(USBIK 2019 NEVŞEHİR)

II. ULUSLARARASI SOSYAL BİLİMLER KONGRESİ

II. INTERNATIONAL SOCIAL SCIENCES CONGRESS

TAM METİN KİTABI

FULL TEXTS BOOK

ISBN 978-605-68298-3-3

NEVŞEHİR-TÜRKİYE

2019

Yayına Hazırlayanlar

Dr.Ayhan KUŞÇULU- Elshan GURBANOV

Kongre Tarihleri – Congress Dates

31 Ocak /January - 1,2 Şubat / February 2019

Kongre Yeri – Congress Venue

Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi

Fen-Edebiyat Fakültesi

ISBN 978-605-68298-3-3

Erişime Açıldığı Tarih 12.07.2019

(Bu kitap Elektronik Kitap (Çevrimiçi /Web Tabanlı) olarak yayımlanmıştır)

UYARI: Tam metinlerin içerikleriyle ilgili bütün sorumluluk yazara/ yazarlara aittir. Tam metinlerde yer alan görüş ve düşünceler USBIK 2019 Kongre Bilim Kurulunun, Düzenleme Kurulunun, Danışma Kurulunun veya bu kitabı yayına hazırlayanların düşüncelerini yansıtmaz. Kitabın Yayın Hakları USBIK 2019 Kongre Düzenleme Kuruluna aittir. İzin alınmadan kısmen ya da tamamen alıntı yapılamaz, hiçbir şekilde kopyalanamaz, çoğaltılamaz ve yayımlanamaz

İÇİNDEKİLER / CONTENTS

I

ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİN ETİĞİ:“ÖĞRETİM SÜRECİNDE DAHA ETKİLİ OLMA YOLLARI”

Konferans Tam Metni

Davetli Konuşmacı, HASAN YILMAZ

1

* FEMİNİZMİN SANATA ETKİLERİ BENGÜ BATU 16 * TOPKAPI SARAYI HAREM SEKSİYONU ÇİNİLERİNE GENEL BAKIŞ ZEHRA DUMLUPINAR 27 * MODA VE İLETİŞİM ARACI OLARAK BEBEKLER FADİME GELEŞ 38 * MÜHİMME DEFTERLERİNE GÖRE OSMANLI DEVLETİ’NDE ASKERİ/İDARİ (YÖNETEN) SINIF MENSUPLARININ YAPTIĞI EŞKIYALIK HAREKETLERİ (1626-1631) MİHRİBAN ARTAN 46 * ANADOLU’DA AŞIK KEMİĞİNİN ROLÜ AYBÜKE NACAR 61 * ÇİNLİ BİR SEYYAHIN GÖZÜNDEN XX. YÜZYIL BAŞLARINDA İSTANBUL’DA GÜNLÜK HAYAT AYŞEGÜL EKEM ONUK - İSMAİL DOĞAN 76 * BREXIT KARARININ AB ÜYELİK SÜRECİNDEKİ TÜRKİYE’YE ETKİLERİ OMCA ALTIN 88 * MANTIK İLMİNİN İNSAN TASAVVURU MERKEZİNDE SÜNNETİN YENİDEN TANIMLANMASI SERKAN BAŞARAN 98 * İSLAM İLE LAİKLİK TELİF EDİLEBİLİR Mİ? MUSTAFA ÖZDEN 115 * FİLİSTİN’DEKİ HALK İNANIŞ UYGULAMALARI ÖMER SARAÇ - HEBA ABU-SALİH 128 * RANCİERE’İN DÜŞÜNCESİNDE ESTETİK VE SİYASET İLİŞKİSİ SELDA BIÇAK 140 * KÜRESEL BİR FENOMEN OLARAK IRKÇILIK ZARİNA HAMRAYEVA 147 * ANNELERİN 2-6 YAŞ GRUBU ÇOCUKLARINI EĞİTİRKEN KULLANDIKLARIYÖNTEMLERİN İNCELENMESİ RÜŞTÜ YEŞİL - HASAN YILMAZ - BAZARGÜL CALİLOVA 155

İÇİNDEKİLER / CONTENTS

II

OKUL YÖNETİCİLERİ İLE ÖĞRETMENLERİN STRES DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI SÜLEYMAN DOĞAN - REYHAN KALKAN 175 * MATEMATİK ÖĞRETİMİNDE FELSEFİ BİR PROBLEM: SORU YAZMA KEMAL ÇİNÇİN 190 * FARABÎ’NİN TAHSÎLU’S-SA’ADE ADLI ESERİNİN MODERN ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ MUHAMMED ÜNSAL - UMUT CAN GEZİCİ 198 * DEVLET İLKOKULLARININ YÖNETİCİLERİ İLE ÖZEL İLKOKULLARIN YÖNETİCİLERİNİN STRES DÜZEYLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI SÜLEYMAN DOĞAN - PINAR SELMAN 216 * LİSE MATEMATİK DERSLERİNDE OYUN TEMELLİ ÖĞRENMENİN ÖĞRENCİLERİN DERSE YÖNELİK TUTUMLARINA ETKİSİ İLHAN SARIKAYA - SÜLEYMAN DOĞAN 232 * IRAK'TA KULLANILAN TÜRKMEN TÜRKÇESİYLE KÜRTÇE ARASINDA ORTAK KELİMELER SİHAM ZENGİ 244 * SEBK-İ HİNDÎ ŞİİRİNİN ANLAŞILMASINDA ŞEVKET-İ BUHÂRÎ DÎVÂNI SÖZLÜĞÜNÜN KATKILARI BİLGE KARGA GÖLLÜ 257 * TAYFUN PİRSELİMOĞLU’NUN ÖYKÜLERİ ÜZERİNE TEMATİK BİR İNCELEME EMİNE AYAN 270 * DAKUK AĞZININSES ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME MUNA FAZIL CİHANGİR 279 * GÖSTERGEBİLİMSEL ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİYLE RESİM OKUMASI BENGÜ BATU 292 * ANAMORFİK YANILSAMAYA SAHİP DESENLERİN HALIDAKULLANIMI VE TASARIM AŞAMALARI BAHADIR ÖZTÜRK 307 * 1970’LERDE AVRUPA VE AMERİKA’DA TOPLUMSAL TEMELLİ DUVAR RESMİ HAREKETLERİ HAMDİ GÖKOVA 320 * İSTANBUL’DA VAKIF ÜNİVERSİTELERİNE BAĞLI SANAT FAKÜLTELERİNİN BÖLÜMSEL VE GÜNCEL BAZDA İÇERİKLERİ FIRAT ÇAĞRI KIRMIZIGÜL 337

İÇİNDEKİLER / CONTENTS

III

II. BAYEZİT DÖNEMİNE AİT ENDERUN HAZİNE DEFTERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME SALİHA ÖNEN SARIERİKLİ 347 * KEKOVA SUALTI ARAŞTIRMALARINDA TESPİT EDİLEN DOĞU AKDENİZ VE KİLİKYA KÖKENLİ AMPHORALAR UĞURCAN ORHAN 360 * KENTSEL MUTABAKAT: DÜĞÜM ÇÖZMEYE TEORİDEN BAŞLAMAK ELMASHAN GÖKESAOĞLU - BUŞRA KORKMAZ 380 * DELEUZE VE GUATTARİ’DE ÖZNENİN ŞİZOANALİZİ HAKAN HATAY 391 * ADLARIN KULLANIMI VE AKLISELİM İNSANIN APRİORİSİ BAĞLAMINDA KRİPKE, ADLANDIRMA VE ZORUNLULUK KİTABININ İNCELENMESİ KÜBRA ATALAY 399 * YABANCI BİR DİL OLARAK TÜRKİYE TÜRKÇESİNİ ÖĞRENME UYGULAMALARININ YARARLIĞINA İLİŞKİN ÖĞRENCİLERİN DEĞERLENDİRMELERİ RÜŞTÜ YEŞİL 406 * ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN UZAMSAL BECERİLERİNİN İNCELENMESİ GÜLŞAH GÜRKAN 424 * ORTAOKUL TÜRKÇE ÖĞRETMENLERİNİN DİNLEME BECERİSİNİN GELİŞİMİNE YÖNELİK OLARAK EBA (EĞİTİM BİLİŞİM AĞI) PAYLAŞIMLARI ÜZERİNE GÖRÜŞLERİ CEYDA ÇAYLI 430 * SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMEN ADAYLARININ AKTİF ÖĞRENME KAVRAMINA YÖNELİK METAFORİK ALGILARI AYHAN AKIŞ - BAŞAK KOÇAK 442 * KİM DAHA BENCİL: UYUMSAL, EGOSANTRİK VE PATOLOJİK BENCİLLİĞİN DEMOGRAFİK DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ HASAN YILMAZ - RÜŞTÜ YEŞİL 452 ÖĞRETMENLİK UYGULAMALARININ TÜRKÇE ÖĞRETMENİ ADAYLARININ MESLEKİ GELİŞİMİNE ETKİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ MEHMET FİDAN 461 * AKRAN ZORBALIĞININ İLKOKUL 4. SINIFLARDA FARKLI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ: ADANA İLİ ÖRNEĞİ EBRU BARİK - FİLİZ YURTAL 469

İÇİNDEKİLER / CONTENTS

IV

YAZIM EĞİTİMİMİZ VE SORUNLARIMIZ CELAL DEMİR - EZGİ DADAŞ 482 * YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE TABELALARDAN YARARLANMA: NEVŞEHİR ÖRNEĞİ ERCAN KAÇMAZ - HATİCE SEDA GÜL 495 * TÜRKÇE ÖĞRETMEN ADAYLARININ ELEŞTİREL OKUMA ÖZYETERLİK ALGILARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ M. KÜRŞAD YANGİL - M. YASİR OPUŞ 509 * ORTAOKULDA YÜRÜTÜLEN PROJE ÇALIŞMALARINA YÖNELİK TÜRKÇE ÖĞRETMENLERİNİN GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ALİ GÖÇER - SEVTAP ARSLAN 519 * TÜKETİCİ TEMELLİ MARKA DEĞERİ ALGILAMALARININ KÜRESEL BİR İÇEÇECEK MARKASI ÖRNEĞİNDE ANALİZİ ŞENİZ ÖZHAN 531 * KÜRESELLEŞME, EKONOMİK ENTEGRASYONLAR VE GÜMRÜK BİRLİĞİ MELTEM ÖZTARTAN 542 * PAZARLAMA KARMASI ELEMANLARININ YEŞİL MODA ÜRÜNLERİN PAZARLANMASINA YÖNELİK ETKİLERİ GİZEM ANŞİN GÜRTEKİN 565 * KIRGIZİSTAN DİJİTAL MEDYASINDA ZEYTİN DALI HAREKÂTI PROF. DR. HAMZA ÇAKIR - ÖMER KÜHREVİ 585 * TÜRKIYE’DE ANALOG YAYINCILIKTAN SAYISAL YAYINCILIĞA GEÇİŞ VE İZLEYİCİYE OLAN ETKİLERİ FATİH SÖĞÜT 603 * HERKES İÇİN KÜLTÜREL ÜRETİM: TÜRKİYE’DE TİKTOK UYGULAMASI ÖRNEĞİ ÖZLEM YILDIZ 619 * DİJİTALLEŞME: YENİ SOSYALLİK ÖZLEM ALTUNSU SÖNMEZ - AHMET YILMAZ 633 * TÜRKİYE’DE MERKEZİ VE YEREL DÜZEYDEKİ AKTÖRLERİN EVSİZLİK SORUNUNA İLİŞKİN İZLEDİKLERİ TEMEL POLİTİKA VE STRATEJİLERE İLİŞKİN BİR ANALİZ FERHAT KOÇOĞLU 648

*

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE TOPLUM YARARINA PROGRAM UYGULAMASI: ÖĞRENCİ GÖRÜŞ VE TERCİHLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ÜZERİNE BİR UYGULAM MEHMET LEVENT KOCAALAN - BÜLENT ARPAT 660

İÇİNDEKİLER / CONTENTS

V

POSTMODERNİZM SÜRECİNDE GÖÇ OLGUSUNA İLİŞKİN KÜLTÜR TARTIŞMALARI CANSU IŞIK 666 * OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU OLAN BİREYLERE YÖNELİK BİR GÖNÜLLÜLÜK ÇALIŞMASININ İÇERİĞİNE GENEL BAKIŞ: GÖNÜLLÜ ÇALIŞMA REHBERİ BÜŞRA SUBAŞI YURTÇU - YEŞİM GÜLEÇ ASLAN 675 * SINIF PANOLARI, OKUL DUVAR GAZETELERİ VE OKUL DERGİLERİNİN TÜRKÇENİN ETKİN KULLANIMI AÇISINDAN İŞLEVSELLİĞİNE YÖNELİK ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ ALİ GÖÇER -CEYDA ÇAYLI 682 * CUMHURİYET’İN TARIMSAL KALKINMAYI EĞİTİMLE BULUŞTURMASI-KÖY ENSTİTÜLERİ’NİN TÜRK TARIMINA KATKISI SEVGİ BAYAT 697 * SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARININ FARKLI YÖNLERİYLE KARŞILAŞTIRILMASI MELİS AKAY 710 * KIRGIZİSTAN TURİZM SEKTÖRÜNDE REKLAM AKHMETOVA N.A. - MYRZABEKOVA M.J. 723 * GELENEKSEL TÜKETİCİ ALGISININ YIKILIŞI: ALIŞVERİŞÇİ ( SHOPPER ) KAVRAMININ MARKALAR ÜZERİNDEKİ DEĞİŞİM ETKİSİ SİNEM SORGUÇ 733 * ORTAOKUL ÖĞRENCİLERİNİN BİLİM İNSANI İMAJLARININ İNCELENMESİ GÜLŞAH GÜRKAN 741 * SOSYAL BİLGİLER ÇEVRE EĞİTİMİNDE AFİŞ KULLANIMINAÖRNEK BİR UYGULAMA SALİM UYAR -UFUK KARAKUŞ 751 * KURUMSAL İTİBAR YÖNETİMİNDE YEŞİL PAZARLAMANIN YERİ VE ÖNEMİ MEHNUR BAŞTOPUZ 759 * KIRGIZİSTAN RESMÎ HABER AJANSI ‘KABAR’DA TÜRKİYE’DE YAPILAN 24 HAZİRAN SEÇİMLERİNİN TEMSİLİ HAMZA ÇAKIR - ADİL AKTAŞ 770 * YETENEK YÖNETİMİ FULYA MISIRDALI YANGİL 788 * NİĞDE’NİN TARİH VE KÜLTÜR KARINCALARI-2 PROJESİNE KATILAN ÖĞRENCİLERİN BİLİM GÜNLÜKLERİNİN İNCELENMESİ AHMET KILIÇ 796

İÇİNDEKİLER / CONTENTS

VI

SURİYELİ MÜLTECİLERİN İHTİYAÇLARININ DEĞERLENDİRMESİ MUHAMMET EMRE SARAÇ - KÜBRA ÖZKAN DEMİR - SERTAÇ ŞİPKA 810 * ESKİ (2011) VE YENİ (2017) COĞRAFYA DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMLARININ KARŞILAŞTIRILMASI YAVUZ DEĞİRMENCİ 823 * LİSELERDEKİ ÖĞRENCİ KULÜPLERİ HAKKINDA ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ ( KANDIRA ANADOLU LİSESİ ÖRNEĞİ) DİLEK SARIKAYA 833 * TÜRKİYE’DE ENGELLİ BİREYLERE YÖNELİK LİSE SONRASI YAŞAM İÇİN GEÇİŞ PLANLAMA SÜRECİ VE YURTDIŞIÖRNEKLERİNİN İNCELENMESİ HASAN H. TOPRAK - ERKAN EFİLTİ 848 * BEŞİNCİ SINIF ÖĞRENCİLERİNİN KUVVETİN ÖLÇÜLMESİ VE SÜRTÜNME ÜNİTESİNDEKİ KAVRAM YANILGILARININ NEDENLERİ İLE BELİRLENMESİ SALİH GÜLEN 864 * HELİKOPTER EBEVEYN TUTUMLARI VE ÇOCUKLARIN BOYUN EĞİCİLİK ÖZELLİĞİ ÜZERİNDE ETKİSİ HASAN YILMAZ 880 * İŞ GÜVENLİĞİ KÜLTÜRÜ DEĞİŞKENİ VE ÇALIŞANLAR ARASINDAKİ İLİŞKİLER:İNŞAAT SEKTÖRÜ ÖRNEĞİ TÜRKER TOPALHAN - MESUT DURGUT 891 * TEMEL ULUSLARARASI TİCARET GÖSTERGELERİNE GÖRE HOMOJEN ÜLKE GRUPLARININ BELİRLENMESİ ERCAN YAŞAR 902 * ÜRETİM İŞLETMELERİNİN YÖNETİM MUHASEBESİ UYGULAMALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ: 2016 YILI VERİLERİNE GÖRE İSO İLK 500 LİSTESİNDE YER ALAN GIDA MADDESİ ÜRETEN İŞLETMELERE YÖNELİK BİR UYGULAMA HALİL AKMEŞE - SERCAN ARAS -ALİ ILGAZ 914 * KAYSERİ İLİNDE KIRSAL GENÇ NÜFUS DEĞİŞİMLERİNİN KIRSAL MİRASIN KORUNMASIBAĞLAMINDA NİCELİKSEL ANALİZİ SEDA ÇALIŞIR HOVARDAOĞLU - OZAN HOVARDAOĞLU 932 * OTEL LOBİLERİNİN İÇ MİMARİ TASARIM ÖZELLİKLERİ AÇISINDAN İRDELENMESİ: KOCAELİ OTELLERİ ÖRNEĞİ SEÇİL BİLGİN - DENİZ DEMİRARSLAN 947 * DİNİ İNANÇLARIN GASTRONOMİ DENEYİMLERİ ÜZERİNE ETKİSİ:KAPADOKYA ÖRNEĞİ BEYZA UYANIK - MELEK YAMAN 962 * HALK HEKİMLİĞİ KAPSAMINDA OCAK KÜLTÜRÜ: KARAMAN ÖRNEĞİ MİNE ARSLAN 978

İÇİNDEKİLER / CONTENTS

VII

KIZILCAHAMAM İLÇESİNDEKİ ŞİFALI SULAR: SIĞIRCIK SUYU ÖRNEĞİ AKİF DİREN 991 * İNTERNET BAĞIMLILIĞI VE YALNIZLIK ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ ÖZGÜR DEMİRCİ SEYREK - ERCÜMEND ERSANLI 1002 * ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN ANNELERİN NORMAL GELİŞİM GÖSTEREN ÇOCUKLARIYLA İLETİŞİMLERİNİN İNCELENMESİ M. ABDULBAKİ KARACA -ERKAN EFİLTİ 1013 * EŞİN BELİRLİ BİR TAŞINMAZI ÜZERİNDE TASARRUF YETKİSİNİN SINIRLANDIRILMASINA İLİŞKİN ŞERH İLE AİLENİN EKONOMİK VARLIĞININ KORUNMASI ZEYNEP NUR SUBAŞI 1024 * CEDİTÇİ ABDURRAUF FITRAT’IN TÜRKİYE’DEKİ EDEBİ FAALİYETİ SHOKHRUKHBEK OLIMOV 1041 * EUROVİSİON ŞARKI YARIŞMASI VE KÜLTÜREL SEMBOLLER DİLAY NAKIŞ 1054 * FAHREDDÎN-İ IRÂKÎ DİVANI’NDA PEYGAMBERLER PELİN SEVAL ÇAĞLAYAN ESEN 1068 * MEVLÂNÂ VE BİR GAZELİNİN İNCELEMESİ ESENGÜL UZUNOĞLU SAYIN 1087 * LANGUAGE IN CULTURAL CONCEPTUALIZATIONS GULNARA KARBOZOVA-AKSULU İBRAİMOVA

1100 * KAŞ İLÇESİ YERLEŞME ADLARI ÜZERİNE AYSUN GÜNDÜZ ÖNAL 1106 * TARİHİ KAYNAKLARIN KARMAŞIK SÖZDİZİMSEL BÜTÜN BAĞLAMINDA ARAŞTIRILMASI SEKİNE ŞERİFOVA 1122 * 8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN BİLİMSEL EPİSTEMOLOJİK İNANÇLARI VE MATEMATİK ÖZYETERLİLİK ALGILARININ MATEMATİK BAŞARISI İLE İLİŞKİSİ MUSTAFA GÜÇLÜ -ÖMER FARUK ŞAHİN - YALÇIN DİLEKLİ 1132 * ANNE BABA TUTUMLARININ ÖĞRENCİLERİN MATEMATİK DERSLERİNDEKİ AKADEMİK BAŞARILARINA ETKİSİ MUSTAFA GÜÇLÜ - Ö. FARUK ŞAHİN 1151

İÇİNDEKİLER / CONTENTS

VIII

ETKİN VATANDAŞLIK ÖĞRETİMİ ALAN 5. SINIF SOSYAL BİLGİLER ÖĞRENCİLERİNİN VATANDAŞLIK İLE İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN ANALİZİ SEZGİN ELBAY 1159 * KIRIK CAMLAR TEORİSİ VE SAĞLIK YÖNETİMİ ALANINDA UYGULANABİLİRLİĞİ HÜLYA DİĞER 1173 * RUMİNATİF DÜŞÜNCE BİÇİMİ VE ÜSTBİLİŞSEL MODEL AÇISINDAN DEPRESYONUN İNCELENMESİ ÜZERİNE BİR DERLEME ROJİN YAZAR 1188 * EŞE YABANCILAŞMA ÖLÇEĞİ (EYÖ): GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI AHMET AKIN -BETÜL MORALI 1198 * İNTERNET ÜZERİNDEN YAPILAN ARTIRIM USULÜYLE SATIŞ SÖZLEŞMESİ ZEYNEP NUR SUBAŞI 1203 * YOKSULLUK NAFAKASININ KOŞULLARI OĞUZ ERSÖZ 1227 * ERBİL YÖRESİNDE TÜRKMEN ANLATILARI İÇİNDE "DUA MOTİFİ" NAZNAZ TAWFEQ 1238 * ASIL KAHRAMAN KİM: KAHRAMANLIKÇI HEYECANSAL DEĞERLENİŞ ODAĞINDAUNUTKAN AYNA ALPTUĞ TOPAKTAŞ 1252 * CENGİZ AYTMATOV’UN “TOPRAK ANA” ROMANINDA İŞLENEN KADIN MOTİFLERİ VE “TOLGONAY” ZEHRA IŞIK 1261 * AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ'NDE YAŞAYAN SİYAHİ KADINLARIN YOKSULLUĞU İLE TÜRKİYE'DE YAŞAYAN ROMAN KADINLARIN YOKSULLUĞUNUN KIYASLANMASI AYŞE ŞEYMA TURGUT 1273 * LEXICAL-SEMANTIC PARADIGMS OF MODERN RUSSIAN SYNONYMS ZHADYRA ZHUMAGULOVA - RAHİYA UMIRBEKOVA 1286 * YAZILI ANITLAR VE AZERİ AĞIZLARINDA AKRABALIKİLİŞKİLERİ BİLDİREN KELİMELER KÜBRA KULİYEVA - HEMİDE KULIYEVA 1302 * ERDEMLİ DEVLET: FÂRÂBÎ İLE İBN RÜŞD ARASINDA MUKAYESE MEHMET MURAT KARAKAYA 1310 * EŞ SEÇİMİNDE AİLENİN ROLÜ ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI AHMET AKIN - BEYZA ÜSTAL 1318

İÇİNDEKİLER / CONTENTS

IX

GENÇLER ARASINDA SOSYAL MEDYA KULLANIMI VE YALNIZLIKARASINDAKİ İLİŞKİNİ İNCELENMESİ SERKAN VOLKAN SARI - MUSTAFA ŞAHİN 1322 * BOŞANMA KAYGISI ÖLÇEĞİ: GEÇERLİLİK VE GÜVENİLİRLİK AHMET AKIN - BELKIS GÜNEŞ KAHRİMAN 1333 * İNSAN HAKLARI HUKUKU KAPSAMINDA AZINLIK HAKLARININ ÖNEMİ VE MAKEDONYA ANAYASASINDAKİ YERİ AZAM KORBAJRAM 1338 * KAYIP ARANIYOR’U NEVİN’İN TOPLUMSAL CİNSİYETİ,AYKIRILIĞI VE ARAYIŞLARI ÜZERİNDEN OKUMAK ESRA DOLAN 1351 * ÇİN’İN TEK KADIN HÜKÜMDARI WU ZETİAN VE TANG DÖNEMİNDE KADININ YÜKSELİŞİ FATMA ECEM CEYLAN- MUKADDES CİHANYANDI 1359 * BANKA ÇALIŞANLARININ KADIN YÖNETİCİLERE YÖNELİK TUTUMLARININ İNCELENMESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA SUNA KÖSE - YELİZ MOHAN BURSALI 1372 * TÜRK KÜLTÜRÜNDE KADININ YERİ VE ÖNEMİ: DİLŞAD HATUN ÖRNEĞİ ÖZLEM SALMAN 1390 * ADELBERT VON CHAMISSO’NUN “PETER SCHLEMIHL’İN OLAĞANÜSTÜ ÖYKÜSÜ” ADLI UZUN HİKÂYESİNDE “GÖLGE” METAFORU ŞENAY KIRGIZ 1403 * FERZAN ÖZPETEK’İN İSTANBUL KIRMIZISI ADLI ESERİ VE FİLM UYARLAMASI ÜZERİNE BİR İNCELEME YASİN ONUR ULUDOĞAN 1415 * ROMAN KARAKTERİNİN OKUYUCUYA TAKDİMİ ETHEM DEMİR 1426 * VATAN SEVGİSİ HİKȂYESİNDE GURBET DUYGUSU MENAL ALİ HÜSEYİN 1436 * FATİH WILLIAM’IN İNGİLTERE TAHTINA OTURMASI VE BU DÖNEMDEMEYDANA GELEN İSYANLAR MURAT HANAR 1451 * ORTA ÇAĞ DOĞU VE BATI DÜNYASINDA KADIN ÖRGÜTLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI: BACIYAN-I RUM VE BEGİNLER ÖRNEĞİ SEDAT SAYIN 1465

İÇİNDEKİLER / CONTENTS

X

ÖĞRETMENLERİ DESTEKLEYİCİ OKUL MÜDÜRÜ TUTUM VE DAVRANIŞLARININ BELİRLENMESİNE YÖNELİK NİTEL BİR ARAŞTIRMA BAHADIR GÜLBAHAR 1474 * OKUL MÜDÜRÜ İLE ÖĞRETMENLER ARASINDAKİ İLETİŞİMİ ETKİLEYEN ETKENLERİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK NİTEL BİR ARAŞTIRMA BAHADIR GÜLBAHAR 1486 * ÇİZİMLERLE DESTEKLENMİŞ FEN EĞİTİMİNİN ORTAOKUL 8. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN AKADEMİK

BAŞARILARINA VE GÖRSEL MATERYALLERİ ANLAMALARINA ETKİSİ İREM SURİ KÖKSAL - PROF. DR. FATMA ŞAHİN 1496 * ORTAOKUL MATEMATİK ÖĞRETİMİNDE KAVRAMSAL ÖĞRENMENİN ÖĞRENCİLERİN BAŞARISI VE TUTUMU ÜZERİNE ETKİSİ EZGİ USTA - DUYGU GÜR ERDOĞAN - SUBHAN EKŞİOĞLU 1512 * REKLAMDA YENİ BİR YAPIBOZUM TÜRÜ OLARAK “SUBVERTISING” HANDE BİLSEL 1530 * KEMAL TAHİR’İN DEVLET ANA ROMANINDA TÜRK TOPLUMUNUN SOSYAL/SİYASAL/EKONOMİK İZLEKLERİ ENSAR YILMAZ 1539 * NEV’Î DİVANI’NDA TARİHÎ, DİNÎ, MİTOLOJİK VE EFSANEVÎ ŞAHSİYETLER VE BUNLARIN KULLANIMI ÜZERİNE SEDANUR DİNÇER ARSLAN 1550 * BELEDİYELERDE KURUM İÇİ KATILIMCILIĞIN VE İLETİŞİMİN GELİŞTİRİLMESİNE YÖNELİK BİR UYGULAMA: FİKİRPEREST ONUR KEMAL YILMAZ 1576 * RIFAT ILGAZ’IN PİJAMALILAR ROMANINDAHASTA-HEKİM-HASTANE İLİŞKİLERİ ENSAR YILMAZ - ŞEVVAL VATANSEVER 1588 * SANATIN FELSEFİ VE SOSYAL DEĞERLERİ NİGAR ASKEROVA 1596 * ÂŞIK GARİP DESTANINDA GURBET VENERAMUSTAFAYEVA 1605 * TRT’NİN BİRLİK BERABERLİK BAĞLAMINDA MARAŞ OLAYLARI DÖNEMİNDE 1978 ARALIK AYI TOPLUMSAL ÇAĞRISI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME MUSTAFA KILINÇ 1621 *

İÇİNDEKİLER / CONTENTS

XI

SAĞLIK HİZMETLERİNİN SUNUMUNDA KAMU ÖZEL ORTAKLIĞI SÖZLEŞMELERİ AYNUR HASOĞLU 1627 * KATILIMCI HİPERMETİNSEL SÖZLÜKLERİN HABER MEDYASI İÇERİĞİNDEKİ İZDÜŞÜMÜ: EKŞİ SÖZLÜK ÖRNEĞİ SEZER AHMET KINA 1635 * SINIF ÖĞRETMENİ ADAYLARININ ÖĞRETMENLİK MESLEĞİ VE SINIF YÖNETİMİNE İLİŞKİN YETERLİK ALGILARI ÖZGE METİN ÇAPAR - SÜLEYMAN ALĞAN- M. SENCER BULUT ÖZSEZER-KAMURAN TARIM 1657 * ÇİN’İN EN SEÇKİN VE ROMANTİK ŞAİRİ: Lİ BAİ ESRA DOĞANAY 1686 * SOSYOLOJİK AÇIDAN SAĞLIK VE KÜLTÜR ETKİLEŞİMİ BAĞLAMINDA SAĞLIK–HASTALIK ALGISININ TOPLUMSAL REFERANSLARINI ANLAMAYA YÖNELİK BİR ÇALIŞMA HAKKI KALAYCI 1697 * JAPONCADAKİ “AD+GA/Nİ/WO İLGECİ+SURU” YAPILARI İLE KULLANILAN ADLAR VE BU YAPILARIN TÜRKÇEYE YANSIMALARI ÜMMÜHAN ÇİFTÇİ 1711 * KORE’NİN HASAT BAYRAMI (추석) ÇUSOK’A DAİR NİHAN KARAKUŞ HARMANCI 1720 * 신라왕실에나타난여성의독특한지위와역할 ŞİLLA KRALIĞINDA KADININ YEGÂNE KONUMU JUNG HYE LEE 1730 * 외국인근로자의한국어와한국사회이해교육에대한노력 ENDEAVOR FOR KOREAN LANGUAGE EDUCATION AND KOREAN SOCIETY UNDERSTANDING EDUCATION OF FOREIGN WORKERS YUN HYANGHEE 1747 * 외국인근로자의한국어와한국사회이해교육에대한노력 ENDEAVOR FOR KOREAN LANGUAGE EDUCATION AND KOREAN SOCIETY UNDERSTANDING EDUCATION OF FOREIGN WORKERS SANGKYOUNG PARK 1756 * 핵심어분석을통한한국어학습자의연결어미사용양상연구 A STUDY ON THE KOREAN LEARNERS’ USE OF CONNECTIVE ENDINGS THROUGH KEYWORD ANALYSIS MIYEON BAE 1773

KURULLAR- COMMITTEES

XII

KONGRE DANIŞMA KURULU -CONSULTATİVE BOARD

PROF. DR. GAFFARMEHDİYEV

PROF. DR. HUANG XİAOYİNG

PROF. DR. SİHAM ZENGİ

KONGRE ONUR BAŞKANI - HONOR PRESİDENT PROF. DR. MAZHAR BAĞLI

KONGRE BAŞKANLARI - PRESIDENTS OF CONGRESS PROF. DR. ERDOĞAN ÇİÇEK - PROF. DR. H. ABDULLAH ŞENGÜL

DANIŞMA KURULU BAŞAKANI-PRESIDENT OF CONSULTATİVE BOARD PROF. DR. S.GÖKSEL TÜRKÖZÜ

DÜZENLEME KURULU BAŞKANI - PRESIDENT OF ORGANISING COMMITTEE DR. AYHAN KUŞÇULU

DAVETLİ KONUŞMACILAR DOÇ. DR. HASAN YILMAZ

AHMET BALIBEY

USBIK 2019 DÜZENLEME KURULU -ORGANISING COMMITTEE

ASST. PROF.DR. MELEK KABA (BAŞKAN YARDIMCI - DEPUTY PRESIDENT)

LECTURER ELSHAN GURBANOV (BAŞKAN YARDIMCI - DEPUTY PRESIDENT)

ASST. PROF.DR. GONCA VAROĞLU

ASST. PROF.DR. MESUT BALIBEY

ASST. PROF. DR. SEMİNE İMGE AZERTÜRK

ASST. PROF. DR. ÜMMÜHAN ÇİFTÇİ

DR. FATMA ECEM CEYLAN

DR. NURKHODZHA AKBULAEV

LECTURER SHUİCHİ KUCHİKATA

LECTURER ELHAN ALLAHVERDİYEV

LECTURER MENAL ALİ HÜSEYİN

LECTURER MUNA FADHİL CİHANKHEER

RESARCH ASİSSTANT NİHAN KARAKUŞ HARMANCI

RESARCH ASİSSTANT SEMA GÖKENÇ GÜLEZ

KURULLAR- COMMITTEES

XIII

BİLİM KURULU /BOARD OF SCİENCE (YABANCI- FOREGIN)

PROF. DR. ANAR İSGENDEROV

PROF.DR. CHO EUN SUK

PROF.DR. ÇOBAN HIDIR ULUHAN

PROF.DR. FERDA ESEDOV

PROF.DR. GAFFAR MEHDİYEV

PROF.DR. EMİR İÇHEM

PROF.DR. HUANG XİAOYİNG

PROF.DR.KARLİGASH AŞİRHANOVA

PROF.DR. KUGİNUKİ TORU

PROF.DR. NASRULLA MEMMEDOV

PROF.DR. NİGAR ASKEROVA

PROF.DR. NEVİN BAHADIR BABAN

PROF.DR. SİHAM ZENGİ

PROF.DR.SUNDUS M.ALİ AL-UBAİDY

PROF.DR. TOFİQ ABDÜLHASANLİ

PROF. DR.TOFİQ NECEFİ

PROF.DR.YOO JUNG SUK

PROF.DR. ZAUAL IONOV

ASSOC. PROF. DR.ABDULAZEEZ MOHSİN SALMAN

ASSOC. PROF. DR. ELHAN AZİZOV

ASSOC. PROF. DR. GATİBE GULİYEVA

ASSOC. PROF. DR. GORAN SELAHADDİN SHOKUR

ASSOC. PROF. DR. HU YATİAN

ASSOC. PROF. DR. HÜSEYİN ŞAHBAZ

ASSOC. PROF. DR. I-HUİCHENG

ASSOC. PROF. DR. KAMALA GAHRAMANOVA

ASSOC. PROF. DR. KULİYEVA KUBRA

ASSOC. PROF. DR. LAN-YA TSENG

ASSOC. PROF. DR. METANET MEMMEDOVA

ASSOC. PROF. DR. NECDET YAŞAR BAYATLI

ASSOC. PROF. DR. PEİ-LİN Lİ

ASSOC. PROF. DR. SPARTAK KADİU

ASSOC. PROF. DR. VAHİDE CAFERZADE

ASSOC. PROF. DR. WU CHUNHUİ

ASSOC. PROF. DR.YU KARİ YOSHİHARA

ASSOC. PROF. DR. XHEMİLE ABDİU

ASST. PROF. DR.IBTİHAL AL-TAMEEMİ

ASST.PROF.DR. MAHDİ I.KAREEM AL-UTBİ

ASST.PROF.DR. MİYACHİ ASAKO

ASST.PROF.DR. RİHAB ABDULJALEEL SAEED ALATTAR

DR.ALİ ARİF FADHİL

DR. AYGÜN ALİZADE

DR. ASHIRKHANOVA KARLYGASH

DR. HAZİM BURHAN MUSTAFA

DR. HEYBET HEYBETOV

DR. İLKİN ALİMURADOV

DR. JYUNG HYE LEE

DR.KİYOKO İTO

DR. MATANAT AMRAHOVA

DR.TERANE HÜSEYİNBALAYEV

KURULLAR- COMMITTEES

XIV

BİLİM KURULU /BOARD OF SCİENCE (YERLİ - LOCAL)

PROF.DR. AHMET MERMER

PROF. DR. ALPER ASLAN

PROF. DR. ARİF SARIÇOBAN

PROF. DR. BİLAL KUŞPINAR

PROF.DR. BÜLENT OKAY

PROF. DR. FATMA GÜL CİRHİNLİOĞLU

PROF.DR. ABDULLAH ŞENGÜL

PROF.DR.HAKAN AYDIN

PROF.DR. HASAN ALİ ŞAHİN

PROF.DR.MUHİTTİN ELİAÇIK

PROF.DR. MUSTAFA ŞANAL

PROF.DR. NURİYE GARİPAOĞLU

PROF. DR. ÖZDEN ZEYNEP OKTAV

PROF. DR. RECEP DİKİCİ

PROF. DR. YAVUZ KARTALLIOĞLU

PROF. DR. YILDIZ KARAGÖZ YEKE

PROF. DR. ZÜLFİKAR DURMUŞ

ASSOC. PROF. DR. ADEM ÇATAK

ASSOC. PROF. DR.DUYGU EREN

ASSOC. PROF. DR. GÜNİL ÖZLEM AYAYDIN CEBE

ASSOC. PROF. DR. HASAN YAVUZER

ASSOC. PROF. DR. HATİCE KÖROĞLU TÜRKÖZÜ

ASSOC. PROF. DR. HİKMET ZEKİ KAPÇI

ASSOC. PROF. DR. HÜSEYİN ŞAHBAZ

ASSOC. PROF. DR. İBRAHİM İLHAN

ASSOC. PROF. DR. LEYLA KAHRAMAN

ASSOC. PROF. DR. MUSTAFA GÜÇLÜ

ASSOC. PROF. DR. MUSTAFA KOÇER

ASSOC. PROF. DR. OĞUZ ÖCAL

ASSOC. PROF. DR. ÜMMÜHAN TÜRKYILMAZ

ASST. PROF. DR. FİKRET YAZICI

ASST. PROF. DR. SERDAR SAYGILI

ASST. PROF. DR. MUHAMMED FAZIL HİMMETOĞLU

ASST. PROF. DR. AYTAÇ ÖREN

ASST. PROF. DR. OSMAN ASLANOĞLU

ASST. PROF. DR. MELEK KÖRÜKÇÜ

ASST. PROF. DR. ERAY YAĞANAK

ASST. PROF. DR. İLHAN GÜLLÜ

ASST. PROF. DR. FATMANUR ÖZEN

ASST. PROF. DR. HATİCE DOĞAN

DR. NURULLAH SAT

DR. NURKHODZHA AKBULAEV

270

TAYFUN PİRSELİMOĞLU’NUN ÖYKÜLERİ ÜZERİNE TEMATİK BİR İNCELEME

Emine AYAN*

ÖZET

1959 yılında Trabzon’da dünyaya gelen Tayfun Pirselimoğlu, çok yönlü kişiliği ile öne çıkan bir

sanatçıdır. Sanat camiasında adı daha çok sinema ile birlikte anılan; ancak edebi faaliyeti

bağlamında da yadsınamayacak denli üretken bir yazar olduğu anlaşılan Pirselimoğlu,

Ortadoğu Teknik Üniversitesi’ndeki eğitiminin ardından Hochschule für Angewandte Kunst’ta

(Viyana Uygulamalı Güzel Sanatlar Akademisi) resim ve gravür eğitimi almış, yurt içi ve yurt

dışında çeşitli sergiler açmış, kurucuları arasında yer aldığı Akademia Genius’ta senaryo yazımı,

sinema ve resim üzerine dersler vermiş, Viyana, Atina ve Ankara’da sinema alanında atölye

çalışmalarında bulunmuştur. Yazar, 1992 yılında yazdığı Otel isimli bir senaryo ile başladığı

sanat hayatına Dayım (1999), II. Silenzio e’doro (Sükut Altındır) (2002), Hiçbiryerde (2002),

Rıza (2007), Pus (2009), Saç (2010), Ben O Değilim (2013) adlı filmlerinin yanısıra; Çöl

Masalları (1996), Kayıp Şahıslar Albümü (2002), Malihulya (2003), Şehrin Kuleleri (2005),

Kerr(2014), Çölün Öbür Tarafı (2018) adlı altı romanı ve Otel Odaları (2009), Harry Lime’ın En

Yeni Hayatları ya da Üçüncü Adama Övgü (2012) adlı iki öykü kitabıyla devam etmiştir. Bu

bildiride Pirselimoğlu’nun adı geçen iki öykü kitabında yer alan öyküler tematik bir incelemeye

tabi tutularak öykülerdeki ana izlek açığa çıkartılacak ve böylece yazarın öykülerinde inşa

ettiği anlatı dünyasından hareketle Pirselimoğlu’nun öykü dünyasına ışık tutulacaktır. Tayfun

Pirselimoğlu’nun öyküleri üzerine yapılacak kapsamlı bir içerik analizi ile yazarın öykücü

kimliğini ana hatları ile ortaya koymak bildiride ulaşılması amaçlanan temel hedeftir.

Anahtar Kelimeler: Tayfun Pirselimoğlu, Otel Odaları, Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da

Üçüncü Adama Övgü, hikâye, izlek.

*Arş. Gör. Dr. Çukurova Üniversitesi,Fen Edebiyat Fakültesi, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü,

eayan333@gmail.com

271

271

A THEMATIC INVESTIGATION ON TAYFUN PIRSELIMOĞLU'S STORIES

Abstract

Tayfun Pirselimoğlu born in 1959 in Trabzon is an artist who stands out with his versatile

personality. Pirselimoğlu, whose name is mostly refered with cinema; but is also understood to

be a productive writer who cannot be denied in the context of his literary activity, after

studying at the Middle East Technical University, studied painting and gravure at the

Hochschule für Angewandte Kunst (Vienna Applied Fine Arts Academy), held many exhibitions

in Turkey and abroad, gave lectures on screenwriting, cinema and painting at Akademia

Genius of which he is one of the founders, participated in workshops in the field of cinema in

Vienna, Athens and Ankara. The writer who is started his artistic career in 1992 with a script

called Otel, continues his career with his films called Dayım (1999), Sükut Altındır (2002),

Hiçbiryerde (2002), Rıza (2007), Pus (2009), Saç (2010), Ben O Değilim (2013); as well as his

six novels called Çöl Masalları (1996), Kayıp Şahıslar Albümü (2002), Malihulya (2003), Şehrin

Kuleleri (2005), Kerr(2014), Çölün Öbür Tarafı (2018) and his two story books called Otel

Odaları (2009), Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da Üçüncü Adama Övgü (2012). In this paper,

the main theme will be revealed in the stories with subjecting to the stories to a thematic

analysis in the two story books of Pirselimoğlu and thus from the narrative world that the

writer built in his stories, the story world of Pirselimoğlu will be illuminated. To reveal the

storyteller identity with the main lines of Tayfun Pirselimoğlu with a comprehensive content

analysis on the stories of the writer’s is the main purpose of the paper is intended to be

reached.

Keywords: Tayfun Pirselimoğlu, Otel Odaları, Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da Üçüncü

Adama Övgü, story, theme.

1. GİRİŞ

Sanat dünyasında yönetmen, yazar ve ressam kimliği ile dikkat çeken Tayfun Pirselimoğlu,

başta sinema olmak üzere resim ve edebiyat alanında gerçekleştirdiği faaliyetleri ile sanatsal

alana katkı sunan bir isimdir. “Sanatın birkaç dalıyla iç içe” (Şahin Hamidi, 2014) bir sanatçı

olan ve sinemayı resim ve edebiyatı kapsayan (Karaburç, 2014) bir sanat dalı olarak alımlayan

Pirselimoğlu, “bir hakikat inşası” (Öztürk, Bütev, 2017: 221) olarak nitelendirdiği sinemanın

kollektif bir iş, edebiyatın ve resmin ise sanatçının tamamen kendi başına cenk ettiği bir alan

(Karaburç, 2014) olduğu kanaatindedir. Edebiyatı ve resmi kendisi için bir sığınak (Karaburç,

2014) addeden sanatçı, bu iki sanat dalının sinemadan ayrıldığı çizgiye şu cümleleri ile işaret

etmektedir:

272

272

Asıl olarak yönetmenlik yapıyorum ben ve sinema bütün bu sanat dallarının içinde bir

amalgam halinde bulunan bir alan. Sinema; biraz resim, biraz edebiyatla birlikte diğer

disiplinleri ve her şeyi kapsadığı için bunun özellikle çok faydasını gördüğüm kesin. Edebiyat

ise elinizin çok serbest olduğu . . . geniş bir alan. O nedenle edebiyat biraz kaçtığım bir yer.

Resim de biraz öyle . . . Sinema bütün bunların dışında; sizin dışınızda da bir sürü unsurun yer

aldığı bir alan. Bir filmin arkasında belki bin kişi oluyor. Ama resim yaparken ya da yazarken

bir başınasınızdır ve bunun getirdiği hem büyük bir rahatlık hem de büyük bir sıkıntı söz

konusudur. Çünkü oradaki mücadeleniz direkt kendinizledir. Bu konuda resimle edebiyatı bir

tarafa ayırıyorum (Şahin Hamidi, 2014).

Sanatsal tutumu bağlamında okuyucuyu ve izleyiciyi soru sormak zorunda bırakan bir

edebiyatı ve sinemayı (Öztürk, Bütev, 2017: 223) önceleyen; bu yönü itibariyle Umberto

Eco’nun Açık Yapıt’ındaki (Eco, 2001) görüşlerini önemsediği anlaşılan Pirselimoğlu’nun, sanat

yapıtının alımlanma sürecinde okurun oynadığı role büyük bir önem atfettiği görülür. Öyle ki

sanatçı kendisiyle yapılan bir söyleşide Eco’dan hareketle yazarın, okurun ve eserin taşıdığı

niyete (Öztürk, Bütev, 2017: 221) işaret etmiş; sinemadan yola çıkarak sanat yapıtından

üretilecek anlamların izleyicinin hakikat tasavvuru ile alakalı olduğuna (Kabadayı vd., 2018:

209) dikkat çekmiştir. Dolayısıyla Pirselimoğlu, okuru metinde söz sahibi kılan bir sanatçıdır:

. . . Metin sizi bir yere götürür. Götürdüğü yerde de elinizi bırakır. Ondan sonra ne tarafa

gideceğinize, daha da önemlisi gidip gidemeyeceğinize okuyucu olarak siz karar verirsiniz. Bu

bir sorumluluk taşıma halidir. Okuyucunun, okuduğu her metinden sorumlu olduğunu

düşünüyorum . . . Okuyucunun metinle kurduğu ilişkide bir sıkıntı çekmesi gerektiğini

düşünüyorum. Sıkıntıdan kastım az önce sorumluluk olarak ifade ettiğim durum (Çakır, 2009:

13).

Bu bildiride, yönetmenliğini üstlendiği filmleri, sergilediği resimleri, kaleme aldığı romanları

ve öyküleri ile sanatsal faaliyetini icra eden Tayfun Pirselimoğlu’nun Otel Odaları (2009) ve

Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da Üçüncü Adam’a Övgü (2012) adlı iki öykü kitabı tematik

olarak incelenerek bir yazar olarak sanatçının öykü evrenine ışık tutulacaktır.

2. TAYFUN PİRSELİMOĞLU’NUN ÖYKÜLERİ ÜZERİNE TEMATİK BİR İNCELEME

2.1. Otel Odaları

Tayfun Pirselimoğlu’nun 2009 yılında yayımlanan ilk öykü kitabı Otel Odaları, “Uzun, Sıcak Bir

Yaz”, “.R.F Oteli”, “Anagoor”, “Hayat Oteli”, “Şems Oteli Kâtibi”, “Otel Odaları Raporları” ve “P

Şehri Hikâyesi” adlı yedi öyküden oluşur. Kurmaca bir karakter olarak anlatıya dahil olan

Pirselimoğlu’nun üstkurmaca bir zeminde anlatıda yer yer sesinin duyulduğu bu öyküler,

yazarın kaleminden anlatıya iliştirilen kolaj niteliğindeki çizimler ve postmodernizmin tekinsiz

273

273

atmosferinde silikleşen öznenin ve mekanın bir işareti olarak harflerle ifade edilen kişi ve

mekan isimleri ile postmodern birer anlatı niteliği taşır.

Yazarın anlatı dünyasında “otel”in önemli bir yeri vardır. Sanatçı, yazdığı senaryolarda,

romanlarda otellerin hep olduğunu, otelin olmadığı hiçbir şey yazmadığını (Çakır, 2009: 13) ve

otellerden çıkamadığını (Duyar, 2018: 214) ifade eder. Taşıdığı bir otel takıntısı dolayısıyla

zihninde otel odalarında geçen hikâyelerden oluşan bir kitap yazma fikri uyanan (s. 131)

Pirselimoğlu (2009), kitabında yer verdiği “Uzun, Sıcak Bir Yaz”, “.R.F Oteli”, “Anagoor”, “Hayat

Oteli”, “Şems Oteli Kâtibi” ve “Otel Odaları Raporları” adlı ilk altı öyküsünü evinde; “P Şehri

Hikâyesi”ni ise bir otel odasında yazdığını (132) belirtir.

Otel Odaları’nın ilk öyküsü “Uzun, Sıcak Bir Yaz”, iş bulma umudu ile İstanbul’a gelen ve “küçük,

pis, sefil, rezil” (Pirselimoğlu, 2009: 7) bir otel odasında kalan bir işsizin hikâyesidir.

Umutsuzca çırpınışı giderek anlamsızlaşan (Pirselimoğlu, 2009: 11) ve oteli dışarının karmaşa

ve kargaşasından, acımasızlığından uzakta korunaklı, onu esirgeyen bir yer olarak algılamaya

başlayan (Pirselimoğlu, 2009: 11) öykü kahramanının intiharı ile vücut bulan öyküde, bu ölüm,

postmodernizmin kıskacında sıkışıp kalan; Apaydın’ın (2009) deyimiyle iyice silikleşen

öznenin (s. 31) içine düştüğü açmazın bir sonucu olarak yorumlanmaya müsaittir. Kendi

kendisine dışarıdan bakan bir özne aracılığıyla ölüm temasının işlendiği bu öyküde,

postmodern bir dünyada silikleşen öznenin nasıl yitime uğradığı sergilenir. Nitekim öyküde

kapısı çalınmayan, suratına bakılmayan, kendisine yokmuş gibi davranılan ve hiçbir şeyin

parçası olmayan (Pirselimoğlu, 2009: 22) öykü kahramanı bu durumdan memnun gibi görünse

de (Pirselimoğlu, 2009: 22) sonuçta canına kıymıştır. “Kötü, uğursuz sıcak bir yaz”

(Pirselimoğlu, 2009: 8) mevsiminde geçen öyküde “sıcak”, öykünün izleksel olarak taşıdığı

kaotik atmosfere bir fon teşkil edişi ile dikkat çekmektedir.

Kitabın R.F. Oteli ve Anagoor adını taşıyan ikinci ve üçüncü öyküsü, postmodern kurmacanın

parçalı gerçeklik anlayışının bir göstergesi olarak bir bütünün iki parçası olarak

kurgulanmıştır. M ile N’nin başından geçenlerle şekillenen anlatı, “Anagoor”da başlayıp “R.F.

Oteli’n”de devam etmiş, ardından “Anagoor”da son bulmuştur. Anlatıda birlikte

gerçekleştirdikleri bir soygunun ardından yabancı bir şehirde saklandıkları bir otelde ortadan

kaybolan sevgilisi M’nin peşine düşen (Pirselimoğlu, 2009: 51) N, günlerini kitabın ikinci

öyküsüne adını veren R.F. Oteli”nde (2009) “insanı huzursuz edecek kadar kalabalık ve

gürültülü şehir”den (Pirselimoğlu: 2009: 30) uzakta “derin bir boşluk . . . bir hiçlik hali”

(Pirselimoğlu, 2009: 32) içerisinde “sanki yüzlerce kollu bir yaratığın küçük bir parçası olarak”

(Pirselimoğlu, 2009: 55) haber beklemekle geçirir. N’nin, aldığı haber üzerine M’ye ulaşmak

için Anagoor’a hareket ettiği anlatı, M ile N’nin bir otel odasında ölü bulunması ile son bulur.

Esrarengiz bir ölüm izleği çevresinde şekillenen anlatıda “otel”in anlatının temasıyla doğrudan

ilintili bir uzam olarak öne çıktığı; otel odasındaki “pervane”nin ise “bitmek bilmez, ağır aksak

vınlaması” (Pirselimoğlu, 2009: 24) ile N’nin imgelemindeki kaotik şehir atmosferine işaret

274

274

eden bir metafor olarak dikkat çektiği görülür. Anlatının M ile N’nin ölümüne ilişkin

gazetelerde çıkan muhtelif haberlerle (Pirselimoğlu, 2009: 61-62) sonlanması, tematik

bağlamda postmodernizmin belirsizliklerle örülü çoğulcu estetiği ile örtüşür.

“Hayat Oteli” başlıklı dördüncü öykü sefil bir otel odasında işlenen bir cinayetin öyküsüdür.

Ölüm temasının hâkim olduğu anlatıda “tahtıravalli”nin bu temaya işaret eden bir metafor

olarak dikkat çektiği görülür. Öyküde babasının durumuna ilişkin doktorların ölüm

konusundaki arsız, hatta saldırgan laubalilikleri dâhil her şeye, en önemlisi giderek

sıradanlaşan umutsuzluğa alışan (Pirselimoğlu, 2009: 65) öykü kahramanı, adım adım ölüme

yaklaşan babasının aksine gün geçtikçe iyileşen ihtiyarın oğluna karşı dehşetli bir öfke

hissetmiş (Pirselimoğlu, 2009: 76) ve onu öldürüp kendince bir haksızlığa son vererek babası

ile öldürdüğü genç arasında imgeleminde bir denge kurmuştur. Öyküde kahramanın

tahtıravalliyi son kere babasının kanı çekilmiş bedeni karşısında tam bir denge halinde

görmesi (Pirselimoğlu, 2009: 79) bu yargıyı destekler niteliktedir.

“Şems Oteli Kâtibi”, bu otelde çalışan ve zaman içerisinde kendisini otelin bir parçası olarak

görmeye (Pirselimoğlu, 2009: 90) başlayan R’nin otele gelip giden siyah saçlı bir kadına karşı

duyduğu obsesyon boyutundaki platonik aşk ile şekillenir. Otelden başka bir dünyası,

kadından başka bir heyecanı olmayan (Pirselimoğlu, 2009: 90) R’nin hayatı, bütün bedenini,

aklını, tasavvurunu ele geçiren (Pirselimoğlu, 2009: 92) bir bekleyiş ile geçer. Yazarın önceki

dört öyküsü ile benzer olarak bu öyküsünde de ölüm, otel ile özdeşleşmiş bir izlek olarak

dikkat çeker. Ölümlerin ayrılmadığı otelde (Pirselimoğlu, 2009: 95) sevdiklerini de kaybeden R,

hayatla ilgili birçok isteğini de kaybederek belirgin bir mutsuzluğa gömülür (Pirselimoğlu,

2009: 95) ve öykünün sonunda Şems Oteli’nin laneti (Pirselimoğlu, 2009: 98) ona da bulaşarak

marazi bir bekleyiş içerisinde ölür.

T.P. imzası ile yazarın anlatıya kurmaca bir karakter olarak dahil olduğunu düşündüren ve

postmodern bir kolaj niteliğindeki bir mektupla şekillenen “Otel Odaları Raporları”, otel

odalarındaki ölüm oranlarının artması konusunda çalışma yapmak üzere devlet tarafından

görevlendirilen (Pirselimoğlu, 2009: 112) bir memur olan T.P.’nin teftiş için gittiği K, F, R ve C

şehirlerindeki otellerde karşılaştığı anlaşılmaz ölümler üzerine kuruludur. Yazarın bu

öyküsünün de otel ile bağlantılı olarak ölüm teması ile şekillendiği görülür.

Otel Odaları’nın son öyküsü olan “P Şehri Hikâyesi”, oyunsu bir otobiyografik kurmaca ile

kendisini T. olarak anlatıya dâhil eden Tayfun Pirselimoğlu’nun, ölümün fon teşkil ettiği

kurmaca bir atmosferde hem yazarlığına hem de Otel Odaları’na ilişkin çeşitli ipuçları içeren

öyküsüdür. T’nin bir liman şehrinde tanık olduğu bir cinayet üzerine kurulu olan öykü, Üçüncü

Adam (1949) filminin karakterlerinden biri olan Baron Kurtz’un (Pirselimoğlu, 2009: 125)

anlatıya dâhil edilmesiyle metinlerarası bir düzleme taşınır. Otel Odaları’nın (2009)

Sonsöz’ünde (s. 131) belirttiği üzere Pirselimoğlu’nun (2009) hikâyelerden oluşan tek başına

bir oteller kitabı yazmasında bir film gösterimi sonunda kendisine yazıp çizdiklerinde neden

275

275

çok fazla otel geçtiğine ilişkin bir soru yönelten Baron Kurtz (s. 131) etkili olur. P Şehri

hikâyesinde de T.’nin film çekmek için gittiği her şehirde onunla karşılaşmaya başladığı

(Pirselimoğlu, 2009: 128) görülür. Öyküde T’nin, ölüm anına tanık olduğu adamın ölmeden

hemen önce kulağına seslendiği fısıltıyı otobiyografik bir kurmaca niteliği taşıyan öyküden

hareketle Pirselimoğlu’nun yazarlığına ışık tutan bir ipucu olarak yorumlamak mümkündür.

Öyle ki öyküde bu fısıltı T. için oyunu tek başına yönetmesini (Pirselimoğlu, 2009: 127)

sağlayan bir nevi “hayat sigortası” (Pirselimoğlu, 2009: 127) mahiyetindedir. Yazarın bu

öyküsünün Otel Odaları’ndaki ilk altı öyküden farkı bir otelde geçmiyor oluşudur.

Yukarıdaki analiz neticesinde Tayfun Pirselimoğlu’nunpostmodern bir kurmaca niteliği

taşıdığı anlaşılanOtel Odaları (2009) adlı kitabında yer verdiği öykülerinde ölümün bir izlek

olarak öne çıktığı; otelin kitabın son öyküsü dışında bu izleğe bir fon teşkil ettiği, ilk üç öyküde

ise tematik açılıma işaret eden metaforik bir söylemin dikkat çektiği saptanmıştır. Pirselimoğlu,

ölüm ile meselesi olan (Çakır, 2009: 13) bir yazardır. Bütün çalışmalarında ölüm teması

olduğunu (Cebenoyan, 2010: 89) ifade eden; dolayısıyla ölümü anlatı dünyasının bir parçası

kıldığı anlaşılan Pirselimoğlu, Otel Odaları’nda bu temayı sıradan ve huzursuz hayatların

sığındığı odalarda (Çakır, 2009: 13) “çemberin dışında bırakılmışların haleti ruhiyesi” (Öncül

Durgut, 2013: 505) ile “birçok insan tarafından paylaşılan ama asla tekin olmayan bir mekân”

(Öncül Durgut, 2013: 498) olan otel ile bütünleştirerek işlemiştir. Yazarın bu tutumu

postmodernizmin ortaya çıkardığı kaos ile yakından ilişkilidir. Öyle ki Pirselimoğlu

öykülerinde kurduğu bu tekinsiz atmosferin, akli olanın buharlaştığı, anlamın kaydığı ya da

yok olduğu bir zamanın içinde yaşamanın kendisinde yarattığı huzursuzluğun (Çavdar, 2018:

22-23) bir yansısı olduğuna dikkat çeker. Yazarın otel takıntısının altında yatan olgu da sözü

edilen atmosferde ölüm teması ile bağlantılıdır. Pirselimoğlu’nun, oteli “ölüm gibi bir başlangıç

ve bir son hali” (Çakır, 2009: 13) oluşu itibariyle ölüm ile özdeşleştirdiği görülür:

Otel odası aslında bir yolculukta geldiğiniz son nokta. Uzun bir yoldan geliyorsunuz, kapıyı

açıyorsunuz ve geldiğiniz yerde, dört duvar arasında yalnızsınız ama bu çok kalabalık bir

yalnızlık. Çünkü o odaya sizden önce onlarca, yüzlerce insan gelmiş ve kendi ruhlarının izlerini

orada bırakıp gitmişler. Ölüm gibi bir başlangıç ve bir son hali bu; bir Araf hali. O son odada

geçmişin bütün hesabını yapıyorsunuz. Bir daha bir yere gider misiniz, giderseniz nereye

gidersiniz, meçhul. Bilemediğiniz, bilemeyeceğiniz bir bekleme hali. Tüm bunların karmaşası

bana çok çekici geliyor. Sonunda da hikâyeye ya da romana dönüşüyor (Çakır, 2009: 13)

2.2. Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da Üçüncü Adam’a Övgü

Otel Odaları’ndan üç yıl sonra 2012 yılında yayımlanan Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da

Üçüncü Adam’a Övgü, Tayfun Pirselimoğlu’nun (2012) Carol Reed’in yönetmeni olduğu The

Third Man (Üçüncü Adam) filminde Orson Welles’in canlandırdığı Harry Lime karakterine

duyduğu merakla (s. 1) kaleme aldığı altı öyküden oluşur. Harry Lime ile ilk karşılaşmasından

itibaren, hemen her yerde bu karakterin izini süren (s. 5) Pirselimoğlu (2012), filmden sonra,

276

276

çok sevilen bu karakterin sürüklediği, çeşitli yazarlarca kaleme alınan, her biri başka bir

memlekette, değişik bir şehirde geçen, hep kendi ağzından bir epigrafla başlayan hikâyelerden

bazılarını yazan Orson Welles’ten (s. 5) esinlenerek yıllar içinde mesleği dolayısıyla seyahat

ettiği farklı şehirlerde geçen Harry Lime hikâyeleri yazmaya başlar (s. 7).

Senaryosunu Graham Greene’in yazdığı The Third Man (Üçüncü Adam), işlediği suçlar

dolayısıyla yakalanmamak için kendisini ölü gösteren Harry Lime’in hikâyesidir. Bir film

karakterinin anlatı dünyasına taşınması suretiyle başlı başına metinlerarası bir kurmacanın

inşa edildiği bu kitaptaki hikâyeler, metinlerarası zincirin birer halkası olarak Bay Welles’in ve

diğer yazarların yarattıkları yeni Lime’ın yeni hayatlarının üslubu içerisinde akar (Pirselimoğlu,

2012: 7). Pirselimoğlu, kitabında yer verdiği “Wien Ist Anders”, “Mağrip Damlası”, “Liman

Hikâyesi”, “Mutlu Yıllar Herkese”, “Tango” ve “Babasına Bak, Oğlunu…” adını taşıyan öyküleri

ile Harry Lime’a anlatı dünyasında can verir.

Kitabın ilk öyküsü, çevirdiği yasa dışı işler dolayısıyla Viyana’ya kaçan (Pirselimoğlu, 2012: 10)

Harry Lime’ın Baron Kurtz’un yeğeni ile birlikte gerçekleştirdiği bir soygun üzerine kuruludur.

Harry Lime ile birlikte The Third Man(Üçüncü Adam) (1949)filminin bir başka karakteri olan

Baron Kurtz’a da gönderme yapılan öyküde, tematik bağlamda “suç” ve “para”nın ana izlek

olarak belirdiği ve fazla paraya tamah etmenin yol açtığı trajikomik duruma işaret edildiği

görülür. “Mağrip Damlası”, para tutkusu yüzünden gayrimeşru yollara başvuran Harry Lime’ın

gerçekleştirdiği bir soygunun başına açtığı türlü dertlerle şekillenir. Bu öyküde de “suç” ile

“para” anlatının tematik özüne işaret eden iki izlek olarak öne çıkar. Tekinsiz bir liman

şehrinde (Pirselimoğlu, 2012: 43) geçen “Liman Hikâyesi”, şahit olduğu bir cinayet yüzünden

başı belaya giren Harry Lime’ın hikâyesidir. Öyküde burnu binlerce değişik koku arasında

paraya ait olanı hemen algılayan (Pirselimoğlu, 2012: 52) Harry Lime, ölmeden hemen önce

Koreli’nin kulağına ismini fısıldadığı Rus oligarkını (Pirselimoğlu, 2012: 53) dolandırarak

zengin olur. Yazarın bu öyküsünde de fazla paraya tamah eden Harry Lime’ın karıştığı yasadışı

bir iş söz konusudur. “Mutlu Yıllar Herkese”, Harry Lime’ın bir kaçış yolculuğu sonunda takılıp

kaldığı bir Alman şehrinde geçer. “Suç” ve “para” izleğinin belirgin olduğu öykü, para tutkusu

yüzünden belaya bulaşan (Pirselimoğlu, 2012: 69) Harry Lime’ın açgözlülüğü dolayısıyla

başından geçen türlü dertleri içerir. Kitabın beşinci öyküsü olan “Tango”, çektiği para sıkıntısı

yüzünden bir başka yasadışı işe bulaşan (Pirselimoğlu, 2012: 78) Harry Lime’ın içine düştüğü

trajik halle sonuçlanır. Kitabın son öyküsü olan “Babasına Bak, Oğlunu…” ise pek az şehri

kendi iradesiyle terk edebilen (Pirselimoğlu, 2012: 93) Harry Lime’ın polis zoruyla terk etmesi

gerekirken para için kaldığı bir şehirde atıldığı ucu belli olmayan bir macera (Pirselimoğlu,

2012: 96) ile şekillenir.

Yapılan analizde Pirselimoğlu’nun kaçış, suç ve para üçgeni ekseninde şekillendiği anlaşılan

yukarıdaki öykülerinde para hırsının doğurduğu açgözlülüğün ana tema olarak işlendiği

saptanmıştır. Söz konusu tematik atmosfer içerisinde Harry Lime’ın karşı karşıya kaldığı zor

277

277

durumlara işaret edilen öykülerde, ilk öykü kitabının sonunda verilen “riskler yüksekse fazla

paraya tamah etme, azıyla yetin” (Pirselimoğlu, 2012: 24) şeklindeki mesaj, diğer öykülere de

tematik bir açılım kazandırmaktadır.

3. SONUÇ

Tayfun Pirselimoğlu’nun Otel Odaları ve Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da Üçüncü Adam’a

Övgü adlı iki öykü kitabı üzerine tematik bir incelemenin yapıldığı bu çalışmada, öykülerde öne

çıkan ana izleklerin yazarın sanatsal tutumunun ipuçlarını ihtiva eden otobiyografik bir özün

yansısı olduğu saptanmıştır. Otel Odaları’nda bir izlek olarak ölümün; Harry Lime’ın En Yeni

Hayatları ya da Üçüncü Adam’a Övgü’de ise kaçışın, suçun ve paranın dikkat çektiği tematik

analizde, öykülerin gerek doğuş zemini, gerek kurgusu, gerekse de tematik bağlamı ile Tayfun

Pirselimoğlu’nun sinemacı kimliğinin akislerini taşıdığı; dolayısıyla yazarın öykülerinde inşa

ettiği anlatı dünyasının temelinde bir yapı taşı olarak sinemanın yer aldığı sonucuna

ulaşılmıştır.

4. KAYNAKÇA

Apaydın, Mustafa (2009). “Postmodernizmin değeri dışlayan 'çoğulcu estetik'i ve bunun 1980

sonrası Türk romanına yansımaları” 1980 Sonrası Türk Romanı Sempozyumu, Erciyes

Üniversitesi.

Cebenoyan, Cüneyt (2010), “Tayfun Pirselimoğlu: ‘Sokakta yanınızdan gelip geçen ve sizin

farkına varmadığınız insanların hikâyesi aslında en gerçek hikâye’”. Mithat Alam Film

Merkezi Söyleşi ve Panel Yıllığı,85-110.

Çakır, Mehmet (2009, 30 Nisan). Cumhuriyet Kitap Eki, No.

1002.https://www.cumhuriyetarsivi.com/katalog/4200/sayfa/2009/4/30/13.xhtml. Erişim

Tarihi: 22.01.2019.

Çavdar, Adalet (2018), “Tayfun Pirselimoğlu: Mesele bir ‘şey’i görebilmek”, kitaP, No. 37, 22-

25.

Duyar, Süleyman - Kabadayı, Lale - Öztürk, Serdar - Uğur, Aysu - Güngör, Esra - Osmanoğulları,

Fırat - Özel, Hayriye - Keloğlu İşler, Esra - Özsoy, Aydan - Baran Kadriye (2018), “Yol Kenarı

Filmi Üzerine Yönetmen Tayfun Pirselimoğlu ile Söyleşi”, SineFilozofi Dergisi, Cilt5, 206-225.

Eco, Umberto (2001), Açık Yapıt, (çev. P. Savaş), Can Yayınları, İstanbul.

Kabadayı, Lale - Öztürk, Serdar - Uğur, Aysu - Güngör, Esra - Duyar, Süleyman - Osmanoğulları,

Fırat - Özel, Hayriye - Keloğlu İşler, Esra - Özsoy, Aydan - Baran Kadriye (2018), “Yol Kenarı

Filmi Üzerine Yönetmen Tayfun Pirselimoğlu ile Söyleşi”, SineFilozofi Dergisi, Cilt5, 206-225.

278

278

Karaburç, Harun (2014, 5 Ocak), Sıradan İnsanların Korkunç Hikâyeleri Yeni

Şafak.https://www.yenisafak.com/yenisafakpazar/siradan-insanlarin-korkunc-hikayeleri-

601703. Erişim Tarihi: 21.01.2019.

Öncül Durgut, Özden (2013). Tayfun Pirselimoğlu Üçlemesinde Mekân ve Kimlik: Rıza

(2007), Pus (2009) ve Saç (2010). Doktora tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.

Öztürk, Serdar - Bütev, Sarper (2017), “Tayfun Pirselimoğlu ile Söyleşi”, SineFilozofi Dergisi,

3, 220-229.

Pirselimoğlu, Tayfun (2009), Otel Odaları,İthaki Yayınları, İstanbul

Pirselimoğlu, Tayfun (2009), “Sonsöz”, içinde, Otel Odaları, İthaki Yayınları, İstanbul, 131-132.

Pirselimoğlu, Tayfun (2012), Harry Lime’ın En Yeni Hayatları ya da Üçüncü Adam’a Övgü,

İthaki Yayınları, İstanbul.

Pirselimoğlu, Tayfun (2012). “ÖNSÖZ: LIME, KURTZ, WELLES, GREENE…”, içinde, Harry

Lime’ın En Yeni Hayatları ya da Üçüncü Adam’a Övgü, İthaki Yayınları, İstanbul, 1-8.

Reed Carol (1949). The Third Man [Film]. İngiltere: The Criterion Collection.

Şahin Hamidi, Elif (2014). “Tayfun Pirselimoğlu: ‘Bu gidişatın sona ermesi lazım’”.

https://www.insanokur.org/pirselimoglu-gidisatin-soylesi/. Erişim Tarihi: 20.01.2019.