ﻢﯿﺣﺮﻟا ﻦﻤﺣﺮﻟا ﷲا ﻢﺴﺑ ﯽﺳرد هوﺰﺟ...

بسم اهللا الرحمن الرحیم

جزوه درسی کاربرد فناوري اطالعات و ارتباطات

تهیه و تدوین: مهندس محمد رضا قاسمی

1395 پاییز

تهیه و تدوین: مهندس محمد رضا قاسمی ت و ارتباطات جزوه درس کاربرد فناوري اطالعا

Website: www.mrghasemi.ir Email: [email protected] 2

چیست؟ ارتباطات و اطالعات فناوري

متفاوت هاي عرصه در را اي عمده تغییرات ارتباطات، و کامپیوتر زمینه در گسترده تحوالت بروز گذشته سال پنجاه در هاي فناوري ابداع از مملو بشري حیات کارنامه و نموده استفاده فناوري از همواره انسان. است داشته دنبال به بشري حیات

داشته بشري حیات در را تاثیر بیشترین شود می یاد عالی، یا و جدید فناوریهاي عنوان به آنان از که ارتباطات و اطالعات .اند

یکدیگر با گذشته از بیش آنان همگرایی شاهد امروزه ما و بوده تغییر حال در سرعت به اطالعات تولید و ارتباطات دنیاي استفاده دسترس در و منتقل جهان نقاط اقصی به تصور غیرقابل زمانی در و بسرعت اطالعات و هاداده که ايبگونه بوده،

.گیردمی قرار کنندگان

ICT رتباطاتا و اطالعات فناوري یا (Information & Communication Technology)، گسترده تحوالت شک بدون جهان که است ايبگونه بشري جوامع بر آن تاثیر و داشته دنبال به بشریت اقتصادي و اجتماعی هايعرصه تمامی در را اي

استفاده و دسترسی میزان و دانایی آن در که اي جامعه. است اطالعاتی جامعه یک به شدن تبدیل حال در سرعت به امروز آینده و امروزي زندگی مختلف ابعاد در آن تاثیرات و کاربرد گستره. است کننده تعیین و محوري نقشی داراي دانش، از مفید

کرده معطوف خود به را جهان کشورهاي از بسیاري توجه و شده مبدل جهان روز مباحث مهمترین از یکی به بشري جوامع .است

اطالعات نشر و ذخیره سازماندهی، گردآوري، از است عبارت فناوري گفت؛ توانمی ارتباطات و اطالعات فناوري تعریف در اما .پذیرد صورت مخابرات و ايرایانه ابزار از استفاده با که عدد یا متن تصویر، صوت، از اعم

دسترسی بشري، زندگی مختلف بخشهاي در ارتباطات و اطالعات فناوري کاربرد وسیع دامنه و متنوع تعاریف از نظر صرف دستاورد ترین محوري زمانی محدودیتهاي از فارغ و جغرافیایی فواصل گرفتن نظر در بدون امور انجام و اطالعات به سریع

.است فناوري این

. گرفتبهره جهانی مشکالت سازي مطرح ابزار از بخشی عنوان به کارآمد، بصورت دسترس در و مطمئن ارتباطات از توانمی میر و مرگ یا نکند، کن ریشه را گرسنگی نکند، سیر را هاگرسنه تنهایی به ارتباطی و اطالعاتی فناوریهاي است ممکن

.آورنددرمی حرکت به را اجتماعی برابري و اقتصادي رشد که هستند اهمیت با و پیش از بیش عواملی اما نکاهد، را کودکان

اولیه خدمات عرضه امکان و سازدمی مقدور را کشاورزي محصوالت کارآمد توزیع و تنوع تولید، ارتباطی؛ و اطالعاتی فناوري را امکان این آموزگاران به همچنین. سازدمی ترفراهم را بهداشتی تسهیالت از محروم مناطق نیازمند بسیار افراد به بهداشتی

شرکتهاي ایجاد تواندمی اطالعات فناوري به دسترسی. برسانند سیاره این نقاط تریندورافتاده به را خود دانش که دهدمی بازارهاي عمده بخش و کند کمک آنها به و کند تقویت را جهان مناطق تریندورافتاده و فقیرترین بندي گروه و کوچک .دهد پیوند هم به را جهانی و داخلی

و نیست زیان عامل دیگر بازارها از دوري که ساخته فراهم طوري را فقیر ساختهاي زیر جهش امکان اطالعات فناوري .شوندمی متعلق هاگذشته به و رفته میان از دیگر ناکارآمد، توزیع کانالهاي

که مردمی به تواندمی گذارد، برجاي گردانی حکومت بهبود در زیادي بسیار تاثیر تواندمی ارتباطات و اطالعات فناوري سخن خود زندگی مکان و جنسیت از نظر صرف بتوانند که بدهد صدایی اندبوده بروز قابل غیر و بسته زبان دورافتاده،



و اجتماعی اقتصادي، اعتالي و بهبود در ارتباطی و اطالعاتی فناوریهاي فراوان قدرت پذیرش با اوصاف این با. بگویند .دهیم قرار توسعه راهبردهاي تمام محور را آن باید مردم، فرهنگی

الکترونیکی تجارت و الکترونیکی، آموزش الکترونیکی، شهرهاي الکترونیکی، دولتهاي ایجاد مانند هایینظریه اساس همین بر این شدن عملی مزایاي. است نموده توجهی قابل پیشرفتهاي کشورها از برخی در اخیر سال چند ظرف و گردید مطرح از یکی که کرده مبدل مختلف جوامع توجه قابل و جهانی بحث یک به را ارتباطات و اطالعات فناوري از استفاده هانظریه .است الکترونیکی دولتهاي ایجاد بحث آنها،

فناوري یا تکنولوژي چیست؟

) تشکیل شده است که اولی به معنی هنر و مهارت و دومی به معنی علم و Logia) و (Technoیونانی (تکنولوژي از دو لغت دانش است.

تعاریفی از فناوري یا تکنولوژي:

فناوري یا تکنولوژي به معنی کاربرد منظم معلومات علمی و دیگر آگاهی هاي نظام یافته براي انجام وظایف عملی است.

لیه دانش ها، فرایندها، ابزارها، روشها و سیستمهاي بکار رفته در ساخت محصوالت و ارائه فناوري را می توان ک خدمات تعریف کرد.

.فناوري کاربرد عملی دانش و ابزاري براي کمک به تالش انسان است ) یونیدوUnodo.فناوري را کاربرد علوم در صنایع با استفاده از رویه ها و مطالعات منظم می داند ( نگ الروسی، فناوري را مطالعه ابزارها، شیوه ها و روشهاي مورد انتظار و مورد استفاده در حوزه هاي گوناگون فره

صنعت می داند.

به هر حال فناوري تأثیر بسزایی بر توسعه جوامع بشري داشته است و اگر چه مهمترین عامل مؤثر بر زندگی انسان محسوب آن وجود ندارد. می شود، اما تعریف دقیق و واحدي از

برخی فناوري را با نگرش محدود به ماشین آالت و تجهیزات قلمداد می کنند و برخی دیگر وسعت بیشتري براي آن قائلند.

معموال فناوري را به عنوان سخت افزار یعنی ماشین آالت و تجهیزات می نگرند، در حالی که فناوري بسیار فراتر از سخت ه چهار جزء اصلی تقسیم شود.افزار بوده و می تواند ب

چهار جزء اصلی فناوري عبارتند از:

)Technowareفن افزار ( -الف

فناوري مطرح در اشیاء مورد استفاده براي تولید کاالها یا خدمات است که شامل ابزار آالت، تجهیزات، تأسیسات و تسهیالت فیزیکی یا سخت افزاري است.

)Humanwareانسان افزار ( -ب



ري متبلور در انسان ها مانند کارگران، مهندسان، مدیران، دانشمندان و غیره که در تکوین، تکمیل، کاربرد و فناوتوسعه فناوري بکار می رود محسوب می شود. به عبارت بهتر شامل تجربیات، مهارتها، دانش، خرد و خالقیت

انسانی است.

)Infowareاطالعات افزار ( -ج

می توان به ت، اسناد و مدارك گوناگون مورد استفاده براي تولید کاالها و خدمات را گویند.فناوري مطرح در اطالعادستورالعملها، رویه ها، شرح و توصیف فرایندها و سایر مستندات مورد نیاز یا مجموعه هاي نرم افزاري از این نوع

اشاره کرد.

)Orgawareسازمان افزار( -د

مدیریتی و نظام هاي سازمانی، قدرت رهبري و ایجا انگیزش، بهینه سازي تصمیم سازمان افزار شامل روش هاي گیري ها و تأمین اهداف سازمانی است.

،بنابر این فناوري متبلور در یک سازمان یا نهاد از کارگاه گرفته تا آزمایشگاه، مجتمع و غیره که در تکوین ار نام دارد.بکارگیري و توسعه فناوري استفاده می شود سازمان افز

) فناوري را در سه جزء تفکیک می نماید که شامل سخت افزار، نرم افزار و مغز افزار است.Zelenyزلنی (

طبقه بندي فناوري

فناوري ها را می توان به انواع ذیل دسته بندي نمود:

)New Technologyفناوري جدید ( - 1

عرضه یا پیاده سازي شده اند اطالق می گردد. نرم افزارهاي فناوري جدید به آن دسته از فناوري هایی که جدیدا جدید کامپیوتري که در طراحی مهندسی استفاده می شود.

)Emerging Technologyفناوري نوظهور ( - 2



فناوري نوظهور به فناوري اطالق می گردد که تاکنون به طور کامل تجاري نشده است ممکن است در حال حاضر داشته باشد ولی پیش بینی می شود که در آینده تجاري شود، مهندسی ژنتیک و فناوري نانو می استفاده محدودي

تواند مثالهایی از این نوع باشند.

)High Techفناوري پیشرفته ( - 3

فناوري پیشرفته به فناوري هاي پیچیده اي که در بسیاري از صنایع استفاده می شود اطالق می گردد.

)Low Technologyفناوري سنتی ( - 4

فناوري پست یا سنتی به فناوري هایی اطالق می گردد که در سطوح گسترده اي از جامعه مورد استفاده قرار گرفته و براي بهره گیري از آن به آموزش هاي نسبتا پایین نیازمندیم و معموال مرتبط با نیازمندیهاي اساسی انسان

همچون غذا، لباس و خدمات اولیه است.

)Appropriate Technologyفناوري مناسب ( - 5

فناوري مناسب فناوري است که سازگازي الزم براي استفاده بهینه از آن وجود دارد.

به عبارت دیگر زیرساخت هاي مورد نیاز براي بهره برداري از آن تأمین شده است، حال ممکن است این فناوري از نوع سنتی، متوسط یا پیشرفته باشد.

)Tacit) در مقابل فناوري پنهان (Codifiedي مستند شده (فناور - 6

فناوري مستند شده به فناوري اطالق می گردد که در قالب نشانه و عالئم استانداردي مستند شده باشد در مقابل فناوري پنهان دانش غیر قابل لمس و ثبت نشده اي که امکان عرضه و ارائه آن به سایرین وجود ندارد شبیه تجربه

که در ذهن افراد باقیمانده است.

سؤال: فناوري اطالعات در زمره کدامیک از فناوري هاي فوق الذکر محسوب می شود؟

فناوري نیز شبیه یک کاال قابل تولید، خرید، فروش و انتقال می باشد و از یک چرخه حیات مشخصی برخوردار است.

) Life Cylceمشخص برخوردار است این رفتار گویاي چرخه حیات ( نکته: به عبارت بهتر فناوري با گذشت زمان از رفتاري فناوري است.

) تفاوت فناوري اطالعات و ارتباطاتICT) با فناوري اطالعات (IT؟) چیست

هاي ارتباطی داراي جایگاهی خاص بوده و از عناصر اساسی به فناورياطالعات و ارتباطات ، دستگاه ها و فناوريدر ، ICT متفاوت تعاریف با ادامه در .گردند می محسوب ، ارتباطات و اطالعات فناوري دستاوردهاي و مزایا از استفاده منظور

بیشتر آشنا می شویم :

اطالعات فناوريبه مجموعه سخت افزار ، نرم افزار ، شبکه و صنایع مرتبط به آنان ، 1990در اوایل سال)IT( ، تاکید و محوریت بر روي جنبه ارتباطی می باشد ، بگونه اي )ICT(اطالعات و ارتباطات فناوريگفته می شد. در



اطالعات بدون وجود آن امکان ارائه سرویس ها و فناوريمطرح بوده که "باید"که ارتباطات به منزله یک . باشد نمی دارا را خدمات

تلفن ، تلویزیون ، رادیو: نظیر برنامه یا و ارتباطی دستگاه نوع هر به که است اي ارتباطات،واژه و اطالعات فناوري یر آن اطالق شده نظا و اري ماهواره هاي سیستم ، شبکه افزارهاي سخت ، افزار نرم ، کامپیوتر ، سلولی هاي

) . دور راه از آموزش ، دور راه از کنفرانس(گردد می مرتبط آنان به متعددي هاي برنامه و ،خدمات ها سرویس که اطالعات وارتباطات اغلب در یک مفهوم و جایگاه خاص مورد بررسی کاربردي دقییق تر قرار می گیرد نظیر فناوري

اطالعات وارتباطات در آموزش ، بهداشت ، کتابخانه ها و غیره . فناوري: ارتباطی به منظور اطالعات و ارتباطات ، به مجموعه امکانات سخت افزاري ، نرم افزاري ، شبکه اي و فناوري

دستیابی مطلوب به اطالعات ، گفته می شود . ، پیوند بین کامپیوتر و بهره (اطالعات و ارتباطات را شکل می دهد . فناوريهمگرائی بین کامپیوتر و ارتباطات

. )ارتباطی متعدد امکانات با داده سازي ذخیره و پردازش "برداري از تمامی قابلیت هاي آن خصوصا ین که تکنولوژي هاي مرتبط با کامپیوتر به نوعی در جنگ جهانی دوم مورد استفاده قرار می گرفت ، ولی با ا

بر همگان آشکار گردید : تحول در صنعت 1980پتانسیل هاي گسترده آن پس از تحقق دو تحول عمده در سال رزان شدن کامپیوترها را به دنبال داشت ، کوچک و ا )ترانزیستور ، مدارات مجتمع ، میکرو تراشه ها(نیمه هادي ها

. متعاقب این تحول عظیم ، امکان استفاده از کامپیوتر در ابعاد بسیار گسترده و براي عموم کاربران، فراهم بر و یکدیگر با کافی است به اطراف خود نگاهی داشته باشیم!) . دومین تحول عمده ، ارتباط کامپیوترها(گردید

اتصال امکان ، ارتباطی و مخابراتی متعدد هاي فناوري از استفاده با ادامه در. است کامپیوتري هاي شبکه پاسازيگردید .تحوالت فوق ، زمینه انقالب عظیم اطالعاتی در عصر حاضر و فراهم ، کامپیوتري هاي شبکه بین ارتباط و

هاي متعدد اطالعات و ارتباطات را ایجاد نموده است . فناوريظهور اطالعات و ارتباطات ، نحوه ذخیره سازي ، پردازش و دستیابی به اطالعات است . فناوريمهمترین ویژگی هائی که امکان ذخیره سازي ، پردازش ، ارائه و انتقال اطالعات را از طریق محیط هاي انتقال فناوريبه مجموعه

فراهم می نماید ، اطالق می گردد.

دستگاههاي و اطالعات پردازش و سازي ذخیره دستگاههاي ، اطالعات برجسته جایگاه به اطالعات و ارتباطات فناوريدر این راستا ، عالوه بر پتانسیل هاي مخابراتی ، رسانه هائی دیگر است بدیهی. دارد تاکید اطالعات به دستیابی و انتقال

فناوري، قرار خواهند گرفت . زیر ساخت )توزیع اطالعاتکانال نشر و (نظیر رادیو و تلویزیون نیز در فهرست وسایل ارتباطی اطالعات و ارتباطات در مرحله اول نیازمند وجود یک زیرساخت اطالعاتی است که در آن تمامی دستگاهها و وسایل ارتباطی

فناوريزیرساخت نظیر تجهیزات مخابراتی ، رادیو و تلویزیون قرار خواهند گرفت . زیرساخت اطالعاتی به منزله فونداسیوناطالعات و ارتباطات ، مطرح بوده که امکان ارائه سرویس ها و خدمات اطالعاتی را با کیفت مطلوب ، فراهم می نماید. بر

اطالعات و ارتباطات را مشتمل بر سه بخش اساسی زیر در نظر گرفت : فناوريهمین اساس می توان

زیرساخت اطالعات اطالعات هاي فناوري اطالعات کاربردهاي

Information Infrastructure : II Information Technologies : IT Information Applications :IA



)II(زیر ساخت اطالعات

در زیرساخت اطالعات ، هدف ایجاد و گسترش امکانات زیر می باشد :

شبکه ها و سرویس هاي مخابراتی انتقالتکنولوژي هاي سوئیچینگ و روتینگ دستیابی و عرضه صوت ، تصویر(ارتباطات چند رسانه اي(

: شامل

کابل بدون ، موبایل هاي شبکه - شبکه هاي فیبر نوري - اي ماهواره هاي سیستم - پراکنی سخن هاي سیستم - اي رسانه چند هاي سیستم با مخابرات) تلفیق( ترکیب - باال سرعت با محلی ارتباطات - باال سرعت با ملی و اي منطقه ، شهري ارتباطات -

)IT(اطالعات فناوري

اطالعات ، موارد زیر مورد توجه قرار می گیرد : فناوريدر

ذخیره سازي اطالعات اطالعات پردازش و ارائه سیستم ها ي عامل زبان ها ي برنامه نویسی



مهندسی پروتکل ها نرم افزارهاي کاربردي

شامل :

پروتکل هاي شبکه - شبکه هاي ذخیره سازي داده - امنیتی و رمزنگاري هاي فناوري - )کامپیوترهاي شخصی ، سرویس دهندگان و ...(ارافز سخت - طراحی بانک هاي اطالعاتی - HTML,XMLزبان هاي ارائه محتوا در وب نظیر - حمالت از پیشگیري و تشخیص -

)IA(کاربردهاي اطالعات

در کاربردهاي اطالعات ، موارد زیر مورد توجه قرار می گیرد :

ارائه خدمات اشتراك دانش مدیریت عمومی سرویس هاي اجتماعی راه حل هاي تجاري تولید و نشر محتوا

شامل :

آموزش - درآمد تولید و اقتصادي هاي فرصت - روستائی توسعه - دور راه درمان از استفاده نظیر شهروندان سالمت بهبود - محیطی زیست مسائل مونیتورینگ و امنیت - تی دول و اقتصادي مدیریت - کتابخانه هاي الکترونیکی - تجارت الکترونیکی - بانکداري الکترونیکی - آموزش الکترونیکی - و ... -



نظر در خاصی اطالعات و ارتباطات ، محدوده فناوريهمانگونه که مالحظه می شود براي هر یک از بخش هاي سه گانه در برنامه هاي نرم افزاري "غیرممکن است. مثال "ه ، امري دشوار و گاهامحدود این دقیق تعیین عمل در ولی است شده گرفته

نیز وجود خواهد )IA(اطالعات قرار گرفته ولی امکان پیاده سازي آنان در زیر مجموعه کاربردهاي اطالعات فناوريدر بخش قرار گرفته شده اند ولی امکان پیاده سازي )II(داشت .همچنین ارتباطات چندرسانه اي در زیر مجموعه زیرساخت اطالعات

، نیز وجود دارد. )IT(اطالعات فناوريبرخی از ویژگی هاي مالتی مدیا در زیرمجموعه فناوريعلیرغم عدم وجود محدوده اي مشخص و شفاف براي هر یک از عناصر موجود در بخش هاي سه گانه زیرساخت

به ، ها بخش از یک هر در افزاري نرم و افزاري سخت امکانات بکارگیري وزن اطالعات و ارتباطات ، می توان با لحاظ نمودن : یافت دست خاص مرزبندي یک

عناصر زیرساخت اطالعات)II( نیازمند استفاده از تجهیزات و امکانات فیزیکی گسترده اي نظیر سیستم هاي ،سوئیچینگ ، روتینگ ، شبکه اي گسترده از خطوط تلفن ثابت ، سیار و شبکه هاي رادئوئی ، می باشند . در این

فیزیکی متشکل از عناصر و تجهیزات سخت افزاري ،می بایست رابطه و به منظورانجام عملیات و مدیریت زیرساخت ، )ارتباطی بستر( اطالعات زیرساخت سازي پیاده و طراحی با .شود استفاده متعددي افزارهاي نرم از سخت افزار و

تباط دستگاههاي مختلفی نظیر تلفن هاي ثابت ، تلفن هاي سلولی ، دستگاههاي بدون کابل ، ار امکانکامپیوترهاي شخصی و سرویس دهندگان به شبکه فراهم و آنان قادر به استفاده از سرویس ها و خدمات مختلفی

ایجاد شده) و یا با (از طریق شبکه "ممکن است مستقیما )ارتباطی(می باشند.ارتباط با زیرساخت اطالعاتی و یا دستگاههاي بدون کابل ، ایجاد DSL، خطوط ISDN هاي کارت مودم، نظیر خاصی استفاده از تجهیزات

وسایل کیفیت و تعداد ، تنوع به ، ثروتمند و فقیر جوامع بین دیجیتالی شکاف میزان سنجش براي "گردد. معموالبدیهی است با فرض ایجاد زیر ساخت اطالعات ، بدون وجود . گردد می استناد ، زیرساخت به ارتباطی

از بعد کمی و کیفی) ، امکان استفاده مطلوب و بهینه از زیر ساخت و درنهایت بهره مندي از (دستگاههاي ارتباطی اطالعات و کاربردهاي اطالعات ، وجود نخواهد داشت . فناوريدستاوردها و پتانسیل هاي ارائه شده در بخش هاي

به عنوان شرط الزم براي ورود به بزرگراه هاي اطالعاتی مطرح )نظیر تلفن هاي ثابت ، سلولی(دستگاههاي ارتباطی می باشند. بدیهی است تنوع ، کیفیت و مقرون به صرفه بودن دستگاههاي ارتباطی ، گزینه هاي متعددي را به

رار می دهد .امکان دستیابی آحاد جامعه به منابع اطالعاتی منظور استفاده از منابع اطالعاتی در اختیار متقاضیان ، ق جامعه هر در ارتباطات و اطالعات فناوري توسعه استراتژي تعریف زمان در ، یکی از عناصر اصلی سیا ست گذاري

. باشد می اطالعات ( فناوريدر زیر مجموعهIT هاي کاري و )، از سخت افزارهاي متعددي نظیر سرویس دهندگان ، ایستگاه

نظیر استفاده از (برخی کامپیوترهاي بزرگ به همراه دستگاه هاي ذخیره سازي مختلفی ، استفاده می گردد سرویس یا و بوده اطالعات فناوريکامپیوترهاي داخلی که مسئول سرویس دهی به سایر عناصر موجود در بخش

نظیر اینترنت را بر عهده دارند) . علیرغم استفاده گسترده از داده هاي سرویس ارائه مسئولیت که خارجی دهندگاناطالعات ، نرم افزار حضوري چشمگیرتر داشته و اکثر عملیات نسبت فناوريعناصر سخت افزاري در زیر مجموعه

داده شده به این بخش مستلزم استفاده از نرم افزار می باشد. سرویس ها و خدمات گسترده به منظور افزایش کارائی و بهره وري هدف عمده در بخش کاربردهاي اطالعات ، ارائه

در ابعاد متفاوت اجتماعی در یک جامعه اطالعاتی است . در این رابطه با توجه به نقش محوري و حمایت بخش و گسترده اطالعات ، امکان ارائه سرویس ها و خدمات متنوع ، فناوريزیرساخت اطالعات و دستاوردهاي بخش

ئی در بخش کاربردهاي اطالعات ، فراهم می گردد . در بخش کاربردهاي اطالعات ، علیرغم استفاده از سخت اپوی . دهد می تشکیل افزار نرم سازي پیاده و طراحی را افزار ، محور عملیات و هسته اساسی



ت افزار حضوري برجسته دار داشته همانگونه که مالحظه می شود ، در زیرساخت اطالعات علیرغم استفاده از نرم افزار ، سخ بخش از یک هر ایجاد از پس. باشد می برعکس ، اطالعات کاربردهاي و اطالعات فناوري و این وضعیت در بخش هاي

ها بخش سایر با آن ارتباط امکان و ایجاد ارتباطات و اطالعات فناوري ساخت زیر ، ارتباطات و اطالعات فناوري گانه سه هاي بخش سه ایجاد خصوص در الزم تالش که است الزم راستا این در نیل به توسعه همه جانبه وجود خواهد داشت . نظورم به

امکان ، فوق هاي بخش از یک هر در تعلل است بدیهی. شود دنبال ، هدفمند و سیستماتیک ، مستمر صورت به شده اشارهبا مشکل مواجه می نماید. در برخی از کشورها با توجه "و ارتباطات را عمال اطالعات فناوري دستاوردهاي و مزایا از استفاده

به جایگاه گسترده تجهیزات سخت افزاري و ارتباطی در ایجاد زیر ساخت اطالعات ، تمامی تالش انجام شده در جهت توسعه کمتر )العات و کاربردهاي اطالعاتاط فناوري(اطالعات و ارتباطات ، محدود به این بخش بوده و به سایر بخش ها فناوري

از استفاده منظور به را متعددي هاي گزینه و ارتباطی بستر "توجه می گردد . فراموش نکنیم که زیرساخت اطالعات ، صرفا در مضاعفی تالش بایست می و قرارداده جامعه یک شهروندان اختیار در ارتباطات و اطالعات فناوري مزایاي و دستاوردها

ساخت زیر یک وجود بدون "مثال. پذیرد صورت نیز دیگر جانبی هاي زیرساخت ایجاد یا و ها بخش سایر توسعههت ج . داشت نخواهد وجود ، الکترونیکی تجارت همچون مواردي در ارتباطات و اطالعات فناوري مزایاي از استفاده امکان ، قانونی

اطالعات و ارتباطات براي توسعه فناورياستراتژي هاي

اطالعات و ارتباطات در تمامی ابعاد حیات بشري ، جهان به سرعت در حال تبدیل به یک فناوريبه موازات استفاده از جامعه اطالعاتی است . امروزه امکان دستیابی به اینترنت و استفاده از منابع اطالعاتی در تمامی جوامع بشري روندي

اطالعات و فناوريی می نماید و جوامع مختلف هر یک با توجه به زیرساخت هاي متعدد ایجاد شده از مزایاي تصاعدي را طاطالعات و فناوريطی ، قانونی و تربیت نیروي کار آشنا با ارتبا ارتباطات ، استفاده می نمایند. ایجاد زیرساخت هاي

ص است . رشد شکاف دیجیتالی بین کشورهاي توسعه یافته و در ارتباطات ، نمونه هائی از تالش انجام شده در این خصوحال توسعه ، جوامع شهري و روستائی ، شهروندان ماهر و آموزش دیده و فاقد مهارت ، جاي هیچگونه شک و تردیدي در

باقی را اطالعاتی مدرن جامعه یک به نیل براي مناسب رویکردهاي و ها سیاست از تبعیت و رابطه با تدوین استراتژي ها و اطالعات فناوري که اند نموده اذعان موضوع این به متفاوت کشورهاي سیاستگذاران و کارشناسان تمامی. است نگذاشتهراي توسعه در تمامی ابعاد اجتماعی ، اقتصادي ، فرهنگی و سیاسی است . در این راستا اکثر ب الزم پتانسیل داراي ارتباطات

اطالعات و ارتباطات ، تدوین نموده اند . فناوريهاي خاصی را به منظور توسعه کشورها ، استراتژي



اطالعات و ارتباطات : فناوريعناصر کلیدي به منظور تدوین استراتژي توسعه

اطالعات و ارتباطات فناوريبراي استراتژي ملی توسعه )چارچوب(ایجاد یک مدل اطالعات و ارتباطات فناوريایجاد آگاهی الزم در سطوح متفاوت جامعه در خصوص پتانسیل ها و مزایاي متعدد ندکی از ا استفاده امکان ، مناسب ارتباطی زیرساخت یک وجود بدون( مخابراتی ساخت زیر توسعه و ایجاد

)اطالعات و ارتباطات وجود خواهد داشت فناوريدستاوردهاي اطالعات و ارتباطات فناوريامکان دستیابی عموم شهروندان جامعه به زیرساخت ارتباطی و استفاده از مزایاي ي ارائه شده توسط مزایا و ها فرصت از استفاده امکان بدون وجود افراد آموزش دیده و ماهر ،(توسعه منابع انسانی

)اطالعات وارتباطات ، وجود نخواهد داشت فناوري بدون وجود مجموعه قوانین مشخص ، امکان استفاده از فرصت ها و مزایاي ارائه (ایجاد و توسعه زیرساخت قانونی

)اطالعات و ارتباطات نظیر تجارت الکترونیکی ، وجود نخواهد داشت فناوريشده توسط ایجاد استانداردهاي سرمایه گذاري تجاري(ایجاد و توسعه محیط مناسبب براي فعالیت هاي تجاري و اقتصادي ،

)فنی ، پرداخت الکترونیکی ایجاد و توسعه محتوا متناسب با زبان ملی هر کشور امکانات سخت افزاري ، نرم افزاري ، شبکه (اطالعات و ارتباطات فناوريایجاد ، توسعه و حمایت از صنایع مرتبط با

)، مخابراتی اطالعات و ارتباطات به منظور ارزیابی موفقیت استراتژي ها فناوريمونیتورینگ و سنجش مستمر میزان استفاده از

و سیاست هاي تعیین شده

اطالعات فناوري کاربرد الکترونیکی دولتهاي -1 الکترونیکی شهرهاي -2 الکترونیکی آموزش -3 الکترونیکی تجارت -4



مفاهیم سخت افزار، نرم افزار و فناوري اطالعات سیستم کامپیوتري سخت افزار گفته می شود. : به عناصر فیزیکی یکسخت افزار

به برنامه هاي گفته می شود که براي انجام عملیاتی خاص در کامپیوتر اجرا می شوند. نرم افزارها ابزارهاي نرم افزار : سخت افزاري را قادر می سازند که با یکدیگر کار کنند.

ذخیره و پردازش حقایق و ارقام در شکلی سازمان دهی گفته : به کاربرد سخت افزار و نرم افزار برايفناوري اطالعات می شود.

(بر اساس کاربرد و پیچیدگی)انواع کامپیوترها

)Supercomputerابر کامپیوتر ( -1

توانمندي بسیار

قیمت بسیار باال

انجام میلیون ها دستورالعمل در مدت یک لحظه

کاربرد در حوزه هاي تحقیقاتی و مهندسی

وضع هوا پیش بینی

بررسی جریان باد

فشار وارده بر بدنه هواپیما

Mainframeکامپیوترهاي -2

(اشغال فضاي یک اتاق) حجم بسیار باال

استفاده به عنوان سرورهاي اینترنت

کاربرد درشرکت هاي چند ملیتی بزرگ

بانک ها

شرکت هاي بزرگ بیمه

)PCکامپیوترهاي شخصی ( -3

اجزاي کاربردي یک کامپیوتر را در یک مدار مجتمع قرار داد. Intelشرکت 1970در سال را در قالب اولین کامپیوتر شخصی Intelمیکروپروسسور ساخت 1981در IBMشرکت

کاربرد در منازل، دفاتر اداري، مدارس و ... به ثبت رساند.

کامپیوترهاي قابل حمل -4

Laptop : به ابعاد یک کاغذA4 نزدیک است.

Notebook )Palmtop( :ابعاد کوچک به اندازه کف دست

PDA :عدم امکان ارتقاء، استفاده از قلم یا سوزن

کامپیوترهاي شبکه -5

هم با امکان ارتباط و انتقال داده با یکدیگرشبکه : مجموعه اي از کامپیوترهاي متصل به

نیاز به یک کامپیوتر مرکزي به نام سرور



ع کامپیوترهاي شبکه از نوPC یا قابل حمل

سرور شبکه می تواند یکMainframe .باشد

اطالعات گیري اندازه هاي واحد بیت )Bit :(کلمه .دارد نام کند،بیت می نگهداري را 1 یا 0 که حافظه واحد کوچکترین Bit عبارت مخفف Binary

Digit است. نیبل )Nibble :(ًشودمی گفته نیبل یک باشند گرفته قرار هم کنار که بیت 4 يمجموعه به معموال. بایت )Byte :(یک با .دارد نام نیز حرف،بایت نماید،این نگهداري را حرف یک تواند می که بیت 8 از اي مجموعه

.باشد می 255 تا 0 مقادیر داراي ها کاراکتر این.داد نمایش را کاراکتر 256 توان می بایت کیلوبایت )Kilobyte :( آن اختصاري عالمت و است بایت 1024 از اي مجموعه K یا KB کیلوبایت هر.است

.است بیت 8* 1024 مگابایت )Megabyte :(با و است بایت 1024* 1024 مگابایت هر.دارد نام مگابایت کیلوبایت،یک 1024 هر

.است بیت 8* 1024* 1024 با برابر مگابایت هر.شود می مشخص M یا MB اختصاري عالمت گیگابایت )Gigabyte :(اختصاري عالمت با که دارد نام گیگابایت یک مگابایت 1024 هر GB یا G می مشخص

یک.باشد می بایت 1024* 1024* 1024 معادل و است کیلوبایت 1024* 1024 معادل گیگابایت هر.شود .است بیت 8* 1024* 1024* 1024 با برابر گیگابایت

ترابایت )Terabyte :(عالمت با و گویند ترابایت را گیگابایت 1024 از اي مجموعه T یا TB هر.شود می مشخص 1024* 1024* 1024* 1024 ، کیلوبایت 1024* 1024* 1024 ، مگابایت 1024* 1024 معادل ترابایت

.است بیت 8* 1024* 1024* 1024* 1024 و بایت پتابایت )Petabyte :(اختصاري عالمت با و گویند پتابایت را ترابایت 1024 از اي مجموعه P یا PB می مشخص

* 1024 ، مگابایت 1024* 1024* 1024 ، گیگابایت 1024* 1024 ، ترابایت 1024 معادل پتابایت هر.شود* 1024* 1024 و بایت 1024* 1024* 1024* 1024* 1024 ، کیلوبایت 1024* 1024* 1024 .است بیت 8 * 1024* 1024* 1024

اگزابایت )Egzabyte :(آن اختصاري عالمت.دارد نام اگزابایت پتابایت،یک 1024 مجموعه E یا EB است.

بایت 1= بیت 8 هر نیبل 1= بیت 4 هر کیلوبایت 1= بایت 1024 هر مگابایت1= کیلوبایت 1024 هر بایت گیگا 1= مگابایت 1024 هر ترابایت 1= بایت گیگا 1024 هر پتابایت 1= ترابایت 1024 هر اگزابایت 1= پتابایت 1024 هر



اجزاي اصلی یک کامپیوتر شخصی

معمول ترین وضعیت یک سیستم کامپیوتري جزء اساسی با نامCPU حافظه

o RAM o ROM

Motherboard (برد اصلی یا مادر) دیسک درایوها

o فالپی درایو o درایوCD-ROM o درایوDVD o هارد دیسکدرایو

ابزارهاي ورودي و خروجی ابزارهاي جانبی

) واحد پردازش مرکزيCPU(

اصلی ترین جزء یک کامپیوتر مسئول راه اندازي یا اجراي نرم افزارها واحدهاي دیگرCPU

o واحد محاسبه و منطق عملیات مقایسه به صورت ریاضی و منطقی

o ثبت کنترل اطمینان از درستی همه چیز

(وظیفه)دسترسی به حافظه o به منظور قرار دادن داده ها در حافظه و برداشتن داده ها از آن

حافظه

یکی از اجزاي مهم یک سیستم کامپیوتري عدم امکان لمس به مفهوم بیت هاي مشخصی از یک سخت افزار انواع حافظه

o RAM اطالعات را به این حافظه باز ریزپردازنده براي خواندن اطالعات از این حافظه استفاده نموده و

می گرداند. بارگذاري قسمت هایی از سیستم عامل در هنگام روشن شدن در این حافظه بارگذاري اطالعات مربوط به برنامه هاي کاربردي در هنگام اجرا نگهداري داده هاي تولیدي برنامه ها در این حافظه



است. فراراین حافظه استفاده ازUPS براي ذخیره داده ها

o ROM .حاوي برنامه ها و داده هایی که توسط شرکت سازنده وارد شده اند امکان خواندن این داده ها و برنامه ها و عدم امکان تغییر آنها ) فقط خواندنی بودن این نوع حافظه هاRead only( ن از عملکرد صحیح راه انداز سیستم در هنگام روشن شدن (بررسی اجزاي کامپیوتر و اطمینا

آنها) مسئولیت بارگذاري دیگر ملزومات سیستم براي شروع کار مسئولیتBooting

ابزارهاي ورودي

)Keyboardصفحه کلید ( • )Mouseماوس ( •• Trackball )Scannerاسکنر ( • )OMRخواننده عالیم نوري ( • )Bar Code Readerخواننده بارکد ( • )Magnetic Stripsنوار مغناطیسی ( •• Touchpad قلم نوري و لوح گرافیکی •• Joystick )Digital Cameraدوربین دیجیتالی ( • )Microphoneمیکروفن ( •

ابزارهاي خروجی

)VDUواحد نمایش دیداري ( • )Cathode Ray Tubeتونل اشعه کاتدي ( •• LCD )Printerچاپگر ( • )Speakerبلندگو ( •



نرم افزار و انواع آن

دستورالعمل ها یا برنامه هایی که در یک کامپیوتر قابل اجرا هستند.نرم افزار : نامی براي انواع نرم افزار

o نرم افزار سیستم : نرم افزاري براي کنترل عملکرد سخت افزار کامپیوتر o نرم افزار کاربردي : هر برنامه اي براي انجام کار مشخصی

پیدایش نسخه هاي مختلف از یک نرم افزار o : افزایش عدد بعد از اعشار و به صورت رایگان (اشکاالت جزیی)تغییرات کم o (قابلیت بررسی امالیی) تغییرات عمده : افزایش رقم قبل از اعشار

پرداخت مبلغی براي نسخه جدید سازگار بودن با نسخه هاي قدیمی

نرم افزار سیستم عامل

سیستم عامل، مهم ترین نوع نرم افزار در یک کامپیوتر o اتوماتیک در هنگام روشن شدنبارگذاري o وظیفه کنترل تمامی سخت افزارها و اطمینان از عملکرد صحیح اجزاي مختلف o .رابطی است بین کاربر، برنامه ها و سخت افزارهاي کامپیوتر o : نمونه سیستم عاملMS-DOS 2000، 98، 95، 3/1، ویندوز ،XP ... و o برخی از وظایف سیستم عامل

لی (مشخص کردن حافظه داخRAM( انتقال برنامه ها و داده ها بین دیسک وRAM کنترل ابزارهاي ورودي و خروجی Boot کردن (راه اندازي) کامپیوتر گزارش خطاها

رابط گرافیکی کاربر

رابط کاربر : روشی است براي برقراري ارتباط کاربر با کامپیوتر رابط گرافیکی کاربر : شامل سخت افزار و نرم افزار MS-DOS اولین سیستم عامل کامپیوترهاي شخصی ،

o به خاطر سپردن فرامین زیاد o عدم سهولت در به کارگیري آن o دانستن نام فایل براي اجراي یک برنامه o درست تایپ کردن آن o رابط خط فرمانسیستم هاي عامل

رابط گرافیکی کاربراستفاده نسخه هاي مختلف ویندوز از o منوها براي اجراي برنامه ها و انجام وظایفاستفاده از آیکن ها و



o استفاده از عناصري نظیرWindows ،Icons ،Menus وPointers )WIMP( مزیت استفاده از چنین سیستم هایی : اجرا شدن تمامی برنامه ها به روش یکسان ) مهارت هاي قابل انتقالTransferable Skills(

o = تسلط روي دیگر برنامه ها تسلط روي یکی از برنامه هاي کاربردي o مهارت هایی که در تمامی برنامه هاي کاربردي یکسانند

)رابط گرافیکی کاربرGUI اولین محیط نرم افزاري که کاربر می تواند به طور همزمان چند عمل مختلف را انجام ( دهد.

) درایورDriver( o نرم افزارهایی مختص قطعات سخت افزاري مختلف نظیر درایور چاپگر o چندین درایور براي نسخه هاي مختلف یک سیستم عامل

نرم افزارهاي کاربردي

نرم افزار کاربردي o برنامه هاي تولید شده براي انجام عملیات به خصوصی o نظیر محاسبات حقوقی یک شرکت، تغییر و پردازش متن یا انجام ترسیمات مختلف o انواع

ده، نرم افزارهاي محاسباتی و ...با کاربرد عمومی : واژه پردازها، پایگاه هاي دا با کاربرد ویژه

) نرم افزارهاي واژه پردازWord(

به منظور تولید اسنادي نظیر نامه، گزارش، کتاب و مجله ذخیره اسناد تولیدي و استفاده از آنها در آینده امکان انجام عملیات هاي زیر براي کاربر

o تایپ، تصحیح و جابه جایی متن o جایگزینی متنیافتن و o درج تصاویر o کار با جداول و ستون ها o تعیین سر صفحه و پا صفحه سند o تایپ فرمول ها با نمادهاي ریاضی o . . .

) نرم افزار صفحه گستردهExcel(

.به منظور ذخیره و کار با جداولی که در آنها داده هاي عددي نگهداري می شوند قابلیت محاسبات شرطی



مالیاغلب جهت مدل سازي فراهم کردن انجام عملیات هاي زیر براي کاربر

o وارد کردن و نسخه برداري از فرمول هاي پیچیده o تنظیم انواع مختلف نمودار o استفاده از توابع ریاضی از پیش تعریف شده o فرم دهی داده ها o . . .

برنامه هاي پایگاه داده

براي ذخیره و بازیابی اطالعات را سیستم مدیریت پایگاه داده (برنامه هاي پایگاه دادهDBMS.می نامند ( امکان تنظیم جداول داده و پیوند دادن جداول داده تولیدي به یکدیگر جستجو در داده هاي پایگاه داده بر اساس شرایط مورد نیاز امکان نگهداري هزاران رکورد برخی کاربردهاي یک برنامه پایگاه داده

o نگهداري نام و آدرس مشتري ها و مرتب کردن آنها o نگهداري اطالعات مربوط به کاالهاي موجود در یک انبار o نگهداري اطالعات مربوط به دانشجویان یک دانشگاه o نگهداري اطالعات مربوط به کتاب هاي یک کتابخانه

برنامه هاي مرور در وب

در شبکه جهانی وب (نرم افزارهایی که امکان مشاهده صفحاتی را کهWorld Wide Web ،انتشار یافته اند ( فراهم می آورد.

دو نرم افزار اصلی o Microsoft Internet Explorer o Netscape Navigator

(موتور جستجو) تفاوت بین نرم افزارهاي مرور در وب و ابزارهاي جستجو کننده موتور جستجو

o جو را از طریق نرم افزار مرورگر در اختیار کاربر قرار داده یک قطعه نرم افزاري که امکان درج شرایط جست و بعد از انجام جستجو در شبکه جهانی وب، نتیجه را نمایش می دهد.

) نرم افزارهاي نشر رومیزيDTP(

امکان طرح بندي صفحه به همان شکل مورد نیاز امکان ورود متن، دیاگرام و تصویر به فرمت هاي مختلف آسانتغییر فونت نمایش متن در فرمت چند ستونی



قرار دادن متون درون کادر در هر نقطه اي

نرم افزارهاي حسابداري

جهت انجام کارهاي محاسباتی با سهولت بیشتر ) نرم افزارهاي سفارشیBespoke Softwareبراي شرکت هاي بزرگتر ( کمک در نگهداري دفاتر کل و تولید نمودارهاي حسابداري معامالت انجام شده به طور اتوماتیک به دفتر کلانعکاس امکان پردازش سفارشات خرید و فروش

نرم افزارهاي ارایه نمایش به منظور نمایش اطالعات براي افرادي که در یک محل حاضرند نمایش متن، داده هاي عددي، نمودار و تصویر به نمایش در آوردن حرکات ساده ارائه داده هاي صوتی اسالیدها به صورت اتوماتیک یا کنترل شدهارائه

نرم افزارهاي مختلط

حاوي چندین برنامه عمومی نظیر واژه پرداز، برنامه گرافیکی، نرم افزار پایگاه داده، صفحات گسترده و نرم افزارE-mail مقرون به صرفه نرم افزارهاي مختلط

o Microsoft Office o Lotus Smart Suite o Claris Works o Microsoft Works

نرم افزارهاي کاربردي تخصصی

) نرم افزارهاي سفارشیBespoke software( عدم مشاهده آن در فروشگاه هاي نرم افزار طراحی جهت کاربرد و حرفه اي خاص تولید توسط برنامه نویسان یک شرکت نمونه برنامه هاي کاربردي

o مدیریت لیست حقوق o و غیاب کارمندانجداول زمان بندي و کنترل حضور o . . .



شبکه و مزایاي آن

ایجاد شبکه • جهت برقراري ارتباط کامپیوترها با یکدیگر –

مزایاي به کارگیري شبکه ها و دالیل کاربرد آنها • فراهم کردن فضاهایی براي ذخیره اطالعات – فراهم آوردن امکان دسترسی همزمان بیش از یک نفر به یک پایگاه داده – از چاپگرها و ابزارهاي جانبی گران قیمت دیگراستفاده اشتراکی – استفاده اشتراکی از خدمات مخابرات تلفنی (به اشتراك گذاشتن یک مودم) –کنترل سطوح دسترسی افراد مختلف به اطالعات شبکه با استفاده از رمز عبور جهت افزایش ایمنی –

دسترسی به یک فایل

شبکه هاي محلی و سراسري

ساس بزرگی آنهاتقسیم بندي شبکه بر ا • )LANشبکه محلی ( –

کاربران آن نسبتا به یکدیگر نزدیک • همگی آنها در یک اتاق، طبقه یا یک ساختمان •

)WANشبکه سراسري ( – تحت پوشش قرار دادن فضاي جغرافیایی وسیع • فاصله بسیار زیاد کامپیوترها از یکدیگر • تقسیم بندي شبکه بر اساس رسانه ارتباطی بین کامپیوترها •

)LANارتباط توسط سیستم کابل کشی معمولی ( – )WANارتباط توسط سیستم تلفن یا ماهواره هاي مخابراتی ( –

تقسیم بندي شبکه بر اساس تعداد کاربران • )Workgroupگروه کاري ( –

کاربر 50تا 5کوچک بین LANشبکه هاي • )Department LANشبکه هاي متوسط ( –

کاربر 200داراي حدود • بزرگشرکت هاي •

اینترنت

در ایاالت متحده و توسط آژانس پروژه هاي تحقیقاتی پیشرفته 1960استفاده اینترنت براي اولین بار در اواخر دهه • توسط گردانندگان آژانس ARPAnetایجاد •

هدف : دستیابی به شبکه اي جهت ادامه فعالیت در موارد وقوع حمالت اتمی –



اسناد استفاده دانشمندان جهت ذخیره و تبادل • استفاده دانشگاه ها، مؤسسات و سازمان هاي تجاري جهت اشتراك اطالعات • امروزه اینترنت شبکه اي سراسري است براي ارتباط میلیون ها سیستم کامپیوتري به یکدیگر • توسط شخص یا شرکت بخصوصی اداره نمی شود و به فرد خاصی تعلق ندارد • تقسیم بندي خدمات اینترنت •

)E-mailک (پست الکترونی – انتقال فایل – )ebWide World Wشبکه جهانی وب ( –

)Hypertextطراحی سیستم فرامتنی ( • سیستمی براي پیوند دادن و یافتن اسناد موجود در اینترنت –

hypertextمتن •مزبور به آن Hypertextمتن ساده اي است که وقتی کاربر روي آن کلیک می کند، نقطه خاصی که –

پیوند دارد، نمایش می یابد. (حرکت از یک منبع اینترنت به منبع دیگر) WWWتغییر آن به سیستم –

• www نرم افزاري است که امکان جستجو و مشاهده اطالعات را از یکی از وب سایت هاي به خصوص موجود در –

اینترنت فراهم می آورد. )Search Enginesموتورهاي جستجو ( •

و . . . Google ،Yahoo ،Exciteنظیر – امکان جستجوي اطالعات مورد نظر بر اساس لغات کلیدي براي کاربران – پیوند اول 10نمایش –

اینترانت و اکسترانت

خصوصیات o استفاده در شرکت ها یا سازمان ها o (ظاهر شبیه اینترنت) استفاده از فناوري اینترنت براي نمایش اطالعات o اطالعات با نام کاربري و کلمه عبوردسترسی به

) اینترانتIntranet( o شبکه اي داخلی براي استفاده در یک شرکت یا سازمان o هدف : به اشتراك گذاشتن اطالعات و منابع بین کارمندان o در نظر گرفتن سیستم پست الکترونیکی داخلی به عنوان قسمتی از شبکه

) اکسترانتExtranet( o تفاوت آن به اشتراك گذاشتن قسمتی از اطالعات سازمان با نمایندگان خارجی مانند شبیه اینترانت و

شرکاي شرکت، مشتري ها، کارپردازها یا دیگر شرکت ها

ﻢﯿﺣﺮﻟا ﻦﻤﺣﺮﻟا ﷲا ﻢﺴﺑ ﯽﺳرد هوﺰﺟ...

Documents

Transcript of ﻢﯿﺣﺮﻟا ﻦﻤﺣﺮﻟا ﷲا ﻢﺴﺑ ﯽﺳرد هوﺰﺟ...