يزﺎﺳﻪﻴﺒﺷ هﺎﮕﻳﺎﺟ ﻲﺳرﺮﺑijmedicallaw.ir/article-1-62-fa.pdf1387...

كارشناس ارشد حقوق محيط زيست (دانشكده حقوق دانشگاه شهيد بهشتي)، پژوهشگر پژوهشگاه رويان جهاد . 1 (نويسنده مسؤول) دانشگاهي، مركز تحقيقات اپيدميولوژي باروري،گروه اپيدميولوژي و سالمت باروري

Email: [email protected]

حيوانات و آثار آن در سازي شبيهبررسي جايگاه

ساختار حقوقي اتحاديه اروپا

1شيما بهنام منش

رضا عماني ساماني

چكيده

پستاندار همانند خبر توليد اولين 1المللي نيچر اي در مجله بين طي مقالهم.، 1997در سال پس از آن، .سازي شده به روش انتقال هسته سلولي بالغ به نام دالي منتشر گرديد

سازي انسان طرح گرديد در ساختن شبيه هاي اخالقي و حقوقي بسياري در ممنوع واكنشالعمل قاطع و مشخصي ابراز كه نسبت به انجام اين روش بر روي حيوانات عكس حالي

اي و ه اتحاديه اروپا، از جمله نهادهاي مهم و تأثيرگذار در عرصه منطقهنشد. در اين زمينهايي را براي تبيين چگونگي و موقعيت اين تكنيك نسبت به حيوانات المللي، تالش بين

هاي ديدگاه انجام داده است. در اين مقاله هدف آن است تا با روشي اسنادي و كتابخانه آن نسبت به اين موضوع بررسي شود.هاي حقوقي اين اتحاديه و داشته

واژگان كليدي

حيوانات؛ اتحاديه اروپا؛ رفاه حيوانات سازي شبيه

1387 زمستان، هفتم، شماره دومسال / فصلنامه حقوق پزشكي 164

بيهه ش

يگا جا

سيبرر

وپا ارديه

حاي ات

قوقر ح

ختارسا

ن در آ

آثات و

وانا حي

زيسا

حيوانات و آثار آن در سازي شبيهبررسي جايگاه ساختار حقوقي اتحاديه اروپا

شود، هاي بيوتكنولوژي حيوانات محسوب مي حيوانات كه از جمله شاخه سازي شبيهمعادل فارسي اين نزديك به شش دهه است كه مورد تحقيق و مطالعه قرار گرفته است.

شود، همانندسازي مي برده نام كلونينگ به 2Klone يوناني كلمه از الهام با كه روش چه آن باشد. طور كلي يك روش توليد مثلي غيرجنسي مي سازي است و به و يا شبيه

برانگيز نموده است، حالتي از آن است كه كه اين تكنيك را در حال حاضر چالش شود. مي انجامبه روش انتقال هسته سلول بالغ سازي شبيه

و 3اي هسته سازي شبيهكه به آن ي ياخته پيكري يا جسمي، ي انتقال هسته شيوهاست. در اين يساز شبيهشود، يكي از طرق اعمال نيز اطالق مي 4يا پيوند هستهي يك تخمك نابارور را خارج و هسته سلولي يك جاندار را در آن شيوه، هسته

كنند. پس از شده مي ي خارج جايگزين هستهرا آنتخمك فاقد هسته تزريق و آن، با وارد ساختن يك شوك الكتريكي به آن تخمك جهت ارتباط سيتوپالسم

رشدي اين تخمك آغاز شده و به آن و ياخته پيكري جايگزين هسته، فرآيند شود. پس از آن، رويان به رحم حيوان ميزبان يا حامل مرور تبديل به رويان مي

ي حاملگي، نوزادي شود. در صورت گذشت مدت زمان طبيعي و الزمه منتقل ميي پيكري است، متولد ي ياخته كه تا حد بسياري شبيه و همسان با فرد دهنده

)88، صم. 2008جي، (آرگيل دي .خواهد شدبه روش انتقال هسته انواعي متصور سازي شبيهشود براي كه باعث مي چه آن

اي نهفته است. زيرا، به موجب آن مرحله شود در مرحله دوم از اين فرآيند چندشود. حال اين ياخته دهنده در تخمك تزريق ميي پيكري از جاندار يك ياخته

1387 زمستان هفتم، شماره دومسال / فصلنامه حقوق پزشكي 165ناما به

شيم

شمن

انيسام

ي مانا ع

رض؛

موجب آن روش انتقال هسته به صور زير عملي تواند به دو حالت باشد كه به مي شود: مي 5هاي بنيادين روياني به روش انتقال هسته سلول سازي شبيه. 1 6هاي غيرجنسي بالغ به روش انتقال هسته سلول سازي شبيه. 2

به روش انتقال هسته سلول بالغ منافع و مزاياي بسياري در ابعاد سازي شبيهبراي رو، كشورهاي زيست محيطي برشمرده شده است. از اين مختلف پزشكي، زراعي و

پيشرفته از جمله آمريكا و اكثر كشورهاي اروپايي تمايل خود به استفاده از اين م.، 2008در سال ، امقام اروپايي ايمني غذاند. در اين ميان روش را ابراز داشتهبه سازي يهشبهاي غذايي حاصل از حيوانات حاصل از فرآوردهضمن تأييد صحت

به بازار را خالي از مانع دانست. ها آنساختن روش انتقال هسته سلول بالغ، واردهاي بسياري را برانگيخت و اساساً اين اين امر از ابعاد اخالقي و حقوقي واكنش

سؤال طرح شد كه در صورت شيوع استفاده از اين تكنيك در سطح قاره اروپا، سياسي و اقتصادي حاكم بر اكثر كشورهاي اين قاره اتحاديه اروپا به عنوان مقام

چه تمهيدات قانوني را درنظر گرفته است؟طور خاص در سيستم حقوقي اين اتحاديه قانوني كه به اگرچهدر اين رابطه

حيوانات به روش انتقال هسته سلول بالغ باشد وجود ندارد، سازي شبيهمربوط به شده گوناگون مسائل با وجود قوانين تصويبوليكن اين اتحاديه درنظر دارد تا

حيوانات را به صورت غيرمستقيم كنترل نمايد. در اين مقاله سازي شبيهمرتبط با توانند اين موضوع را كه اين قوانين تا چه حد مي شودهدف آن است تا بررسي

تحت پوشش خود قرار دهند.


بيهه ش

يگا جا

سيبرر

وپا ارديه

حاي ات

قوقر ح

ختارسا

ن در آ

آثات و

وانا حي

زيسا

حيوانات سازي شبيهديدگاه اتحاديه اروپا در مورد

شده حاصل از اشتقاق جنين در سازي شبيهدر طي پانزده سال گذشته، حيوانات به ها آناند و به گونه بحثي مورد استفاده قرار گرفته طور عمده و بدون هيچ اروپا به

سازي شبيهله كه، مسأ مانند حيوانات عادي و طبيعي نگاه شده است. در حاليپس از تولد دالي امري مهم و حيوانات به روش انتقال هسته سلول بالغ،

هاي بسياري را به برانگيز تبديل شده و توليد حيوانات با اين روش، بحث چالش سازي انسان بوده است. ها ممنوع ساختن شبيه دنبال داشته است كه نتيجه تمامي آن

هاي مربوط به حمايت از اختراعات و نوآوري CE/98/44در دستورالعمل شماره انسان سازي شبيه، 6در ماده م.، 1998سال دراروپا صادره از مجلسبيوتكنولوژي

به عنوان امري مخالف با نظم عمومي و اصول اخالقي، ممنوع اعالم شده و جزء ها و قواعد مربوط ارچوبچ تابعرو اقسام اختراعات به حساب نيامده است. از اين

به روش سازي شبيهگيرد. با اين كه موضوع اين سند، به حق ثبت اختراع قرار نميحيوانات در آن نشده سازي شبيهاي به شود، اما هيچ اشاره انتقال هسته را شامل مي

حيوانات برخالف سازي شبيهطور ضمني داللت بر اين دارد كه، است. اين نكته بهداردها خواهد و مورد حمايت قواعد و استان است انسان پذيرفته شده سازي شبيه )21ـ13، م. 1998(مجلس، .بود

حيوانات به روش انتقال هسته سلول بالغ در اتحايه سازي شبيه مسألهرو، از ايناروپا پذيرفته شده است. متعاقب اين امر، گروه اخالق اروپايي كه از اركان

حيوانات سازي شبيهنظر خود را در مورد م.، 1997مي سال 28اتحاديه است در حيوانات تنها در امر تحقيقاتي و سازي شبيه انجامابراز داشت. به موجب آن،

.پزشكي و در صورت رعايت رفاه حيوانات مورد استفاده مجاز شناخته شده است م.) 2008ها، (تكنولوژي


شيم

شمن

انيسام

ي مانا ع

رض؛

نيز در 7عالوه بر آن، گروه مشاوران كاركردهاي بيوتكنولوژي كميسيون اروپاحيوانات سازي شبيههاي اخالقي نظر خود را در زمينه جنبهم.، 1997مي 28تاريخ

حيوان به روش انتقال هسته را در سازي شبيهبه كميسيون تسليم نمود. اين گروه هاي بيوتكنولوژيكي بشود فرآيندصورتي كه باعث افزايش دانش انسان در زمينه

ظر از كميسيون بدهد پذيرفته است. به موجب اين ن ءارتقارا آنو رفاه او و حيوهاي نظارتي دقيق جهت درخواست شده بود كه، قانوني جامع همراه با سيستمهاي حيواني و حفاظت از تضمين سالمت و بهداشت انسان و استمرار بقاي گونه

1997(كميسيون، .حيوانات طرح و تصويب نمايد سازي شبيهتنوع زيستي، در مورد م.)

براي انسان سازي شبيهه فوايد و نتايج حاصله از بنابراين، اگرچه از ديد اين گروآن شروط اخالقي درنظر گرفته شده است كه به شرح ذيل انجاممهم است، براي

)100ـ89، م. 2005، دو سيمون اف( :باشند مي

. وظيفه انسان به اجتناب و يا كاهش درد و رنج حيوانات به ويژه در موارد 1 غيرضروري و نامتناسب.

سازي بر كاهش تعداد حيوانات مورد استفاده در اين فرآيند، جايگزين. وظيفه 2 ها. گانه جايگزين و بهبود و ارتقاي كيفيت اين تكنيك. رعايت و اعمال اصول سه

اين تكنيك انجامهاي جايگزين بهتر قبل از . اثبات عدم امكان استفاده از راه3 بر روي حيوانات.

ن نسبت به حيوانات، طبيعت و محيط زيست.انسا مسؤوليتساختن . خاطرنشان4 .. توجه ويژه به ضرورت حفظ تنوع ژنتيكي5

حيوانات، اعالم نظر مقام اروپايي سازي شبيه مسألهجديدترين واكنش اتحاديه به رغم است. اين نهاد در گزارش خود عليم.، 2008در جوالي سال 8ايمني غذا


بيهه ش

يگا جا

سيبرر

وپا ارديه

حاي ات

قوقر ح

ختارسا

ن در آ

آثات و

وانا حي

زيسا

شده به سازي شبيههاي غذايي حاصل از حيوانات فرآوردهزده ايمني تأييد شتاب فرآيندروش انتقال هسته سلول بالغ، تصديق نمود كه حيوانات توليد شده از اين

هاي بسياري نيز در مورد اين شوند و عدم قطعيت متحمل درد و رنج بسياري ميروش وجود دارد كه ممكن است تهديد كننده سالمت و رفاه انسان، حيوان و

)م. 2008(نويسنده، .محيط زيست باشدب تخري

حيوانات در زمينه سازي شبيهپارلمان اروپايي نيز وضع ممنوعيت در مورد هاي خوراكي حاصل از فرآوردهمصارف غذايي و جلوگيري از وارد ساختن

شده و فرزندانشان به اتحاديه اروپا را تقاضا نمود. اين سازي شبيهحيوانات نظر ممتنع، مورد پذيرش قرار 25نظر مخالف و 32موافق، نظر 622درخواست با

گرفت. پس از آن نيز پارلمان از كميسيون درخواست قبول اين طرح را نمود. از حيوانات در سطح اروپا، تنها در مقاصد پزشكي، درماني سازي شبيهرو، امروزه اين

)م. 2008(مجلس، .و تحقيقاتي مورد حمايت اخالقي و قانوني قرار داردحيوانات در درون سازي شبيهبا وجود تمامي اين اقدامات مهم و چشمگير، اتحاديه اروپا از بعد حقوقي ناديده انگاشته شده است.

حيوانات سازي شبيهتحليل قوانين فعلي اتحاديه اروپا در نحوه تنظيم و كنترل

الف: بررسي ساختار قوانين اتحاديه اروپا

نويس پيشنهاددادن و پيش مسؤولاساس معاهده مؤسس جامعه اروپا نهاد برهاي قانوني جديد پيش از قوانين، كميسيون اروپا است كه در تقنين و وضع طرح

روزرساني تغيير و به مسؤولپارلمان و شوراي اروپا حق ابتكار عمل داشته و باشد. جديد مي هاي علمي قوانين موجود با شرايط حاضر و در پرتو يافته


شيم

شمن

انيسام

ي مانا ع

رض؛

شوند. اسناد و قواعد مقررات در درون اتحاديه اروپا به دو دسته تقسيم ميو دسته ديگر، 11و تصميم 10، دستورالعمل9نامه آور هستند همچون آيين الزام

.نامه و نظر، كه فاقد ضمانت اجرا هستند آور از قبيل توصيه مقررات غيرالزامآور فوق، به موجب دستورالعمل در ميان سه دسته اسناد الزام م.) 2009(روبرتا،

بايست به هر طريقي كه شود و دول عضو اتحاديه مي هدف غايي مقررات بيان ميباشد در رسيدن به اين هدف شان مي مناسب با شرايط و وضعيت قوانين ملي

ولي شيوه آور بكوشند. به بيان ديگر در دستورالعمل، هدف موضوعيت داشته الزامنامه رسيدن به آن طريقيت دارد. همين نكته وجه تمايز اصلي دستورالعمل با آيين

نامه دول ملزم است كه باعث مقبوليت بيشتر آن نيز شده است. زيرا در آيينآور روش اعالم شده عمل كنند. تصميم نيز، ضابطه الزام بر اساسستند كه ه

شود قبل، كليه دول عضو را شامل نمي ديگري است كه دامنه آن برخالف دو نوعاالجرا قرار دارند ملزم به پيروي از آن و تنها كشورهايي كه مخاطب اين سند الزم

)100ـ89، م. 2005، دو سيمون اف( .هستندآوري در هاي مهندسي ژنتيك، هيچ سند حقوقي الزام برخالف فعاليت اگرچه

حيوانات در اتحاديه اروپا وجود ندارد، با اين حال، اين نهاد ادعا سازي شبيهمورد نامه و آور در قالب آيين اي از قواعد و قوانين الزام كرده است كه مجموعه

سازي شبيه با مرتبط موضوعات دادنقرار پوشش تحت با كه دارد وجود لدستورالعم سازي شبيهتواند حيوانات از قبيل، بهداشت و رفاه حيوانات، ايمني مواد غذايي، مي

تمشيت كند. ها آنحيوانات را از طريق آوري را كه در سه مبحث رفاه حيوانات، ايمني شود، اسناد الزام رو سعي مي از اين

بتوان مواد غذايي و اصالح ژنتيكي در اتحاديه اروپا تصويب شده بررسي نمود تا


بيهه ش

يگا جا

سيبرر

وپا ارديه

حاي ات

قوقر ح

ختارسا

ن در آ

آثات و

وانا حي

زيسا

ميزان صحت ادعاي اتحاديه اروپا مبني بر اداره اين تكنيك از طريق اين مقررات را ارزيابي كرد.

ب: اسناد حقوقي اتحاديه اروپا در زمينه رفاه حيوانات

هاي طرح و تصويب قوانيني كه مربوط به تأمين وضعيت رفاهي حيوانات زمينهسي سال گذشته كه متقارن با اوج هستند، به ها آنو اعمال برخورد انساني با

گردد. محيطي است برمي هاي حقوقي و اخالق زيست ها و جنبش فعاليتگذاري پارلمان اروپا، پيشنهادي را به كميته قانون هيأتم.، 1961در سال

وزيران ارائه داد كه در متن آن آمده بود، برخورد اخالقي و انساني با حيوانات از هاي جوامع متمدن است. پيرو اين اقدام، نهادي به نام شوراي ها و مشخصه نشانه

ايجاد شد كه در هر يك از نظرات خود بر اين نكته 12انجمن اروپايي پارلمانياي كه از آنان در داشت كه با حيوانات ضمن درنظر گرفتن نوع استفاده تأكيد

و انساني بايست برخوردي مناسب شود مي برآورده ساختن نيازهاي نوع بشر مي )233ـ55، م. 2006(آيسمس، .داشت

ويژه حيوانات استفاده شده در رفاه حيوانات به مسألهكميسيون اروپايي نيز و از زمان چهارمين برنامه چهارچوب م.، 1994آزمايشات و تحقيقات را از سال

1998ـ2000در مورد توسعه تحقيقاتي و تكنولوژيكي آغاز نمود و در برنامه پنجم اي با نام كيفيت زندگي و در بطن مفاهيم و نيز اين مفهوم در برنامهم.،

باني پايدار مورد اشاره قرار كشاورزي، شيالت و جنگل نظيرهايي چارچوببه م.، 2000ـ2006در ششمين برنامه چهارچوب نيز )م. 2002(كميسيون، .گرفتدر برنامه هفتم كه اينا رفاه حيوانات در تحقيقات اهميت خاصي شده بود ت مسأله

ويژه در عرصه رفاه حيوانات در كليه جوانب به مسأله) م. 2013تا 2007( )م. 2007(سوسيدو، .بيوتكنولوژيكي مورد توجه و رسيدگي قرار گرفته است


شيم

شمن

انيسام

ي مانا ع

رض؛

پود ضوابط و نظرداشتن مفاهيم اخالقي همچون رفاه حيوانات در تار رو، در از ايناتحاديه اروپا مستتر است و مقررات زيادي در اين زمينه هاي و قوانين سياست

سازي شبيهمندنمودن توانند به تناسب موضوع در ضابطه وضع گرديده است كه ميكه بيان تمامي اين اسناد در چارچوب اين مقال جا آنحيوانات به كار روند. از

سازي شبيهوع كه مرتبط با موض ها آن ترين مهمگنجد در اين مقاله تنها به نمي شود. حيوانات هستند اشاره مي

هاي مرتبط با رفاه حيوانات ها و پروتكل . كنوانسيون1

در اتحاديه اروپا پنج كنوانسيون درباره حيوان و رفاه آن تصويب شده است. سه عدد از اين اسناد مربوط به حيوانات زراعي است و دو عدد ديگر مربوط به

آموز است. با وجود تفاوت در موضوعات، نقطه حيوانات آزمايشگاهي و دستاين است كه براي بهبود و ارتقاي رفاه حيوانات ها آنمشترك در تمامي

)297ـ97، م. 2008(ويزير، .بايست اصول اخالقي لحاظ شوند مي

ها عبارتند از: اين كنوانسيون

13المللي . كنوانسيون اروپايي حفاظت از حيوانات در هنگام نقل و انتقال بين1 14كشاورزي اهداف براي شده نگهداري حيوانات از حفاظت اروپايي كنوانسيون. 2 15. كنوانسيون اروپايي حفاظت از حيوانات نگهداري شده براي كشتار3 16آموز خانگي . كنوانسيون اروپايي حفاظت از حيوانات دست4براي اقدامات دار استفاده شده . كنوانسيون اروپايي حفاظت از حيوانات مهره5

17آزمايشگاهي و ساير اهداف علمي

ها به فراخور استفاده و منظوري كه از ادعا شده كه تمامي اين كنوانسيونباشد مورد استفاده قرار خواهندگرفت. اما در حال حيوانات مراد مي سازي شبيه


بيهه ش

يگا جا

سيبرر

وپا ارديه

حاي ات

قوقر ح

ختارسا

ن در آ

آثات و

وانا حي

زيسا

ي ها حيوانات بيشتر در سطح اقدامات و فعاليت سازي شبيه كه اينحاضر با توجه به ، كنوانسيون ها آنسند از ميان ترين مهماست، لذا انجامآزمايشگاهي در حال دار مورد استفاده در اهداف آزمايشگاهي و علمي است. حفاظت از حيوانات مهره

ژانويه سال بعد به اجرا اولامضا شده و در م.، 1987اين مكتوب كه در سال درآمده است، نقش مهمي را در پيشرفت مفهوم رفاه حيوان ايفا كرده است. براي اولين بار به موجب اين سند، دول عضو به صراحت پذيرفتند كه انسان نسبت به

پسندانه و بايست در قالب رفتاري انسان حيوانات داراي تعهدي اخالقي است و ميدر حس درد و رنج به عنوان موجوداتي داراي ها آنن و قابليت با درنظر داشتن توا

ماده پنجم اين )233ـ55، م. 2006آيسمس، (. برخورد نمايد ها آنبا 18ادراكبايست حتي در كنوانسيون اعالم داشته كه، براي حيوانات مورد استفاده مي

ط و محي تريي ميزان آزادي فيزيكي و حركتي ترين حاالت، حداقلي ضروريزيستي مناسب همراه با برخورداري از آب، غذا و مراقبتي كه متناسب با رفاه آن

ساختن به عالوه، اين سند گام مهمي در مطرح )م. 1987(اروپا، .باشد، تأمين بگرددها برداشته است. چرا كه در متن آن همواره گانه جايگزين چه بيشتر مفاهيم سههر

آزمايشات بر روي حيوانات، كاهش تعداد حيوانات استفاده انجامبه كاهش تعداد ترين رقم ممكن كه براي اخذ نتيجه معتبر علمي الزم است و شده به حداقلي

درد و رنج وارده به حيوانات تنها محدود به موارد ضروري و در كه اينتضمين م.) 2008(فولدا، .ترين حالت خواهد بود، اشاره شده است حداقلي، تصميم به بازبيني معاهده م. 1997، اتحاديه اروپا در ژوئن سال كه آن ديگر

شود نمود. در جريان اين بازبيني، كه به نوعي سند مؤسس اين سازمان محسوب ميپروتكلي خاص در مورد رفاه حيوانات به نام معاهده آمستردام به آن پيوست شد

اين پروتكل، )100ـ89، دو سيمون اف( .به اجرا درآمدم.، 1992كه در اول ميِ سال


شيم

شمن

انيسام

ي مانا ع

رض؛

بستر مناسبي را براي اعمال ضوابط و قواعد جديد مربوط به رفاه حيوانات فراهم هايي كه اين سند را منحصر به فرد نموده، ويژگي ترين مهمكرده است. از جمله

اين است كه براي اولين بار در يك مكتوب حقوقي، حيوانات به عنوان موجوداتي تنها به ها آنادراك به رسميت شناخته شدند در حالي كه در اسناد ديگر، از داراي

عنوان كاال ياد شده بوده است. به موجب اين سند، نهادهاي جامعه اروپا مانند كميسيون، پارلمان و شورا ملزم به بذل توجه كامل به الزامات رفاهي حيوانات در

2005(كاپورال وي، .باشند ه اروپا ميهنگام طراحي و اجراي قوانين در سطح اتحاديدارد كه در تنظيم و اجراي اين معاهده در مقدمه خود بيان مي )567ـ78، م.

هاي زراعي، ترابري، بازار داخلي و تحقيقاتي، جامعه اروپا و دول عضو سياستبايست در عين محترم شمردن شرايط حقوقي، اجرايي، عرف و هنجارها به ويژه مي

اي توجه كامل به شرايط رفاهي هاي منطقه سنن مذهبي، فرهنگي و ميراثدر مورد م.) 1997(مجلس، .حيوانات مبذول دارند

هاي مرتبط با رفاه حيوانات . دستورالعمل2

به م.، 1989سپتامبر 25: اين دستورالعمل در EEC/89/556. دستورالعمل 1حيوانات اهلي و سالمت و ساختن رويان رسيده و موضوعاتي چون واردتصويب

گيرند را اي مورد استفاده قرار مي رفاه حيواناتي كه در روابط تجاري درون اتحاديه نمايد. تمشيت مي

م.، 1998ژوالي 20: اين دستورالعمل كه مصوب EC/98/58. دستورالعمل 2باشد، الزامات كلي براي حفاظت از حيوانات نگهداري شده براي اهداف زراعي ميتواند در مورد حيوانات معين نموده است. نكته مهم در اين رهنمود كه مي را

ضميمه آن، استفاده از 20شده مطرح شود اين است كه پاراگراف سازي شبيه


بيهه ش

يگا جا

سيبرر

وپا ارديه

حاي ات

قوقر ح

ختارسا

ن در آ

آثات و

وانا حي

زيسا

هاي توليد مثلي را كه احتمال ايجاد و يا تحميل ساختن درد و رنج شديد و يا روشرو، اعالم داشته است. از اينهاي غيرقابل جبران به حيوان بشود را ممنوع آسيب

تواند با توجه به كارايي پايين روش انتقال هسته، تا حدي محدود كننده اين بند مي م.) 1998(اروپا، .استفاده اين روش در اهداف صرف زراعي بشود

هاي متعدد سند در ميان دستورالعمل ترين مهم: EEC/86/609. دستورالعمل 3وانات، اين رهنمود است كه، مربوط به حفاظت از اتحاديه اروپا در زمينه حي

هاي آزمايشگاهي و ساير اهداف علمي است. اين حيوانات مورد استفاده در فعاليتدار استفاده شده در دستورالعمل، در تكميل كنوانسيون حفاظت از حيوانات مهره

شده و ايجاد م.، 1986نوامبر سال 24اهداف آزمايشگاهي و ساير اهداف علمي در از نظر مضمون و محتوي ادامه دهنده بسياري از مفاهيمي است كه در اين

در نهايت كنوانسيون آمده است. اين سند كه بارها دستخوش تغييرات شده بود، م. 2002سپتامبر 23پارلمان اروپايي و شورا در EC/2002/65توسط رهنمود

)م. 2002بروس، ( .مورد تجديد نظر قرار گرفت

حيوانات بيشتر در سطح آزمايشگاهي سازي شبيهكه در حال حاضر جا آناز آوري كه در سطح اتحاديه اروپا درباره اين سند الزام ترين مهمشود، لذا مي انجام

باشد. در متن اين دستورالعمل نكات موضوع متصور است همين مكتوب ميلي در زمينه حفظ اي طرح شده كه امروزه جزء فاكتورها و الگوهاي اص برجسته

شود. رفاه حيوانات محسوب ميدار غيرانسان در هرگونه جاندار مهرهرا نابند (الف) ماده دو اين سند، حيو

اين تعريف تمامي اشكال حيات به استثناي حاالت جنيني و روياني دانسته است.اعمال شود. سازي شبيه فرآيندتواند در مورد حيوانات حامل و دهنده سلول در مي

بند (د) اين ماده نيز در تعريف آزمايش، هرگونه استفاده از حيوانات در تحقيقات


شيم

شمن

انيسام

ي مانا ع

رض؛

و يا ساير مقاصد علمي، كه منتج به درد و رنج و يا آثار دائمي بر حيوان بشود به خصوص روش انتقال هسته مشمول اين سازي شبيهدانسته است. با اين تفاسير،

م.) 1986(كميسيون، .شود تعريف مي

به موجب ماده پنجم اين سند نيز در مورد مراقبت و شرايط رفاهي، دول عضو بايست تضمين نمايند كه حيوانات مورد استفاده از شرايط بهداشتي و زيستي مي

حيوانات طبيعيمند بوده و هرگونه اعمال محدوديت بر شرايط و رفتار مناسب بهرهآزمايشات است خواهد انجامزم براي ترين حالت ممكن كه ال محدود به حداقل

بود.شوند به موجب مواد ديگر اين سند، شرايط فيزيكي كه حيوانات نگهداري مي

بايست كنترل شده و رفاه حيوانات بايد از طريق افراد متخصص و در جهت ميهر اقدام ايجادكننده انجامتأمين شده و از ها آنجلوگيري از تحميل درد و رنج بر

ترين زمان خودداري شود. همچنين در بايست در سريع رنج غيرضروري ميدرد و مواردي كه الزم است حيواني موضوع آزمايشي قرار بگيرد كه بر اثر آن، طي

انجاماي طوالني متحمل درد و رنج خواهد شد، كيفيت و كميت و ضرورت دورهملي مرتبط بايست بيان شود و مجوز مبادرت به آن توسط نهاد آن آزمايش مي

بند دوم از ماده هفت اين سند با الهام از مفاهيم )م. 2005(بروس، . صادر شودهاي علمي براي ها بيان داشته است در مواردي كه ساير روش گانه جايگزين سه

علمي باشد، نبايد بر روي حيوانات آزمايش شود. در بند سوم حصول نتيجه معتبراي كه بايست شيوه آزمايش، مي انجامهاي روش نيز آمده است كه در انتخاب ميان

ها آنتعداد كمتري حيوان در آن مورد نياز است و در د و استرس كمتري را بر م.) 1986(كميسيون، .سازد ترجيح داده شود وارد مي


بيهه ش

يگا جا

سيبرر

وپا ارديه

حاي ات

قوقر ح

ختارسا

ن در آ

آثات و

وانا حي

زيسا

خاصي بر تأكيدماده بيست و سوم اين سند نيز در تكميل ماده هفت، اشاره و كه مركزي اروپايي جا آنگانه داشته است، تا توسعه و گسترش اين اصول سه

در م.، 1993سازي در سال هاي جايگزين براي تصديق، معرفي و معتبرسازي روشايجاد 20هاي جايگزين ايتاليا، به نام مركز اروپايي معتبرسازي شيوه شهر ايسپاراي

يوانات اين سند بر كاهش دادن تعداد ح تأكيدبا توجه به م.) 2009(فلورين، .شدبر روي حيوانات در مواردي كه ها آن انجاممورد استفاده در آزمايشات و

گونه روش جايگزيني هم به اقتضا نمايد و هيچرا آنضرورت و نيازهاي حياتي به روش انتقال هسته سازي شبيهتوان نتيجه گرفت جاي آن وجود نداشته باشد، مي

ياد از حيواناتي كه به موجب اين پروسه سلول بالغ به دليل استفاده تعداد بسيار زكنند، با هدف غايي اين دستورالعمل در تضاد درد و رنج مضاعفي را نيز تجربه مي

است. به همين دليل، اين روش تنها در اهداف تحقيقاتي خاص و تحت شروط دقيق و منوط بر رعايت مالحظاتي خاص مجاز به عملي شدن خواهد بود و

وقي به موجب اين دستورالعمل براي استفاده آن در اهداف گونه توجيه حق هيچ غذايي در حال حاضر وجود ندارد.

سازي هاي غذايي حاصل از حيوانات شبيه ج: بررسي اسناد حقوقي مرتبط به فرآورده

شده ها و مقررات بسياري در حمايت از حقوق در سطح اتحاديه اروپا دستورالعمل

كننده در زمينه مواد غذايي وجود دارد. اگرچه هيچ كدام از اين اسناد به مصرفتوانند در مورد شده اشاره ندارند، اما مي سازي شبيهمحصوالت حاصل از حيوانات

گذاري استفاده شوند. ها از قبيل ارزيابي خطر و برچسب فرآوردهاصول مرتبط با ود دارد كه عبارتند از:االجرا وج در زمينه امور غذايي سه سند الزم


شيم

شمن

انيسام

ي مانا ع

رض؛

2000مارس سال 20: هدف اين سند كه مصوب EC/2000/13. دستورالعمل 1گذاري باشد، همسان نمودن سيستم حقوقي دول عضو در مورد نحوه برچسب ميم.،

و ارائه اطالعات درباره مواد غذايي است. در اين دستورالعمل هدف برآن است تا هاي غذايي بتوان فرآوردهگذاري ساختن برچسبمند با وضع ضوابطي براي ضابطه

كنندگان اطالعات كاملي در مورد محتوا و عناصر به كار از اين طريق به مصرفروش مورد توجه )42ـ29، م. 2000(مجلس، .هاي غذايي ارائه داد فرآوردهرفته در

تار بر ساخ تأكيدگذاري در اين سند به اين صورت است كه توجه و براي برچسبي فرآيندو مواد به كار رفته در محصول نهايي متمركز است، نه بر تكنيك و يا

شود. بنابراين در صورت تعميم اين سند به كه محصول از طريق آن توليد مي، بيان اين نكته كه اين محصول از حيوانات سازي شبيههاي حاصل از فرآورده

رو، رسد. ازاين به نظر نمي شده به دست آمده است در برچسب ضروري سازي شبيهانتخابي آزادانه و آگاهانه به موجب اين سند انجامكننده در زمينه حقوق مصرفشود. زيرا ميزان وقوع اين احتمال بسيار زياد است كه اگر تضمين نمي

سازي شبيهكنند از حيوانات كنندگان بدانند محصولي كه دارند انتخاب مي مصرف شده به دست آمده است ممكن است در خريد خود تجديدنظر نمايند.

م.، 1997ژانويه 27نامه غذاهاي نوين مصوب : آيينEC/258/97 . دستورالعمل2هاي جديد در توليد مواد غذايي و يا ماهيت كلي مربوط به سيستم طور است و به

اخلي موجود در ز بازار دنامه، حمايت ا باشد. هدف اين آيين مي 21مواد غذايي نوينسالمت و بهداشت عمومي در برابر خطرات احتمالي اين جامعه اروپا و حفظ

شده به نمودن ايمني مواد غذايي جديد ارائه ها، همراه با تضمين فرآوردهتوليدات و هاي ارزيابي خطر و صدور برخي نظرداشتن اصل احتياط و روش بازار با در

به موجب ماده يك اين م.) 2005(بروس، .بازار استمجوزها قبل از ارائه به


بيهه ش

يگا جا

سيبرر

وپا ارديه

حاي ات

قوقر ح

ختارسا

ن در آ

آثات و

وانا حي

زيسا

15ها و مواد غذايي هستند كه تا قبل از فرآوردهمكتوب، منظور از غذاهاي نوين كلي يا به صورت چشمگير مورد استفاده قرار نگرفته باشند. طور بهم.، 1997مي

باشد.در سطح جامعه متصور ن ها آنديگر سابقه مصرف مشخصي براي به بيانبندي براي اين نوع مواد غذايي به شرح ذيل ارائه به موجب اين سند، شش دسته

:شده است غذاهاي حاصل از جانداران اصالح شده ژنتيكي. 1 غذاهاي حاصل از فرزندان حيوانات اصالح شده ژنتيكي. 2هاي مولكولي اوليه هرگونه غذاي مشتق شده از ساختارها و تركيب. 3

جديدشده اصالح ها متشكل و يا برگرفته از ميكروارگانيسم هرگونه مواد غذايي. 4هر نوع مواد غذايي متشكل و يا برگرفته از گياهان و يا مواد غذايي حاصله از . 5

هاي سنتي و متداول توليد و تكثير حيوانات، كه به روشي متفاوت و مجزا از روش در دست نباشد. ها آنه شوند و سابقه خاصي از مصرف سالم و ايمن دربار

توليدي كه اخيراً و به تازگي مورد استفاده واقع نشده باشد به فرآيندهر . 6باعث ايجاد تغييراتي عمده در ساختار و بافت فرآيندويژه، در حالتي كه آن گذاشته و احتمال تأثير فرآوردهكه بر ارزش غذايي آن محصول بشود. به صورتي

)43ـ1، م. 1997(مجلس، ايجاد مواد ناخواسته و نامطلوب را در آن مطرح كند.

هاي حاصل از حيوانات فرآوردهتوان گفت كه بندي، مي با عنايت به اين دستهتوانند مشمول اين سند قرار بگيرند. چرا كه به موجب مالك شده مي سازي شبيه

اي از بلكه در حال حاضر نيز سابقه م.، 1997 مي 15ماده يك، نه تنها قبل از ها به روشي غير از فرآورده، چون اين كه اينوجود ندارد. به عالوه ها آن مصرف


شيم

شمن

انيسام

ي مانا ع

رض؛

از 5الشمول بند توانند تحت شوند، مي هاي متداول و معمول توليد مي روش بندي باال نيز قرار بگيرند. دسته، م. 2002ژانويه سال 28 : كميسيون اروپا در EC/178/2002دستور العمل .3

نويس اين دستورالعمل را مورد پذيرش قرار داد. اين سند، اصول كلي طرح و پيشو كليه در اتحاديه اروپا تعيين نمودهرا آنمربوط به حقوق غذا و امور مرتبط با

قوانين غذايي خود را م.، 2007كه تا ژانويه است دول عضو را نيز ملزم داشتهنكته بسيار مهم درباره م.) 2003(نويسنده، .بندي نمايند منطبق با آن اصالح و سازمان

و انجام مسؤولسيس مقام اروپايي ايمني غذا است. اين نهاد أاين دستورالعمل، تارائه گزارشات ارزيابي خطر مواد غذايي به اتحاديه اروپا بوده و صالحيت صدور

م.) 2002(كميسيون، .باشد مي مستقل در اين زمينه را نيز دارا مينظرات علساختن پشتوانه قوي علمي، هدف خود را اين دستورالعمل، با فراهم 1 ماده

كنندگان و حفاظت از حفاظت از زندگي و سالمت انسان و منافع و حقوق مصرف تازگي و بقايهاي غذايي و حفظ فرآيندسالمت و رفاه حيوانات مورد استفاده در

گياهان و محيط زيست دانسته است.به سه دسته ارزيابي، را آنبند دهم ماده سه به تحليل خطر اشاره نموده و

رساني خطر تقسيم نموده است. در اين راستا ماده ششم نيز مديريت و ابالغ و اطالعطور ويژه اختصاص به اين موضوع داشته و در صدر آن آمده است كه به بهشدن به سطوح عالي حفاظت از زندگي و سالمت انسان، قوانين غذا نظور نايلم

كه به دليل شرايط مبناي ارزيابي خطر وضع شوند مگر در جايي بايست بر مياين انجامرو به موجب سياق اين ماده اصل بر داد. از اين انجامرا فرآيندنتوان اين

بايست با توجه به ارزيابي خطر مي مبناي بند دوم اين ماده نيز ضابطه است. بر


بيهه ش

يگا جا

سيبرر

وپا ارديه

حاي ات

قوقر ح

ختارسا

ن در آ

آثات و

وانا حي

زيسا

بايست با توجه شده و مديريت خطر نيز مي انجاممدارك و مستندات علمي موجود به نتايج آن محقق گردد.

اعالم در راستاي رعايت تحليل خطر، ماده هفت، به بيان اصل احتياط پرداخته وكه احتمال رتيداشته در شرايط خاص و برمبناي ارزيابي اطالعات موجود، در صو

حدوث آثار ناخوشايند و مضر بر سالمت انسان و عدم قطعيت علمي وجود داشته باشد، ارزيابي و مديريت خطر به منظور حفظ سطوح عالي سالمت ضروري به نظر

رو، اين سند توجه خاصي به اعمال اصل احتياط و از اين م.) 1997(مجلس، .رسند ميامالً علمي و جديد در مورد تمام مواد غذايي دارد. ارزيابي خطر به صورتي ك انجام سازي شبيهبه طريق اولي در مورد ايمني مواد غذايي حاصل از حيوانات تأكيداين

هاي علمي بيشتر خواهد بود. در نتيجه به موجب شده به دليل عدم وجود قطعيتهاي خطر و اعمال اصل احتياط در مورد محصوالت حاصل ارزيابي انجاماين سند،

شده ضروري است. سازي شبيهاز حيوانات

هاي اصالح شده ژنتيكي فرآوردهد: اسناد مربوط به شده ژنتيكي قوانين و مقررات متنوعي را اتحاديه اروپا در زمينه جانداران اصالح

ده از اين مواد، به تصويب رسانده است كه موضوعاتي چون، چگونگي استفارساني و شناساندن اين مواد اقدامات الزم قبل از مرحله ورود به بازار، نحوه اطالع

به محيط زيست را شامل ها آنگذاري و رهاسازي آگاهانه به مردم، برچسبمين و تضمين سالمت انسان و حفظ أطور كلي، هدف اوليه اين قوانين، ت شود. به مي

محيط زيست در برابر آثار نامطلوب ايجاد شده از اين موجودات و محصوالت است. ها آن


شيم

شمن

انيسام

ي مانا ع

رض؛

شده مورد سازي شبيهتوانند در مورد حيوانات آيا اين قوانين مي كه ايندر مورد هاي بسياري در جريان است كه، هنوز هيچ كدام استفاده قرار گيرند يا خير بحث

اند. با اين وجود، نظر غالب علمي بر آن است به اجماع و پاسخ قانع كننده نرسيدهگرفته آن چنان شده، تغييرات صورت سازي شبيهكه در ساختار ژنتيكي حيوانات

مشمول اين عبارت بنمايد. با اين حال به را آنمحسوس و مشهود نيست كه بتواند خي قوي و همچنين به دليل وجود دليل وجود اين نقيصه علمي در ارائه پاس

رود در سطح وسيعي انتظار مي سازي شبيهحيوانات اصالح شده ژنتيكي كه به مدد در آينده توليد و تكثير بشوند، به بررسي اجمالي اين اسناد خواهيم پرداخت.

هاي : مربوط به نقل و انتقال فرامرزي ارگانيسمEC/1946/2003دستورالعمل ژنتيكياصالح شده

ژنتيكي مورد استفاده در كشاورزي : مربوط به منابع1476/94: دستورالعمل 2گذاري مواد غذايي خاص توليد : در مورد برچسبEC/1139/98نامه : آيين3

شده از جانداران اصالح شده ژنتيكيته از جانداران اصالح : در مورد مواد غذايي برگرفEC/1829/2003: مقررات 4

شده ژنتيكيسازي مقررات باال را تعيين هاي پياده : ضوابط و شيوهEC/641/2004نامه آيين :5

نموده است.گذاري غذاها و مواد : در مورد شفافيت و برچسب1830/2003نامه : آيين6

م.، 2003سپتامبر 22شده ژنتيكي، مصوب هاي اصالح غذايي حاصل از ارگانيسمدر زمينه ارائه EC/2004/787است. در كنار اين آيين نامه، توصيه نامه

برداري و شناسايي جانداران اصالح هاي اصولي و اختصاصي براي نمونه راهنماي


بيهه ش

يگا جا

سيبرر

وپا ارديه

حاي ات

قوقر ح

ختارسا

ن در آ

آثات و

وانا حي

زيسا

ها آنكه در متن اين آيين نامه به ها آنشده ژنتيكي و مواد توليد شده حاصل از اشاره شده بود نيز وجود دارد.

الح شده ژنتيكي و ها در مورد حيوانات اص دغدغه ترين مهمز : امروزه يكي ا7پيش بيني و كنترل پيشاپيش رويدادهايي است كه سازي شده،حيوانات همانند، بر اثر ورود اين حيوانات به عرصه طبيعت و گسترش نژاد ها آناحتمال وقوع

مصوب EC/2001/18 سند در اين زمينه، دستورالعمل ترين مهموجود دارد. ها آنسازي آگاهانه جانداران اصالح شده با رها در ارتباط م.، 2001آوريل سال 17

كه بيش 90/220دستورالعمل كه با وضع آن، )25( ژنتيكي به محيط زيست است ش.) 1384 ،يان(برا. از يك دهه بر اين موضوع حاكم بود نسخ شد

پيشگيري، هدف اين دارد طبق اصل ماده يك اين دستور العمل مقرر ميهاي عضو را در دستورالعمل اين است كه، قواعد حقوقي، انتظامي و اداري دولت

زمينه واردسازي آگاهانه اين جانداران به محيط زيست به هر منظوري به جز خريد و يا محصوالتشان در جامعه را به هم نزديك ساخته و از سالمت ها آنو فروش

مايت نمايد. لذا هرگونه معرفي، عرضه و واردسازي انسان و پاكي محيط زيست ح 2001 كميسيون،(. الشمول اين سند خواهد بود آگاهانه اين موجودات به محيط، تحت

)م.شده ژنتيكي است. در بند ماده دو اين سند، مربوط به تعريف جانداران اصالح

لوژيكي قادر اي است كه، از نظر بيو الف آن، ارگانيسم عبارت از، هر موجود زندهبه توليد و تكثير و يا انتقال مواد و الگوي ژنتيكي خود باشد. بند (ب) اين سند نيز، جانداران اصالح شده ژنتيكي را هر موجودي به استثناي انسان، كه الگوي

گيري طبيعي اي كه از طريق عمل آميزش جنسي و جفت ژنتيكي آن به شيوهكه جا آنتوان گفت، از رو مي اين . ازممكن نباشد تغيير نمايد، دانسته است


شيم

شمن

انيسام

ي مانا ع

رض؛

سازي حيوانات به روش انتقال هسته، يك شيوه توليد مثل غيرجنسي و غير همانند در دامنه اين تعريف گنجاند.را آنتوان باشد، مي طبيعي مي

هايي كه مشتمل بر اصالح ژنتيكي هستند، در پيوست اين دستورالعمل تكنيك هايي كه مستلزم قسمتي از اين ضميمه آمده است، تكنيكاند. در معرفي شده

خارج از بدن يك ارگانيسم به ساختمان واردسازي مستقيم مواد آماده شده درشوند. با توجه به هاي اصالح ژنتيكي تلقي مي فرآيندوراثتي آن باشند، جزء

ه روش سازي بعلمي شد، برخي دانشمندان، هماننداي كه به عدم وجود اجماع اشارهرو، از اين م.) 2005(بروس، . دانند انتقال هسته سلول بالغ را مشمول اين تعريف مي

تمايز همانندسازي به روش انتقال هسته سلول بالغ از اصالح ژنتيكي در مسألهتوان دامنه اين دستورالعمل را به جا نيز چالش برانگيز شده است، چرا كه نمي اين

اين وجود، اين نكته مسلم است كه اين سند در مورد طور قاطعانه مشخص نمود. با شوند كاربرد دارد. كه به روش همانندسازي تكثير مي ژنتيكي حيوانات اصالح شده

صدر ماده چهار اين مكتوب، به اصل احتياط اشاره نموده و عنوان داشته كه دول ضي جهت بايست با مدنظر داشتن اين اصل، تضمين كنند كه اقدامات مقت عضو مي

اجتناب از آثار نامطلوب رهاسازي اين موجودات بر سالمت انسان و محيط زيست ارزيابي خطر در بند دوم اين انجامشود. از جمله اين تضمينات، اشاره به اتخاذ مي

بايست قبل ماده است كه به موجب آن، اشخاص و موسسات متقاضي رهاسازي مي بنمايند. عمل، اين مدرك را ارائهاين انجاماز

توان مشاهده نمود كه در اين سند نيز، بر ديدگاه احتياطي در نحوه برخورد مي در ها آنبندي به تواند، گوياي اهميت پاي شده كه خود مي تأكيدبا اين جانداران


بيهه ش

يگا جا

سيبرر

وپا ارديه

حاي ات

قوقر ح

ختارسا

ن در آ

آثات و

وانا حي

زيسا

موجب به بنابراين باشد. حيوانات سازيهمانند جمله من حيوانات بيوتكنولوژي زمينهشده به طبيعت، رعايت اصل احتياط و سازي شبيهاين سند براي رهاسازي حيوانات

هاي خطر ضروري است. ارزيابي انجام


شيم

شمن

انيسام

ي مانا ع

رض؛

نتيجههمانندسازي حيوانات به روش انتقال هسته انجامرغم تمايل اتحاديه اروپا به علي

ود نداشته و در حال حاضر در نظام حقوقي اين نهاد قانون خاصي در اين زمينه وج گيري از قوانين مرتبط اين موضوع را به صورت غير توان با بهره در نتيجه تنها مي

اين تكنيك از ديد بسياري انجاممستقيم كنترل نمود. در اين رابطه بايد گفت كه هاي مربوط به رفاه حيوانات مغاير با اين مفهوم شناخته شده است. از دستورالعمل

اين روش منوط براستفاده از تعداد زيادي حيوان است انجامزيرا در حال حاضر رو، شوند. از اين اين پروسه متحمل درد و آسيب مي انجامكه در تمامي مراحل

همانند سازي به روش انتقال هسته سلول بالغ به موجب فحواي اين اسناد تنها در امور پزشكي و تحقيقاتي مجاز اعالم شده است.

اسناد تصويب شده تنها رسد كه دامنه شمول ر ميذايي نيز، به نظدر زمينه مواد غ تواند محصوالت حاصل از حيوانات همانند سازي شده را تحت پوشش تا حدي مي

قرار دهند. با اين حال، با توجه به اهميت بحث مواد غذايي ضرورت اقدام براي شود. طرح و تصويب قانوني خاص احساس مي

ه شد، داعيه تمشيت اين تكنيك تنها بر اساس اسناد گفت چه آنبا توجه به موجود در نظام حقوقي اتحاديه اروپا چندان موجه به نظر نرسيده و با وجود تمايل شديد اين اتحاديه براي توسعه اين تكنيك و واردسازي مواد غذايي برگرفته از

رسد. صويب قانوني خاص ضروري به نظر مياين حيوانات اقدام براي ت


بيهه ش

يگا جا

سيبرر

وپا ارديه

حاي ات

قوقر ح

ختارسا

ن در آ

آثات و

وانا حي

زيسا

ها نوشت پي

1. Nature. .باشد تركه يا سر شاخه و قلمه مي : از بعد لغوي به معناي شاخه كوچك، 2

3. Nuclear Cloning. 4: Nuclear Transplantation. 5. Embryonic Stem Cell Nuclear Transfer. 6.Somatic Cell Nuclear Transfer (SCNT). 7. GROUP OF ADVISERS ON THE ETHICAL IMPLICATIONS OF BIOTECHNOLOGY(GAIB). 8. European Food Safety Authority. 9. Regulation. 10. Directive. 11. Decision. 12. Council of Europe Parliamentary Assembly. 13. European Convention for the Protection of Animals during in International Transport. 14 : European Convention for the Protection of Animals kept for Farming Purposes. 15. European Convention for the Protection of Animals for Slaughter. 16. European Convention for the Protection of Pet Animals. 17. European Convention for the Protection of Vertebrate Animals Used for Experimental and Other Scientific Purposes. 18. Sentient. 19. Treaty of Rome. 20. European Center for the Validation of Alternative Methods(ECVAM). 21. Novel Food.


شيم

شمن

انيسام

ي مانا ع

رض؛

فهرست منابع

،علي نوري)، (ترجمه رضا نخجواني؛ محمدژن يآور فن يحقوق يها جنبه ش.)، 1384( ـ ينكيان، برا انتشارات گنج دانش. ،تهران

Argyle. DJ. (2008). Stem Cells and Animal cloning The impact on Companion Animal Medicine. European Journal of Companion Animal Practice(EJCAP). 18(1). 85-93.

Ausems, E. (2006). The Council of Europe and Animal Welfare. Ethical Eye(Animal Welfare). Strasbourg, Council of Europe: 233-255.

Authority, E. F. S. (2003). Food Safety, The EU and UK regulatory agenda for 2003. From:

http://www.freshfields.com/publications/pdfs/sectors/foodsafetybriefing.pdf Authority, E. F. S. (2008). EFSA adopts final scientific opinion on animal

cloning. Retrieved 23/12/2009, from: http://www.efsa.europa.eu/en/press/news/sc080724.htm. Bruce, A. (2005). Animal cloning and genetic modification: A prospective

study. From: http://www.genomicsnetwork.ac.uk/innogen/research/innogenresearchproje

ctsa-z/projecttitle,2524,en.html. Campbell, K. H., R. Alberio, et al. (2005). Cloning: Eight Years after Dolly.

Report Domest Anim 40(4): 256-68. Caporale. V, A. B. (2005). Global perspectives on animal welfare. Rev. sci.

tech. Off. int. Epiz 24(2): 567-578. Commission, E. (1986). Directive 86/609/EEC. C. o. Europe. Brussels,

European Union. Commission, E. (1997). Ethical Aspects of Cloning Techniques.

Fromhttp://ec.europa.eu/european_group_ethics/docs/opinion9_en.pdf Commission, E/18/2001. (2001). EC on the deliberate release into the

environment of genetically modified organisms. From: http://www.biosafety.be/PDF/2001_18.pdf. Commission, E. (2002). EC/178/2002, from: http://eur-lex.europa.eu/pri/en/oj/dat/2002/l_031/l_03120020201en00010024.pdf Commission, E. (2002). Farm animal welfare, Current Research and

Future Directions. from http://ec.europa.eu/research/agriculture/pdf/ animal-welfare_en.pdf.


بيهه ش

يگا جا

سيبرر

وپا ارديه

حاي ات

قوقر ح

ختارسا

ن در آ

آثات و

وانا حي

زيسا

De Simone F, S. J. (2005). Biotechnology, animal health and animal

welfare within the framework of European Union legislation. Rev. sci. tech. Off. int. Epiz 24(1): 89-100

Europe, C. o. (1987). European Convention for the Protection of Vertebrate Animals Used for Experimental and Other Scientific Purpose, Retrieved 17/10/2009, from http://conventions.coe.int/ Treaty/en/Treaties/ Html/

123. Europe, C. o. (1998). European Convention for the Protection of Animals

kept for Farming Purposes. Journal of the European Communities. Florian, W. (2009). Alternative Testing Methods in Europe. Retrieved

5/12/2009, from: http://hpc-today.teknoscienze.com/pdf/Weighardt_AlternTesting_HPC2-09.PDF. Fulda, R. (2008). The Ethics Of Animal Experimentation, Eu

Socarets/Erasmus Programme: 1-11. Parliament, E. (1997). Regulation 258/97/EC Concerning Novel Food. E.

Parliament. Brussels, Official Journal of European Communities. 6: 1-43. Parliament, E. (1997). Treaty of Amsterdam, from: http://en.wikisource.org/wiki/Treaty_of_Amsterdam/Protocol_on_protectio

n_ and_ welfare_ of_ animals. Parliament, E. (1998). Directive 98/44/CE on the Legal Protection of

Biotechnological Inventions. Official Journal of European Communities. E. Parliment, Official Journal of European Communities. 30: 13-21.

Parliament, E. (2000). Directive 2000/13/EC, Relating on the labeling, presentation and advertising of food stuffs. Brusseles, Official Journal of European Communities.

Parliment, E. (2008). MEPs call for ban on food from cloned animals, from http://www.europeanlawmonitor.org/News/Latest-EU-News/MEPs-call-

for-ban-on-food-from-cloned-animals.html. Roberta, P. (2009). Source and Scope Of European Union Law: 1-5. Sossidou, E. N., Bozkurt.Z (2007). Developmental Research on Farm

Animal Welfare in European Countries, National Agricultural Research Foundation, Veterinary Research Institute: 1-9.

Technologies, E. G. o. E. i. S. a. N. (2008). Ethical aspects of animal cloning for food supply. From:

http://ec.europa.eu/european_group_ethics/activities/docs/opinion23_en.pdf


شيم

شمن

انيسام

ي مانا ع

رض؛

Veissier, I., Butterworth, Andrew, (2008). European approaches to ensure

good animal welfare. Applied Animal Behaviour Science 113(4): 279-297.

انيادداشت شناسه مؤلفكارشناس ارشد حقوق محيط زيست (دانشكده حقوق دانشگاه شهيد بهشتي)، پژوهشگر :منش شيما بهنام

پژوهشگاه رويان جهاد دانشگاهي، مركز تحقيقات اپيدميولوژي باروري،گروه اپيدميولوژي و سالمت باروري

[email protected] :نشاني اينترنتي

دانشگاه دانشجوي دكتراي اخالق پزشكي، مركز تحقيقات اخالق و تاريخ پزشكي، :ساماني رضا عماني علوم پزشكي تهران

22/8/1387 تاريخ وصول مقاله: 1/10/1387تاريخ پذيرش مقاله:

يزﺎﺳﻪﻴﺒﺷ هﺎﮕﻳﺎﺟ ﻲﺳرﺮﺑijmedicallaw.ir/article-1-62-fa.pdf1387...

Documents

Transcript of يزﺎﺳﻪﻴﺒﺷ هﺎﮕﻳﺎﺟ ﻲﺳرﺮﺑijmedicallaw.ir/article-1-62-fa.pdf1387...