me regjisor Alfred Trebicka;

Teatri "Bylis" Fier me shfaqen "Sirruar qethur" të autori B. Kozeli meregjisor Guri Koco;

Teatri Kombëtar-Gjilan meshfaqen "Seks rena dhe pata t'egra"të autorit V. Alen me regjisor ErësonZymberaj;

Teatri "Dodona"-Prishtinë meshfaqen "Fund loja", të autorit S.Beket me regjisor Kastriot Saqipi;

Teatri Kombëtar Gjilan meshfaqen "Kënga e aktorit" të autoritA. Çehov me regjisor Muharem Sule-jmani;

Teatri Kombëtar-Tetovë meshfaqen "Albanikum" të autorit dheregjisorit Florent Mehmeti.

Argëtim Fida, kryetar i komunëssë Dibrës së Madhe duke e deklaru-ar të hapur këtë festival, tha se: "Kyvit ishte vit i vështirë financiar porKomuna e Dibrës së Madhe me an-gazhimin e saj arriti të sigurojë mje-tet e veta dhe nga sponsorë tjerë siçishte Komuna e Strugës me në kryezotin Ramiz Merko, Postat e Maqe-donisë, Aeroporti i Maqedonisë,Kombinati "Knauf", Banjat e Dibrës-Capa, dhe shumë biznesmenë të tjerëdibran. Kësaj jave Dibra do të jetëqendër e kulturës shqiptare, duke bërënjë bashkim shpirtëror, me dëshirëqë pas përfundimit të këtij festivalitë largoheni me mbresa të bukurapër bujarinë dhe zemërgjerësinë di-brane".

Ylber Nuredinin, drejtor i këtijfestivali, shtoi se jurinë e këtij festi-vali e përbëjnë Prof. Nehat Mehme-

Aktorët e teatrit “Skampa” të Elbasanit gjatë interpretimit në dramën “Kolonel Zogu”, me regji të Alfred Trebickës

ti nga Shkupi, Drita Pelingu artistene merituar nga Tirana dhe aktorenEmine Toska nga Prishtina. Kritikëte këtij festivali do të jenë Dr. Adria-tik Kallulli, Prof. Selajtin Salihu dheNebi Islami.

Pas kësaj u paraqit Teatri Ko-mbëtar i Tiranës me komedinë ngaE. Jonesko. Me regji të Spiro Dunitdhe me aktorët Roland Trebicka,Bujar Asqeriu, Mariana Kondi, AnilaBisha, Flaura Kureta dhe Mir Sina.

Pas shfaqes regjisori Spiro Dunipër deklaroi se : "Tërë aktorët janëmjeshtra, e duan punën dhe aktrimine kryen me sukses. Syzheja e kësajkomedie është jashtë poetikës sëAristotelit. Jonesku, Beket etj janëkundër ngjarjeve që pasojnë njëratjetrën. Nëpërmjet zbavitjes mund tëshkojmë tek thelbi, nëpërmjet teor-isë që botën e komandon absurdi.Mesazhi i kësaj shfaqje është se derisa botën e komandon absurdi ne dotë jetojmë kështu. Fjalët e kanë hum-bur kuptimin në këtë botë, janë kthy-er në lëvozhga tingujsh pa kuptim".

Spektatorët dibranë janë tëmënçur dhe duartrokasin në momen-tin që duhet.

PREZANTIM I MAJAVETEATRORE

Shfaqja më e mirë që fitoi çmim-in "Sulejman Pitarka", u shpall"Kolonl Zogu" - Teatri "Skampa"-Elbasan. Regjisori më i mirë u shpall

Kastriot Saqipi, për shfaqen "Fund-loja" - Teatri "Dodona"- Prishtinë,aktorja më e mire që fitoi çmimin"Qemal Ajdini" u shpall Shengyl Is-majli, Teatri "Dodona" - Prishtinëdhe aktori më i mirë që fitoi të njëj-tin çmim u shpall Roland Trebickapër rolin në shfaqen "Këngëtarja Tul-lace" - Teatri Kombëtar Tiranë.

Edicioni i tetë i Festivalit "TeatriShqiptar në Maqedoni-Dibra 2009"qe manifestim i këndshëm për tërëartdashësit dibranë dhe mysafirëtpjesëmarrës. Secili artdashës do takishte dëshiruar të jetë në sallën emadhe të Qendrës për Kulturë nëDibër të Madhe në këtë evenimentkulturor, ku u shfaqën 7 shfaqje.

Profesor Nehat Mehmeti, kryetari jurisë gjatë shpalljes së fituesve,theksoi se: "Publikun dibran mundta gjesh rrallë në këto hapësira dhemë gjerë. Juria mori vendim unanimqë çmimin inkurajues tia japë aktoritBuhran Amiti, Teatri KombëtarTetovë. Çmimi aktorja joprotago-niste i jepet aktores Anila Bisha,Teatri Kombëtar Tiranë. Çmimi ak-tori joprotagonist më i mirë i jepetaktorit Salsano Rrapi, Teatri "Skam-pa" Elbasan. Aktorja më e mirë eFestivalit shpallet Shengyl Ismajli,Teatri "Dodona"Prishtinë , aktori mëi mirë i Festivalit shpallet RolandTrebicka, Teatri Kombëtar Tiranë.Regjisori më i mirë i festivalit shpal-let Kastriot Saqipi Teatri "Dodona" -Prishtinë. Çmimi special i Festivalit

i jepet aktorit Luftar Pajo, Teatri "By-lys" - Fier. Shfaqja më e mirë e Festi-valit, e cila fitoi çmimin "SulejmanPitarka" u shpall "Kolonel Zogu ",Teatri "Skampa"-Elbasan. Me këtërast u shpërblyen edhe kritikët Prof.Dr. Nebi Islami dhe Prof. Dr. Adria-tik Kallulli, për kontributin e tyregjatë tërë viteve që mbahet ky Festi-val.

Kritiku Nebi Islami duke ufalënderuar për shpërblimin theksoise, "Për tetë vite radhazi jam fisni-këruar sëbashku me ju, jam shumëmë i begatshëm shpirtërisht. Në këtëfestival e kam njohur popullin sh-qiptar pikërisht në këtë festival. Dukenjohur shumë miq nga të gjitha tre-vat".

Ndërkaq kritiku Adriatik Kallulli,shtoi se, "Unë në Dibër të Madhekam ardhur shumë heret, bash-këshortja ime është nga fshati Ros-tushë i Dibrës së Madhe. Dibranëtjanë të mrekullueshëm si publik dhemërgimtarë të dalluar në tërë botën".

Argëtim Fida, duke deklaruar tëmbyllur festivalin, tha se: "Falën-deroj drejtorët e trupave teatrore,aktorët, regjisorët, kritikët, jurinë,stafin e festivalit, të cilët me përkush-tim u angazhuan për organizimin dhepërfundimin sa më të mirë të këtijfestivali. Dibrën e Madhe e bëjnë tëmadhe vetë dibranët, publiku dib-ran me kulturën, mikpritjen,zemërgjerësinë dhe bujarinë e tyredhe me dëshirën për të respektuar

vlerat e mirëfillta kulturore. Ky fes-tival u mbajt në kohën e krizësbotërore dhe patëm vështirësi finan-ciare, të cilat i kapërcyen falë spon-sorëve nga Dibra e Madhe dhe mëgjërë. Dëshiroj që nga Dibra e Mad-he të largoheni me mbresa sa më tëmira. Ky festival do të mbahet mesukses edhe në të ardhmen".

Fituesve të çmimeve iu dorëzuanmirënjohje, skulptura artizanale druridhe të holla.

Gjatë dorëzimit të çmimeve uthanë fjalë miradije për publikun dhefestivalin. Në pritje të vendimevetë jurisë para spektatorëve u shfaqnjë program artistik ku morën pjesëPajazit Murtishi, artist mërgimtarnga Çikago e SHBA-së me monolo-gun "Jam shqiptar" dhe Lejla Beqirime flautë e Dritan Beqiri me klari-net, të cilët interpretuan pjesë tëmuzikës serioze.

Rexhep TORTE

Çmimi "Sulejman Pitarka":"Kolonel Zogu" , Teatri"Skampa", Elbasan. Regjisori më i mirë: KastriotSaqipi, Teatri "Dodona",Prishtinë Aktorja më e mirë: ShengylIsmajli, Teatri "Dodona",Prishtinë Aktori më i mirë: RolandTrebicka për rolin në shfaqen"Këngëtarja Tullace", TeatriKombëtar Tiranë.

Çmim inkurajues: BuhranAmiti, Teatri KombëtarTetovë.

Çmimi aktorja joprotagoniste:Anila Bisha, Teatri KombëtarTiranë. Çmimi aktori joprotagonistmë i mirë: Salsano Rrapi,Teatri "Skampa", Elbasan. Çmimi special i Festivalit:Luftar Pajo, Teatri "Bylys", Fier.

U dekorura dibrano-amerikani Sinan Fishta me mirënjohje për punën dhe veprimtarinë e tij të deritashme në të mirë të Dibrës dhe dibranëve.

Mirënjohja iu dorëzua në mjediset e myftinisë së Dibrës së Madhe, në praninë ekryetarit të Komunës Argëtim Fida, të kryetarit të Këshillit të Komunës, Nizamedin Pap-raniku, të Myftiut të Dibrës, Ruzhdi Lata, të kryetarit të Shoqatës "Votra Dibrane" nëDibër të Madhe, Shpëtim Cami, të kryetarit të Shoqatës "Atdhetare Dibrane" në Nju Jork,Ibrahim Kolari. Kjo mirënjohje iu dha me nismën e kryesisë të Shoqatës qytetare "VotraDibrane" për aktivitetin e tij jetësor në promovimin e vlerave kulturore e shpirtërore dhepër zhvillimin ekonomik të qytetit të Dibrës së Madhe.

Me këtë rast fjalë miradie për Sinan Fishtën folën Argëtim Fida, kryetar i Komunës,Nizamedin Paprankiu kryetar i KK, Ruzhdi Lata,myftiu i Dibrës së Madhe dhe IbrahimKolari kryetar i SHAD në Nju Jork.

Shpëtim Cami kryetar i shoqatës "Votra Dibrane" në Dibër të Madhe dha një biografipër zotin Sinan Fishta.

Sinan Fishta duke u falënderuar për mirënjohjen dhe me urtësinë e tij dha rekoman-dimet e tij se suksesi jetësor i tij bazohej vetëm në dashurinë për Dibrën e tij dhezhvillimin e këtij qyteti.

R.Torte

D IBËR E MADHE -M IRËNJOHJE D IBRANO -AMER IKAN IT S INAN F I SHTA

Për kontribut vendlindjes

14 - Tetor 200942nr.

kujtesëMe rastin e 15 vjetorit të vdekjes

Elegji për Musa SinënNga: Prof. as. Dr. Bajram XHAFA

Duke u endur me bllokun e shënimeve në dorë sa në një derë në

një tjetër pas punëve të Legalitetit sindonjë misionar endacak, një natëgushti të vitit 1992 më ra radha me bujtnë Tiranë tek Musa Sina, si legalist (!).Jetonte me gruan e tij Mirvetin në njëapartament pallati parafabrikat njëdhomë e kuzhinë, marrë me qera njëritqë sapo kishte emigruar. Shtëpinë ebabait atje në fshatin Rreth-Kale të Di-brës, sepse gjatë jetës së vetë 62 vjeçarenuk pati rast të ngrejë as një kasolle, jakishte shkatërruar prej kohësh pushtetikomunist. Gjithë jeta i kishte shkuar nëburg dhe internim. S’kishte tri vjet qëishte liruar.

Musa, kështu njihej në familjaritet, ipërkiste kategorisë së burgaxhinjëveklasikë, një cilësor diskriminues i ko-munizmit, mbytës, ende me pushtet tëfortë moral dhe politik. Fjalën “klasik”e themi në kuptimin veteran burgjesh,d. m. th. nga fillimi në mbarim të siste-mit: 1945-1989, burg i pandërprerë,unik në kohë, njëcopësh. E kishte fillu-ar në fillim të pranverës kalendarike dhetë pranverës së sistemit, në mars 1945,por edhe në fillim të pranverës së jetëssë tij, kur sapo mbushte 15 vjeç. Dhe embyllte “ciklin” në fundin evropian tëdimrit komunist - 1989. Burg politik mengarkesë të plotë. Kësaj i them fat.

Kur fëmija mbush moshën e lak-muar 15 vjeç, fantazia lodron me har-bim. Në atë moshë marrin vrull ëndër-rat më të pafajshme e më të bukura përjetën. Prandaj fëmijëria është kaq epushtetshme e sovrane. “Çdo të bëhemkur të rritem” ishte tema e preferuar emësuesve të leximit letrar dikur që na ejepnin si temë hartimi në shkollë. Natyr-shëm ishin edhe brenda orientimevetë propagandës zyrtare dhe kornizaveideologjike. Pikërisht në këtë moshëMusën e marrin dhe e çojnënë…shkollë?...ushtar?... luftë?...bari nëmal? Jo, asnjëra nga këto. E shpiennë…internim. Internimi do t’i shërbentesi fazë përgatitore, si “stazh” maturimi,që, pasi të mbushte moshën, të merrtepërgjegjësi më të mëdha, në… burg. Përsistemin e ri që sapo kishte hyrë, kush-tet politike i plotësonte si më i miri.

Jeta e Musës mund të karakterizo-het edhe si integrale, por nuk është edrejtë të thuhet se ka qenë krejt mono-tone. Nëse leksiku i shqipes nuk ka fjalëtjetër, po të lëmë mënjanë 15 vitet epara të fëmijërisë (1930-1945 nga ditae lindjes deri kur filloi “riedukimin”komunist), për 45 vitet e socializmitenverist jeta e tij, nëse mund të quhet“jetë”, ishte alternuar në dy pamjet esaj kryesore, megjithëse, thuajse të njëngjyre, si e zeza me grinë e errët: in-ternim-burg dhe anasjelltas, ndarë nëafate thuajse të barabarta. Fundi i fun-dit, jetë dyngjyrëshe, me variete, plu-raliste?! Hoh!. Qysh nga mosha kur nje-riu i gjorë, si i thonë fjalës, bien në mende veta, jeta e tij, e tëra: terr e zi. Në res-pekt të fjalës “integrim” për rastin eMusës mbase mund të përdoret edhetogjalëshi “burg integral”.

Sidoqoftë, më në fund e më në san,edhe për Musën erdhi dita e shumëpri-tur: të gëzonte lirinë e “fituar” që tash-më nuk kish ç’i duhej. Ishte i tejngopurnga kjo jetë.

E kisha takuar për herë të parë më17 nëntor 1991 kur erdhi në Shkodërbashkë me një grup të diasporës qëktheheshin “triumfalisht” nga Amerikadhe Belgjika në atdheun e tyre pas njëemigrimi të stërgjatë. Emëri dhe pamjae Musës së vogël vendas humbiste paraatyre të “diasporës euro-atllantike”,

ardhur nga Nju Jorku dhe Brukseli, grupnë të cilin bënte pjesë edhe vëllai i tij,Rasimi, arratisur qysh më 1956 dhevendosur në Sh.BA. Musa nuk bëntepjesë në “delegacion”. Thjeshtë i bënteshoqëri të vëllait.

Po kush ishte në të vërtetë Musa,Musa Beqir Sina? Cila ishte familja Sina?Cili qe shkaku i atij fati mynxyrë?

Shkaku?! Ah, shkaku. Shkakuështë…Shqiptari dhe fati i tij. Ka shumëshkaqe. Nuk është një i vetëm. Dhe fil-lojnë herët ato…Por ne po marrim atomë të vonëshmit. Le t’i kapim gjërat methemel, në gjenezën e tyre.

Sinajt ishin nga fshati Rreth-Kale ezonës së Muhurrit të Dibrës. Historia etyre në gjysmën e parë të shekullit të‘20 ishte e lidhur shumë ngushtë mengjarjet që çuan në ngritjen e stërmun-dimshme të shtetit të parë shqiptar dhekishte derdhur jo pak gjak për të. Kjopërbën edhe hipotekën e fatit të mëvon-shëm kur erdhi diktatura.

Vëllai i Beqirit, mixha i Musës, Dika(Sadik Sina) ishte vrarë në Luftën eKakarriqit në tetor 1912 në përleshjeme ushtrinë malazeze kur 2000 forcavevullnetare të Matit e të Dibrës u printeAhmet bej Zogu në përpjekje për tëndalë furinë e ushtrive shoviniste sllavembi trojet shqiptare në Luftërat Ballkan-ike (1912 - 1913). Në këtë betejë uvranë mbi 80 vetë, matjanë e dibranë.Një në dorë. Gjyshi i Musës, Rushit Sinanë luftërat kundër serbëve kishte marrë7 plagë dhe kishte vdekur më 1925 nganjë lëngatë e rëndë. Në vitet 1920-1924 kishte qenë në trupërojen e Ah-met Zogut. Dy në dorë. Vëllai i tij (i Rush-itit) Lush Sina aty nga viti 1922 ishtevrarë në përpjekje me forcat rebele tëBajram Xhanit, ky i fundit dikur edheme forcat e Haxhi Qamilit. Tre në dorë.

I jati i Musës, Beqir Rushit Sina i lin-dur më 1900, gjatë periudhës sëMbretërisë kishte qenë oficer i xhan-darmërisë me gradën toger. Kishte shër-byer si rreth/komandant në vise të ndry-shme të shtetit shqiptar: Homesh, Te-pelenë, Shijak, Dukagjin (KodërShëngjergj). Në prag të agresionit usht-arak italian kundër Shqipërisë, forcatvullnetare të Muhurrit, mbi 150 vetë unisën për ta pritur me luftë okupatorin.I mirënjohuri Dine Hoxha, pari me au-toritet i zonës kishte vdekur më 1938dhe tani drejtimin e forcave vullnetare erezerviste e morën në dorë RamadanHoxha (nipi i Dines) dhe Beqir Sina (ko-mandant) gjysëm pari. Në grup u nisënbashkarisht edhe paritë e Çidhnës:

Kaloshet e Çidhnës, Selim e MiftarKaloshi, Dervish Lusha, Qazim Lusha,Haxhi Noka, Osman Lita i Kalasë sëDodës. Pas tyre me forcat e veta të shum-ta vinte Cen Elezi, që njihej si kundërsh-tar i Mbretit Zog, por kjo nuk llogaritej.Hatri i atdheut ishte më i madh. Forcatvullnetare të Dibrës së Poshtme arritënderi në Qafë Shtamë, dikush deri në Krujëe një pjesë deri në Burrel, por u kthyenmbrapa kur morën vesh se ushtritë ital-ianë kishin hyrë në Durrës, Shëngjin,Vlorë e Sarandë, tregon Musa. Katër nëdorë. U bënë shumë, s’i mban dora.

Kur në Shqipëri u vendos “pushtetipopullor”, familja e Beqir Sinës nisi“jetën e re”; do të provonte një fat të ri.Epokë e re, kismet i ri. Devër dynjaja.Më 1945 familja e Beqir Sinës morirrugën e internimit, fillimisht në Berat.Me të ishte edhe Musa që sapo kishtembushur 15 vjeç. I zoti i shtëpisë, Beqi-ri, nuk ishte në këtë eveniment apo se-bep pranë familjes. Ishte në mal i arrat-isur, kaçak. Në përpjekje me repartet endjekjes ai u vra më 13 shkurt 1946 nëkatundin Lukan të Dibrës bashkë meElez Kalinë. Në përleshje e sipër pla-goset rëndë dhe, si harxhoi të gjithëfishekët, të fundit e kishte ruajtur përvete për të mos rënë i gjallë në duart ekomunistëve. Gjashtë në dorë? Ah, kjonuk durohet. Më tej nuk ka më nevojëpër numërim.

Vëllai i Musës, Feriti, djali i madh iBeqirit, në fillim kishte luftuar bashkëme Dan Kaloshin në radhët e BrigadësV S. Dan Kaloshi e Cen Elezi u larguannga Nacionalçlirimtarja dhe, në prill tëvitit 1946 u arratisën në Jugosllavi. Vël-lai tjetër i Musës, Rushiti, djali i dytë iBeqirit (sipas radhës), bashkë me Fer-itin ikën fshehurazi nga internimi dhenë shtator 1948 u arratisën në Jugosllavi.Atje i vranë jugosllavët sëbashku meCen Elezin, Dan Kaloshin, HaqifNokën, Bilal Kolën me vllazën.Vëllezërit e tjerë të Musës: Rasimi, Hash-imi, dhe Besimi, pasi u liruan nga in-ternimi, qendruan pakë kohë në fsha-tin e tyre Rreth-Kale, (shtëpia ishte ndje-gur nga partizanët më 1944) dhe nëvitin 1956 arratisen në Jugosllavi.

Të kthehemi tek heroi ynë: Musa.Që nga 11 marsi 1945, pranvera

(socialiste!) në të hyrë, thotë Musa, kamqenë i internuar në Berat. Aty filloi jetae tij e re standard, e rimuar sipas vargë-zimit dyshe e alternuar A-B, A-B (in-ternim-burg, internim-burg). Pati edhevargëzim B-B-B (burg-burg-burg), porkjo është çështje “stili”, “stilistikë” fati.

Në fillim na shpunë në Berat, pastajnë Tepelenë, më pas në Lushnje, nëPorto Palermo, vazhdon të ligjërojëMusa për “gjeografinë e kalitjes revolu-cionare”. Nga Tepelena më hodhën nëTiranë e prej aty më 1952 në burgun eBurrelit, vazhdon ai. Pas 15 vjetëveburg në Burrel, duke futur këtu edhenjë tentative për arratisje (si intermexo),më çuan në internim. Atje u martova,linda tre fëmijë dhe më 1979 rashëpërsëri në burg të cilin e kreva: 3 vjetnë Spaç të Mirditës, 3 vjet në Ballsh,pastaj në Zejmen e Sarandë, nga dy vjetsecili. U lirova më 1989 pasi e plotëso-va me “nder” krejt dënimin. El hak. Japagoi hakun Partisë deri më një, derinë kacidhen e fundit. Nuk i mbeti asnjëfije borxh. Fat el hak, derman aspak.Pasi luftoi me një qetësi olimpike njëmijë e një sëmundje, që i ranë nga qiel-li, toka e nëntoka, në korrik 1994 embylli me finalen hyjnore. Me Dhimëe Stimë, Musë! Zoti të dhashtë rahmetine asaj dynjaje!

* * *Me thesin e halleve të Legalitetit në

krah, në tetor 1992 trokita prapë nëderë të Musës, tashmë më tepër si mikse sa si “legalist”. Fluturonte kur i vininmiq. Shkrihej i tëri. Shpirtin ta jepte. Epyesja për jetën e burgut dhe ai zbraztegjithë dhimbjen e “përvojën” e tij kapi-tale dhe, mbase në këtë mënyrë e nxir-rte atë jashtë. Mua, që më 1973-shin ikisha shkuar hapsanës në teh të brisk-ut, më bëhej shpirti sa një gogël, si aiqë sapo i ka mbyllur derën stuhisë kurvjen nga jashtë i mërdhizur e tkurrurdhe ledhatoja me ëmbëlsi perëndinë efatit që më kishte shpëtuar. NdërsaMusa tregonte ato të tijat, unë mendojakohën e Plenumit IV dhe thoja me vete:Zoti është i madh. Shyqyr, më kishteshpëtuar për fije të perit.

- Musë, si ishin ushqimet në burg,cila ishte normative ushqimore për njëtë burgosur?

- Musa: Në 24 orë për çdo të burgo-sur llogariteshin 100 gram oriz osemakarona ose groshë dhe 6 gram vaj.Bukë 600 gram në ditë. Në mëngjeskishim një ujë të ngrohtë si çaj, por pasheqer. Kjo ishte normativa nga anateorike. Në realitet…gjeje vetë!

M’u kujtua një informacion tek His-toria e Sotme, tekst për shkollat e larta iviteve 1980, të cilin e përdornim simaterial zyrtar në leksionet me stu-dentët. Në zbatim të politikës së Komu-nizmit të Luftës në maj 1918, (politikëqë e zbatoi edhe Shqipëria komunistederi më 1949) Qeveria Sovjetike nxorridekrete për vendosjen në vend të dik-taturës për sektorët ushqimorë. Rezul-tati: lufta për bukën doli në plan të parë;për partinë dhe shtetin sovjetik ajo ish-te luftë për mbrojtjen e rendit socialist.Në Petrograd e Moskë filloi të raciono-het buka deri në 50 gram për çdo dyditë. Hajde merre vesh se si mund tëndahet në praktikë “gjithë” ai racionteorik prej 50 gramësh në dy ditë përperson. Ato milionat e vdekur nga urianë Rusinë sovjetike, frut i revolucionittë lavdishëm leninist të atyre viteve nukpërmendën në tekst. Kështu edhe ajo

puna e racionit të Burgut të Burrelit meshifrat që më tregonte Musa. Përvoja epaçmuar sovjetike nuk mungonte.

* * *Demokracia i dha Musës një shtë-

pi, dy dhoma e kuzhinë në një pallat tëri tek Kinostudioja “Shqipëria e Re”.Pallati ishte vetëm për ish të burgosur.Një kafaz hekuri fi-12 realizonte sig-urimin e shkallës në hyrje të saj ngakeqbërësit e mundshëm. Një psikologjidhe dekoracion burgu. Shkova t’ia uroj.Nuk mund të jetojmë pa u rrethuar mehekura si ato të burgut, më tha dukeqeshur. Simbolikë burgu, thashë mevete. Kudo që të na shpien, ne burgune marrim me vete. Jeta jonë nuk mundtë mendohet ndryshe.

Ndonjë dekoratë?! Ndonjë “Martir iDemokracisë” apo “Pishtar i…”. Nukjam i sigurtë nëse pati fat ta marrë apot’ia japin. Fundja, ç’i duhej? Edhe pot’ia jepnin, ai do t’ia falte ndokujt që tëkishte më shumë nevojë për të, ndonjëdeputeti, ministri për “pasuruar” kur-rikulën.

Vdekjen e ndjente se do t’i vinte sëshpejti. E shihte se po i soseshin varrat.Kishte hall që trupi të dilte nga shtëpiae tij. Nuk jam i sigurtë sa netë fjeti në atështëpi, në shtëpinë e tij, ndoshta ndon-jë javë, ndoshta më pak. Shpejt ra nëspital ku edhe kishte vdekur. Mbase enisën direkt nga spitali për në Dibër, kudo të varrosej.

EpilogEdhe për Musën, ashtu si për të gjithë

njerëzit e kësaj toke, të pasur apo tëvarfër, të pushtetshëm a të pa pushtet-shëm, të lavdishëm apo të pa lavde,erdhi finalja, e patjetërsueshmja, uni-versalja. Më 24 korrik 1994 Musa i dhalamtumirën kësaj bote.

Për varrimin e Musës më treguan.Në atë ceremoni kishin qarë edhe gurët.Të kishte vdekur në moshën 15 vjeçnuk do të ishte qarë dhe aq për të. Çfarët’i qaje më parë. Nuk i qaheshin hallet.S’kishte gjyshe Lure që t’ia njehte dertet.Arkivolin me një grusht kocka të kallurbrenda e kishin sjellur vërdallë përrethrrënojave të shtëpisë së dikurshme kuishte lindur dhe parritur ende’ në ato15 vjetët e Perëndisë. Sillej si fantazëmnjë jetë e rrënuar përreth mbeturinavetë një shtëpie të rrënuar, të një popullie kombi të rrënuar. Një procesion mak-abër. Vallë, kujt ja zuri Diellin Musa iVogël? Kujt ia zuri Diellin Shqipëria eVogël apo e Madhe? Pse, mbi këto çan-dra u mbaka siguria dhe paqa evropi-ane? Mbi kokallat rakitike të Musës sëVogël e të popullit të tij qenka ngriturekuilibri dhe siguria evropiane në Kon-gresin e Vjenës (1815), të Berlinit(1878), në Konferencën e përbindshmetë Londrës (1913), në Konferencat eVersajës (1919, 1946), që mallkuarqofshin. Pax Europeanea. Në qoftëkështu, flaka iu dhashtë.

Pastaj arkivolin me trupin e tij e kish-in vënë në varrezat e fshatit ku prehetpërjetësisht buzë Drinit nën mërmëri-mat vajtimtare të valëve të tij.

Me dhim(b)ë e stimë, o Musë.Shkodër, 2009

Gruaja e Musa Sinës, dhe tre fëmijët : Djali Bashkimi dhe dy vajzat, Markela dhe Kafilja,në kampin e interrnimit në Savër - Lushnje, (Nëntor - 1990) Musai mungon në foto, mbasikur është bërë kjo foto ai ishte në burg dënuar me 9 vjet heqje lirie / neni famëkeq 55.Musai u dënua 3 herë dhe bëri 24 vjet burg gjithësejt.

Që nga 11 marsi 1945,pranvera (socialiste!) në tëhyrë, thotë Musa, kamqenë i internuar në Berat.Aty filloi jeta e tij e restandard, e rimuar sipasvargëzimit dyshe e alter-nuar A-B, A-B (internim-burg, internim-burg). Patiedhe vargëzim B-B-B(burg-burg-burg), por kjoështë çështje “stili”,“stilistikë” fati.

15 - Tetor 200942nr.

homazhHOMAZH

Tetë vjet pa intelektualinRamazan HoxhaKanë kaluar më shumë se tetë vite që

atëherë. Fëmijët tashmë janë rritur e nënëArzja është plakur më shumë, por malli përdjalin e saj të vdekur nuk është shuar nga zemrae saj. Atë ditë Ramazan Hoxha doli si çdoherë nga shtëpia duke u përshëndetur menënën, vëllezërit, gruan e fëmijët. -Do të kthe-hem shpejt, ndoshta dhe më herët se ditët etjera. Vjeshta kishte ardhur e gjethet e pemëvekishin filluar të binin. Nëna e priste tek portase do të kthehej herët por eh fati nganjëherënuk qëndron me njerëzit e mirë. Një aksidenttragjik i mori jetën në moshën më të mirë kuprej tij prisnin jo vetëm gruaja e fëmijët pordhe nëna e vëllezërit e tij. Data shënonte 11tetor 2001, një datë kjo që nuk hiqet kollainga kujtesa për familjen Hoxha. Vetëm dy vjetmë parë kishte vdekur Vexhiu, babai i Rama-zanit, një njeri i mirë që i ishte përkushtuargjatë gjithë jetës së tij fesë islame. Ramazanilindi në fshatin Blliçe në vitin 1958 në njëfamilje të persekutuar nga sistemi por të nderu-ar jo vetëm në Blliçe por dhe jashtë saj falërespektit që kishte krijuar babai i tij VexhiHoxha. Nëna e tij Arzja ishte bijë e RustemBitrit i pushkatuar në vitin 1946, kështu përfëmijët e Vexhi Hoxhës ishte i vështirë arsimi-mi pasi hija e frikshme e luftës së klasaveendej në të gjithë Dibrën ato vite. Vexhiu sinjeri i ditur dhe mjaft arsimdashës e kishtekëtë plagë për të arsimuar djemtë e tij të cilëtkishin filluar tashmë të rriteshin e të përfun-donin shkollën e fshatit. Sjellja e mirë si famil-je, respekti që kishte e gjithë zona, figura espikatur e Vexhiut si dhe notat e mira që kish-te marrë bënë që Ramazanit t'i dilte bursa përzooveteriner,ku fill pas diplomimit e caktojnënë Fushë-Çidhën. Nuk ishte e lehtë të punojenë ato vite në Fushë-Çidhën e sidomos përRamazanin i cili ishte pa përvojë e në moshëtë re. E megjithatë ka mjaft shokë e koleg të tijqë sot pas kaq vitesh flasin për personalitetine Ramazan Hoxhës në ato vite në Fushë -Çidhën. -Kam punuar gjatë me Ramazanin,nis e tregon Petrit Rama. Edhe pse ishte mjafti ditur në profesion ai nuk përtonte të pyesteshpesh edhe ne të tjerët, ish koleg e pse jodhe mvartës të tij. Për Ramazanin nuk kishinmjaftuar vetëm vitet e shkollës që të përfiton-te një kulturë dhe profesionalizëm të lartë porai lexonte vazhdimisht literaturë shkencore.Kjo them me bindje e pregaditi që të ishte jovetëm profesionist i mirë por dhe kuadër mepërvojë. Shkonte shpesh edhe në shtëpitë efshatit kur e kërkonin dhe u jepte ndihmënmjeksore falas. Këtë e bëri vite me radhë jovetëm në Shumbat po në të gjitha vendet qëka punuar. Ishte i papërtuar dhe shumë i dhënëpas profesionit. Ramazanin do ta gjeje tek tëgjithë e bisedonte jo vetëm për profesionin etij. Kishte një kulturë të gjërë e dije dhe përfusha të tjera. Edhe unë kam patur fat të nji-hem nga afër me Ramazanin. Në ato vite sapokishte ardhur me punë në fermën e Shumbatite unë kur vija me leje qëndroja me orë të rërame Ramazan Hoxhën. Bisedonim për letërs-inë, për librat që botoheshin ato vite, për film-in dhe pikturën. Shkurt Ishte i gjithanshëm.Ramazani ishte njeri shumë i ndjeshëm, shumëi sinqertë dhe i dashur me të gjithë por ur-rente në maksimum servilizmin. -Servilizmiështë pjellë injorancës dhe kështu dëmtonrëndë ato që rreken natë e ditë mbi libra. Kishtetë drejtë se edhe sot servilizmi është i pran-ishëm në shoqërinë tonë. Ai e kuptonte shumëmirë se jeta ishte e vështirë, se varfëria ishteulur në vatrat tona por këtë e tregonte më sëmiri me heshtjen që tregonte. Heshtja e tij

përpara shokëve e miqve fliste shumë në rastetë vështira. Ai asnjëherë nuk u bashkua menjerëzit meskinë që sundonin kudo dhe ser-vilët që i qëndronin shpesh nëpër këmbë. Kudopunoi me përkushtim për profesionin. E lidhijetën e tij me këtë profesion që ndoshta nëfillim dhe nuk e dashuroi siç duhej por rre-thanat e dërguan të diplomohej në atë degë.Pas Shumbatit punoi në Kastriot e vitet e fun-dit dhe në Tiranë Kamëz. Sot pas kaq viteshka mjaft miq e shokë që flasin me respekt përintelektualin e kompletuar Ramazan Hoxha.Krahas profesionit Ramazani ishte i dhënëedhe pas sportit të mundjes ku disa herë dolidhe kampion me ekipe të ndryshme. Kështunë Korçë me ekipin e "Skëndërbeut" u shpallkampion republike për peshën e vet sa tra-jneri i ekipit të "Skëndërbeut" kërkoi me këm-bëngulje që ta mbante në ekipin e mundjessë "Skëndërbeut" Jo vetëm njëherë por Ra-mazani shpallet kampion Republike me treekipe si "Skëndërbeu","Korabi" e" Partizani"por nuk e pati fatin e mirë që kishin mundësite tjerë të ndeshej jashtë vendit tonë. Me sig-uri hija e vështirë e luftës së klasave ndikontenegativisht për këtë mundës që premtonte përshumë. Ramazani ishte një intelektual vizio-nar. Ai shikonte më larg se të tjerët. Pasviteve nëntëdhjet kur filluan të fryjnë erërat edemokracisë Ramazani nuk fantazonte porkërkonte më shumë ndaj vetes. Kështu u sh-këput familjarisht nga fshati i tij i lindjes përtë banuar në Tiranë qysh në vitin 1989, vit qëpër shumë veta ende mbetej si një ëndërr epa realizuar. Kanë kaluar më shumë se tetëvite që Ramazan Hoxha nuk jeton. Nënë Arz-ja ende është gjallë. Shikon çdo ditë fëmijët eRamazanit tashmë të rritur e të shkolluar dhezemra i bëhet mal. Këtë dëshirë kishte dhevetë Ramazani, një amanet ky që u realizuaplotësisht vetëm tani pas vdekjes. Djali i madhEmiljani ka përfunduar për agro-biznes, Eltoniagronomi, Maksimi Akademinë e EdukimitFizik e vajza e vetme informatikë. Një familjee madhe, një familje intelektuale që sot tëgjithë bashkë me Limanin, vëllain e Ramaza-nit punojnë dhe drejtojnë shkollën jo pub-like "Sarina" , një shkollë kjo që bëri shpejtemër të mirë në shkollat private të vendit tonë.

Shaqir Skarra

Ku gjenden eshtrat e patriotitDr.Nexhat Agolli?!

Apel për të gjithë ata që dijnë për këtë vrasje mizoreNga: REXHEP TORTE

Shëmbëlltyrat patriotike enderojnë vetveten me gux-

imin dinjitoz ndaj të keqes ko-mbëtare. Ne, pasardhësve të tyre,na takon obligimi për të vënëdritë mbi padrejtësitë dhe krimetqë u janë bërë këtyre shëm-bëlltyrave patriotike. Kryerja ekëtij obligimi do të na nderojënë emër të kombit, ndërsakeqbërësve do tu tregojë se kri-meve u vjen koha të dalin nëshesh.

Në këtë rrugë të zbardhjes sëtë vërtetës është duke kaluaredhe figura e patriotit dibran embarë shqiptar, Dr.Nexhat Ag-olli, ish z/v kryeministër në Qeverinë Maqedonasetë pasluftës së Dytë Botërore.

Krimet që mundohet t'i mbulojë historia,përpiqet t'i zbardh këmbëngulësia dhe etika vël-lazërore e njerëzore. Kështu do ta fillonim ne këtëtregim të dhembshëm për dibranin Nexhat Agolli,të cilin UDB-ja Jugosllave e burgosi, e torturoi, emasakroi deri në vdekje dhe e varrosi në fshehtësi.

Në Shoqatën e të burgosurve e të dëmtuarvepolitikë shqiptarë në Maqedoni-Dega në Dibër, nëvitin 2005 arriti një shkresë e autorizuar dhe evërtetuar në noteri në Tiranë. Nëpërmjet kësaj sh-krese, Mahmud Agolli, i lindur në Dibër të Madhenë vitin 1920 dhe tani banues në Tiranë, e autori-zon shoqatën e sipërpërmendur që të ndërhyjë teorganet përkatëse të Republikës së Maqedonisë,për të gjetur eshtrat e vëllaut të tij Nexhat Agolli,ish z/v kryeministër e Ministër për Çëshje Socialei Maqedonisë, dhe për tu rivarrosur në Dibër tëMadhe.

Në këtë letër shkruan se: "Nexhat Agolli ështëlindur në Dibër të Madhe në vitin 1914. Ka kryerstudimet dhe është diplomuar për drejtësi në Romëtë Italisë. Gjatë okupacionit nazifashist ka qenëgjykatës në qytetin e Gjakovës në Kosovë. Në vitin1943 ka braktisur detyrën e gjykatësit dhe ështëradhitur përkrah forcave partizane. Me porosi tëShtabit partizan të Dibrës sëbashku me shokëtDemir Gashi, Ilmi Çausholli dhe Qemal Agollin,ka përhapur rezistencën antifashiste te populli sh-qiptar në Maqedoni dhe ka punuar e luftuar derisa ishte gjallë. Gjatë LANÇ Nexhati është plagosurdy herë në luftë kundër gjermanëve. Me rastin evrasjes së komandantit Tom Nikë Gjela, me nofkënShumski, me disa shokë tjerë e kanë nxjerrë trupine të ndjerit nga sheshi i luftimeve dhe e kanë varro-sur në periferi të fshatit Zogaj në Kërçovë. NexhatAgolli gjatë luftës partizane ka pasur përgjegjësi tëndryshme, deri komandant brigade. Pas çlirimitka qenë anëtar i Qeverisë së Maqedonisë nëdetyrën e z/v. kryeministrit dhe Ministrit për Çësh-tje Sociale, derisa u arrestua.

Nexhat Agolli në burgun e Shkupit është tortu-ruar vazhdimisht deri sa në fund është masakruarpër vdekje, pa një vendim gjyqësor".

Bashkim Mashkulli, z/v kryetar i Shoqatës së tëburgosurve e të dëmtuarve politikë shqiptarë nëMaqedoni, lidhur me shkresën e dërguar nga Mah-mud Agolli, shprehet se: "Ne si shoqatë e të burgo-surve dhe të dëmtuarve politikë shqiptarë në Maqe-doni, iu drejtuam me shkresë Avokatit të popullitdhe partive politike shqiptare, për të gjetur vendinku e kanë varrosur Nexhat Agollin dhe eshtrat e tij t'irivarrosim në Dibër, vendlindjen e tij. Apeluam gjith-ashtu te të gjithë qytetarët e Maqedonisë që dinëapo kanë dëgjuar për vendin e varrimit të NexhatAgollit, t'i paraqiten shoqatës sonë. Për fat të keq sote kësaj dite nuk kemi asnjë informatë."

Në vitin 1999 u shënua 50-vjetori i vrasjes sëNexhat Agollit, ku morën pjesë historianë e veter-anë të luftës nga dy Dibrat.

Në këtë akademi përkujtimore, u fol se: "Nex-hat Zija Agolli u lind në Dibër të Madhe në vitin1914 në një familje me tradita atdhetare. Mësimete para i merr në Krumë të Kukësit në vitin 1928.Pastaj regjistrohet në Shkollën tregtare të Vlorës kutregon rezultate shumë të mira, sjellje shembulloredhe vullnet të fortë për të mësuar. Mes 44 dësh-morëve ish nxënës të kësaj shkolle vend nderi zëedhe Nexhat Agolli. Ai përshkruhet jo vetëm sinxënës shembullor, por edhe si i shquar në mani-

festimet kulturore e artistike.Pas shkollës tregtare të Vlorës

vazhdon vitin e fundit në Gjimna-zin e Tiranës për tu regjistruarpastaj në studimet e larta nëRomë. Atje kryen studimet menotë të shkëlqyeshme dhe emëro-het asistent në fakultetin e drejtë-sisë në Romë, por i shtyrë ngandjenja e atdhedashurisë kthehetnë Shqipëri. Djaloshit dibran iqante zemra për shqiptarët e Kos-ovës dhe Maqedonisë që kishinmbetur jashtë Shqipërisë.

Nexhat Agolli me ardhjen nëDibër të Madhe bëhet figurë enjohur në popull. Dëshmohet siluftëtar i paepur, drejtues dhe or-ganizator i aftë, sa që edhe vetë

udhëheqësit maqedonas shpreheshin, "Në asnjënga brigadat tona nuk kemi parë intelektual dhetrim si Nexhat Agolli". Edhe pse ishte komisar ekomandant në fushën e betejës veten e konsid-eronte si partizan i thjeshtë. Dy herë u plagos pornuk u tërhoq asnjëherë nga lufta.

Gjatë veprimtarisë së tij revolucionare Nexhatipunoi edhe si gjykatës në Gjakovë, ku u njoh meanëtarët e LANÇ, Emin Duraku, Xheladin Hana etj.I ndjekur nga xhandarmeria, ai kthehet sërish nëDibër të Madhe. Më vonë emërohet edhe z/v ko-mandant i batalionit të zonës së Kërçovës dhemerr pjesë edhe gjatë luftimeve për çlirimin e zonavenë Kumanovë, Preshevë, Bujanovc, Gjilan e Shk-up".

Nexhat Agolli pas çlirimit të vendit për meritaushtarake, politike dhe organizative emërohet z/vkryeministër dhe Ministër i Asistencës sociale nëQeverinë e parë të Maqedonisë. Gjatë kryerjes sëkëtyre detyrave shqetësimi i tij kryesor ishte hapjae shkollave shqipe në mbarë Maqedoninë ku jeto-nin shqiptarët.

NDJEKJA NGA UDB-JA DHE ARRESTIMI DHEVRASJA NË QELI

Në këtë akademi përkujtimore duke u hedhurdritë për vrasjen e këtij martiri të kombit, u tha se:"Puna që bënte Nexhat Agolli nuk i pëlqente UDB-së jugosllavo-maqedonase, e cila filloi ndjekjen dhesurvejimin e vazhdueshëm. Kështu, që njëmbrëmje në orët e vona të natës u bë rrethimi ishtëpisë së tij ku banonte sëbashku me familjen. Ekuptoi menjëherë se kishin ardhur për ta arrestuar.Rrëmbeu mitralozin dhe armët që kishte dhe zuripozicion në dritare. Në momentin që do të haptezjarr, bashkëshortja me lutje i thotë të heqë dorë,pasi do tu vrisnin edhe fëmijën. Nexhat stepet përdisa momente, në atë moment futen brenda policëte UDB-së. Pasi e burgosin në qelitë e burgut, ud-bashët përdorin metodat më barbare për ta gjun-jëzuar e mposhtur, por Nexhati u reziston tor-turave dhe shpifjeve. Në këtë skëterrë titiste lidhetme një student të dënuar 6 vjet burgim. Kjo lidhjemes tyre vendoset nëpërmjet një vrime të hapurnë murin e përbashkët. Studenti i dëgjonte të gjithatorturat që barbarët ushtronin mbi trupin e gjaka-tosur të Nexhatit, të cilat kulmin e arritën në datat20 deri 29 prill 1949 kur u shua jeta e këtij atdhe-tari shqiptar.

Gjatë vrasjes barbare të Nexhat Agollit, udbashëtpërdorën edhe thikat, pasi nga qelia e tij doli shumëgjak, edhe dysheku i tij kullonte nga gjaku. NexhatAgolli u masakrua në burgun "Shutka" të Shkupit.Pastaj trupi i tij u nxor në "Plloshtad-in" e Shkupit ibërë shoshë edhe nga plumbat, për të inskenuarse gjoja Nexhati është vrarë gjatë tentimit për tuarratisur".

Kështu e mbylli jetën e tij të shkurtër patrioti dheintelektuali Nexhat Agolli në dobi të shqiptarizmësdhe atdhedashurisë. Populli i Dy dibrane derdhilot pikëllues për birin e tyre, bile i thuri edhe vargje.

"Një natë prilli dyzet e nëntë, / Mbas torturashqë i banë, / Pushk'e tradhtarit titovjan, / Vret Nex-hatin si asllan...".

Ky tekst le të shërbejë edhe si një apel i dytë përtë sensibilizuar kërkesën për gjetjen e varrit dhe tëeshtrave të këtij patrioti shqiptar, sepse ai u tortu-rua dhe u pushkatua mizorisht në sheshin qen-dror të Shkupit.

16 - Tetor 200942nr.

cyan magenta yellow black

reklamë

Gazetën, falë ndihmës së z. Gazmend Kërkuti, mund ta lexoni edhe në internet në adresën: www www www www www.dibr.dibr.dibr.dibr.dibra.ora.ora.ora.ora.orggggg