Hulumtimi i Nevojave n Tregun e Pun s, 2013 AKBmpms.rks-gov.net/Portals/0/Librat/Shqip-Hulumtimi...

Hulumtimi i Nevojave në Tregun e Punës, 2013 ‐ AKB

2

Editor: Dr.Agim Shahini, Kryetar i AKB-se

Liman Asllani, Koordinator per Prizren

Prof. Dr. Mustaf Pllana,

Botuesi: AleancaKosovareeBizneseve

Dataebotimit: Mars, 2014

©:aleancakosovarebizneseve

Mbështetur nga: Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale


3

Përmbajtja Faqe

Hyrje ................................................................................................................................................. 8

Qëllimi i hulumtimit.......................................................................................................................... 9

Metodologjia..................................................................................................................................... 10

Definicionet ...................................................................................................................................... 11

Mostra e anketimit.......................................................................................................................... 13

1 Aspektet e përgjithshme te Ndermarrjes........................................................................................... 14

1.1 Ndërmarrjet sipas llojit te tyre.......................................................................................................... 14

1.2 Ndërmarrjet sipas Nomenklaturës se Veprimtarive Ekonomike (NVE)........................................... 16

1.3 Punësimi ........................................................................................................................................... 17

1.4 Pritjet e punësimit gjatë 12 muajve të ardhshëm.............................................................................. 18

1.5 Suksesi i organizatës gjate 12 muajve te kaluar............................................................................... 19

1.6 Ndarja e punëtoreve sipas profesioneve............................................................................................ 19

2 Vendet e lira te Punës........................................................................................................................ 21

2.1 Mënyrat e plotësimit te vendeve te lira te punës............................................................................... 21

2.2 Vendet e lira te punës sipas nomenklaturës profesionale............................................................... 22

2.3 Vendet e lira te punës te parashikuara sipas profesioneve ne të ardhmen........................................ 24

2.4 Vështirësitë e gjetjes se punëtorëve ................................................................................................. 26

2.5 Planet e ndërmarrjeve për tejkalimin e problemit të mungesës së punëtorëve................................. 27

3 Kuota e punësimit për te huaj sipas sektorëve ekonomik................................................... 28

3.1 Kuota e punesimitper te huaj sipas 10 veprimtarive me te kerkuara................................ 29

3.2 Kuota e punesimitper te huaj sipas sektoreve ekonomik dhe profesioneve...................... 30

4 Paga mesatare.................................................................................................................................... 35

4.1 Paga mesatare ne Kosove………………………………………………………...……………….. 35

4.2 Pagat sipas veprimtarive ekonomike................................................................................................. 36

4.3 Pagat sipas gjinie............................................................................................................................... 37

4.4 Pagat sipas kualifikimeve.................................................................................................................. 38

4.5 Pagat sipas moshës............................................................................................................................ 38

4.6 Pagat sipas rajonit............................................................................................................................. 39

4.7 Pagat sipas Profesioneve................................................................................................................... 40

5 Kushtet e punës................................................................................................................................. 41

5.1 Regjistrimi i ndërmarrjeve................................................................................................................ 41

5.2 Lloji i kontratave te punëtoreve........................................................................................................ 41

5.2.1 Kontratat e punës sipas përcaktimit kohor........................................................................................ 42

5.3 Lehtësitë / Beneficionet për punëtorë............................................................................................... 43

5.4 Zbatimi i Ligjit te Punës ne ndermarrje............................................................................................. 44

5.5 Pengesat kryesore ne zbatimin e ligjit te punës............................................................................... 45

5.6 Përcaktimi I pagës minimale nga Këshilli Ekonomik Social............................................................... 46

5.6.1 Përcaktimi i pagës minimale ne krijimin e vendeve te reja te punës............................................... 47

6 Nevojat e Trajnimeve....................................................................................................................... 48

6.1 Trajnimet e siguruara gjate 12 muajve te fundit... ........................................................................... 48


4

6.2 Lloji kryesor i shkollimit/trainimit.................................................................................................... 48

6.3 Ofruesi i Trajnimeve......................................................................................................................... 48

6.4 Kohëzgjatja e Trajnimit.................................................................................................................... 49

6.5 Përkrahja e Trajnimeve..................................................................................................................... 50

Përfundime........................................................................................................................................ 52

Rekomandime .................................................................................................................................. 55


5

Lista e Tabelave dhe Figurave :

A. Tabelat

Përmbajtja Faqe

Tabela 1 Lloji i ndërmarrjeve 14

Tabela 2 Nomenklatura e Veprimtarive Ekonomike (NVE) 16

Tabela 3 Punësimi sipas vitit 17

Tabela 4 Punësimi i pritur 18

Tabela 5 Suksesi i ndërmarrjes gjate 12 muajve te kaluar 19

Tabela 6 Punëtoret sipas klasifikimit profesional 20

Tabela 7 Mënyrat e plotësimit te vendeve te lira te punës 21

Tabela 8 Vendet e lira te Punës sipas profesioneve 23

Tabela 9 Vendet e lira te punës sipas profesioneve ne 12 muajt e ardhshëm 25

Tabela 10 Vështirësitë e gjetjes se punëtoreve ne te ardhmen 26

Tabela 11 Problemet e mungesës se punëtoreve 27

Tabela 12 Kuota perpunesimin e shtetaseve te huaj 29

Tabela 13 Kuota perpunesimin e shtetaseve te huaj sipas profesioneve me te kerkuara 30

Tabela 14 Kuota perpunesimin e shtetaseve te huaj sipas 10 profesioneve 31

Tabela 15 Pagat sipas Veprimtarive Ekonomike 36

Tabela 16 Pagat sipas rajoneve 39

Tabela 17 Pagat sipas profesioneve 40

Tabela 18 Lloji i Kontratave 41

Tabela 19 Kontratat e punës sipas përcaktimit kohor 42

Tabela 20 Lehtësitë / Benficionet e punëtoreve 43

Tabela 21 Pengesat ne zbatimin e ligjit te punës 45

Tabela 22 Përcaktimi i pagës minimale 46

Tabela 23 Lloji kryesor i shkollimit/trajnimit 48

Tabela 24 Ofruesi i shkollimit/trajnimit 49

Tabela 25 Kohëzgjatja e trajnimit 49

Tabela 26 Përkrahja e trajnimeve 50

Tabela 27 Profesionet deficitare për trajnime dhe kërkesa për përzgjedhjen e Ofruesit 50


6

B. Figurat

Përmbajtja Faqe

Figura 1 Lloji i ndërmarrjeve 15

Figura 2 Numri i ndërmarrjeve dhe punëtoreve sipas sektorëve ekonomik 17

Figura 3 Punësimi i pritur për te ardhmen 18

Figura 4 Suksesi i ndërmarrjes për 12 muajt e kaluar 19

Figura 5 Punëtoret sipas profesioneve 20

Figura 6 Punëtoret sipas profesioneve dhe gjinisë 21

Figura 7 Mënyrat e plotësimit te vendeve te lira te punës 22

Figura 8 Vendet e lira te punës sipas profesioneve 24

Figura 9 Vendet e lira te punës sipas profesioneve ne 12 muajt e ardhshëm 25

Figura 10 Arsyet për mos plotësimin e vendeve te lira te punës 27

Figura 11 Planet e kompanisë për tejkalimin e problemit te mungesës se punëtoreve 28

Figura 12 Kuota përpunësimin e shtetaseve te huaj sipas sektorëve ekonomik 30

Figura 13 Kuota përpunësimin e shtetaseve te huaj sipas 10 profesioneve me te kërkuara 31

Figura 14 Mesatarja mujore e pagave 35

Figura 15 Pagat sipas sektorëve 36

Figura 16 Pagat sipas gjinie 37

Figura 17 Pagat sipas kualifikimeve 38

Figura 18 Pagat sipas moshe 38

Figura 19 Pagat sipas rajoneve 39

Figura 20 Lloji i kontratave te punëtorëve 40

Figura 21 Kontratat sipas përcaktimit kohor 41

Figura 22 Beneficionet për te punësuarit 42

Figura 23 Zbatimi i ligjit te punës ne ndërmarrje 44

Figura 24 Pengesat ne zbatimin e ligjit te punës 44

Figura 25 Përcaktimi i pagës minimale nga KES 45

Figura 26 Përcaktimi i pagës minimale ne krijimin e vendeve te reja te punës 46

Figura 27 Vështirësitë për te gjetur punëtorë të kualifikuar sipas profesioneve 47


7

C. Shkurtesa

AKB Aleanca Kosovare e Bizneseve

MPMS

Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale

DPP Departamenti i Punës dhe Punësimit

ShPP Shërbimet Publike të Punësimit

QRP Qendra Rajonale e Punësimit

ZKP Zyrat Komunale të Punësimit

QAP Qendra Aftësimit Profesional

KES Keshilli Ekonomiko Social

NACE NomenclaturegénéraledesactivitéséconomiquesdanslesCommunautésEuropéennes - Klasifikimi i përgjithshëm i Aktiviteteve Ekonomike brenda Komuniteteve Evropiane

KPK Klasifikimi i Profesioneve në Kosovë

PDh Punëdhënës

PM Punëmarrës

BNJ Burime Njerëzore

ZhBN Zhvillimi i Burimeve Njerëzore


8

Hyrje

Aleanca Kosovarë e Bizneseve ne vazhdimësi sikurse viteve tjera edhe gjate këtij viti është duke realizuar

hulumtimin e nevojave ne tregun e punës. Ky hulumtim është duke u mbështetur nga Ministria e Punës

dhe Mirëqenies Sociale. Synimi kryesor i këtij Hulumtimi ishte identifikimi i nevojave ne tregun e punës.

Trendët ne tregun e punës dhe dinamikat e aktiviteteve te ndryshme kërkojnë studim te veçantë dhe te

përvitshëm sepse proceset zhvillimore karakterizohen me ndryshime te shpejta.

Tregu i punës ngërthen ne vete shume sfida te cilat duhet te studiohen, dhe hulumtimet e tilla duhet te

jene me interes te veçantë. Zhvillimet ekonomike sidomos tregu i punësështë më shume rëndësi, te cilat

ne një fare forme karakterizohen me zbutjen e problemeve sociale, avancimin e shërbimeve kuantitative

dhe kualitative për punëkërkuesit në Kosovë. Po ashtu krijimin e kushteve dhe mundësive, për punësim

dhe aftësime profesionale komfor nevojave të tregut të punës.

E rëndësishme mbetet ndryshimet e mëdha te cilat ndodhin ne tregun e punës dhe reflektimet e

punëdhënësi dhe punëmarrësit. Kontributi i punëdhënësve çdo here ka qene i jashtëzakonshëm për faktin

e nxjerrës se te dhënave cilësore ne mënyrë qe politik bërja te jete e bazuar ne fakte dhe evidenca.

Kërkesa ne tregun e punës për rritjen e shkathtësive te fuqisë punëtorë gjegjësisht te zhvillimit te kapitalit

njerëzorë te behet ne harmoni me nevojat e tregut te punës prandaj edhe Aleanca Kosovare e Bizneseve

dhe Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale ne bashkëpunim edhe me partner tjerë vendor dhe

organizata ndërkombëtare kanë bërë përpjekje të vazhdueshme qe tregu i punës te jete ne koherencë me

nevojat. Kërkesa për forcën e punës, duhet te adresohet aktoreve tjerë relevant të cilët kane mundësi reale

për ngritjen e njohurive dhe aftësive të tyre

Aleanca Kosovare e Bizneseve ne bashkëpunim me Ministrinë e Punës dhe e Mirëqenies Sociale ka

bashkërenduar aktivitetet për zhvillimin e këtij Hulumtimi duke e ndare këtë studim ne disa pjese, si:

Aspektet e përgjithshme

Kuotapërpunësimin e shtetaseve te huaj

Vendet e lira te punës sipas profesioneve,

Ngritjes se aftësimit profesional,

Pagës mesatare dhe

Kushteve te punësimit.


9

Qëllimi

Qëllimi i këtij hulumtimi ka qene qe ne vazhdimësi te kemi evidenca nga tregu i punës ne mënyrë qe disenjimi i politikave te punësimit dhe aftësimit profesional te jete ne harmoni me kërkesat e tregut.

Rëndësia e informatave ështëdomosdoshmërishtresursi me i rëndësishëm, kështu që hulumtimi i tregut te

punës dhe studime te tilla do te ndihmojnë te gjithë aktoret e tregut te punës, sidomos marrësit e

vendimeve apo politik-bërësit.

Informatat e tregut te punës jo vetëm për Ministrinë e Punës dhe Mirëqenies Sociale dhe Ministrinë e

Arsimit, Shkencës dhe Teknologjisë, por për te gjitha institucionet vendore dhe ndërkombëtare do te

krijojnë një pasqyre reale dhe faktike në dinamiken e zhvillimit te tregut te punës.

Hartimi i politikave te punësimit dhe aftësimit profesional ne tregun e punës pa evidenca apo te dhëna

cilësore dhe pa një studim te mirëfilltë shkencore te tregut te punës, asnjëherë nuk do te arrihen

rezultatet e pritura.

Situata çfarë është në tregun e punës, niveli i formimit profesional dhe shkathtësitë e burimeve njerëzore

(BNJ) në krahasim me nevojat e tregut të punës për MPMS-në dhe për institucionet tjera, do të ishin

informatat kryesore nga të cilat do te duhej te zhvilloheshin politikat e punësimit dhe aftësimit

profesional.

Kështu që përmes Shërbimeve Publike te Punësimit (SHPP-ve) do të zhvilloheshin në vazhdimësi cilësitë

e shërbimeve qe ofrojnë zyrat e punësimit për punëkërkuesit, do te avancoheshin këshillimet për punësim,

këshillimet për trajnim, këshillimet për orientim profesional, këshillimet për orientim në karrierë,

vetëpunësim etj.

Prandaj qëllimi i këtij hulumtimi është mbledhja e informatave te duhura mbi:

Gjendjen aktuale në tregun e punës.

Nevojat aktuale për Resurset Njerëzore (RNJ),

Sfidat dhe vështirësitë në procesin e Zhvillimit të Resurseve Njerëzore (ZhRNJ)

Planet për ZhRNJ tek ndërmarrjet

Drejtimin e aktiviteteve të ShPP-ve sipas kërkesave të tregut të punës

Orientimi i aktiviteteve të QAP-ve bazuar në kërkesat e tregut të punës

Distribuimin e këtyre informatave tek partnerët.


10

Metodologjia

Procesi i hulumtimit është zhvilluar përmes metodës së anketimit me pyetësor. Procesi i anketimit është

zhvilluar duke i kontaktuar drejtpërdrejt personat përgjegjës të ndërmarrjeve të përzgjedhura, dhe

intervista është zhvilluar sy me sy.

Pyetjet e pyetësori janë përgatitur ashtu që të mundësojë realizimin e qëllimeve të synuara dhe janë

sinkronizuar njëra me tjetrën.

Pyetësori është ndare ne disa pjese kryesore siç janë:

A. Pyetje te përgjithshme për ndërmarrjen

B. Kuota për punësimit e shtetaseve te huaj

C. Rekrutimi i Personelit

D. Studimi i Pagës mesatare

E. Kushtet e punës për punëtorë

F. Nevojat për trajnime

Pyetjet kane qene te standardizuara, te cilat janë sinkronizuar sipas karakterit te tyre, e qe janë:

Subjektet Ekonomike sipas NACE

(NomenclaturegénéraledesactivitéséconomiquesdanslesCommunautésEuropéennes - Klasifikimi i

përgjithshëm i Aktiviteteve Ekonomike brenda Komuniteteve Evropiane).

Përcaktimi i Kuotës për punësimin e shtetaseve te huaj ne Kosove sipas veprimtarive ekonomike

dhe sipas nomenklaturës profesionale.

Punëtoret sipas profesioneve bazuar në KPK (Klasifikimi i Profesioneve në Kosovë bazuar në

nomenklaturën e profesioneve sipas sistemit 2 digit dhe 6 digit, )

Vendet e lira te punës sipas profesioneve bazuar në KPK

Parashikimet e Vendeve te lira te punës sipas profesioneve ne të ardhmen

Vështirësitë e gjetjes se punëtorëve sipas profesioneve

Mënyrat e plotësimit te vendeve te lira te punës nga Punëdhënësit


11

Nevojat e Trajnimeve për rekrutimin e punëtorëve

Nevojat për Trajnime te stafit ekzistues

Nevojat për trajnime qe janë identifikuar nga subjektet te cilat kane dhënë përgjigje pozitive.

Pagën Mesatare ne shkalle vendi

Pagën mesatare sipas sektorëve te aktiviteteve

Pagën mesatare sipas kualifikimeve

Pagën mesatare sipas rajoneve

Kushtet e punës

Kontratat e punës se punëtoreve

Përcaktimin e pagës minimale nga KES

Beneficionet për punëtorë

Etj.

Definicionet

Analiza gjatë këtij Hulumtimi tek Vendet e lira te punës dhe tek ofertat e aftësimit Professional është

fokusuar në 10 profesionet më të kërkuara për nga numri i tyre (top 10), sepse është e pamundur te

përfshihen te gjitha profesionet, ndërsa “tjera profesione” nënkupton profesionet te cilat janë të

shpërndara me numër më të vogël të kërkesave. Ndërsa Kuota për punësimin e shtetaseve te huaj përveç

top 10 pozitave me te kërkuara eshët pasqyruar edhe lista për te gjitha profilet e kërkuara.

Nomenklatura e Veprimtaritë Ekonomike (NVE) janë të orientuar në klasifikimin standard ndërkombëtar

të aktiviteteve ekonomike, NACE (Rev. I), por ende jo plotësisht i përshtatshëm:

o (A) bujqësi / pylltari

o (B) peshkim

o (C) minierë

o (D) prodhimtari

o (E) rrymë / Gaz / ujë

o (F) ndërtim

o (G) tregti

o (H) hotelieri / gastronomi


12

o ( I ) transport / komunikim

o (J / K) financa / patundshmëri etj.

o (M) arsimim

o (N) / mbrojtje sociale

o (O) shërbimet (OJQ)-të / organizatat

Sektorët Ekonomik

Sektori primar ( A-B)

Sektori sekondar (C-F),

Sektori terciar(G-O,Q).

Klasat Profesionale

1. Ligjvënësit, zyrtarët e lartë dhe menaxherët

2. Profesionistët

3. Teknikët dhe profesionistët e ngjashëm

4. Nëpunësit

5. Punëtorët e shërbimeve dhe punëtorët e shitjes në dyqan dhe treg

6. Punëtorët e kualifikuar të bujqësisë dhe peshkimit

7. Zejtarët dhe punëtorët e ngjashëm

8. Operatorët dhe montuesit e pajisjeve dhe makinave

9. Profesionet elementare

10. Forcat e armatosura


13

Mostra

Kriteret për përzgjedhjen e mostrës kanë qenë:

Numri i të punësuarve (5 e mbi te punësuar),

Veprimtaritë ekonomike të ndërmarrjeve sipas NACE dhe

Shpërndarja regjionale.

Hulumtimi i nevojave ne tregun e punës është zhvilluar ne 2100 biznese, ndërsa përgjigjen e kemi marrë

nga 1480 biznese ose 70.5%.

Në anketim janë përfshirë të gjitha regjionet e Kosovës duke marrë për bazë numrin e ndërmarrjeve të

regjistruara dhe të cilat kanë 5 e mbi te punësuar.

Intervistimi i respodenteve, kontrollimi logjik, futja ne data bazë e shënimeve, analiza e te dhënave dhe

editimi janë zhvilluar në periudhën kohore Dhjetor 2013 deri Mars 2014.


14

1. Aspektet e përgjithshme për ndërmarrjet

Përgjegjshmëria e ndërmarrjeve-Ne hulumtimin e nevojave ne tregun e punësne fokus te studimit kane

qene 2100 ndërmarrje, dhe norma e përgjigjeve konsiderohet mjaft e lartë, duke pasur parasysh se

janëpërgjigjur 1480 ndërmarrje ose 70.4% prej tyre.

Periudha e regjistrimit te ndërmarrjevekanë qene kryesisht ato ndërmarrje te cilat janë regjistruar ne

dekadën e fundit, ose thëne ndryshe pas vitit 2000 e këndejjanëafërsisht me shume se 70% e

ndërmarrjeve.

Ekzistenca e ndërmarrjeve ne treg është e rëndësishmepasiqe ky element dëshmon se tregu i Kosovës ka

dëshmuar stabilitet dhe qëndrueshmëri. Edhe pse ndërmarrjet tona kane kaluar neper njëtranzicion

ekonomik ato përsëri me lehtësi kane përballuar sfidat e kohës.

1.1. Ndërmarrjet sipas llojit te tyre

Me shume se 87% e bizneseve te hulumtuara janë kryesisht ndërmarrje te sektorit privat dhe ne baze te

kësaj, analiza jone është fokusuar tek ato ndërmarrje pa përjashtuar edhe bizneset familjare ku

pjesëmarrja e tyre është 9.8%, si dhe ndërmarrjet e sektorit qeveritar dhe publik me 1.7%, pastaj

organizata jo-profitabile dhe degët e kompanive te huaja marrin pjese me 0.3% përkatësisht 1.0.

Ne bazë te këtij rezultati ndërmarrjet private ne tregun e punësdëshmojnëprezencën maksimale dhe me te

rëndësishme te studimit tone, me njëpërqindje te theksuar edhe bizneset familjare.

Tabela 1. Lloji i ndërmarrjeve

Nr. Përshkrimi Gjithsejte Përqindja (%)

1 Biznes Familjar 145 9.8%

2 Ndërmarrje private 1291 87.2%

3 Ndërmarrje e sektorit qeveritar/publik 25 1.7%

4 Degë e ndonjë sipërmarrjeje/kompanie të huaj 15 1.0%

5 Organizatë jo-profitabile 4 0.3%

Gjithsejte 1480 100%


15

Ndërmarrjet private gjate këtij hulumtimi kane qene synim i yni, pasiqe ato do te pasqyrojnë dinamiken

me te madhe ne tregun e punës dhe orientimin për hapjen e me shume vendeve te punës. Identifikimi dhe

krijimi i vendeve te lira te punës si dhe identifikimi i nevojave për aftësim dhe riaftësim profesional do te

azhurnohet nga sektori me dominant i këtij studimi.

Ne 1480 ndërmarrje te anketuara, me 87% ne sektorin privat, me çdo kusht do te posedojmë informacion

kuantitativ dhe kualitativ ne mes te kërkesës dhe ofertës ne tregun e punës.

Analiza e këtij hulumtimi ka nxjerre ne sipërfaqe nevojat ma imediate dhe me te rëndësishme ne

koherencë me ndryshimet e tregut te punës.

Aktivitetet e Zyrave te Punësimit dhe Qendrave te Aftësimit Profesional do te duhej te bashkërendohen ne

baze te performances me te mire profesionale dhe shkencore.

Aleanca Kosovare e Bizneseve ne bashkepunim me Departamentit e Punës dhe Punësimit te MPMS-se

kanë arritur te realizojnë dhe ta zhvillojnë hulumtimin, i cili do te pasqyroje kërkesat e tregut te punës si

dhe nevojat për zhvillim te shkathtësive dhe resurseve humane.


16

1.2. Ndërmarrjet sipas Nomenklaturës se Veprimtarive Ekonomike (NVE)

Tabela 2. Nomenklatura e Veprimtarive Ekonomike te ndërmarrjeve NACE Përshkrimi Ndërmarrje Përqindja

(%) Punëtor Femra Meshkuj

A Bujqësi, gjueti dhe pylltari 80 5.4% 326 52 274

C Miniera dhe gurthyes 13 0.9% 357 14 343

D Prodhimtari 244 16.5% 4670 611 4059

E Furnizim me gaz, rryme dhe ujë 29 2.0% 1190 75 1115

F Ndërtimtari 230 15.5% 3457 57 3400

G Tregti me shumice e pakice,riparim i mj.motorike 363 24.5% 5320 848 4472

H Hotele dhe restorante 170 11.5% 1134 345 789

I Transport, deponim dhe komunikacion 78 5.3% 780 138 642

J Ndërmjetësim financiar 24 1.6% 283 145 138

K Patundshmëri, qiradhënie dhe aktivitete biznesi 30 2.0% 346 56 290

L Administrate dhe mbrojtje publike 7 0.5% 123 45 78

M Arsim 27 1.8% 405 110 295

N Shëndetësi dhe pune sociale 30 2.0% 534 235 299

O Shërbime tjera komunitare, sociale dhe personale 155 10.5% 1037 301 736

Gjithsejte 1480 100% 19962 3032 16930

Shume e rëndësishme ne ketë Hulumtim ka qene edhe ndarja e ndërmarrjeve sipas veprimtarive

ekonomike duke përpjesëtuar proporcionalisht me numrin e po te këtyre ndërmarrjeve siç janë te

regjistruara dhe siç e ushtrojnë veprimtarinë e tyre sipas regjioneve. Poashtu tregues mjaft i

rëndësishëmështë edhe ndarja e te punësuarave sipas gjinisë ne sektorët ekonomik.

Ndërmarrjet te cilat si veprimtari e kanë “Tregti me shumice e pakice, riparim i mjeteve motorike”,

dominojnë me 24.5% kundrejt sektorëve tjerë te ndërmarrjeve, me pas “Prodhimtari” me 16.5%, duke

pasuar nga “Ndërtimtari” me 15.5 % si dhe kështu me radhë për te gjithë sektorët tjerë.

Numri me i vogël i te punësuaraveështë prezantuar tek sektori i Administrate dhe mbrojtje publike me

0.5% si dhe sektori i minierave me 0.9%.

Veprimtaritë ekonomike te cilat ushtrojnë ndërmarrjet paraqesin një disproporcion ne raport me numrin e

ndërmarrjeve te përzgjedhura ne hulumtim dhe numrin e punëtoreve te cilën e kane treguar këta sektor te

aktivitetit.


17

Ne baze te pyetjeve te parashtruara rreth sektorëve te aktivitetit te secilës ndërmarrje, gjetjet tregojnë se

janë identifikuar gjithsejte 19962 punëtore, ku prej tyre femra janë 3032 te punësuar ose përafërsisht 15%.

Numri me i madhe i te punësuaraveështë gjetur ne “Tregti me shumice e pakice, riparim i mjeteve

motorike”, me 5320 te punësuar, pastaj me se shumti punëtorë kemi ne “Prodhimtari” me 4670 te

punësuar, “Ndërtimtaria” me 3457 te punësuar, duka vazhduar kështu me radhe për secilin aktivitet te

secilës ndërmarrje (shih. fig.2).

Ndërmarrjet si aktivitet kane treguar aktivitetin kryesor dhe dy aktivitete tjera sekondare dhe terciare te

cilat ato ushtrojnë ne tregun e punës. Mirëponë fokus i kemi pas sipas aktivitetit primar.

1.3. Punësimi

Ne pyetjen se sa persona keni te

punësuarpërfshire edhe veten gjate kësaj

periudhe kohore, po ashtu duke krahasuar se sa

persona apo te punësuar keni pas ne vitin e

kaluar. Gjetjet janë pozitive dhe treguesit kane treguar rezultate te rritjes. Pra ne baze te këtij rezultati,

analiza jone dëshmon se punësimi është rritur për 2.75%.

Ne ketë vit (2013) numri i punëtoreve te angazhuar është 19962 persona, ndërsa vitin e kaluar (2012) janë

deklaruar nga te njëjtat ndërmarrje se kane pasur 19427 punëtore. Krahasimi i këtyre dy viteve dëshmohet

për një trend ne ngritje te punësimit.

Tabela 3. Punësimi sipas vitit ne ndërmarrje

Viti 2012 2013 Rritja

Punëtor 19427 19962 2.75%

A C D E F G H I J K L M N O

Ndërmarrje 80 13 244 29 230 363 170 78 24 30 7 27 30 155

Punëtor 326 357 4670 1190 3457 5320 1134 780 283 346 123 405 534 1037

Fig. 2: Nr. Ndermarrjeve dhe punetoreve sipas NVE


18

Viti 2013 është karakterizuar me një ngritje te lehte ne punësim për ndërmarrjet kosovare.

E rëndësishme mbetet se Kosova gjate vitit 2013 nuk ka treguar trendë negative te rënies se zhvillimit

ekonomik, por përkundrazi shume vende te reja pune janë hapur. Sigurisht investimet kapitale te cilat i

ka bere Qeveria ne infrastrukture dhe sektorë tjerë, shihet qartë se trendët e punësimit janë pozitive.

1.4. Pritjet e punësimit gjatë 12 muajve të ardhshëm

Pritjet e punësimit gjate 12 muajve te

ardhshëm pak a shume mbesin

konstante, kështu qëkëto parashikime te

punëdhënësve ne aspektin e punësimit

zbërthen ne vete se çfarë ndryshime

pritet te ndodh ne tregun e punës.

Ne baze te kësaj pyetje, respodentet tanë gjegjësisht 905 punëdhënës janë shprehur se 61% punësimi do te

mbetet i njëjte pra nuk

do te ndryshoj, ndërsa

455 ndërmarrje janë

deklaruar se do te

rritet për 31% dhe

vetëm 120 ndërmarrje

janë te zvogëlohet për

8%.

Optimizmi i

punëdhënësve për rritje te punësimit tregohet tek 1/3 e respodenteve edhe ne baze te këtyre përqindjeve

pritjet për rritje te punësimitjanë inkurajuese.

Tab.4. Punësimi i pritur gjate 12 muajve te ardhshëm

Nr. Përshkrimi Ndërmarrjet Përqindja 1 Rritet 455 31% 2 Zvogëlohet 120 8% 3 Mbetet i njëjtë 905 61%



19

1.5. Suksesi i ndërmarrjes gjate 12 muajve te kaluar

E rëndësishme gjate këtij hulumtimi

ka qene edhe trendi i shitjeve te

ndërmarrjes te cilat janë bere gjate

12 muajve te kaluar.

Shumica e ndërmarrjeve kane

dëshmuar për një situate te njëjte

apo 61% prej tyre mendojnë se suksesi i ndërmarrjes gjate 12 muajve te kaluara ka mbete i njëjte. Kurse

26% e ndërmarrjeve janë shprehur se gjate 12 muajve te kaluar ne tregun e punës është shënuar progres

dhe një rritje e

theksuar.

Mirëpo 13% e

ndërmarrjeve janë

shprehur për një

situate krejt tjetër dhe

se ata kane dëshmuar

për një zvogëlim apo

rënie ne tregun e

punës.

Kështu që kjo tregon

se ne përgjithësi kemi

pas një situate stabile pa ndonjë krize te theksuar me një përqindje modeste te rritjes apo një situate te

gjendjes konstante për 12 muajt e vitit te kaluar.

1.6. Ndarja e punëtoreve sipas profesioneve

Hulumtimi i nevojave ne tregun e punës pasqyron shpërndarjen e punëtoreve sipas nomenklaturës

profesionale ku paraprijnë “Profesionet elementare” me 23%, duke pasuar nga “zejtaret dhe punëtoret e

ngjashëm” me 18% si dhe “nëpunësit” me 16%, e kështu me radhe (shih.tab. 6)

Tab.5. Suksesi i ndërmarrjes gjate 12 muajve te kaluar Nr. Përshkrimi Ndërmarrjet Përqindja 1 Rritet 384 26% 2 Zvogëlohet 196 13% 3 Mbetet i njëjtë 900 61%



20

Tabela 6. Punëtoret sipas klasifikimit profesional

ISCO Përshkrimi Gjithsejte Përqindja (%)

Femra Meshkuj

1 Menaxherët e lartë 1294 6% 106 1188

2 Profesionistët 2390 12% 385 2005

3 Teknikët dhe Bashkëpunëtoret Profesional 1259 6% 270 989

4 Nëpunësit 3205 16% 880 2325

5 Punëtoret e Shërbimeve dhe e shitjes në dyqane dhe treg 1884 9% 498 1386

6 Punëtoret e kualifikuar Bujqësore dhe të Peshkimit 358 2% 37 321

7 Zejtarët dhe Punëtorët e ngjashëm 3580 18% 98 3482

8 Operatoret dhe Montuesit e pajisjeve dhe makinave 1497 7% 83 1414

9 Profesionet Elementare 4495 23% 675 3820

Gjithsejte 19962 100% 3032 16930

Hulumtimin e bene te rëndësishëm fakti se pasqyrimi i te dhënave ne baze te profesioneve dëshmon se

cilat profesione dominojnë ne ekonominë kosovare, realisht se ku është i koncentruar punësimi ne cilin

profesion.

Po ashtu rëndësia e kësaj shpërndarje profesionale është pasqyrimi i te dhënave edhe sipas gjinisë ku

paraqitet një argument edhe me shume ne cilësinë e te dhënave.

Ne fakt punësimi me i madhe te këto ndërmarrje është sipas gjinisë mashkullore (85%), kurse punësimi i

femrave është ne një përqindje tjetër vetëm me 15%. Ne te gjithë profesionet dominant është punësimi i

meshkujve (shih fig.6)

6%

12%

6%

16%

9%

2%

18%

7%

23%

Menaxherët e lartë

Profesionistët

Teknikët dhe Bashkëpunëtoret Profesional

Nëpunësit

Punëtoret e Shërbimeve dhe e shitjes në dyqane dhe treg

Punëtoret e kualifikuar Bujqësore dhe të Peshkimit

Zejtarët dhe Punëtorët e ngjashëm

Opëratoret dhe Montuesit e pajisjeve dhe makinave

Profesionet Elementare

Fig.5: Puntoret e ndermarrjeve sipas profesioneve


21

2. Vendet e lira te punës

2.1. Mënyrat e plotësimit te vendeve te lira te punës

Vendet e lira te Punës edhe me tutje mbesin si çështje shume e rëndësishme prandaj Punëdhënësit për

plotësimin e vendeve te lira te punës ende përdorin forma te ndryshme.

Sesi plotësohen vendet e lira te punës edhe gjate kësaj periudhe kohore mbetet te shihet nga gjetjet e këtij

hulumtimi. Edhe pse çdo here e me shume është duke u ngritur vetëdija dhe kultura e punës ku

përzgjedhja behet përmes formave me te avancuara siç janë shpalljet apo shërbimet publike te punësimit.

Punësim mbetet ende sfide, pasiqe papunësia e cila është mjaft e larte shpeshherë përjashton edhe

mundësin për format profesionale te plotësimit te vendeve te lira te punës.

Kryesisht - Ne baze te rezultateve numri me i madhe i te punësuarve behet “Përmes shpalljeve”, me

37.8% , kurse përmes “Përmes te afërmeve apo miqve”, me 30.4% duke u pasuar nga “Shërbimet Publike

Tabela 7. Mënyrat e plotësimit te vendeve te lira te punës

Nr. Metodat Kryesisht Metoda e Dytë Gjithsejte Përqindja (%)

1 Përmes shpalljeve 644 73 717 37.8% 2 Përmes institucioneve të shkollimit/aftësimit 46 27 73 3.8% 3 Përmes shërbimeve publike të punësimit 252 181 433 22.8% 4 Përmes të afërmve apo miqve 352 225 577 30.4% 5 Përmes avancimit të punësimit në ndërmarrje 42 57 99 5.2%

Gjithsejte 1336 563 1899 100.0%

0 1000 2000 3000 4000 5000


Profesionistët


Nëpunësit

Punëtoret e Shërbimeve dhe e shitjes në…

Punëtoret e kualifikuar Bujqësore dhe të…


Opëratoret dhe Montuesit e pajisjeve dhe…


Fig.6: Stafi i ndermarrjeve sipas ndarjes profesionale dhe gjinisë

Femra

Meshkuj


22

te Punësimit”, me 22.8%, si dhe përmes institucioneve te shkollimit dhe përmes et avancimit te punësimit

ne ndërmarrje me 3.8% përkatësisht 5.2% (shih tab.7).

Plotësimi i vendeve te lira te punës ne baze te kësaj analize dëshmon se rezultatet janë relativisht te mira

edhe pse akoma sfiduese mbetet plotësimi i vendeve et lira te punës “Përmes të afërmve apo miqve” e

cila kategori është mjaft karakteristikë, ndoshta kjo ndërlidhet me natyrën e bizneseve tona ku shumica

janë ndërmarrje te vogla me ma pak se 10 te punësuar (1-9).

E rëndësishme mbetet se punëdhënësit për plotësimin e vendeve te lira zgjedhin shpalljet dhe se kjo

përqindje prej vitit ne vite është duke u rritur po ashtu edhe shërbimet publike te punësimit rezultojnë me

një përqindje mjaft te larte te pjesëmarrjes.

Metoda e dyte – Punëdhënësit deklarohen se metode te dyte te plotësimit te vendeve te lira punësimit

behet përmes te afërmeve dhe miqve si dhe përmes shërbimet publike te punësimit (shih fig 7).

Arsyeje kryesore tek metoda e dyte për plotësimin e vendeve te lira te punës si mundësi te dyte te

përzgjidhen shërbimet publike te punësimit, pasiqekëto zyre kane një numër te konsiderueshëm te te

papunëve te regjistruar te shume profileve dhe përfundimisht zgjidhja behet përmes këtyre shërbimeve.

644

46

252

352

42

73

27

181

225

57

0 100 200 300 400 500 600 700 800

Përmes shpalljeve

Përmes institucioneve të shkollimit/aftësimit

Përmes shërbimeve publike të punësimit

Përmes të afërmve apo miqve

Përmes avans. të punët. që punojnë në ndërm.

Fig: 7. Mënyrat e plotësimit te vendeve te lira te punës

Kryesisht

Metoda e Dytë


23

2.2. Vendet e lira te punës sipas nomenklaturës profesionale

Ne kuadër te këtij hulumtimi janë identifikuar një numër i konsiderueshëm i kërkesave nga punëdhënësit

për vendet te lira te punës qe përafërsisht janë 280 vende te lira te punës. Këtu janë prezantuar 10

profesionet me te kërkuara, ndërsa profesionet tjera nënkuptojnë profesionet me numër me te vogël.

Tabela 8. Vendet e lira te Punës sipas profesioneve

Kodi Përshkrimi Gjithsejte Përqindja

7212.03 Saldues/ salduese 25 8.93%

7131.01 Punues i çatisë/ punuese e çatisë 20 7.14%

7231.02 Automekanik/ automekanike 20 7.14%

2142.02 Inxhiner/inxhinere e ndërtimtarisë 18 6.43%

8283.04 Montues/ montuese e pajisjeve kompjuterike 17 6.07%

3471.01 Disajner/ disajnere për tekstil dhe veshje 15 5.36%

8163.03 Operator / operatore e pajisjeve për nxemje 15 5.36%

2419.09 Menaxher i projektit/menaxhere e projektit 12 4.29%

2143.12 Elektroinxhinier/elektroinxhiniere ‐hulumtues 10 3.57%

7433.03 Rrobaqepës / rrobaqepëse 9 3.21%

Tjera profesione 119 42.50%

Gjithsejte 280 100%

Vendet e lira te punës janë kërkesat e punëdhënësve te cilat i kemi listuar sipas vlerave maksimale dmth

kemi nxjerre ato kërkesa për vende te lira te punës te cilat kane pasqyruar numrin me te madhe (10 vende

te lira te punës me te kërkuara). Kështu që këto vende janë gjetur brenda kësaj periudhe kohore derisa

është zhvilluar hulumtimi.

Realisht siç shihet edhe ne figure kërkesat me te mëdha për vende te reja pune vijnë “saldues” me 8.93%

duke u pasuar nga “Punues i çatisë” me 7.14%, pastaj “Automekanik/ automekanike” me 7.14% dhe

“inxhinier i ndërtimtarisë” me 6.43% e kështu me radhe.

Ne baze te ofertës për këto vende pune te cilat i kane deklaruar punëdhënësit vijmë ne përfundim se këto

profile identifikohen ne sektorët e ndërtimtarisë dhe infrastrukturës. Sektori i ndërtimtarisë është ne

progres te zhvillimit ekonomik dhe shume i rëndësishëm për ekonominë kosovare.

Rrobaqepës është po ashtu një profil i kërkuar ne fushën e tekstilit dhe ne top listën e profileve me te

kërkuara renditet e 9-ta. ne liste.


24

Inxhinieret jo vetëm te ndërtimtarisë por edhe te elektrikës dhe arkitekturës janë ne listën e me te

kërkuarave.

Informata e Tregut te Punës1 qe përgatit Departamenti i Punës dhe Punësimit mesatarisht janë mbi 300

vende te lira te punës te identifikuara ne secilin muaj nga këshilltaret për punësim nga te gjitha zyrat e

punësimit ne te gjithë Kosovën, qe është ne përputhje edhe me hulumtimin e tregut te punës te realizuar

brenda një periudhe te caktuar mujore.

Hulumtimi pasqyron nevojën qe kane treguar punëdhënësit për profesione te cilat me vështirësi gjinden

ne tregun e punës, mirëpo nëse do te ekzistonte një bashkëpunim edhe me i madhe ndërmjet zyrave te

punësimit dhe punëdhënëseve sigurisht se oferta për pune do te plotësohej me shpejte.

Mirëpo është interesant fakti se zyrat e punësimit kane ne evidencat e tyre numër te madhe te

punëkërkuesve te regjistruar te përcaktuar qarte sipas profileve, mirëpo si duket disniveli profesional

është evident për mospërputhje ne mes ofertës dhe kërkesës.

2.3. Vendet e lira te punës te parashikuara sipas profesioneve ne të ardhmen

Ne tregun e punës është e rëndësishme te dihet se cilat janë parashikimet dhe se çka tregon analiza ne

baze te pyetjeve dhe se çka mendojnë punëdhënësit për te ardhmen rreth vendeve te punës. Gjetjet

tregojnë se 350 vende te lira te punës janë te domosdoshme sipas profileve te ndryshme.

1Informata e TreguttePunës, 12/13 ITP, Departamenti I PunësdhePunësimit/MPMS

8,9%

7,1%

7,1%

6,4%

6,1%

5,4%

5,4%

4,3%

3,6%

3,2%

0,0% 1,0% 2,0% 3,0% 4,0% 5,0% 6,0% 7,0% 8,0% 9,0% 10,0%

Saldues/ salduese

Punues i çatisë/ punuese e çatisë

Automekanik/ automekanike

Montues/ montuese e pajisjeve kompjuterike

Inxhiner/inxhinere e ndërtimtarisë

Disajner/ disajnere për tekstil dhe veshje

Operator / operatore e pajisjeve për nxemje

Menaxher i projektit/menaxhere e projektit

Elektroinxhinier/elektroinxhiniere ‐hulumtues

Rrobaqepës / rrobaqepëse

Fig. 8. vendet e lira te punes sipas profesioneve


25

Numri me i madhe i vendeve te lira te punës për profesione te kërkuara ne te ardhmen, shumica prej tyre

u referohen si “zdrukthëtar i mobileve “ me 10.9% duke u pasuar nga “Mjek, këshilltar/mjeke, këshilltare

për sigurimet shëndetësore” me 10.0%, pastaj “Udhëheqës i grupit të mekanikëve / mekanikeve dhe

montueseve/montueseve të makinerisë industriale dhe makinerisë tjetër” me 8.3%, “Analist financiare”,

7.7%e kështu me radhe.

Tabela. 9: Vendet e lira te punës sipas profesioneve

Kodi Përshkrimi Gjithsejte Përqindja

7422.05 Zdrukthëtar / zdrukthëtare e mobilieve 38 10.9%

2229.06 Mjek, këshilltar/mjeke, këshilltare për sigurimet shëndetësore 35 10.0%

7233.01 Udhëheqës i grupit të mekanikëve/mekanikeve dhe montueseve/montueseve të makinerisë industriale dhe makinerisë tjetër

29 8.3%

2411.04 Analist financiar/analistë financiare 27 7.7%

3411.01 Agjent/ agjente e bursave 25 7.1%

3119.03 Teknik/teknike e teknologjisë së tekstilit 20 5.7%

2149.01 Inxhinier/inxhiniere e drurit 19 5.4%

2411.08 Financierët/financieret, revizori/revizoristja llogaritari/llogaritësja 13 3.7%

7241.16 Riparues / riparuese e pajisjeve elektrike 12 3.4%

7233.13 Mirëmbajtësi/mirëmbajtësja e pajisjeve pneumatike dhe hidraulike 11 3.1%

Tjera profesione 121 34.6%

Gjithsejte 350 100%

Zyrat e Punësimit ne Departamentin e Punës dhe Punësimit te MPMS-se sipas regjistrimeve posedojnë

një numër mjaft te madhe te punëkërkuesve te cilët janë edhe te profilizuar sipas profesioneve. Mirëpo

mire do te ishte sikur bashkëpunim ndërmjet punëdhënësve dhe zyrave te punësimit te rritet ne mënyre qe

nëse gjinden punëkërkues te cilët mund te përshtaten me këto profile atëherë edhe ti krijohet mundësia e

10,9%

10,0%

8,3%

7,7%

7,1%

5,7%

5,4%

3,7%

3,4%

3,1%

0,0% 2,0% 4,0% 6,0% 8,0% 10,0% 12,0%

Zdrukthëtar / zdrukthëtare e mobilieve

Mjek, këshilltar/mjeke, këshilltare për sigurimet shëndetësore

Udhëheqës i grupit të mekanikëve / mekanikeve dhe…

Analist financiar/analistë financiare

Agjent/ agjente e bursave

Teknik/teknike e teknologjisë së tekstilit

Inxhinier/inxhiniere e drurit

Revizori/revizoristja llogaritari/llogaristja

Riparues / riparuese e pajisjeve elektrike

Mirëmbajtësi/mirëmbajtësja e pajsijeve pneumatike dhe…

Fig.9. vendet e lira te punes sipas profesioneve ne 12 muajt e ardheshem


26

ndërmjetësimit ne punësim.

Mirëpo kur shikohen metodat për plotësimin e vendeve te punës, ku njëra prej këtyre metodave qe

zbatohet me se shumti është përmes te afërmeve dhe miqve. Ku mundësit për një punësim te shpejte ose

për një përputhje te ofertës dhe kërkesës vështirësohet mjaft.

E rëndësishme mbetet se sipas informatave, zyrat e punësimit çdo dite janë ne kontakt me punëdhënësit

duke kërkuar vende te lira te punës për një ndërmjetësim ne punësim për punëkërkuesit.

Ne baze te analizës sonë janë identifikuar shume profesione tjera dhe ma specifike, te cilat kane dale si

rezultat i këtij hulumtimi, mirëpo këto kërkesa te punëdhënësve mbetet te koordinohen me zyrat e

punësimit dhe ti bashkërendojnë ofertën dhe kërkesën.

2.4. Vështirësitë për gjetje te punëtorëve

Vështirësitë për gjetje te punëtoreve janë mjaft te theksuara, kështu që ne pyetjen tone se a keni vështirësi

ne plotësimin e vendeve te lira te punës, prej 1480 subjekteve ekonomike 893 ndërmarrje shprehen se

nuk kane vështirësi dhe vetëm 587 prej tyre deklarohen se kane vështirësi për plotësimin e vendeve te

punës.

Mirëpo secila ndërmarrje ka arsyet e veta, mirëpo cilat janë arsyet qe deklarojnë punëdhënësit për

vështirësitë e gjetjes se punëtoreve për plotësimin e vendeve te lira. Ne analizën tone janë renditur një

mori arsyesh (shih tab. 10)

Fig.10: Arsyet për mosplotësim te vendeve te punës

Nr. Përshkrimi Gjithsejte Jo Po

1 Përgjithësisht, numrit të vogël të punëkërkuesve 68 38 30

2 Mosinteresimit të njerëzve për këtë vend pune 90 39 51

3 Pagat e ofruara janë shumë të ulëta 85 55 30

4 Kushte jotërheqëse të punës 48 35 13

5 Mungesa e mundësive për karrierë 55 22 33

6 Kandidatëve u mungon përvoja e nevojshme e punës 75 15 60

7 Kandidatët kanë qëndrime, motivim të ulët 45 17 28

8 Kandidatët kanë kualifikime/aftësi të ulëta 65 12 53

9 Kandidatët kanë nivel të ulët arsimor 56 8 48

Gjithsejtë 587 241 346


27

Rezultati del se 90 ndërmarrje tregojnë se vështirësi mbetet “Mosinteresimi i njerëzve për këtë vend

pune”, ndërsa 39 prej tyre deklarojnë se kjo nuk është ndonjë arsye e cila vështirëson plotësimin e

vendeve te lira te punës.

Vështirësi tjetër e cila paraqitet mjaft sfiduese është “Pagat e ofruara janë shumë të ulëta”, ku 85

ndërmarrje kane paraqitur këtë vështirësi ndërsa 30 prej tyre qe janë përgjigjur kane thënë se kjo

vështirësi nuk ekziston për plotësimin e vendeve te lira te punës.

Arsye tjetër është motivimi, pagat e ulëta qe ofrohen dëshmojnë si vështirësi te theksuar për plotësimin e

vendeve te lira te punës. Realisht ne diagram janë paraqitur një mori arsye te cilat tregojnë se vështirësitë

janë evidente ne realizimin dhe plotësimin e vendeve te lira te punës.

Konsiderojmë se duhet pasur kujdes me këto kërkesa ne tregun e punës te punëdhënësve qe ti

rekomandohet te gjithë aktoreve relevant se vështirësitë te cilat paraqiten janë mjaft sfiduese dhe arsyet te

cilët tregojnë ata duhet krijuar parakushtet qe këto te minimizohen ne tregun e punës.

2.5. Planet e ndërmarrjeve për tejkalimin e problemit të mungesës së punëtorëve

Tab. 11. Planet e ndërmarrjeve për tejkalimin e mungese se punëtoreve

NR Përshkrimi Jo (%) Po (%) Pa

përgjigje (%)

1 Rritja e pagave për ta bërë më tërheqës vendin e punës 23.6% 27.64% 48.72%

2 Trajnim i mëtejmë I fuqisë punëtore të ndërmarrjes për të plotësuar vendet e lira 30.4% 39.19% 30.41%

3 Ridefeinimi i vendeve ekzistuese të punës 17.0% 26.69% 56.28%

4 Shfrytëzimi i teknologjisë si zëvendësim të fuqisë punëtore 12.5% 19.53% 67.97%

5 Pasurimi i kanaleve të rekrutimit 30.4% 21.62% 47.97%

6 Aplikimi për ndonjë skemë qeveritare të punësimit ose aftësimit 57.4% 15.68% 26.89%

48

39

45

35

22

15

17

12

8

30

51

30

13

33

60

28

53

48

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Përgjithësisht, numrit të vogël të punëkërkuesve

Mosinteresimit të njerëzve për këtë vend pune

Pagat e ofruara janë shumë të ulëta

Kushte jotërheqëse të punës

Mungesa e mundësive për karrierë

Kandidatëve u mungon përvoja e nevojshme e punës

Kandidatët kanë qëndrime, motivim të ulët

Kandidatët kanë kualifikime/aftësi të ulëta

Kandidatët kanë nivel të ulët arsimor

Fig.10: Arsyet per mos‐plotesimin e vendeve te lira te punës

Jo

Po


28

Ndërmarrjet ne fakt duhet te krijojnë një strategji te tejkalimit te problemit për mungese te punëtoreve. Si

zakonisht nder problemet kryesore është “Trajnim i mëtejmë I fuqisë punëtore të ndërmarrjes për të

plotësuar vendet e lira”, ku 39% kane evidentuar këtë problem. Pastaj , ku “ rritja e pagave për te bere me

tërheqës vendin e punës” është evidente te 27.64% e respodenteve ndërsa 23.6% e ndërmarrjeve

konsiderojnë se nuk është problem kurse 48.72% nuk dhanë ndonjë përgjigje.

“Aplikimi për ndonjë skemë qeveritare të punësimit ose aftësimit” për të të plotësuar vendet e lira ku

15.68% e ndërmarrjeve e pohojnë dhe 57.4% e ndërmarrjeve tjera kundërshtojnë një plan te tillë si

zgjidhje për tejkalimin mungese se punëtoreve për vende pune, kurse pa përgjigje mbesin 26.89% e

ndërmarrjeve.

Ri-definimi i vendeve ekzistuese te punës po ashtu është ne mundësi për tejkalimin e këtyre problemeve,

ku 26.69% e ndërmarrjeve e pohojnë ketë fakt, ndërsa 17.0% nuk pajtohen dhe se shohin si zgjidhe

përmes këtij aktiviteti, kurse 56.28% nuk përgjigjen. (ndërsa për planet tjera mund te shihni figurën 11).

3. Kuotapërpunësimineshtetasevetëhuaj

Ne vitin 2009, Kuvendi i Kosovës me qellim të vendosjes dhe aplikimit të dispozitave ligjore për dhënien

e lejeve për punë dhe punësimin e shtetasve të huaj në Republikën e Kosovës ka miratuar Ligjin për

dhënien e lejes për pune dhe punësimin e shtetaseve te huaj ne Republikën e Kosovës (me Nr.03/L-136,

datë: 10.07.2009).

Ne vitin 2010, Ministria e Punës dhe Mirëqenies Sociale ka nxjerre udhëzimin administrativ për

punësimin e shtetasve te huaj ne Republikën e Kosovës (prej datës 08.03. 2010), kur dhe ka hy ne fuqi, ka

Rritja e pagave përta bërë më

tërheqës vendin epunës

Trajnim i mëtejmëI fuqisë punëtoretë ndërmarrjes për

të plotësuarvendet e lira

Ridefeinimi ivendeve

ekzistuese tëpunës

Shfrytëzimi iteknologjisë sizëvendësim tëfuqisë punëtore

Pasurimi ikanaleve tërekrutimit

Aplikimi përndonjë skemëqeveritare tëpunësimit ose

aftësimit

Jo (%) 23,6% 30,4% 17,0% 12,5% 30,4% 57,4%

Po (%) 27,64% 39,19% 26,69% 19,53% 21,62% 15,68%

Pa pergjigjie (%) 48,72% 30,41% 56,28% 67,97% 47,97% 26,89%

Fig.11. Planet e ndermarrjeve per tejkalimin e problemit te mungeses se punetoreve per vende te punes


29

filluar zbatimi i këtij ligji i cili ka rregulluar marrëdhënien e punës për shtetasit e huaj te cilët kane

dëshiruar te punojnë ne Republikën e Kosovës.

Ne Kosove edhe para se ky ligj te zbatohet kane punuar një numër i konsiderueshëm i te huajve neper

organizata te ndryshme punuese, mirëpo pas kësaj date te gjithë shtetasit e huaj janë obliguar te pajisen

me leje pune. Këto vende te pune janë legalizuar, përmes zyrave te punësimit te cilat kane luajtur një rol

te rëndësishëm ne evidentimin e një numri mjaft te madhe te te punësuarave si shtetas te huaj.

Mirëpo nxjerrja e ligjit për te huaj nga Kuvendi i Kosovës ka shfuqizuar ligjin për dhënien e lejes për

pune dhe punësimin e shtetaseve te huaj ne Republikën e Kosovës me Nr. 03/L-136 / datë: 10.07.2009

dhe ne këtë mënyre tani kemi ne fuqi Ligjin për të Huajt Nr. 04/L – 219 (i shpallur në Gazetën Zyrtare).

Ky ligj e rregullon pajisjen e shtetaseve te huaj me leje pune dhe e obligon Ministrinë e Punës dhe

Mirëqenies Sociale (MPMS) te përgatisë Kuotën vjetore për punësimin e shtetaseve te huaj ne Republikën

e Kosovës. MPMS pas përgatitjes se Kuotës për punësim me rekomandim te Këshillit Ekonomiko Social

(KES) e miraton dhe ekzekuton sipas ligjit.

Këshilli Ekonomiko Social dhe MPMS kane marre vendim qe Kuota e Punësimit te përgatitet nga

Aleanca Kosovare e Biznesit meqenëse e njëjta është duke e bere Hulumtimin e nevojave ne Tregun e

Punës.

3.1. Kuotaepunësimitpërtehuajsipassektorëveekonomik

Tabela 12 Kuota për punësimin e shtetaseve te huaj sipas sektorëve ekonomike

Gjithsejte 1457

Edukimi/Arsimi 123

Bujqësi, gjueti dhe pylltari 10

Hotele dhe Restorante 122

Miniera dhe gurthyes 52

Ndërmjetësime financiare 100

Ndërtimtari 399

Prodhimtari 135

Shëndetësi 105

Shërbime tjera komunitare, sociale dhe personale. 30

Transporti dhe komunikacioni 348

Tregtia me shumice e pakice, riparim i mjeteve motorike etj. 33


30

Dy sektorët me me se shumti kërkesa për punësimin e shtetaseve te huaj janë ndërtimtaria me 399 dhe

transporti/komunikacioni me 348 kërkesa, duke u pasuar nga sektorët tjerë si prodhimtaria me 135

kërkesa dhe arsimi me 123 kërkesa. Sektorët tjerë kane numër me te vogël te kërkesave (shih tab.12).

Investimet ne sektorin e ndërtimtarisë dhe te transportit/komunikacionit kane treguar edhe rritjen me te madhe te kërkesave për punësim.

3.2. Kuotaepunësimitpërtehuajsipas10profesionevemetekërkuara

Tabela 13 Kuota për punësimin e shtetaseve te huaj sipas 10 profesioneve me te kërkuara

Operatoret dhe Montuesit e pajisjeve dhe makinave 279

Ingjinier i ndërtimtarisë, elektroteknikes, gjeodezisë, mekanikes etj. 107

Mësimdhënësit (profesorët e shkencave, gjuhëve ) 100

Kuzhinier 60

Menaxher i prodhimit, logjistikes, planifikimit, logjistikes, shitjes, operimeve, etj. 55

Menaxher i ndërtimit, infrastrukturës etj. 51

Profesionistët e shkencave biologjike, dhe shëndetësore 33

Doktor Embriolog, ORL, kardiolog specialist, kardiokirurg invaziv, vaskular. kirurg etj. 30

Montues skelash, vinçi 25

Ekspert i elektrikes 22

123

10122

52

100

399135

105

30

34833

0 50 100 150 200 250 300 350 400 450

Edukimi/Arsimi

Bujqësi, gjueti dhe pylltari

Hotele dhe Restorante

Miniera dhe gurthyes

Ndërmjetësime financiare

Ndërtimtari

Prodhimtari

Shëndetësi

Shërbime tjera komunitare, sociale dhe personale.

Transporti dhe komunikacioni

Tregtia me shumice e pakice, riparim i mjeteve motorike etj.

Fig.12. Kuota e punesimit per shtetasit e huaj sipas sektoreve ekonomik


31

Numri me i madhe i kërkesave vjen tek profesioni i operatoreve/montuesve te pajisjeve dhe makinave me 279 kërkesa, pasuar nga inxhinieret e ndërtimtarisë, elektroteknikes, mekanikes me 107, pastaj mësimdhënësit me 100 kërkesa etj. Profesionet tjera janë me pak te kërkuara por si do qofte edhe ato mbesin ne top 10 profesionet me te kërkuara ne tregun e punës.

3.3. Kuotaepunësimitpërtehuajsipassektorëveekonomikdheprofesioneve Kjo kuote për secilin profesion ne secilin sektor do te shërbej si kuote përfundimtare dhe do te vleje për te gjitha kërkesat qe vijnë për punësimin e shtetaseve te huaj te cilët kane si qellim punësimin ne Kosove.

Tabela 14 Kuota për punësimin e shtetaseve te huaj sipas profesioneve

Gjithsejte 1457

Edukimi/Arsimi 123

Drejtor i edukimit/arsimit 10

Drejtor i administratës /financave,auditimit,logjistikes, etj. 8

Menaxher i arsimit/edukimit 5

Mësimdhënësit (profesorët e shkencave, gjuhëve ) 100

Bujqësi, gjueti dhe pylltari 10

Agronom 10

Hotele dhe Restorante 122

Instrumentalist muzikor 5

Kuzhinier 60

Masazher 20

279

107

100

60

55

51

33

30

25

22

0 50 100 150 200 250 300

Operatoret dhe Montuesit e pajisjeve dhe makinave

Ingjinier i ndërtimtarisë, elektroteknikes, gjeodezisë,…

Mësimdhënësit (profesoret e shkencave, gjuheve )

Kuzhinier

Menaxher i prodhimit, logjistikes, planifikimit, logjistikes,…

Menaxher i ndërtimit,

Profesionistët e shkencës biologjike dhe shëndetësore

Doktor Embriolog, ORL, kardiolog specialist, kardiokirurg…

Montues skelash, vinçi

Ekspert i elektrikes

Fig 13: Kuota për punësimin e shtetaseve te huaj sipas 10 profesioneve me te kerkuara


32

Menagjer i Hotelit 12

Menaxher i logjistikes, planifikimit,logjistikes,shitjes, operimeve,auditimit, financave etj. 10

Soliste - Këngëtarë 15

Miniera dhe gurthyes 52

Projektues 5

Drejtor i financave, auditimit, logjistikes, depos etj. 4

Ingjinier i elektro-teknikes, gjeodezisë, ndërtimtarisë, mekanikes etj. 6

Laborante- Kontrollore e Kualitetit 4

Mbikëqyrës e te hyrave dhe financave, cilësisë, ushqimit, pajisjeve elektronike etj 5

Menaxher i logjistikes, planifikimit, prodhimit, logjistikes, shitjes, operimeve, auditimit, financave etj. 11

Profesionist I shkencave ingjinierike, etj. 5

Specialist i prodhimit 7

Udhëheqës i minierës 5

Ndërmjetësime financiare 100

Administrator i biznesit 3

Agjente financiare 10

Analist kredie 5

Auditor I Certifikuar 3

Drejtor i financave, auditimit, logjistikes, depos etj. 19

Financier 5

Ekspert për kartela bankare 4

Menaxher i financave, logjistikes, planifikimit, shitjes, operimeve, auditimit, etj. 6

Mirëmbajtës i pajisjeve ICT 10

Programer zhvillues softuerik i cash-machine 14

Roje specializuara ne transportimin e parave te gatshme 10

Zyrtar për shërbime Bankare 11

Ndërtimtari 399

Arkitekt 15

Dizajner 8

Menaxher I projektit 7

Ekspert i gjeoteknikes 10

Farkatar 8

Ingjinier i ndërtimtarisë, elektroteknikes, gjeodezisë, mekanikes etj. 107

Instalues i kallëpeve dhe përforcimit 12

Kontrollor i ndërtimtarisë 6

Laborante- Kontrollorë e Kualitetit 5

Mbikëqyrës e te hyrave dhe financave, cilësisë, ushqimit, pajisjeve elektronike etj 13

Menaxher i ndërtimit, infrastrukturës etj. 51

Mirëmbajtës i repartit te prodhimit 7

Mjeshtër i makinave te renda 10

Monter i Ashensorëve 4


33

Montues skelash, vinçi 25

Përpunues çeliku 9

Profesionist i shkencave te ndërtimtarisë etj. 16

Saldues 10

Ekspert i elektrikes 22

Shofer i makinave te renda 16

Ekspert i sinjalistikes 6

Teknik, makinave, cilësisë, sigurisë, mjedisit, etj. 18

Topograf 14

Prodhimtari 135

Dizajner i produkteve 7

Drejtor i reparteve te prodhimit etj. 5

Ekspert i prodhimit te çorapeve 2

Ekspert i tapicerisë se mobileve 13

Ekspert për kamina 3

Ekspert i makinerisë industriale 7

Menaxher i prodhimit, logjistikes, planifikimit, logjistikes, shitjes, operimeve, etj. 55

Mjeshtër i garniturave 17

Kuzhinier i ëmbëlsirave 7

Profesionist I shkencave ingjinierike dhe industriale 4

Teknik makinave, cilësisë, sigurisë, mjedisit, sanitarise, etj. 3

Teknolog 5

Veshje e stofit te mobileve 4

Zdrukthëtari 3

Shëndetësi 105

Doktor Embriolog, ORL, kardiolog specialist, kardiokirurg invaziv, vaskular. kirurg etj. 30

Fizioterapeut 5

Infermier ne kardiologji, sallën operative etj. 4

Masazher 15

Profesionistët e shkencës biologjike dhe shëndetësore 33

Specialist radiolog onkolog, gjinekologjisë, kirurgjisë, kardiologjisë, urologjisë etj. 10

Teknik i shëndetësisë, cilësisë, sigurisë, mjedisit, sanitarise, etj. 8

Shërbime tjera komunitare, sociale dhe personale. 30

Frizer (parukier) 20

Hulumtues profesional nga fusha sociale 10

Transporti dhe komunikacioni 348

Aviomekanik 7

Automekanik 8

Ingjinier i elektro-teknikes, mekanikes etj. 20

Mbikëqyrës pajisjeve elektronike, teknologjikë etj 5

Menaxher i logjistikes, planifikimit, prodhimit, logjistikes, shitjes, operimeve, auditimit, financave etj. 5


34


Profesionist i shkencave ingjinierike, ICT etj. 5

Programer zhvillues i programeve softuerikë 9


Specialist transporti 4

Tregtia me shumice e pakice, riparim I mjeteve motorike etj. 33

Menaxher i shitjes, logjistikes, planifikimit, operimeve, etj. 10

Shitës dhe riparues i arit dhe argjendit 5

Tregtar 18


35

4. Paga mesatare

4.1. Paga mesatare ne Kosovë

Rritja e pagave është bere një element qe diskutohet çdo dite dhe

studimi i pagës mesatare ne Kosovë ne kuadër te këtij hulumtimi

ka qene një sfide. Duke pasur parasysh se pagat e determinojnë

edhe punën si veprim qe ndërlidhe punëdhënësin dhe

punëmarrësin ne aspektin e marrëdhënies se punës.

Studimi ynë ka ne fokus trendin e rritjes se pagave, për arsye se

shpesh here kjo rritje është bere vetëm pas presionit te sindikatave

te punëtoreve dhe jo si rezultat i rritjes se nevojshme për shkak te

rritjes se çmimeve te tregut.

Hulumtimi i cili është realizuar për nevojat e tregut te punës ne te gjithë territorin e Kosovës ka mbuluar

1480 ndërmarrje, respektivisht punëdhënës që përfaqësojnë rreth 19962 te punësuar.

Mesatarja e pagave ne shkalle vendi secilin vit shënon ngritje te lehte, kur kihet parasysh metoda

krahasuese prej vitit ne vit duke treguar trendin pozitiv te rritjes.

Faktor kryesor i kësaj rritje te pagës mesatare vjen si rezultat i progresit ekonomik sidomos vitin e

kaluar ku investimet ne infrastrukturë, rritja e sektorit te ndërtimtarisë, bujqësisë dhe energjetikes kane

qene nder me te lartat gjate viteve te fundit. Kjo ngritje e theksuar vërehet, nëse i krahasojmë vitin 2011

me 2013, ku ajo rrinë shkallen prej me shume se 5.8%.

Paga mesatare ne Kosovë për te punësuarit është arritur prej rreth 346 €.

Nëse krahasojmë ketë mesatare me vitin 2011 atëherë ndryshimi është për 5.82%, çka do te thotë se prej

vitit 2010 sa ishte 292 €, ne vitin 2011 ka qene 327 € ose rritja ka qene përafërsisht 12%, ndërsapër vitin

2013 është 346 euro ose rritja është për 5.8%.

327 €

346 €

2011 2013

Fig.14. Paga mesatare


36

4.2. Pagat sipas Veprimtarive Ekonomike

Pagat mesatare sipas veprimtarive ekonomike paraqesin një disproporcion ndërmjet sektorëve te

ndryshëm po ashtu te disa sektorë kemi rritje te theksuar ndërsa ne sektorë tjerë ekonomik rritja është me

e lehte. Paga me e larte mesatare është paguar ne sektorin e ndërmjetësimeve financiare prej 488 euro

gjate vitit 2013 me shume se 27 euro ose 5,9% është rritja ne krahasim me vitin e kaluar. Pastaj vjen

sektori i ndërtimtarisë me 388 euro ose rritja ështëpër 8.4%. pasat sektori i minierave dhe gurthyesve vie

me 377 euro ose 10.6% me shume se vitin ekaluar ( për sektorët tjerë shih me shume ne tab. 15).

Tabela 15. Nomenklatura e Veprimtarive Ekonomike

NACE Përshkrimi 2011 2013 Rritja

A Bujqësi, gjueti dhe pylltari 265 € 298 € 12.5%

C Miniera dhe gurthyes 341 € 377 € 10.6%

D Prodhimtari 313 € 323 € 3.2%

E Furnizim me gaz, rryme dhe ujë 386 € 395 € 2.3%

F Ndërtimtari 358 € 388 € 8.4%

G Tregti me shumice e pakice,riparim i mjeteve motorike 299 € 328 € 9.7%

H Hotele dhe restorante 288 € 291 € 1.0%

I Transport, deponim dhe komunikacion 344 € 353 € 2.6%

J Ndërmjetësim financiar 461 € 488 € 5.9%

K Patundshmëri,qiradhënie dhe aktivitete biznesi 381 € 389 € 2.1%

L Administrate dhe mbrojtje publike 300 € 329 € 9.7%

M Arsim 331 € 370 € 11.8%

N Shëndetësi 351 € 376 € 7.1%

O Shërbime tjera komunitare, sociale dhe personale 313 € 337 € 7.7%

298 €

377 €

323 €

395 €

388 €

328 €

291 €

353 €

488 €

389 €

329 €

370 €

376 €

337 €

0 € 100 € 200 € 300 € 400 € 500 € 600 €

Bujqësi, gjueti dhe pylltari

Miniera dhe gurthyes

Prodhimtari

Furnizim me gaz, rryme dhe ujë

Ndërtimtari

Tregti me shumice e pakice,re100 �� dhe


37

Pagat e paguara sipas sektorëve ekonomik paraqesin jo vetëm diskrepancen ndërmjet sektorëve mirëpo

paraqesin edhe ndryshime ne pagën mesatare te paguar ne shkalle vendi e cila ishte 346 euro.

Sektorët qe mbesin edhe me tutje nen shkallen mesatare te paguar janë sektori i bujqësisë dhe

administratës, (shih tab.15).

Ne forme krejt te veçante, sa u përket pagave mesatare të paguara nga sektorët e aktivitetit (veprimtaritë

ekonomike), ka një rritje në shumicën e rasteve nëse krahasojmë pagat me periudhën e njëjte te vitit te

kaluar, duke reflektuar trendin pozitiv ne aspektin e përgjithshëm (shih Hulumtimi i nevojave ne tregun e

punës 2011)2.

4.3. Pagat sipas Gjinisë

Gjinia femërorë përsëri mbetet e diskriminuar ne aspektin e

pagës, pra paga mesatare e paguar për gjininë femërorë

mbetet nen pagën mesatare te paguar ne shkalle vendi e cila

është 346 euro. Kurse meshkujt përfitojnë page me larte se

mesatarja kosovare.

Gjinia femërorë për vitin 2013 është paguar me 311 euro, 8

euro me shume se ne vitin 2011. Ndërsa meshkujt kane

përfituar pagën mesatare për vitin 2013 prej 353 euro, ose 21

euro me shume se vitin 3011 sa ishte 332 euro. Rritja te

gjinia mashkullore është bere gati 3 here me shume se rritja te gjinia femërorë.

Kur analizojmë pagën sipas gjinisë dhe kur krahasojmë ketë page me pagën mesatare te vitit te kaluar te

dyja kane përfituar ngritje. Mirëpo duhet cekur se edhe ko rritje vjen si rezultat i progresit ekonomik qe

është realizuar viteve te fundit.

Sa u përket pagave sipas gjinisë paraqitet një dallim në rritje tek punëtorët femra dhe meshkuj, derisa

paga mesatare mujore të paguara punëtorëve meshkuj është rritur me rreth 6.3% në mesataren vjetore që

prej vitit 2011, në të njëjtën kohë paga për femrat e punësuara ka paraqitur një ngritje te theksuar prej

rreth 2.6% (shih Hulumtimin e tregut te punës 2011).

2Hulumtimiinevojave ne tregun e punës 2011, AKB

311 €

353 €

Femra Mashkuj

Fig.16. Pagat mesatare sipas gjinise


38

4.4. Pagat sipas niveleve te kualifikimeve

Pagat mesatare te paguara sipas nivelit

kualifikues arsimore janë ne korrelacion te

drejte, punëtorët me nivel më të lartë arsimimi

mbeten të paguar më së miri, te cilët marrin

page mesatare mujore prej rreth 439 €.

Punëtoret me kualifikim te mesëm marrin

page prej 340 €.

Punëtorët me kualifikim më të ulët arrijnë

pagën mesatare mujore prej rreth 272 € (shih.fig. 17).

Ne vazhdimësi punëtorët me arsimim më të lartë kanë arritur page me te larte se mesatarja ne shkalle

vendi e cila është 346 euro. Ndërsa kualifikimi i mesëm është nen-proporcionin e mesatares se paguar ne

Kosove, derisa punëtorët me nivel kualifikimi më të ulët kanë realizuar page mjaft te ndjeshme ne raport

me pagën mesatare.

4.5. Pagat sipas Moshës

Paga mesatare te paguara për grup mosha

ndryshojnë njëra nga tjetra ne mase te vogël

mirëpo perseri shihet një baraspeshë duke

menduar se moshat e rritura paguhen me mire

sesa moshat e reja dhe moshat e vjetra.

Paga e cila është paguar si page mbi-

proporcionale është grup mosha 40-55, si dhe

paga për grup moshën 25-39, (shih fig 18)

Paga mesatare e cila është paguar punëtorëve të moshave 15-24 vjeç me 311 euro dhe grup-moshës 55+

me 287 euro, janë pagat te cilat janë nen proporcionin e pagave mesatare e cila është 346 euro ne shkalle

vendi (shih. fig.18).

272 €340 €

439 €

Fillor I mesëm I lartë

Fig.17: Pagat mesatare sipas nivelit te kualifikimit

311 €349 €

385 €

287 €

15‐24 25‐39 40‐55 55+

Fig.18. Paga mesatare per grupmosha


39

4.6. Pagat sipas Rajonit

Pagat mesatare më të larta në

vitin 2013 janë paguar nga rajoni

i Prishtinës (368 €) dhe Ferizajit

(356 €) ndërsa sa i përket

rajoneve tjera pagat shumë më të

ulëta janë paguar në rajonin e

Gjakovës (321 €) dhe Mitrovicës

(299 €).

Zhvillimi i përgjithshëm sa i përket pagave te paguara sipas rajonit ka për synim vënien në dukje një

divergjencë konstante rajonale

në krahasim me rezultatet e më

hershme.

Sikurse në vitin 2011 punëtorët

që punojnë brenda një rajoni

kane treguar rezultate te

ngritjes se pagës mesatare te

paguara ne baza mujore.

Mirëpo rritjen me te madhe ne paga për vitin 2013 e ka realizuar rajoni Ferizajit me 11%, pastaj rajoni i

Mitrovicës me 10%, ( shih. Tab. 16). Ndërsa Gjakova ka rritjen me te ulte prej vetëm 2%.

Tabela 16. Pagat sipas Rajoneve

Rajoni 2011 2013 Ndryshimi

Ferizaj 320 € 356€ 11%

Gjakovë 314 € 321€ 2%

Gjilan 316 € 343€ 8%

Mitrovicë 299 € 329€ 10%

Pejë 321 € 349€ 9%

Prishtinë 343 € 368€ 7%

Prizren 328 € 344€ 5%

356 €

321 €

343 €329 €

349 €

368 €

344 €

Ferizaj Gjakovë Gjilan Mitrovicë Pejë Prishtinë Prizren

Fig. 19. Paga mesatare sipas rajoneve


40

4.7. Pagat sipas Profesioneve

Tabela 17. Pagat sipas Profesioneve

ISCO Përshkrimi Paga mesatare (euro)

1 Menaxherët e lartë 426 €

2 Profesionistët 395 €

3 Teknikët dhe Bashkëpunëtoret Profesional 329 €

4 Nëpunësit 326 €

5 Punëtoret e Shërbimeve dhe e shitjes në dyqane dhe treg 321 €

6 Punëtoret e kualifikuar Bujqësore dhe të Peshkimit 277 €

7 Zejtarët dhe Punëtorët e ngjashëm 353 €

8 Operatoret dhe Montuesit e pajisjeve dhe makinave 338 €

9 Profesionet Elementare 313 €

Pagat sipas nomenklaturës profesionale paraqesin divergjencat ne pagesat mesatare te paguara sipas

përcaktimit profesional.

Pagat mesatare me te larta janë paguar për managjer te larte prej 426 euro, pastaj profesionistet me 395

euro, zejtaret dhe punëtoret e ngjashëm me 353 euro. Derisa paga mesatare e paguar është 346 euro ne

shkalle vendi, shume paga tjera profesionale janë nen proporcionin e pagës mesatare si punëtoret e

bujqësisë, pastaj profesionet elementarë me 313 euro etj., (shih fig. 20).

426 €

395 €

329 €

326 €

321 €

277 €

353 €

338 €

313 €

0 € 50 € 100 € 150 € 200 € 250 € 300 € 350 € 400 € 450 €


Profesionistët


Nëpunësit

Punëtoret e Shërbimeve dhe e shitjes në dyqane dhe treg

Punëtoret e kualifikuar Bujqësore dhe të Peshkimit


Operatoret dhe Montuesit e pajisjeve dhe makinave


Fig. 20. Paga mesatare sipas profesioneve (euro)


41

5. Kushtet e Punës

5.1. Regjistrimi i ndërmarrjeve

Përzgjedhja e ndërmarrjeveështë bere te ato ndërmarrje te cilat janë te regjistruara dhe te cilët kane numër

fiskal, fokusi ynë ka qene ne ndërmarrje legale te cilat ushtrojnënjë veprimtari te caktuar biznesi. Prandaj

te gjitha ndërmarrjet e hulumtuara kane qene te regjistruara dhe ne harmoni me ligjin për regjistrimin e

bizneseve.

Ndërsa sa i përket te punësuarave ne këtondërmarrjeështë i ndryshëm dhe i karakterizuar ne forma te

ndryshme siçështë llojet e kontratave, kohëzgjatja si dhe kushte tjera te punës.

5.2. Lloji i kontratave te punëtoreve

Tabela.18: Lloji i kontratave

Nr. Përshkrimi Punëtor Përqindja

1 Me shkrim 12658 63.4%

2 Me gojë 1489 7.5%

3 Pa kontratë 4502 22.6%

4 Pa Përgjigje 1313 6.6%

5 Totali 19962 100%

Ekzistojnë disa lloje te kontratave te cilat janë te ndërlidhura mes punëdhënësit dhe punëmarrësit. Gjetjet

ne hulumtimit tone tregojnë ne fakt 63.4 % ose 12658 punëtore kane kontrata te rregullta (me shkrim)

te lidhura ndërmjet punëdhënësit dhe punëmarrësit.

Kurse 7.5 % ose 1489 e punëtoreve kane marrëveshje

me goje për punën e tyre, dhe 22.6 % ose 4502

punëtore nuk kane fare kontrata, ndërsa pa përgjigje

janë 6.6% ose 1313 te punësuar.

Lidhja e kontratave te punës qofte me shkrim ose me

goje ndërmjetpunëdhënësit apo

punëmarrësitdëshmojnënjë gjendje mjaft stabile apo

drejt përmirësimit kur kihet parasysh shkalla e larte e lidhjes se kontratave.

63,4%

7,5%

22,6%

6,6%

Me shkrim Me gojë Pa kontratë Pa Pergjigjie

Fig.21: Lloji i kontratave te punetoreve


42

Ndërsa 22.6% e te punësuarave nuk kishin kontrata pune te lidhura mirëpo duhet cekur se kjo kategori ka

rënie kur kihet parasysh se ne hulumtimin e vitit 2011 kjo kategori ishte përafërsisht me 24.0 % e te

punësuarave pa kontrata pune.

Pa përgjigjeje apo 6.6% e te punësuarave nuk kane një status te definuar ne këtë aspekt. Mirëpo disa

ndërmarrje nuk janë përgjigjur ngase ne disa raste ka munguar informacioni rreth nënshkrimit te

kontratave apo hezitimi ne përgjigjeduke pasur parasysh se shume ndërmarrjeve ju mungon organizimi i

brendshëm apo strukturimi i ndërmarrjesështëdis-funksional dhe mungon sektori i resurseve humane qe

do te jepte përgjigje te sakte.

5.2.1. Kontratat e punës sipas përcaktimit kohor

Ne pyetjen tone se kontratat e punës qe i kanë punëtorët tuaj, çfarë afati kohore kane ato zakonisht,

ndërmarrjet kane dhëne ketë përgjigje.

Kontratat me kohe te

pacaktuarjanë gjetur te 8759

te punësuar apo 43.9 %,

ndërsa kontrata te lidhura

me punëmarrësin me kohe

te caktuar (12-36 mua) janë

afërsisht 4471 te punësuar

ose 22.4%, kurse kontratat

sezonale (me pak se 12 muaj) marrin pjese te 917 te punësuar ose me 4.6%.

Siçështë cekur edhe me larte 22.6 % e te punësuarave nuk kane kontrata fare si dhe pa përgjigjeje apo

6.6% e te punësuarave nuk kane dhënepërgjigje.

Tabela 19. Kontratat e punës sipas përcaktimit kohor

Nr. Përshkrimi Punëtor Përqindja

1 Me kohë të pacaktuar 8759 43.9%

2 Kohë të caktuar (12 ‐ 36 muaj) 4471 22.4%

3 Sezonale (më pak se 12 muaj) 917 4.6%

4 Pa kontrata 4502 22.6%

5 Pa përgjigje 1313 6.6%


43,9%

22,4%

4,6%

22,6%

6,6%

Me kohë tëpacaktuar

Kohë të caktuar(12 ‐ 36 muaj)

Sezonale (më pakse 12 muaj)

Pa kontrata Pa pergjigjie

Fig. 22: Kontratat sipas percaktimit kohore


43

Realisht, shumica e ndërmarrjeve kane kontrata te ndryshme me punëtoret varësisht prej dinamikes se

punëve dhe zhvillimit te ndërmarrjes. Te gjitha format e kontratave i gjen te pranishme apo te lidhura ne

mes punëdhënësit dhe punëmarrësit.

5.3. Lehtësitë / Benficionet për punëtorë

Shume ndërmarrje ne sektorin privat por edhe ne atë publik krijojnë sadopak kushte përpunëtoret e

organizatave te tyre. Kështu qëështë bere e mundur qe shume ndërmarrje te ofrojnë beneficione apo

lehtësi te konsiderueshme te cilat do te ndikojnë ne jetesën dhe standardin e te punësuarave.

Beneficionet e ndryshme te ofruara përpunëtoret nga ndërmarrjet te cilat përmeskëtyre kushteve kane

krijuar një klime te mire dhe te favorshme jo vetëmpërnjë pune te mire por edhe përnjë motiv me te

madhe për te rritur dinamiken e punës.

Ne baze te analizës se këtij hulumtimi “ushqimi apo pagesa e ushqimit” te 65% ndërmarrjeve

respektohet, ndërsa 13.5% ndërmarrje nuk e ofrojnë ketë shërbim dhe 21.5% ndërmarrje nuk janë

deklaruar apo çështjen e ushqimit e kane te inkorporuar brenda pagës mujore.

Pushimi vjetor me pagese respektohet te 60.3% ndërmarrje ndërsa 12.8% ndërmarrje nuk e respektojnë

dhe 26.8% ndërmarrje nuk deklarohen me këtë çështje.

Pushimi mjekësor me pagës vetëm 48.2% ndërmarrje e realizon te stafi i tyre, kurse 20.5% ndërmarrje

nuk e aprovojnë këtë pushim dhe 31.4% ndërmarrje nuk deklarohen, (shih. Tab. 20).

Tabela.20:Lehtësitë / Benficionet e punëtoreve

Nr. Përshkrimi Po Jo pa pergjigjie

1 Transport apo pagesa e tij 25.9% 42.2% 31.9%

2 Ushqimi apo pagesa e ushqimit 65.0% 13.5% 21.5%

3 Pushim vjetor me pagesë (gjatë kohës së pushimeve) 60.3% 12.8% 26.8%

4 Pushim mjekësor me pagesë 48.2% 20.5% 31.4%

5 Pensioni i pleqërisë 51.8% 18.9% 29.4%

6 Përfundimi i pagesës për shërbim 33.2% 29.7% 37.2%

7 Sigurimi mjekësor 11.8% 47.8% 40.4%

8 Bonuse/shpërblime për performancë të mirë 33.6% 30.2% 36.1%

9 Kurse shkollimi apo trajnimi 17.0% 42.3% 40.7%

10 Siguri në profesion/pajisje apo veshmbathje mbrojtëse 50.8% 12.4% 36.8%


44

Mirëpo ne baze te kësaj pozita e punëtoreveështë inkurajuese edhe pse përqindja e beneficioneve duhet te

jete me e larte. Kështu që ne baze te kësaj sfidohen mekanizmat e monitorimit dhe vlerësimit te zbatimit

te ligjeve te cilat mbrojnë te drejtat e punëtoreve.

Përfaqësuesit e punëtoreve shpesh here adresojnë dhe ngritin çështje ne te cilënnuk realizohen dhe te cilat

ju takojnë me ligj, kështu qëçështje te tilla duhet te elaborohen tek te gjithë organizmat me ndikim.

5.4. Zbatimi i ligjit te punës ne ndërmarrje

Ne baze te këtij hulumtimi

ndërmarrjet kane theksuar se

ligjin e punës e zbatojnë ne

masën 71.4%. Kurse 22% e

ndërmarrjeve janë deklaruar se

nuk e zbatojnë ligjin e punës dhe

6.6% nuk janë përgjigjur.

Ligji i punës medoemos duhet te

gjej zbatim, edhe ne qofte se ajo

mund te zbatohet vetëmpjesërisht. Edhe pse ky ligj ka qene ne fokus te diskutimeve sidomos për nene te

caktuar, e rëndësishme mbetet plotësim ndryshimet me konsensus te tegjithë partnereve social.Kështuqe

pengesat e shumta qe paraqiten ne zbatimin e ligjit te punës duhet medoemos te gjejnë zgjidhje.

25,9%

65,0%

60,3%

48,2%

51,8%

33,2%

11,8%

33,6%

17,0%

50,8%

42,2%

13,5%

12,8%

20,5%

18,9%

29,7%

47,8%

30,2%

42,3%

12,4%

31,9%

21,5%

26,8%

31,4%

29,4%

37,2%

40,4%

36,1%

40,7%

36,8%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Transport apo pagesa e tijUshqimi apo pagesa e ushqimit

Pushim vjetor me pagesë (gjatë kohës së…Pushim mjekësor me pagesë

Pensioni i pleqërisëPërfundimi i pagesës për shëbim

Sigurimi mjekësorBonuse/shpërblime për performancë të…

Kurse shkollimi apo trajnimiSiguri në profesion/paisje apo…

Fig.23: Beneficionet per te punesuarit Po Jo pa pergjigjie

Po71.4%

Jo22.0%

Pa pergjigje6.6%

Fig.24: Zbatimi i Ligjit te Punes


45

5.5. Pengesat kryesore ne zbatimin e ligjit te punës

Punëdhënësit, përcaktimin e pengesave kryesore ne mos zbatimin ligjit te punës e determinojnë ne disa

aspekte pozitive dhe ne disa negative.

Sesi vlerësohen pengesat ne zbatimin e ligjit te punës, ku ne te gjitha ndërmarrjet është një problem mjaft

shqetësues ku 40.8.% e tyre shprehen se kompensimi i pushimit mjekësorëështë pengese dhe vetëm 6.3%

e tyre konsiderojnë se nuk ështëndonjë pengese, ndërsa 52.9% nuk kane dhënepërgjigje.

Tabela.21: Pengesat ne zbatimin e ligjit te punës

Përshkrimi Pa pengesa

Me pengesa

Pa përgjigje

Kohe zgjatja e Pushimit te lehonisë 5.3% 32.6% 62.1%

Kompensimi i pushimitmjekësore 6.3% 40.8% 52.9%

Kontrata e punës 7.4% 33.7% 58.9%

Mos zbatimi i ligjit ne gjitha ndërmarrjet 9.3% 22.4% 68.3%

Mungesa e nen akteve dhe rregulloreve te ligjit te punës 3.2% 18.7% 78.1%

Pagesa shtese 2.2% 20.1% 77.8%

Përcaktimi i Orarit te Punës 7.4% 22.1% 70.5%

Pushimi vjetore 4.3% 32.6% 63.1%

5,3%

6,3%

7,4%

9,3%

3,2%

2,2%

7,4%

4,3%

32,6%

40,8%

33,7%

22,4%

18,7%

20,1%

22,1%

32,6%

62,1%

52,9%

58,9%

68,3%

78,1%

77,8%

70,5%

63,1%

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Kohe zgjatja e Pushimit te lehonies

Kompensimi i pushimt mjekesore

Kontrata e punes

Mos zbatimi i ligjit ne gjitha nderrmarrjet

Mungesa e nenakteve dhe rregulloreve te…

Pagesa shtese

Percaktimi i Orarit te Punes

Pushimi vjetore

Fig. 25: Pengesat ne zbatimin e ligjit te punes

Pa Pengesa Me Pengesa Pa pergjigjie


47

shume e arsyeshëm për ndarjen sipas grup moshave. Pikërishtvërejtje e punëdhënësve ka qene ky

faktpërcaktimi i pagësminimalë ne dy kategori.

Ndarja ne grup mosha konsiderohet si diskriminuese. Paga duhet ti lihet tregut te lire sepse ne këtë

forme llogaritet si ndërhyrje ne raportin punëdhënës- punëmarrës, realisht ekonomia e tregut te lire

determinon me se miri këtë çështje.

Po ashtu përcaktimi i pagës minimale nuk inkurajon punësimin formal, përkundrazi kur kihet parasysh se

shumica e ndërmarrjeve te regjistruara dhe qe ushtrojnë veprimtari ekonomike ne Kosove janë ndërmarrje

te vogla dhe përcaktimi i pragut te pagës minimale nga KES-i mund te rrit informalitetin.

5.6.1. Përcaktimi i pagës minimale ne krijimin e vendeve te reja te punës

Krijimi i vendeve te punës dhe ndikimi qe mund te ketëpërcaktimi i pagës minimale ne fakt tek 70% e

ndërmarrjeve konsiderohet se s’do te këtë efekt dhe se nuk do te ndikoj direkt ne krijimin e vendeve te

punës. Ndoshta ne shume raste punëdhënësit për një kategorie te caktuar te punëtoreve siçjanë te

punësuarit me kualifikime elementare me lehtësi do te zgjidhnin çështjen e tyre duke u bazuar ne pagën

minimale.

Mirëpo 14% e

ndërmarrjeve

konsiderojnë se

përcaktimi i pagës

minimale do te këtë

efekt dhe ky

përcaktim do te

ndikoj negativisht

dhe do te abuzohet

me vende te lira te

punës. Përcaktimi i

pagës minimale sipas

moshe e komplikon

edhe me shume situatën duke shfaqur tek te punësuarit një pakënaqësi dhe shqetësim mjaft te ndjeshëm.

Kështu që përgjigje nuk kane dhanë përafërsisht 16% e punëdhënëseve, se cili do te jete efekti i

përcaktimit te pagës minimale ne krijimin e vendeve te punës.

70%Ska ndikim

14%Me ndikim

16%Pa pergjigjie

Fig.27: Percaktimi i pages minimale ne krijimin e vendevete reja te punes


48

Përcaktimi i pagës minimale ështëpërcaktuar me kritere por te cilat do te duhej te modifikohen çdo fillim

viti.

Paga minimale për investitorët e huaj ndoshta do te inkurajohej, sepse është një vendim i cili për ta do te

tregonte anën formale te zgjidhur ose juridikisht pasqyron minimumin e pagës te cilën ne rast investimi

do te merrej parasysh.

6. Nevojat për trajnime

6.1. Trajnimet gjate 12 muajve te fundit

Trajnimet e te punësuarave kane njërëndësi te madhe duke pasur parasysh se rritja e shkathtësive te

punësuarave duhet te zhvillohen ne hap me trendët dhe zhvillimet ekonomike. Kështu që ndërmarrjet

kane treguar se gjate 12 muajve te fundit i kane aktivizuar afërsisht 1009te punësuarave trajnime.

Ne aspektin tjetër studimi ynë ka qene i fokusuar ne 1480 ndërmarrje dhe se këto ndërmarrje kane

dëshmuar se vetëm 5.1% e te gjithë te punësuarave ne këto ndërmarrje kane marre aftësi apo trajnime për

shkathtësi te reja.

6.2. Lloji kryesor i shkollimit/trajnimit

Lloji kryesor i shkollimit dhe trajnimit ka qene i ndare ne trajnim për pune ku 87.2 % kane qene te kësaj

kategorie dhe 12.8% kane qene trajnim/shkollim jo për pune. Vete fakti se përqindja me e madhe e

trajnimit qe ishte për pune dëshmon se ne vazhdimësi punëdhënësi insiston qe aftësitë dhe shkathtësitë

profesionale te vete stafit duhet te ngritën.

Tab. 23. Lloji kryesor i shkollimit/trajnimit Nr. Përshkrimi Gjithsejte Përqindja

1 Trajnim për punë 880 87.2%

2 Trajnim/shkollim jo për punë 129 12.8%



49

6.3. Ofruesi i Trajnimeve Shkalla me e larte e Ofruar për Trajnime ka qene nga vete ndërmarrjet me 62.8 %, kurse ofruesit privat te

trajnimeve ka qene 6.8% ofruesit publik te trajnimeve kane qene 30.3% për te gjithë te punësuarit.

Tab. 24. Ofruesi i shkollimit/trajnimit Nr. Përshkrimi Gjithsejte Përqindja

1 Ndërmarrja juaj 634 62.8%

2 Institucion /Ofruesi privat i trajnimeve 69 6.8%

3 Institucion / Ofruesi publik i trajnimit 306 30.3%



50

6.5. Përkrahja e Trajnimit

Trajnimet e te

punësuaravejanëpërkrahur

a kryesisht nga vete

ndërmarrjet ne masën

54.1%, ndërsa shume

trajnime janëpërkrahur

nga vetepunëtoret qe do te

thotë ka qene vete

iniciative me 25.3%. kurse nga donatoret janëmbështetur 17.6% si dhe nga institucionet qeveritare me

3.0%.

E rëndësishme ne këtë rast është financimi nga vete punëtoret qe dëshmojnë një motiv mjaft te larte ne

nxënien e aftësive dhe krijimin e shkathtësive te reja.

6.6. Profesionet deficitare dhe ofrimi i mundësive për trajnime

Punëtor te kualifikuar ose me shkathtësi dhe njohuri adekuate është bere shume vështire për tu gjetur dhe

sipas deklarimeve te punëdhënëseve profesionet me deficitare ne tregun e punës dhe për te cilat do te

kishin nevojë, janë: Automekanik/ automekanike me 34 kërkesa, Administrator/administratore e

sistemit me 24 kërkesa, Disajner/disajnere për tekstil dhe veshje 24 kërkesa, pastajKuzhinier/ kuzhiniere

me 17 kërkesa e kështu me radhe (shih tab 27).

Tabela.27: Profesionet deficitare për trajnime dhe kërkesa për përzgjedhjen e Ofruesit e te

trajnimeve ISCO Përshkrimi Gjithsejte Institucion

Privat Institucion Publik

7231.02 Automekanik/ automekanike 34 22 12

2131.07 Administrator/administratore e sistemit 24 17 7

3471.01 Disajner/ disajnere për tekstil dhe veshje 24 21 3

5122.04 Kuzhinier / kuzhiniere 17 15 2

2143.09 Elektroinxhinier/elektroinxhiniere për rregullim dhe automatizim

14 12 2

Tabela.26: Përkrahja e trajnimeve

Nr. Përshkrimi Te Trajnuarit Përqindja

1 Ndërmarrja 546 54.1%

2 Punëtoret 255 25.3%

3 Institucionet Qeveritare 30 3.0%

4 Donatoret 178 17.6%

4 Totali 1009 100%


51

7422.04 Montues / montuese e mobilieve 14 11 3

8334.01 Drejtues / drejtuese e kamionit të rëndë me ngritëse 13 10 3

8123.03 Operatorë/ operatore e makinave për prodhimin e dritareve dhe dyerve prej plastike

13 8 5

7433.03 Rrobaqepës/rrobaqepëse për mbështjellje me tekstil 12 11 1

7223.04 Metalgdhendës/ metalgdhendëse 11 9 2

Tjera profesione 45 23 22

Gjithsejte 221 159 62

Rritja e shkathtësive dhe njohurive, jo vetëm ne aspektin profesional se cilat profesione janë me te

kërkuarat por edhe se nga cili institucion do te kërkonin mbështetjen apo realizimin e trajnimit. Është e

rëndësishme se cili institucion ofron përkrahjen sepse edhe vete cilësia e trajnimeve m‘varet pastaj nga

shume faktorë te cilët janë shume me rendësi.

Arsimi dhe aftësimiprofesionalkërkonvëmendje te veçanta sepse ne disa raste punëdhënësit janë te

pakënaqur me nivelin e cilësisë se arsimit dhe aftësimit profesional.


52

Përfundime

Ne hulumtimin e nevojave ne tregun e punës kane qene 2100 ndërmarrje ne fokus te studimit, dhe

norma e përgjigjeve konsiderohet mjaft e lartë, duke pasur parasysh se janëpërgjigjur 1480

ndërmarrje ose 70.4% prej tyre.

Hulumtimi i nevojave ne tregun e punës, ka qene i orientuar kryesisht ne ndërmarrje private

afërsisht me një pjesëmarrje prej 87.2% dhe biznes familjare me 9.8%, etj.

Ndërmarrjet te cilat si veprimtari e kanë “Tregti me shumice e pakice, riparim i mjeteve

motorike”, dominojnë me 24.5% kundrejt sektorëve tjerë te ndërmarrjeve, me pas “Prodhimtari”

me 16.5%, duke pasuar nga “Ndërtimtari” me 15.5 % si dhe kështu me radhë për te gjithë sektorët

tjerë. Numri me i vogël i te punësuaraveështë prezantuar tek sektori i Administrate dhe mbrojtje

publike me 0.5% si dhe sektori i minierave me 0.9%.

Punësimi është rritur për 2.75% krahasuar me vitin 2012, sipas deklarimeve te ndërmarrjeve te

anketuara gjate vitit 2013.

Respodentet tanë gjegjësisht 905 punëdhënës janë shprehur se 61% punësimi do te mbetet i njëjte

pra nuk do te ndryshoj, ndërsa 455 ndërmarrje janë deklaruar se do te rritet për 31% dhe vetëm

120 ndërmarrje janë te zvogëlohet për 8%.

Shumica e ndërmarrjeve kane dëshmuar për një situate te njëjte apo 61% prej tyre mendojnë se

suksesi i ndërmarrjes gjate 12 muajve te kaluara ka mbete i njëjte. Kurse 26% e ndërmarrjeve

janë shprehur se gjate 12 muajve te kaluar ne tregun e punës është shënuar progres dhe një rritje e

theksuar.

Ne baze te rezultateve numri me i madhe i te punësuarve behet “Përmes shpalljeve”, me 37.8% ,

kurse përmes “Përmes te afërmeve apo miqve”, me 30.4% duke u pasuar nga “Shërbimet Publike

te Punësimit”, me 22.8%, si dhe përmes institucioneve te shkollimit dhe përmes et avancimit te

punësimit ne ndërmarrje me 3.8% përkatësisht 5.2%.


53

Numri me i madhe i vendeve te lira te punës për profesione te kërkuara ne te ardhmen, shumica

prej tyre u referohen si “zdrukthëtar i mobileve “ me 10.9% duke u pasuar nga “Mjek,

këshilltar/mjeke, këshilltare për sigurimet shëndetësore” me 10.0%, pastaj “Udhëheqës i grupit

të mekanikëve / mekanikeve dhe montueseve/montueseve të makinerisë industriale dhe

makinerisë tjetër” me 8.3%, “Analist financiare”, 7.7%.

Dy sektorët me me se shumti kërkesa për punësimin e shtetaseve te huaj janë ndërtimtaria me 399

dhe transporti/komunikacioni me 348 kërkesa, duke u pasuar nga sektorët tjerë si prodhimtaria

me 135 kërkesa dhe arsimi me 123 kërkesa. Sektorët tjerë kane numër me te vogël te kërkesave.

Numri me i madhe i kërkesave vjen tek profesioni i operatoreve/montuesve te pajisjeve dhe

makinave me 279 kërkesa, pasuar nga inxhinieret e ndërtimtarisë, elektroteknikes, mekanikes me

107, pastaj mësimdhënësit me 100 kërkesa.

Paga mesatare ne Kosovë për te punësuarit është arritur prej rreth 346 €.

Nëse krahasojmë ketë mesatare me vitin 2011 atëherë ndryshimi është për 5.82%, çka do te thotë

se prej vitit 2010 sa ishte 292 €, ne vitin 2011 ka qene 327 € ose rritja ka qene përafërsisht 12%,

ndërsapër vitin 2013 është 346 euro ose rritja është për 5.8%.

Gjinia femërorë për vitin 2013 është paguar me 311 euro, 8 euro me shume se ne vitin 2011.

Ndërsa meshkujt kane përfituar pagën mesatare për vitin 3013 prej 353 euro, ose 21 euro me

shume se vitin 3011 sa ishte 332 euro. Rritja te gjinia mashkullore është bere gati 3 here me

shume se rritja te gjinia femërorë.

Pagat mesatare te paguara sipas nivelit kualifikues arsimore janë ne korrelacion te drejte,

punëtorët me nivel më të lartë arsimimi mbeten të paguar më së miri, te cilët marrin page

mesatare mujore prej rreth 439 €.Punëtoret me kualifikim te mesëm marrin page prej 340

€.Punëtorët me kualifikim më të ulët arrijnë pagën mesatare mujore prej rreth 272 €.


54

Ne baze te këtij hulumtimi ndërmarrjet kane theksuar se ligjin e punës e zbatojnë ne masën

71.4%. Kurse 22% e ndërmarrjeve janë deklaruar se nuk e zbatojnë ligjin e punës dhe 6.6% nuk

janë përgjigjur.

Shkalla me e larte e Ofruar për Trajnime ka qene nga vete ndërmarrjet me 62.8 %, kurse ofruesit

privat te trajnimeve ka qene 6.8% ofruesit publik te trajnimeve kane qene 30.3% për te gjithë te

punësuarit.

Trajnimet e te punësuaravejanëpërkrahur kryesisht nga vete ndërmarrjet ne masën 54.1%, ndërsa

shume trajnime janëpërkrahur nga vetepunëtoret qe do te thotë ka qene veteiniciativa me 25.3%.

kurse nga donatoret janëmbështetur 17.6% si dhe nga institucionet qeveritare me 3.0%.

Punëtor te kualifikuar ose me shkathtësi dhe njohur adekuate është bere shume vështire për tu

gjetur dhe sipas deklarimeve te punëdhënëseve profesionet me deficitare ne tregun e punës dhe

për te cilat do te kishin nevojë, janë: Automekanik/ automekanike me 34 kërkesa,

Administrator/administratore e sistemit me 24 kërkesa, Disajner/ disajnere për tekstil dhe veshje

24 kërkesa, pastajKuzhinier/ kuzhiniere me 17 kërkesa e kështu me radhe.


55

Rekomandime

Rekomandojmë Ministrinë e Punës dhe Mirëqenies Sociale se përmes politikave te punësimit

gjegjësisht masave aktive ne tregun e punës te dizajnohen masat përnjëpërfshirje te përgjithshme

për te gjithë kategoritë e punëkërkuesve. Po ashtu rritja e hyrjeve ne aftësimin profesional ne

proporcion me regjistrimin e te papunëve ne zyrat e punësimit.

Bashkërendimin e aktiviteteve me Ministrinë e Arsimit, Shkencës dhe teknologjisë sidomos ne

harmonizimin e korrikulavë ne baze te kërkesave ne tregun e punës.

Qendrat e Aftësimit Profesional duhet te kenë parasysh profesionet deficitare te cilat gjinden ne

tregun e Punës ne Kosove, dhe përmes këtij Hulumtimi dhe hulumtimeve tjera ti definojnë sa me

mire aktivitetet e veta ne ngritjen e Aftësimit profesional te punëkërkuesve dhe rritjen e

shkathtësive si dhe njohurive te punëkërkuesve.

Roli i bizneseve se bashku me MPMS dhe MASHT eshët i madhe ne identifikimin e nevojave dhe

ne përcaktimin e politikave te punësimit dhe edukimit/trajnimit ne baze te këtyre nevojave.

Bizneset janëshumeterëndësishëm ne këtëtrekëndësh.

Te krijohet një lloj mekanizmi i monitorimit dhe vlerësimit te zbatimit te politikave te punësimit si

dhe politikave arsimore/trajnimit.

Duhet te rritet vetëdija qe deklarimi i vendeve te lira te punës te behet ne zyrat e punësimit dhe jo

përmes formave tjera.


56

Hulumtimi i Nevojave n Tregun e Pun s, 2013 AKBmpms.rks-gov.net/Portals/0/Librat/Shqip-Hulumtimi...

Documents

Transcript of Hulumtimi i Nevojave n Tregun e Pun s, 2013 AKBmpms.rks-gov.net/Portals/0/Librat/Shqip-Hulumtimi...