İkinci Dünya Savaşı - Dünyayı Değiştiren Olaylar Dizisi

8/6/2019 İkinci Dünya Savaşı - Dünyayı Değiştiren Olaylar Dizisi

http://slidepdf.com/reader/full/ikinci-duenya-savasi-duenyayi-degistiren-olaylar-dizisi 1/16



•

IkinciDiinyaSavasi

4

S AVA~ IN N ED EN LE Ri

5

A SK ER i H AR E K A T

6

SA VA ~IN DU NY AY A YA YILM ASI

7

i~B iRLici V E D iREN i~

8

MUTT EF iK LE RiN S AVA~ I

1942-1945

9

PA siF i,K CEPHESi

SAVA~ oucu10

SAVA~IN SONU e;L AR J

PROPAGANDA VE GOZE4"jM

12

YEN i GUe; DEN

YA LTA 'D AN PO TSD

DUNYANIN YEN i

13

iK iNC i DUNYA SA V



Yenmts

ylkllm/~ bir

Avrupa

7939'da

beslevu:79451te sana

eren ikinci

Diinve Sava?1

insenltk

tarihinin

gordiigi)

vehset ve

vtkittun

dotugu oldu.

pa 'da B irinc i D U nya S ava §l'nda o lm ey ip sa g k alan la r bu sava§ ln

H)) o lmasuu d ilem i§ lerd i. A m a o yle o lm ad t. firm i y ll so nra , H itle r,

A lman ya 'n z n « y a§ am a lamsan a nc ak sa va §la sa gla na bile ceg in i o ne

si irerek 1E yliil1 93 9'd a A vru pa 'd a y en i b ir saoas ba §la ttl ve bu sava§ iusa si irede

b iitiin d iin yaya yaY lld l. fah ud i h alk znzn soyk ln ma u grad lg l ve ilk n iik leer s i labm

k ulla nzld lg l ta rih te ki b u en k an ll v e en b arb ar sa va §zn so nu nd a, A lm a ny a'n zn b a§ ln l

fe ktig i M i hv er k uv ve tle ri y ok e dild i.

~

SAVA~IN N E D E N L E R i

-4-

Ikinci Dunya Savasi'rnn iki nedeni vardir:

1914-1918 Savasi'na son veren, 1919 ve

1923 'te imzalanan bans antlasmalannda

yapilan hatalar ve 1929 ekonomik bunali-

mi. Gercekten de yeni Dunya Savasi once-

likle, Birinci Dunya Savasr'nda yenilenle-

rin yam sira, bansi kesin olarak sagladikla-

nrn sanan galip ulkelerin dii§ kinkhklann-

dan da kaynaklanrrnstir. Almanya, Versail-

les Anrlasmasr'ru.Rendisini savasm basla-

masmdaki sorumlulugu tek yanh olarak

ustlenmeye, insani ve maddi zararlan kar-

silamak iizere, 1975' e kadar uzanan birbore takvimi uyannca ezici bir «tazrninat»

odemeye, doguda topraklannm bir bolu-

miinii birakmaya ve banda egemenliginin

simrlandmlmasma boyun egmeye (Ren

Bolgesi'nin askerden armdmlmasi) mah-

kum eden bir dikta olarak gordu. Avustur-

ya-Macaristan Imparatorlugu parcalandi ve

Fransa, dort yuzyildan beri savasugi Habs-

burg Imparatorlugu 'nun yikmtilan ustunde

iki devlet kurdu: Cekoslovakya ve Yugos-

lavya. Bunlar kisa bir siire soma, Polonya

ve Romanya ile birlikte asm milliyetciligin

odagi durumuna geldiler. Almanya'yi ku-

satmaya ve yeni yayilma emellerini engel-

lemeye yonelik bu kucuk iilkeler mozayigi,

Baskan Wilsorr'm 8 Ocak 1918'de Ameri-

kan Kongresi'ne sundugu ve bansm temel-leri olarak kaleme almmis «On Dort ilke-

si»nde onaylanan, halklann kendi gelecek-

lerine kendilerinin karar vermesi hakki il-

kesine gorunuste uygun dusmekteydi: ger-



cekteyse bu yeni devletler, haklan gormez-

den gelinecek veya cignenecek azinlrklar

banndirmaktaydi. Avrupa' daki bu yeni

dengenin cifte giivencesine gelince (Fran-

sa-ingiltere- Amerika anlasmasi, Milletler

Cemiyeti), Baskan Wilson'un bu alandaki

taahhiitlerinin onaylanmasi icin gerekli

olan ucte ikilik cogunlugun AmerikanKongresi' nde .saglanamadigr 19 Mart

1920'den sonra gecerliligini yitirdi. ital-

ya'da herkesin 1919 ve 1920 anlasmalany-

la ulkenin yara aldigmi dusiindugti bir or-

tamda, Mussolini 1922' den baslayarak ikti-

dan ele gecirdi: Italya'ya gore, Avusturya-

Macaristan ve Yugoslavya ile yapilan ant-

lasmalar, itilaf Devletleri'nin 26 Nisan

1915'de Italya'yi US;liiIttifak'tan ayirdik-

Ian sirada verdikleri sozlere uymuyordu.

Almanya'nm Pasifik Okyanusu'ndaki top-

raklannm tiimunii alamayan ve Asya'da,Cin'de ve Sibirya'daki yayilmasmm engel-

lendigini goren Japonya, hizla, asm bir nu-

fusu banndirmak zorunda kalan takimada-

larda geleneksel uygarliguun sikrsugim or-

taya koyan milliyetci ve fasist doktrinlere

yoneldi, Bu arada, Hitler 1933'te, issizlik,

siyasi siddet, yikima donusmtls bir enflas-

yonun ekonomik ve sosyal sonuclannm ic-

ten ice kemirdigi Almanya'da iktidara gel-

meyi basardi. Amaci, Versailles Antlasma-

si'ru silip atmak ve Almanya'mn nufus ar-

tl§l icin gerekli «ya§am alam»m saglamak-

ti: bu nedenle yeniden silahlanma, hem si-

yasi degisim icin gerekli kosullan hazirla-

yacak hem de bunalima bir cozum getire-

cektir. Onceleri tek basma olan Hitler

(cunku Mussolini, 1934'te Sansolye Doll-

fuss 'un oldurulmesinden sonra, Alman-

ya'nm Avusturya'ya el koymasma karst-

dir), Etiyopya olaymda ingiltere ve Fran-

sa'rnn baskisiyla karsilasan Italya'yi kenditarafmacekmeyi basardi. Bundan sonra da

«Rom a-Berlin Mihveri»nin (buna, daha

sonra, Japonya da katilacaktir) girisimleri

basladi: Ren bolgesinin yeniden askeri i§-

gali, Franco guclerinin yamnda Ispanya'ya

yapilan yogun mudahaleler (1936), Avus-

turya'nm ilhaki Anschluss, Mart 1938),

Cekoslovakya'run parcalanmasr (Munih,

Eylul 1938), sonra Alman protektorasi ha-

line getirilmesi (Mart 1939). Boylece butun

bunlara tepkisiz kalan Batidemokrasilerine

karst fasist bir cephe olustu. Sonra, HitlerDantzig Koridoru'nda hak iddia etmeye

baslayinca Fransa ve ingiltere Polonya'ya

giivence verdi. Ama bu giivence, ancak

SSCB 'yi de kapsamasi ve Polonya'nm Rus

guclerine kendi topraklanndan gecisine

izin vermesiyle bir ise yarayabilirdi. Go-

rusmelerde ortaya cikan guclukler, Stalin'i

politikasim degistirmeye ve Almanya ile

bir saldirmazhk pakn imzalayarak (23

Agustos 1939) zaman kazanmaya yoneltti;

bu paktm gizli tutanaklannda Estonya, Le-

tonya ve Polonya'nm yansi SSCB egemen-

ligine verilmekteydi.

~

ASK fEK i IHAREKAT

Hitler 23 Mayis'ta kurmaylanna Polon-

ya'run isgali anlamma gelen FallWeissm

(<<BeyazDururn») uygulanma tarihini bil-

dirir: 1 Eyliil 1939'da saat 4.45'te Alman

birlikleri Polonya topraklanna girer. Mih-ver savasi (1939-1942) Alman genelkur-

maymda, 1938'den sonra ortaya cikan cok

sayida karst goruse karsm, Hitler, Alman-

ya'yi savasa sokar: bircok uzman, Reich'm

silahlanmasmm henuz tamamlanrnadigun

ve 1943/45'ten once bir Avrupa savasiru

kaldiramayacagmi dusiinmekteydi. Hitler

ise, savasi altmis yasmda degil elli yasm-

dayken yapmayi secti ve kimi cesur strate-

jik basanlanyla, bu kararhligi ilk baslarda

onu goruntiste hakh cikardi.Sayisal ve teknik ustunlugunden cesaret

alan Wehrmacht, Polonya Ordusu'nu iiS;haf-

ta icinde ezdi. Polonya, SSCB ve Almanya

arasmda paylasildi (28 Eyli.il). Ikinci bir cep-

he sakmcasmi boylece ortadan kaldrran Al-

manya, butun gucunu banya yigma firsan

buldu. Tahkimatlanna (Maginot Hatti) guve-

nen Miittefikler, Almanlan durdurabilecek-

lerini ve silahlanma konusunda yitirdikleri

zamam telafi edeceklerini ve uygulanan de-

niz ablukasmm Almanya'yi silah birakmaya

zorlayacagmi hesaplamaktaydilar. 1939-

1940 kisi, yalruzca SSCB 'nin Finlandiya'ya

karst duzenledigi zorlu seferle gecti (30 Ara-

hk-12 Mart). 9 Nisan'da, Almanya Danimar-

ka'yi, ardmdan Fransiz ve ingilizlerden olus-

mus bir birligin Narvik'e cikarma yaptigi

Norvec'i isgal etti. 10 Mayis 1940'ta, Alman

birlikleri birden Hollanda ve Belcika'ya sal-

dirdi: 14 Mayis'ta Hollanda Ordusu teslimoldu, 28' indeyse teslim olma sirasi Belcika

Ordusu 'na geldi. 13 Mayis'ta Alman tankla-

n Sedan yakmlannda Fransa smmru deldi,

ardmdan da kuzeye yonelerek Fransiz-Ingi-

Sivil kaY'plarBu seveste belki de

insenltk tarihinde

ilk kez sivil kevtp

sevis! asker

keviplerden fazla

oldu.

Hitler ve

Niirnberg'de

Wehrmacht asker/eri

-5-



Her ortamda sava~

lkinci Dunv» sava!jl

karat deniz ve

havada kissee her

ortamda tiim

siddet! i/e vesend:

liz guclerini cembere ahp etkisiz hale getir-

misti. Almanlann ilerlemesi, sivil halki ve

askerleri yollara doken, iletisim diizenini bo-

zan ve Miittefik kuvvetlerinin toparlanma

manevralanm olanaksiz bir duruma getiren

yogun bir goce neden oldu. Somme ve Aisne

cephelerinin kmlrnalannm ardmdan (6-9

Haziran), Paul Reynaud'nun hukiimette go-

rev almaya 9aglrdlgl Maresal Petain (17

Haziran'da onun yerini alacaktir), miitareke

istemek niyetinde oldugunu bildirdi. 22

Haziran'da Almanya ve 24 Haziran' da Italyaile imzalanan miitareke, Ingiltere'yi Alman-

ya karsismda tek basma birakti,

ingiltere savasta tek basma kalmca, AI-

manya ingiltere'ye bir cikarma plaru hazir-

ladi. Plan, ingiliz hava sahasina egemen 01 -

rna dusuncesine dayamyordu. 1940 Agusto-

su'ndan Kasimma kadar, ingiliz ve Alman

avci ucaklan carpistilar. Radar Iisttinltigu

bulunan ingiliz aver ucaklan, Alman aver

ucaklanna btiyuk kayiplar verdirdi. Bunun

uzerine, Alman yetkililer taktik degistirdi.

Halkm moralini bozmak icin Ingiliz sehirle-

ri yogun bombardimana tutuldu. Ancak,

Blitz (Yildmm Savasi) adr verilen bu taktik

basansizlikla sonuclandi. Yunanistan'i isgal

eden italy an Ordusu'nun kar§1Ia§t1g1guc-

lukler nedeniyle, Almanlann Akdeniz'deki

miidahalesine luz verildi. italyan Ordusu'na

yardim etmek icin Wehnnacht, 1941 Ni-

saru'nda Yugoslavya'yi, ardindan Yunanis-

tan'! isgal etti. Aym bicimde, Italyanlann

Libya'da zor duruma dusmesi uzerine, Ma-resal Rommel, Afrikakorps'un basma geti-

rildi ve 1941 bahannda ingilizleri Misir 'da

geri puskurttu, Almanlar, Atlantik Okyanu-

su'nda ingilizlerin takviye yollanm kesmek

icin ozellikle denizaltilara guvenmekteydi.

Bu taktik etkili oldu, ama bir ingiliz-Ameri-

kan yakinlasmastna da yol acti: 1941' de,

«odunc verme-kiralama» yasasi, ingilte-

re'nin ABD kredisinden yararlanmasmi sag-

ladi.

~

DUNYAYA YAY ILM ASIAVA~IN

- 6 -

Alman birliklerinin 22 Haziran 1941' de

SSCB 'ye saldirmasiyla, ingiltere savasta

yalmzhktan kurtuldu. Alman Ordusu, Sov-

yet topraklanrun icerilerine kadar ilerledi

(3 Arahk'ta, Von Kluge'nin ordusuna bagh

ileri birlikler, Moskova'run kenar semtleri-

ne ulasti). Ama SSCB cokmedi. Iletisimhatlanmn gitgide uzamasi, Sovyetlerin uy-

guladigi tarla yakma taktiginin getirdigi so-

runlar, geri cephede bir partizan savasmm

baslatilmasi, Rusya'rnn camuruyla (Napol-

yon, bunu «besinci age» olarak tamm-

Iamisti) birlikte sonbahan ve ardmdan hazir

olmadiklan kI§l, Alman birliklerinin ilerle-

yisini yavaslatu. Yildinm savasi, korkunc

Leningrad kusatmasiyla simgelesen bir ylp-

ratma savasma donustu, Asya'da Japonlann

ilerlemesi, Amerikahlann tutumunun gitgi-de sertlesrnesine yol acti: ABD, 1941 Agus-

tosu'nda Japonya'ya yapilan petrol ihracati-

m kesti. 7 Arahk 1941 'de, Japon hava kuv-

vetleri, Pearl Harbour'daki Amerikan filo-



sunun bir bolumurru yok ederek ABD'nin

savasa ginnesine yol acti. Bundan soma da,

Japon Ordusu, Pasifik'te hizh bir ilerleme

baslatan belirgin bir ustunluk kazandi.

1941 'in sonunda, Japonya, Avustralya'yi

tehdit edecek bicimde, Pasifikin tum ban-

S1 I 1 1 denetimi altina aldi, Isgal altmdaki Av-

rupa Askeri ustunlugunden oturti, Alman-

ya, 1942'de, Kita Avrupasi'nm buyuk bir

bolumunu denetimi altma aldi. Isgallerin

hizh bir bicirnde gerceklesmesi, Alman-

ya'yi, bu yerlerdeki yonetimleri.cogunlukla

hazirhksiz bir bicimde atamasma yolacti:

bu nedenle, Norvec'te «isbirlikci» Quis-

ling 'in iktidara gelmesini destekleyenler

veya geleneksel seckin smif temsilcileri,

Nazi orgiitii icinde karst karsiya geldi.

Bununla birlikte, isgal altmdaki Avru-

pa'run yonetiminde iki ilke goz onunde tu-

tuldu: insan ve gerec bakimmdan destek ve-

rerek Almanya'mn savas gucunu beslemek;

Avrupa'da yeni bir duzenin kurulmasma

onayak olmak. Almanya'mn egemenligi al-

tmdaki bu «Yeni Avrupa-da, her u1usun ko-

nurnu, Hitler Doktrini 'nin hazrrladigi rrklar

basamagmdaki yerine gore belirlenecektir:

Almanea konusan.halklar, Reich'a baglana-

cak; Slavlarsa, Almanya'rnn Doguya yayil-

masma engel olmama1an icin Yahudiler gi-

bi teheir edilecek veya ortadan kaldmlacak-

tir. Bununla birlikte, dort temel yonetim bi-cimi ortaya cikti. Ban Polonya, Alsace, Mo-

selle, Slovenya, Luksernburg ilhak edildi ve

Almanlastmldi, Germen kokenli olmayan

halklann bir bolumu baska yerlere surulerek

bosalan topraklar Alman gocmenlere veril-

di. Yonetim, Reich'm gonderdigi gorevliler-ce yurtittlldii. Reich Yasasi ve Almancamn

kullamlmasi zorunlu kihndi. Polonya'rnn

geri kalan topraklan ve SSCB' den alman

topraklar dogrudan Alman devletince yone-

tilmeye baslandi: duzenli bir yagmaya ugra-

tilan topraklar, yerii halklann acrmasizca

somuruldugu bir a1ana doniistiirtildu. Fran-

sa'nm kuzeyi, Norvec, Hollanda ve Belcika

hem bu ulkeleri ilhaka hazirlamak icin, hem

Naziler burada kendilerini tatmin edecek

yeterli isbirlikci bulamadiklan icin, Almanyonetimi altma almdilar. Aralannda Peta-

inin Fransa'si, Nedic'in Sirbistan'r, Ti-

so'nun Slovakya'smm da bulundugu birkac

ulke, milli hukumetlerini koruyabildiler.

Nazi tertirii

Naziler sadece

Almenve'de degil

tiim Avrupa'da

teror estirdiler.

cv»

~

t s e t s r tc t VE DiRENi~

Bircoklan icin savas, kaygi icinde bitme-

sinin beklendigi bir krthk ve tehlike done-midir. Bununla birlikte, kimileri de yeni

Avrupa'da bir yer edinebilmek icin Alman-

larla isbirligine girmeye karar verecekler-

dir. Polonya'da ve eski Sovyet topraklann-

da, baskilann siddeti her turlti isbirliginden

caydmci niteliktedir. Baska yerlerde, Hit-

ler, Almanya'yi dogrudan yonetimin get!"

recegi yukten kurtarmak icin yerel isbirlik-

cileri goreve getirmeyi denedi. Bu tavizler,

Belcikah L e o n Degrelle gibiyerli fasistler,

Hirvat Ante Pavelitc gibi ulusal azmlik

uyeleri ve aralannda Fransa'nm da bulun-dugu kimi illkelerde, tilke icinde guclerini

karntlama kaygrsi guden veya Nazizmin

kesin zaferi ustune yatmrn yapan gelenek-

sel seckinler arasmda yanki uyandirdi. Hit-

ler, tercihini, isgal altmdaki toplumlann

boyun egmesini saglayabilecek bu sonun-cular lehinde kullandi, Alman isgali dire-

nislere de yol acti. Antifasist veya milliyet-

ci erkek ve kadmlar, yeralti orgiitlerinde si-

lahlandilar. Polonya' da, Yugoslavya' da,

SSCB'de, partizan savasi baslatildi. Ban-

daysa eylemler, once haberlesme ve kun-

daklama sebekeleri, insan kacirrna orgiitle-

ri ve yeralti gazetelerinin dagttimrna daya-

nan siyasi hareketler biciminde ortaya cik-

ti; gerilla eylemlerinin ortaya ~lkJ§l daha

soma oldu, Her zarnan birlik gostermese de

(Yunanistan ve Yugoslavya'da komiinist-lerle milliyetciler catistilar), bu direnisler

Alman savas gucunu rahatsiz etti ve belli

bash harekat alanlannm uzaginda kalan

birlik1eri hareketsiz duruma getirdi, - 7-



Pearl Harbour beskuu

japonlann Pearl

Harbour'daki donan-

mestne veptiklert ani

seklm ile bu limandaki

tiim Amerikan donan-

mestnt yok ettiler ve

bovlece ABO sava,?a

dahiloldu. Oaha sonra

bu baskin filmlere

konu oldu.

- 8-

MOTTEF iKLER iN SAVA~ I

Hitler, 1942 Nisaru'nda, Kmmt aldiktan

soma, Kafkasya'da Baku petrollerini hedef

alan bir saldin baslatti. Aym zamanda

Wehrmacht'a iki baska gorev daha verdi:Leningradi almak ve Merkez'deki cephe-

nin konumunu guclendirmek. Alman Ordu-

su, 23 Agustos'ta, Stalingrad'da Volga'ya

ulasti; ama cok uzun olan cephe hatti, Ka-

sun aymda yapilan bir Sovyet karst saldin-

siyla cember icine dusme tehdidi altmda

bulunan Alman birliklerini savunmasiz bi-

rakti: bununla birlikte, Hitler, bu simgeles-

mis konumu ne pahasma olursa olsun koru-

rna emri verdi. Von Paulus'un cembere

almrms, achk ceken birlikleri, sehrin yikm-

tilan icinde yapilan korkunc bir savasin ar-dmdan, 2 Subat 1943'te teslim olmak zo-

runda kaldi. Almanlann ugradig; bu ilk

onemli bozgun buyuk yankilar uyandirdi.

Aynca Mihver guclerinin oteki cephelerde-

ki konumu da kritik duruma geldi. El-Ala-

meyn'de yenilen Rommel'in birlikleri (4

Kaslm 1942) Misrrdan kovuldu; 8

Kasimda, ingiliz-Amerikan birlikleri, Ku-

zey Afrika'ya cikti: Afrika'daki Alman bir-

likleri 1943 Mayisi'nda teslim olmak zo-

runda kaldilar. Atlantik Okyanusu 'nda,

Miittefikler'in savas gucu, 1942' de, AI-

manlann batirdigmdan daha fazla gemi ya-

pabilecek duruma geldi; daha soma, kon-

voylann daha iyi orgutlenmesi, denizaltila-

nn ve maymlann tespiti icin yeni aletlerin

kesfedilmesi sayesinde «konvoy taktigi»

basanya ulasn. Pasifik'te, 1942 Mayisi'nda

Mercan Denizi'nde ve 1942 Haziram'nda

Midway'de yapilan (savas hatti gemileri-

nin ucak gemilerine karst ustunlugune son

veren) iki deniz savasi ve 1943 Subati 'nda

Guada1canal'daki onemli ussun ele geciril-mesi, Amerikahlan denizde egemen kildi.

1943 basmda, Mihver gucleri butun cephe-

lerde savunma konumuna gecti. Alman-

ya'mn bozguna ugramasi, 1943 'te, Sovyet

1942-1945

birlikleri, ancak Berlin'de duracak olan bir

ilerleyise basladi. Son saldm harekatmm

(Kale Harekati) ve Kursk'taki tank savasi-

mn (5-15 Temmuz 1943) basansizhkla so-nuclanmasmm ardmdan, Alman birlikleri,

1944 Ocagi'nda Polonya'ya girecek olan

Sovyetler'in baskilan karsismda geri cekil-

mek zorunda kaldi. Banda Miittefikler,

1943 Haziram 'nda Sicilya'ya cikarma yap-

ti; bu da, Mussolini'nin gorevden almmasi-

na yol acti. Maresal Badoglio'nun Miitte-

fikler i1e silah birakma gorusmeleri yapma-

SI, Almanlann miidahalesine yol acti. 1943

Eylulu 'nde Italya'ya cikan Miittefikler,

karsilannda bir strateji uzmam olan ve Ya-

nmada'nm dar ve engebeli yapisindan ya-rarlanarak ilerlemelerini guclestirip agrr-

lastiran Maresal Kesserling'i buldular (Al-

man birlikleri, ancak 2 Mayis 1945'te tes-

lim olacaktir). Ikinci bir cephe acmayi ar-

zulayan Stalin'in istegi iizerine (Balkan-

lar'da bir harekan yegleyen Churchill' e

karsin), Fransa'ya cikarma karan almdi. Bu

cikarma, 5 ve 6 Haziran 1944 geceleri Nor-

mandiya'ya yapildi, Alman kumandanlann

kararsizhgi, ellerinde genis olanaklar bu-

lunduran Miittefikler'in, once, guclu bir

kopru basi olusturmasmi; sonra da, Co-

utances kesiminde karst hatlan yanp (28

Temmuz) Alman VII. Ordusu'nu kusatrna-

lanm sagladi (21 Agustos). Miittefik gucle-

rin bundan sonraki ilerleyisi daha hizh oldu

ve Agustos'ta, Provence'ta ikinci bir cikar-

rna gerceklesti. 1944 Eyliilii'nde Fran-

sa'rnn buyuk bir bolumu ozgurluge kavus-

tu. Bununla birlikte, ingiliz-Amerikan bir-

likleri, sanayi carkim kirmak ve halkm mo-

ralini cokertrnek icin Alman sehirlerine

yaptiklan stratejik bombardimaru siirdiir-diiler. 22 Mart 1945'te Amerikalilar, Ren'i

gectiler; 19 Nisan' da Sovyetler, Berlin' e

girdiler. 30 Nisan'da, Hitler intihar etti; 8

Mayrs'ta, Almanya teslim oldu.



PA siFiK CEPHES i

Japon direnisini kirmak icin birkac aym

daha gecmesi gerekti. 1943 'tin basmda

Amerikahlar, Pasifik Okyanusu'nda saldi-

nya gectiler. Bircok Japon tesisini goz ardi

ederek saldmlanrn belli bash hava ve de-

niz iislerinde yogunlasnrdilar; bu usler 01 -

maymca bircok Japon mevzisi etkisiz kala-

cakn, Bu ilerleme, MacArthur'un 1944

Ekimi 'nde Filipinler'e ulasmasmi sagladi.

24 Haziran 1945'te seksen iki gunluk bir

olum kahm savasirnn ardmdan Amerikah-

lar, Okinava'yi ele gecirdiler. Japonya'nm

ikmal yollan kesildi ve Japon adalan, bu-

yuk sehirleri duzenli bir bicimde bombala-

yan Amerikan bombardiman ucaklannm

menziline girdi. Ele gecirilen her mevzi

siddetli savaslara sahne oldu ve Leyte Sa-

vasi ile birlikte (Ekim 1944), Amerikalilar

intihar ucaklan kamikazelerle bas etmek

zorunda kaldilar. 1945 Nisam'nda bien Ro-

osevelt'in yerine gecen Baskan Truman,

Japon adalannm sistemli bir bicimde ele

gecirilmesinin yol acacagi insan kaybmi

onlemek icin, 16 Temmuz'da yapimi ta-mamlanan atom bombasmi kullanmaya ka-

rar verdi: bu bombayla 6 Agustos'ta Hiro-

sima; aym 9'un da Nagazaki yerle bir edil-

di yuz binlerce insan oldu ve bolgede atom

bombasmm etkisi onlarca yil surdii. 8

Agustos'ta, Sovyetler Birligi, Japonya'ya

karst savasa girdi. 15 Agustos'ta, Impara-

tor Hirohito, birliklerine silah birakma em-

rini verdi. Japonya'nm teslim anlasmasi 2

Eylul'de, Amerikan zrrhhsi Missouri 'nin

guvertesinde imzalandi,

SAVA~

Savasm basmda, Alman Silahh Kuvvetle-

ri'nin mevcudu ve malzeme hacmi Mutte-

fik kuvvetlerinkine yakindi. Ama,

1942' den soma, Muttefikler (insan fazlah-

gmdan ve tistiin smai gUy ve kaynaklardan

yararlamyorlardi), Mihver guclerini hemsilah altma alman insan sayisi, hem de kul-

larnlan gerec sayisi bakimmdan gecti. Bu

fark giderek biiyudu, 1944 saldmlan sira-

smda Muttefikler'in elinde 50 binden fazla

zirhh aray ve 25 milyon insan varken, Al-

manya ve Japonya'run 15 milyon insaru ve

20 bin zirhh araci bulunmaktaydi ve Japon

sanayi iiretimi, 1942'de Amerikan ilretimi-

nin ytizde 30'una esitken, 1945 yilt basla-

nnda yuzde l5'e gerilemisti. Miittefik iil-

kelerin nufusu, rezervleri ve smai gucu,

Mihver guclerinden cok fazlaydi; ama bu

durum, savas boyunca gucler arasmda gi-

derek artan farki tek basina aciklamaya ye-

terli degildir. Savas gucunun orgutlenmesi

1933 'ten soma luzh bir bicirnde silahlanan

Almanya, bans sirasmda gercek bir savas

ekonomisini uygulamaya koyrnustu.

1937'deki dort yillik plan, ithalatm kisit-

Ianmasmi ve ikame iirunlerinin arasnrma-

snu orgutluyordu. 1942'den baslayarak do-

natrm ve muhimmat, daha soma da,

1943 'te her turlu savas uretimi sorumlulu-gunu ustlenen Hitler'in miman Albert Spe-

er, Muttefikler'in bombardirnamna karsm

Almanya'yi 1939'dakinden daha yuksek

bir smai tiretim duzeyine ulastrrdi. Alman-

cOcO

ya'nm askeri harcamalan, 1940'ta gaynsa-

fi milli harcamalann yuzde 35 'ini olustu-

rurken, 1944 'te yuzde 65' e cikti. 1931' de

Gin' e yaptigi mudahalenin ardmdan, askeri

bakimdan orgutlenen Japonya, 1938'de bir

planlama kurulu olusturdu ve devlet, savasmalzemesi iireten kuruluslan denetimi alti-

na aldi. Almanya'da oldugu gibi Japon-

ya'da da bu savas ekonornisi, isgal edilen

ulkelerin yagmalanrnasiyla desteklendi.

Hammaddeler, her turden urunler, hatta bii-

tun iiretim birimleri gercek degerlerinin

cok altmda bir odeme yapilarak veya el ko-

nularak Almanya'ya goturuldu, Yalruzca

1943 yilmda, Dogu Avrupa ulkelerinde el

konulan 9 milyon ton talul Almanya'ya

sevk edilmisti. Aynca Almanya yenilmis

Winston Churchill

Birinci Diinve

Sa va!jl'nda

ingi/tere'de bekenltk

yapan Churchill bu

seveste ingi/tere'nin

sava!j politikelenm

y6netti.

"Avrupa Kelesi"

Preg'ten Os/o'ya ve

Paris'ten Rostov'a

kadar yaylfan

A/man/ar, At/antik

duvermin gerisinde

fetih/erini korumaya

(;a/I!jlyorlar.



S ta l in

Sevestn

beslengtcmde

Almanya ile enlesmeimzelemesme

ragmen sonunda

SSCB'nin sava?a

girmesini

engelleyemedi.

iilkelerdeki insan kaynakIanndan da yarar-

lanrrusti: savasm baslamasindan once Si-

egfried (Westwall) hattini on bes ayda ta-

mamlayan Todt orgutu, 1942'den soma At-

lantik duvanm ve VI fuzelerinin firlatma

iislerini yapmak, havacihkla ilgili fabrika-

Ian tasimak veya yeraltma almak icin 2

milyon isci cahstirmrsnr (buniann yuzde

80'i yabancidir).

ABD'de savas gucunun esgudumu, dog-

rudan baskanliga bagh olan uzmanlasmis

kuruluslarca, Ingiltere 'de ise bir bakanlik

komitesince surduruluyordu, Son derece

genis yetkilerle donanlmis bu makamlar,

oncelikleri saptiyor, hammaddelerin dagih-

rrurn orgutluyor, dagitmn ve ABD'de daha

blc,;Ultiolan kame islerini ustleniyordu.

Amerikan fabrikaIannda, 1943'ten sonra

86 bin ve I944'te 100 bin ucak uretildi. Dort

yilda, ABD ordulan icin 320 bin top, 90 000

tank, 1 200 savas gemisi uretildi, SSCB yo-

neticileriyse, kaynaklanmn yansmdan yok-

sun kalan bu ulkede (1941 sonunda Alman

birliklerinin isgali altmdaki topraklar, tanm

kaynaklanmn % 40'ml ve sanayi gucttnun %

60'ml saghyordu) bir savas ekonomisi orgut-

lemek zorunda kaldilar. Bununia birlikte, ka-

rarlann bir merkezde toplanmasi, tuketimde

acimasiz bir kisitlama, Muttefik yardirm ve

iilkenin dogusundaki 1 500 iiretim biriminde

sokup takma gibi alanlardaki kimi goz alter

basanlar, Sovyetler Birligi'nin 1943 ilkbaha-

nnda, Aimaniar kadar ucak ve tank uretebil-

melerine olanak sagladi.

SAVAS IN

Latin Amerika, Avustralya ve zenci Af-

rika'run bir bolumu drsinda, savas her ye-

ri kasip kavurdu ve butun okyanuslara sic-

radi. Insan kayiplan korkunc boyutlara

ulasti: 50 milyon (bazi kaynaklara gore

cok daha fazla) erkek ve kadm oldu ve ilk

kez sivil halktan olenlerin sayisi askerle-

rin cok iistune cikti, Kimi ulkeler bu

olumlerden cok fazla etkilendi: SSCB,

nufusunun yuzde 10'unu, Polonya yuzde

20'sini, Yugoslavya yuzde l O'undan faz-

lasiru yitirirken, savasa katilan insan sayi-

S1l1111 fazlaligma karsin, Amerikahlann

yalmzca yuzde 0,2'si bu savastan geri db-

nemedi. Japonya ve Avrupa enkaz haline

geldi. Polonya, sanayi tesislerinin yuzde

80'ini yitirdi. Fransa'da yikimlar, Birinci

Dunya Savasi 'ndakinin cok tistiindeydi.

Yogun bombardirnanlar, atom bombasmm

yaprlrnasi, insanoglunun yok etme gucunu

bir kere daha ortaya koydu. Nazilerin ve

Japon Ordusu 'nun acimasizhgim tum

dunya bgrendi. Avrupa'nm isgali, Fran-

sa'da Oradour-sur-Glane'da yaprldigi gibi

ttim bir koyun yok edildigi katliamlara yol

acti. Iskence, rehin almalar ve uluorta in-

SONUC ; LAR I

fazlar isgal ordulannca sistemli bir bicim-

de uygulandi. Ozellikle, Nazilerin Yahu-

diler, Cingeneler ve Slav lar icin insa ettik-

leri toplama kamplan ve guttukleri yok et-

me politikasi, buyukluguyle ve bas vuru-

Ian yollann titizligiyle vicdanlan derinden

yaraladi, Savas oncesinde, Avrupa'da ya-

sayan 10 mil yon Yahudiden 6 milyonu sa-

vas sirasmda korkunc kosullar icinde ya-

samlanrn yitirdi. Bu cinayetlerin yarattigi

heyecan uzun sure devam etti; Miittefik-

ler'in Nurnbergde, Nazi onde gelenleri-

nin bir bolumune karst actiklan dava

(Ekim 1945-Ekim 1946), Alman devlet

arsivlerinin yardimryla, islenmis cinayet-

lerin boyutunu turn korkuncluguyla gozler

onune serdi. Dava, on iki Alman sorumlu-

nun savas sucu veya insanlik sucundan

(temeli bu davaya dayanan hukuk kavra-

mi) oliim cezasina carptinlmasiyla sonuc-

landi, Tokyo' da acilan benzeri bir dava

(Haziran 1946- Kasim 1948), aralannda,

I941'den 1944'e degin Japonya'yi yonet-

mis olan General Tojo'nun da bulundugu

yedi J apon yoneticinin olum cezasma

carptmlmasryla sonuclandi.

PR O PAGANDA VE COZETiM

Baskaldiri ve devrimleriyle, lkinci Diinya Savasi, in-

sanlartn etkili bicimde seferber edilebilmesi if in halka

dayatzlan ozverilerin koklu bir bicimde benimsenmesigerektigini gostermisti. Bu yiizden savasan devletler,

savas boyunca halklartnin bagltliklanni canlz tutmaya

- 10-

yonelik onlemlere basvurdular. Propaganda servisleri

kuruldu veya var olanlartn etkinlikleri artinldi. Bun-

lar, bilgi akisini denetliyor ve her turlii modern iletisimaraclarini, ozellikle de, savas giiciinu gayrete getirmek

if infilm ve radyoyu kullantyordu.



iKiNCi OUNYA SAVASI'NOAN SONRA TOPRAKDEGiSiKLiKLERi

SHET l AND AD l.

S U R i Y EBag. 19~1/46

" .})f,\

B ey n. ~l ~ ,

LUBNANr,'·Bo g. 1 9 4 1 /4 9 ': { i9 om

r 'tf 1-. · i : ' -

I S R A I U Pimma,} I .Kildil~ e .~

, IJ Z', r:=:>

!Suveys '- : ~:t, \, ' :::::)

, " - - -~"

Sava~ sonunda A vrupa

Sevss sonunda Avrupa heritesi yeniden cizildi. - 11 -



Yahudiler yer anyor

Almanya'dan ve diger

i?gal bOlgelerinden

kac;an sivil Yahudiler

slgtnacak yer ararken

trajik olaylarla

kar?tla?ttlar.

Normandiya ctkertmest

6 Haziran 79441te

Mctteii« kuvvetlerin

Normendiye've yapttgl

ctkertme sonun

beslengtcttn olusturdu.

Y E N i GU {: D ENGE lE R i

Savas, devletler arasmdaki gii<tdengelerini

degistirdi. Kismen yikilan Avrupa, mali gu-

cunu yitirdi. ingiltere, savas gucunu paraca

karsilayabilmek icin, ABD'ye buyuk orand a

borclandi ve aktiflerinin onemli bir bolumu-

nu elden crkarmak zorunda kaldi. Somurge-

lerde de Avrupalilann giicii sarsildi. As-

ya'da Japonya'mn basansi, metropollerin

gucunun suurlanm ortaya cikardi. Bundan

baska, halklann kendi geleceklerini kendile-

rinin belirlemesini savunan Amerikahlar,

bagimsizhk akunlanm desteklediler. Buna

karsihk, Amerika'nm giicii savastan soma

olaganustu bir bicimde artti. Bu guc, once-

likle ekonomik nitelikte oldu. 1938'de Av-

rupa iiretiminin ancak yiizde 76'sma ulasa-

bilen Amerikan sanayi iiretimi, 1947'de

yiizde 151 'lik bir orana ulasti, ABD, diinya

ticaretine egemen oldu ve dort yilda 53 mil-

yongros tonluk ticaret gemisi yapti, 1938' de

diinya ticaret gemisi filosunun yuzde 16'SIY-

la smirh kalan Amerikan ticaret filosu,

1945'te bunun yansindan fazlasmi kapsadi.

Son olarak da Miittefikler'e verilen borclar

ve yapilan teslimatlar, ABD'nin dey para re-

zervleri edinmesini sagladi. Dunya altm re-

zervlerinin yuzde 70'inden fazlasi (SSCB

haric) ABD'de bulunmaktadir, Tum bunlara

son derece bttyuk donatimh ve atom bomba-

sun elinde buluduran tek ordunun aglrhgi da

eklendi. Ingiltere'ye bagli iilkelerle Giiney

Amerika iilkeleri de savastan kazanch cikti,

ama ikinci biiyuk gii<tartik SSCB oldu. Ger-

ci, Sovyet ekonomisi ABD ile rekabet ede-

bilecek gucte degildi (1948' de SSCB celik

iiretimi, Amerikan iiretiminin neredeyse

dortte birlik bir bolumune esitti); ama kala-

bahk mevcutlu ve iyi donatimh Kizrl Ordu,

Avrupa'nm gobeginde konuslanmisn. Uste-

lik Stalin ve Sovyet rejimi, isgalci Nazilere

karst surdurulen kahramanca savasm say-

gmligmdan yararlanmislardi.

~

VA LTA 'D AN PO TSD AM ' A D UN YA NIN Y EN iD EN O O ZE NLE NM E Si

Daha savas sonuclanmadan, iki buyukler,

diinyamn yeniden diizenlenmesine koyuldu-

lar. 1945 Subati'nda Kmm'da toplanan Yal-

ta Konferansi'nm konusu, bu diizenlemeyi

yonlendirebilecek oncelikleri tammlamaktir.

Ulkelerin kendi hiikiimetlerini ozgurce sece-

bilme olanagi ve uluslararasi surtusmelerin

diplomatik yollardan cozulmesi gibi kimi ge-

nel ilkeler burada saptandi. Oteki kararlar,

S i V leL SE F E

temelde Almanya'nm ve Dogu Avrupa'nm

gelecegine iliskindi, Stalin, Japonya'ya karst

surdurulen savasta, destegini giivence altma

alma kaygismda olan Roosevelt'e, 1918-

1921 yillan arasmda Rusya'nm elinden ci-

kan bolgelerin SSCB 'ye geri verilmesini ka-

bul ettirdi. Dogu kesimi elinden alrmp Po-

lonya'ya verilen Almanya, isgal bolgelerine

aynldi, Almanya'nm sanayii ve askeri giicii

B E L iMa~di kaynaklari s~~frber etmek ve bOlii§tiir'Y:~.~

-: yetec}i;olmadz. A lmanx.(l,da tuhaf bir bicimde )JetTc-

siz kalan ins~n seferberligini deorgiitlem;k gerekti.

A lmanya ,da ~{~ilseferberlik uz~rl:bir sure kisuli ~(ll-

dzve.J942' de ancak 7eO bin ki§iyi buldu. Kadzrri§-

giiciine pekfazla gerek duyulmadi. 17-45.ya§ arasin-

daki kadinlann yerel calisma biirolanna'bas vurma-

sZnlzorunlu. kll~n yasanIn cikmasi ir;in~~1!3'e k(l~(lr

beklendi; ama cok cesitli kisitlamalar yiigiinden bu-

ralara bas vuran 3milyon kadindan, ancak 500 bini

ise Q!10dl.Bu durum ~l~men ideolojiy~e(lr;zklan~~i=lir: Hitler, Almankadznlarzmn annelikve eslik go-

revlerini engelleyebileeek kadin isguciine basvurul-

maswzuzun £~l;siire kabul et'0fdi. Alman sava§~~S

.cfjnYlJi ele ger;irilmi§ijlkelerdeki insan kaynaklart~-

dan yogun bir bicimdeyararlanmasi, bu politikanzn

yuriaidmesine yardimci oldu. 1942'd(!~.

man-fabrikalascna ve tarlalara.savas tutS;aklart

- 12-

derilmeye baslandi, AYnz donemde,komiseri Fritz Sauekel, once zyi .. rot ·CCf;7ij'·.\h,

daha sonra da zor kullanarak ele ger;l

de i§r;i toplamaya bailadz: buonl

nOlitisine, 1944' te ·7milyondan faz;Za.isc;i s,aRI'a

tzr. Miatefik iilkelerde, halkin savas

iizere seferber edilmesi oldukcq ileri diiieye gotii;iil-

dii: ABD ve ingtltere'de once i§sizlerden sonra dalkadinlardan yararlamldz: bOyleee, ABD' de r;all§an

kadin nufusu 1941' de aneak yiizde 25 oranzndayken,

bu oran, 1945'te yiizde 36'ya r;zktl. SSCB'de §zibat ';

1942 kararnamesiyle 15~45ya§ araszndaki kadznlar

top tan seferberlige cagrtldi. Ayrzea, bu

lerde, kadinlardan

su' nda avci ur;agz

ordunun yardimct hizmet

Lo tta ldr Kuzey

rarlantldi.



SIb bir denetim altma almdi. Uluslararasi

surtusmelere hakemlik yapmakla yukiimlti

bir Birlesmis Milletler Orgiitu'nun kurulma-

S1karara baglandi. 26 Haziran 1945'te imza-

lanan San Fransisco Sozlesmesi ile, bu orgut

ortaya cikmis oldu. Bir genel kurul, tiye dev-

letlerin temsilcilerini bir araya getirdi. Yeni-

len iilkeler bu kurula ahnmadi; gercek gtic,

hepsi de veto hakkma sahip olan daimi bes

uye (SSCB, ABD, Cin, Ingiltere, Fransa) ile

Genel Kurul'un iki yilhgina sectigi altr iiye-

den olusan Guvenlik Kurulu 'na verildi.

BM'nin kurulusunu saglayan uyum uzun

omurlu olmadi. 1945 Temmuzu'nda topla-

nan Potsdam Konferansi, uzlasmazhklann

boyutunu gormeye olanak sagladi. Sovyet-

ler, Dogu Avrupa'yi kendi etkinlikleri altm-

da bir savunma duvanna donusturmek istedi.

Artik Japonya'ya karst SSCB varhgma ge-

reksinim duymayan ve nukleer silaha sahipolan ABD'nin yeni baskam Harry Truman

(Roosevelt 12 Nisari'da olmustu) bu istekle-

ri karsilamayi kabul etmedi, serbest secirnler

yaprlmasiru istedi ve Alman smmnm dogu

cizgisini tammadigiru acikladi. Almanya'mn

gelecegi konusunda da gorus aynhklan dog-

duo Bu yuzden, anlasmazhklann cozumlen-

mesi iki buyuklerin karsrhkh etki alanlannda

alacagi tek yanli kararlara bagh kaldi, Avru-

pa'da en kazanch SSCB cikn. 1917'den son-

ra yitirdigi bolgeleri geri aldi, Dogu Prus-

ya'nm bir bolumunu, Finlandiya'dan aldigi

Karelya'yi ve Cekoslovakya'dan aldrgi Za-

karpatskaya'yi kendine bagladi,

Polonya, dogudaki toprak kayiplanni karst-

lamak icin batidaki simrlanm genisletti, bu

da, Almanya'yi, genis niifus topluluklannm

gocuyle birlikte, bu yeni diizenlemenin tek

kurbaru yapti. 12 milyon Alman, iilkelerini

terk etmek zorunda kaldi ve birkac milyon

Polonyah, SSCB 'nin aldigi topraklardan Ba-

tiya aktanldr, Asya'da Japonya, Japon Tab-

madalan disindaki ve bunun kuzeyindeki bu-

tun toprak varhgiru elden cikarmak zorunda

kaldi. Afrika'da Italya, Eritre disinda, ba-

gimsrzhgma kavusan tum somurgelerini

kaybetti. «Soguk Savasvm baslangicr Bu ye-

ni dunyada, kisa surede biri ABD'nin, oteki

SSCB 'nin cevresinde bir araya gelen iki blo-

kun surtusmeleri egemen oldu. Almanya'mn

gelecegine iliskin goriis aynhklanna, Ameri-

kahlann, Stalin'in, Dogu Avrupa politikasi-

na karst olmalan da eklendi. 1945 sonbaha-

nndan soma, Stalin, Avrupa'nm bu bolge-

sindeki ulkelerde SSCB yanhlannm iktidara

gelmelerini kolaylastirdi ve Anglosaksonla-

nn destekledigi rejime karst gerilla savasiveren Yunan Komunist Partisi'ni destekledi.

Bu da, Batihlann tutumunda bir sertlesmeye

yol acti, Churchill, Avrupa'yi bolen «Demir

Perde» tehdidi karsismda, 1946' dan soma

«Ingilizce konusan topluluklan, her tilrlii,

lurs veya seniven egilimlerini ortadan kaldir-

mak icin birlesmeye» cagirdi. Ama savas

sirasmda muttefik olan devletler arasmdaki

kopus, gercek anlamda 1947 yihnda ortaya

cikti, Mart aymda, ABD, Yunanistan'a eko-

nomik ve askeri bir yardim sagladi. Hazi-

ran'da DI§i§leri Bakam George Marshall,Amerikan Hukumeti'nin, kendini toparlama-

S1 icin Avrupa'ya yardim niyetini acikladi.

Avrupa ekonomisini destekleyen bu onemli

ekonomik yardim, Amerikan ilrracatma pa-

zar saglayacak ve ulkelerin geleceginin iyi-

lesmesiyle, Bah Avrupa'da komiinist akim-

L

Tiirkiye'ye beski

Sava~ boyunca Tiirkive,

Mintetiklerin sava~a

girme voniindeki tumbeslaterine kar~1koydu.

Kame pI/an

Tiirkive sevese

girmemesine ragmen

strurtenn« dayanm/~

ofan sava~a her an hezir

ofmak zorunda keld).

SAVA~I'NDA



ilk atom bombast

274 ton/uk bir erects

tesmebilen ilk atom

bombast, Los

Alamos'taki deney

elerune getirdigi anda.

Sagda ise Hirosime'vs

ilk atom bombesim

atan ucek.

Atom bombest

Bu sevestn en onemli

sonuciennden birisi ilk

ke: atom bombesmin

kullant/mast oldu.

76 Temmuz 7945'te

Hirosime've att/an bu

bomba insenoglunun

ula?ttgt vehset ve

siddeiin bovutlerun

gosiermesi bekimmden

iirkutucuvdi).

lann basanh olmasi engellenecektir. Sovyet-

ler, «Marshall Plarn-nm elde edilmesi icin

gerekli kosullann gecersiz oldugunu ilan et-

ti. iki blok olustu ve bu bolunrne iki blokun

yoneticilerince asilmaz bir ideolojik surtus-

me biciminde sunuldu. Bu da uzlasmazlann

ve muhaliflerin kovulmasma yol acti: komu-

nist bakanlar, Batilr iilkelerin hiikumetlerin-

den cikanldilar. Temmuz'da, Amerikah dip-

lomat George Kennan, iilkesinin yinni yilhk

politikasi olan engelleme siyasetini (conta-

inment) acikladt: Sovyetler'in karsisina «ba-

n§yll ve dengeli bir dunyanm cikarlanru yig-

nemeye kalkacaklan her durumda yenilmez

bir giiy cikarmak». Bununla birlikte, SSCB,

Dogu Avrupa ulkeleri iizerindeki el koyma

politikasmi daha da pekistirdi. Komunist par-

tiler ve i§yi partileri arasmda iletisim sagla-

maya yonelik bir buro olan Kominfonn ku-

ruldu ve Sovyet delegesi, burada, diinyanm

geri donulmez bir bicimde iki karsit tarafa

bolundugu gorusiinii kabul ettirdi. Boylece

«Soguk Savas» baslamis oldu.

A SY A 'D A JA PO N iS T ilA S I

Japon isgalciler Asya'da herkese bir «or-

tak kalkmma cercevesinde» genislerne ve

beyaz adamm baskisi altmdaki uluslann

ozgurluklerine kavusmasi sozu vererek

yerli halkm isbirligini elde etmeyi denedi.Birmanya'da Aung San Suu Kyi gibi kimi

milliyetci liderler, Japon isgalinin gercek-

leri gozler onune sermesinden once bu ta-

sanya katildilar. Japonlara gore ise, isgal

edilen iilkeler oncelikle savas gucune kat-

kida bulunmahydi ve bu amaca ulasmak

icin elkoymalara, zorunlu calismaya, baski-

ya bas vuruldu. Bircok durumda, bu somu-rii, yerel ekonomileri kendi niifuslanm bes-

leyebilmeleri icin gerekli en kucuk olanak-

tan bile yoksun birakti.



l

SA VA ST A N Y E N i B iR B iL iM DO GUYO R

Ikinci Dunya Savasr'run kesintiye ugratn-

g l bilimsel calismalar, bu savasta onemli

bir rol oynadi. Devletler, arastirmaya yuk-

sek paralar ayirdtlar, Anglosaksonlar atom

bombasmi gerceklestirmenin yam sira bu

calismalarla bircok kesif yaptilar. Penisilin

1940'da elde edildi, 1943'ten soma DDT

ve sulfamitler kullamlmaya baslandi.

Elektronik alanmdaki arastirmalar radan en

yetkin duzeye ulastirmanm yam sua,

1946' da 30 ton agrrhgmda, 140 rrr' yer kap-

layan ve saniyede ancak 300 islem yapabi-

len ilk bilgisayar ENIAC'm yapilmasmi

sagladi, Almanlar ' a gelince, onlar da ilk

balistik fuzeyi (V2) gerceklestirdiler ve ka-

ucuk gibi eksikligi duyulan dogal hammad-

delerin yerini alabilecek yapay urunler elde

edilmesini saglayan bir kimya gelistirdiler.

Bilimsel etkinligin dogasi da degisti. Tek

basma cahsan bilim adamlanrun yerini, ca-

lismalanru hukumet veya sanayiyle yakm-

dan baglantih olarak surduren ekipler aldi;

bu da bu ekiplerin cahsmalanrn hizh biruygulamaya daha uygun arasnrmalara yon-

lendirdi.

Galip devletlerinliderleri diinyaYI

bOlii~iiyor

Sava? daha tam olarak

sonlanmadan 1945

!jubatJ'nda Kmm'da

toplanan Yalta

Konferanst'nda dOnya

yeniden payla?t!dl.

iK iN C i D U N Y A SA VA S I'N IN K R O NO LO JiS i•

1938

30 Eyltil. Munih Antlasmasi.

1939

23 Agustos, Alman-Sovyet Pakn.

1 Eylul. Almanya, Polonya'ya saldirdi. Fransa ve

ingiltere Almanya'ya savas ilan etti.

1940

22 Haziran. Fransa ve Almanya arasmda mutareke.

1941

Mart. Kiralama ve odunc verme yasasi.

22 Haziran. Almanya, SSCB 'ye saldirdi. Agustos,

Atlantik Antlasmasi.

7 Arahk. Pearl Harbor, baskim.

1942

7-9 Mayrs. Mercan Denizi'nde Japoniann bozguna

ugramasi.4 Haziran. Midway Deniz Savasi,

23 Ekim. El-Alameyrr'e Ingiliz saldmsi.

8 Kasim. Muttefiklerin Kuzey Afrika cikarmasi.

1943

2 Subat, Stalingrad'daki Alman Ordusu'nun teslim

olmasi.

1944

6 Haziran, Norrnandiya Cikarmasi,

1945

Subat. Yalta Konferansi.

8 Mayis. Almanya'run teslim olmasi.

26 Haziran. San Fransisco Sozlesmesi.

Temmuz. Potsdam Konferansi.

6 Agustos. Hirosima'ya atom ilk bombasmm atilmasr.

9 Agustos. Nagazaki'ye ikinci atom bombasmm

atilmasi.

2 Eylul. Japonya'nm teslim olmasi.

Ekim. Ntirnberg Davasr'nm baslamasi.

1947

Haziran. Marshall Planr'nm ilam.

Temmuz. SSCB, Marshall Planr'm reddetti.

Ekim. Kominform 'un kurulmasi.



III

B~ZEN KENOiNi

BUlMA~.

j

I

... ... .

İkinci Dünya Savaşı - Dünyayı Değiştiren Olaylar Dizisi

Documents

Transcript of İkinci Dünya Savaşı - Dünyayı Değiştiren Olaylar Dizisi