HUKUKİ YAZIŞMA - İstanbul

HUKUKİ YAZIŞMA

HUKUK BÜRO YÖNETİMİ VE SEKRETERLİĞİ ÖN LİSANS PROGRAMI

ÖĞR.GÖR.SÜLEYMAN CEYHAN

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ

İSTANBUL ÜNİVERSİTESİ AÇIK VE UZAKTAN EĞİTİM FAKÜLTESİ

HUKUK BÜRO YÖNETİMİ VE SEKRETERLİĞİ ÖN LİSANS PROGRAMI

HUKUKİ YAZIŞMA

Öğr.Gör.Süleyman CEYHAN

Yazar Notu

Elinizdeki bu eser, İstanbul Üniversitesi Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi’nde okutulmak için hazırlanmış bir ders notu niteliğindedir.

I

ÖNSÖZ

Hukuki yazışma, hukuk alanında çalışan herkes için büyük önem arz etmektedir. Ancak

bütün vatandaşlar için hayatın içinde karşılaşacağı ve bir şekilde gereğini yerine getirmesinin

isteneceği durumlar olacaktır. Siz Hukuk Büro Yönetimi ve Sekreterliği öğrencileri açısından

ise çok daha büyük önem arzettiği için başlı başına bir ders olarak müfredata alınmıştır. Bu siz

öğrencilerimiz açısından bir şanstır. Zira klasik hukuk eğitiminde bu ders içeriği gösterilmediği

için hukuk öğrencileri ancak mezun olduktan sonra bu bilgileri edinebilmektedirler. Hukuk

alanında çalışmak isteyenler ve diğer meslek mensuplarının asgari düzeyde de olsa hukuki

yazışma bilgisine sahip olması kaçınılmaz bir gerekliliktir. İşte bu kitap, okuyucularına Hukuki

Yazışma alanında temel niteliğinde bilgileri aktarmayı amaçlamaktadır. Kitabın amacına

ulaşması dileğiyle başarılı bir yıl geçirmenizi dilerim…

Öğr.Gör.Süleyman Ceyhan

II

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ ....................................................................................................................................... I

İÇİNDEKİLER ..........................................................................................................................II

KISALTMALAR .................................................................................................................. VIII

YAZAR NOTU ....................................................................................................................... IX

1. HUKUK VE DİL ................................................................................................................... 1

1.1. Dil Kavramı ........................................................................................................................ 7

1.1.1. Dilin Tanımı ..................................................................................................................... 7

1.1.2. Dilin Amacı ...................................................................................................................... 7

1.2. Hukuk ve Dil ....................................................................................................................... 7

1.2.1. Hukuk Dili ve İletişim ...................................................................................................... 7

1.2.2. Sözlü ve Yazılı Hukuk Dili .............................................................................................. 8

1.2.3. Hukuk Dilinin Özellikleri ................................................................................................ 8

1.3. Hukukçu ve Dil ................................................................................................................... 9

1.4. Yasa ve Dil .......................................................................................................................... 9

1.5. Adli Yazının Aşamaları ..................................................................................................... 11

2. DİLEKÇE ............................................................................................................................ 17

2. 1.Dilekçe .............................................................................................................................. 23

2.2. Genel Dilekçeler ................................................................................................................ 25

2.1.1. Başvurulan Makamın Adı (Hitap) ................................................................................ 25

2.1.2. Dilekçenin Metni ......................................................................................................... 26

2.1.3. Tarih .............................................................................................................................27

2.1.4. Ad Soyadı İmza ............................................................................................................ 27

2.1.5. Adres ............................................................................................................................ 28

2.1.6. Diğer Hususlar ............................................................................................................. 28

2.3. Dilekçenin Verileceği Yer ................................................................................................. 28

2.4. Örnekler ............................................................................................................................ 29

3. RESMİ YAZI ....................................................................................................................... 35

3.1. Resmi Yazı ........................................................................................................................ 41

3.2. Resmi Yazının Bölümleri .................................................................................................. 42

3.2.1. Başlık (Antet) ............................................................................................................... 42

III

3.2.2. Sayı ve Evrak Kayıt Numarası ..................................................................................... 42

3.2.3. Konu ............................................................................................................................ 42

3.2.4. Gönderilen Makam ...................................................................................................... 42

3.2.5. İlgi ................................................................................................................................ 43

3.2.6. Metin ............................................................................................................................ 43

3.2.7. Ad, Soyadı, Unvan ve İmza .......................................................................................... 44

3.2.8. Onay ............................................................................................................................. 44

3.2.9. Ek/Ekler ....................................................................................................................... 44

3.2.10. Dağıtım ........................................................................................................................ 45

3.2.11. Paraf ............................................................................................................................. 45

3.2.12. Gizlilik Derecesi .......................................................................................................... 45

3.2.13. Tekit ............................................................................................................................. 46

3.2.14. Sayfa Numarası ............................................................................................................ 46

3.2.15. “Aslının Aynıdır” İbaresi ............................................................................................. 46

3.2.16. Diğer Hususlar ............................................................................................................. 46

4. ADLİ DİLEKÇELER .......................................................................................................... 51

4.1. Adli Dilekçeler .................................................................................................................. 57

4.2. Hukuk Davalarına İlişkin Dilekçeler ................................................................................. 58

4.2.1. Dava Dilekçesinin İçeriği ............................................................................................. 58

4.2.1. Mahkemenin Adı ......................................................................................................... 59

4.2.2. Davacının Adı Soyadı ve Adresi .................................................................................. 59

4.2.3. Davalının Adı Soyadı ve Adresi ................................................................................... 60

4.2.4. Davanın (Dilekçenin, Talebin, Tebliğin) Konusu ........................................................ 60

4.2.5. Davanın Dayandığı Sebepler (Vakıalar; Olaylar; Olgular) .......................................... 63

4.2.6. Hukuksal Nedenlerin Özeti .......................................................................................... 64

4.2.7. Cevap Süresi ................................................................................................................ 64

4.2.8. Deliller (Kanıtlar) ........................................................................................................ 64

4.2.9. İstem Sonucu ................................................................................................................ 64

IV

4.2.10. İmza ............................................................................................................................. 65

4.2.11. Ekler ............................................................................................................................. 65

4.3. Dava Dilekçesinin Eksik Düzenlenmesinin Yaptırımı ...................................................... 66

4.4. Bazı Biçimsel Konular ...................................................................................................... 66

4.5. Dava Dilekçesi Örnekleri .................................................................................................. 67

5. DİĞER ADLÎ DİLEKÇELER ............................................................................................. 76

5. 1.Çekişmesiz Yargıya (Nizasız Kazaya) İlişkin Dilekçeler ................................................ 82

5.2. Cevap Dilekçesi ................................................................................................................ 84

5.1.1. Mahkemenin Adı ....................................................................................................... 84

5.1.2. Dosya Esas Numarası ................................................................................................. 84

5.1.3. Tarafların Ad, Soyadları ve Adresleri ........................................................................ 84

5.1.4. Dilekçenin (Talebin, Tebliğin, Cevabın) Konusu ...................................................... 84

5.1.5. Cevaplar ..................................................................................................................... 84

5.1.6. Hukuksal Nedenler ..................................................................................................... 85

5.1.7. Cevap Süresi .............................................................................................................. 85

5.1.8. Deliller ....................................................................................................................... 85

5.1.9. İstem Sonucu .............................................................................................................. 85

5.1.10. Davalının (veya Vekilinin) İmzası ............................................................................. 85

5.3. Replik Dilekçesi (Cevaba Cevap Dilekçesi) ..................................................................... 87

5.4. Düplik Dilekçesi(Davalının 2. Cevap Dilekçesi) .............................................................. 88

6. CEZA DAVALARINA VE İCRA İFLAS HUKUKUNA İLİŞKİN DİLEKÇELER ........ 94

6.1. İlk Derece Ceza Mahkemeleri ..................................................................................... 100

6.1.1. Sulh Ceza Hakîmlikleri ............................................................................................ 100

6.1.2. Asliye Ceza Mahkemeleri ........................................................................................ 100

6.1.3. Ağır Ceza Mahkemeleri ........................................................................................... 101

6.2. Bölge Adliye Mahkemeleri ......................................................................................... 101

6.2.1. Ceza Dairelerinin Görevleri ......................................................................................102

6.3. Ceza Davalarına İlişkin Dilekçeler.............................................................................. 103

6.4. İcra ve İflâs Hukukuna İlişkin Dilekçeler .................................................................... 108

7. İDARÎ YARGIYA İLİŞKİN DİLEKÇELER .................................................................. 119

7.1. İdari Davalar ............................................................................................................... 125

7.2. İlk Derece İdare Mahkemeleri .....................................................................................125

V

7.2.1. İdare Mahkemesi ...................................................................................................... 125

7.2.2. Vergi Mahkemeleri .................................................................................................. 127

7.3. Üst Derece Mahkemeleri ............................................................................................. 128

7.3.1. Bölge İdare Mahkemesi ........................................................................................... 128

7.4. Danıştay ...................................................................................................................... 130

7.4.1. Görevleri .................................................................................................................. 130

7.4.2. Kuruluşu .................................................................................................................. 131

7.5. İdari Davalar ................................................................................................................132

8. ANAYASA YARGISINA İLİŞKİN DİLEKÇELER .......................................................141

8.1. Anayasa Yargısı ...........................................................................................................147

8.2. Anayasa Mahkemesi ....................................................................................................148

8.3. Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Üyeleri ..............................................................148

8.4. Anayasa Mahkemesinin Görevleri ...............................................................................149

8.5. Anayasa Mahkemesinin Denetleyebileceği Normlar .................................................. 150

8.6. Anayasa Mahkemesinin Denetleyemeyeceği Normlar ............................................... 150

8.7. Anayasaya Uygunluk Denetiminin Kapsamı .............................................................. 151

8.7.1. Şekil Bakımından Denetim ...................................................................................... 151

8.7.2. Esas Bakımından Denetim ....................................................................................... 152

8.8. Anayasaya Uygunluk Denetiminin Türleri ................................................................. 152

8.8.1. Soyut Norm Denetimi (İptal Davası) ........................................................................ 152

8.8.2. Somut Norm Denetimi (İtiraz Yolu) ........................................................................ 153

8.9. İptal Davası Dilekçeleri ............................................................................................... 154

9. ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU ................................................ 161

9.1. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru ................................................................... 167

9.2. Formun Doldurulması ................................................................................................. 168

9.2.1. Kişisel Bilgiler ......................................................................................................... 168

9.2.1.1. Gerçek Kişiler İçin .................................................................................................... 168

9.2.1. 2.Tüzel Kişiler İçin ....................................................................................................... 170

VI

9.2.2. Açıklamalar ................................................................................................................. 171

9.2.3. Başvuru Yollarının Tüketildiğine İlişkin Bilgiler ........................................................ 171

9.2.4.Diğer Bilgiler ................................................................................................................ 172

9.2.5.Sonuç Talepleri ............................................................................................................. 173

9.2.6. Tarih ............................................................................................................................. 173

9.2.7. İmza ............................................................................................................................. 173

9.2.8. Ekler ............................................................................................................................. 173

9.2.9. Formun Teslimi ve Sonrasına İlişkin Açıklamalar ...................................................... 174

10. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU .................. 180

10.1. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Bireysel Başvuru ............................................... 186

10.2. Taraflar ....................................................................................................................... 188

10.2.1. Başvurucu ................................................................................................................ 188

10.2.2. Yüksek Sözleşmeci Taraf .........................................................................................188

10.3. Olaylara İlişkin Açıklamalar ........................................................................................189

10.5. Bildirim Ve İmza ...........................................................................................................189

11. ADLİ KARARLAR .........................................................................................................195

11.1. Adli Kararlar ...............................................................................................................201

11.2. Ara kararları .................................................................................................................201

11.3. Son Kararlar ................................................................................................................ 203

11.3.1. Mahkemenin Adı (Başlık) ........................................................................................ 204

11.3.2. Esas ve Karar Numaraları ......................................................................................... 205

11.3.5. Tutanak Kâtibinin Adı Soyadı ve Sicil Numarası ..................................................... 205

11.3.6. Tarafları ve Davaya Katılanların Kimlikleri ile Varsa Yasal Temsilci ve Vekillerinin

Ad ve Soyadları ile Adresleri ................................................................................................. 206

11.3.7. Dava Konusu ............................................................................................................ 207

11.3.8. Yargılamanın Açık (aleni) Yapılıp Yapılmadığı ...................................................... 207

11.3.9. İddia ve Savunmanın Özetleri .................................................................................. 207

11.3.10. Tarafların Anlaştıkları ve Anlaşamadıkları Konular ve Deliller .............................. 207

11.3.11. Gerekçe ................................................................................................................... 208

11.3.12. Hüküm Sonucu (Hüküm Fıkrası) ............................................................................. 208

11.3.13. Kanun yolu ve Süresi ............................................................................................... 209

11.3.14. Kararın Verildiği Tarih ............................................................................................ 209

VII

11.3.15. Kararı Veren Hâkim veya Hâkimlerin ve Tutanak Kâtibinin İmzaları .................... 209

12. ADLİ YAZIŞMALAR ..................................................................................................... 217

12.1. Adli Yazışmalar .......................................................................................................... 223

12.2. Tutanak ....................................................................................................................... 223

12.3. Tutanak Örnekleri ....................................................................................................... 225

12.3.1. Tensip Tutanağı (Tensip Kararı) .............................................................................. 225

12.3.2. Duruşma Tutanağı: ................................................................................................... 226

12.3.3. İcra Tutanağı ............................................................................................................ 226

13. ADLİ YAZIŞMA ÖRNEKLERİ ..................................................................................... 232

13.1. Adres Tespiti ............................................................................................................... 238

13.2. Bilirkişi İncelemesi/Talimat ....................................................................................... 238

13.3. Nüfus Kaydı Getirtme ................................................................................................. 238

13.4. Dosya Getirtme/Gönderme ......................................................................................... 239

13.5. Emanete Alma ............................................................................................................. 243

13.6. Haciz Kararının Kaldırılması .......................................................................................243

13.7. Hastaneye Sevk ............................................................................................................243

13.8. İflâs Karan Bildirimi ve Avans Tahsisi .......................................................................244

13.9. İhtiyati Tedbir Konulması ............................................................................................244

13.10. İlân Yayımlatma ..........................................................................................................244

13.11. Kasada Belge Saklanması ...........................................................................................245

13.12. Konkordato Mühleti Verilmesi ................................................................................... 245

14. CEZA DAVALARINDA KARAR .................................................................................. 250

14.1. Ceza Davalarında Karar .............................................................................................. 256

14.2. Arakararları ................................................................................................................. 256

14.3. Sonkararlar .................................................................................................................. 257

14.4. Son Kararların İçeriği .................................................................................................. 258

14.4.1. Mahkemenin Adı (Başlık) ........................................................................................ 259

14.4.2. Esas, Karar ve Cumhuriyet Başsavcılığı Numaraları ............................................... 260

VIII

14.4.3. “KARAR” Başlığı .................................................................................................... 260

14.4.4. Hâkim veya Hâkimlerin Ad ve Soyadları ile Sicil Numaraları ................................. 260

14.4.5. Cumhuriyet Başsavcısının (veya Savcısının) Adı ve Soyadı ile Sicil Numarası ..... 260

14.4.6. Tutanak Kâtibinin Adı Soyadı ve Sicil Numarası .................................................... 260

14.4.7. Davacı ...................................................................................................................... 261

14.4.8. Mağdur/Müşteki/Maktûl .......................................................................................... 261

14.4.9. Müdahil(ler) ............................................................................................................. 261

14.4.10. Sanığın (Sanıkların) Adı Soyadı, Kimliği, Adresi ................................................... 261

14.4.11. Suç ........................................................................................................................... 262

14.4.12. Suç Tarihi ................................................................................................................. 262

14.4.13. Karar Tarihi .............................................................................................................. 262

14.4.14. Yargılamanın Açık (Alenî) Olup Olmadığı ............................................................. 262

14.4.15. Gerekçe .................................................................................................................... 263

14.4.16. Hüküm Fıkrası ......................................................................................................... 263

14.4.17. Kararın Verildiği Tarih ............................................................................................ 263

14.4.18. Kararı Veren Hâkim veya Hâkimlerin ve Tutanak Kâtibinin İmzaları .................... 263

KAYNAKÇA ........................................................................................................................ 270

IX

KISALTMALAR

AİHM: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi

GD: Gereği Düşünüldü

İBK: İçtihadı Birleştirme Kararı

İYUK: İdari Yargılama Usulü Kanunu

KHK: Kanun Hükmünde Kararname

M:. Madde

s: Sayfa

vb.: Ve benzeri

vs.:

Ve saire

X

YAZAR NOTU

Konuların düzenli bir şekilde çalışılması hem konuların anlaşılması bakımından hem de

sınavlarda gösterilecek performans bakımından oldukça önem arz etmektedir. Bu bağlamda her

bölümle ilgili notu okumaya başlamadan önce bölüm öncesinde verilen bilgileri dikkatle

inceleyiniz. Konuları çalıştıktan hemen sonra bölüm sonrasında yer verilen bölüm soruları ve

diğer kısımları da çözmeniz konuyu pekiştirmeniz açısından yararlı olacaktır.

1

1. HUKUK VE DİL

2

Bu Bölümde Neler Öğreneceğiz?

1. HUKUK VE DİL

1.1. Dil Kavramı

1.1.1. Dilin Tanımı

1.1.2. Dilin Amacı

1.2. Hukuk ve Dil

1.2.1. Hukuk Dili ve İletişim

1.2.2. Sözlü ve Yazılı Hukuk Dili

1.2.3. Hukuk Dilinin Özellikleri

1.3. Hukukçu ve Dil

1.4. Yasa ve Dil

1.5. Adli Yazının Aşamaları

3

Bölüm Hakkında İlgi Oluşturan Sorular

1. Hukuk ve dil ilişkisi nedir?

2. Dilekçede kullanılan ifadeler dava konusu olabilir mi?

3. Hukukçu için kelime ne anlam ifade eder?

4

Bölümde Hedeflenen Kazanımlar ve Kazanım Yöntemleri

Konu Kazanım Kazanımın nasıl elde

edileceği veya geliştirileceği

Hukuk ve dil ilişkisi Dilin hukuk açısından

vazgeçilmezliği

Okuyarak

Hukuk açısından dilin önemi Hukukçunun kullandığı dilin

sonuçları

Okuyarak

5

Anahtar Kavramlar

• Dil

• Hukuk ve dil

• Hukuki metin

6

Giriş

Burada ele alınacak konulara kısaca değinmek gerekirse; öncelikle dil kavramı ele

alınacaktır. Bu başlığın altında öncelikle dilin tanımı verilecek, daha sonra hukuk ve dil ilişkisi

ele alınacaktır. Bunu takiben hukuk metninin taşıması gereken özellikler anlatılmaktadır. Son

olarak ise hukuki metinlerde kullanılan dilin hukuksal sonuçları belirtilecektir.

1.1. Dil Kavramı

1.1.1. Dilin Tanımı

Dil, düşünceleri, duyguları, istekleri, bilgileri, açıklamaları ve benzeri konuları, yazılı

veya sözlü bildirmeye yarayan bir anlatım aracıdır. Dil, insanların anlaşmasına hizmet eder.

Dil, her şeyden önce iletişim aracıdır. Kendini daha iyi ve doğru anlatmanın tek yolu ise

dili iyi kullanmaktır. Gerek sözel dil gerekse beden dili iletişimi sağlayan veya tıkayan araçtır.

1.1.2. Dilin Amacı

Ortak dil kullanmanın anlamı sadece aynı sözcükleri kullanıp aynı cümleleri kurmak

değildir, kavramların anlamı üzerinde anlaşmak, sözcükleri doğru yer kullanmak demektir.

Hatta bir anlamı ifade etmek için farklı sözcükler kullanmak iletişime engel değildir, ancak

farklı anlamlara gelen sözcükleri birbirinin yerine kullanmak ve bunu belirli amaçlar

doğrultusunda kasıtlı olarak seçmek kavram karmaşasına yol açmaktadır. Kavramların anlamını

korurken aynı anlamda yeni kavramlar üreterek kullanmak ise kavram karmaşasına neden

olmak şöyle dursun dili varsıllaştırır. Kavramların anlamına uygun ve daha öz sözcükler o

kavramların anlaşılmasına yardımcı olur. Bu durum terimlerin özleştirilmesinde açıkça görülür.

Örnek verilecek olursa "muris" kavramı hukukçulara bir anlam ifade ederken hukuk bilmeyen

kişilere bir anlam ifade etmez. Bir yerden okumak, öğrenmiş olmak o kavramı anlamaya yeterli

değildir. Bir kavramın anlamını bilmediğiniz için ne demek olduğunu sorduğunuzda aldığınız

yanıt kavramı anlamanızı sağlar. Muris ne demek diye sorulduğunda miras bırakan ölmüş kişi

diye yanıt verilir, öyleyse muris yerine miras bırakan denilirse ortak dili kullandığımız herhangi

bir kişi bu kavramı duyduğunda ne demek olduğunu kolaylıkla anlar ve anlayarak öğrenir.

İnsan, bilmediği şeye bilmediği anlamlar yükler, kimi zaman ondan korkar, kimi zaman

onu gereksiz yüceltir, kimi zaman ise gereksiz aşağılar. Fakat sonunda değer yargılarımız,

ilişkin olduğu konudaki bilgimize göre değişir. Kavramların anlaşılırlığı iletişimde sadelik

sağlar. Kullanılan sözcüklerin duruluğu iletişim kuranları gereksiz yargılardan arındırır ve

iletişimi kavram karmaşasından korur.

1.2. Hukuk ve Dil

Hukuk disiplini ile ilgili çok çeşitli alanlarda farklı kullanım örneklerini görebileceğimiz

özel dil türüdür. Her disiplin gibi hukukun da kendine özgü bir terminolojisi ve bu terminoloji

kapsamındaki kavramları ifade eden kelimelerden oluşan bir dili vardır.

7

1.2.1. Hukuk Dili ve İletişim

Hukuk sözlü ve yazılı iletişime dayalı ancak teknik nitelikte bir sosyal bilimler dalıdır.

Hukuki durumu doğru biçimde ifade edip aktarmak için hukuki kavramların tam karşılığını

verecek kelimelerin seçilmesi gerekir. Son derece önem taşıyan terminoloji sorunu Türkçe de

ve diğer dünya dillerinde hukuk dilini günlük dilden daha farklı ve kimi zaman da daha ağır

ağdalı bir üsluba sahip, karmaşık yapıda ve anlaşılması zor bir dil yapar. İletişimsel açıdan

yasaların insan ilişkilerini düzenlemek ve bozulduğunda sosyal düzeni sağlamak üzere yasalar

ilişkileri tanımlamakta, hangi davranışlara izin verilip verilmediğini açıklayıp, haksızlığa

uğrayanların haklarını aramalarını sağlamaktır. Yasaların ve dolayısıyla yasa dilinin temel

işlevi insanları yönlendirmek ve davranışlarını sınırlandırmaktır. Bu açıdan

değerlendirildiğinde hukuk dilsiz var olamaz veya hukuk dilden bağımsız olarak düşünülemez.

Ancak hukukun, gündelik iletişimde kullanılmayan sözcüklerle dolu, kendine has bir dile sahip

olması önemli bir mesleki özelliğidir

1.2.2. Sözlü ve Yazılı Hukuk Dili

Hukuk dilini yazılı veya sözlü olmasına ve resmiyet derecesine göre iki alt sınıfa ayıran

bilim adamlarına göre, anlaşma, vasiyet gibi belgeler kalıplaşmış yazılı hukuk metinlerini

oluşturmakta, resmi yazılı türler arasında ise yasalar, hukukçuların dava dilekçeleri ve Yüksek

Mahkeme kararları yer almaktadır. Hukuk dilinin diğer bir alt sınıfı olan ve değişmeyen

formüllerden oluşan kalıplaşmış sözlü dile örnek olarak da evlilik töreni ve tanık yeminleri

örnek gösterilebilir. İçeriği değişmeyen kalıplaşmış sözlü metinlerin aksine resmi sözlü hukuk

metinleri içerik değişikliğine izin vermekle birlikte özel bir planlama gerektirir. Örneğin,

hakîmlerin tanık sorgulamaları bu sınıfta değerlendirilebilir. Görgü tanıklarının söylemi,

danışma amaçlı grup içinde, bilirkişi açıklamaları ise önceden planlanabildiği için resmi sözlü

grup içinde yer almaktadır. Gündelik hukuk söylemi de çoğunlukla resmi olmayan bir yapıya

sahiptir ve hakîmler ve avukatlar arası konferansları veya hukukçuların kendi aralarında

yaptıkları hukukla ilgili konuşmaları içermektedir.

Uzun ve karmaşık tümceler, olağandışı tümce yapıları, öznesiz ve edilgen ifadeler,

belirsiz dil, eski dil kullanımı, yeni kelimeler türetilmesi, mevcut kelimelerin bilinen

anlamlarının dışında kullanılması, eş anlamlı sözcüklerin birlikte kullanılması, geniş zamana

yer verilmesi, resmiyet gibi nedenler hukuk dilini günlük dile göre daha güç anlaşılan bir dil

hâline getirir Hukuk uygulamasında ortaya çıkan sorunların önemli bir bölümünün yasalarda

ve diğer hukuki metinlerde (sözleşmeler, kararlar vs) kullanılan dilden kaynaklandığı ileri

sürülebilir. Tüm hukuki düzenleme ve metinlerin sade bir üslup ile ve kavramların içeriğini en

uygun biçimde ifade edecek kelimeler kullanılmak sureti ile kaleme alınması gerekir.

1.2.3. Hukuk Dilinin Özellikleri

Hukukun doğasındaki bağlayıcılık ile zorlayıcılık, hukuki düzenlemeler ile metinlerin

insanlar tarafından anlaşılabilir olmasını zorunlu kılar. Zira insanlar ancak anladıkları kurallara

uyabilirler. Anlamadıkları kurallara riayet etmedikleri için insanlara yaptırım uygulamak

adaletsizlik olur. Bu nedenle hukuk dili, yöneldiği kitlenin diline, diğer bir deyişle günlük dile,

konuşma diline mümkün mertebe yakın olmalıdır.

8

Hukuk dili kullanılırken, dilin doğal işleyişi ve gelişimi göz ardı edilmemeli ve aşırılık

teşkil edecek kullanımlardan özenle kaçınılmalıdır. Bu bağlamda özellikle yasama faaliyeti

sırasında yasa taslaklarında halkın kullandığı dilden seçilmiş ve doktrin ve uygulama tarafından

kabul görmüş kelimelerin kullanılması hukuk diline dair sorunların ortaya çıkmasını baştan

önleyebilecektir.

Hukuk dilinin temel özelliklerinin açıklık ve sadelik, bilimsel tutarlılık ve terim birliği,

kesinlik ve belirginlik olması gerektiği söylenebilir.

Özel dil olan hukuk dili hiçbir zaman mutlak sınırlarla genel dilden ayrılamaz. Hukukun

toplumsal işlevlerinin her biri hukuk dilinin doğal dilden genel dil çerçevesinden hiçbir zaman

kopamayacağını gösterir. Diğer yandan özel hâle gelen hukuk dili genel dilin oluşumunda etkili

olmaya başlayabilir.

1.3. Hukukçu ve Dil

Hukukçunun en önemli iki sorunu, kelimeleri seçme ve bunları doğru bir biçimde

sıralamadır.

Aslında bu husus, hukukçunun konu hakkındaki bilgisini de ortaya koyması demektir.

Hukukçunun bunu en iyi şekilde yapabilmesi için, önüne gelen uyuşmazlığın ne olduğunu tam

olarak tespit etmiş olması ve buna uygulanacak normatif hukuk kurallarını (mevzuatı) bilmesi,

bilgi eksikliği varsa yahut şu veya bu nedenle (örneğin, yeni bir kurum olması gibi sebeple)

bilmiyorsa araştırması ön şarttır. Elbette ki bu konudaki genel bilgi düzeyi de yetmez; somut

olayın özellikleri dikkat alınmak zorunluluğu vardır. Diğer yandan, hukukçunun önüne gelen

konudaki işlevi de önem gösterir. Çünkü hakîmin, avukatın veya bu konuda görüş verecek olan

hukukçunun bakış açıları birbirinden farklı olmak zorundadır. Hatta avukatın, davacının veya

davalının vekilliğini almasına göre yapması gereken hususlar da farklılıklar gösterir.

İşte "kelimeleri seçme ve sıralama" derken, hukukçunun kendisini tam olarak

anlatabilmesi kastedilmektedir.

Hukuk dilinin kullanımı esas itibarı ile hukuki metinler hazırlanıp kullanılması

bağlamında olmaktadır. Hukukta ihtarname, ihbarname, beyanname, teklifname, taahhütname,

mukavelename-akit-sözleşme, senet, poliçe, fatura gibi pek çok evrak-belgeler hazırlanıp

kullanılır. Bunların tümü hukuki değer taşıyan belgelerdir. Bu belgelerden bir kısmı, örneğin

senet, delil niteliğindedir. Adalet meslek personeli tüm bu belgelerin öneminin farkında olmak

ve bunların her birini ilgili oldukların kategorinin gerekli kıldığı biçim ve içerikte düzenlemek

veya düzenlenmesine aracılık etmek zorundadır. Her belge içeriği dikkate alınarak

düzenlenmeli ve bu yapılırken de içeriğin gerektirdiği kelimeler kullanılmalıdır. Belge belli bir

şekle tabi ise şekil şartlarına riayet edilerek bu belge düzenlenmelidir. Örneğin ihbarname

durum tespiti yapan ve bir hususu bildiren bir belgedir. İhtarname belli bir hususa yönelik talep

ve bu talebin gereği belli bir süre içinde yerine getirilmediğinde de buna bir hukuki sonuç

bağlama uyarısında bulunan bir belgedir. Hukuki belge düzenlenirken hukuk dili doğru

kullanılmalıdır.

9

Hukukta değişmez kural şudur: Yasaların dili olabildiğince açık, anlaşılır, sade ve özlü

olmalı ki, insanlar, hak ve özgürlüklerinin sınırlarını ve nasıl kullanılacaklarını yasalara bakarak

kolaylıkla anlayabilsinler. Yasa koyucu bu görevini başardığı oranda hiç kuşkusuz yurttaş-birey

de yasaları bilme ve onlara uyma ödevlerini daha iyi yerine getirecektir (TCK m. 4).

1.4. Yasa ve Dil

Hukukla dil arasındaki bağlantının bilinmesi, bizi ikinci bir aşama olarak hukuk dilinde

en belirleyici aktör olan yasa diline götürür. Yasa dilinin nasıl olması gerektiği konusu

üzerindeki düşünceler gibi bu gerekliliğin sağlanamadığı durumlarda ortaya çıkacak olan

olumsuzluklar konusunda da benzer görüşlerin varlığından söz edebiliriz. Yasa dilinin olması

gerekenden daha farklı bir biçimde ele alınması durumunda ortaya bazı sorunların çıkacağı ve

bu sorunların hemen hemen neler olacağı konusunda genel bir mutabakat vardır. Örneğin yasa

dilinin halk tarafından anlaşılabilir bir dil olması gerektiği yaygın bir görüştür. Halk tarafından

anlaşılmanın bir zorunluluk olmadığı şeklinde görüşlerle de karşılaşılmaktadır. Fakat bu

görüşlerin önemli bir çoğunlukta olduğu söylenemez. Yasa dilinin olması gerekene uygun

olarak nasıl oluşabileceği konusunda tam bir uzlaşı söz konusu değildir.

Bir yazının nasıl bir dille kaleme alınacağı her şeyden önce o yazıyla ne amaçlandığına

bağlıdır. Bu itibarla, yasa dili söz konusu olduğunda, bu dilin belirlenmesinde yasayla ne

amaçlandığının saptanması ve bu amacın gerçekleştirilmesinde nasıl bir dilin kullanılması

gerektiğinin ortaya konulması zorunludur.

Yasaların kolaylıkla anlaşılabilir olması ve endişe duyulan sorunların doğumunun

engellenmesi, bu yasaların halkın yabancı olmadığı bir dille yazılmasına bağlıdır. Yasalar

halkın yabancı olmadığı bir dille kaleme alınırsa, halk bu dille yazılmış yasalara da yabancı

olacaktır. Bu durumda bireyler, özgürlüklerinin ve bu özgürlükler çerçevesindeki eylemlerinin

sonuçlarını kestiremeyecektir.

Anlaşılabilirliğin sağlanması kullanılan dilin özelliklerine bağlıdır. Yasa dili açık ve

sade olmalıdır. Bütün yazılar için olduğu gibi, yasa metni için de geçerli ve gerekli olan, açıklık

ve sadeliğin her şeye tercih edilmesidir. Kapalı, zor anlaşılır metinler hakların kaybolmasına

neden olabilir. Açık ve sade olmaması sebebiyle yasayı anlayamayan bir takım haklarının var

olduğundan ve bu hakların korunması için hukuki bazı yollara başvurabileceğinden habersiz

yaşayan insanların çoğunlukta olduğu bir toplumda hakların sahiplerini bulabilmesinden söz

etmek mümkün değildir. Ayrıca hukukun sadece teknik anlamda adaleti dağıtıyor olması

önemli bir yeterlilik değildir. İçerik açısından mükemmeliyeti sağlayan bir yasa, mutlak

adaletin sistemleştirilmesinde hukuka önemli katkılar sağlayabilecek olsa da, zor anlaşılır bir

dil, yasanın yöneldiği insanların davranışlarında hukuk kurallarından faydalanmalarını ve

hukuku davranışlarında kendilerine rehber edinmelerini zorlaştıracaktır. Bu durumda, ortaya

çıkan uyuşmazlıkların yasadaki adil çözüme uygun bir sonuca ulaşmaları mümkün olabilse de,

insanların hukukun rehberliğinde bir hayat yaşamaları zorlaşacak, hukukun önleyici yönü ihmal

edilmiş olacaktır.

10

Zorunlu olmadığı hâlde yasa metnine dahil edilmiş cümle ve ayrıntılar, yasayı okumak

durumunda olan kim olursa olsun, varlığı gibi gereksiz bir yorgunluğa ve karışıklığa sebep

olacaktır. Ayrıca, yasa bir mantık sanatı olmadığından aşırı inceliklerle okuyucuya zor anlar

yaşatmamalıdır.

Yasa dilinde açıklık ve sadelikle anlaşılabilirliğin sağlanmasında önemli bir ölçü,

yaşayan dil ölçüsüdür. Açık, sade ve herkesin anlayabildiği metinler yaşayan dilde yazılan

metinlerdir. Yaşan dil, halk tarafından bizzat konuşulan ve yazılan dil yani kullanılan dildir.

Yasada kullanılan dil, kesin belirgin ve okuyan herkeste aynı düşünceyi bırakacak bir

dil olmalıdır. Bu dil, gerek uygulamada, gerek yasanın anlamının ortaya konmasında şüphe ve

tereddüde yer vermeyecek, okuyanları kapsamın belirlenmesinde sorunlarla karşı karşıya

bırakmayacak şekilde olmalıdır. Bu, yasada kullanılan kelime ve terimler üzerinde gerekli

anlaşmanın sağlanması demektir.

Yasa dilinin kesinlik ve belirgin özelliği, uygulamada ve yasa ile bağlı olan halkın temel

haklarının ve özgürlüklerinin korunabilmesinde de çok önemlidir. Aksi takdirde, hukuktan

beklenen adil yargılamaya gölge düşebilecektir.

Yasa dilinin üslubunda bulunması gereken önemli bir hususta estetiktir. "Üslup temiz

ve zarif, kolay ve berrak olmalı, okuyanda cazibeli bir intiba bırakmalıdır". Böyle bir üslup,

yasa dilini mahiyetinden kaynaklanan anlaşılmazlıklardan kurtarır.

Yasa diliyle ilgili olarak karşılaşılan temel sorunlar, bir yandan yasa içeriğini doğru bir

şekilde ifade eden bir dilin kullanılması, diğer yandan, bu dilin yöneldiği kitle tarafından

anlaşılabilir olmasının sağlanmasıdır. Yasanın kendisinden beklenen fonksiyonu yerine

getirebilmesi için, bu sorunların doğru bir şekilde çözüme kavuşturulması gerekir.

1.5. Adli Yazının Aşamaları

Adli yazı ve yazışmanın bu öğeleri içerir biçimde düzenlenmesi için, yazının şu beş

aşamadan geçtiğini vurgulayalım:

1)Yazılacak olan konunun (sorunun) tam ve doğru bir şekilde anlaşılarak öğrenilmesi.

Bu noktada hukukçunun bilgisi, tecrübesi, çalışkanlığı ve hatta zekâsı ile becerisi çok önemlidir.

2)Araştırma. İyi hukukçunun, her şeyi bildiğini zanneden değil, neyi/nerede (hangi

kaynaklarda) bulacağını bilen hukukçu olduğu akıldan çıkartılmamalıdır. Bu noktada iyi bir

hukukçunun bütün hukuk kaynaklarını (mevzuat, yüksek mahkeme kararlan ve her türlü hukuk

kitabı ile mesleki dergileri gibi) içeren kitaplığa sahip olması ön şarttır.

3)Araştırına sonucunda elde edilen malzemenin belli bir mantık sırasında düzenlenerek

kaleme alınması (yazılması).

4)Yazılanın gözden geçirilerek düzeltilmesi

11

5)Yazılanın doğruluğunu kontrol. Bu noktada, hazırlanmış bulunan yazıyı bir üçüncü

kişiye okutmak da büyük yarar sağlar.

Yazının tamlığı, yazının eksik olmaması demektir. Eksik bir dilekçe, başvurulan

makamın dilekçede belirtilen dileği eksik yerine getirmesine veya hiç yerine getirmemesine

neden olur. Eksik bir yazışma, büyük bir olasılıkla yan inanamayacağından veya yanlış

yanıtlanabileceğinden, yinelenmek zorunda olacaktır.

12

Uygulamalar

1. Etrafınızdaki insanlarla hukuk dili hakkındaki düşündüklerini tartışınız.

13

Uygulama Soruları

1. Gerçekleştirdiğiniz tartışmanın ardından yaptığınız değerlendirme uyarınca,

çevrenizdeki insanların hukuk diline ne derece aşinadırlar?

2. Hukuk diline aşinalığı geliştirmek için neler yapılabilir?

14

Bu Bölümde Ne Öğrendik Özeti

Bu dersimizde; dil kavramı ve hukuk dil ilişkisi izah edilmiştir. Bu bağlamda hukuk

dilinin özellikleri, hukukçu ve dil, adli yazının özellikleri açıklanmaya çalışılmıştır.

15

Bölüm Soruları

1. “Düşünceleri, duyguları, istekleri, bilgileri, açıklamaları ve benzeri konuları, yazılı veya

sözlü bildirmeye yarayan bir anlatım aracıdır.” Şeklinde tanımlanan kavram aşağıdakilerden

hangisidir?

a)Cümle

b)Dil

c)Kelime

d)Paragraf

e)Duygu

2. Ortak dil kullanımından ne anlamak gerekmektedir?

a) Aynı sözcüklerin kullanılması.

b) Aynı söz dizimi yapısının kullanılması.

c) Bir şekilde iletişimin sağlanması.

d) Aynı kavramlara aynı anlamların yüklenmesi ve sözcüklerin doğru yerde kullanılması.

e) Aynı alfabe üzerinde anlaşılması.

3. Aşağıdakilerden hangisi dilekçe yazımında kullanılması gereken ifadelerin özelliklerinden

biri değildir?

a) Kısa olması

b) Uygun olması

c) Edebi olması

d) Açık olması

e) Doğru olması

4. Durum tespiti yapan ve bir hususu bildiren belge nedir?

a) Dilekçe

b) İhtarname

c) İlan

d) İhbarname

e) İddianame

5.Aşağıdakilerden hangisi adli yazışmanın aşamalarından değildir?

a) Araştırma

b) Yazılanın doğruluğunun kontrol edilmesi

c) Araştırma sonucunda elde edilen malzemenin alfabetik sıra ile kaleme alınması

d) Yazılanın gözden geçirilerek düzeltilmesi

e) Yazılacak konunun tam ve doğru bir biçimde öğrenilmesi.

6. I-Araştırma

II- Araştırma sonucunda elde edilen malzemenin belirli bir mantık sırasıyla kaleme alınması

III- Yazılanın doğruluğunu kontrol

IV- Yazılanın gözden geçirilerek düzeltilmesi

16

V- Yazılacak konunun tam ve doğru bir biçimde öğrenilmesi.

Aşağıdakilerden hangisinde adli yazının aşamaları doğru sıra ile verilmiştir?

a)III-IV-I-V-II

b)I-II-IV-V-III

c)II-IV-III-I-V

d)V-I-II-IV-III

e)IV-V-I-III-II

7. Aşağıdakilerden hangisi hukuk dilinin temel özelliklerindendir?

a) Belirginlik

b) Kapalılık

c) Terim ayrılığı

d) Sertlik

e) Muğlaklık

8. Aşağıdakilerden hangisi hukuk dilini gündelik dile göre daha zor anlaşılır hale getiren

sebeplerden biri değildir?

a) Eş anlamlı sözcüklerin bir arada kullanılması.

b) Hukuk dilinin daha çok kanunlar, tüzükler ve yönetmelikler üzerinden oluşturulması.

c) Geniş zamana yer verilmesi.

d) Resmiyet.

e) Mevcut kelimelerin bilinen anlamlarının dışında kullanılması.

9. Sözlü ve yazılı hukuk dili bakımından aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

a) Yazılı hukuk dilini ikiye ayırmak mümkündür.

b) Hukukçuların kendi aralarında yaptıkları konuşmalardan oluşan hukuk söylemi her zaman

resmî olan bir yapıya sahiptir.

c) Resmi sözlü hukuk metinleri içerik değişikliğine izin vermekle birlikte özel bir planlama

gerektirir.

d) Kalıplaşmış sözlü dile örnek olarak evlilik sözleşmesi verilebilir.

e) Hukuk dilini resmiyet derecesine göre de ayırmak mümkündür.

10. Aşağıdakilerden hangisi hukuk dilini günlük dile nazaran daha güç anlaşılabilen bir dil

hâline getiren unsurlardan değildir?

a) Uzun ve karmaşık tümcelerin olması.

b) Öznesiz ve edilgen ifadelere yer verilmesi.

c) Belirsiz ve/veya eski dil kullanılması.

d) Yeni kelimeler türetilmesi.

e) Hukukçuların bunu amaçlaması.

CEVAP ANAHTARI

B-D-C-D-C-D-A-B-B-E

17

2. DİLEKÇE

18


2. DİLEKÇE

2.1.Dilekçe

2.2. Genel Dilekçeler

2.2.1. Başvurulan Makamın Adı (Hitap)

2.2.2. Dilekçenin Metni

2.2.3. Tarih

2.2.4. Ad Soyad İmza

2.2.5. Adres

2.2.6. Diğer Hususlar

2.3. Dilekçenin Verileceği Yer

2.4. Örnekler

19


1. Dilekçeyi nerelere verebiliriz?

2. Dilekçemiz reddedilebilir mi?

3. Dilekçede isim yazmasak ne olur?

20




Dilekçe Dilekçenin şartlarını öğrenir. Okuyarak

Dilekçe yazımı Dilekçenin nasıl yazılacağını

öğrenir.

Okuyarak

21

Anahtar Kavramlar

• Dilekçe

• Hitap

• Metin

• İmza

22

Giriş

Hayatımızda sıkça kullandığımız dilekçe aynı zamanda bizlere tanınmış anayasal bir

haktır. Bu hak sayesinde resmi makamlara bir dileğimizi ya da sorularımıza cevaplarımızı

alabiliyoruz. Ancak bunun da bazı şekil koşulları var ve biz bu derste bunları öğreneceğiz.

2.1.Dilekçe

Dilekçe, sözlük anlamıyla, bir dileği bildirmek için resmî yerlere sunulan, imzalı ve

adresli (pullu ya da pulsuz) yazıya denir.

Öte yandan, Anayasanın 74. maddesine göre, “vatandaşlar ve karşılıklılık esası

gözetilmek kaydıyla Türkiye'de ikamet eden yabancılar, kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek

ve şikâyetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne yazı ile

başvurma hakkına sahiptir. Kendileriyle ilgili başvurmaların sonucu, dilekçe sahiplerine yazılı

olarak bildirilir. Bu hakkın kullanılma biçimi kanunla düzenlenir”. Görüldüğü gibi, Anayasa,

“dilekçe hakk”nı, anayasal bir hak olarak «siyasal haklar ve ödevler» arasında saymaktadır.

Dilekçe hakkının kullanılmasıyla ilgili olarak, 1.11.1984 tarihli ve 3071 sayılı Kanun

kabul edilmiş bulunmaktadır. Ancak bu Kanun, TBMM'ne ve yetkili makamlara yapılan dilek

ve şikâyetlere ilişkin başvurulan kapsar (3071 s.K. m.3). Bu hususu, davalarda söz konusu olan

dilekçeler ile karıştırmamak gerekir

Dilekçe, bir dileği bildirmek üzere sunulan bir yazı olduğuna göre, ilgili organın, yapılan

başvuruların sonucunu veya yapılmakta olan işlemin safahatını dilekçe sahibine en geç otuz

gün içinde bildirmesi zorunludur (bkz. 3071 s.K. m.7).

Hukuk kuralları, bazen açıkça resmî yerlere yapılacak başvuruların (müracaatların)

sözlü veya yazılı olabileceğini öngörebilir (örneğin, İİK m.62'ye göre, genel haciz yolunda

itiraz, yazılı veya sözlü yapılabilir). Bu durumda başvuru; istenirse yazılı olarak (yani, bir

dilekçe ile) veya istenirse de sözlü şekilde yapılabilir.

Buna karşılık eğer hukuk kuralı, başvurunun mutlaka yazılı olarak yapılmasını

öngörüyorsa, başvuru ancak yazılı olarak (bir dilekçe ile) yapılabilir (örneğin, İİK m.l69"a göre

kambiyo senetlerine özgü takipte itiraz mutlaka yazılı bir dilekçe ile yapılır).

Hatta hukuk kuralına göre dilekçenin belli bir biçimde (yani, belli bir içeriğe sahip

olarak) hazırlanması gerekiyorsa, bu durumda dilekçenin, belirlenen öğeleri içerecek şekilde

hazırlanması zorunludur. Örneğin, aşağıda açıklanacağı üzere, hukuk davalarında dilekçelerin

belli bir biçimde (şekilde) yazılması, kanun gereğidir ve dava dilekçesinin Kanunim aradığı

koşulları içermemesinin yaptırımı (müeyyidesi) vardır.

Dilekçe, normal olarak, dilekçe sahibi' tarafından bizzat düzenlenir veya düzenlettirilir;

aksine bir kural veya zorunluluk yoksa el yazısıyla ile veya yazı makinası (ve bilgisayar) ile

yazılabilir.

23

Uygulamada bazen, genellikle çok sayıda başvuru yapılmasının söz konusu olduğu

hallerde, işlemleri ve değerlendirmeyi kolaylaştırmak için, basılı (matbu) dilekçeler de

kullanılmaktadır. Bunlara, «örnek dilekçe» veya «form dilekçe» de denilmektedir. Örneğin

öğrenci kredileri, kayıt yenileme, kooperatif üyeliği başvurusu ve benzeri konularda çok sayıda

başvurunun söz konusu olduğu durumlarda, hem kolaylık hem de olası eksikliklerin önlenmesi

amacıyla bu tür dilekçelerin kullanıldığı gözlemlenmektedir. Ayrıca uygulamada, adı dilekçe

olmamasına karşın, icra takiplerinde kullanılan «takip talebi» de, bir basılı dilekçe örneği olarak

gösterilebilir. Basılı dilekçeler, boş bırakılan yerlerin ilgilisi tarafından yazı makinasıyla veya

okunaklı bir el yazısıyla doldurulmasıyla tamamlanır.

Dilekçe, bir dileği (istemi, talebi) bildiren yazı olduğuna göre, dilekçenin (her iyi yazıda

olduğu gibi) tamam, kısa, açık, doğru olması ve uygun (münasip) bir ifade ile kaleme alınması

gerekir. Dilekçe, her ne kadar bir edebiyat eseri sayılmasa da, özelliği nedeniyle dilekçenin

anılan özellikleri taşıması kaçınılmaz bir zorunluluktur.

Eğer dilekçe eksik ise (yani, tam değilse), yapılan başvuru, kendisine başvurulan ve belli

bir davranışta bulunması (veya duruma göre bulunmaması) gereken makamın istenilen hususu

yerine getirmemesi veya getirememesi tehlikesi ile karşı karşıya kalınabileceğinden, dilekçe

amacına ulaşamayabilir. Hatta böyle bir durumda, başvuru sahibinden eksikliğin giderilmesi

için tamamlayıcı (ek) bilgi ve belge istenilmesi zorunluluğu ortaya çıkabileceğinden, bu hal,

başvurunun sonucunun alınmasının gecikmesine de neden olabilir. Oysa gecikme bazen hakkın

yok olmasına ve istenilen hususun olanaksızlaşmasına bile yol açabilir. Eki nedenlerle

dilekçenin, her şeyden önce tam bir dilekçe olması ve işin niteliği gereği bütün bilgi ve belgeleri

içermesi gerekir. Özellikle, dilekçenin sonuç (netice) kısmından, istenilen hususun (istemin;

istem sonucunun) tam olarak anlaşılabilmesi gerekir.

Dilekçenin kısa, açık ve doğru olması, başvuru sahibinin amacının (arzusunun,

dileğinin) anlaşılmasına yarar. Bu yüzden, dilekçede olabildiğince gereksiz ayrıntıdan söz

edilmemesi gerekir; çünkü gereksiz ayrıntı çoğu zaman işin özünün gözden kaçırılmasına yol

açabilir. Öte yandan dilekçede kullanılan ifadenin yeterince açık ve belli (vazıh) olmaması,

dilekçede belirtilen konunun anlaşılamaması veya eksik anlaşılması sonucunu doğurabilir. Bu

tür bir tehlikenin önüne geçmek ve yanlış (veya eksik) anlamalara meydan vermemek için,

dilekçede kısa ve anlaşılabilir düzgün cümleler kullanılmasına dikkat edilmelidir. Dilekçe

konusunun (metninin) uzun olması hâlinde konu, yukarıda da belirtildiği üzere paragraflara

bölünmelidir.

Ayrıca dilekçenin uzun olması halinde, dilekçeyi okuyanın esası "kaçırmaması" için

gerekli yerlerde özetleme yapılması uygun olur. Bu tür dilekçelerde, paragraflara gerekirse birer

başlık da konulabilir. Çok uzun dilekçelerde, tekrar niteliğinde de olsa, bazı hususların

okuyanın dikkatini toplayabilmesi için vurgulanmasında yarar vardır. Bazılarınca doğru

bulunmasa da, dilekçedeki gerekli yerlerde satır altlarının çizilmesi (ve/veya büyük harflerle

veya koyu harflerle yazılması vb.), hâkimlerin işini kolaylaştırmak bakımından yerinde olur.

Çünkü bilindiği gibi üzere, bugün mahkemelerin iş yükü çok ağırdır ve hâkimler iş çıkarma

çabasıyla bazen dosya üzerinde yeterince okuma fırsatı bulamamaktadırlar.

24

Dilekçedeki istemi tam olarak ifade edebilmek için, dilekçenin dilbilgisi kurallarına

uygun olması ve noktalama hatası içermemesi gerekir".

Öte yandan dilekçede kullanılan ifade (üslûp) uygun olmalıdır. Uygun olmayan bir ifade

ile kaleme alman dilekçenin verilmesi çeşitli sakıncalar doğurabilir.

Hazırlanan dilekçenin yukarda belirtilen özelliklere sahip olup olmadığını belirlemek ve

gerekirse, dilekçeyi düzeltip değiştirebilmek için, dilekçe sahibinin, dilekçenin hazırlanmasının

bitmesinden sonra, bunu dikkatle gözden geçirmesi gerekir. Kaldı ki, hukuk davaları

bakımından, dilekçelerde yapılan eksikliklerin sonradan tamamlanması mümkün olmayabilir.

Çünkü hukuk davalarında iddia ve savunmanın genişletilmesi ve değiştirilmesi yasağı söz

konusudur.

Bu yüzden, dilekçenin başlangıçta tam olması gerekir. Tavsiyem, eğer zaman (vakit)

varsa, dilekçenin hazırlanmasından sonra, verilinceye kadar en az bir gün bekletilmesi, üzerinde

tekrar düşünülmesi, olanaklı ise bir üçüncü kişiye de okutturularak objektifliğinin kontrol

ettirilmesidir.

Dilekçenin istenildiği şekilde tam ve doğru düzenlenebilmesi için, önce bir taslak (müsvedde)

hazırlanması ve bunun tamlığının saptanmasından sonra temize geçirilmesi tavsiye olunur. Öte

yandan, temiz ve düzgün bir dilekçenin psikolojik etkisinin ihmal edilebilecek bir husus

olmadığı da kesinlikle unutulmamalıdır.

Dilekçeler hakkındaki bu genel açıklamalardan sonra, şimdi dilekçeleri yakından

görmeye başlayabiliriz. Kitapta asıl olarak adlî makamlara verilen dilekçeler üzerinde

durulacaktır. Ancak, önce kısaca genel (adi) dilekçeler ve bunların içerikleri hakkında açıklama

yapılması yararlı ve hatta zorunlu bulunmaktadır.

2.2. Genel Dilekçeler

Herhangi bir makama (mercie, oruna) başvurulması hâlinde verilen genel (adi)

dilekçenin, belli (katı) bir içeriği, kural olarak bulunmaz. Diğer bir anlatımla bu dilekçeler, eğer

deyim yerindeyse «serbest» bir şekilde düzenlenirler. Ancak bu, dilekçenin hiçbir kurala bağlı

olmaksızın hazırlanması anlamına gelmez. Genel (adi) dilekçenin de, uygulamada (fiiliyatta)

kendiliğinden oluşan belli bazı öğeleri (unsurları) vardır. Bunlar başlıca: başvurulan makamın

adı (hitap), dilekçenin metni, tarih, dilekçe sahibinin adı ve soyadı ve imzası ile adres'tir.

Bunların yanında, dilekçenin durumuna göre, daha başka öğelerin dilekçede bulunması

gerekebilir. Örneğin ek (ekler) bölümü gibi.

Bu arada belirtelim ki, «Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun»a göre, Türk

vatandaşlarının Türkiye Büyük Millet Meclisine veya yetkili makamlara verdikleri veya

gönderdikleri dilekçelerde, dilekçe sahibinin adı, soyadı ve imzası ile iş veya ikametgâh

adresinin bulunması mutlaka şarttır (ırı.4); bu şartlardan herhangi birini taşımayan dilekçeler

incelenmezler (m.6/c).

25

2.2.1. Başvurulan Makamın Adı (Hitap)

Dilekçelerin başında, başvurunun yapıldığı, yani kendisine başvurulan makamın adının

bulunması gerekir. Örnekler: BELEDİYE BAŞKANLİĞİNA, NÜFUS MÜDÜRLÜĞÜNE,

YAZI İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜNE, ADALET BAKANLIĞINA, İCRA MÜDÜRLÜĞÜNE,

gibi.

Eğer gerekiyorsa, başvurulan makamın adresi de yazılır. Örneğin, dilekçe telgraf

şeklinde veriliyorsa (ki, buna engel yoktur), alıcı makamın adresinin yazılması, doğal olarak,

gereklidir.

Yanlış makama yapılan başvurunun ortaya çıkaracağı sakıncaları önlemek amacıyla,

dilekçe doğru makama hitaben yazılmalıdır.

Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun'a göre (m.5), dilekçe, konusuyla ilgili

olmayan bir idarî makama verilmesi durumunda, bu makam tarafından yetkili idarî makama

gönderilir ve ayrıca dilekçe sahibine de bilgi verilir.

Hitap edilen makamın adı büyük (majiskül) harflerle; (varsa) adreste yer- alan

kelimelerin ilk harfleri büyük, diğer harfleri küçük (minüskül) yazılır.

Eğer adresle birlikte ise hitap, dilekçe metninin başladığı paragraf ile değil, diğer

satırlarla aynı hizada başlar. Eğer hitapta adres yoksa bu durumda hitabın, dilekçe metninin

başladığı paragrafın başlama hizasında bulunması düşünülebilirse de, özellikle daktilo ile

yazılan dilekçelerde hitabın sol baştan başlaması yazma kolaylığı sağlaması açısından daha

yerinde olur. Nitekim Türk Standartları Enstitüsü de böyle kabul etmektedir".

Adres yoksa hitaptan sonra (yani, başvurulan makamın adının yazılmasından sonra) bir

«virgül» (,) konulabilir.

2.2.2. Dilekçenin Metni

Metin kısmı, dilekçe sahibini dilekçe yazmaya yönelten kısım olup, dilekçenin belki de

asıl (ana) kısmıdır. Bu kısımda dilekçe sahibi, durumu anlatır ve dileğini belirtir.

Metin kısmı, dilekçeden dilekçeye değişir. Bazı dilekçelerde durumun gereği, metin

kısmı birkaç kelimeden ibarettir; bazı dilekçelerde ise metin kısmı birçok sayfadan bile

oluşabilir1".

Genel (adi/normal) dilekçelerde, önce sorun (durum) aktarılır ve sonunda bir dilekte

(istemde, talepte) bulunulur. Bazı durumlarda ise, dilekçe konusu sorun (durum) ile dilek (istek)

iç içe girmiş durumdadır ve hatta dilekçede yalnızca bir istek belirtilmiş olabilir. Şimdi bunlara

birer örnek verelim:

Örnek I:

26

15 Mart 2005'ten beri Emekli Sandığına tâbi olarak çalışan devlet memuruyum. Bundan

önce 15 Ekim 1()95 ilâ 15 Mart 2005 arasında Devlet Demiryollarında işçi olarak çalıştım.

10 Haziran 1990'den 10 Ekim 1993 tarihleri arasında, Sümerbank Fabrikasında da işçi

statüsünde çalıştım. I 1 Ekim 1993'ten itibaren vatani görevimi yerine getirdim ve 10 Ağustos

1995'te terhis oldum. Askerlik dönemimi de borçlandım.

Bütün bu çalışmalarımı gösteren belgelerim, dilekçeme ekli olarak sunulmaktadır.

Hizmetlerimin birleştirilerek emekli işlemlerimin tamamlanmasını saygılarımla

sunarım.

Örnek 2:

10 Ocak 1982 yılından beri İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde çalışmaktayım.

Emekliye ayrılmak istiyorum. Gerekli işlemlerin yapılmasını saygılarımla sunarım.

gibi...

Gerçekten de, metin kısmı olmayan ve bir başlık (hitap) ve imzadan oluşan bir yazıya,

dilekçe denilmesi pek mümkün olmayacağından, dilekçe içinde bir dileğin bildirilmesi ve

başvurulan makamdan bir talepte bulunulması şart olduğundan, belli bir konuyu içermeyen yazı

üzerine, başvurulan makamın, bir faaliyette bulunmasına da olanak yoktur.

Dilekçe metni, «arz ederim», «sunarım», «talep ederim» gibi bir ifade ile sona erer.

2.2.3. Tarih

Dilekçenin hangi tarihte verildiğini bilebilmek için, dilekçede tarihin bulunması gerekir1

Tarih gün, ay ve yıl olarak, genellikle rakamla yazılır. Örneğin, 02/01/2010 gibi... Ancak, ayın

yazı ile yazılması da mümkündür. Örneğin, 02 Ocak 2010 gibi...

Resmî Yazışma Yönetmeliği (m. 11), tarihin gün, ay ve yıl rakamla, aralarına (/) işareti

konularak yazılacağını, (örnek: 02/01/2010) öngörmektedir. Dilekçede de bundan

yararlanılabilir.

Tarih, dilekçenin sağ üst köşesine yazılabileceği gibi, metnin bitiminden hemen sonra

aynı satıra veya ad ve soyadın üstüne de yazılabilir. Genellikle rastlanan kullanımda, tarih

metnin hemen bitiminden sonra aynı satıra yazılmaktadır.

2.2.4. Ad Soyadı İmza

Metnin bitiminden sonra, sağ alta, dilekçe sahibinin (veya toplu dilekçe söz konusu ise,

dilekçe sahiplerinin) adı, soyadı yazılır ve dilekçenin altı imzalanır. Eğer dilekçe, vekil eliyle

imzalanıyorsa, bu durum (vekâlet) ile vekilin adı soyadı yazılır.

27

Resmî Yazışma Yönetmeliği (m. 13), kişilere yazılan yazılarda adın küçük, soyadın

büyük, unvanın ise küçük harflerle yazılacağını (örnek, Prof. Dr. Ali ÖZGÜVEN)

öngörmektedir. Dilekçede de bundan yararlanılabilir.

Dilekçe sahibinin okuma yazma bilmemesi durumunda imza yerine parmak izi11 basılır

ve/veya mühür kullanılabilir.

Yukarda da değindiğimiz gibi, Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanuna göre,

Türk vatandaşlarının Türkiye Büyük Millet Meclisine veya yetkili makamlara verdikleri veya

gönderdikleri dilekçelerde ad, soyadı ve imzanın bulunmaması hâlinde dilekçeler

incelenmezler.

2.2.5. Adres

Dilekçelerde, verilecek cevapların ulaştırılabilmesi için dilekçe sahibinin tam adresi,

metindeki satırların hizasından başlamak üzere, sol alta yazılır. Bu kısma, adresin yanı sıra

telefon, faks ve e.mail nosu da yazılabilir.

Buraya kadar, genel (adi) dilekçelerde bulunması gereken öğelerden söz ettik.

Dilekçelerdeki bu öğelerin gerekliliği, kendiliğinden anlaşılmaktadır. Çünkü hitapsız bir

dilekçe olamaz; metin kısmı bulunmayan bir yazıyı «dilekçe» olarak adlandırmak olanaksızdır.

Aynı şekilde, ad soyadı ve imzanın bulunmaması da o dilekçenin işleme konulmaması

sonucunu doğurur.


Dilekçelerde, yukarda anılan öğelerin yanında, diğer bazı (ikincil) öğelerin (bilgilerin)

bulunması da gerekebilir. Örneğin, eğer dilekçeye bazı belgeler eklenmişse, dilekçede bu

eklerin neler olduğunun bildirilmesi de zorunlu hâle gelebilir. Bu, özellikle dilekçeye bağlanan

ek belgelerin hem niteliklerinin belirtilmesi, hem de bunların verildiği yerce (makamca) şu veya

bu şekilde yitirilmesinin doğuracağı sakıncaların önlenmesi bakımındandır (eğer, zorunlu

değilse, ek olarak sunulan belgenin aslı değil, kopyası veya tasdikli örneği verilmelidir).

Uygulama, anılan sakıncaların bolluğu bakımından ilginçtir!

Bunun yanında, uygulamada bazı dilekçelerde belli bilgilerin bulunması zorunluluğu

aranmaktadır. Örneğin, işe alınma dilekçelerinde belli bilgi ve belgelerin bulunması, oldukça

sık rastlanılan bir husustur. Gazetelerde sık sık rastlanan ilânlarda, işe alınacakların belli

niteliklere sahip bulunmaları ve iş deneyimleri ile özgeçmiş (hayat hikâyesi, yaşam öyküsü,

curriculum vitae, cv) özetleri istenilmektedir. Bunun gibi, Cumhuriyet başsavcılıklarına hitaben

yazılan ve bir kimse hakkında sabıka kaydı bulunup bulunmadığının saptanmasına yarayan

«sabıkasızlık belgesi verilmesine ilişkin dilekçe»de dilekçe sahibinin baba adı, ana adı, doğum

yeri ve tarihi, nüfusa kayıtlı olunan yer gibi bilgilerin bulunması gereklidir. Elbette bu tür

dilekçelerde aranılan hususlar, dilekçe sahibi hakkında gerekli araştırma ve soruşturmanın

yapılabilmesi için, yani işin özelliği nedeniyle zorunlu olmaktadır.

28

2.3. Dilekçenin Verileceği Yer

Hazırlanan dilekçe, doğrudan doğruya ilgili makama veriliyorsa, dilekçenin o makamın

varsa ilgili «evrak» bölümüne (kısmına; yazı işleri dairesine) kaydettirilerek, kayıt numarası

alınması uygun olur. Bu işlem, hem dilekçenin şu veya bu şekilde kaybedilmesini, daha doğrusu

işleme konulmaması gibi bir sakıncayı önler; hem de eldeki numara sayesinde, daha sonra

evrakı takip etme olanağını verir.

Dilekçe posta aracılığıyla gönderiliyorsa, bunun «iadeli taahhütlü mektup» biçiminde

yapılması yararlı olur. Böylece, dilekçenin, ilgili yere varıp varmadığı saptanmış olur. Burada

hatırlatalım ki, bazen postadaki gecikmelerin, süresinde yapılacak başvurular açısından dikkate

alınmaması söz konusu olabilir. Böyle bir durumda, dilekçe sahibinin gecikmeyi hesaba

katarak, dilekçeyi zamanında postaya vermesi veya doğrudan doğruya (duruma göre, bazen

bizzat) ilgili yere başvurması uygun olur.

Dilekçenin, faks ve e-mail gibi yollarla gönderilebilmesi de günümüzde gündeme

gelmiştir. Ancak, bu konulardaki gelişmelerin yeni olması sebebiyle, faksın veya e-mailin karşı

tarafça alınıp alınmadığının tespiti bugün için oldukça zordur. Bu nedenle, bu yollara

başvurulması halinde, dilekçenin karşı tarafça alınıp alınmadığı konusunda hukuki

uyuşmazlıklar çıkabilir. Bu sebeple, dilekçelerin bu yollarla gönderilmesinde dikkatli olunması

gerekir.

2.4. Örnekler

Genel (adi) dilekçeler hakkında yapılan bu açıklamaların ışığı altında, şimdi basit bazı

örnekler vererek durumu daha yakından gösterebiliriz:

İ.Ü. HUKUK FAKÜLTESİ DEKANLIĞINA,

27/06/2010 tarihinde yapılan Medeni Usul Hukuku final sınavından çok iyi bir not

beklerken, (yirmi) almış bulunmaktayım. Sınav kâğıdımda bir maddi hata yapıldığını

sanıyorum.

Bu nedenle, kâğıdımın yeniden incelenmesini ve maddi hata varsa, notumun

düzeltilmesi için gerekli işlemlerin yapılmasını saygılarımla sunarım. 01/07/2010

Recep Çokbilir (imza)

Adres:

Recep Çokbilir

7. Sokak no.3/2

Cebeci-Ankara

***

29

MANİSA VALİLİĞİNE,

İki yıllık yüksekokul mezunuyum. Askerliğimi yaptım. Bilgisayar kullanabiliyorum.

Valiliğinizin açmış bulunduğu memurluk sınavlarına katılmak istiyorum. Gerekli

işlemlerin yapılmasını saygılarımla arz ederim. 01/03/2010

Mahmut Hızlı (imza)

Adres:

Mahmut Hızlı

Saray Mahallesi No:3, MANİSA Ekler:

1- Yüksekokul diplomasının tasdikli örneği, 2-

Terhis belgesi.

***

ASKERLİK ŞUBESİ BAŞKANLIĞINA FATİH-İSTANBUL

Yurt dışına çıkacağımdan, yurt dışına çıkmakta askerlik bakımından bir sakınca bulunup

bulunmadığının dilekçem altına şerh verilmesini saygılarımla arz ederim. 01 Eylül 2013

Mehmet Er (imza)

Adres:

Mehmet Er Binbirdirek Mah. No: 86/3 Fatih-İstanbul

30

Uygulamalar

1.Günlük hayatta nerelere vermek üzere nasıl dilekçeler verdiğinizi tartışınız.

31

Uygulama Soruları

1. İstanbul Üniversitesinden bir talebinizi içerir dilekçe yazınız.

2.Yazdığınız dilekçeyi olması gereken unsurlar açısından kontrol ediniz.

32


Bu dersimizde; günlük yaşamda kullandığımız dilekçenin nasıl yazılması gerektiğini,

barındırması gereken unsurların ne olduğunu, nasıl bir üslupla kaleme alınması gerektiğini

öğrendik.

33

Bölüm Soruları

1. Aşağıdakilerden hangisi dilekçenin tanımıdır?

a) Bir dileği bildirmek için resmî yerlere sunulan, imzalı ve adresli (pullu ya da pulsuz) yazıdır.

b) Yalnızca mahkemelerde dava açmak için kullanılan bir resmi yazışma şeklidir.

c) Herhangi bir şekli zorunluluğa sahip olmayan, resmî yazışma şeklidir.

d) Davanın açıldığını gösteren, mahkeme tarafından verilen yazıdır.

e) İmzasız olarak sunulması da söz konusu olabilen resmi yazışma şeklidir.

2. Dilekçe için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

a) Resmî makamlara yapılacak başvurular için kullanılır.

b) Matbu şekilde hazırlanmış olabilir.

c) Başvurucunun kendi el yazısıyla veya bilgisayar çıktısı olarak hazırlanabilir.

d) Sadece dava açmak için kullanılan bir başvuru yoludur.

e) Başvurucu tarafından bizzat hazırlanabileceği gibi, başkasına da hazırlattırılabilir.

3. Aşağıdakilerden hangisi dilekçenin karmaşık ve uzun bir biçimde kaleme alınmasının

doğuracağı sakıncalar arasında sayılamaz?

a) Talebin anlaşılmasını engelleyebilir.

b) Anlaşılmayan kısımlar için ek bilgi talep edilip, süre uzayabilir.

c) Dilekçenin anlaşılabilir hale gelmesine sebebiyet verir.

d) Talebin özünün anlaşılmasını engelleyebilir.

e) Dilekçenin amacına ulaşmasını engelleyebilir.

4. Dilekçenin yanlış makama verilmesi durumunda doğacak netice aşağıdakilerden hangisinde

doğru belirtilmiştir?

a) Dilekçe sahibi o konuya ilişkin dilekçe hakkını tekrar kullanamaz.

b) Dilekçe gönderilen makam tarafından doğru makama gönderilir.

c) Dilekçe doğru makama verilmiş gibi işlem yapılır.

d) Dilekçenin gönderildiği makam ile doğru makam aynı idarî amire bağlı ise dilekçe doğru

makama gönderilir.

e) Dilekçe sahibi hakkında idarî cezaya hükmolunur.

5. Dilekçenin hitap kısmının şekline ilişkin aşağıda yazılanlardan hangisi yanlıştır?

a) Hitap edilen makamın sadece ilk harfi büyük harfle yazılır.

b) Hitap edilen makamın adı büyük harflerle yazılır.

c) Varsa adreste yazılan kelimelerin ilk harfleri büyük harflerle yazılır.

d) Varsa adreste yazılan kelimelerin ilk harften sonra gelen harfleri küçük harfle yazılır.

e) Hitap dilekçenin en üst kısmında yer alır.

6. Aşağıdaki alanlardan hangisine dilekçenin tarihi yazılmaz?

a) Sağ üst köşe.

b) Metnin bitiminden hemen sonra aynı satıra.

c) Ad ve soyadın üstüne.

34

d) Hitabın hemen yanına.

e) İmzanın üstüne.

7. Aşağıdaki bilgilerden hangisi dilekçenin zorunlu unsuru olarak dilekçede bulunmak

zorundadır?

a) Elektronik posta adresi

b) Telefon numarası

c) Belgegeçer numarası

d) Cep telefonu numarası

e) Adres

8. Davanın açıldığı mahkemenin adı dilekçede nereye yazılmalıdır?

a) Sağ üste

b) Dilekçenin başına

c) Alt ortaya

d) Sol alta

e) Metin için

9. Aşağıdakilerden hangisi dilekçe yazımında göz önünde bulundurulması gereken kurallardan

biri değildir?

a) Ciddi ve ağırbaşlı bir dil kullanılmalıdır.

b) Anlatımının yalın ve duru olmasına özen gösterilmelidir.

c) Çizgisiz beyaz dosya kâğıdına yazılmalıdır

d) Ad ve soyadı yazıldıktan sonra imzaya gerek yoktur

e) İlk bakışta güven verici bir düzen içinde olmalıdır.

10. Dava dilekçesinde ne kadar harç alınacağı ve dilekçenin verildiği mahkemenin görevli olup

olmadığı gibi hususların hemen anlaşılmasına yardım eden kısım aşağıdakilerden hangisidir?

a) Tarafların ad soyadı ve adresleri

b) Mahkemenin adı

c) Davanın dayandığı sebepler

d) Cevap süresi

e) Davanın konusu

CEVAP ANAHTARI

A-D-C-B-A-D-E-B-D-E

35

3. RESMİ YAZI

36


3. RESMİ YAZI

3.1. Resmi Yazı

3.2. Resmi Yazının Bölümleri

3.2.1. Başlık (Antet)

3.2.2. Sayı ve Evrak Kayıt Numarası

3.2.3. Konu

3.2.4. Gönderilen Makam

3.2.5. İlgi

3.2.6. Metin

3.2.7. Ad, Soyad, Unvan ve İmza

3.2.8. Onay

3.2.9. Ek/Ekler

3.2.10. Dağıtım

3.2.11. Paraf

3.2.12. Gizlilik Derecesi

3.2.13. Tekit

3.2.14. Sayfa Numarası

3.2.15. “Aslının Aynıdır” İbaresi


37


1. Resmi yazıyı kimler yazabilirler?

2. Yazıyı resmi hâle getiren nedir?

3. Size ya da ailenize son bir yılda kaç tane resmi yazı geldi?

38




Resmi Yazı Resmi yazıda olması gerekli

unsurları kavramak

Okuyarak

Antet Antetin ne anlama geldiğini

ve nerelerde kullanıldığını

öğrenmek

Okuyarak

39

Anahtar Kavramlar

• Resmi yazı

• Antet

• İlgi

• Paraf

40

Giriş

Resmi yazı, kamu kurum ve kuruluşlarının kendi aralarında veya gerçek ve tüzel

kişilerle iletişimlerini sağlamak amacıyla yazılan yazı, resmî belge, resmî bilgi ve elektronik

belgedir. Resmi yazışma kurallarını belirlemenin amacı ise bilgi ve belge alışverişinin sağlıklı,

hızlı ve güvenli bir bicinde yürütülmesini sağlamaktır.

3.1. Resmi Yazı

Resmi Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik (Yazışma

Yönetmeliği) (m.2) bütün kamu kurum ve kuruluşlarını kapsar. Bu Yönetmeliğin amacı, resmi

yazışma kurallarını belirlemek, bilgi ve belge alışverişinin sağlıklı, hızlı ve güvenli bir bicinde

yürütülmesini sağlamaktır. Yazışma Yönetmeliğinin amacı, tüm kamu kuruluşlarında resmi

yazışmalarda tek düzeliği ve yazıların getirdiği kurallar, tüm kamu kuruluşlarının konuyla ilgili

birim ve görevlerini kapsar.

Yazışma yönetmeliğinde açıklanan kurallarda geçen kavramların tanımları da

yapılmıştır (m.4). Bu Yönetmelikte geçen;

a) Resmî yazı: Kamu kurum ve kuruluşlarının kendi aralarında veya gerçek ve tüzel

kişilerle iletişimlerini sağlamak amacıyla yazılan yazı, resmî belge, resmî bilgi ve elektronik

belgeyi,

b) Resmî belge: Kamu kurum ve kuruluşlarının kendi aralarında veya gerçek ve

tüzel kişilerle iletişimlerini sağlamak amacıyla oluşturdukları, gönderdikleri veya

sakladıkları belirli bir standart ve içeriği olan belgeleri,

c) Resmî bilgi: Kamu kurum ve kuruluşlarının kendi aralarında veya gerçek ve

tüzel kişilerle iletişimleri sırasında metin, ses ve görüntü şeklinde oluşturdukları,

gönderdikleri veya sakladıkları bilgileri,

d) Elektronik ortam: Belge ve bilgilerin üzerinde bulunduğu her türlü bilgisayarı,

gezgin elektronik araçları, bilgi ve iletişim teknolojisi ürünlerini,

e) Elektronik belge: Elektronik ortamda oluşturulan, gönderilen ve saklanan her

türlü belgeyi,

f) Dosya planı: Resmî yazıların hangi dosyaya konulacağını gösteren kodlara ait

listeyi,

g) Yazı alanı: Yazı kâğıdının üst, alt, sol ve sağ kenarından 2,5 cm boşluk

bırakılarak düzenlenen alanı,

h) Güvenli elektronik imza: Münhasıran imza sahibine bağlı olan, sadece imza

sahibinin tasarrufunda bulunan güvenli elektronik imza oluşturma aracı ile oluşturulan,

41

nitelikli elektronik sertifikaya dayanarak imza sahibinin kimliğinin ve imzalanmış

elektronik veride sonradan herhangi bir değişiklik yapılıp yapılmadığının tespitini sağlayan

elektronik imzayı, ifade eder.

Yazışma Yönetmeliğine (m. 5) göre, "Kamu kurum ve kuruluşları arasında yazılı

iletişim, kâğıt kullanılarak veya elektronik ortamda yapılır. Kâğıtla yapılan resmi yazışmalarda

daktilo veya bilgisayar kullanılır. Bu tür yazışmalar, yazının içeriğine ve ivedilik durumuna

göre faks ile de gönderilebilir. Faksla yapılan yazışmalarda, yazıda belirtilen hususlarda hemen

işlem yapılabilir. Ancak bunların beş gün içerisinde resmi yazı ile teyidinin yapılması gerekir.

Elektronik ortamda yazışmalar ilgili mevzuatta belirtilen güvenlik önlemlerine uyularak yapılır.

Elektronik ortamda yapılan yazışmalar bu ortamın özellikleri dikkate alınarak kaydedilir,

dosyalanır ve ilgili yere iletilir. Gerekli durumlarda, gelen yazı kâğıda dökülerek de işleme

alınır. Her kurum kendisi ve gerektiğinde kurum içindeki birimler adına resmi elektronik posta

(e-posta) adresi belirlenir. Bu adreslerin belirlenmesi koordinasyon başkanlığı tarafından

yapılır. Kamu kurum ve kuruluşları elektronik ortamda yapılacak yazışmalarda, bu yönetmeliğe

aykırı olmamak kaydıyla gerekli düzenlemeleri yapabilir.

3.2. Resmi Yazının Bölümleri

Genel olarak bir resmi yazıda "ana bölümler" ve "ikincil bölümler" bulunur. Ana

bölümler, bir yazıda, genellikle bulunması gereken yerleri ve yazılış biçimleri belirlenmiş

bölümlerdir. Bunlar, başlık, konu, sayı, tarih, adres, paragraf, metin, imza bölümü ve paraftır

(Yılmaz, 2008:131). İkincil bölümler, bir yazının özelliği dolayısıyla yazılması gereken ve ana

bölümlerin dışında kalan bölümlerdir. Bunlar, ilgi, ek, gereği için, bilgi için, kayıt numarası,

gizlilik derecesi, ivedilik derecesi, sayfa numarası, devam işareti ve onay bloğudur.

3.2.1. Başlık (Antet)

Yazıyı gönderen kurum ve kuruluşun adının belirtildiği bölümdür. Başlık kâğıdın yazı

alanının üst kısmına ortalanarak yazılır. Başlıkların ilk satırı, "T.C." kısaltmasını, ikinci satırı

ise kuruluşun adını gösterir. Bunun altına "mahkeme", "başsavcılık", "icra müdürlüğü" gibi

kuruluşun ve birimin ismi yazılacaktır. Alt kuruluş (ya da birim) adları, yazı makinesi ile yazılır.

3.2.2. Sayı ve Evrak Kayıt Numarası

Dosya planına göre verilir, başlığın son satırından iki aralık aşağıda ve yazı alanının en

solundaki "Sayı:" yan başlığından sonra yazılır. Bu ifadeden sonra kod numarası verilir. Kod

numarasından sonra kısa çizgi (-) işareti konularak dosya numarası, dosya numarasından sonra

(-) işareti konularak evrak kayıt numarası yazılır. Genel evrak biriminden sayı verilmesi

durumunda araya eğik çizgi (/) işareti konulur. Evrak kayıt numarası, yazıyı gönderen birimde

ve/veya kurumun genel evrak biriminde aldığı numaradır. Resmî yazışmalarda Başbakanlık

tarafından belirlenen kodlama sistemine ve dosya planına uyulması zorunludur.

42

3.2.3. Konu

Sayının bir aralık altına "Konu:" yan başlığından sonra, başlık bölümündeki "T.C."

kısaltması hizasını geçmeyecek biçimde yazılır. Yazının konusu, anlamlı ve özlü bir şekilde

ifade edilir (Yazışma Yönetmeliği m.12). Örneğin;

Konu: Aile nüfus kayıt örneği gönderilmesi Konu: Yurt dışı tahdid fişi düzenlenmesi

3.2.4. Gönderilen Makam

Yazının gönderildiği kurum, kuruluş ve kişi ile bunların bulundukları yeri belirtir. Bu

bölüm; konunun son satırından sonra, yazının uzunluğuna göre iki-dört aralık aşağıdan ve

kâğıdı ortalayacak biçimde büyük harflerle yazılır. Yazının gönderildiği yerin belirlenmesine

ilişkin diğer hususlar parantez içinde küçük harflerle ikinci satıra yazılır (Yazışma Yönetmeliği

m.13). Örneğin;

KIRŞEHİR CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA

ANKARA 25. İCRA MÜDÜRLÜĞÜNE

ADANA 1. AĞIR CEZA MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA

Resmi olmayan kişi ve kuruluşlara yazılan yazılarda, alıcı kişi ve kuruluşun adresi de

ayrıca yazılır. Örneğin;

XXX İNŞAAT A.Ş. XX Sokak No 000/25 Cebeci/ANKARA

Kişilere yazılan yazılarda; "Sayın" kelimesinden sonra ad küçük, soyadı büyük, unvan

ise küçük harflerle yazılır. Örneğin;

Sayın Av. XXX YYY XX Cad. 00/36 Kızılay/ANKARA

3.2.5. İlgi

Yazılan yazının önceki bir yazıya ek ya da karşılık olduğunu veya bazı belgelere

başvurulması gerektiğini belirten bölümdür. "İlgi:" yan başlığı, gönderilen makam bölümünün

iki aralık altına ve yazı alanının soluna küçük harflerle yazılır. İlgide yer alan bilgiler bir satırı

geçerse, "İlgi" kelimesinin altı boş bırakılarak ikinci satıra yazılır. İlginin birden fazla olması

durumunda, a, b, c gibi küçük harfler yanlarına ayraç işareti ") " konularak kullanılır. İlgide, "...

tarihli ve ...sayılı" ibaresi kullanılır. İlgide yazının sayısı, kurum veya birimin dosya kodu tam

olarak belirtilir. İlgi, tarih sırasına göre yazılır. Yazı aynı konuda birden fazla makamın yazısına

karşılık veya daha önce yazılmış çok sayıda yazıyla ilgili ise bunların hepsi belirtilir (Yazışma

Yönetmeliği m.14). Örneğin;

İLGİ: 21/07/2009 tarihli yazınız.

İLGİ: 25/06/2010 tarihli, 00/2 sayılı yazımız

43

İLGİ: a. 21/01/2007 tarihli yazınız

b. 20/02/2007 tarihli yazımız

c. Adalet Bakanlığının 04/03/2007 tarihli ve 000/12 sayılı yazısı

3.2.6. Metin

"İlgi"den sonra başlayıp "İmza"ya kadar süren kısımdır. Metne, "İlgi"nin son satırından

itibaren iki aralık, "İlgi" yoksa gönderilen yerden sonra üç aralık bırakılarak başlanır. Metindeki

kelime aralarında ve nokta, virgül, soru işareti gibi yazı unsurlarının arasında bir vuruş boşluk

bırakılır. Paragraf başlarına yazı alanının 1.25 cm içerisinden başlanır. Paragraf başı

yapılmadığı durumlarda paragraflar arasında bir satır aralığı boşluk bırakılır. Metin içinde

geçen sayılar rakamla ve/veya yazı ile yazılabilir. Önemli sayılar rakam ile yazıldıktan sonra

parantez içerisinde yazı ile de gösterilebilir. Metin içinde veya çizelgelerde üçlü gruplara

ayrılarak yazılan büyük sayılarda gruplar arasına nokta (22.465.660), sayıların yazılışında

kesirleri ayırmak için ise virgül (25,33 -yirmi beş tam yüzde otuz üç) kullanılır. Yazı, Türk Dil

Kurumu tarafından hazırlanan İmla Kılavuzu ile Türkçe Sözlük esas alınarak dil bilgisi

kurallarına göre yaşayan Türkçe ile yazılır. Metinde zorunlu olmadıkça yabancı kelimelere yer

verilmez ve gereksiz tekrardan kaçınılır. Türk Dil Kurumu tarafından hazırlanan İmla

Kılavuzu'nda bulunmayan kısaltmaların kullanılmasının zorunlu olduğu durumlarda,

kısaltmanın ilk kullanıldığı yerde parantez içinde kısaltmanın açık biçimi gösterilir (Yazışma

Yönetmeliği m.15). Alt makama yazılan yazılar "Rica ederim.", üst ve aynı düzey makamlara

yazılan yazılar "Arz ederim.", üst ve alt makamlara dağıtımlı olarak yazılan yazılar "Arz ve rica

ederim." biçiminde bitirilir.

3.2.7. Ad, Soyadı, Unvan ve İmza

Metnin bitiminden itibaren iki-dört aralık boşluk bırakılarak yazıyı imzalayacak olan

makam sahibinin adı, soyadı ve unvanı yazı alanının en sağına yazılır. İmza ad ve soyadın

üzerinde bırakılan boşluğa atılır. Elektronik ortamda yapılacak yazışmalarda, imza yetkisine

sahip kişi yazıyı, güvenli elektronik imzası ile imzalar. Yazıyı imzalayanın adı küçük, soyadı

büyük harflerle yazılır. Unvanlar ad ve soyadın altına küçük harflerle yazılır. Akademik

unvanlar ismin ön tarafına küçük harflerle ve kısaltılarak yazılır. Yazıyı imzalayacak olan

makam, yazının gideceği makama göre kurum/kuruluşun "imza yetkileri yönergesi"ne veya

yetkili makamlarca verilen imza yetkisine uyularak seçilir. Yazıyı makam sahibi yerine yetki

devredilen kişi imzaladığında, imzalayanın ad ve soyadı birinci satıra, yetki devredenin makamı

"Başbakan a.", "Vali a." ve "Rektör a.", biçiminde ikinci satıra, imzalayan makamın unvanı ise

üçüncü satıra yazılır. Yazı vekâleten imzalandığında, imzalayanın ad ve soyadı birinci satıra,

vekalet bırakanın makamı "Başbakan V.", "Vali V." ve "Rektör V." biçiminde ikinci satıra

yazılır. Yazının iki yetkili tarafından imzalanması durumunda üst makam sahibinin adı, soyadı,

unvanı ve imzası sağda ikiden fazla yetkili tarafından imzalanması durumunda üst makam

sahibinin adı, soyadı, unvanı ve imzası solda olmak üzere yetkililer makam sırasına göre soldan

sağa doğru sıralanır (Yazışma Yönetmeliği m.16).

44

3.2.8. Onay

Onay gerektiren yazılar ilgili birim tarafından teklif edilir ve yetkili makam tarafından

onaylanır. Yazı onaya sunulurken imza bölümünden sonra uygun satır aralığı bırakılarak yazı

alanının ortasına büyük harflerle "OLUR" yazılır. "OLUR" un altında onay tarihi yer alır. Onay

tarihinden sonra imza için uygun boşluk bırakılarak onaylayanın adı, soyadı ve altına unvanı

yazılır. Yazıyı teklif eden birim ile onay makamı arasında makamlar varsa bunlardan onay

makamına en yakın yetkili "Uygun görüşle arz ederim." ifadesiyle onaya katılır. Bu ifade, teklif

eden birim ile onay bölümü arasına uygun boşluk bırakılarak yazılır ve yazı alanının solunda

yer alır. Elektronik ortamda hazırlanan yazıya onay verecek yetkili kişi resmî yazıyı güvenli

elektronik imzası ile imzalar (Yazışma Yönetmeliği m.17).

3.2.9. Ek/Ekler

Yazının ekleri imza bölümünden sonra uygun satır aralığı bırakılarak yazı alanının

soluna konulan "EK/EKLER:" ifadesinin altına yazılır. Ek adedi birden fazla ise

numaralandırılır. Ek listesi yazı alanına sığmayacak kadar uzunsa ayrı bir sayfada gösterilir.

Yazı eklerinin dağıtımdaki bazı yerlere gönderilmediği durumlarda, "Ek konulmadı" ya da

"Ek.... konulmadı", bazı eklerin konulması durumunda ise, "Ek-.... Konuldu" ifadesi yazılır

(Yazışma Yönetmeliği m.18). Örneğin;

EK: Gerekçeli karar

EK: Dava dilekçesi örneği

EKLER: 1) Satış ilanı (2 adet) 2) 30 TL posta pulu

Bazı adli yazışmalarda, kendisine yazı yazılan makamın belli işleri yapması gerekiyorsa

bu hususlar, yazının altında "ek" bölümünden hemen sonra "önemli notlar", "Tanığa sorulacak

sorular", "Sanığın kimliği ve adresi", "Nüfusuyla ilgili bilgiler" gibi başlıklar altında gerekli

bilgiler yazılır.

3.2.10. Dağıtım

Yazıların gereği ve bilgi için gönderildiği yerlerin protokol sırası esas alınarak

belirtildiği bölümdür. "EKLER" den sonra uygun satır aralığı bırakılarak yazı alanının soluna

"DAĞITIM:" yazılır. Ek yoksa dağıtım EKLER'in yerine yazılır. Yazının gereğini yerine

getirme durumunda olanlar, "Gereği" kısmına, yazının içeriğinden bilgilendirilmesi istenenler

ise "Bilgi" kısmına protokol sırasıyla yazılır. "Gereği" kısmı dağıtım başlığının altına, "Bilgi"

kısmı ise "Gereği" kısmı ile aynı satıra yazılır. "Bilgi" kısmı yoksa kurum ve kuruluş adları

doğrudan "DAĞITIM" başlığının altına yazılır (Yazışma Yönetmeliği m.19).

3.2.11. Paraf

Yazının kurum içinde kalan nüshası, yazıyı hazırlayan ve kurum tarafından belirlenen

en fazla 5 görevli tarafından paraf edilir. Paraflar, adres bölümünün hemen üstünde ve yazı

alanının solunda yer alır. Elektronik ortamda yapılan yazışmalarda paraflar elektronik onay

45

yoluyla alınır. Yazıyı paraflayan kişilerin unvanları gerektiğinde kısaltılarak yazılır, (:) işareti

konulduktan sonra büyük harfle adının baş harfi ve soyadı yazılır. El yazısı ile tarih belirtilerek

paraflanır (Yazışma Yönetmeliği m.20).

3.2.12. Gizlilik Derecesi

Yazı gizlilik derecesi taşıyorsa, gizlilik derecesi belgenin üst ve alt ortasına büyük

harflerle kırmızı renkli olarak belirtilir. Gizlilik dereceleri; çok gizli, gizli, özel, hizmete özel

şeklinde görev alanı ve hizmet özelliğine göre kurum veya kuruluşça belirlenir (Yazışma

Yönetmeliği m.23). "Çok gizli" gizlilik dereceli yazılarda, dış zarfı açan görevli iç zarf üzerinde

yer alan "çok gizli" ibaresini gördüğünde zarfı açmadan yetki makama sunar. Bu görevli dış

zarfın içinde yer alan evrak senedini imzalayarak bu nüshasını gönderen makama iade eder

(Yazışma Yönetmeliği m. 29). Örnek;

ÇOK GİZLİ (yazı makinesi ile) ÇOK GİZLİ (kırmızı damga ile)

HİZMETE ÖZEL (yazı makinesi ile) HİZMETE ÖZEL (kırmızı damga ile)

3.2.13. Tekit

Öncelik verilmesi gereken durumlarda yazıya cevap verilmesi gereken tarih metin

içinde, yazının ivedi ve günlü olduğu ise sayfanın sağ üst kısmında büyük harflerle kırmızı

renkli olarak belirtilir. Yazıyı alan bu ivediliğin gereğini yapmakla yükümlüdür. Resmî yazılara

uygun sürede cevap verilmemesi durumunda ilgili kurum ve kuruluşlara tekit yazısı yazılır

(Yazışma Yönetmeliği m. 24).

3.2.14. Sayfa Numarası

Sayfa numarası, yazı alanının sağ altına toplam sayfa sayısının kaçıncısı olduğunu

gösterecek şekilde verilir (Yazışma Yönetmeliği m. 25). Birden çok sayfalı yazılarda, yazının

bitmediğini belirten işarettir. Sayfanın son satırından sonra, sayfanın sağ alt köşesine (./....)

işareti konularak yazının devam ettiği belirtilir.

3.2.15. “Aslının Aynıdır” İbaresi

Bir yazıdan örnek çıkartılması gerekiyorsa örneğinin uygun bir yerine "Aslının aynıdır"

ifadesi yazılarak imzalanır ve mühürlenir. Kurum ve kuruluşlar elektronik ortamdaki belgelerin

değiştirilmesini ve aslına uygun olmayan biçimde çoğaltılmasını önleyen teknik tedbirleri alır

(Yazışma Yönetmeliği m. 26).


Yazıyı gönderenin iletişim bilgileri zarfın sol üst köşesinde, yazının gideceği yerin

iletişim bilgileri ise zarfın ortasında yer alır. Yazının gizlilik derecesi zarfın üst ve alt ortasına,

ivedilik derecesi ise sağ üst köşeye gelecek biçimde kırmızı renkle belirtilir. Çok gizli yazılar

çift zarf ile gönderilir. İç zarfa yazı konulur, zarfın kapanma yerlerine hazırlayanın parafları

atılır ve saydam bant ile paraflar örtülecek şekilde zarf kapatılır. İç zarfın üzerine de iletişim

bilgileri yazılarak, yazının çok gizli olduğu zarfın üst ve alt ortasına, varsa ivedilik derecesi sağ

46

üst köşeye gelecek biçimde kırmızı renkle belirtilir. İç zarf ve iki suret evrak senedi dış zarfın

içine konularak gizlilik derecesi olmayan yazılar gibi kapatılıp, üzerine gideceği yer ve evrak

sayısı yazılır. Dış zarfın üzerinde gizlilik derecesi bulunmaz, varsa ivedilik derecesi kırmızı

renkli olarak belirtilir. Elektronik ortamdaki yazışmalar kurum ve kuruluşların e- posta adresi

üzerinden yapılır. Elektronik ortamda yapılan yazışmaların ve gönderilen belgelerin gizli

olması durumunda bunlar bir iletinin ekinde gönderilir ve ile-tinin konu kısmına gizlilik

derecesi yazılır (Yazışma Yönetmeliği m. 28).

Kâğıt kullanılarak hazırlanan resmî yazılar en az iki nüsha olarak düzenlenir (Yazışma

Yönetmeliği m. 6). Bilgisayarla yazılan yazılarda "Times New Roman" yazı tipi ve 12 karakter

boyutunun kullanılması esastır. Rapor, form ve analiz gibi özelliği olan metinlerde farklı yazı

tipi ve karakter boyutu kullanılabilir (Yazışma Yönetmeliği m. 8).

47

Uygulamalar

1. Bir dilekçe ile üniversiteden bulunduğunuz talebe bir resmi yazı ile olumlu cevap

veriniz.

48

Uygulama Soruları

1.Yazdığınız resmi yazıyı olması gereken kurallar çerçevesinde kontrol ediniz.

Eksiklerinizi belirleyiniz.

49


Bu bölümde resmi bir yazının niçin yazıldığını, kim tarafından yazıldığını ve nasıl

yazılması gerektiğini öğrendik. Bir resmi yazıda bulunması gereken unsurları inceledik.

50

Bölüm Soruları

1. Resmi Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik’in kapsamı

hakkında aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

a) Yalnızca adlî makamları kapsar.

b) Yalnızca idarî makamları kapsar.

c) Bütün kamu kurum ve kuruluşlarını kapsar.

d) Yalnızca Meclise ilişkin yazışmaları kapsar.

e) Bazı kamu kurum ve kuruluşlarını kapsar.

2. “Kamu kurum ve kuruluşlarının kendi aralarında veya gerçek ve tüzel kişilerle iletişimlerini

sağlamak amacıyla yazılan yazı, resmî belge, resmî bilgi ve elektronik belge” tanımı aşağıdaki

kavramlardan hangisine aittir?

a) Resmî yazı

b) Resmî belge

c) Resmî bilgi

d) Resmî dosya

e) Resmî kâğıt

3. Yazışma yönetmeliğine göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

a) Kamu kurum ve kuruluşları arasında yazılı iletişim, kâğıt kullanılarak veya elektronik

ortamda yapılır.

b) Kâğıtla yapılan resmi yazışmalarda daktilo veya bilgisayar kullanılır.

c) Bu tür yazışmalar, yazının içeriğine ve ivedilik durumuna göre faks ile de gönderilebilir.

d) Faksla yapılan yazışmalarda, yazıda belirtilen hususlarda hemen işlem yapılabilir.

e) Ancak bunların 1 saat içerisinde resmi yazı ile teyidinin yapılması gerekir.

4. Aşağıdakilerden hangisi resmî yazışmanın bölümlerinden değildir?

a) Başlık

b) Sayı

c) Telefon numarası

d) Evrak kayıt numarası

e) İlgi

5. Resmi yazılara uygun sürede cevap verilmemesi durumunda ilgili kurum ve kuruluşlara

tekrar uyarı yazısı yazılmasına ne ad verilir?

A) Metin

B) Paraf

C) Dağıtım

D) İmza

E) Tekit

6. Yazının ivedilik derecesi nasıl belirtilir?

a) Sol üst köşeye kırmızı renkle

51

b) Sağ üst köşeye kırmızı renkle

c) Sol üst köşeye siyah renkle

d) Sağ üst köşeye siyah renkle

e) Alt sol köşeye siyah renkle

7. Kâğıt kullanılarak hazırlanan resmi yazılar en az kaç nüsha olarak düzenlenir?

a) Beş

b) Dört

c) Üç

d) İki

e) Bir

8. Onaya sunulan yazının yazıda imza bölümünden sonra yazı alanının ortasına yazılan ifade

aşağıdakilerden hangisidir?

a) Uygundur

b) Münasiptir

c) Kabul

d) Onay

e) Olur

9. Bir yazının yetki devri ile imzalanması söz konusu olduğunda imza kısmının görünümü

hangisinde doğru olarak verilmiştir?

a) İmzalayanın adı ile yetki devredenin makamı aynı satıra, imzalayan makamın unvanı ise

ikinci satıra yazılır.

b) İmzalayanın adı birinci satıra yetki devredenin makamı ikinci satıra imzalayan makamın

unvanı ise üçüncü satıra yazılır.

c)Yetki devredenin adı birinci satıra imzalayanın adı ikinci satıra imzalayan makamın unvanı

ise üçüncü satıra yazılır.

d) İmzalayan makamın unvanı birinci satıra, yetki devredenin adı ikinci satıra ve yetki

devredenin unvanı üçüncü satıra yazılır.

e) Yetki devredenin adı ve makamı birinci satıra, imzalayanın unvanı ve adı ikinci satıra yazılır.

10. “Yazılan yazının önceki bir yazıya ek ya da karşılık olduğunu veya bazı belgelere

başvurulması gerektiğini belirten bölüm” olarak tanımlanan kısım aşağıdakilerden hangisidir?

a) Gönderilen makam

b) Antet

c) İlgi

d) Sayı

e) Evrak kayıt numarası

CEVAP ANAHTARI

C-A-E-C-E-B-D-E-B-C

52

4. ADLİ DİLEKÇELER

53


4. ADLİ DİLEKÇELER

4.1. Adli Dilekçeler

4.2. Hukuk Davalarına İlişkin Dilekçeler

4.2.1. Dava Dilekçesinin İçeriği

4.2.1. Mahkemenin Adı

4.2.2. Davacının Adı Soyadı ve Adresi

4.2.3. Davalının Adı Soyadı ve Adresi

4.2.4. Davanın (Dilekçenin, Talebin, Tebliğin) Konusu

4.2.5. Davanın Dayandığı Sebepler (Vakıalar; Olaylar; Olgular)

4.2.6. Hukuksal Nedenlerin Özeti

4.2.7. Cevap Süresi

4.2.8. Deliller (Kanıtlar)

4.2.9. İstem Sonucu

4.2.10. İmza

4.2.11. Ekler

4.3. Dava Dilekçesinin Eksik Düzenlenmesinin Yaptırımı

4.4. Bazı Biçimsel Konular

4.5. Dava Dilekçesi Örnekleri

54


1. Niçin dava açarız?

2. Dava açmadan hakkımızı nasıl isteriz?

3. Herkes dava açabilir mi?

55




Dava dilekçesi Dava dilekçesinin niçin

yazıldığını anlamak.

Okuyarak

Hukuk dava dilekçesi Hukuk davasında dilekçenin

nasıl yazıldığını öğrenmek.

Okuyarak,

Netice-i talep Dilekçenin sonunda neyin

nasıl isteneceğini öğrenmek.

Okuyarak,

56

Anahtar Kavramlar

• Dava dilekçesi

• Davacı

• Davalı

• Hukuksal neden

• Netice-i talep

57

Giriş

İnsanlar arası ilişkiler her zaman yolunda gitmez. İnsanlar uyuşmazlıkları kendi

aralarında çözemeyebilirler. Dava, bir uyuşmazlığın çözülmek üzere yargı organı önüne

getirilmesidir. Dava, kural olarak bir dilekçe ile açılır.

4.1. Adli Dilekçeler

Adlî dilekçeden kasıt, adlî makamlara verilen ve çoğunlukla içerikleri yasalar tarafından

belirlenmiş bulunan dilekçelerdir. Bunlar örneğin, dava dilekçeleri, şikâyet/itiraz dilekçeleri,

temyiz dilekçeleri, davaya cevap dilekçeleri, ihtiyatî tedbir dilekçeleri, duruşmadan vareste

tutulma dilekçesi gibi dilekçelerdir.

Adlî dilekçeler, bazen değişik yargılama yöntemleri (muhakeme usulleri) bakımından

farklılıklar gösterebilir. Bu yüzden, aşağıda durumu daha iyi açıklayabilmek için, değişik

yargılama yöntemleri göz önüne alınarak örnekler verilecektir. Ancak, üzerinde özellikle

vurgulanmak gerekir ki, adlî dilekçelerin tümü, aşağıda belirtilenlerden ibaret değildir; fakat

aşağıda örneği bulunmayan durumlarda, benzetme (kıyas) yoluyla yeni örnekler kolaylıkla

geliştirilebilir.

Dilekçeleri incelemeye geçmeden önce, dilekçenin, genellikle bir hak a- rama ve/veya

savunma yapma hakkının kullanımıyla ilgili olması nedeniyle, hak arama özgürlüğü ve bu

hakkın kötüye kullanılmaması ile ilgili olarak, yukarda yer alan bazı açıklamalara da yollama

yapmak isterim.

Anayasamızın 36. maddesi, herkesin meşru vasıta ve yollardan yararlanarak yargı

mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma hakkına sahip olduğunu

belirtmektedir. Hak arama özgürlüğü, insanın sahip olması gereken en temel haklardan olması

nedeniyle, insan haklarını düzenleyen metinlerde de bu hususa açıkça yer verilmektedir.

Öte yandan, hakları ihlâl edilen (çiğnenen) kişiler, ihlâl edilen haklarının yerine

getirilmesini yalnızca Devlet'ten talep edebilirler. Diğer bir ifadeyle, kişilerin kendi haklarını

bizzat kendilerinin almaları (yani ihkakı hakta bulunmaları) mümkün değildir. Hatta

kendiliğinden hak alma (bazı istisnalar dışında) bir suçtur. Eğer herkes, ihlâl edilen hakkını

bizzat almaya kalkışsa idi, bu durumda toplumda anarşi ortaya çıkardı. İşte bunu önlemenin

yolu hak aramak için Devlet'in oluşturduğu mercilere (mahkemelere, adlî makamlara)

başvurulması zorunluluğudur. Anayasamız da, hak arama özgürlüğünü, yargı mercilerine

başvuru olarak kabul etmektedir (m.36). Bundan çıkan sonuç, mahkeme dışında hak arama

özgürlüğünün kullanılabilmesi mümkün değildir.

Kişilerin haklarını korumak üzere dava açmaları ve açılan davada kendilerini

savunmaları, en doğal haklarıdır. Ancak, bu hakkın kullanılmasında da genel hukuk kurallarının

getirdiği bazı sınırlamaların bulunması doğaldır. Bu sınırlardan biri, dava açma veya savunma

yapma hakkının kötüye kullanılmamasıdır. Burada da "herkesin, haklarını kullanırken ve

borçlarını yerine getirirken dürüstlük (iyi niyet) kurallarına uymak zorunda olup, bir hakkın

açıkça kötüye kullanılmasını (sırf başkasına zarar verecek şekilde kullanılmasını) hukuk düzeni

58

korumaz" kuralı geçerlidir. Bu kural her ne kadar Medeni Kanun'da (m.2) yer almakta ise de,

aslında bu kural bütün hukuk düzeni ve bu arada, davalar ve icra takipleri için de geçerli kabul

edilen temel bir ilkedir.

Hak arama özgürlüğü bakımından, başkası hakkında herhangi somut bir emare ve neden

yok iken, onun hakkında suç duyurusunda bulunulması veya şikâyete gidilmesi hâlinde yahut

başvurulan makama verilen dilekçelerde aşırıya gidilmesi (diğer bir ifadeyle, şikâyet hakkının

amaca uygun ve uygun araçlarla yapılmaması) hâlinde veya haksız dava açılması, icra takibi

yapılması ve benzeri yollara gidilmesi durumunda hak arama özgürlüğü kötüye kullanılmış

olacağından, zarara uğrayan kişi zarar ve ziyan davası açabilir. Şayet dava hakkı kötüye

kullanıldı ise, koşulların oluşması hâlinde aleyhine dava açılan davalının, bu davayı

kazanmasından sonra kendisine karşı (daha önce) haksız dava açan kimseye karşı tazminat

davası açma hakkı vardır. Eğer davacı, davayı açmakta kendini haklı görüyor idi ise ve somut

davadaki olaylarda da kendisini doğruluyorsa, davayı kaybetse dahi, bilahare davalı durumunda

bulunanın, daha sonra açtığı tazminat davasının reddi gerekir. Örneğin: (A) Anonim Şirketi

Genel Kurulu, şirket denetçilerinin verdiği raporlara göre Şirket yönetim kurulu üyelerini ibra

etmez ve bunu takiben daha sonra da bu yönetim kurulu üyelerine karşı, şirket tarafından Ticaret

Kanunu'nun ilgili hükümlerine (m. 341 vd.) göre bir tazminat davacı açılmış olsa ve fakat

sonuçta şirket tazminat davasını kaybetse ve bu hüküm kesinleşse, kesinleşen davayı kazanan

(ibra görmemiş) Şirket yöneticilerinin açacağı tazminat davasının reddi gerekir. Zira, böyle bir

durumda, Şirket'in açmış bulunduğu tazminat davasında, Şirket, dava açma hakkını kötüye

kullanmış değildir; zira, Şirket denetçileri, yöneticiler aleyhine somut olarak bazı

sorumluluklarının bulunduğu yönünde rapor vermişler, yöneticilerin ibra edilmemesini talep

etmişler ve bunun üzerine de Şirket genel kurulu ibra etmeme kararıyla birlikte, Şirket'in bu

kişiler hakkında sorumluluk davası açılmasını istemiştir. Dolayısıyla, Şirketin açtığı tazminat

davası denetçilerin bulduğu bazı bulguların varlığı nedeniyle, genel kurulun aldığı bir karara

istinaden açılmıştır.

4.2. Hukuk Davalarına İlişkin Dilekçeler

Genel olarak dava, bir uyuşmazlığın çözülmek üzere yargı organı önüne getirilmesidir.

Dava, kural olarak bir dilekçe ile açılır.

4.2.1. Dava Dilekçesinin İçeriği

Bir hukuk davasına ilişkin dava dilekçesinde nelerin yer alacağı Hukuk Muhakemeleri

Kanunu'nun, 119 uncu maddesinde açıkça sayılmıştır:

Dava dilekçesinde aşağıdaki hususlar bulunur:

a) Mahkemenin adı.

b) Davacı ile davalının adı, soyadı ve adresleri.

c) Davacının Türkiye Cumhuriyeti kimlik numarası.

ç) Varsa tarafların kanuni temsilcilerinin ve davacı vekilinin adı, soyadı ve adresleri.

d) Davanın konusu ve malvarlığı haklarına ilişkin davalarda, dava

konusunun değeri.

59

e) Davacının iddiasının dayanağı olan bütün vakıaların sıra numarası

altında açık özetleri.

f) İddia edilen her bir vakıanın hangi delillerle ispat edileceği.

g) Dayanılan hukuki sebepler.

ğ) Açık bir şekilde talep sonucu.

h) Davacının, varsa kanuni temsilcisinin veya vekilinin imzası.


Dava dilekçesinin en başına, davanın açıldığı mahkemenin adı (tercihen tamamı büyük

harflerle) yazılır. Mahkemenin adı denilince görevli ve yetkili mahkeme anlaşılır.

Mahkemelerin "görev" ve "yetkisi", yargılama hukukunun temel kavramlarındandır.

Genel kabul gören görüşe göre, "görev"' bir uyuşmazlığa hangi tür mahkemenin bakacağını;

yetki ise, hangi yerdeki mahkemece bakılacağını ifade eder. Genel olarak, görevli ve yetkili

mahkemenin hangisi/neresi olduğu kanunla belirlenir.

4.2.2. Davacının Adı Soyadı ve Adresi

Dava dilekçesinde önce davacının adı soyadı, adresi ve varsa kanuni ve iradî

temsilcisinin adı, soyadı ve adresi; daha sonra davalının adı, soyadı adresi ve varsa kanunî

temsilcisinin adı, soyadı ve adresi yazılır.

Davacı taraf bir kişiden ibaret ise, onun; birden fazla kişiden oluşuyorsa (yani, davacı

tarafla dava arkadaşlığı varsa hepsinin adı, soyadı ve adresi ayrı ayrı yazılır. Dava

arkadaşlığında, bir veya birkaç davacının ad soy ad ve adresinin yazılıp, diğer dava

arkadaşlarının ad, soyadı ve adresleri yazılma)arak «ve diğerleri», «ve arkadaşları» gibi bir

ifade kullanılamaz; aksi takdirde dava dilekçesi usulüne uygun olmaz'. Dava arkadaşlığında,

davacılardan bazılarının adresinin aynı olması durumunda, her birinin adresinin uzun uzun

yazılmasına gerek olmadan, birinin adresi yazıldıktan sonra aynı adreste oturan diğer davacılar

bakımından «aynı adreste» oturduğu yazılabilir.

Davacının kendisini avukat (vekil; iradî temsilci) ile temsil ettirmesi durumunda dava

dilekçesinde vekilin adresinin yazılı bulunması yetmez; asıl davacının adresinin de dilekçede

yazılı bulunması gerekir. Her ne kadar, Tebligat Kanunu'nun 11.maddesine göre, «vekil

vasıtasıyla takip edilen işlerde tebligat vekile yapılır» " ve bu nedenle asıl davacının adresinin

dilekçede yer verilmesine gerek olmadığı düşünülebilirse de asıl davacının adresinin yazılması

yine de gereklidir. Çünkü. Tebligat K. m. 1l"deki ana kuralın istisnaları vardır. Örneğin, HMK

m.232'deki isticvap davetiyesi, m.3 37"deki yemin davetiyesi, İİK m. 68a, II ve V'deki haller

gibi'". Bu durumlarda tebligat asile yapılacağından asilin adresi bulunmalıdır. Öte yandan şu

veya bu şekilde vekilin görevden ayrılmasıyla, tebligatlar yine asile yapılacağından, asilin dava

dilekçesinde adresinin bulunması gerekli olmaktadır.

Yargıtay'a göre «Davacının, dava dilekçesinde adresinin yazılması zorunluluğu tebliği

sağlama amacına yöneliktir. Olayda davacının adresi dilekçede bulunmamakla beraber

vekilinin adresi vardır. Dilekçeye ekli vekâletnamede esas davacının adresi bulunmaktadır. Bu

60

bakımdan dilekçenin düzenlenmesinde bir eksiklik söz konusu değildir. Bu bakımdan ilk

itirazın reddi gerekir».

Davacının adresinin dava dilekçesinde (ve dosyadaki hiç bir belgede) bulunmaması

halinde, dava dilekçesinin hemen iptaline karar verilmemeli ve davacıya bu eksikliği gidermesi

için kısa ve kesin (uygun) bir mehil tayin edilmelidir. Bu mehil içinde eksiklik giderilirse,

davaya devam edilmelidir. Yargıtay da bu şekilde karar vermektedir".

Davacının kanunî mümessili var ve dava vekil ile takip ediliyorsa, davacı taraf

bakımından her üçünün (yani, hem asilin, hem kanunî mümessilin ve hem de vekilin) ad, soyadı

ve adreslerinin dava dilekçesine ayrı ayrı yazılması gerekir. Bu nedenle, vekilin dava

dilekçesine kanunî temsilcinin adını yazmamış olmasının bir eksiklik oluşturmayacağı

yolundaki Yargıtay kararı tartışılabilir. Çünkü vekilin şu veya bu şekilde görevden ayrılması

halinde, tebligatların kanunî temsilcisi bulunan (küçük, mahcur gibi durumlarda bulunan)

kişinin adresine yapılması sonucu doğacak ve kanunî temsil altında bulunan kişinin bu

tebligatları değerlendiremeyecek hâlde olması sakıncalar ortaya çıkarabilecektir. Öte yandan

Tebligat Kanununa (m. 11) göre, «kanunî mümessilleri bulunanlara veya bulunması

gerekenlere yapılacak tebligat kanunlara göre bizzat kendilerine yapılması icap etmedikçe

mümessillere yapılır». Aksi takdirde yapılan tebligat usulsüz olur.

4.2.3. Davalının Adı, Soyadı ve Adresi

Davalı taraf, bir kişiden ibaret ise, onun; birden fazla kişiden oluşuyorsa (yani davalı

tarafta dava arkadaşlığı varsa) hepsinin adı, soyadı ve adresi ayrı ayrı yazılır. Dava

arkadaşlığında bir veya birkaç davalının ad, soyadı ve adresinin yazılıp diğer dava

arkadaşlarının ad, soyadı ve adresleri yazılmayarak «ve diğerleri», «ve arkadaşları» gibi bir

ifade kullanılamaz; aksi takdirde dava dilekçesi usulüne uygun olmaz. Davalılardan bazılarının

aynı adreste oturdukları, dilekçede uygun şekilde belirtilebilir.

Davalının kanunî mümessili varsa, kanunî mümessilin adı ve soyadı da dava dilekçesine

yazılır. Buna karşılık, davalının iradî temsilcisinin kim olduğu şimdiden bilinemeyeceği için,

dava dilekçesinde iradî vekilin bildirilmesine olanak yoktur.

Davalının adresi bilinemiyorsa, bu durumda, adresin «meçhul» olduğu belirtilir.

Adresin daha sonra da tespit edilememesi halinde, tebligat ilânen yapılır (Tebligat K.m.28 vd.).

Gerek davacı, gerek davalı taraf bakımından ad ve soyadın yazılmasında hata yapılmış

ise bu hata, HMK m.183 hükmünden yararlanılarak düzeltilebilir.

4.2.4. Davanın (Dilekçenin, Talebin, Tebliğin) Konusu

Dava dilekçesinde, taraflardan sonra ve fakat dava sebebinden (olaylardan) önce,

davanın konusunun ne olduğunun kısaca belirtilmesi gerekir. Bu kısım, dilekçeye ilk

bakıldığında davanın (dava dilekçesinin) neye ilişkin olduğunun anlaşılmasına yarar. Bu da

özellikle, ne miktar (veya hangi konu) üzerinden harç alınacağı ve ayrıca dilekçenin verildiği

mahkemenin görevli olup olmadığı gibi hususların hemen anlaşılmasına yardım eder.

61

Davanın konusu, eğer malvarlığı hakkına ilişkinse, davanın konusunun para olarak

gösterilmesi gerekir.

Bu arada belirtelim ki, ülkemizde Türk parasının kıymetini koruma mevzuatındaki

değişmeler ve ülkenin dışa açılması ve hepsinden önemlisi enflasyon gerçeği karşısında, bugün

yabancı para (örneğin, Euro, Amerikan Doları vb.) üzerinden açılan alacak davaları kabul

edilmekte ve mahkemeler yabancı para cinsinden açılan davalarda, bu para üzerinden hüküm

vermektedirler. Ülkemizde uzun zamandan beri yüksek oranlarda seyreden enflasyon, faiz

hadlerinin enflasyona paralel olmaması ve davaların uzaması, alacaklıların alacaklarının

erimesine neden olmaktadır. Hatta bu husus borçlular lehine gelişen bir durum gösterdiğinden

borçlu davanın uzaması için elinden gelen her türlü "gayreti" sarf eder olmuştur! Alacağın

yabancı para olması halinde durum daha da belirgin duruma gelmiştir. İşle bu nedenle,

ekonomik yönden pek çok tedbir alınmaya çalışılmış ve bu arada yabancı yatırımcıların

¡ilkemize gelmesi (yurda döviz getirmeleri) de teşvik edilmek istenmiştir. Bu amaçla. 1990

yılında 3678 sayılı Kanun'la, Borçlar Kanunu'nun 83.maddesi değiştirilmiştir. Buna göre,

"Yabancı para borcunun vadesinde ödenmemesi hâlinde alacaklı, bu borcu vade günündeki

rayice göre Türk parası ile ödenmesini isteyebilir" (BK m. 83, II).

Bu gelişmelere paralel olarak, yabancı para (döviz) üzerinden dava açılabilip

açılamayacağı da tartışmalara ve değişik mahkemeler uygulamasına neden olmuştur.

Borçlar Kanunun 83. maddesindeki anılan değişiklikten önce Yargıtay, döviz üzerinden

dava açılamayacağını kabul etmekte ve dolayısıyla, alacaklının alacağı döviz cinsinden dahi

olsa bunu Türk Lirasına çevirerek dava açacağı kabul edilmekte idi. Bu sebeple de, dava

dilekçesinde Türk Lirasına çevrilen alacak hakkında da, sonuçta Türk Lirası üzerinden karar

verilmekte ve icraya konulmakta idi.

Borçlar Kanununun 83. maddesinin değiştirilmesinden sonra ise, Yargıtay önceleri bu

hükmü borçlunun döviz bulabilmesi şartına bağlarken, daha sonra döviz bürolarının açılmasıyla

herkesin döviz alabilme olanağının piyasada sağlanmasına paralel olarak, bıı sınırlamasından

döndü. Bugün için, döviz üzerinden dava açılabileceği, kural olarak, benimsenmiş durumdadır.

Yani alacaklı (davacı) alacağını döviz cinsinden olarak dava dilekçesinde talep eder (örneğin:

"davalının on bin dolara mahkûm edilmesini isterim" der); mahkeme de onu haklı bulursa

davalıyı döviz üzerinden mahkûm eder (örneğin: "davalının davacıya on bin dolar ödemeye

mahkûmiyetine" şeklinde karar verir).

Borçlar Kanunu'nun 83. hükmü, davacının davasını mutlaka Türk parası ile isteyeceği

anlamına gelmez; eğer, davacı (alacaklı), alacağının yabancı para (döviz) cinsinden karara

bağlanmasını istiyorsa, dava dilekçesinde bunu talep edebilir.

Yabancı para üzerinden dava açılması, alacağın dayanağının sözleşmesi olmasına

bağlıdır. Buna karşılık, tazminat davalarında döviz üzerinden dava açılamayacağı kabul

edilmektedir.

62

Yabancı para üzerinden dava açılması halinde, görevli mahkeme, davanın açıldığı

tarihte dava konusu yabancı paranın TC Merkez Bankası döviz satış tarihindeki kuru üzerinden

olan değerine göre belirlenir.

Döviz kurunun zaman içindeki artış veya azalışı, davaya bakmakta olan mahkemenin

görevini etkilemez.

Davanın başında yatırılacak olan (1/4'lük) karar ve ilâm harcı bakımından, görev için

söylediklerimiz geçerlidir. Dava sonunda ödenecek olan (3/4'lük) karar ve ilâm harcı

bakımından da, davalının mahkûm olduğu döviz miktarı, harcın alınacağı tarih itibariyle TC

Merkez Bankası döviz satış kuru üzerindeki değer esas alınarak hesap edilir.

Avukatlık ücretinin Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre hesaplanması gereken

hallerde, yabancı paranın hesaplanma tarihindeki Türk parası karşılığı esas alınır.

İçinde yaşanan enflasyon gerçeğine karşın, paranın ülkenin egemenliği ile ilgili olması

nedeniyle, yabancı para üzerinden açılan davalara ve verilen hükümlere şüphe ile baktığımı

hele hele herhangi bir sözleşmeye dayanmayan tazminat davalarının yabancı para üzerinden

açılmasına karşı olduğumu ifade etmek isterim. Ancak kanun koyucunun alacaklının haklarını

zarara uğratmamak ve davanın uzun sürmesi nedeniyle, paranın değer aşımına uğramaması için

etkili önlemler alması gerekliğine de yürekten inanılmaktadır. Böylesine önlemler alınmadan,

mahkemeler aracılığıyla da olsa yabancı bir paranın ülke içerisinde hâkim (mutlak geçerli) para

olması eğilimine, egemenlik açısından karşıyım.

Davanın konusuna örnekler:

«800.000 TL'lik alacak davasıdır»,

«500.000 TL'lik taşınmaza müdahalenin önlenmesi davasıdır»

gibi...

Davanın konusu, eğer kişi varlığı (şahıs varlığı) hakkına ilişkinse, bu hususun

belirtilmesi gerekir.

Örneğin:

«Boşanma davasıdır»,

«Davalının babalığına hükmedilmesi hakkında davadır»

gibi...

Yukarıdaki örnekler, davada istenilen hususun yalın ve tek olması ile ilgilidir. Bunun

yanı sıra, dava yığılması (objektif dava birleşmesi), basamaklı (terditli) dava, kısmî dava gibi

hallerde davanın konusu özellik gösterir.

63

Dava dilekçesinde, «davanın konusu» başlığı açılmamış ise ve fakat istem sonucu

kısmından davanın konusunun ne olduğu anlaşılıyorsa, sırf bu eksiklikten dolayı dava

dilekçesinin iptaline karar verilemez.

4.2.5. Davanın Dayandığı Sebepler (Olaylar, Olgular)

Dava dilekçesinin belki de en önemli kısmı, davanın dayandığı sebeplerin (olayların,

olguların, vakıaların) bildirildiği kısımdır. Bu kısımda, «davacının iddiasının dayanağı olan

bütün vakıaların sıra numarası altında açık özetleri» belirtilmek gerekir.

Davacının olaylarda, önemli olmadıkça gereksiz çok küçük ayrıntıya girmemesi ve fakat

davanın dayanağı olan bütün olayları eksiksiz bildirmesi gereklidir. Çünkü dilekçede olaylar

eksik anlatılacak olursa, dilekçede anılmayan olayların daha sonra davaya sokulmak istenilmesi

halinde, «iddianın (davanın) değiştirilmesi ve genişletilmesi yasağı» ile karşılaşılır.

Dava dilekçesine yazılacak olan vaka sayısı ve kapsamı, olaydan olaya değişir. Bazı

davalarda yalnızca bir iki vakıa söz konusu iken, olayın karmaşıklığı hâlinde bu vakıalar onlarla

hatta yüzlerle bile ifade edilebilir.

Davacının dava dilekçesinde, kendisini haklı çıkaracak olan olayları, düzgün, açık ve

seçik bir biçimde, özet olarak ortaya koyması ve bunları iyi bir şekilde delillendirmesi halinde,

hâkimi inandırma (ikna) olanağı artacak ve davayı kazanma olasılığı çoğalacaktır. Aksi

takdirde, davacı haklı olan davasını iyi bir şekilde anlatmadığı ve hâkimi ikna etmediği

(inandıramadığı) için, davayı kaybetmek tehlikesi ile karşı karşıya kalacaktır. Bu açıdan,

uygulamada çoğu kez söylenildiği gibi, «dava genellikle, dava dilekçesi ile kazanılır veya

kaybedilir» deyişine hak vermek gerekir.

Burada kısaca belirtelim ki, üzerinde büyük tartışmalar bulunmasına rağmen,

hukukumuzda «dava sebebi» neden kasıt (davada dayanılan hukuk kuralları değil) vakıalardır.

Bu vakıalar, dava açılmasına neden olan tüm vakıalar değil, davanın davacı lehinde hükme

bağlanması için doğrudan doğruya önemli olan vakıalardır. Nitekim HMK m. 119/1 hükmü de,

dava dilekçesinde vakıaların «açık özetleri»nin belirtilmesi gerekliliğini ve yeterliliğini

vurgulamaktadır.

Vakıaların sırayla verilmesi, dilekçenin daha iyi anlaşılabilmesi için gereklidir. Bu, hem

davaya cevap verecek olan davalı, hem de mahkeme açısından önemlidir. Yukarda, «Giriş»

kısmında dilekçe konusunun paragraflara bölünmesi gerektiği belirtilmiş ve bunun yararlan

açıklanmıştı. İşte, HMK m,119/1'te vakıaların sıra numarası altında belirtilmesi gereği de» aynı

mantıkla düzenlenmiştir denilebilir. Sıralama işi, davacı tarafından güdülen «taktik» sorunu

olduğundan, sıralamanın başka türlü yapılacağından söz edilerek dava dilekçesinin iptaline

karar verilemez.

Dava dilekçesinde belirtilmeyen vakıaların daha sonra davaya getirilmesi, kural olarak,

olanaksızdır; ancak bunun ayrıkları (istisnaları) vardır.

64

4.2.6. Hukuksal Nedenlerin Özeti

Kanuna (HMK m. 119/4) göre, davacı dava dilekçesine «hukuksal nedenlerin özeti»ni

yazar. Hukuksal nedenden kasıt, genel bir ifade ile davacının iddiasını haklı gösteren hukuk

kurallarıdır (kanun, yönetmelik vb. hükümleridir).


Her ne kadar Kanunda (HMK m. 119/6) dava dilekçesinde «karşı tarafın (davalının)

hangi sürede cevap verebileceği» hususu yazılı ise de bunun bildirilmemesinin önemi yoktur:

bildirilmeme hâlinde Kanundaki süre (ki, iki haftadır) içinde davalının cevap vermesi gerekir.

Davacı dava dilekçesinde, Kanunda (HMK m. 195) belirtilenden daha uzun bir şiire

tayin etmiş ise, bu süre geçerlidir. Buna karşılık davacı dava dilekçesinde, Kanunda

belirtilenden daha kısa bir süre belirlemişse, davalı cevap vermek zorunda olmadığı için hâkim

cevap için yeni bir süre tayin eder (HMK m. 184).

4.2.8. Deliller (Kanıtlar)

Hukuk Muhakemeleri Kanunumuzun 3156 sayılı Kanunla değişik 119. maddesinin 3

üncü bendinin ikinci yarım cümlesine göre «delillerin nelerden ibaret olduğunun dava

dilekçesinde bildirilmesi gerekir.


Dava dilekçesinin sonuç kısmında, davacının mahkemeden olan istemi yazılır. Bu

nedenle, bu kısma «istem sonucu», «neticei talep», «sonuç» veya «sonuç/istem» gibi başlıklar

konulmaktadır. Kanun (m. 179/5) ise, «açık bir şekilde iddia ve savunma» demektedir.

Kanımca, «istem sonucu» deyişi daha yerinde olurdu.

Eğer dava bir kısmî dava ise, davacının istem sonucu kısmında «fazlaya ilişkin hakların

saklı olduğu» yolunda bir ifade kullanması zorunludur; aksi takdirde, dava edilmeyen kısmın

daha sonra dava edilememesi tehlikesi ortaya çıkar. Çünkü fazlaya ilişkin hakların saklı

(mahfuz) tutulmaması halinde, bir görüşe göre geriye kalan(fazlaya ilişkin) haktan zımnen (üstü

örtülü olarak) feragat edilmiş, diğer görüşe göre açılacak olan ikinci davada, ilk davanın kesin

hüküm teşkil etmiş sayılacağı benimsenmektedir.

İstem sonucunda, davacı birden fazla isteminin karar altına alınmasını istiyorsa, bunları

ayrı ayrı belirtmesi gerekir.

İstem sonucunun sonu, «arz ve talep ederim», «sunar ve isterim» gibi bir ifade ile

bağlanır. Dava, vekil aracılığıyla açılıyorsa, «vekil olarak (bilvekâle) arz ve talep ederim» gibi

bir ifade kullanılır.

İstem sonucu kısmında, hukuk davalarında, yargılama giderleri (ve avukatlık ücreti)

istenilmesine gerek yoktur; çünkü mahkeme yargılama giderlerine kendiliğinden hükmeder.

65

Mahkemenin faize hükmetmesi için dâva dilekçesinde açıkça istenilmesi şarttır. Aksi

takdirde, hakîm talep edilmemiş bir şey hakkında karar veremez. Dâva dilekçesinde veya takip

talebinde faizin oranı da gösterilmelidir. Özellikle, taraflar arasında (yasal faizden farklı olarak)

akdi faiz oranı kararlaştırılmışa (örneğin, faiz oranı yıllık % 30'dur denilmişse), dava

dilekçesinde o oranın açıkça gösterilmesi gerekir; aksi takdirde, mahkeme, akdi faiz oranına

göre değil yasal faiz oranında faize hükmeder. Taraflar arasında akdi faiz (örneğin,%30)

kararlaştırılmasına rağmen, davacı dâva dilekçesinde yanlışlıkla yasal faiz oranını göstererek

faiz istemişse ve bu dâva dilekçesinde fazlaya ilişkin haklarını saklı tutmamışsa, daha sonra

geriye kalan faiz hakkından feragat etmiş olur, bu konuda ek bir dâva açması mümkün değildir.

Buna karşılık, fazlaya ilişkin haklarını saklı tutmuşsa, davacı daha sonra geriye kalan faiz için

ek dâva açma hakkına sahiptir.

Dava dilekçesinde veya icra takibinde faiz istenmiş ve fakat faizin başlangıç tarihi

belirtilmemişse, mahkeme davanın açıldığı (takip talebinin verildiği) tarihten itibaren faize

hükmeder. Faizin ödenmesi gereken tarih, temerrüt tarihi yahut haksız fiilin vuku tarihi, örneğin

5 Mart 2009 tarihi ise ve fakat dâva 10 Ocak 2010'da açılmış ve fakat faizin başlangıç tarihi

belirtilmemişse, mahkeme (veya icra müdürü) 5 Mart 2009 tarihinden itibaren değil, 10 Ocak

2010 tarihinden faize hükmeder. Bu nedenle, talep sahibinin menfaati açısından, faizin

başlangıç tarihinin dâva dilekçesine açıkça yazılması gerekir. Aksi takdirde, dâva açılmadan

(veya takip talebi verilmeden) önce işlemiş bulunan faizden feragat edilmiş sayılır.

4.2.10. İmza

Dava dilekçesinin altında, davacının veya varsa kanuni temsilci yahut vekilin imzası

bulunur.

Hukuk ve Ticaret Mahkemelerinin Yazı İşleri Yönetmeliği'ne (m. 37’ye) göre. iş

sahiplerinin her türlü istemlerinin imzalarıyla belgelendirilmesi (tevsiki) gerekir: Hukuk

Muhakemeleri Kanununun 297. maddesi gözetilerek tarafların veya vekillerinin mahkeme

işlemlerini mühür veya herhangi bir aletle imza etmelerine müsaade olunmaz; bu şekilde

yapılan başvuru üzerine hiç bir işlem yapılamaz. Yazı bilmeyenlerin kimlikleri tespit edildikten

sonra, istemleri altına sol ellerinin başparmağı bastırılır.

Dava dilekçesinin altının imzalanmamış olması durumunda bu eksiklik daha sonra

tamamlanabilir.

4.2.11. Ekler

Dava dilekçesinde bulunması gerekli dokuz öge dışında, «ek (ekler)» kısmına da

değinmek gerekir: Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununa (m. 180) göre, «dava dilekçesinde

sözü edilen ve davacının elinde bulunan belgelerin asıllarıyla birlikte harç ve vergiye tâbi

olmaksızın davalı sayısından bir fazla düzenlenmiş örneklerinin veya sadece örneklerin

dilekçeye eklenerek mahkemeye verilmesi ve başka yerlerden getirilecek belge ve dosyalar

içinde bunların bulunabilmesini sağlayıcı açıklamanın dilekçede yazılması ve gerekli posta

giderinin pul olarak verilmesi zorunludur (fıkra I). Birinci fıkra hükmünün yerine getirilmemesi

66

veya eksik getirilmesi halinde, hâkim ilk oturumda istenen hususların on günlük kesin süre

içinde yerine getirilmesi veya eksikliğin tamamlanmasını davacı tarafa bildirir.

4.3. Dava Dilekçesinin Eksik Düzenlenmesinin Yaptırımı

Dava dilekçesinde yer alması gereken öğelerden, «hukukî sebeplerin (hukuksal

nedenler)» ve «karşı tarafın hangi sürede cevap verebileceği (cevap süresi)» öğelerinin, dava

dilekçesinde mutlaka bulunması şart değildir: yani, dilekçede bu öğelerin bulunmaması o dava

dilekçesinin geçersizliği (veya iptali) gibi bir sonuca yol açmaz. Çünkü hâkim kendiliğinden

Türk Kanunları gereğince karar verir. Bu yüzden, taraflar, (dava dilekçesinde, davacı) davanın

dayandığı (uygulanması gerekli) hukuk kuralını (genel ifadeyle, kanun maddesini)

bildirmeseler ve hatta yanlış bildirseler dahi, hâkim davada uygulanacak kanun hükümlerini

kendiliğinden arayıp bulup uygulamak durumundadır. Hu yüzden de dava dilekçesinde

hukuksal nedenlerin özetinin yazılmamış olmasının önemi bulunmamaktadır.

Diğer öğelerin dava dilekçesinde bulunmaması hâlinde bunun yaptırımı kanunda bir ilk

itiraz olarak gösterilmiştir. Bu hükme göre. «dava arzuhalinin .... tanziminde kanunî noksanlar

bulunduğu... iddiası» bir ilk itirazdır. İlk itirazlar ise, davanın başında (esasa cevap süresi

içinde) ileri sürülebilecek hususlardandır ve süresi içinde ilk itirazda bulunulmaması halinde,

artık bir daha (hatta ıslah yoluyla dahi) ileri sürülemezler. Dava dilekçesinde bulunması zorunlu

olan öğelerden bazıları kamu düzenine ilişkindir; bu nedenle de mahkemece kendiliğinden göz

önünde bulundurulur. Bu yüzden, davalının gösterilmemesi halinde, eğer ortada bir çekişmesiz

yargı (nizasız kaza) işi söz konusu değilse, dava (istem) reddedilir.

Çünkü davalarda iki tarafın bulunması, dava şartıdır. «Açık bir şekilde iddia (istem

sonucu)», davanın açılmasının nedenini gösteren bölümdür. Bu yüzden şu veya bu şekilde istem

sonucunun ne olduğu anlaşılamıyorsa, hâkim de ne karar vereceğini bilemeyeceği için,

kendiliğinden (yani, ilk itiraz olarak bu eksiklik ileri sürülmese dahi) davayı reddetmek

durumunda kalacaktır. Davada dayanılan vakıaların hiç bir şekilde belirtilmemiş olması,

davalının savunmasını olanaksızlaştırır. Oysa yargılama hukukunda şeklin asıl amaçlarından

biri, davalının savunma hakkını tam olarak kullanabilmesine olanak tanımaktır. Yargılama

hukukunda esaslı merasimden ve kamu düzeninden sayılır.

4.4. Bazı Biçimsel Konular

Dava dilekçesi, beyaz dosya kâğıdının bir yüzüne yazılır, aynı sayfanın arkasına yazı

yazılmaz ve dilekçenin bir sayfaya sığmaması hâlinde müteakip sayfalara geçilir. Hukuk ve

Ticaret Mahkemelerinin Yazı İşleri Yönetmeliği'ne (m. 5, I) göre, «mahkemeye verilecek her

nevi arzuhal ve lâyihaların yazılı yüzlerinin sol kenarları üç santim eninde boş bırakılacaktır».

Bunun nedeni, dilekçelerin sol kenarları «delgi makinası» ile delinerek dosyaya takıldığında,

yazıların silinmesini önlemektir. Her ne kadar Yönetmelikte yazıların (dilekçelerin) sağ

kenarlarından söz edilmemiş ise de, uygulamada dava dosyalarının, şu veya bu şekilde iyi

konumlamaları yüzünden sağ tarafları yıpranmaktadır. Bu yüzden de, bu tür yıpranmanın

doğuracağı sakıncalar (yani, dilekçelerin sağ taraflarının dosyalardaki kullanılma sonucunda

yıpranma ve yırtılmalarının getireceği mahzurların) önüne geçilebilmesi için, dilekçelerin

yazıldığı sayfaların sağ taraflarında da uygun bir boşluk bırakılması uygun olur. Nitekim

67

Bakanlar Kurulunun kabul ettiği, "Resmî Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller

Hakkındaki Yönetmelik"e (m. 4/g) göre, yazı kâğıdının üst, alt, sol ve sağ kenarından 2,5 cm

boşluk bırakılır.

Hukuk davalarındaki dava dilekçeleri, (ekler de dahil) davalı sayısından bir adet fazla

olarak mahkemeye verilir (Tebligat K. m.8). Bunlardan biri (mahkemedeki) dosyaya konulur,

diğeri (diğerleri) davalıya (davalılara) gönderilir. Dosyaya konulacak olan örnek, ilk orijinal

örnektir.

Dava dilekçesi hâkime verilir ve hâkim dilekçeyi "yazı işleri müdürlüğüne", "kaydı

kaleme (K.K.)" gibi bir şerhle mahkeme kalemine havale eder ve şerhin altı tarih konularak

hâkim tarafından imza (veya parafe) edilir.

Mahkeme kalemine getirilen dilekçe, gerekli harçlar alındıktan sonra, dava esas

defterine kaydedilir. Esas defterdeki sıra numarası, açılan davanın «dosya numarası (dosya esas

nosu)» olur. Örneğin, «2009/337, «2010/149» gibi. Bu örneklerdeki 2009 veya 2010 sayısı

davanın açılma yılını, 337 veya 149 sayısı ise, o dava dilekçesinin esas defterdeki sayısını

gösterir. Verilen bu numaralar, dava dosyası kartonunun üstünde ayrılan belli yerin soldan ilk

gelen bölümüne iri harflerle yazılır.

4.5. Dava Dilekçesi Örnekleri

KARABÜK AİLE MAHKEMESİNE,

DAVACI : Ayşe Zor, Atatürk Mahallesi, 567.Sokak no.7, Karabük, T.C. Kimlik

No:42156897889

VEKİLİ : Av. M urat Belgeli, Hükümet Karşısı no.3, Karabük.

DAVALI : Bilal Zor, Cumhuriyet Malı., Akar Sok. no.3/, Karabük

D.KONUSU : Şiddetli geçimsizlik nedeni ile boşanmaya; müvekkil için 500 TL,

müşterek çocuk için 200 TL olmak üzere toplam 700 TL nafakaya ve çocuğun velayetinin

müvekkile verilmesine karar verilmesinin hüküm altına alınması talebidir.

OLAYLAR :

1) Müvekkile ile davalı 2006 yılında evlenmişler, bu evlilikten Cevher isminde bir

erkek çocukları meydana gelmiştir.

2) Evlilik birliği görücü usulü ile kurulmuş o- lııp, taraflar tam anlamıyla

birbirlerini tanımadan evlenmişlerdir. Daha ilk günlerde davalı eve geç gelmeye ve devamlı

içki içmeye başlamıştır. Davalı son zamanlarda kumar oynamakta, ailesinin geçimini temin

etmemektedir. Hatta zaman zaman başka kadınlarla ilişki kurduğu söylentisi yaygındır. Davalı

özellikle eve sarhoş geldiğinden müvekkileye hakaret etmekte ve hatta bazen miivekkileyi

dövmektedir. Evlilik birliğinin devamı imkânsız hâle gelmiştir.

68

3) Müşterek çocuğun velayetinin özellikle çocuğun yaşı göz önüne alınarak anneye

verilmesini diliyoruz.

4) Ayrıca davalının gelir durumu göz önüne alınarak müvekkile için aylık 500 TL

tedbir, müşterek çocuk için 200 TL iştirak olmak üzere toplam 700 TL nafaka talep ediyoruz.

HUKUKSAL NEDENLER: MK„ HUMK ilgili mevzuat.

DELİLLER : Nüfus kaydı, tanık beyanları, fotoğraflar, sair deliller.

İSTEM SONUCU : Yukarıda izah olunan nedenlerle tarafların boşanmalarına, müşterek

çocuğun velayetinin müvekkileye verilmesine, müvekkile için 500 TL ve müşterek çocuk için

200 TL olmak üzere toplam 700 TL nafakaya yargılama giderleri ile ücreti vekâletin davalıya

yüklenilmesine karar verilmesini saygıyla bilvekâle dilerim. 04/04/2010

Davacı Vekili

EKİ:

- Onanmış vekâletname örneği

- Anılan belgeler.

SEBEN ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNE (İHTİYATİ TEDBİR TALEPLİDİR)

DAVACI : Veliye Yapar, Bolu Cad. no.43, Seben, T.C. Kimlik No:75561322121

VEKİLİ : Av. Adil Bilir, Kıbrısçık Cad. Adalet Han no.65/4 Seben

DAVALI : Osman Güçlü, Manifaturacılar Çarşısı, no.4 Seben

DAVA KONUSU : Gabin şartlan içerisinde satılan gayrimenkulün iadesi davasıdır.

OLAYLAR :

1) Müvekkilem Veliye Yapar, bugün 19 yaşındadır ve C ve D adlı kalpleri delik 1

yaşında ikiz çocuk anasıdır.

2) Müvekkilemin kocası bundan dokuz ay önce bir trafik kazası sonucunda

yaşamını yitirmiştir.

3) Gerek müvekkilem gerek eşi, anasız ve babasız büyüdüklerinden ve hayatta

hiçbir yakınları bulunmadığından, müvekkilem eşinin ölümü üzerine yapayalnız kalmıştır.

Çocuklarının hastalığıyla da tek başına ilgilenmek zorundadır. Bu arada çocuklarını tedavi

ettirebilmek amacıyla, eşinden kalan tek mal olan tapuda kayıtlı ve rayiç değeri 50.Q()0 (elli

bin) TL olan evini satmak için, davalı muhtar Osman Güçlü'ye başvurmuştur.

69

4) Davalı, bu evin en çok beş bin TL edebileceğini ve fakat kendisinin hatırı için

sekiz bin TL verebileceğini söylemiş Ve hayatında bir kez bile ilçeye inmemiş bulunan

müvekkilemin safiyetinden, darda kalmasından (müzayakasından) ve tecrübesizliğinden

yararlanarak tapu memuru önünde sekiz bin TL vererek tapuyu üzerine almıştır.

5) Parayı alan müvekkilem çocuklarının tedavisi için Bolu'ya gitmiştir. Çocuklarını

tedavi ettirerek köye gelen ve bu arada sıkıntıları azalan ve deyiş yerinde ise "gözü açılan"

müvekkilem davalımın kendisini kandırdığını fark etmiştir.

6) Müvekkilem, dava dışında durumu davalıya aktarmışsa da, davalı, tapuda işlem

yapıldığını ve bundan dönmenin mümkün bulunmadığını kendisine ifada etmiştir.

7) İşbu davayla, tapuda temlik tarihinden itibaren bir yıllık süre içinde

Mahkemenize başvurarak, gabin şartlan altında satılan taşınmaz malın geri verilmesini istemek

zarureti doğmuştur.

DELİLLER : Tapu kaydı, tanık, keşif, bilirkişi ve her türlü deliller.

HUKUKİ SEBEPLER: BKm.21.

İSTEM SONUCU : Yukarda anılan nedenlerle:

1) Dava konusu taşınmaz malın üçüncü kişilere devrinin önlenilmesi için tapu kaydına

ihtiyati tedbiren ferağdan men şerhi konulmasını, 2) Davalı adına tescil edilmiş taşınmaz malın

tescil kaydının iptali ile, taşınmaz mülkiyetinin tarafımıza verilmesi yolunda hüküm ittihazını,

3) Davalının yargılama giderleriyle avukatlık ücretine mahkûm edilmesini vekil olarak

arz ve talep ederim. 15/03/2010

Davacı Vekili

Eki: Onanmış vekaletname örneği.

TURGUTLU ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNE,

(İhtiyati Tedbir İstemi Vardır.)

DAVACI : Sağlam Tuğla AŞ, Manisa Bulvarı no.78 Turgutlu T.C.Kimlik

No:54982122154

VEKİLİ : Yumuşak Toprak Sanayi Ltd.Şrt. Manisa Bulvarı no.53 Turgutlu

DAVALI : Av. Oya Korkmaz, Belediye İşhanı no.676/43 Konak-İzmir

D.KONUSU : Davalının haksız rekabetinin önlenmesi, haksız rekabet konusu malların

toplattırılarak imha edilmesi, haksız rekabetin önlenmesine ilişkin kararın Türkiye'deki en

70

yüksek tirajlı gazete ile ilan ettirilmesi ve dava sırasında ihtiyati tedbir kararı verilmesi

istemleridir.

OLAYLAR : I) Müvekkil Şirket, bundan on yıl önce patentini almış oldukları özel şekil

ve biçime sahip «Demirtuğla» markası adı altında tuğla üretmektedir ve bu tuğla piyasada çok

aranan ve güvenilen bir markadır.

2) Davalı, bundan 6 ay önce piyasaya « demir tuğla» adı altında bir tuğla sürmüş

ve patenti müvekkilime ait tuğlayı taklit etmiştir. Ayrıca tuğlanın adı ve yazılış biçimi de

iltibasa yol açar nitelikledir. Yine öğrendiğimiz kadarıyla, davalı kendisinin, müvekkilim

Şirketin bir şubesi olduğunu her yerde söylemektedir.

3) Davalının bu faaliyeti haksız rekabet oluşturur ve önlenmesi gerekir. Bunun

yanında, şu anda davalının depolarında duran tuğlalara da el konularak imha edilmesi

gerekmektedir.

4) Davalının faaliyeti, ekonomik bakımdan müvekkil şirkete büyük zararlar verir

nitelikte bulunduğundan. Mahkemeniz kararının kesinleşmesinden sonra, bu durumun

Türkiye’nin en yüksek tirajlı gazetesinde ilân ettirilmesini de talep ediyoruz.

5) Davalının faaliyeti, dava sonuna kadar sürdüğü takdirde, bu. müvekkilimin

zararlarını artırıcı nitelikle olacaktır: zararın artmaması için ihtiyati tedbir talep etmekteyiz.

İstenilen teminatı göster- meye hazırız.

HUKUKSAL NEDENLER: BK, TK. HMK ve diğer mevzuat.

DELİLLER : Faturalar, satış ilânları, ticaret sicili, patent. tanık,

keşif, bilirkişi ve diğer yasal deliller.

CEVAP SÜRESİ : İki haftadır.

İSTEM SONUCU :

1) Zararın artmasını önlemek için, gerekli ihtiyati tedbir kararı verilmesine,

2) Davalının yasalara aykırı olarak yapmakta olduğu haksız rekabetinin

önlenmesine,

3) Mevcut malların bulunduğu yerlerden ve bayilerden toplattırılarak, imha

edilmesine,

4) Kararın kesinleşmesinden sonra haksız rekabetin önlenmesi hususunun

Türkiye'nin en yüksek trajlı gazetesinde ilân ettirilmesine, karar

verilmesini saygı ile arz ve talep ederim. 05 Nisan 2010.

Davacı Vekili

71

EKİ:

- Onanmış vekâletname örneği.

- Anılan belgeler.

72

Uygulamalar

1. Kira alacağınızı talep ettiğiniz bir alacak dava dilekçesi yazınız?

73

Uygulama Soruları

1. Yazdığınız dilekçeyi olması gereken unsurlar açısından kontrol edip eksikliklerinizi

tespit ediniz?

74


Bu bölümde niçin dava açma ihtiyacı duyduğumuzu ve ihtiyaç hâlinde hukuk davası

dilekçesinin nasıl yazılması gerektiğini öğrendik.

75

Bölüm Soruları

1. Adlî dilekçe ifadesinden en anlamak gerekir?

a) Adalet bakanlığına sunulan ve içerikleri özelge ile belirlenen dilekçelerdir.

b) Adalet bakanlığına sunulan ve içerikleri kanunla belirlenen dilekçelerdir.

c) Bakanlıklara sunulan ve içerikleri kanunla belirlenen dilekçelerdir.

d) Adlî makamlara verilen ve içerikleri kanunla belirlenen dilekçelerdir.

e) Adlî makamlara verilen ve içerikleri tebliğle belirlenen dilekçelerdir.

2. Dilekçe aşağıdaki hak ve hürriyetlerden hangisinin kullanımıyla doğrudan doğruya

ilişkilidir?

a) Basın hürriyeti

b) Hak arama hürriyeti

c) Eğitim-öğretim hakkı

d) Seyahat hürriyeti

e) Seçme ve seçilme hakkı

3. İhkak-ı hak ne demektir?

a) Halkın kendi kendini yönetmesi

b) Kişilerin yönetime doğrudan katılması

c) Kişinin kendi hakkını bizzat kendisinin alması

d) Adil yargılanma hakkı

e) Bir hakkın başkası tarafından saldırıya uğraması

4. “Görevli mahkeme” ne demektir?

a) Herhangi bir mahkeme

b) Davaya bakacak olan mahkemenin türü

c) Özel yetkili mahkeme

d) Davaya bakılacak bölgedeki en yüksek mahkeme

e) Davacının ikamet ettiği yerdeki mahkeme

5. Dava dilekçesinde yer alacak ad, soyadı ve adres bilgisine ilişkin aşağıdakilerden hangisi

yanlıştır?

a) Davacının adı, soyadı ve adresi yazılır.

b) Varsa davacının kanunî temsilcisinin adı, soyadı ve adresi yazılır.

c) Davalının adı, soyadı ve adresi yazılır.

d) Varsa davalı vekilinin adı, soyadı ve adresi yazılır.

e) Hâkimin adı, soyadı ve adresi yazılır.

6. HMK m.127 hükmü uyarına davaya cevap süresi kural olarak kaç haftadır?

a) 1

b) 2

c) 3

d) 4

e) 5

76

7. Aşağıdakilerden hangisi dava dilekçesinde bulunması gereken hususlardan biri değildir?

a) Tarafların ad ve soyadları

b) Dava konusu

c) Tarafların nüfus kaydı

d) Hukuki sebeplerin özeti

e) Davacının veya varsa vekilinin imzası

8. Sözleşmeden kaynaklanan bir uyuşmazlıkta yabancı para cinsinden taleple dava açılması

durumunda aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

a) Mahkeme davayı kabul eder.

b) Mahkeme davayı reddeder.

c) Talebin dava açıldığı tarihteki Türk Lirası karşılığına göre açılmış kabul edilir.

d) Talebin dava neticelendiği tarihteki Türk Lirası karşılığına göre açılmış kabul edilir.

e) Mahkeme davacıya talebini düzeltmesi için süre verir.

9. Dilekçede olaylar eksik anlatılacak olursa, dilekçede anılmayan olayların daha sonra davaya

sokulmak istenilmesi halinde süreç nasıl işler?

a) Ek dilekçe marifetiyle bu olaylar eklenebilir.

b) Mahkemenin huzurundaki sözlü beyanla olaylar eklenebilir.

c) İddianın değiştirilmesi ve genişletilmesi yasağı gereği bu söz konusu olamaz.

d) Hâkimin takdir yetkisini kullanacağı bir durumdur.

e) Adalet Bakanlığı uygun görürse ekleme yapılabilir.

10. Dava dilekçesinin şekil şartlarına ilişkin aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

a) Beyaz dosya kâğıdına yazılır.

b) Kâğıdın arkasına bir şey yazılmaz.

c) Bir sayfaya sığmaması durumunda başka kâğıda geçilir.

d) Kâğıdın sol kenarında boşluk bırakılır.

e) Kırmızı renkli mürekkeple kaleme alınır.

CEVAP ANAHTARI

D-B-C-B-E-B-C-A-C-E

77

5. DİĞER ADLÎ DİLEKÇELER

78


5. DİĞER ADLÎ DİLEKÇELER

5.1.Çekişmesiz Yargıya (Nizasız Kazaya) İlişkin Dilekçeler

5.2. Cevap Dilekçesi


5.2.2. Dosya Esas Numarası

5.2.3. Tarafların Ad, Soyadları ve Adresleri

5.2.4. Dilekçenin (Talebin, Tebliğin, Cevabın) Konusu

5.2.5. Cevaplar

5.2.6. Hukuksal Nedenler


5.2.8. Deliller


5.2.10. Davalının (veya Vekilinin) İmzası

5.3. Replik Dilekçesi (Cevaba Cevap Dilekçesi)

5.4. Düplik Dilekçesi(Davalının 2. Cevap Dilekçesi)

79


1. Kişi davalı olmaktan kaçınabilir mi?

2. Replik nedir?

3. Düplik nedir?

80



edileceği veya

geliştirileceği

Nizasız yargı Nizasız yargının ne

olduğunu anlayabilmek

Okuyarak, Tartışmalara

katılarak

Cevap dilekçesi Cevap dilekçesinin nasıl

yazıldığını öğrenmek

Okuyarak, Tartışmalara

katılarak

81

Anahtar Kavramlar

• Nizasız yargı

• Cevap dilekçesi

• Replik

• Düplik

82

Giriş

Bu bölümde karşı tarafın gerçek kişi olarak yer almadığı, bir talebin dillendirildiği

çekişmesiz kazaya ilişkin dilekçe örnekleri görüldükten sonra dava dilekçesine nasıl cevap

verileceği, cevaba davacının söyleyecekleri ve buna davalının ikinci cevabı niteliğindeki

dilekçeler örnekleriyle anlatılacaktır.

5.1.Çekişmesiz Yargıya (Nizasız Kazaya) İlişkin Dilekçeler

Hukuk Muhakemeleri Kanunumuz, esas olarak çekişmeli (nizalı) yargıyı

düzenlemektedir. Ülkemizde, diğer bazı ülkelerde olduğu gibi, çekişmesiz (nizasız) yargıya

ilişkin ayrı bir yasa yoktur.

Aslında, çekişmeli (nizalı) yargı ile çekişmesiz (nizasız) yargı birbirinden farklıdır.

Çünkü genel olarak, çekişmeli yargıda, «iddia ve karşı iddia» arasında bir uyuşmazlık (çekişme,

niza) olmasına karşın, çekişmesiz yargıda, kural olarak, bir «karşı iddia» söz konusu değildir;

yalnızca bir «iddia» vardır, yani çekişmesiz yargıda, çekişmeli yargıda olduğu gibi «karşı taraf»

yoktur. Örneğin, evlenmeye izin isteminde karşı taraf (hasım) yoktur ve yalnızca bir iddia

vardır; aynı şekilde «adın değiştirilmesi» istemi bakımından da, çekişmeli yargıda olduğu gibi

teknik anlamda bir «davalı» yoktur. Öte yandan, çekişmesiz yargıda (çekişmeli yargıda olduğu

anlamda) bir sübjektif hak da yoktur. Ayrıca, çekişmeli yargıda, hâkimin kendiliğinden (re'sen)

harekete geçmesi ilkesi geçerli olmamasına (yani, taraflarca hazırlama ilkesi yürürlükte

bulunmasına) karşın, çekişmesiz yargıda hâkimin kendiliğinden harekete geçmesi ilkesi esastır.

Uygulamada, çekişmesiz yargı işleri, çekişmeli yargı işleri gibi düşünüldüğünden, bu

işlerde de davaya benzetme yapılarak, çekişmesiz yargı işlerindeki dilekçeler de dava

dilekçeleri gibi düzenlenmekte ve dilekçelerde «davalı» başlığı (hanesi) açılarak, davalı olarak

«kamu hukuku» veya kamu hukuku yerine kısaltma kullanılarak «KH», «hasımsız» gibi

ibareler konulmaktadır. Oysa çekişmesiz yargı işlerinde karşı taraf bulunmadığı için

uygulamadaki bu tutum hatalıdır. Yukarıda değinildiği gibi, çekişmesiz yargıda bir «dava»

yoktur, bir «istek» vardır. Yine uygulamada bazen, dilekçelerde yalnızca «davacı» hanesi

açılmakta ve daha sonra konuya geçilmektedir; ortada bir dava değil, bir istek bulunduğundan,

çekişmesiz yargı işlerine ait dilekçelerde (davacı değil) «istekte bulunan» veya «istem sahibi»

gibi bir ifadenin kullanılması, kuşkusuz yerinde olacaktır.

ÖRNEKLER:

NUSAYBİN AİLE MAHKEMESİNE,

İSTEMDE BULUNAN: Derya Sarısaçlı'ya velayeten, babası Şehmuz Sarısaçlı, Kamışlı

Yolu No:8 Nusaybin

İSTEM KONUSU : Yaş küçüklüğü nedeniyle evlenmeye izin istemidir.

OLAYLAR :

83

l)Kızım Derya on altı yaşını bitirmiştir. Bu arada komşumuzun oğlu Tunç Karlı da

askerden dönmüş ve kızımla evlenmek istemiştir.

2) Biz bu evliliğe başlangıçta karşı çıktık. Fakat sonradan her iki gencin birbirlerini

gerçekten çok sevdiklerini ve evlenmek istemelerinin ciddi olduğunu gördük.

3) Bu arada kızım Derya, gizli buluşmalarının sonucu Tunç'tan hamile de kalmıştır.

Böylece rezil de olduk.

4) Gençler evlenmelerine izin verilmediği takdirde

intihar edeceklerini söylemektedirler ve bunda kararlıdırlar. Her ikisi de, dediklerini

mutlaka yapacak tipte oldukları için, kendilerine kıymalarından endişe etmekteyiz.

Yukarda belirtilen nedenlerle, Derya ile Tunçu evlendirmek zorundayız. Ancak, kızımın

yaşının henüz onyedi olmaması ve onaltı yaşını bitirmiş bulunması nedeniyle Mahkemenize

başvurup almak zorunluluğu doğmuştur.

DELİLLER : Nüfus kayıtları, tanık ve diğer deliller.

İSTEM SONUCU : Gerekli incelemenin yapılarak, on altı yaşını bitirmiş bulunan

kızımın evlenebilmesi için gerekli iznin verilmesini dilerim.

03/01/2010

Derya Sarısaçlı'ya velayeten Babası Şehmus Sarısaçlı

(imza)

EKİ: Nüfus kayıt örneği.

***

DATÇA SULH HUKUK MAHKEMESİNE,

İSTEMDE BULUNAN: Recep Öksüz, Turgut Reis Caddesi, No: 5, Datça.

D.KONUSU : Mirasçılık belgesi verilmesi istemidir.

OLAYLAR : Murisim babam, Hasan oğlu, Ayşe'den doğma Hüseyin Öksüz, 01 Nisan

2010 günü vefat etmiştir. Kendisi, Bitlis İli Tatvan İlçesi nüfusuna kayıtlı olup, Cumhuriyet

Mahallesi'nde hane no: 41, cilt no:3, sayfa no:3'de yazılıdır. Mirasçı olarak geriye, benden

başka, annem Asiye ve kız kardeşim Naciye kalmıştır.

Babamızdan kalan mallar üzerinde tasarrufta bulunabilmemiz için bir mirasçılık

belgesine ihtiyacımız vardır.

DELİLLER : Nüfus kayıtları, tanık ve diğer deliller.

84

İSTEM SONUCU: 1) İşin ivediliği nedeniyle talebimizin elden takip edilmesine izin

verilmesini

2) Mahkemenizce gerekli yargılamanın yapılarak duruşma günü beklenmeksizin

tarafımıza mirasçı olduğumuzu ve paylarımızı gösterir bir mirasçılık belgesi verilmesini arz

ederim 03/04/2010.

Talepte bulunan

Recep Öksüz

5.2. Cevap Dilekçesi

Dava açılması üzerine, davalı olarak gösterilen kimsenin, kendisini savunma ihtiyacında

bulunduğu şüphesizdir. Anayasa'nın «herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle

yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma hakkına sahiptir» diyen 36.

maddesi, davalının savunma hakkını, kişinin temel hakları arasında saymıştır.

Davalı, ilk itirazları ile birlikte esas dava hakkındaki cevabını ve varsa karşı delillerini,

dava dilekçesinin kendisine tebliği tarihinden itibaren iki hafta (4353 sayılı Kanuna tâbi

kuruluşlar için, otuz) gün (veya hâkim tarafından bir süre tayin edilmiş ise) içinde mahkeme

kalemine bildirmek ve bir örneğini de davacıya tebliğ ettirmek zorundadır.

Davalının vereceği cevap dilekçesinde (lâyihasında) nelerin yer alacağı Kanunda

gösterilmiştir:

1) Davacı tarafından bildirilmiş olan vakıaların her biri hakkında verilecek cevaplar, 2)

Açıkça savunma, 3) Davalının veya varsa kanuni temsilci yahut vekilinin imzası».


Cevap dilekçesinin başına, davanın açıldığı görevli ve yetkili mahkemenin adı yazılır;

işi çok olan yerlerde davayı gören mahkemenin (birden fazla asliye hukuk mahkemesinin veya

sulh hukuk mahkemesinin) hangi daireli olduğu, dava dilekçesinin nöbetçi mahkemece tevzii

üzerine artık bu aşamada bilindiği (örneğin, Ankara Asliye Hukuk 3 üncü Mahkemesi gibi) için

dilekçede bunun mutlaka bildirilmesi gerekir. Aksi takdirde, cevap dilekçesinin hangi

mahkemeye verileceği konusunda karışıklık ortaya çıkar.

5.2.2. Dosya Esas Numarası

Mahkemenin adının altına sağ (veya sol) köşeye, dosya numarası (örneğin: 2010/603)

yazılır. Böylece, verilen cevap dilekçesinin ilgili (doğru) dosyaya girmesi sağlanmış olur.

5.2.3. Tarafların Ad, Soyadları ve Adresleri

Cevap dilekçesinde, önce (cevap veren) davalının adı, soyadı ve adresi; daha sonra eğer

vekil tutmuş ise vekilin adı, soyadı ve adresi yazılır. Bundan sonra da, karşı tarafın ve varsa

vekilinin adı, soyadı ve adresi yazılır.

85

5.2.4. Dilekçenin (Talebin, Tebliğin, Cevabın) Konusu

Tarafların bildirilmesinden sonra, dilekçenin (talebin, tebliğin, cevabın) konusunun ne

olduğu yazılır. Örneğin, «cevap dilekçesidir» gibi...

5.2.5. Cevaplar

Dava dilekçesinde, nasıl «vakıalar» kısmı çok önemli ise, cevap dilekçesinde de

«cevaplar» kısmı çok önemlidir. Bu kısımda, davalı, davacının iddialarına (ve dayandığı

olaylara) cevap verir. Dava dilekçesinde, davacı eğer dayandığı vakıaları sıra numarası altında

bildirmiş ise, davalının cevaplarının da aynı sıra numarası altında bildirilmesi uygun olur.

Ayrıca, davalının başka savunmaları ve iddiaları varsa, bunları da cevap dilekçesinde bildirmesi

gerekir. Özellikle def iler (örneğin, zamanaşımı def'i) ve tahkim itirazı mutlaka cevap

dilekçesinde bildirilmelidir; aynı şekilde ilk itirazlar da cevap dilekçesinde yapılmak

zorundadır. Aksi hâlde, bunların daha sonra ileri sürülmeleri olanaksızdır. Davalı, cevap

dilekçesinde dayandığı savunmaları hiç atlanmaksızın esas hatları ile vermelidir; bunlara ilişkin

ayrıntının daha sonra tamamlanması mümkündür. Kanun, davalının cevap dilekçesini karşı

tarafa (davacıya) tebliğ ettirdikten sonra, onun muvafakati olmaksızın, savunma sebeplerini

değiştiremeyeceğini belirtmektedir. Burada yasaklanan husus, daha sonra, savunmaya ilişkin

olarak esaslı bir savunma sebebinin değiştirilmesi veya yeni getirilmesidir. Yoksa, başlangıçta

ileri sürülen savunma sebebini destekleyen olayların daha sonra yargılamaya sokulması yasak

değildir; diğer bir deyişle yasak olan şey, yeni bir «vakıa kompleksi (vakıalar zinciri)»nin

davaya sokulmasıdır. Bu yüzden, davalının cevap dilekçesinde savunma nedenlerini bütün

esaslarıyla ve fakat (daha sonra getirebileceği için) ayrıntılarına girmeden belirtmesi

gerekecektir. Davalı, cevap dilekçesinde karşılık dava açmak istiyorsa, mutlaka bunu da cevap

dilekçesinde belirtmelidir.

5.2.6. Hukuksal Nedenler

Bu kısımda, davalı savunmasının dayandığı hukuksal kuralları (dar anlamda, yasa

maddelerini) bildirir. Ancak, bunların bildirilmemesi veya yanlış (eksik) bildirilmesinin

herhangi bir önemi yoktur; çünkü bunları hâkim kendiliğinden uygulamak zorundadır.


Davacı, davalının verdiği cevap dilekçesine karşı olan cevaplarını iki hafta içinde,

«replik» dilekçesi ile bildirmek zorundadır. Davalı cevap dilekçesinde davacıya iki haftadan

fazla bir süre verebilir: daha az süre veremez

Davalı, cevap dilekçesinde, davacının ne kadar süre içinde cevap verebileceğinden hiç

söz etmezse veya iki haftadan daha az bir süre verirse bu takdirde kanunî süre olan «iki hafta»lık

süre geçerlidir.

5.2.8. Deliller

Davalı, savunmasının dayanağı olan delilleri cevap dilekçesinde bildirir. Burada davalı,

bütün delillerini tüm ayrıntılarıyla anmak zorunda değildir. Uygulamada, davalı belli başlı

86

delillerini bildirdikten sonra, ayrıca «... diğer kanunî deliller» gibi bir ifade de kullanmaktadır.

Davalı, dava dilekçesinde tüm delilleri bildirmek zorunda olmayıp, bunları daha sonra hâkimin

istemesi üzerine gösterebilir.


Kanun, bu bölümü «açık savunma» olarak belirtmektedir. Davalı, sonuçta, «yukarda

anılan nedenlerle davanın (kısmen veya tamamen) reddi gerekir» gibi bir istemde bulunur.

5.2.10. Davalının (veya Vekilinin) İmzası

Cevap dilekçesi, davalı (veya vekili) tarafından imzalanmak gerekir. Cevap

dilekçesinde, kanundan dolayı yukarda kısa kısa belirtilen unsurların bulunması gerekir. Dava

dilekçesinde bu unsurların bulunmaması, davacı tarafından ileri sürülebilecek olan bir ilk itiraz

oluşturur. Ancak, cevap dilekçesinde de cevap süresinin bulunmaması bir eksiklik oluşturmaz:

çünkü bu durumda kanunî süre olan on günlük süre uygulanır. Aynı şekilde, hukuksal

nedenlerin bildirilmemesi (veya eksik/yanlış bildirilmesi) hâlinde de eksiklik yoktur: çünkü,

hâkim Türk kanunlarım kendiliğinden uygulamak zorundadır.

ANKARA ASLİYE HUKUK 93 ÜNCÜ MAHKEMESİNE

(Dosya Esas No:2009/478)

CEVAP VEREN

(DAVALI) : Bekir Batmış, Sanayi Çarşısı, Kaportacılar Yokuşu, No:41, İstanbul

VEKİLİ : Av.Ahmet Bilmiş, Adliye Karşısı, Hukukçular İşhaııı, Kat 18, No: 1801

İstanbul

DAVACI : Ahmet Haklı, Emek Mahallesi, 505 inci sokak, No:47, İstanbul

VEKİLİ : Av. Adalet Arar, Adliye Karşısı,

Hukukçular İşhanı, Kat 19/2 İstanbul

D.KONUSU : Davaya cevaplarımızın sunulması.

TEBELLÜĞ TARİHİ: 10 Ocak 2010

CEVAPLARIMIZ :

1) Mahkemeniz yetkisizdir; çünkü davacı ile müvekkilim arasında yapılan yetki

anlaşmasına göre, yetkili mahkeme Sivas mahkemeleri olup, somut olayda Ankara

mahkemelerinin yetkisi bulunmamaktadır.

87

2) Müvekkilim iddia edilen 17.000 lirayı 1 Ekim 2009 tarihinde posta ile

göndermiştir. Bu nedenle herhangi bir borcu kalmamıştır. Bu para, 10 Ekim 2009 tarihinde

davacının ikametgâhında karısına teslim edilmiştir.

Bu nedenle haksız açılan davanın reddi usulden ve esastan gerekir.

DELİLLER : PTT havalesine ilişkin makbuz, satış sözleşmesi, tanıklar ve diğer deliller.

HUKUKSAL NEDENLER: Borçlar Kanunu'nun ilgili hükümleri,

CEVAP SÜRESİ :İki haftadır.

İSTEM SONUCU : Yukarda anılan nedenlerle,

1) Mahkemenizin yetkisiz bulunması nedeniyle yetkisizliğine karar vermesi,

Mahkemenizin yetki itirazımızı kabul etmediği takdirde, davanın esasına giderek,

borcun ödenmiş olması nedeniyle davanın esastan reddine karar verilmesini vekâleten arz ve

talep edebim. 17 Ocak 2010

Davalı Vekili

EKİ:

- Onanmış vekâletname örneği

- PTT makbuzu,

-... TL posta pulu

- Anılan belgeler.

5.3. Replik Dilekçesi (Cevaba Cevap Dilekçesi)

Replik, dava dilekçesine karşı davalının verdiği cevaba (cevaba cevaba) karşılık,

davacının yanıtıdır.

: Ahmet Haklı, Emek Mahallesi 505 inci sokak, No:47, İstanbul: Av. Adalet Arar,

Adliye Karşısı, Hukukçular İşhanı, Kat 19/2 İstanbul

DAVALI _: Bekir Batmış, Sanayi Çarşısı,

Kaportacılar Yokuşu, No:41, İstanbul

VEKİLİ : Av. Ahmet Bilmiş, Adliye Karşısı,

Hukukçular İşhanı, Kat 18, No: 1801 Ankara

88

D.KONUSU : Davalının verdiği 17.01.2010 tarihli cevap dilekçesine

cevaplarımız (replik) hakkında dilekçe.

CEVABA CEVAPLARIMIZ: Davalının cevap dilekçesinde belirttiği hususlara sırayla

cevap veriyoruz:

1) Mahkemenizin yetkisiz olduğu ileri sürülüyorsa da, HUMK m.9'a göre

Mahkemeniz yetkilidir; bu nedenle yetki itirazı yerinde değildir.

2) Davalı taraf, alacağın zamanaşımına uğradığını ileri sürüyorsa da,

olayımızda zamanaşımı bir yıllık değil, beş yıllıktır. Çünkü...

3) ...

HUKUKSAL NEDENLER: HUMK, BK ve diğer yasal mevzuat.

DELİLLER : Hertürlü yasal delil.

CEVAP SÜRESİ : 10 gündür.

İSTEM SONUCU : Davalının itirazlarının yerinde olmaması nedeniyle reddine ve haklı

davamızın kabulüne karar verilmesi saygı ile arz ve talep olunur. 02/02/2010

Davacı Vekili

5.4. Düplik Dilekçesi(Davalının 2. Cevap Dilekçesi)

Düplik layihasının içeriği de dava dilekçesi gibi düzenlenir (bkz. Dava Dilekçesi

hakkındaki açıklamalara) ve düplik layihasında sözüedilen ve davalının davacı sayısından bir

fazla düzenlenmiş örneklerin düplik dilekçesine eklenerek verilmesi ve başka yerlerden

getirtilecek belge ve dosyalar için bunların bulunabilmesini sağlayıcı açıklamanın dilekçede

yapılması ve gerekli posta giderinin pul olarak verilmesi zorunludur. Bu zorunluluğa

uyulmaması veya eksik uyulması halinde, hakîm ilk oturumda istenen hususların on günlük

kesin süre içinde yerine getirilmesini veya eksikliğin giderilmesini davalı tarafa bildirir.

Düplik layihasında davalı, davacının vermiş olduğu replik dilekçesinde ileri sürdüğü

hususlara cevap verir. Davalı bunlara ek olarak cevap dilekçesinde yapmayı unuttuğu

savunmayı yapamaz; aksi takdirde savunmanın genişletilmesi ve/veya değiştirilmesi yasağı ile

karşı karşıya kalır

Düplik dilekçesi verme süresi, kural olarak on gün ise de, ışın niteliği itibariyle düplik

layihasının bu süre içinde düzenlenmesi zor veya olağanüstü (istisnai) nedenlerle mümkün

değilse, davalıya yeni bir süre verilebilir ve durum derhal davacıya bildirilir.

Örnek:

İSTANBUL ASLİYE HUKUK 93 ÜNCÜ MAHKEMESİNE,

89

(Dosya Esas No:2009/478)

İKİNCİ KEZ CEVAP (düplik)

VEREN/DAVALI : Bekir Batmış, Sanayi Çarşısı,

Kaportacılar Yokuşu, No:41, İstanbul

VEKİLİ : Av.Ahmet Bilmiş, Adliye Karşısı, Hukukçular İşhanı, Kat 18, No: 1801,

İstanbul

DAVACI : Ahmet Haklı, Emek Mahallesi, 505 inci sokak, No:47, İstanbul

VEKİLİ : Av. Adalet Arar, Adliye Karşısı, Hukukçular İşhanı, Kat 19/2, İstanbul

D.KONUSU : Davacının verdiği.... tarihli cevaba cevap (replik) dilekçesine karşı

cevaplarımızın (düplik dilekçemizin) sunulmasıdır.

CEVAPLARIMIZ : Davacının verdiği cevaba cevap dilekçesinde ileri sürdüğü

hususlara aynı sıra ile cevap veriyoruz:

1) Cevap dilekçemizde, Mahkemenizin yasalara göre yetkisiz olduğunu

belirtmiştik.

2) Davacı beş yıllık zamanaşımı söz konusu olduğunu belirtiyorsa da, Yargıtay'ın

ilişikte sunduğumuz yerleşik kararlarına ve yine ekte sunduğumuz öğretideki görüşlere göre,

burada bir yıllık zamanaşımı söz konusudur ve dava açıldığı tarihte zamanaşımı dolmuş

durumdadır.

HUKUKSAL NEDENLER: HMK, BK ve ilgili mevzuat.

DELİLLER : Hertürlü yasal delil

İSTEM SONUCU : Yukarıda anılan nedenlerle yersiz olarak açılan davanın reddine

karar verilmesini vekil olarak saygı ile arz ve talep ederim. (../../....)

Davalı Vekili

90

Uygulamalar

1. Bir nizasız kaza dilekçesi yazınız.

91

Uygulama Soruları

1. Dava dilekçesi ile cevap dilekçesini karşılaştırınız. Farklarını ortaya koyunuz.

92


Bu bölümde nizasız kaza yani çekişmesiz yargının da söz konusu olabildiğini ve hangi

durumlarda karşımıza çıktığını gördük. Ayrıca bir dava dilekçesine nasıl cevap yazılacağını,

cevaba cevabın ve ikinci cevabın nasıl yazılacağını öğrenmiş olduk.

93

Bölüm Soruları

1. Nizasız kaza nedir?

a) Dilekçe

b) Mahkeme

c) Çekişmesiz yargı

d) Çekişmeli yargı

e) Nizalı yargı

2. Aşağıdakilerden hangisi cevap dilekçesinde isteklerin belirtildiği bölümdür?

a) Netice-i talep

b) İmza

c) Metin

d) İsim

e) Hukuksal nedenler

3. Aşağıdakilerden hangisi çekişmesiz yargı örneği değildir?

a) Nüfus kütüğünün değiştirilmesi

b) Evlenmeye izin verilmesi

c) Kıymetli evrakın iptali

d) Mirasçılık belgesi verilmesi

e) Boşanma davası

4. Dava dilekçesine karşı davalının verdiği cevaba karşılık davacının verdiği yanıta ne ad

verilir?

a) Düplik dilekçesi

b) Islah dilekçesi

c) İtiraz dilekçesi

d) Cevap dilekçesi

e) Replik dilekçesi

5. Çekişmesiz yargı işlerine ait dilekçelerde başvurucu için aşağıdaki ifadelerden hangisinin

kullanılması daha uygundur?

a) KH

b) Davacı

c) İstem sahibi

d) Hasımsız

e) Davalı

6. Dosya esas numarası dava dilekçesinin hangi kısmına yazılır?

a) Mahkemenin adının sağına veya soluna

b) Mahkemenin adının üstüne sağ veya sol köşeye

c) Dilekçenin herhangi bir yerine

d) Mahkemenin adının altına sağ veya sol köşeye

94

e) Ad, soyad ve imza kısmının altına

7. Düplik dilekçesinin amacı nedir?

a) Davacının, davalının verdiği replik dilekçesine cevap vermesi.

b) Davalının, davacının verdiği replik dilekçesine cevap vermesi.

c) Davacının, davalının verdiği dava dilekçesine cevap vermesi.

d) Davalının, davacının verdiği dava dilekçesine cevap vermesi.

e) Davacının davalıya karşı dava açması.

8. Davalının cevap dilekçesinin istem sonucu kısmı kanunda nasıl belirtilmektedir?

a) Salt savunma

b) Kapalı savunma

c) Açık savunma

d) Belirsiz savunma

e) İade talebi

9. Aşağıdakilerden hangisi cevap dilekçesinde yer alacak adı soyad ve adresler arasında

değildir?

a) Davalının adı

b) Davalının soyadı

c) Davalı evli ise eşinin adı

d) Davalının adresi

e) Varsa davalı vekilinin adı

10. Davalı cevap dilekçesinde davalıya cevap için aşağıdaki sürelerden hangisini veremez?

a) 1 hafta

b) 2 hafta

c) 3 hafta

d) 4 hafta

e) 5 hafta

CEVAP ANAHTARI

C-A-E-D-C-D-B-C-C-A

95

6. CEZA DAVALARINA VE İCRA İFLAS HUKUKUNA İLİŞKİN

DİLEKÇELER

96


6. CEZA DAVALARINA VE İCRA İFLAS HUKUKUNA İLİŞKİN DİLEKÇELER

6.1. İlk Derece Ceza Mahkemeleri

6.1.1. Sulh Ceza Hakîmlikleri

6.1.2. Asliye Ceza Mahkemeleri

6.1.3. Ağır Ceza Mahkemeleri

6.2. Bölge Adliye Mahkemeleri

6.2.1. Ceza Dairelerinin Görevleri

6.3. Ceza Davalarına İlişkin Dilekçeler

6.4. İcra ve İflâs Hukukuna İlişkin Dilekçeler


1. Hakîm iddianame düzenlenmesini isteyebilir mi?

2. Sulh ceza hakîminin kararlarına itirazı bir sulh ceza hakîminin incelemesi

uygun mudur?

3. Alacaklı icra kararına rağmen alacağından vazgeçebilir mi?

97



edileceği veya

geliştirileceği

İddianame İddianamenin nasıl

hazırlanacağı hakkında bilgi

sahibi olmak

Okuyarak,

Ceza mahkemeleri Ceza mahkemelerinin

bugünkü yapısı hakkında

bilgi sahibi olmak

Okuyarak,

98

Anahtar Kavramlar

• İddianame

• Sulh Ceza Hakîmliği

• Asliye Ceza Mahkemesi

• Ağır Ceza Mahkemesi

• İstinaf

• İcra

• İflas

99

Giriş

Bu bölümde ceza mahkemelerine ve icra dairelerine yazılacak dilekçeler

incelenmektedir.

6.1. İlk Derece Ceza Mahkemeleri

Adli Mahkemeler Kanunu’nun 8. maddesi ceza mahkemeleri olarak Sulh Ceza

Hâkimlikleri, Asliye Ceza Mahkemelerini ve Ağır Ceza Mahkemeleri ile özel kanunlarla

kurulan diğer ceza mahkemelerini saymıştır. Ceza mahkemelerinin yargı çevresi, bulundukları

il merkezi ile ilçeler ve bunların adli yönden bağlı oldukları ilçelerin idari sınırı içindedir.

6.1.1. Sulh Ceza Hâkimlikleri

Kanunların ayrıca görevli kıldığı hâller saklı kalmak üzere, yürütülen soruşturmalarda

hâkim tarafından verilmesi gerekli kararları almak, işleri yapmak ve bunlara karşı yapılan

itirazları incelemek amacıyla sulh ceza hâkimliği kurulmuştur.

İş durumunun gerekli kıldığı yerlerde birden fazla sulh ceza hâkimliği kurulabilir. Bu

durumda sulh ceza hâkimlikleri numaralandırılır. Müstakilen sulh ceza hâkimliğinde

görevlendirilen hâkimler, adli yargı adalet komisyonlarınca başka mahkemelerde veya işlerde

görevlendirilemez.

Sulh ceza hâkimliğinde bir yazı işleri müdürü ile yeteri kadar personel bulunur.

Sulh ceza hâkimliği, her il merkezi ile bölgelerin coğrafi durumları ve iş yoğunluğu göz

önünde tutularak belirlenen ilçelerde Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunun olumlu görüşü

alınarak Adalet Bakanlığınca kurulur.

Sulh ceza hâkimliği bulundukları il veya ilçenin adı ile anılır.

Sulh ceza hâkimliğinin yargı çevresi, bulundukları il merkezi ve ilçeler ile bunlara adli

yönden bağlanan ilçelerin idari sınırlarıdır.

Ağır ceza mahkemeleri ile büyükşehir belediyesi bulunan illerde, büyükşehir belediyesi

sınırları içerisindeki il ve ilçenin adı ile anılan sulh ceza hâkimliğinin yargı çevresi, il veya ilçe

sınırlarına bakılmaksızın Adalet Bakanlığının önerisi üzerine Hâkimler ve Savcılar Yüksek

Kurulunca belirlenir.

Coğrafi durum ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak bir sulh ceza hâkimliğinin

kaldırılmasına veya yargı çevresinin değiştirilmesine, Adalet Bakanlığının önerisi üzerine

Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca karar verilir

6.1.2. Asliye Ceza Mahkemeleri

Asliye Hukuk Mahkemeleri gibi Asliye Ceza Mahkemeleri de genel yetkili

mahkemelerdir. Yani Sulh Ceza Hâkimlikleri ve Ağır Ceza Mahkemelerinin görevleri dışında

kalan dava ve işlere bakan tek hâkimli mahkemelerdir (5235 Sayılı Kanun 11. madde).

100

Her ilçede Asliye Ceza Mahkemesi vardır. Gerekli olan hallerde birden fazla Asliye

Ceza Mahkemeleri oluşturulabilir. Birden fazla olan Asliye Ceza Mahkemeleri daire olarak

isimlendirilir.

Bu daireler arasında “görev itibariyle yetki” bölüşümü yapılabilir. Daireler arası

isimlendirmeler, örneğin, İstanbul 1. Asliye Ceza Mahkemesi şeklinde yapılır. Asliye Ceza

Mahkemeleri tektir; ancak birden fazla daire olabilir. Bu tespitin önemi özellikle mahkemelerin

nakli ve hakîmin reddi gibi konular açısından bazı sorunlar doğurmaktadır. Konumuzu aşacağı

için bu hususa sadece değinmekle yetineceğiz.

6.1.3. Ağır Ceza Mahkemeleri

Ağır Ceza Mahkemeleri belirli tip suçlar ve cezaların ağırlığına göre yetkili olan ilk

derece mahkemeleridir.

Ağır Ceza Mahkemeleri şu davalara bakmaktadır;

Ağırlaştırılmış müebbet hapis, on yıldan fazla hapis cezalarını gerektiren suçlarla ilgili

davalar ve işlere ve Yeni Türk Ceza Kanunu’ndaki yağma (148. madde), irtikap (250. madde),

resmi belgede sahtecilik (204. madde), nitelikli dolandırıcılık (158. madde), hileli iflas (161.

madde) suçlarına bakmakla görevlidir. Yetki açısından Sulh Ceza Mahkemeleri ve Asliye Ceza

Mahkemelerinde daha farklı özellikler gösteren Ağır Ceza Mahkemeleri de ihtiyaca göre birden

fazla daireler biçiminde yapılandırılabilir. Bir de daha geniş yetkili olarak görevlendirilmiş olan

geniş yetkili Ağır Ceza Mahkemeleri Ceza Muhakemesi Kanunu 250. maddesinde de

gösterilmiş olan terör ve örgütlü suçlara bakar.

6.2. Bölge Adliye Mahkemeleri

Bölge Adliye Mahkemeleri ikinci derece yargılama ya da istinaf yargılaması yapan

mahkemeler olarak kurulmuş olup ancak henüz faaliyete geçememiştir.

İlk derece mahkemesi tarafından verilen hükmün maddi ve hukuksal açıdan bir başka

makam tarafından incelenmesine istinaf yargılaması denir.

İstinaf terim olarak yeniden başlamak demektir. Bidayet yani ilk derece mahkemelerince

verilen hükmün bir üst mahkemeye başvurularak feshinin istenebilmesidir. 2005 tarihinde

yürürlüğe giren 5235 sayılı yasa ile kurulmuştur. Kuruluş amacı Yargıtay’ın temyiz makamı

olarak yaptığı işlerin artışıdır. Örneğin 1970 yılında Yargıtay’a 183.365 dosya gelirken 2002

yılında toplam 564.770 dosya temyiz incelemesi için gelmiştir. İstinaf mahkemelerinin

kuruluşu ile birlikte ikili yargı sisteminden üçlü yargı sistemine geçilmiş oldu. İlk derece

mahkemelerince verilen kararlar istinaf ve temyiz kanun yollarıyla denetlenebilir hâle geldi.

Bölge Adliye Mahkemeleri istinaf kanun yolunu işlevsel hâle getirir. Bölge Adliye

Mahkemelerinin hukuk ve ceza daireleri vardır. Bölge adliye mahkemeleri bölgenin coğrafi

durumu ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak, Hakîmler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun

olumlu görüşü de alınarak Adalet Bakanlığı’nca kurulur (5235 Sayılı Kanun 25. madde).

101

Bölge Adliye Mahkemelerinin yargı çevrelerinin belirlenmesinde, değiştirilmesinde veya

bu mahkemelerin kaldırılmasında Adalet Bakanlığı’nın önerisi üzerine Hâkimler ve Savcılar

Kurulunca karar verilir. Alınan karar Resmi Gazetede yayınlanır.

Bölge Adliye Mahkemelerinin en az üç hukuk ve en az iki ceza dairesinden oluşması

öngörülmüştür. Gerektiğinde dairelerin sayısı Adalet Bakanlığı’nın önerisi üzerine Hakîmler

ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından arttırılabilir ya da azaltılabilir. Bölge adliye

mahkemelerinin kuruluşu ile hukuk kurallarının maddi olaya uygulanmasındaki hatalardan ayrı

olarak, maddi olayların tespit ve takdirindeki hatalar da incelenir. Örneğin, yeniden tanık

dinlenebilir, bilirkişi incelemeleri tekrarlanabilir. İş yoğunluğu nedeniyle Yargıtay’ın bu tür

incelemeler yapması olanaksız görüldüğünden bölge mahkemelerinin kurulması işlevsel

olmuştur. Yargıtay da kendi asli görevi olan kararların hukuka uygunluğunu denetleyen bir

makam ve içtihat mahkemesi niteliğini daha rahat gerçekleştirecektir.

Bölge Adliye Mahkemeleri, başkanlık, başkanlık kurulu, daireler, bölge adliye

mahkemesi, cumhuriyet başsavcılığı, bölge adliye mahkemesi adalet komisyonu ve

müdürlüklerden oluşur (5235 Sayılı Yasa, 26. madde). Bölge adliye Mahkemelerinde bir

Cumhuriyet Başsavcılığı bulunur. Ayrıca, Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlığında,

dairelerinde, Cumhuriyet Başsavcılığında ve adalet komisyonunda birer yazı işleri müdürlüğü;

Cumhuriyet Başsavcılığında ayrıca bir idari işler müdürlüğü ile ihtiyaç duyulan diğer

müdürlükler de kurulur (5235 Sayılı Kanun 32. madde).

Bölge adliye mahkemelerinin yapısı Yargıtay’a benzer. Ancak bölge adliye

mahkemelerinde görevli hakîm ve cumhuriyet savcıları 2802 sayılı Hakîm ve Savcılar

Kanunu’na tabidir, Yargıtay’da bulunan Yüksek Disiplin Kurulu’na benzer bir düzenlemeyi

içermezler.

Yargıtay’da yeni daire kurulması yasa ile gerçekleştirilirken, bölge adliye

mahkemelerinde bu yetki Hakîmler ve Savcılar Yüksek Kurulu’na verilmiştir.

İkinci derece yargı yeri olarak kurulan bölge adliye mahkemeleri ilk derece

mahkemelerince verilen kararlara karşı yapılan başvuruları inceler. Ayrıca hakîmler aleyhine

açılan tazminat davalarının da ilk derece yargı yeridir.

6.2.1. Ceza Dairelerinin Görevleri

1) Yargı çevresi içindeki adli yargı ilk derece ceza mahkemelerince verilen ve kesin

olmayan hüküm ve kararlara karşı yapılacak başvuruları inceleyip karara bağlamak (5235 sayılı

yasa 37. madde).

2) Yargı çevresi içinde bulunan adli yargı ilk derece ceza mahkemeleri arasındaki

yetki ve görev uyuşmazlıklarını çözmek.

3) Adli yargı ilk derece ceza mahkemeleri hakîmlerinin davayı görmeye hukuki ve

fiili engellerinin çıkması halinde, o davanın bölge adliye mahkemesi yargı çevresi içinde başka

102

bir adli yargı ilk derece ceza mahkemesine nakli hakkında karar vermek bölge adliye

mahkemesi ceza dairesinin görevidir.

Bölge adliye mahkemesi üyelerinin görevlerinin belirlenmesinde 2797 sayılı Yargıtay

Kanunu’nun 25. maddesinde yer alan hükümler uygulanır.

Bu açıklamalar göz önünde tutulduğunda bölge adliye mahkemelerinin kurulması ile

ortaya çıkan değişiklikleri adli yargı açısından şu şekilde sıralatabiliriz;

- Bölge adliye mahkemelerinin hukuk sistemine yaptığı en önemli katkı maddi

olayları yeniden değerlendirerek, gerçeğin ortaya çıkması ve adli hataların en aza indirilmesini

sağlamaktır. Bu aynı zamanda adil yargılanma hakkının daha etkin bir biçimde

gerçekleşmesidir.

- Bölge adliye mahkemelerine getirilen en önemli eleştiri ise zaten uzun süren

yargılamayı daha da uzatacağıdır. Ancak Yargıtay’da geçen süre ile karar düzeltmeye ilişkin

prosedür bölge adliye mahkemelerinin olmaması hâlinde daha uzun bir süreci alır. Başarılı bir

bölge adliye mahkemesi yargılaması temyiz aşamasına gitmeden davanın çözümlenmesini

sağlayacak sürecin daha da kısalmasına yol açabilir. Ayrıca temyize başvurulsa bile dava

dosyası tam olarak teşekkül ettirilmiş olduğu için Yargıtay’ın işleri de kolaylaşacaktır.

- Usul ekonomisi açısından da bölge adliye mahkemelerinin varlığı bir sorun

yaratmaz; temel ilke aynen geçerlidir.

Bölge adliye mahkemelerinin kurulmasıyla dünyada yaygın bir şekilde uygulanan bir

sistem ülkemize de gelmesi konusunda önemli adımlar atılmış oldu.

6.3. Ceza Davalarına İlişkin Dilekçeler

Ceza yargılaması denince, akla kamu davası gelir ve kamu davasını savcı bir iddianame

ile açar. Öte yandan ceza yargılamasında kendiliğinden araştırma ilkesi vardır. Bu sebeple ceza

davalarına ilişkin dilekçelerin eksik olmasının, medeni yargılamanın aksine herhangi bir

yaptırımı, ilke olarak bulunmamaktadır.

Yeni Ceza Muhakemesi Kanunumuz, eski kanun zamanında mevcut bulunan kişisel

(şahsî) dava müessesesini kaldırmıştır.

Örnekler:

MİDYAT AĞIR CEZA MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA

(Dosya Esas no: 2010/....)

MÜDAHALE (KATILMA) T ALEBİNDE B ULUNAN: M

VEKİLİ : V

103

SANIK : S

SUÇ : Kasten adam öldürmek.

D.KONUSU : Davaya müdahilliğimize karar verilmesi

talebidir.

İSTEM NEDENLERİ:

1) Müvekkil, maktulün eşi olup, yukarıda dosya nosu yazılı davada suçtan zarar görmüş

bulunmaktadır.

2) Suçtan zarar görmüş olması nedeniyle müvekkilimin davaya müdahil olarak

katılmasına, özel hukuka ilişkin haklanan saklı tutulmasına karar verilmesini talep etme gereği

doğmuştur.

İSTEM SONUCU : Yukarıda belirtilen nedenlerle davaya müdahil olarak

katılmamıza karar verilmesini saygıyla bilvekale dileriz.

Müdahil Vekili

EKİ: Onanmış vekâletname örneği.

***

Örnekte de görüldüğü üzere . İşlenmiş suçtan dolayı açılan ceza davasına katılma hakkı

olan kişinin ceza muhakemesindeki terminolojik adlandırılması, “suçtan zarar

gören”dir.

T.C.

C. BAŞSAVCILIĞI

Sayı:

Hazırlık No:

Esas No :

İddianame No:

İDDİANAME

CEZA MAHKEMESİNE, DAVACI

:

MÜŞTEKİ :

104

SANIK :

SUÇ :

SUÇ TARİHİ :

TUTUKLAMA TARİHİ:

DELİLLER :

UYGULANACAK KANUNMADDESİ :

OLAY :

C. Savcısı

***

SİNCAN CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA,

ŞİKÂYETÇİ : M

VEKİLİ : V

SANIK : S

SUÇ : Sahte senet tanzim etmek.

SUÇ TARİHİ : 2/2/2010

D.KONUSU : Kamu davası açılması

OLAYLAR : 1) İnşaat taşeronluğu yapmakta olan sanığın gazeteye verdiği eleman

alınacağı ilânı üzerine müvekkil işe girmek için 6 ay önce sanığa müracaat etmiş ve büro

elemanı olarak işe alınmıştır.

2) Müvekkil çalıştığı süre içerisinde sanığın ara sıra ödeme güçlüğü içerisine

düştüğünü ve bu dönemlerde bankadan müşteri senedi kırdırmak suretiyle kredi aldığını

gözlemiştir. Ancak sanığın bankaya müşteri senedi kırdırırken arada sırada, borçlunun isim

adres ve imzaları da dahil olmak üzere kendi tanzim ettiği senetleri de müşteri senedi imiş gibi

bankaya teminat olarak verdiğini fark etmiştir.

3) Sanığın son zamanlarda işleri iyice kötüye gitmiş, sonuçta evindeki ve

işyerindeki tüm mallar, haczedilmiştir. Bunun üzerine sanık işlerinin kötüye gittiği gerekçesi

ile on beş gün önce müvekkili işten çıkarmıştır.

105

4) Müvekkil işten çıkarıldıktan bir hafta sonra, müvekkilin ev adresine .... Bankası

.... şubesinden ekte sunduğum banka ihbarnamesi gelmiştir, ihbarnameye göre müvekkilim 8bin

(sekiz bin) TL borçlu görünmektedir. Bunun üzerine müvekkilim bankaya gidip araştırma

yapmış ve sanığın müvekkilin imzasını taklit ederek adına senet düzenleyip imzasını taklit

ederek bankaya kırdırdığını öğrenmiştir. Bunun üzerine sanıkla irtibat kurmaya çalışan

müvekkilin çabaları boşa gitmiş sanıkla bir irtibat kuramamıştır.

İSTEM SONUCU: Yukarıda izah olunan nedenlerle sanık hakkında gerekli

kovuşturmanın yapılmasını, henüz bankada olup, vadesi gelmemiş senetler üzerinde bilirkişi

tetkikatı yaptırılmasını ve sanığın cezalandırılması için kamu davası açılmasını, saygıyla

bilvekale dilerim.

Şikâyetçi Vekili

EKİ: Onanmış vekâletname örneği.

***

BAŞKALE ASLİYE CEZA MAHKEMESİNE

(Dosya Esas no. 2009/4321)

ESKİ hâle GETİRME İSTEYEN/DAVALI: A DAVACI

:K.H.

SUÇ : ...

D.KONUSU .: CMK m.40 vd. hükümlerine göre eski hâle getirme istemidir.

ESKİ hâle GETİRME NEDENLERİ

1) Yukarda anılan dosyada sanık olarak 1/2/2009 tarihinde savunmamın alınması için

10/1/2010 günlü duruşmada karar alınmıştır.

2) Mahkemenizin belirttiği 1/2/2010 günündeki duruşmada savunmam için hazır

bulunamadım. Çünkü 29/1/2010 günü çığ düşmesi nedeniyle, köyümüzün yolu kapandı.

Karayolları ekibinin çalışmaları sonucunda nihayet dün (25/2/2010 tarihinde) yol ulaşıma

açılabildi.

Buna ilişkin olarak, Köy Muhtarlığından ve Karayollarından aldığım belgeler eklidir.

İSTEM SONUCU : Mazeretimin kabulü ile, eski hâle getirme istemim çerçevesinde

işlem yapılarak, savunmam için yeni bir gün tayinini saygılarımla talep ederim.

Davalı

106

EKİ:

***

SARIKAMIŞ ASLİYE CEZA MAHKEMESİ'NE GÖNDERİLMEK ÜZERE

EDREMİT ASLİYE CEZA MAHKEMESİNE

DOSYA NO : 2010/1134

SANIK : A

DAVACI : K.H.

SUÇ :Yukarda belirttiğim dosya sanığı olduğumu, hakkımda kamu davası açılmış

olduğunu, tarafıma gönderilen davetiyeden öğrendim.

İlişikte sunduğum belgeden ve hazırlık soruşturmasında verdiği ifadeden de görüleceği

üzere, Sarıkamış'ta görev yapmaktayım. Fakat eşim rahatsız olduğu için geçici olarak

Edremit'te bulunuyorum.

Mevsimin kış olması, Edremit'in Sarıkamış'a uzaklığı eşimin (ekte sunduğum rapordan

da görülen) hastalığı nedeniyle, davetiyede belirtilen günde Mahkemenize gelebilmemin

olanaksızlığı ortadadır. Bu yüzden, ifademin Edremit Asliye Ceza Mahkemesi eliyle alınmasını

talep etmekteyim.

Talebimin kabulüne karar verilerek, ifademin alınması için gerekli işlemlerin

yapılmasını saygılarımla sunarım.

Sanık

AĞIR CEZA MAHKEMESİ'ne sunulmak üzere

ANKARA CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA,

SUNAN (DAVACI) : A

VEKİLİ : V

KARŞI TARAF (DAVALI) :B

VEKİLİ :Z

D.KONUSU : 12 Şubat 2010 tarihli ara karar gereğince delillerin sunulmasına ilişkin

dilekçedir.

DELİLLERİMİZ : 1) Dava konusu olaya karışmış olan her iki aracın trafik

107

kayıtlarının noter tasdikli örnekleri

2) Trafik kaza raporu,

3) Trafik bilirkişi raporu,

4) Davalıya ait alkol raporu,

5) Suşehri Asliye Ceza Mahkemesi'nin 2009/729 esas sayılı ceza dosyası,

6) Tanıklar:

- İsim Adres

- İsim Adres

- İsim Adres

Tanıklar, Davalının tek yönlü yolu ters yönden alkollü vaziyette ve çok süratli olarak

giriş yapıp, fren yapmaksızın müvekkilin kullandığı otoya çarpıp, çarpışma sonrası kaçtığı

hususlarında ve esasa ilişkin sair hususlarda tanıklık edeceklerdir.

2) Keşif, bilirkişi ve sair deliller.

Saygıyla sunulur.

Davacı vekili

***

6.4. İcra ve İflâs Hukukuna İlişkin Dilekçeler

İcra ve iflâs hukuku uygulamasında da bir kısmı dava dilekçesi, bir kısmı da diğer

konularda olmak üzere çok sayıda dilekçe yazılmaktadır.

Dava dilekçelerinin şekli bakımından İcra ve İflâs Kanununda, Hukuk Muhakemeleri

Kanunundan farklı bir düzenleme yer almamaktadır. Bu sebeple, icra ve iflâs hukukundaki

davalar bakımından yukarda (B) hukuk davaları için yapılan açıklamalar burası için de

geçerlidir.

CEYLANPINAR İCRA MAHKEMESİNE,

DAVACI (ÜÇÜNCÜ KİŞİ): Ü

DAVALI (ALACAKLI): A

108

D.KONUSU : Borçlu elinde A'nın haczettirmiş olduğu ve mülkiyeti bana ait olan video

üzerindeki haczin kaldırılmasına ilişkin istihkak davasıdır.

OLAYLAR :

1) Ben, borçlu B'nin yakın bir arkadaşıyım.

Sahibi olduğum (ki, fatura ilişiktedir) videoyu, borçlu B, oğlunun sünnetinde çekilen

filmleri seyretmek amacıyla ariyet olarak benden istemişti ve ben de vermiştim.

2) Daha sonra bu videonun B'nin bir borcu nedeniyle B'nin evinde haczedildiğini

öğrendim. Bunun üzerine, icra dairesine (dosya ııo:2009/3426) bir dilekçe ile başvurarak, video

üzerindeki haczin kaldırılmasını ettim.

3) İstihkak iddiama alacaklı itiraz ettiği için İİK m.97 uyarınca dosya

Hâkimliğinize geldi. Hâkimliğiniz, maalesef yeterince inceleme yapmadan istihkak iddiamı

reddetmiştir.

4) Bu ret kararının tefhiminden itibaren 7 günlük süre içinde istihkak davamı

açıyorum.

HUKUKSAL NEDENLERİ: İİK m.97

DELİLLER : Fatura, tanık ve diğer yasal deliller.

İSTEM SONUCU : istihkak davamın kabulü ile video üzerindeki haczin kaldırılarak

videonun tarafıma iadesine ve davalı alacaklının tazminata mahkum edilmesine karar

verilmesini saygı ile arz ve talep ederim.

Davacı

İcra ve iflâs hukukunda davalar dışında, itiraz ve şikâyet gibi icra iflâs hukukuna has

bazı müesseseler ile diğer talepler de vardır. Bunlar, ilke olarak belli yasal biçimlere tâbi

değildir.

Örnekler:

BURSA İCRA MÜDÜRLÜĞÜNE,


BORCA İTİRAZ EDEN: B

VEKİLİ : V

KARŞI TARAF (ALACAKLI) : A

109

VEKİLİ : Z

D.KONUSU : Borca itirazlarımızdır.

İTİRAZ NEDENLERİ: 1) Yukarıda dosya nosu yazılı takipte ödeme emrini 16.1.2010

günü tebellüğ etmiş bulunuyoruz.

2) Takip konusu belge ile ilgili borç muhtelif tarihlerde alacaklıya ödenmiştir. En

son ödeme çek ile yapılmıştır. Bu ödemeler ile ilgili belge ilişiktedir.

3) Takibe konu edilen borç aynı zamanda zamanaşımına uğramıştır. Bu yönden de

takibe itiraz ediyoruz.

SONUÇ : Borcun ödenmiş olması ve ayrıca zamanaşımına uğramış bulunması nedeni

ile borca itirazlarımızı saygıyla sunarız.

Avukat

EKİ: Onanmış vekâletname örneği. ***

ELAZIĞ İCRA MAHKEMESİNE,

İTİRAZIN MUVAKKATEN KALDIRILMASINI

İSTEYEN (ALACAKLI): Kemal Bozayı, Çankaya Caddesi, No: 1234, Çankaya-

Ankara

VEKİLİ : Av. Edip Kebanlılar, Hükümet Caddesi No:456/l, Elazığ KARSİ TARAF

(BORÇLU): Mustafa Gülbahar, GMK Bulvarı No:3344/67, Demirtepe-Ankara D.KONUSU :

Borçlunun yaptığı imzaya itirazın kaldırılması talebidir.

OLAYLAR : Müvekkilim Kemal Bozayı ile borçlu Mustafa

Gülbahar arasında yapılan ve Ankara 80 inci Noterliği tarafından da tasdik edilen bir

anlaşmaya göre, Kemal Bozayı'ya satılıp teslim edilen Mercedes marka otomobil karşılığında

80.000 lira ödenecektir. Bu borç ödenmemiştir. Bu nedenle borçluya karşı yapılan takibe borçlu

itiraz etmiş ve imzasını inkâr etmiştir. Oysa, relerden tasdikli bir senet altındaki imzanın inkârı

mümkün değildir. Nitekim İİK m.68a, 1 hükmü de açıkça «hususi bir senet»ten söz etmektedir.

Yapılan imza inkârı yersizdir; bu yüzden itirazının kaldırılması gerekir.

İSTEM SONUCU : Yukarda anılan nedenlerle, borçlunun itirazının kaldırılmasına ve

borçlunun %40 tazminat ödemesine karar verilmesini vekil olarak arz ve talep ederim.

Alacaklı vekili Av.Edip Kahraman

EKİ:

Onanmış vekâletname örneği,

110

Anlaşma metni,

-... TL posta pulu

***

İZMİR İCRA MAHKEMESİNE

ŞİKÂYETÇİ : A

SANIK : B

SUÇ : Taahhüdü ihlâl

OLAYLAR : Borçlu, borcunu ödemek üzere, tarihli taahhütnamesinde, ...'yi

vaadetmişse de, bunları yerine getirmemiştir. Bu nedenle cezalandırılmasını istiyoruz.

HUKUKSAL NEDENLER: İİK m.340

DELİLLER : İcra dosyası

İSTEM SONUCU : Yukarda açıklanan nedenlerle, sanığın suç oluşturan eylemi

nedeniyle cezalandırılmasını arz ve talep ederiz.

Şikâyetçi

***

YUNAK İCRA MAHKEMESİNE,

İCRA MÜDÜRLÜĞÜ: Yunak

DOSYA NO : 2010/...

İTİRAZIN KALDIRILMASINI İSTEYEN (DAVACI): A

VEKİLİ : V

KARSI TARAF (BORÇLU): B

D.KONUSU : Borca ilişkin itirazın kaldırılması talebidir.

OLAYLAR :

1) Borçlu aleyhine yukarıda nosu belirtilen dosya ile yapmış olduğumuz ilamsız takipte

borçlu, borcu ödediğini iddia ederek itirazda bulunmuştur.

2) Borçlu itiraz dilekçesinde borcu ödediğine dair tanıklarının mevcut olduğunu beyan

etmektedir. Tanık dinletilmesin muvafakat etmiyor, itirazın kaldırılmasını talep ediyoruz.

HUKUKSAL NEDENLER: İİK, HMK, sair mevzuat.

111

DELİLLER : İcra dosyası, satış senedi sair deliller.

İSTEM SONUCU : Yukarıda belirtilen nedenlerle itirazın kaldırılmasına, takibin

devamına, borçlunun %40 tazminat ödemesine, yargılama giderleri ile ücreti vekâletin borçluya

yükletilmesine karar verilmesini saygıyla bilvekale talep ederim.

Alacaklı Vekili

EKİ:

- Onanmış vekâletname örneği.

***

İSLAHİYE İCRA MAHKEMESİNE,

KONKORDATO MÜHLETİ İSTEYEN :B

VEKİLİ : V

D.KONUSU : Konkordato mühleti verilmesi istemidir.

OLAYLAR : 1) Müvekkilim, .... yıldan bu yana, ... adresinde ayakkabıcılıkla

uğraşmaktadır. Kendisi herkesin saygı ve güvenini kazanmış bir esnaftır.

2- Ancak, ülkemizin son yıllarda yaşadığı ekonomik kriz nedeniyle işlerinde aksamalar

ortaya çıkmıştır. Enflasyon yüzdesinin yüksekliği karşısında, sattığı mallara o oranda zam

yapamamış ve ancak, aldığı malların maliyeti ise devamlı olarak yükselegelmiştir.

2- Müvekkilim bütün dürüstlüğüne ve protesto olmamak için gösterdiği bütün gayretlere

rağmen, borçlarını zamanında tam olarak ödeyemez duruma düşmüştür.

2- Bu arada yaptığı bazı yatırımların yakında semere almasını da düşünerek, alacaklıları

ile konkordatoya girmek istemektedir.

2- Müvekkilimin konkordato önerisi şöyledir: Faizsiz ve bir yılı ödemesiz olarak, 2010

yılı başında %30, 2011 yılı başında %50 ve 2012 yılı başında %80. Görüldüğü gibi, müvekkilim

borcunun % 100'ünden fazlasını üç yıl içinde ödemeye hazırdır.

2- Ekli olarak sunduğumuz defter kayıtlarından görüleceği üzere, bütün işlemler usule

ve yasaya uygun tutulmuştur.

HUKUKSAL NEDENLER: İİK

DELİLLER : Muhasebe kayıtları, bilirkişi ve diğer deliller.

112

İSTEM SONUCU : Yukarda belirtilen nedenlerle konkordato mühleti istemimizin

kabulü ile konkordato mühleti verilmesi saygı ile arzye talep olunur.

Borçlu Vekili

EKİ:

I) Konkordato projesi (konkordato ile borcun nasıl, hangi koşullarla ödeneceği)

II) Bilanço (aktif ve pasif durumu)

III) Defterlerin durumu

IV) Alacak ve borç listesi

***

TAVŞANLI İCRA MAHKEMESİNE, (Dosya Esas no. 2010/....)

İTİRAZ EDEN

(ALACAKLI) : A

KARSI TARAF : B

D.KONUSU : Konkordato mühleti verilmesi kararına itiraz.

OLAYLAR : Borçlu B'den TL alacaklıyım.

Yapılan ilândan öğrendiğim kadarı ile, B'ye üç aylık konkordato mühleti verilmiş

bulunmaktadır.

Madencilikle uğraşan B, alacaklılarını zarara uğratmak amacı taşıyan bir kişidir.

Bilebildiğimiz kadarı ile işlettiği maden ocağı kendisine çok büyük servetler kazandırmıştır.

Ancak, sattığı kömürleri defter kayıtlarında göstermeyerek elde ettiği kârı, Alanya'da karısı

adına yaptırdığı büyük turistik tesislere yatırmaktadır. Buna ilişkin delillerimiz vardır.

Bu nedenle, verilen konkordato mühleti kararına itiraz ediyorum.

HUKUKSAL NEDENLER: İİK m.288

DELİLLER : Konkordato dosyası, Alanya Tapu

Müdürlüğündeki kayıtlar, faturasız satışlarla ilgili sözleşme fotokopileri, tanık, bilirkişi

ve diğer deliller.

113

İSTEM SONUCU : Yukarda açıklanan nedenlerle borçlu B hakkında verilen

konkordato mühleti kararının kaldırılmasını saygı ile arz ve talep ederim.20.2.2015.

Alacaklı

***

KADİRLİ İCRA MÜDÜRLÜĞÜNE,


Aleyhime yapılan icra takibi sebebiyle tarafımdan istenilen borca yetecek kadar mal

beyanında bulunmaktayım:

I) 12 adet Cumhuriyet altını (4.800 TL)

II) 1 adet Bünyan Halısı (8.000 TL)

III) 1 adet video (500 TL)

IV) Ayrıca, ben devlet memuruyum ve ayda 800 TL ücret almaktayım.

Çalıştığım kurum şudur:

Borçlu

***

İFLÂS DAİRESİ MÜDÜRLÜĞÜNE

Müflis ....'dan, .... TL alacaklıyım. Alacağıma ilişkin belge ekte sunulmuştur.

Alacağımın kabul edilerek tasfiye sonunda alacağımın ödenmesini saygılarımla

dilerim.10.10.2010

Alacaklı

EKİ: Belge

114

Uygulamalar

1. İddianamenin kabulünü hakîmin denetimine vermenin sonuçları ne olabilir?

115

Uygulama Soruları

1. İstinafın yargının işleyişine etkisi ne şekilde olacaktır?

116


Bu bölümde ceza mahkemelerinin yapısını ve ceza yargısında karşılaşılan dilekçeleri en

başta iddianame olmak üzere öğrenmiş olduk. Ayrıca icra iflas hukukuna ilişkin dilekçe

örnekleri de görmüş olduk.

117

Bölüm Soruları

1. İstinaf nedir?

a) Dilekçe

b) Ceza mahkemesi

c) Hukuk mahkemesi

d) Bölge adliye mahkemesi

e) Nizalı yargı

2. İcra takibi talebini aşağıdakilerden hangisi yapar?

a) Alacaklı

b) Borçlu

c) Borçlu vekili

d) İcra müdürü

e) İcra memuru

3. Sıra cetvelinin ve ikinci alacaklılar toplantısının ilanında metnin sonundaki tarihten sonra

aşağıdakilerden hangisi gelir?

a)Müflisin adı soyadı

b) Dosya no

c) Müflisin adresi

d) İflas müdürü mühür ve imzası

e) İflas dairesi

4. Aşağıdaki suçlardan hangisi ağır ceza mahkemesinin görev alanına girmemektedir?

118

a) Yağma

b) Nitelikli dolandırıcılık

c) Hileli iflas

d) Güveni kötüye kullanma

e) Resmi belgede sahtecilik

5. Adi kiraya ve hasılat kiralarına ait takipte ödeme emrinde aşağıdakilerden hangisi bulunmaz?

a) İcra müdürü mühür ve imzası

b) Rehnedilenlerin ne olduğu

c) İcra dairesinin adı

d) Sözleşme ve tarihi

e) Borçlunun adı soyadı ve adresi

6. Aşağıdakilerden hangisi ceza mahkemeleri arasında sayılmaz?

a) Sulh ceza mahkemeleri

b) Sulh ceza hakîmlikleri

c) Asliye ceza mahkemeleri

d) Ağır ceza mahkemeleri

e) Özel kanunlarla kurulan ceza mahkemeleri

7. Bölge adliye mahkemelerinin yapısına ilişkin aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

a) En az 3 hukuk ve en az 3 ceza dairesinden oluşur.

b) En az 4 hukuk ve en az 2 ceza dairesinden oluşur.

119

c) En az 3 hukuk ve en az 2 ceza dairesinden oluşur.

d) En çok 3 hukuk ve en az 2 ceza dairesinden oluşur.

e) En az 3 hukuk ve en çok 2 ceza dairesinden oluşur.

8. Sulh ceza hakîmliklerinin adlandırılmasına ilişkin aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

a) Vazife yapan hakîmin adı ile anılır.

b) Bir önceki adli yılda gördüğü dava sayısı ile anılır.

c) Bulundukları il veya ilçenin adı ile anılır.

d) Bir yer adı almaksızın sadece numaralar ile anılır.

e) Bağlı bulunduğu yargı çevresindeki bölge adliye mahkemesinin adı ile anılır. (C)

9. Asliye ceza mahkemesine ilişkin verilen bilgilerden hangisi yanlıştır?

a) Her ilçede asliye ceza mahkemesi bulunur.

b) Gerekli olan hallerde birden fazla kurulabilir.

c) Birden fazla olan asliye ceza mahkemeleri daire olarak isimlendirilir.

d) Bu daireler arasında görev itibariyle yetki bölüşümü yapılabilir.

e) Bu daireler arasında yetki itibariyle yetki bölüşümü yapılabilir.

10. Bölge adliye mahkemelerindeki ceza dairelerinin görevleri bakımından hangisi yanlıştır?

a) Yargı çevresi içinde bulunan idare mahkemesinin verdiği cezai hükümlere karşı yapılacak

başvuruları incelemek.

b) Yargı çevresi içindeki adli yargı ilk derece ceza mahkemelerince verilen ve kesin olmayan

hükümlere karşı yapılacak başvuruları inceleyip karara bağlamak.

120

c) Yargı çevresi içinde bulunan adli yargı ilk derece ceza mahkemeleri arasındaki yetki ve görev

uyuşmazlıklarını çözmek.

d) Adli yargı ilk derece ceza mahkemeleri hakîmlerinin davayı görmeye hukuki ve fiili

engellerinin çıkması halinde, o davanın bölge adliye mahkemesi yargı çevresi içinde başka bir

adli yargı ilk derece ceza mahkemesine nakli hakkında karar vermek.

e) Yargı çevresi içindeki adli yargı ilk derece ceza mahkemelerince verilen ve kesin olmayan

kararlara karşı yapılacak başvuruları inceleyip karara bağlamak.

CEVAP ANAHTARI

D-A-D-D-B-A-C-C-E-A

121

7. İDARÎ YARGIYA İLİŞKİN DİLEKÇELER

122


7. İDARÎ YARGIYA İLİŞKİN DİLEKÇELER

7.1. İdari Davalar

7.2. İlk Derece İdare Mahkemeleri

7.2.1. İdare Mahkemesi

7.2.2. Vergi Mahkemeleri

7.3. Üst Derece Mahkemeleri

7.3.1. Bölge İdare Mahkemesi

7.4. Danıştay

7.4.1. Görevleri

7.4.2. Kuruluşu

7.5. İdari Davalar


1. Aldığınız not ile ilgili hangi yargı yoluna başvurabilirsiniz?

123

2. Danıştay kanunu iptal edebilir mi?

124




İdari mahkemeler İdari mahkemelerin neler

olduğunun öğrenilmesi

Okuyarak,

İdari davalar İdari davalar nelerdir ve nasıl

açılır öğrenilir

Okuyarak,

125

Anahtar Kavramlar

• İdari yargı

• İdare mahkemesi

• Bölge idare mahkemesi

• Danıştay

126

Giriş

Bu bölümde öncelikle idari yargıyı tanıyacağız. İdari yargıda yer alan mahkemeler ilk

dereceden başlayıp Danıştaya kadar incelenecektir. Bu yargı kolunda yer alan dava türleri

görülecektir.

7.1. İdari Davalar

İdarenin, idari işlem ve eylemlerinden ve kamusal faaliyetlerinden doğan uyuşmazlıkları

çözme amacı taşıyan yargı kolu şeklinde tanımlanabilecek idari yargı, hukuk devletinin en

önemli unsurlarından biridir. Nitekim 1982 Anayasası da 125. maddesinde “İdarenin her türlü

eylem ve işlemine karşı yargı yolu açıktır.” demek suretiyle idari yargının hukuk devleti

açısından taşıdığı önemi belirtmiştir.

Hukuk devleti ilkesinin doğal bir uzantısı olduğundan idari yargı, kişilerin temel hak ve

özgürlüklerinin idare karşısında korunmasını sağlar. Kişilere göre çok daha güçlü bir konumda

bulunduğu için idarenin işlem ve eylemlerinin hukuka uygunluğunun denetlenmesi önemlidir.

Bu öneminden dolayı idari yargının tabi olduğu ilke ve kuralların, adli yargıdan farklı olması

gerekir. İşte bu ihtiyaç göz önünde bulundurularak bizim hukukumuzda da idari yargı ayrı bir

yargı kolu şeklinde kurulmuştur.

Bizim yargı sistemimiz açısından idari yargı öncelikle genel idari yargı ve askeri idari

yargı olmak üzere ikiye ayrılır. Fakat bu derste sadece genel idari yargı ele alınacak, askeri idari

yargı, askeri yargı başlığı altında incelenecektir.

İdari yargı kendi içerisindeyse ilk derece mahkemeleri olarak idare ve vergi

mahkemeleri, ikinci derece mahkemesi olarak Bölge İdare Mahkemesi ve nihayet temyiz merci

olarak da Danıştaydan oluşur. Aşağıda sırasıyla idare ve vergi mahkemeleri, Bölge İdare

Mahkemesi ve Danıştay anlatılacaktır.

7.2. İlk Derece İdare Mahkemeleri

İdari yargı içerisinde yer alan ilk derece mahkemeleri idare mahkemeleriyle vergi

mahkemeleridir. Şimdi sırasıyla bunları görelim.

7.2.1. İdare Mahkemesi

İdari yargının kuruluşu ve işleyişini, 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare

Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun düzenler. Bu

kanuna göre idare mahkemesi, idari yargı içerisinde yer alan genel görevli ilk derece

mahkemesidir. Yani kanunlarda başka yargı yerlerinin görevli olduğu açıkça belirtilmemişse

iptal ve tam yargı davalarına idare mahkemeleri bakar:

“İdare mahkemeleri, vergi mahkemelerinin görevine giren davalarla ilk derecede

Danıştay’da çözümlenecek olanlar dışındaki:

a) İptal davalarını,

127

b) Tam yargı davalarını,

c) Kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan idari

sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davaları (Tahkim

yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç)

çözümler.” (2576 Sayılı Kanun mad. 4)

İdare mahkemeleri, Adalet Bakanlığı tarafından İçişleri ve Maliye Bakanlıklarının

görüşleri alınarak bölgelerin coğrafi durumları ve iş hacmi göz önünde bulundurularak kurulur.

İdare mahkemelerinin kaldırılmasına veya yargı çevrelerinin değiştirilmesineyse İçişleri,

Maliye Bakanlıkları ile Gümrük ve Tekel Bakanlığının görüşleri alınarak, Adalet Bakanlığının

önerisi üzerine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca karar verilir.

İdare mahkemelerinde birer başkan ile yeteri kadar üye bulunur. Mahkeme kurulları,

başkan ile iki üyeden oluşur. Başkanın yokluğundaysa kıdemli üye başkana vekalet eder.

İdare mahkemesi başkan ve üyeleri hakîm statüsündedir, dolayısıyla adli yargı

hakîmleriyle aynı hukuki statüye sahiplerdir. Yani bağımsızdırlar ve teminatları vardır.

Hakîmler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından göreve getirilirler ve özlük işleri hakkında

karar verilir.

İdare mahkemesi kural olarak kurul hâlinde toplanır, kararlarını ise oy çokluğuyla alır.

Fakat dava konusu 6820 Türk Lirasını geçmeyen tam yargı davalarıyla iptal davalarına tek

hakîm bakar.

Yukarıda da belirtildiği gibi İdare Mahkemeleri bir başkan ve yeteri kadar üyeden

oluşur. 2576 sayılı kanuna göre idare mahkemesi başkanının görevleri şunlardır:

“Mahkeme başkanları;

a) Görüşme ve duruşmaları yönetirler, düşünce ve görüşlerini bildirirler, oylarını

verirler. Mahkemelerinde görevli bulunanların görevlerine devamlarını, düzenli çalışmalarını,

mahkeme işlerinin verimli bir şekilde yürütülmesini sağlarlar.

b) Her takvim yılı sonunda, mahkemelerindeki işlerin durumu ve bunların

yürütülmesinde aksaklıklar varsa sebepleri hakkında bölge idare mahkemesi başkanlığına bir

rapor verirler ve alınmasını lüzumlu gördükleri tedbirleri bildirirler.

c) Diğer kanunlarla verilen görevleri yaparlar.” (2576 Sayılı Kanun mad. 10)

Aynı kanun İdare Mahkemesi üyelerinin görevlerini ise şöyle düzenlemiştir:

“Üyeler, bulundukları mahkemelerde başkanlar tarafından kendilerine verilen dosyaları

geciktirmeden inceleyerek mahkeme kuruluna gerekli açıklamaları yaparlar, düşünce ve

görüşlerini bildirirler, oylarını verirler, kararları yazarlar ve mahkeme ile ilgili olmak üzere

kendilerine başkan tarafından verilen diğer işleri görürler.” (2576 sayılı kanun mad. 11)

128

İdare Mahkemesinde hangi tür davaların açılacağı ve idari yargı yetkisinin sınırlarının

ne olduğuysa 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununda düzenlenmiştir. Buna gore idare

mahkemesinde açılabilecek dava türleri şunlardır:

“a) İdarî işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve maksat yönlerinden biri ile

hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl edilenler tarafından açılan

iptal davaları,

b) İdari eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan muhtel olanlar

tarafından açılan tam yargı davaları,

c) Tahkim yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan

uyuşmazlıklar hariç, kamu hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yapılan her türlü idari

sözleşmelerden dolayı taraflar arasında çıkan uyuşmazlıklara ilişkin davalar.” (2577 Sayılı

Kanun mad. 2/I)

İdari yargı yetkisinin sınırıysa şöyle düzenlenmiştir:

“İdari yargı yetkisi, idari eylem ve işlemlerin hukuka uygunluğunun denetimi ile

sınırlıdır. İdari mahkemeler; yerindelik denetimi yapamazlar, yürütme görevinin kanunlarda

gösterilen şekil ve esaslara uygun olarak yerine getirilmesini kısıtlayacak, idari eylem ve işlem

niteliğinde veya idarenin takdir yetkisini kaldıracak biçimde yargı kararı veremezler.

İdare mahkemelerinde kural olarak dosya üzerinden inceleme yapılır, yani yazılı

yargılama ilkesi geçerlidir.

Her idare mahkemesi nezdinde bir kalem bulunur. Bu kalemin başkanı yazı işleri

müdürüdür. Yazı işleri müdürünün yanı sıra kalemde yeterli sayıda zabıt kâtibi ve memur da

bulunur.

7.2.2. Vergi Mahkemeleri

Vergi mahkemeleri, vergi uyuşmazlıklarını çözmekle yetkili ilk derece idari yargı

organıdır. İdare mahkemesinden farklı olarak vergi mahkemesinin görevleri ilgili kanunda tek

tek belirtilmiştir:

“Vergi Mahkemeleri:

a) Genel bütçeye, il özel idareleri, belediye ve köylere ait vergi, resim ve

harçlar ile benzeri malî yükümler ve bunların zam ve cezaları ile tarifelere ilişkin

davaları,

b) (a) bendindeki konularda 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü

Hakkında Kanunun uygulanmasına ilişkin davaları,

c) Diğer kanunlarla verilen işleri, çözümler.” (2576 Sayılı Kanun mad. 6)

129

Vergi mahkemeleri de Adalet Bakanlığı tarafından İçişleri ve Maliye Bakanlıklarının

görüşleri alınarak bölgelerin coğrafi durumları ve iş hacmi göz önünde bulundurularak kurulur.

Vergi mahkemelerinin kaldırılmasına veya yargı çevrelerinin değiştirilmesineyse İçişleri,

Maliye Bakanlıkları ile Gümrük ve Tekel Bakanlığının görüşleri alınarak, Adalet Bakanlığının

önerisi üzerine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca karar verilir.

İdare mahkemeleri gibi vergi mahkemelerinde de bir başkan ile yeteri kadar üye

bulunur. Mahkeme kurulları, başkan ile iki üyeden oluşur. Başkanın yokluğundaysa kıdemli

üye başkana vekalet eder.

Vergi mahkemesi başkan ve üyeleri de hakîm statüsündedir, dolayısıyla adli yargı

hakîmleriyle aynı hukuki statüye sahiplerdir. Yani bağımsızdırlar ve teminatları vardır.

Hakîmler ve Savcılar Yüksek Kurulu tarafından göreve getirilirler ve özlük işleri hakkında

karar verilir.

Vergi mahkemeleri de kural olarak kurul hâlinde toplanır, kararlarını oy çokluğuyla alır.

Fakat genel bütçeye, il özel idareleri, belediye ve köylere ait vergi, resim, harçlar ile benzeri

mali yükümlülükler ve bunların zam ve cezaları ile tarifelere ilişkin ve değeri 6820 Türk

Lirasını geçmeyen davalara tek hakîm bakar.

Keza yine vergi mahkemelerinde de dosya üzerinden inceleme yapılır, yani yargılama

usulü yazılıdır. İstisnaen sözlü yargılama usulü de uygulanabilir.

Vergi mahkemeleri nezdinde de bir kalem bulunur. Bu kalemin başında yazı işleri

müdürü vardır; onun yanındaysa yeterli sayıda zabıt katibi ve memur yer alır.

7.3. Üst Derece Mahkemeleri

İdare ve vergi mahkemelerinin tek hakîmle verdikleri kararlara karşı itiraz yoluna

başvurulabilir. İtiraz mercii ise Bölge İdare Mahkemesidir. Buna karşılık birden fazla hakîmle

verilen kararlara karşı temyize başvurulabilir. Temyiz merci ise Danıştaydır.

7.3.1. Bölge İdare Mahkemesi

İdari yargı içerisinde yer alan üst derece mahkemelerinden biri olan Bölge İdare

Mahkemesi aslında bir itiraz merciidir.

2576 sayılı kanuna göre Bölge İdare Mahkemeleri, “bölgelerin coğrafi durumları ve iş

hacmi göz önünde tutularak Adalet Bakanlığınca kurulur ve yargı çevreleri tespit olunur.”

Adalet Bakanlığı, bir yerde Bölge İdare Mahkemesi kuracağı zaman İçişleri, Maliye

Bakanlıkları ile Gümrük ve Tekel Bakanlığının görüşlerini alır.

Bölge İdare Mahkemesinin kaldırılmasına veya yargı çevrelerinin değiştirilmesineyse

İçişleri, Maliye Bakanlıkları ile Gümrük ve Tekel Bakanlığının görüşleri alınarak, Adalet

Bakanlığının önerisi üzerine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca karar verilir.

130

“Bölge idare mahkemeleri, bölge idare mahkemesi başkanı ile iki üyeden oluşur. Bölge

İdare Mahkemesi başkan ve üyeliklerine Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulunca atama yapılır.

Mahkeme başkanlarının kanuni sebeplerle yokluğunda, başkanlığa en kıdemli üye vekâlet eder,

aynı sebeplerle üye noksanlığı ise, bölgedeki idare ve vergi mahkemesi hâkimlerinden kıdem

sırasına göre tamamlanır. Bu mahkemeler gerektiğinde birden çok kurul hâlinde çalışabilirler.

Bölge idare mahkemesi başkanının katılmadığı hallerde, mahkeme kurullarına o kuruldaki en

kıdemli üye başkanlık eder. Bu kurulların oluşumu ve aralarındaki iş bölümü Hâkimler ve

Savcılar Yüksek Kurulunca belirlenir.” (2576 sayılı kanun mad. 1, 3).

Bölge idare mahkemelerinin 2576 sayılı kanuna göre görevleri şunlardır:

a) Yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemelerinde tek hâkim tarafından 7. madde

hükümleri uyarınca verilen kararları itiraz üzerine inceler ve kesin olarak hükme

bağlar.

b) Yargı çevresindeki idare ve vergi mahkemeleri arasında çıkan görev ve yetki

uyuşmazlıklarını kesin karara bağlar.

c) Diğer kanunlarla verilen görevleri yerine getirir.

Bu görevlerinin yanı sıra 2577 sayılı kanun da Bölge İdare Mahkemesine bazı ilave

görevler tanımıştır. Buna göre; idare ve vergi mahkemelerinin;

a) İlk ve orta öğretim öğrencilerinin sınıf geçmelerine ve notlarının tespitine

ilişkin işlemlerden,

b) Valilik, kaymakamlık ve yerel yönetimler ile bakanlıkların ve diğer kamu

kurum ve kuruluşlarının taşra teşkilâtındaki yetkili organları tarafından kamu görevlileri

hakkında tesis edilen geçici görevlendirme, görevden uzaklaştırma, yolluk, lojman ve

izinlerine ilişkin idarî işlemlerden,

c) 3091 sayılı Taşınmaz Mal Zilyetliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi

Hakkında Kanunun uygulanmasından,

d) 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk

Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun ile 3294 sayılı Sosyal Yardımlaşma

ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu gereğince kamu kurum ve kuruluşları tarafından sosyal

yardım amacıyla bağlanan aylık ve yapılan sosyal yardımlarla ilgili uygulamalardan,

e) 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca verilen işyeri kapatma cezalarından,

kaynaklanan uyuşmazlıklarla ilgili olarak verdikleri nihaî kararlar ile tek hâkimle verilen nihaî

kararlara, başka kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi mahkemelerin bulunduğu yargı

çevresindeki bölge idare mahkemesine itiraz edilebilir.” (2577 sayılı Kanun, mad. 45)

İdare ve vergi mahkemeleri tarafından verilen yürütmeyi durdurma kararlarına karşı,

kararın tebliğinden sonraki günden başlamak üzere 7 gün içerisinde Bölge İdare Mahkemesine

itiraz edilebilir. Bölge İdare Mahkemesinin itirazla ilgili verdiği karar kesindir. Bunun yanı sıra

131

Bölge İdare Mahkemesi, bazı kamu görevlileri hakkında soruşturma izni verilip

verilmeyeceğine dair kararlara yönelik itirazları da nihai karara bağlar.

Son olarak Bölge İdare Mahkemesi, idari yargı içerisinde yer alan mahkemeler arasında

ortaya çıkan görev veya yetki konusundaki uyuşmazlıklar hakkında da karar verir.

Bölge İdare Mahkemelerinde de kural, evrak üzerinden incelemedir ve yargılama usulü

yazılıdır.

7.4. Danıştay

İdari yargı içerisindeki diğer yüksek mahkeme, bir temyiz mercii niteliğindeki

Danıştaydır. Ülkemizde ilk defa 1868 yılında Şurayı Devlet ismiyle kurulan ve zamanla

bağımsız bir yargı organı hâline gelen Danıştayla ilgili temel düzenleme Anayasanın 155.

maddesi ve 2575 Sayılı Danıştay Kanunudur.

Anayasanın ilgili maddesinde Danıştay şöyle tanımlanmıştır:

“Danıştay, idari mahkemelerce verilen ve kanunun başka bir idari yargı merciine

bırakmadığı karar ve hükümlerin son inceleme merciidir. Kanunla gösterilen belli davalara da

ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.” (AY mad. 155/1)

Danıştay’ının üyelerinin kimlerden oluştuğu da aynı maddenin 3. fıkrasında şöyle

düzenlenmiştir:

“Danıştay üyelerinin dörtte üçü, birinci sınıf idari yargı hakim ve savcıları ile bu

meslekten sayılanlar arasından Hakimler ve Savcılar (…)(2) Kurulu; dörtte biri, nitelikleri

kanunda belirtilen görevliler arasından Cumhurbaşkanı; tarafından seçilir.” (AY mad. 155/3)

7.4.1. Görevleri

Danıştay’ın iki görevi vardır. Bunlardan biri yargısal, diğeri idaridir. Danıştay’ın

yargısal görevi Anayasada şu şekilde düzenlenmiştir:



ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.” (AY mad. 155/1).

Danıştay idari görev bakımından, Türkiye Cumhuriyeti’nin en üst danışma ve

inceleme merciidir.



ilk ve son derece mahkemesi olarak bakar.

Danıştay, davaları görmek, kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri

hakkında iki ay içinde düşüncesini bildirmek, idari uyuşmazlıkları çözmek ve kanunla

gösterilen diğer işleri yapmakla görevlidir.” (AY mad. 155/1-2).

132

Bu düzenlemeleri dikkate aldığımızda Danıştay’ın görevlerini şöyle sıralayabiliriz.

Danıştay;

1. İdare Mahkemeleri ile vergi mahkemelerinden verilen kararlar ve ilk derece

mahkemesi olarak Danıştay’da görülen davalarla ilgili kararlara karşı temyiz istemlerini inceler

ve karara bağlar.

2. Bu Kanunda yazılı idari davaları ilk ve son derece mahkemesi olarak karara

bağlar.

3. Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında

düşüncesini bildirir.

4. Cumhurbaşkanlığı tarafından gönderilen işler hakkında görüş bildirir.

Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere Danıştay iki yargısal görevi vardır.

Bunlardan ilkinde temyiz mercii, diğerindeyse ilk derece mahkemesi niteliğinde karar

vermektedir. Temyiz mercii olarak Danıştay, idari yargı içerisinde yer alan ilk derece

mahkemelerinin (İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemeleri) verdiği nihai kararlarla Danıştayın

kendisinin ilk derece mahkemesi olarak verdiği nihai kararları inceler ve karara bağlar.

İlk derece mahkemesi olarak Danıştayın hangi davalara bakacağıysa Danıştay

Kanununda belirtilmiştir. Buna göre;

“1. Danıştay ilk derece mahkemesi olarak:

a) Cumhurbaşkanı kararlarına,

b) Cumhurbaşkanınca çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnameleri dışındaki düzenleyici

işlemlere,

c) Bakanlıklar ile kamu kuruluşları veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca

çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemlere,

d) Danıştay İdari Dairesince veya İdari İşler Kurulunca verilen kararlar üzerine uygulanan

eylem ve işlemlere,

e) Birden çok idare veya vergi mahkemesinin yetki alanına giren işlere,

f) Danıştay Yüksek Disiplin Kurulu kararları ile bu Kurulun görev alanı ile ilgili Danıştay

Başkanlığı işlemlerine, karşı açılacak iptal ve tam yargı davaları ile tahkim yolu öngörülmeyen

kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan idari davaları karara

bağlar.

133

Karşı açılacak iptal ve tam yargı davaları ile tahkim yolu öngörülmeyen kamu

hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan idari davaları karara bağlar.

2. Danıştay, belediyeler ile il özel idarelerinin seçimle gelen organlarının organlık

sıfatlarını kaybetmeleri hakkındaki istemleri inceler ve karara bağlar.” (Danıştay Kanunu, mad.

24)

7.4.2. Kuruluşu

“Danıştay'ın yürütmeyle ilgili işleri Cumhurbaşkanlığı aracılığı ile yürütülür.” (Danıştay

Kanunu, m. 2). Danıştay meslek mensupları Danıştay Başkanı, Danıştay Başsavcısı, Danıştay

başkanvekilleri, daire başkanları ile üyelerdir. Danıştay Başkanı, Başsavcısı, başkanvekilleri ve

daire başkanları kendi üyeleri arasından Danıştay Genel Kurulunca üye tam sayısının salt

çoğunluğu ile seçilirler.

Hem idari, hem de yargısal görevini kurul hâlinde yerine getiren Danıştayın karar

organları şunlardır:

- Daireler,

- Danıştay Genel Kurulu,

- İdari İşler Kurulu,

- İdari Dava Daireleri Kurulu,

- Vergi Dava Daireleri Kurulu,

- İçtihatları Birleştirme Kurulu,

- Başkanlık Kurulu,

- Yüksek Disiplin Kurulu, - Disiplin Kurulu.

7.5. İdari Davalar

İdarî davalar, Danıştay, idare mahkemesi ve vergi mahkemesi başkanlıklarına ve görevli

olduğu durumlarda Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Başkanlığına hitaben yazılmış dilekçelerle

açılır.

İdarî yargıda açılabilecek olan davalar, hukuk davaları gibi çeşitlilik göstermez. İdari

dava türleri şunlardır (İYUK m.2/1): a) İdari işlemler hakkında yetki, şekil, sebep, konu ve

maksat yönlerinden biri ile hukuka aykırı olduklarından dolayı iptalleri için menfaatleri ihlâl

edilenler tarafından açılan iptal davaları; b) İdarî eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları

doğrudan zarara uğrayanlar (muhtel olanlar) tarafından açılan tam yargı davaları c) Tahkim

yolu öngörülen imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan uyuşmazlıklar hariç, kamu

134

hizmetlerinden birinin yürütülmesi için yakılan her türlü idari sözleşmelerden dolayı taraflar

arasında çıkan uyuşmazlığıma ilişkin davalar.

İdarî Yargılama Usulü Kanununun 3 üncü maddesine göre: İdarî cıvalar, Danıştay, idare

mahkemesi ve vergi mahkemesi başkanlıklarına hitaben yazılmış imzalı dilekçelerle açılır.

İdarî davaların içeriği, yukarda açıklanan hukuk davası dilekçelerine benzemektedir;

ancak, idarî davaların özelliğinden ileri gelen bazı farklar vardır.

Dilekçelerde: a) Tarafların ve varsa vekillerinin veya temsilcilerin ad ve soyadları veya

unvanları ile adresleri; b) Davanın konusu ve sebepleri ve dayandığı deliller; c) Davaya konu

olan idari işlemin yazılı bildirim tarihi; d) Vergi, resim, harç, benzeri mali yükümler ve bunların

zam ve cezalarına ilişkin davalarla tam yargı davalarında uyuşmazlık konusu miktar; e) Vergi

davalarında davanın ilgili bulunduğu verginin veya vergi cezasının neyi ve yılı, tebliğ edilen

ihbarnamenin tarihi ve numarası ve varsa mükellef hesap numarası gösterilir.

Dava konusu kararın ve belgelerin asılları veya örnekleri, karşı taraf sayısından bir fazla

olarak, dava dilekçesine eklenir (İdarî Yargılama Usulü Kanunu -İYUK- m.3).

Her idarî işlem aleyhine ayrı ayrı dava açılır. Ancak, aralarında maddi veya hukuki

yönden bağlılık ya da sebep-sonuç ilişkisi bulunan birden fazla işleme karşı bir dilekçe ile de

dava açılabilir (İYUK 5/1). Birden fazla şahsın müşterek dilekçe ile dava açabilmesi için

davacıların hak veya menfaatlerinde iştirak bulunması ve davaya yol açan maddî olay veya

hukukî sebeplerin aynı olması gerekir (İYUK 5/2).

Örnekler:

YALOVA İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA,

(Yürütmenin durdurulması istemi vardır)

DAVACI : Ali Bilir, İhsaniye Mah. 44.Sok. No:376/A, Yalova

DAVALI : Yalova Üniversitesi Rektörlüğü

D.KONUSU : 20 Eylül 2010 tarihinde yapılan Medeni Usul Hukuku dersine ait sınavda

verilen notun iptali hakkında istemdir.

TEBELLÜĞ TARİHİ: 01 Ekim 2010

OLAYLAR : 1) Yalova Üniversitesi Hukuk Fakültesinde 4’üncü sınıfta, 8765 nolu

öğrenciyim. Geçen yıl, Medeni Usul Hukuku dersinden kalmama rağmen, tek ders olması

nedeniyle 4’üncü sınıfa devam ettim.

135

2) 20 Eyliil 2010 tarihinde yapılan Medeni Usul Hukuku dersinin sınavında en az 80 not

beklerken, 20 not aldım. Sınav kâğıdımın çok iyi olduğunu biliyorum. Nitekim sınav çıkışında

ilan edilen «cevap anahtarı» ile de karşılaştırmıştım.

- Kâğıdımda maddi hata olduğu kanısında olduğum için Fakülte idaresine bir dilekçe

verdim; ancak, dilekçeme cevap olarak herhangi bir maddi hata olmadığı bildirildi.

Alt sınıftaki dersi bu şekilde iki yıl üst üste verememiş olduğum için, Fakülteden atılma

durumu ile karşı karşıya bulunmaktayım

- Eğer yürütmenin durdurulması kararı alamayacak olursam, gelecek ay başlayacak olan

ara sınavlarına (vizelere) katılamayacağım. Bu ise, beni büyük mağduriyete uğratacaktır.

HUKUKSAL NEDENLER: 2547 sayılı kanun ve diğer mevzuat.

DELİLLER : Sınav kâğıdım, bilirkişi incelemesi, cevap

anahtarı, örnek kâğıtlar ve her türlü yasal delil.

CEVAP SÜRESİ : 30 gündür.

İSTEM SONUCU : 1) Olası hukuksal yararlarımın tehlikeye düşmemesi için

yürütmenin durdurulmasına,

2) Bilirkişi incelemesi yaptırılarak sınav kâğıdıma takdir edilen 20 notun iptali ile

geçerli not takdirine ve idarenin yargılama giderlerine mahkûmiyetine karar verilmesini

saygılarımla dilerim.

Davacı

ANKARA NÖBETÇİ İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA,

(Yürütmenin durdurulması istemi vardır.)

DAVACI : Mehmet Fakir, Bahçelievler 14 üncü cad. No: 131/8, Ankara

DAVALI : Denizcilik Bakanlığı

Balıkçılık Genel Müdürlüğü Bakanlıklar/Ankara

D.KONUSU : Davalı Genel Müdürlüğün, görevden uzaklaştırılmaya ilişkin

12/12/2009 tarihli ve 005-456/875 sayılı kararının iptali istemi hakkında açılan davadır.

TEBELLÜĞ TARİHİ: 15/12/2009

OLAYLAR : 1) 24 yıldan beri, Denizcilik Bakanlığı'na bağlı ve özel Kanunuyla

kendisine tüzel kişilik verilmiş bulunan Balıkçılı Genel Müdürlüğü'nde çalışmaktayım. En son

görevim genel müdür yardımcılığıdır.

136

2) Bugüne kadarki yaşamımda devamlı bir şekilde çalışan ve devamlı olarak

takdirname alan bir görevliyim. Takdirnamelerimi ekte sunuyorum.

3) Balıkçılık konusunda, uzman olan bir kimseyim. Bu amaçla, çeşitli tarihlerde

Japonya, Norveç ve İngiltere'de bulundum ve doktora yaptım. Türkçe ve yabancı dilde

yayınlanmış çeşitli kitap makalelerim de vardır.

4) Davalı Genel Müdürlük, 12/12/2009 tarihli ve 005-456-875 sayılı bir kararı ile

beni görevden uzaklaştırmıştır. Bu karar tamamen hukuka aykırı bir karardır. Şöyle ki:

1) Genel müdür yardımcılarının görevden uzaklaştırılması, Bakanlığın yetkisi

dahilindedir. Oysa hakkımdaki görevden uzaklaştırma kararı, bizzat Genel Müdür tarafından

verilmiştir. Bu nedenle karar yetki yönünden sakattır.

2) İdarenin işleminde, herhangi bir gerekçe belirtilmeden «gereği nedeniyle»

denilmektedir. Bu nedenle verilen karar keyfi bir karardır. Bu yüzden iptal edilmelidir.

3) Görevden uzaklaştırılmamda kamunun zararı vardır. Çünkü ben Türkiye'de bu

konuda uzmanlaşmış üç kişiden biriyim. Bu nedenle, görevden alınmam, idarenin, genel olarak,

kayıplarına yol açabilir.

HUKUKSAL NEDENLER: 38359 sayılı Kanun'un 45, 38 ve 79 uncu maddeleri.

DELİLLER : İdarenin iptale tâbi kararı; takdirnameler, sicil dosyam.

İSTEM SONUCU : 1) Davamın kabulü ile İdare'nin yukarda tarih ve sayısı

belirtilen kararının iptaline,

2) Mağduriyetimin artmasını önlemek için, yürütmenin durdurulmasına,

3) Yargılama giderlerinin davalı idareye yükletilmesine, karar verilmesini arz ve

talep ederim. 10/01/2010

Davacı

ASKERİ YÜKSEK İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA

ANKARA

(Yürütmeyi durdurma taleplidir)

DAVACI :S

VEKİLİ :V

DAVALI :Milli Savunma Bakanlığı

137

D.KONUSU : Tarihli ve ...sayılı işlemin iptali davasıdır.

TEBELLÜĞ TARİHİ

OLAYLAR :1)…

2)...

HUKUKSAL NEDENLER: İlgili mevzuat

DELİLLER : İptali istenen işlem , ...

SONUÇ VE İSTEM : (Dava konusu işlemin iptalini ve yargılama giderlerinin İdareye

yükletilmesini talep ederim)

Davacı

EKLER..

138

Uygulamalar

1. Almış olduğunuz notu idari yargıya taşımak için bir dilekçe yazınız.

139

Uygulama Soruları

1. Yazmış olduğunuz dilekçeyi örneklerle karşılaştırınız?

140


Bu bölümde idari yargının ne olduğunu, bu yargı yolunda görev yapan mahkemeleri ve

yine bu yargı yolu içerisinde başvurulabilen davaları ve buna ilişkin dilekçelerin nasıl yazılması

gerektiğini öğrendik.

141

Bölüm Soruları

1. Aşağıdakilerden hangisi idari yargı mahkemelerindendir?

a) Sulh hukuk mahkemesi

b) Ağır ceza mahkemesi

c) Bölge idare mahkemesi

d) Bölge adliye mahkemesi

e) Yargıtay

2. Aşağıdakilerden hangisi Danıştayda karar organlarından değildir?

a) Danıştay Genel Kurulu

b) İdari Dava Daireleri Kurulu

c) Yüksek Disiplin Kurulu

d) Danıştay Yönetim Kurulu

e) İçtihadı Birleştirme Kurulu

3. İdari tasarrufa yetkili kişi veya kuruluşlar tarafından yasalara veya diğer hukuksal

düzenlemelere uygun olarak verilip emir veya yasaklamayı içeren yahut bir sıfat veya yetki

veren yahut bunları kaldıran ve içinde yerine getirilme gücü bulunan kararlara ne ad verilir?

a) Ara karar

b) Yasama organı kararı

c) Hukuk davalarına ilişkin karar

d) Ceza davalarına ilişkin karar

e) İdari karar

142

4. İdari davalarda kullanılan dava dilekçesiyle ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

a) Davanın konusu ve dayandığı deliller yazılır

b) Tarafların ad soyadı ve adresleri yazılır

c) Dilekçe her zaman Danıştaya hitaben yazılır

d) Dava konusu idari işlemin yazılı bildirim tarihi yazılır

e) Varsa vekillerin ad soyadı ve adresleri yazılır

5. Danıştay’da ve idare mahkemelerinde iptal davası açma süresi kaç gündür?

a)15

b)30

c)45

d)60

e)90

6. Bir idari işlemin iptaline yönelik dava açılırken o işlem hakkında hangi hususta hukuka

aykırılık iddiası öne sürülemez?

a) Yetki

b) Süre

c) Şekil

d) Sebep

e) Konu

7. “İdarî eylem ve işlemlerden dolayı kişisel hakları doğrudan zarara uğrayanlar (muhtel

olanlar) tarafından açılan idarî dava türü” şeklinde tanımlanan dava aşağıdakilerden hangisidir?

143

a) Alacağın tespiti davası

b) İptal davası

c) Tam yargı davası

d) Velayet davası

e) Kira tespit davası

8. Aşağıdakilerden hangisi Danıştay’ın görevlerinden değildir?

a) Kanunun izin verdiği şartlarda Bölge Adliye Mahkemesi’nin çözemediği uyuşmazlıklara

bakmak.

b) İdare mahkemeleri ile vergi mahkemelerinden verilen kararlar ve ilk derece mahkemesi

olarak Danıştay’da görülen davalarla ilgili kararlara karşı temyiz istemlerini inceler ve karara

bağlar.

c) İlgili kanunda yazılı idari davaları ilk ve son derece mahkemesi olarak karara bağlar.

e) Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini bildirir.

9. Dava konusu kararın ve belgelerin asılları veya örnekleri, kaçar suret olarak dava dilekçesine

eklenir?

a) Karşı taraf sayısından bir fazla

b) Karşı taraf sayısınca

c) Karşı taraf sayısına bakılmaksızın 1 suret

d) Karşı taraf sayısına bakılmaksızın 2 suret

e) Karşı taraf sayısına bakılmaksızın 3 suret

10. Aşağıdakilerden hangisi idarî yargıda açılabilecek bir dava türüdür?

a) İstihkak davası

b) Tespit davası

c) Alacak davası

d) İzale-i Şüyu davası

144

e) Tam yargı davası

CEVAP ANAHTARI

C-D-E-C-D-B-C-A-A-E

145

8. ANAYASA YARGISINA İLİŞKİN DİLEKÇELER

146


8. ANAYASA YARGISINA İLİŞKİN DİLEKÇELER

8.1. Anayasa Yargısı

8.2. Anayasa Mahkemesi

8.3. Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Üyeleri

8.4. Anayasa Mahkemesinin Görevleri

8.5. Anayasa Mahkemesinin Denetleyebileceği Normlar

8.6. Anayasa Mahkemesinin Denetleyemeyeceği Normlar

8.7. Anayasaya Uygunluk Denetiminin Kapsamı

8.7.1. Şekil Bakımından Denetim

8.7.2. Esas Bakımından Denetim

8.8. Anayasaya Uygunluk Denetiminin Türleri

8.8.1. Soyut Norm Denetimi (İptal Davası)

8.8.2. Somut Norm Denetimi (İtiraz Yolu)

8.9. İptal Davası Dilekçeleri

147


1. Anayasa mahkemesi kendiliğinden yargılama yapabilir mi?

2. Anayasa mahkemesine herkes dava açabilir mi?

148




Anayasa yargısı Anayasa yargısını kavramak Okuyarak

İptal davası Anayasa mahkemesine

açılan iptal davasını

öğrenmek

Okuyarak

149

Anahtar Kavramlar

• Anayasa yargısı

• Anayasa mahkemesi

• İptal davası

150

Giriş

Anayasa yargısının amacı kanunların, TBMM İçtüzüğünün ve cumhurbaşkanlığı

kararnamelerinin anayasaya uygun olup olmadığını denetlemektir. Bu denetimi

gerçekleştirmek amacı ile anayasa mahkemesi kurulmuştur.

8.1. Anayasa Yargısı

Bir hukuk sistemi içerisindeki normların belirli bir sıra düzeni içerisinde bulunmaları,

yani altta yer alan bir normun geçerliliğini üstteki normdan alması normlar hiyerarşisi terimiyle

ifade edilir. Buna göre normlar hiyerarşisinin en üstünde anayasa yer alır. Diğer bir deyişle

başta kanunlar olmak üzere diğer bütün hukuk normları ancak anayasaya uygunsa hukuken

geçerli kabul edilir. Böyle bir sistem ise katı ve yazılı bir anayasayı gerektirir. Zira katı ve yazılı

anayasalar, anayasanın, diğer kanunlardan farklı bir şekilde kabul edildiği, değiştirilmesi için

kanunlardan daha büyük bir çoğunluğunu gerektiği ve bunun da anayasanın kendi hükümleri

içerisinde yazılı olarak ifade edildiği anayasalardır. 1982 Anayasası da katı ve yazılı bir

anayasadır ve anayasanın üstünlüğü ve bağlayıcılığı ayrı bir hükümle şu şekilde ifade etmiştir:

“Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer

kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır.

Kanunlar Anayasaya aykırı olamaz.” (AY mad. 11)

Anayasanın üstünlüğü ve bağlayıcılığı ise diğer normların anayasaya uygunluğunun

denetlenmesi ile sağlanır ki bu da anayasa yargısını ifade eder.

Anayasa yargısının temelinde yer alan diğer ilke ise hukuk devleti ilkesidir. Hukuk

devleti, “faaliyetlerinde hukuk kurallarına bağlı olan, vatandaşlarına hukuki güvenlik sağlayan”

devlet demektir. Hukuk devleti kavramı, uzun yıllar öncelikle yürütme organının işlemlerinin

hukuka uygunluğu şeklinde anlaşılmıştır. Zira vatandaşların hak ve hürriyetlerini ihlâl etme

ihtimali en yüksek devlet organı yürütmedir. Yürütme organı, özellikle de idare, vatandaşlarla

doğrudan ilişkiye geçen ve bu ilişkide kamu gücünü kullanır. İşte bu gücün vatandaşların

aleyhine kullanılmaması için de idarenin işlemlerinin hukuka uygun olup olmadığının

denetlenebilmesi gerekir. Buna karşılık yasama organı, milletin temsilcilerinden oluştuğu ve

millet adına egemenliği kullandığı için işlemlerinin hukuka aykırı olacağı düşünülmemiştir.

Fakat özellikle 20.yy.ın ilk yarısında yasama organlarının işlemlerinin de kişi hak ve

hürriyetlerini ihlâl edebileceği anlaşıldığından yasama işlemlerinin de hukuka uygunluğu

sorunu gündeme gelmiştir. Dolayısıyla günümüzde artık hukuk devleti denildiğinde, devletin

her organının hukuka uygun davranması gerektiği anlaşılmaktadır. Yasama organının

işlemlerinin hukuka uygunluğu ise anayasaya uygunluk anlamına gelmektedir. Diğer bir deyişle

bir yasama işleminin sadece yürürlükteki kanunlara uygun olması yeterli değildir; aynı zamanda

anayasaya da uygun olması gerekir. Yasama işlemlerinin hukuka, dolayısıyla anayasaya

uygunluğu ise ancak anayasa yargısıyla denetlenebilir. İşte bu düşüncelerden hareketle 20.yy.ın

ikinci yarısından itibaren anayasal devletlerin çoğunda anayasa yargısı kabul edilmiştir.

151

Başta kanunlar olmak üzere yasamanın bazı işlemlerinin anayasaya uygunluğunun

denetlenmesi düşüncesi anayasa yargısını doğurmuşsa da bu denetimin hangi yollarla

yapılacağı konusunda farklı sistemler benimsenmiştir. Anayasaya uygunluk denetimi açısından

iki ana sistem vardır. Bunlardan ilki siyasi denetim, diğeri yargısal denetimdir. Siyasi denetimde

kanunların anayasaya uygunluğunu denetleyen bir kurum vardır, fakat bu kurum yargısal

nitelikli değildir. Bu tür bir sistemde çoğunlukla yasama organının içerisinde kurulan ayrı bir

kurum anayasa denetimini gerçekleştirir. Yargısal denetimde ise anayasaya uygunluk

denetimini bir yargı organı gerçekleştirir. Çoğunlukla anayasa mahkemesi şeklinde kurulan bu

yarı organı, kanunların ve diğer bazı yasama işlemlerinin anayasaya uygunluğu denetimini,

yargısal usuller kullanmak suretiyle yerine getirir. Nitekim bizim hukukumuzda da kanunların

anayasaya uygunluğu yargısal yollarla denetlenir ve bu denetim faaliyeti Anayasa Mahkemesi

tarafından gerçekleştirilir.

8.2. Anayasa Mahkemesi

8.3. Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Üyeleri

1876, 1920 ve 1924 anayasalarında bulunmayan Anayasa Mahkemesi ilk kez 1961

anayasasında kabul edilmiştir. Keza 1982 Anayasası da Anayasa Mahkemesine yer vermiştir.

Anayasa Mahkemesinin üylerinin statüsü ve nasıl belirlendiği Anayasada şöyle

düzenlenmiştir:

“Anayasa Mahkemesi onbir asıl ve dört yedek üyeden kurulur.

Mahkeme onyedi üyeden kurulur.

Mahkeme üyeliğine seçilebilmek için aşağıdaki bentlerde sayılan niteliklerden birine

sahip olmak gerekir:

a) Yargıtay, Danıştay, Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi

veya Sayıştayda başkan ya da üye olmak.

b) Mahkemede asgarî beş yıldır raportör olarak görev yapıyor olmak.

c) Kırkbeş yaşını doldurmuş, yükseköğrenim görmüş olması ve hâkimlik mesleğine

alınmaya engel bir hâlinin bulunmaması kaydıyla;

1) Yükseköğretim kurumlarının hukuk, iktisat veya siyasal bilimler dallarında

profesör veya doçent unvanını kazanmış olmak,

2) En az yirmi yıl fiilen serbest avukatlık yapmış olmak,

En az yirmi yıl kamu hizmetinde fiilen çalışmış üst kademe yöneticileri arasından

seçilecek üye için Yükseköğretim Kurulu Başkan veya üyesi ya da bir yükseköğretim

kurumunun rektör veya dekanı ya da müsteşar, müsteşar yardımcısı, büyükelçi veya vali olmak,

152

Birinci sınıf hâkim ve savcılar için adaylık dâhil en az yirmi yıl çalışmış olmak.

Anayasa mahkemesi üyelerinin görevi, emekli oluncaya kadar sürer. Anayasanın 147.

maddesince anayasa mahkemesi üyelerinin emeklilik yaşı 65’tir.

8.4. Anayasa Mahkemesinin Görevleri

- Bazı Normların Anayasaya Uygunluğunu Denetlemek: Anayasaya göre Anayasa

Mahkemesinin ilk görevi bazı normların anayasaya uygunluğunu denetlemektir ki bu görev dar

ve teknik anlamda anayasa yargısına tekabül eder. Anayasanın 148. maddesi Anayasa

Mahkemesinin bu görevini şöyle ifade etmiştir:

“Anayasa Mahkemesi, kanunların, cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye

Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu

denetler. Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler.” (AY mad.

148/I)

- Bazı Kişileri Yüce Divan Sıfatıyla Yargılamak: Aslında bir ceza yargılaması

niteliğindeki bu görevinde Anayasa Mahkemesi, bazı devlet görevlilerini görevleriyle ilgili

suçlarından ötürü yargılar. Anayasa Mahkemesinin bu görevi de yine Anayasanın 148.

maddesinde düzenlenmiştir:

“Anayasa Mahkemesi Cumhurbaşkanını, Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanını,

Cumhurbaşkanı yardımcılarını, bakanları, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Başkan ve

üyelerini, Başsavcılarını, Cumhuriyet Başsavcıvekilini, Hâkimler ve Savcılar Kurulu ve

Sayıştay Başkan ve üyelerini görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar.

Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanları ile Jandarma Genel

Komutanı da görevleriyle ilgili suçlardan dolayı Yüce Divanda yargılanırlar. Yüce Divanda,

savcılık görevini Cumhuriyet Başsavcısı veya Cumhuriyet Başsavcıvekili yapar. Yüce Divan

kararlarına karşı yeniden inceleme başvurusu yapılabilir. Genel Kurulun yeniden inceleme

sonucunda verdiği kararlar kesindir.” (Anayasa, m. 148).

- Siyasi Partilerin Kapatılmasına Karar Vermek: Anayasa Mahkemesinin bu

görevi, Anayasa Mahkemesiyle ilgili bölümde değil, siyasi partilerle ilgili bölümde

düzenlenmiştir ve ilgili madde şöyledir:

“Siyasi partilerin kapatılması, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısının açacağı dava üzerine

Anayasa Mahkemesince kesin karara bağlanır.” (AY md. 69/IV)

- Siyasi Partilerin Mali Denetimini Yapmak: Anayasa Mahkemesinin bu görevi de

yine siyasi partilerle ilgili maddelerde düzenlenmiştir ve şöyledir:

“Siyasî partilerin gelir ve giderlerinin amaçlarına uygun olması gereklidir. Bu kuralın

uygulanması kanunla düzenlenir. Anayasa Mahkemesince siyasî partilerin mal edinimleri ile

gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunun tespiti, bu hususun denetim yöntemleri ve aykırılık

hâlinde uygulanacak yaptırımlar kanunda gösterilir. Anayasa Mahkemesi, bu denetim görevini

153

yerine getirirken Sayıştaydan yardım sağlar. Anayasa Mahkemesinin bu denetim sonunda

vereceği kararlar kesindir.” (AY mad. 69/III)

- Yasama Dokunulmazlığının Kaldırılması ile Milletvekilliğinin Düşmesi

Kararlarını Denetlemek: Anayasa Mahkemesinin milletvekilleriyle ilgili bu iki görevi

Anayasada aynı maddede düzenlenmiştir. Buna göre;

“Yasama dokunulmazlığının kaldırılmasına veya milletvekilliğinin düşmesine 84 üncü

maddenin birinci, üçüncü veya dördüncü fıkralarına göre karar verilmiş olması hallerinde,

Meclis Genel Kurulu kararının alındığı tarihten başlayarak yedi gün içerisinde ilgili milletvekili

veya bir diğer milletvekili, kararın, Anayasaya, kanuna veya İçtüzüğe aykırılığı iddiasıyla iptali

için Anayasa Mahkemesine başvurabilir. Anayasa Mahkemesi, iptal istemini onbeş gün

içerisinde kesin karara bağlar.” (AY mad. 85)

- Uyuşmazlık Mahkemesine Başkan Seçmek: Anayasa Mahkemesinin Anayasada

yer alan son görevi ise Uyuşmazlık Mahkemesine başkan seçmektir ve 158. maddenin 2.

fıkrasında şöyle düzenlenmiştir:

“Uyuşmazlık Mahkemesinin kuruluşu, üyelerinin nitelikleri ve seçimleri ile işleyişi

kanunla düzenlenir. Bu mahkemenin Başkanlığını Anayasa Mahkemesince, kendi üyeleri

arasından görevlendirilen üye yapar.” (AY mad. 158/II)

8.5. Anayasa Mahkemesinin Denetleyebileceği Normlar

Yukarıda da belirtildiği gibi Anayasa Mahkemesinin dar ve teknik anlamda anayasa

yargısı görevi, bazı hukuk normlarının Anayasaya uygunluğunu denetlemektir. Yani Anayasa

Mahkemesi her türlü hukuk normunu, değil sadece belli bazı normları denetler. Anayasa

Mahkemesinin hangi normları denetleyebileceği Anayasada şu şekilde düzenlenmiştir:

“Anayasa Mahkemesi, kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye

Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu

denetler. Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler. Ancak,

olağanüstü hallerde ve savaş hallerinde çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin şekil ve

esas bakımından Anayasaya aykırılığı iddiasıyla, Anayasa Mahkemesinde dava açılamaz.” (AY

mad. 148/I)

Buna göre Anayasa Mahkemesinin, anayasaya uygunluğunu denetleyebileceği normlar

şunlardır:

- Kanunlar

- Cumhurbaşkanlığı kararnameleri

- TBMM içtüzüğü

- Anayasa değişiklikleri

154

8.6. Anayasa Mahkemesinin Denetleyemeyeceği Normlar

Anayasa Mahkemesinin denetimine tabi olmayan normlar ise şunlardır:

- Milletlerarası andlaşmalar

- Olağanüstü hallerde ve savaş hallerinde çıkarılan cumhurbaşkanlığı

kararnameleri

- İnkılâp kanunları

- TBMM içtüzüğü, yasama dokunulmazlığının kaldırılması ve

milletvekilliğinin düşürülmesi kararları dışındaki parlamento kararları

8.7. Anayasaya Uygunluk Denetiminin Kapsamı

Anayasa Mahkemesinin denetiminin kapsamı Anayasanın 148. maddesinin 1. fıkrasının

ilk cümlesinde şu şekilde düzenlenmiştir:

“Anayasa Mahkemesi, kanunların, cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük

Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler.”

(AY mad. 148/I)

Bu maddeden hareketle Anayasa Mahkemesinin denetiminin şekil ve esas olmak üzere

ikiye ayrıldığı söylenebilir.

8.7.1. Şekil Bakımından Denetim

Şekil bakımından denetim, kanunların Anayasada belirtilen şekil ve usul kurallarına

uygun çıkarılıp çıkarılmadığının denetlenmesidir. Şekil denetimi yaparken Anayasa

Mahkemesinin nelere dikkat edeceği Anayasada belirtilmiştir. Anayasaya göre;

“Kanunların şekil bakımından denetlenmesi, son oylamanın, öngörülen çoğunlukla

yapılıp yapılmadığı; Anayasa değişikliklerinde ise, teklif ve oylama çoğunluğuna ve ivedilikle

görüşülemeyeceği şartına uyulup uyulmadığı hususları ile sınırlıdır.” (AY mad. 148/II, c. 1)

Bu maddeden hareketle şekil bakımından denetimi, kanunlar ve Anayasa değişiklikleri

açısından ayrı ayrı incelemek gerekir. Kanunların şekil bakımından Anayasaya uygunluğunun

denetiminde, son oylamada öngörülen çoğunluğa ulaşılıp ulaşılmadığına bakılır. Buradaki

çoğunluk Anayasanın 96. maddesinde düzenlenen “toplantı ve karar yeter sayısı”dır. Bu

maddeye göre;

“Türkiye Büyük Millet Meclisi, yapacağı seçimler dahil bütün işlerinde üye

tamsayısının en az üçte biri ile toplanır. Türkiye Büyük Millet Meclisi, Anayasada başkaca bir

hüküm yoksa toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile karar verir; ancak karar yeter sayısı

hiçbir şekilde üye tamsayısının dörtte birinin bir fazlasından az olamaz.” (AY mad. 96/I)

155

Dolayısıyla şayet kanunlar, 96. maddede belirtilen çoğunluğa uygun olarak kabul

edilmişse şekil açısından Anayasaya aykırılıktan söz edilmez.

Anayasa değişikliklerinin şekil bakımından denetiminde ise teklif ve oylama çoğunluğu

ile ivedilikle görüşülemeyeceği koşuluna uyulup uyulmadığı önem taşır. Eğer bir anayasa

değişikliği, teklif ve oylama çoğunluğuna uygun kabul edilmiş ve ivedilikle görüşülemeyeceği

koşulunu yerine getirmişse şekil bakımından Anayasaya aykırılık söz konusu değildir. Burada

bir noktayı hatırlatmak gerekir. Her ne kadar Anayasanın 148. maddesinde “ivedilikle

görüşülemeyeceği” koşulu yer alıyorsa da yine Anayasanın, anayasa değişikliğini düzenleyen

175. maddesinde “ivedilikle görüşülemeyeceği” ifadesinin yerine “iki defa görüşülme” ifadesi

yer almaktadır. Dolayısıyla anayasa değişikliklerinin şekil bakımından denetiminde “iki defa

görüşülme” koşulunun esas alınması daha uygun olur.

8.7.2. Esas Bakımından Denetim

Esas bakımından denetim, bir kanunun içeriği açısından Anayasaya uygun olup

olmadığının denetlenmesidir. Bir kanunun esas bakımından Anayasaya uygunluğunun

denetlenmesinde şu unsurlar dikkate alınır:

- Sebep Unsuru: Sebep unsurundan kasıt, bir kanunun çıkarılmasında rol oynayan

etkenlerdir. Her ne kadar Anayasanın bazı maddelerinde bir kanunun çıkarılmasında rol

oynayan etkenler belirtilmişse de (örneğin AY mad. 47’ye göre “kamu hizmeti taşıyan özel

teşebbüsler, kamu yararının zorunlu kıldığı hallerde devletleştirilebilir”) kural, yasama

organına bu konuda bir takdir yetkisi verilmesidir. Bir başka deyişle yasa koyucu, Anayasada

belirtilmediği sürece herhangi bir sebeple kanun çıkarabilir. Dolayısıyla Anayasa Mahkemesi,

esas bakımından denetleme yaparken bir kanunun dayandığı sebepleri araştırmaz.

- - Amaç Unsuru: Bir kanunun amacı, o kanun ile ulaşılmak istenen nihai sonuçtur.

Diğer bütün kamu işlemlerinde olduğu gibi bir kanunun çıkarılmasında da nihai amaç, kamu

yararıdır. Anayasa Mahkemesinin esas bakımından denetim yaparken bir kanunun amacını da

denetlemeye yetkili olmadığı düşünülmektedir. Yani bu alanda da yasama organının bir takdir

yetkisi vardır.

- Konu Unsuru: Bir kanunun konusu, yürürlüğe girdiği zaman doğuracağı

sonuçtur. Yasama yetkisi geneldir. Dolayısıyla yasama organı, istediği konuda kanun

çıkarabilir. Buradaki tek sınır, Anayasa hükümleridir. Eğer bir kanunun konusu, diğer bir

deyişle içeriği Anayasa hükümleriyle çatışıyorsa Anayasaya aykırılık olduğu söylenebilir. Yani

Anayasa Mahkemesi bir kanunu, konusunun Anayasa hükümleriyle çatıştığını ileri sürmek

suretiyle esas bakımından Anayasaya aykırı bulup, iptaline karar verebilir.

Şekil ve esas bakımından denetimde, denetime tabi normlar açısından bir farklılık

vardır: Anayasa değişiklikleri sadece şekil bakımından denetlenebilirken, denetime tabi diğer

normlar hem şekil, hem de esas bakımından denetlenebilir.

156

8.8. Anayasaya Uygunluk Denetiminin Türleri

Bizim hukuk sistemimizde iki tür anayasaya uygunluk denetimi yolu vardır. Anayasa

Mahkemesine başvuru şekline göre birbirinden ayrılan bu denetim yollarından ilki iptal davası,

diğeri de itiraz (def’i) yoludur. İptal davası yoluna soyut norm denetimi, itiraz yoluna da somut

norm denetimi ismi verilir.

8.8.1. Soyut Norm Denetimi (İptal Davası)

Soyut norm denetimi, Anayasada belirtilen bazı organların, yine Anayasada belirtilen

bazı normların Anayasaya aykırılığını ileri sürmek suretiyle Anayasa Mahkemesinden iptalini

istemesidir. Burada herhangi bir somut olay veya dava yoktur. İptali isteyenler, herhangi bir

davaya dayanmaksızın soyut olarak Anayasa Mahkemesine başvurmaktadırlar. Bu sebeple bu

denetim yoluna soyut norm denetimi ismi verilmektedir.

- İptal davasını açmaya yetkili olanlar: İptal davasını açmaya yetkili olanlar Anayasanın

150. maddesinde şöyle sayılmıştır:

“Kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin, Türkiye Büyük Millet Meclisi

İçtüzüğünün veya bunların belirli madde ve hükümlerinin şekil ve esas bakımından Anayasaya

aykırılığı iddiasıyla Anayasa Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal davası açabilme hakkı,

Cumhurbaşkanına, Türkiye Büyük Millet Meclisinde en fazla üyeye sahip iki siyasi parti

grubuna ve üye tamsayısının en az beşte biri tutarındaki üyelere aittir.” (AY mad. 150)

Buna göre iptal davasını açmaya yetkili olanlar şunlardır:

o Cumhurbaşkanı

o Türkiye Büyük Millet Meclisinde en fazla üyeye sahip iki siyasi parti grubu

o Türkiye Büyük Millet Meclisi üye tam sayısının en az beşte biri tutarındaki

üyeler

- İptal davası açma süresi: İptal davasının süresi, Anayasanın 151. maddesinde 60 gün

olarak belirtilmiştir:

“Anayasa Mahkemesinde doğrudan doğruya iptal davası açma hakkı, iptali istenen

kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi veya içtüzüğün Resmî Gazetede yayımlanmasından

başlayarak altmış gün sonra düşer.” (AY mad. 151)

Maddenin yazılış şeklinden de anlaşılacağı gibi bu süre, hak düşürücü bir süredir. Yani

bu süre içerisinde ilgili kişi veya kişiler eğer iptal davası açmazsa iptal davası açma hakkı sona

erer.

İptal davasında, şekil ve esas bakımından denetim yolları arasında gerek dava açmaya

yetkili olanlar, gerekse de dava açma süresi açısından farklılık vardır. Kanunların ve anayasa

değişikliklerinin şekil bakımından denetiminde, iptal davası açmaya sadece Cumhurbaşkanı ve

157

TBMM üyelerinin beşte biri yetkilidir. Keza yine kanunların ve anayasa değişikliklerinin şekil

bakımından denetiminde iptal davası açma süresi 60 gün değil, 10 gündür.

8.8.2. Somut Norm Denetimi (İtiraz Yolu)

Eğer bir mahkemede görülen bir davanın karara bağlanması, davada kullanılacak hukuk

normunun anayasaya uygun olup olmadığına bağlıysa bu durumda yapılacak anayasaya

denetim somut norm denetimidir. İtiraz veya defi yolu da denilen somut norm denetiminin

unsurları şunlardır:

- Konu: Ancak kanun ve cumhurbaşkanlığı kararnamesi hakkında somut norm

denetimi yapılabilir. Yani anayasa değişiklikleri ve TBMM içtüzüğü aleyhine itiraz yoluna

başvurulamaz. Kanunların da ancak esas bakımından somut norm denetimine konu olabilir;

şekil bakımından olamaz. Anayasada bu durum açıkça düzenlenmiştir:

“Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren on gün geçtikten sonra, şekil bozukluğuna

dayalı iptal davası açılamaz; def’i yoluyla da ileri sürülemez.” (AY mad. 148/II, c. son)

- Şartları: Somut norm denetiminin şartları anayasada şu şekilde düzenlenmiştir:

“Bir davaya bakmakta olan mahkeme, uygulanacak bir kanun veya Cumhurbaşkanlığı

kararnamesinin hükümlerini Anayasaya aykırı görürse veya taraflardan birinin ileri sürdüğü

aykırılık iddiasının ciddî olduğu kanısına varırsa, Anayasa Mahkemesinin bu konuda vereceği

karara kadar davayı geri bırakır.” (AY mad. 152/I)

8.9. İptal Davası Dilekçeleri

İptal davasının içeriğinin şu hususlardan oluşması gerekir:

1) Anayasa Mahkemesi Başkanlığına başlığı.

2) Davacının (veya duruma göre, davalıların) adı. 3

3) Davanın (istemin) konusu, iptali istenen yasa hükümleri,

4) İptal nedenleri/gerekçe.

5) İstem sonucu.

6) İmza (imzalar).

7) (Varsa) ek veya ekler,

8) Duruma göre:

1-Davaya TBMM üye tamsayısının en az beşte biri tutarındaki üyeler açıyorsa: Dava

dilekçesinde imzası bulunan kimselerin, milletvekili olduklarını ve imzaların ayrı ayrı

kendilerine ait olduğunu gösteren (TBMM Başkanı veya bununla görevli tarafından

düzenlenen) imzalı ve mühürlü belge;

158

2-Davaya siyasi parti grubu açıyorsa, grup genel kurulu kararlarının onaylı örnekleri ile

dava dilekçesinde imzası bulunan kişinin grup başkanı (veya grup başkanvekili)

olduğunu gösteren onaylı belge örneği.

Dilekçe Örneği:

ANAYASA MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA,

DAVACILAR :

1) Ali Aydın, Aydın Milletvekili, Ankara.

2)Bedri Bursa, Bursa Milletvekili, Ankara

3)Ahmet Çankırı, Çankırı Milletvekili, Ankara

DAVANIN KONUSU/ İPTALİ İSTENEN KANUN HÜKÜMLERİ:

1 Nisan 2010 tarihli ve 12222 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan, 9999 sayılı Taşınmaz

Kiraları Hakkında Kanunun 2., 3., 8. ve 9. maddesinin 5. fıkrasının Anayasanın ilgili

hükümlerine aykırılığı nedeniyle iptaline ilişkin davadır.

İPTAL NEDENLERİ:

Yukarda anılan 9999 sayılı Kanun'un 2., 3., 8. maddeleriyle, 9. maddesinin 5. fıkrası

Anayasaya aykırıdır. Şöyle ki:

1) 2. madde, Anayasa'nın 10 ve 14. maddelerine aykırıdır. Çünkü:

2) 3. madde, Anayasa'nın 21. maddesine aykırıdır. Çünkü:

3) 8. madde, Anayasa'nın 36. maddesine aykırıdır. Çünkü:

4) 9. maddenin 5. fıkrası, Anayasanın 37. maddesine aykırıdır. Çünkü:

İSTEM SONUCU:

Yukarda belirtilen ve Mahkemenizce kendiliğinden bulunup gözetilecek nedenlerle, 28

Mart 2010 tarihli ve 9999 sayılı «Taşınmaz Kiraları Hakkında Kanunun, 2 nci, 3 üncü, 8’inci

maddeleriyle, 9 uncu maddesinin 5 inci fıkrasının Anayasaya aykırılığı nedeniyle iptalini

saygılarımızla dileriz. 1.5.2010

Davacılar (İmzalar)

EKİ:

159

1) Davacı olarak imzası bulunanların milletvekili olduklarını ve imzaların

kendilerine ait bulunduğunu gösterir, imzalı ve mühürlü belge.

2) ....

3) ....

***

ANAYASA MAHKEMESİ BAŞKANLIĞINA,

ANKARA

DAVACI : Anayasa Partisi Meclis Grubu adına Grup Başkanı Ramiz Kaplan

Ankara.

DAVANIN KONUSU/ İPTALİ İSTENENKANUN HÜKÜMLERİ:

İPTAL NEDENLERİ:

GEREKÇE :

İSTEM SONUCU :

Davacı

Anayasa Partisi Adına Meclis Grup Başkanı

Ramiz Kaplan

EKİ:

1) Grup Genel Kurulunun konuyla ilgili kararının örneği

2) Davacı hanesinde imzası bulunan Ramiz Kaplanın sıfatını gösteren onaylı belge

örneği

160

Uygulamalar

1. Anayasa mahkemesine beğenmediğiniz bir kanun maddesinin iptali için iptal davası

dilekçesi yazınız.

161

Uygulama Soruları

1. Yazdığınız iptal davası dilekçesini olması gereken unsurlar açısından değerlendiriniz.

162


Bu bölümde Anayasa yargısının ne olduğunu, işlevini, bu görevi yerine getiren Anayasa

Mahkemesini, yapısını, nasıl çalıştığını, bu mahkemede açılan iptal davası dilekçesinin nasıl

yazıldığını öğrendik.

163

Bölüm Soruları

1. Aşağıdakilerden hangisine karşı Anayasa Mahkemesinde iptal davası açılamaz?

a) Yönetmelik

b) Kanun

c) Cumhurbaşkanlığı kararnamesi

d) Meclis içtüzüğü

e) Anayasa değişiklikleri

2. Hangisi Anayasa Mahkemesinin görev alanına girmez?

a) Bazı kişileri yüce divan sıfatıyla yargılamak

b) Siyasi partilerin kapatılmasına karar vermek

c)Siyasi partilerin mali denetimlerini yapmak

d) Kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmeleri hakkında düşüncesini bildirmek

e) Uyuşmazlık mahkemesine başkan seçmek

3. Aşağıdakilerden hangisi Anayasa Mahkemesinin anayasaya uygunluk bakımından

denetleyemeyeceği bir normdur?

a) Kanunlar

b) Milletlerarası anlaşmalar

c) Cumhurbaşkanlığı kararnameleri

d) TBMM içtüzüğü

e) Anayasa değişiklikleri (şeklî bakımdan)

4. Aşağıdakilerden hangisi Anayasa Mahkemesinde iptal davası açamaz?

a) Sendikalar

164

b) Cumhurbaşkanı

c) Türkiye Büyük Millet Meclisinde en fazla üyeye sahip siyasi parti grubu

d) Türkiye Büyük Millet Meclisinde en fazla üyeye sahip ikinci siyasi parti grubu

e) TBMM üye tam sayısının en az beşte biri tutarındaki üyeler

5. Aşağıdakilerden hangisi Anayasa Mahkemesinin denetim alanına girer?

a) Milletlerarası andlaşmalar

b) olağanüstü hallerde ve savaş hallerinde çıkarılan cumhurbaşkanlığı kararnameleri

c) İnkılap kanunları

d) Cumhurbaşkanlığı kararnameleri

e) TBMM içtüzüğü, yasama dokunulmazlığının kaldırılması ve milletvekilliğinin düşürülmesi

kararları dışındaki parlamento kararları

6. Anayasa mahkemesine anayasaya aykırı bir kanun için itiraz başvuru yolunun söz konusu

olması durumunda kanunun resmi gazetede yayımlanmasından itibaren kaç gün içinde

mahkemeye başvurmak gerekir?

a) 15

b) 30

c) 45

d) 60

e) 90

7. “Anayasa Mahkemesi, … , cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet

Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler.” İfadesinde

boş bırakılan kısım aşağıdakilerden hangisi ile doldurulmalıdır?

a) Yönetmeliklerin

b) Genelgelerin

c) Özelgelerin

165

d) Talimatnamelerin

e) Kanunların

8. Aşağıdaki norm türlerinden hangisi için Anayasa Mahkemesinde somut norm denetimi (itiraz

yolu) söz konusu olabilir?

a) Yönetmelik

b) Cumhurbaşkanlığı kararnamesi

c) Anayasa

d) Genelge

e) Kanun

9. “Anayasa Mahkemesi, anayasa değişikliklerini sadece … bakımından inceler ve denetler.”

ifadesindeki boş kısma aşağıdakilerden hangisinin gelmesi gerekir?

a) Şekil

b) Esas

c) Hukukî

d) İdarî

e) Hükmî

10. Normlar hiyerarşisinin aşağıdakilerden hangisinde doğru sıra ile verilmiştir?

a) Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi – Kanun – Yönetmelik – Anayasa

b) Yönetmelik – Kanun –Kanun Hükmünde Kararname – Anayasa

c) Anayasa – Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi – Yönetmelik – Kanun

d) Kanun – Kanun Hükmünde Kararname – Yönetmelik – Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi

e) Anayasa – Kanun – Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi – Yönetmelik

166

CEVAP ANAHTARI

A-D-B-A-D-D-E-E-A-E

167

9. ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU

168


9. ANAYASA MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU

9.1. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru

9.2. Formun Doldurulması

9.2.1. Kişisel Bilgiler

9.2.1.1. Gerçek Kişiler İçin

9.2.1. 2.Tüzel Kişiler İçin

9.2.2. Açıklamalar

9.2.3. Başvuru Yollarının Tüketildiğine İlişkin Bilgiler

9.2.4.Diğer Bilgiler

9.2.5.Sonuç Talepleri

9.2.6. Tarih

9.2.7. İmza

9.2.8. Ekler

9.2.9. Formun Teslimi ve Sonrasına İlişkin Açıklamalar

169


1. Herkes Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapabilir mi?

2. Her konuda Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru mümkün müdür?

170




Anayasa Mahkemesine

bireyse başvuru

Anayasa Mahkemesine

bireysel başvurunun

koşullarını öğrenmek

Okuyarak

Bireysel başvuru dilekçesi Bireysel başvuru

dilekçesinin yazılışı

hakkında bilgi sahibi olmak

Okuyarak

171

Anahtar Kavramlar

• Temel hak ve özgürlükler

• Yargı yolunun tüketilmesi

• Bireysel başvuru

172

Giriş

Temel hak ve özgürlüklerin korunması birey adına çok önemlidir. Alınan tedbirlere

rağmen ihlaller olabilmekte ve bu durum Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinde

mahkûm olmasına sebep olmaktadır. İnsan hakları penceresinden iç hukukta yeni bir imkân

olarak Anayasa mahkemesine bireysel başvuru hakkı getirilmiştir. Bu hakkın nasıl kullanılacağı

bu bölümde anlatılacaktır.

9.1. Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru

Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yapmaya karar vermeden önce Anayasa

Mahkemesinin www.anayasa.gov.tr internet adresinden de

faydalanarak;

- Anayasa’yı ve özellikle “Temel Hak ve Ödevler” başlıklı İkinci Kısmı,

- Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni ve Sözleşme’nin eki Türkiye’nin taraf olduğu

protokolleri,

- 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama

Usulleri

Hakkında Kanun’un 45 ilâ 51. maddeleri,

- 12/7/2012 gün ve 28351 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi

İçtüzüğü’nün 59 ilâ 84. maddeleri,

- “66 Soruda Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru” kitapçığı

- ve bu Bireysel Başvuru Formu Kılavuzu, dikkatle okunmalıdır.

Söz konusu metinlere göre bireysel başvuru koşullarının gerçekleştiği düşünülüyorsa

ekteki form, bu kılavuzdaki açıklamalara uygun ve eksiksiz olarak doldurulup başvuru

yapılabilir.

Başvuru formunun Kanun ve İçtüzük’te öngörülen usul ve esaslara uygun biçimde

doldurulmamasının başvurunun reddine yol açabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle başvuru

formunun doldurulmasında aşağıdaki hususların göz önünde tutulması gerekmektedir:

a) Bireysel başvuruların Bireysel Başvuru Formu veya başvuru formunda

bulunması gereken bütün bilgileri içeren ve aynı formatta olan bir dilekçeyle yapılması

zorunludur.

b) Formda istenen bilgiler bu kılavuzdaki talimatlar dikkate alınarak tam ve

okunaklı bir şekilde doldurulmalı, form ya da form yerine geçen dilekçe başvurucu ya da varsa

kanuni temsilcisi veya avukatı tarafından imzalanmalıdır.

173

c) Bireysel başvuru formunun Türkçe dışında bir dille doldurulması hâlinde

başvurunun kabul edilmeyeceği göz önünde bulundurulmalıdır.

ç) Başvuru formu şayet el yazısı ile dolduruluyorsa yazısı silinmez bir kalem

kullanılmalıdır.

Başvuru formu daktilo veya bilgisayar kullanılarak dolduruluyorsa okunaklı bir yazı

karakterinin ve yazı tipi boyutunun (en az 12 punto) seçilmesi, gerekmektedir.

d) Başvuru formunda sadece başvurunun esasına yönelik ve başvurunun karara

bağlanmasında zorunlu olan özlü bilgilere yer verilmeli; başvuru formu, ekleri hariç 10 sayfayı

geçmemelidir.

Bu nedenle başvuru formunun ekinde yer alan belgelerdeki bilgiler tekrar forma

yazılmamalı, ilgili belgeye atıf yapılmak suretiyle konu özetlenmelidir. Sayfa sayısının

belirtilenden fazla olması durumunda, başvuru formuna “Açıklamalar” kısmının en fazla 10

sayfalık bir özetinin eklenmesi gerekmektedir.

e) Birden fazla başvurucu birlikte başvuruda bulunuyorsa veya tüzel kişiliği temsile

yetkili kişi birden fazla ise her bir başvurucu veya temsile yetkili kişi, formun kişisel bilgilerle

ilgili kısmı için ayrı bir sayfa kullanmalıdır.

f) Başvuru bir kanuni temsilci tarafından yapılacaksa temsile ilişkin yetki

belgesinin; avukat aracılığıyla yapılıyorsa vekâletnamenin; tüzel kişiler için ise tüzel kişiliği

temsile ilişkin yetki belgesinin başvuru formuna eklenmesi gerekmektedir.

g) Başvuru formunda yer alan beyanların ya da sunulan belgelerin doğru olmaması

başvurucunun sorumluluğunu doğurabilecektir. Ayrıca bireysel başvuru hakkının açıkça kötüye

kullandığının tespit edilmesi hâlinde Anayasa Mahkemesi başvurucular aleyhine, yargılama

giderlerinin dışında, ikibin Türk Lirasından fazla olmamak üzere disiplin para cezasına

hükmedilebilir.

9.2. Formun Doldurulması

Formun aşağıdaki açıklamalara göre doldurulması gerekmektedir:

9.2.1. Kişisel Bilgiler

9.2.1.1. Gerçek Kişiler İçin

BAŞVURUCUNUN

1- T.C. KİMLİK NUMARASI: Formdaki kimlik numarası ile ilgili alana T.C.

vatandaşlarının 11 rakamdan oluşan T.C. kimlik numarasını yazmaları gerekmektedir. Türk

vatandaşı olmayan başvurucular bu alanı boş bırakacaklardır.

2- ADI:

174

3- SOYADI:

Formun bu alanlarına T.C. vatandaşları nüfus cüzdanlarında yazılı olan adlarını ve

soyadlarını, yabancılar ise pasaportlarında yer alan adlarını ve soyadlarını yazacaklardır.

Başvurucunun geçerli

kimlik belgesinde birden fazla adı veya soyadı varsa tamamı forma aktarılmalıdır. Adın

ve soyadın değiştirilmeden ve kısaltılmadan yazılması gerekmektedir.

4- CİNSİYETİ: Bu alana T.C. vatandaşları nüfus cüzdanlarında yazılı olan

cinsiyetlerini, yabancılar ise pasaportlarında yer alan cinsiyetlerini yazacaklardır.

5- UYRUĞU: Bu alana Türkiye Cumhuriyeti uyruklular, “T.C.” kısaltmasını

yazacaklardır.

Yabancı uyruklular, birden fazla uyruğu olanlar, hiçbir devletin uyruğunda olmayanlar

ile mülteciler durumlarını belirtir açıklamayı bu alana yazmalıdırlar.

6- MESLEĞİ: Başvurucunun mesleğini, yoksa durumunu belirten açıklamayı bu

alana yazması gerekir.

7- DOĞUM YERİ VE TARİHİ: Bu alana T.C. vatandaşları nüfus cüzdanlarında,

yabancılar ise pasaportlarında yer alan bilgileri yazacaklardır. Doğum tarihi gün, ay ve yıl

biçiminde formdaki ilgili kutucuklara aktarılmalıdır. Bu bilgilerin nüfus cüzdanında veya

pasaportta yer aldığı şekliyle, kısaltılmaksızın ve değiştirilmeksizin yazılması gerekir.

8- YAZIŞMA ADRESİ: Anayasa Mahkemesinin başvurucular ile yapacağı her

türlü yazışma, tebligat ve bilgilendirme yazıları bu formda belirtilen yazışma adresine

gönderilecektir. Bu nedenle formda belirtilen adresin doğru ve güncel olması gereklidir.

Başvurucu, bildirdiği adres bilgilerinin yanlış ya da eksik olması veya güncel olmamasından

sorumludur. Bu itibarla formda belirtilen adres bilgilerinde bir değişiklik olması durumunda

bunun en kısa sürede Mahkemeye bildirilip söz konusu bilgilerin güncellenmesi gerekmektedir.

9- TELEFON NUMARASI VE ELEKTRONİK POSTA ADRESİ: Formun bu

alanına başvurucunun sürekli olarak kullandığı ve kendisine en kısa zamanda ve en kolay

şekilde ulaşılabilecek ev, iş ve cep telefon numaraları ile elektronik posta adresinin yazılması

gerekmektedir. Başvurucunun bilgilendirilmesinde bu alanda belirtilen iletişim bilgileri

kullanıldığından bunların doğru ve güncel olması önem taşımaktadır. Bu nedenle söz konusu

iletişim bilgilerinde meydana gelen değişiklikler en kısa sürede güncellenmelidir.

AVUKATININ

(Başvuru avukat aracılığıyla yapılacak ve takip edilecekse, formun bu alanlarının

aşağıdaki açıklamalar çerçevesinde doldurulması gerekmektedir.)

1- ADI:

175

2- SOYADI:

Gerçek kişiler bakımından yukarıdaki “Adı” ve “Soyadı” alanlarının doldurulmasına

ilişkin bilgilere bakınız.

3- YAZIŞMA ADRESİ: Avukat aracılığıyla yapılan başvurularda avukat ile

yapılan yazışmalar ya da ona yapılan tebligatlar başvurucuya yapılmış sayılmaktadır. Bu

nedenle formun bu alanına avukatın yazışma adresinin yazılması ve bu bilgilerde bir değişiklik

olması durumunda en kısa sürede Anayasa Mahkemesine bildirilmesi gerekmektedir.

4- TELEFON NUMARASI VE ELEKTRONİK POSTA ADRESİ: Bu alana

avukatın sürekli olarak kullandığı ve kendisine en kısa zamanda ulaşılabilecek ev, iş ve cep

telefon numaraları ile elektronik posta adresinin yazılması ve iletişim bilgilerinde bir değişiklik

olduğunda en kısa sürede

Mahkemeye bildirilmesi gerekmektedir.

9.2.1.2.Tüzel Kişiler İçin

BAŞVURUCUNUN

1- UNVANI:

2- ADRESİ:

Bu alanlara tüzel kişiliğin tesciline ilişkin belgelerde yer alan unvanı ile güncel adresinin

yazılması gerekir. Tüzel kişinin unvanı, hukuki durumu ya da adres bilgilerinde değişiklik

olması durumunda bu değişiklik en kısa sürede Mahkemeye bildirilmelidir.

TEMSİLE YETKİLİ KİŞİNİN

1- T.C KİMLİK NUMARASI:

2- ADI:

3- SOYADI:

4- UYRUĞU:

5- MESLEĞİ:

6- DOĞUM YERİ VE TARİHİ:

7- YAZIŞMA ADRESİ:

8- TELEFON NUMARASI VE ELEKTRONİK POSTA ADRESİ:5

176

Yukarıdaki alanların doldurulmasında, gerçek kişiler bakımından yukarıdaki “A-

Gerçek

Kişiler İçin” “Başvurucunun” başlığı altındaki açıklamalara bakınız.

AVUKATININ

(Başvuru avukat aracılığıyla yapılacak ve takip edilecekse, formun bu alanlarının

aşağıdaki açıklamalar çerçevesinde doldurulması gerekmektedir.)

1-ADI:

2-SOYADI:

3-YAZIŞMA ADRESİ:

4-TELEFON NUMARASI VE ELEKTRONİK POSTA ADRESİ:

Yukarıdaki alanların doldurulmasında, gerçek kişiler bakımından yukarıdaki “A-

Gerçek Kişiler İçin” “Avukatının” başlığı altındaki açıklamalara bakınız.

9.2.2. Açıklamalar

(Bu başlık altındaki açıklamalarda başvurucu sadece özet ve özlü bilgiler vermeli,

gerektiğinde ekte sunduğu ilgili belgeye atıf yapmak suretiyle taleplerini aktarmalıdır.)

A- Kamu gücünün işlem, eylem ya da ihmaline dair olayların tarih sırasına göre

özeti:

Bu alanda bireysel başvuru konusu bir hak ve özgürlüğün kamu gücünün hangi işlem,

eylem ya da ihmali nedeniyle ihlal edildiğine ilişkin olayların tarih sırasına bağlı kalınarak açık

ve özet bir şekilde aktarılması gerekmektedir. Şayet başvurucunun birden fazla Anayasal hak

ihlali iddiası varsa her bir şikâyete ait açıklamanın ayrı ayrı yapılması gerekmektedir.

B- Bireysel başvuru kapsamındaki haklardan hangisinin, hangi nedenlerle ihlal

edildiği ve buna ilişkin gerekçeler ve delillere ait özlü açıklamalar:

Bu alanda başvurucu Anayasa ile güvence altına alınan haklarından hangisinin ya da

hangilerinin ihlâl edildiğini açık ve özet bir şekilde ifade etmeli ve şikâyetlerinin Anayasa’nın

hangi maddelerine dayandığını belirtmelidir. Ayrıca başvuru konusu edilen kamu gücünün

işlem, eylem ya da ihmaline dair olayların hangi temel hakkını ihlal ettiğine ilişkin bağlantının

kurulup açıklanması gerekmektedir. Başvurucu gerekçelerini açık, sade ve anlaşılır bir tarzda

delilleriyle birlikte ortaya koymalıdır.

C- Başvurucunun güncel ve kişisel bir temel hakkının doğrudan zedelendiği

iddiasının açıklanması:

177

Bu alanda başvurucunun kamu gücü kullanılarak kişisel ve güncel bir hakkının ihlâl

edildiğini ve mağduriyetinin başvurunun yapıldığı sırada da sürdüğünü gerekçeleriyle birlikte

açıklaması gerekir.

Başvurunun Anayasa Mahkemesince kabul edilebilmesi için bir temel hakkı şahsen ve

doğrudan zedeleyen bir kamu gücü işleminin varlığı ve bu ihlâl nedeniyle meydana gelen

mağduriyetin başvuru yapıldığı sırada da devam ediyor olması gerekmektedir. Bu nedenle

başvuru konusu bireysel işlemle bir temel hakkı şahsen ve doğrudan etkilenmeyen kişilerin

başvuruları kabul edilemez bulunup reddedilmektedir.

9.2.3. Başvuru Yollarının Tüketildiğine İlişkin Bilgiler

(Bireysel başvuru yapılmadan önce ihlâle neden olduğu ileri sürülen işlem, eylem ya da

ihmal için kanunda öngörülmüş idarî ve yargısal başvuru yollarının tamamının tüketilmiş

olması gerekir. Bu nedenle başvuru yapılmadan önce bu yolların tüketilip tüketilmediği ve

mevcut kararın kesinleşmiş olup olmadığı değerlendirilmelidir.)

A- Başvuru yollarının tüketilmesine ilişkin aşamalar:

Bu alanda bireysel başvuru öncesinde başvuru konusu edilen kamu gücü işlemine karşı

hangi başvuru yollarına gidildiğinin ve buralardan elde edilen sonuçların, başka bir anlatımla

başvuru yollarının tüketilmesine ilişkin aşamaların ve neticelerinin belirtilmesi gerekmektedir.

B- Başvuru yollarının tüketildiği veya başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin

öğrenildiği tarih:

Bu alanda ihlâle neden olaya ilişkin kesin kararı veren mercii veya makam ile kararın

tarih ve sayısı (başvuru yollarının tüketildiğini gösteren en son karar) veya başvuru yolu

öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarih ve kesin kararın tebliğ veya öğrenilme tarihinin

belirtilmesi gerekmektedir.

1- KARARI VEREN MAHKEME/MERCİİ/MAKAM:

Kesin kararı veren mercii ya da makamın neresi olduğu belirtilmelidir. Başvuru konusu

bir mahkeme kararıysa, bu kararı veren ilk derece ya da temyiz mahkemesinin hangisi olduğu

ve varsa dairesinin gösterilmesi gerekir.

2- KARARIN TARİHİ VE SAYISI:

Başvuruya konu kesin kararın tarihi ile esas ve karar numaraları yazılmalıdır.

3- TEBLİĞ VEYA ÖĞRENME TARİHİ:

Söz konusu kesin karar ya da işlem tebliğ edilmişse tebliğ tarihinin, tebliğ edilmemişse

tefhim ya da öğrenme tarihinin belirtilmesi gerekmektedir.

178

C- Başvuru mazeret nedeniyle süresi içinde yapılamamışsa buna dair açıklamalar:

Başvurunun, başvuru yollarının tüketildiği tarihten; başvuru yolu öngörülmemişse

ihlâlin öğrenildiği tarihten itibaren otuz gün içinde yapılması gerekmektedir. Bununla beraber

başvuru süresinin mücbir sebep veya ağır hastalık gibi haklı bir mazeret nedeniyle kaçırılması

hâlinde, mazeretin kalktığı tarihten itibaren en geç onbeş gün içinde mazeretine ilişkin

açıklamaları da içeren başvuru formu ve eklerinin yanı sıra mazeretini ispatlayan belgelerle

birlikte başvuru yapılabilir.

9.2.4.Diğer Bilgiler

A- Başvurucunun Anayasa Mahkemesi önünde devam eden bir başka başvurusu

varsa numarası:

Bu alana başvurucunun Anayasa Mahkemesi önünde devam eden bir başka başvurusu

varsa numarasını ve yeni başvurusu ile bir bağlantısı bulunup bulunmadığını belirtmesi

gerekmektedir.

B- Başvurucunun kamuya açık belgelerde kimliğinin gizli tutulması talebi ve bunun

gerekçesi:

Bu alanda başvurucunun varsa kamuya açık belgelerde kimliğinin gizli tutulması

talebinin olup olmadığını belirtmesi gerekir. Kimliğinin açıklanmasını istemeyen başvurucu

yargılamanın aleniyeti ilkesinin istisnası niteliği taşıyan bu talebinin gerekçesini bildirmelidir.

Mahkeme kimliğin saklı tutulması taleplerini istisnai durumlarda ve ancak gerekçesini haklı

bulursa kabul edebilir.

9.2.5.Sonuç Talepleri

Bu alanda başvurucunun nihai taleplerini özetlemesi ve bu kapsamda adli yardım,

tedbir, duruşma, keşif ve bilirkişi incelemesi, tazminat ve yargılama giderlerine hükmedilmesi

vb. isteklerini belirtmesi gerekmektedir.

9.2.6. Tarih

Formun doldurulduğu tarihin gün, ay ve yıl biçiminde yazılması gereklidir. Bununla

birlikte başvurunun yapıldığı tarihin, başvurunun Kanun’da gösterilen yerlerce kaydının yapılıp

başvurucuya alındı belgesinin verildiği gün olduğu bilinmelidir.

9.2.7. İmza

Başvuru formunun başvurucu veya varsa temsilcisi ya da avukatı tarafından

imzalanması; imzalı asıl nüshasının Kanun’da gösterilen yerlere ibraz edilmesi gerekmektedir.

Formun imzasız olması ya da asıl nüsha olmaması durumunda başvuru işleme

konulmayacağından formun ilgili mercie tesliminden önce bu hususların kontrol edilmesinde

yarar vardır.

179

9.2.8. Ekler

(Formun ekine başvurunun esasına dayanak teşkil eden belgelerin başvuru formundaki

sıra takip edilmek ve aşağıdaki açıklamalar dikkate alınmak suretiyle eklenmesi

gerekmektedir.)

Başvurucunun ek olarak sunacağı belgeleri ya da onaylı örneklerini tarih sırasına göre

numaralandırarak, her bir belgeyi tanımlayıcı başlıklar hâlinde dizi pusulasına bağlaması

gerekir.

Belgelerin asıllarının gönderilmesi hâlinde bunlar başvurucuya iade edilmeyecektir.

Anayasa Mahkemesine sunulacak belgelerin birbirine tutturmak için zımbalanmaması,

yapıştırılmaması ya da bağlanmaması gerekir. Tüm sayfalar sırasına göre

numaralandırılmalıdır.

1- Yetki belgesi ve vekâletname

2- Başvuru harcının ödendiğine dair belge

3- Nüfus cüzdanı örneği ve başvurucu yabancı ise geçerli kimlik belgesi

4- Tüzel kişilerde tüzel kişiliği temsile yetki belgesi

5- Kesin karar ya da işlemin tebliğ belgesi

6- Dayanılan belgelerin asılları ya da onaylı örnekleri

7- Tazminat talebi varsa uğranılan zarar ve miktarı ile buna ilişkin belgeler

8- Başvuru süresinde yapılamamışsa mazereti ispatlayan belgeler

Başvurucu ihlal iddiasına dayanak gösterilen belgelere erişememişse bunun nedenleri

ve gerekçeleri

9.2.9. Formun Teslimi ve Sonrasına İlişkin Açıklamalar

Bu kılavuzdaki açıklamalar doğrultusunda hazırlanan başvuru formu, harç tahsil

makbuzu ile birlikte mahkemelere veya yurt dışı temsilciliklerine ya da bizzat Anayasa

Mahkemesine teslim edildiğinde başvuruculara ya da temsilcilerine bir alındı belgesi

verilmektedir.

Bu alındı belgesindeki tarih bireysel başvurunun yapıldığı tarihi gösterir. Bu belgenin

başvuru tarihi ile ilgili herhangi bir ihtilaf olması durumunda ibrazı gerekeceğinden saklanması

önemlidir.

180

Mahkemeler ya da yurt dışı temsilciliklerine teslim edilen başvuru formu ve ekleri

gerekli kayıt işlemleri yapıldıktan sonra elektronik ve fiziki ortamda Anayasa Mahkemesine

ulaştırılır. Ayrıca dava ve diğer yargılama işlemlerinin elektronik ortamda gerçekleştirildiği

hâllerde UYAP kullanılarak form ve ekindeki veriler kaydedilir ve saklanır. Bu makamlar

tarafından başvuru formu ve eklerinin kabul edilebilirlik ya da esasına ilişkin herhangi bir

inceleme ya da değerlendirme yapılmaz.

Form ve ekindeki belgeler Anayasa Mahkemesine ulaştığında Mahkemece başvurunun

kayda alındığı hususu ve başvuru numarası başvurucuya bildirilecektir.

Başvuru formunun tesliminden sonra aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:

a) Başvuru evrakında herhangi bir eksiklik bulunması hâlinde, Anayasa

Mahkemesince eksikliğin giderilmesi için başvurucu veya varsa temsilcisine ya da

avukatına onbeş günü geçmemek üzere bir süre verilerek eksikliğin tamamlanması talep

edilecektir. Anayasa Mahkemesince istenen belgelerin süresinde teslim edilmesi

gerekmektedir. Bildirilen sürede eksikliğin tamamlanmaması durumunda başvurunun

reddine karar verilir.

b) Başvuruyla ilgili olarak Anayasa Mahkemesince istenen belgeler

Mahkemeler veya yurt dışı temsilcilikler aracılığıyla gönderilebileceği gibi Anayasa

Mahkemesinin aşağıda belirtilen adresine de bizzat teslim edilebilir. Belirtilen usul

haricinde mektup, posta, elektronik posta vb. yollarla gönderilen belgeler kabul

edilmeyecek ve işleme alınmayacaktır.

c) Anayasa Mahkemesi ile yapılan her türlü yazışmada başvurucunun adı,

soyadı, T.C. kimlik numarası ile kendisine bildirilen başvuru numarasının belirtilmesi

gerekmektedir.

ç) Anayasa Mahkemesi, başvurucudan her aşamada başvurusuna ilişkin ilâve belge,

bilgi veya tamamlayıcı açıklamalar talep edebilir. Talep hâlinde istenenlerin belirtilen sürelerde

sunulması zorunludur.

d) Anayasa Mahkemesi, başvurucu tarafından yazılı veya telefon, faks,

elektronik posta vb. yollarla yapılan başvuru süreciyle ilgili bilgi edinme taleplerine

cevap vermemektedir.

e) Anayasa Mahkemesine şahsen yapılacak başvurular ile belge

sunumlarının aşağıdaki adrese yapılması gerekmektedir Anayasa Mahkemesi

Başkanlığı Ahlatlıbel Mahallesi İncek Yolu Serpmeleri No: 4 06890 Çankaya / Ankara

– Türkiye

181

Uygulamalar

1. Bir bireysel başvuru dilekçesi yazınız.

182

Uygulama Soruları

1. Yazmış olduğunuz dilekçeyi olması gereken unsurlar açısından değerlendiriniz?

183


Bu bölümde 2012 de hayatımıza giren ve olumlu sonuçlar doğuran Anayasa

Mahkemesine Bireysel Başvurunun nasıl yapılacağını, başvuru dilekçesinin nasıl yazılacağını

öğrendik.

184

Bölüm Soruları

1. Bireysel başvuru hakkını kötüye kullanmanın cezası nedir?

a) Hapis cezası

b) İdari para cezası

c) Adli para cezası

d) Güvenlik tedbiri

e) Disiplin hapsi

2. Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru için hazırlanan başvuru formu ekleri

hariç en fazla kaç sayfa olabilir?

a)5

b)10

c)15

d)20

e)2

3. Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru süresinin kaçırılması durumunda,

haklı bir mazeret söz konusu ise, kişi kaç gün içerisinde mazeretini destekleyen

deliller ile başvuru yapabilir?

a)15

b)30

c)45

d)60

e)9

4. 1982 Anayasası'na göre, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru usulü ile ilgili

aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

a) Başvuruda bulunabilmek için olağan kanun yollarının tüketilmiş olması şarttır.

b) Bireysel başvuruda, kanun yolunda gözetilmesi gereken hususlarda inceleme

yapılamaz

c)Bireysel başvurular, Anayasa Mahkemesinde bölümlerce karara bağlanırlar.

d)Anayasa Mahkemesi, bireysel başvurularda duruşma yapılmasına karar

verebilir.

e) Bireysel başvurunun, ihlalin öğrenildiği tarihten itibaren üç ay içinde yapılması

gerekir.

5. Anayasa Mahkemesinde Genel Kurul kaç kişiden oluşur?

185

a)15

b)17

c)21

d)16

e)20

6. “Başvuru formu, harç tahsil makbuzu ile birlikte mahkemelere veya yurt dışı

temsilciliklerine ya da bizzat Anayasa Mahkemesine teslim edildiğinde

başvuruculara ya da temsilcilerine bir … verilmektedir.” İfadesinde boş bırakılan

kısma aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

a) ıktı belgesi

b) temeddü belgesi

c) alındı belgesi

d) temessül belgesi

e) vekalet belgesi

7. Anayasa Mahkemesine bireysel başvurularda evrakta eksiklik bulunması

hâlinde yapılacaklara ilişkin aşağıda verilen bilgilerden hangisi doğrudur?

a) Eksikliğin giderilmesi için başvurucu veya temsilcisine on beş günü geçmemek

üzere bir süre verilerek eksikliğin giderilmesi talep edilir.

b) Evrakta eksiklik bulunması durumunda herhangi bir işlem yapılmaksızın

başvuru geçersiz sayılır.

c) Başvuruda evrakta eksiklik bulunması durumunda ek süre talep edileceğine dair

kayıt koyulmamışsa ek süre verilmesi söz konusu olmaz.

d) Eksikliğin giderilmesi için başvurucu veya temsilcisine verilecek süre bir

sınırlamaya tabi değildir.

e) Evrakta bulunan eksiklik başvurunun ne amaçla yapıldığının anlaşılmasına

engel değilse başvuru tam yapılmış kabul edileceğinden ek bir işlem yapılmaz.

8. Bireysel başvuruyla ilgili Anayasa Mahkemesi’nce istenen belgeler Anayasa

Mahkemesi’ne ne şekilde ulaştırılabilir?

a) Elektronik posta yoluyla

b) Mahkemeler veya yurt dışı temsilcilikleri vasıtasıyla ya da Anayasa

Mahkemesi’ne bizzat teslim edilebilir

c) Mektup yoluyla

d) Posta yoluyla

e) Telgraf yoluyla

186

9. Anayasa Mahkemesi’nde bireysel başvuru formunun kanun ve iç tüzükte

öngörülen usul ve esaslara uygun hazırlanmaması durumunda aşağıdaki

ifadelerden hangisi doğrudur?

a) Başvuru her hâlükârda kabul edilir.

b) Başvurucu AİHM’ye de başvuruda bulunmadı ise başvuru kabul edilir.

c) Başvurucu iç hukuk yollarını tüketmişse başvuru her hâlükârda kabul edilir.

d) Başvurucunun kimlik bilgilerine ilişkin bir eksiklik söz konusu değilse başvuru

kabul edilir.

e) Başvuru reddedilebilir.

10. Aşağıda belirtilen haklardan hangisinin ihlal edildiğine ilişkin Anayasa

Mahkemesi’ne bireysel başvuru mahkemece kabul edilebilir?

a) AİHS’de bulunan temel hak ve özgürlüklerden herhangi biri.

b) Anayasada yer alan temel hak ve özgürlüklerden, AİHS ve buna ek Türkiye’nin

taraf olduğu protokoller kapsamında herhangi biri.

c) Anayasada yer alan temel hak ve özgürlüklerden herhangi biri.

d) Anayasada yer alan temel hak ve özgürlüklerden Türkiye’nin taraf olduğu

herhangi bir uluslararası sözleşme kapsamında herhangi biri.

e) Anayasada yer alan temel hak ve özgürlüklerden, AİHS kapsamında

korunmayanlardan herhangi biri.

CEVAP ANAHTARI

B-B-A-E-B-C-A-B-E-B

187

10. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE BİREYSEL

BAŞVURU

188


10. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİNE BİREYSEL BAŞVURU

10.1. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Bireysel Başvuru

10.2. Taraflar

10.2.1. Başvurucu

10.2.2. Yüksek Sözleşmeci Taraf

10.3. Olaylara İlişkin Açıklamalar

10.5. Bildirim ve İmza

189


1. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararı bizi niçin bağlıyor?

2. Her dava için Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine başvuru mümkün müdür?

190




Avrupa İnsan Hakları

Mahkemesi

Mahkeme hakkında, bilgi

sahibi olmak

Okuyarak

Bireysel başvuru Bireysel başvurunun

koşullarının öğrenilmesi

Okuyarak

191

Anahtar Kavramlar

• Temel hak ve hürriyetler

• AİHM

• Bireysel başvuru

• Başvuru formu

192

Giriş

Bu bölümde, temel hak ve özgürlüklerin ihlalinin iç hukukta giderilememesi durumunda

bireylerin bu ihlali Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine taşımalarını ve bunun dilekçesinin

yazımı üzerinde durulacaktır.

10.1. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Bireysel Başvuru

İnsan hakları kavramı, gittikçe gelişen bir kavramdır. Özellikle ülkemizin geçirmekte

olduğu süreç içerisinde, "insan hakları" konusu çok sık gündeme getirilmekte ve Türkiye'nin

Avrupa Birliği'ne girebilmesinin önemli ön şartlarından biri olduğu ifade edilmektedir. Türkiye

de bunun farkındadır ve bu yolda çeşitli adımlar atmakta ve bu konudaki mevzuatını Avrupa

Birliği normlarına uygun hâle getirmek için değişiklikler yapmaktadır.

Aslında Türkiye'nin bu konudaki girişimler çok da yeni değildir. Bunun önemli bir

kanıtı, Türkiye'nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'ni 1954 tarihinde kabul etmiştir. 28 Ocak

1987"de "bireysel başvuru" hakkı tanınmış ve 22 Ocak 1990 tarihinde de Avrupa İnsan Hakları

Divanının zorunlu yargı yetkisi tanınmıştır.

Üye devletlerin kabul ettiği (AHİS m.l) hak ve özgürlükler şunlardır: Yaşama Hakkı

(AİHS m.2), işkence yasağı (AİHS m.3), kölelik ve zorla çalıştırma yasağı (AİHS m.4),

özgürlük ve güvenlik hakkı (AİHS m.5), adil yargılanma hakkı (AİHS 111.6), cezaların

yasallığı (AlHS 111.7), özel ve aile hayatının korunması (AİHS 111.8), düşünce, vicdan ve din

özgürlüğü (AİHS nı.9), ifade özgürlüğü (AİHS m.10) dernek kurma ve toplantı özgürlüğü

(AİHS m.11)

Avrupa İnsan Haklar. Sözleşmesi, Sözleşmeye üye ülkelerin kabul ettikleri

yükümlülüklerine uymaları için. Avrupa İnsan Hakları Mahkeme (Mahkeme) oluşturmuştur ve

bu Mahkeme devamlı görev yapar (AİHS.I9).

Mahkeme, Yüksek Sözleşmeci Tarafların (devletlerin) sayısına eşit sayıda yargıçtan

oluşur (AİHS m.20)

Yargıçlar Mahkemeye kendi adlarına katılırlar. Yargıçlar, her Yüksek Sözleşmeci Taraf

(devlet) için o Yüksek Sözleşmeci Taraf (devlet) taralından gösterilen ve üç aday içeren bir liste

üzerinden Parlamenterler Meclisi tarafından oyçokluğu ile seçilirler (AİHS m.22).

Mahkeme'de, görev ve kuruluşu Mahkeme İçtüzüğünde belirlenen bir Yazı İşleri

bulunur. Mahkeme'ye yazı işlerinde görevli hukukçular yardım eder (AİHS m.25).

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtüzüğüne (nı.45) göre, Sözleşme'nin 33 veya 34.

maddelerine göre yapılan bir başvuru yazılı olarak sunulur ve başvurucu veya başvurucunun

temsilcisi tarafından imzalanır. Bir başvurunun) hükümet dışı bir örgüt veya bir bireyler grubu

tarafından yapılması hâlinde başvuru bu örgütü veya grubu temsil etme)e yetkili kişiler

tarafından imzalanır. Bir başvuruyu imzalayan kişinin yetkisi olup olmadığı sorunu hakkında

193

ilgili Daire veya komite karar verir. Başvurucuların 36. maddeye göre temsil edilmeleri halinde,

temsilci veya temsilciler tarafından bir vekâlet veya yetki belgesi eklenir.

Mahkeme önüne bir dava getirmek isteyen sözleşmeci bir Devlet veya Devletlerin Yazı

İşleri Müdürlüğüne yapacağı başvuru aşağıdaki noktaları içerir: (a) Aleyhine başvuru yapılan

Sözleşmeci Devletin adı: (b) Maddi olaylara ilişkin bir beyan; (e) İddia edilen sözleşme

ihlallerine ve ilgili savlara ilişkin bir beyan; (d) Sözleşme'nin 35. maddesinin birinci fıkrasında

belirtilen kabuledilebilirlik ölçülerine (iç hukuk yollarının tüketilmesi ve altı aylık şiire kuralına

uyulduğuna ilişkin bir beyan: (e) Başvurunun amacı ve zarar gördüğü iddia edilen taraf veya

taraflar namına Sözleşme'nin 41. maddesine göre istenen adil karşılıkla ilgili genel bir talep ve

(f) Devlet temsilcisi ve temsilcileri olarak atanan kişilerin adları ve adresleri ile birlikte (g) İlgili

her türlü belgenin ve özellikle başvurunun konusuyla ilgili yargısal olan veya olmayan

kararların birer kopyası (İçtüzük, m. 46).

İçtüzüğün 47. maddesine göre de: I. Sözleşmenin 34. maddesine göre yapılan bir

başvuru. Mahkeme Başkanı aksine karar vermedikçe. Yazı İşleri Müdürlüğünün hazırladığı

başvuru formu ile yapılır Başvuruda şunlar yer alır; (a) Başvurucunun adı, doğum tarihi,

milliyeti, cinsiyeti, mesleği \e adresi; (b) Temsilcisi varsa, temsilcisinin adı mesleği ve adresi;

(c) Aleyhine başvuru yapılan sözleşmeci Taraf Devletin veya Devletlerin adı; (d) Maddi

olaylara ilişkin az ve öz bir beyan; (e) İddia edilen sözleşme ihlal(ler)ine ve ilgili savlara ilişkin

az ve öz bir beyan (f) Başvurucunun Sözleşme'nin 35. maddesinin birinci fıkrasında belirtilen

kabuledilebilirlik ölçülerine (iç hukuk yollarının tüketilmesi ve altı aylık süre kuralına)

uyduğuna dair az ve ö/ bir beyan ve (g) Başvurunun amacı ile birlikte başvurucunun

Sözleşme'nin 41.maddesine göre bulunmak istediği adil karşılıkla ilgili talebin genel olarak

belirtilmesi ve bunların yanında (h) ilgili her türlü belgenin ve özellikle başvurunun konusuyla

ilgili yargısal olan veya olmayan kararların birer kopyası. 2. Başvurucular ayrıca; (a)

Sözleşme'nin 35. maddesinin birinci fıkrasındaki kabul edilebilirlik ölçülerinin (iç hukuk

yollarının tüketilmesi ve altı aylık süre kuralı) yerine getirildiğini göstermek amacıyla bilgi ve

özellikle yukarıdaki birinci fıkranın (h) bendinde sözü edilen belgeler ve kararları sağlar;

Şikâyetlerini başka uluslararası soruşturma ve çözüm organları önüne götürüp

götürmediğini bildirir. 3. Kimliklerinin kamuya açıklanmasını istemeyen başvurucular.

Mahkeme önündeki yargılama hakkında kamunun bilgi edinmesi şeklindeki normal kuraldan

ayrılmayı haklı kılabilecek sebepleri gösterir ve sunar. Daire Başkanı kimliğin saklı tutulmasına

istisnai ve gerçekten gerekli hallerde izin verebilir. 4. Birinci ve ikinci fıkralarda yer alan

gereklere uymama, başvurunun kaydedilmemesi ve Mahkeme tarafından incelenmemesi

sonucunu doğurabilir. 5. Genel bir kural olarak başvurunun yapıldığı tarih, başvurunun

konusunu özetler şekilde olsa bile başvurucunun ilk mektubunu gönderdiği tarihtir. Bununla

birlikte Mahkeme, haklı sebeplere dayanarak, başvuru tarihi olarak başka bir tarihi kabul

edebilir. 6. Başvurucular adres değişiklikleri ve başvuruyla ilgili koşullardaki değişiklikler

hakkında Mahkemeyi bilgilendirmeye devam eder.

Avrupa İnsan Haklarına başvuru yaparken Avrupa İnsan Hakları

Sözleşmesi’ne taraf herhangi bir devletin dili kullanılabilir.

194

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne başvurabilmek için, öncelikle iç hukuk yolları

tüketilmiş olmalıdır. Süre, iç hukuk yollarının tüketilmesinden sonra altı aydır. Bu süre hak

düşürücü süredir. Davalı olarak, kişiler değil, sorumlu devlet gösterilir. Avrupa İnsan Hakları

Sözleşmesinde gösterilmeyen haklar için başvuruda bulunulamaz.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine (European Court of Human Rights Council of

Europe, E-67075 Strasbourg Cedex. France) adresine doğrudan başvurulur (Tel: 00 33 3 88 11

20 18; Faks: 00 33 3 88 41 27 30; İnternet: echr.coe.int).

Başvurular, herhangi bir harca tâbi değildir. Başvuru herhangi bir şekle tâbi değildir;

ancak, uygulamada, örneği aşağıda verilen form doldurulmaktadır. Türkçe yazışmak

mümkündür.

Yapılan genel açıklamalardan sonra, şimdi Mahkemeye başvuru için kullanılmakta olan

basılı (matbu) örneği verebilirim. Aslında başvuru formu Fransızca, İngilizce ve Türkçe

başlıklarla düzenlenmiştir. Ancak, aşağıda bu basılı form, bilgi vermek amacıyla yalnızca

Türkçe olan satırları muhafaza edilerek (İngilizce ve Fransızca karşılıklar çıkartılarak)

verilmektedir:

AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ (BAŞVURU)

(Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 34. ve Mahkeme İç Tüzüğü nün 45 ve

47.maddeleri uyarınca hazırlanmıştır)

ÖNEMLİ: Bu başvuru hukuki bir belgedir ve hak ve yükümlülüklerinizi etkileyebilir).

10.2. Taraflar

10.2.1. Başvurucu

(Başvurucu ve varsa temsilcisi hakkında verilmesi gereken bilgiler)

1. Soyadı:

2. Adı:

3.Cinsiyeti: kadın/erkek

4. Milliyeti:

5. Mesleği:

6.Doğum tarihi ve yeri:

7.İkametgâhı:

8.Tel.No:

195

9.Şu andaki adresi (6'da belirtilen ikametgâhından farklı ise):

10.(Varsa) Temsilcinin adı: (temsil belgesi eklenir)

11.Temsilcinin mesleği:

12.Temsilcinin adresi:

13.Tel.No: Fax No:

10.2.2. Yüksek Sözleşmeci Taraf

Aşağıda başvurunuzun hangi devlet aleyhine yöneltildiğini belirtiniz:……….

10.3. Olaylara İlişkin Açıklamalar

14 ………..BAŞVURUCU TARAFİNDAN ÖNE SÜRÜLEN SÖZLEŞME VE

PROTOKOL İHLALLERİ İLE İDDİALARIN DAYANAKLARINA İLİŞKİN AÇIKLAMA:

15……… SÖZLEŞMENİN 35. MADDESİNİN 1.FIKRASINA İLİŞKİN

AÇIKLAMA:

(Açıklayıcı Not'un IV. Bölümüne bakınız. Her şikâyet için, gerektiğinde ayrı bir sayfa

kullanarak, aşağıda 16'daıı 18'e kadar numaralanmış alt bölümlerde istenen bilgileri veriniz).

16) Nihai karar (kararın tarihi, niteliği, kararı veren merci-adli veya diğer-): …….

17) Diğer kararlar (tarih sırasına göre kararın tarihi, niteliği ve kararı veren merci

adli veya diğer- belirtilmelidir): ………

18) Başvurmadığınız başka bir çözüm yolu var mı? Eğer varsa, nedir ve neden bu

yola başvurulmadı? ……

- BAŞVURUNUN AMACINA VE HAKKANİYETE UYGUN TATMİN

TALEPLERİNE İLİŞKİ AÇIKLAMA

19…… DİĞER ULUSLARARASI MAKAMLAR ÖNÜNDEKİ USULLERE İLİŞKİN

AÇIKLAMA

20. Bu başvurunuzdaki şikâyetlerinizi başka bir uluslararası makama sundunuz mu?

Eğer sunduysanız, bu konuda ayrıntılı bilgi veriniz:

10.4. Belgeler Listesi

(Belgeledin aslı değil, sadece örnekleri)

(Açıklayıcı Not'un VII. Bölümüne bakınız. Yukarıdaki IV ve IV. alt bölümlerde

belirtilen bütün kararların örneğini ekleyiniz. Eğer bu belgeler elinizde yoksa temin ediniz. Eğer

196

temin edemiyorsanız bunun nedenini açıklayınız. Gönderdiğiniz belgeler size geri

verilmeyecektir.)

21. a) ………

b)……….

c)……….

10.5. Bildirim Ve İmza

(Açıklayıcı Not'un VIII. bölümüne hakîm/

22.Bu başvuru formunda vermiş olduğum bilgilerin doğru olduğunu bilgim ve inancını

dahilinde beyan ederim.

Yer ……..

Tarih ……..

İmza …….

(Başvurucu veya temsilcisi)

197

Uygulamalar

1. AİHM ne bir başvuru dilekçesi yazınız.

198

Uygulama Soruları

1. Yazmış olduğunuz dilekçeyi olması gereken unsurlar açısından karşılaştırınız.

199


Bu bölümde temel hak ve özgürlüklerin korunması adına iç hukuk yollarının

kullanılması ve sonuç alınamaması durumunda uluslararası bir yol olarak AİHM ne bireysel

başvuru yolunu ve bu yolun kullanılacağı dilekçeyi öğrendik.

200

Bölüm Soruları

1. AİHS’de yer alan yüksek sözleşmeci taraf kavramı ile ne ifade edilmektedir?

a) Hakîm

b) Savcı

c) Başvurucu

d) Davalı devlet

e) Amerika

2. Türkiye’nin AİHM’de yargılamaya katılan kaç hakîmi/yargıcı vardır?

a) Bir

b) İki

c) Üç

d) Dört

e) Beş

3. Aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

a) Başvuru yalnızca İngilizce kabul edilir.

b) Başvuru yalnızca Fransızca kabul edilir.

c) Başvuru İngilizce veya Fransızca dillerinden biriyle yapıldığı sürece kabul edilir.

d) Başvurunun AİHS’e üye devletlerden birinin diliyle yapılması yeterlidir.

e) Başvuru kişinin ana dili veya İngilizce veya Fransızca dillerinden biriyle yapılırsa kabul

edilir.

4. AİHM’e bir vatandaşın bireysel başvuru yapabilmesi için aşağıdaki şartlardan hangisi

gereklidir?

201

a) Ülke içindeki tüm hukuk yollarından olumlu sonuç almamış olması

b) Sabıka kaydının olmaması

c) Askerlik görevini yapmış olması

d) Kırk yaşını doldurmuş olması

e)Hakkının ihlal edilmesinden sonraki 1 ay içinde başvurmuş olması

5. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi hani kentte bulunmaktadır?

a) Strazburg

b) Berlin

c) Londra

d) Prag

e) Lizbon

6. Aşağıdaki haklardan hangisi AİHS kapsamında bir hak değildir?

a) Yaşama hakkı

b) İşkence yasağı

c) Propaganda yasağı

d) Kölelik ve zorla çalıştırma yasağı

e) Özgürlük ve güvenlik hakkı

7. “İlk Sözleşme metninin bazı maddelerine değişiklikler getiren ya da buna yeni haklar ekleyen

metinlere … denir.” İfadesinde boş bırakılan kısma aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

a) Tamamlayıcı protokol

b) Ek protokol

c) Mütemmim protokol

202

d) Yan protokol

e) Protokol

8. “Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi başvuru ücreti … .” ifadesinde boş bırakılan kısma

aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir?

a) almaktadır

b) mülkiyet hakkına ilişkin talepler dışında almamaktadır

c) ihlal edildiği iddia edilen hak maddi kayba da sebebiyet vermiş ise almaktadır

d) talep edilen tazminat üzerinden hesaplanır

e) almamaktadır

9. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine, yargısal görevlerini yerine getirirken, idari ve hukuki

konularda destekte bulunan birim aşağıdakilerden hangisidir?

a) Mahkeme kalemi

b) Sekreterlik

c) Alt mahkeme

d) Yazı işleri müdürlüğü

e) Personel daire başkanlığı

CEVAP ANAHTARI

D-A-D-A-A-C-B-E-D

203

11. ADLİ KARARLAR

204


11. ADLİ KARARLAR

11.1. Adli Kararlar

11.2. Arakararları

11.3. Son Kararlar

11.3.1. Mahkemenin Adı (Başlık)

11.3.2. Esas ve Karar Numaraları

11.3.5. Tutanak Kâtibinin Adı Soyadı ve Sicil Numarası

11.3.6. Tarafların ve Davaya Katılanların Kimlikleri ile Varsa Yasal Temsilci ve

Vekillerinin Ad ve Soyadları ile Adresleri

11.3.7. Dava Konusu

11.3.8. Yargılamanın Açık (aleni) Yapılıp Yapılmadığı

11.3.9. İddia ve Savunmanın Özetleri

11.3.10. Tarafların Anlaştıkları ve Anlaşamadıkları Konular ve Deliller

11.3.11. Gerekçe

11.3.12. Hüküm Sonucu (Hüküm Fıkrası)

11.3.13. Kanun yolu ve Süresi

11.3.14. Kararın Verildiği Tarih

11.3.15. Kararı Veren Hâkim veya Hâkimlerin ve Tutanak Kâtibinin

İmzaları

205


1. Adli kararlarının hepsi mahkeme kararı mıdır?

2. Son karar en son karar mıdır?

206




Arakarar Arakarar hakkında bilgi

sahibi olmak.

Okuyarak

Sonkarar Sonkararın nasıl yazılacağını

öğrenmek.

Okuyarak

207

Anahtar Kavramlar

• Adli karar

• Arakarar

• Sonkarar

208

Giriş

Bu bölümde yargılama içinde gerek duyulan işlemlerin yerine getirilmesi ya da

yargılamayı sona erdiren adli kararları ve bunların nasıl yazılacağını öğreneceğiz.

Mahkemelerin görevi, yanların sulh olması veya davacının davasını geri alması gibi

ayrık durumlar dışında uyuşmazlık hakkında bir karar vermek ve uyuşmazlığı bir kararla sonuca

bağlamaktır. Yargısal karar, yargı organı tarafından uyuşmazlık hakkında bir karar verilmek

amacıyla hukuksal gerekçeye dayanan irade yazılı açıklamasıdır. Yargı organları bir karar

vererek davanın çözümü için yargılamayı ilerletmek (ara karar), uyuşmazlığın nihai çözümüne

kadar geçici olarak koruma sağlamak (geçici hukuksal koruma kararları) veya uyuşmazlığı

çözmek ve yargılamayı sonlandırmak (nihai karar) için bir irade açıklar. Uygulamada karar ve

hüküm kavramları kimi zaman birbirinin yerine kullanılsa da bu yanlıştır. Çünkü karar, hükmü

de içine alan daha genel bir kavramdır. Özlü bir biçimde söylemek gerekirse her hüküm bir

karar olsa da her karar bir hüküm değildir (Pekcanıtez vd. 2016: 299).

11.1. Adli Kararlar

Genel bir deyişle karar, «bir iş ya da sorun hakkında düşünülerek verilen kesin yargı

(hüküm)», «herhangi bir durum için tartışılarak verilen kesin yargı» «bir iş veya sorun hakkında

varılan sonuç», «herhangi bir husus (iş) hakkında nasıl bir işlem yapılacağının sonuca

başlanması veya ortaya çıkan bir uyuşmazlıkta kimin haklı olduğunun belirlenmesi» anlamına

gelir.

Diğer bir ifadeyle karar, yasama organından, idarî (yönetsel), yargısal kurum ve

kuruluşlar veya tüzel kişiler topluluğundan verilip hukuksal durum yaratan yahut hukuksal

durum belirten açıklamadır.

Yasama ile ilgili kararlar, genellikle bir yasa (veya içtüzük) tarafından gösterilen bir

emir veya gerek üzerine verilir.

İdarî (yönetsel) kararlar, idarî tasarrufa yetkili kişi veya kuruluşlar tarafından yasalara

veya diğer hukuksal düzenlemelere uygun olarak verilip emir veya yasaklamayı içeren yahut

bir sıfat veya yetki veren yahut bunları kaldıran ve içinde (yapısında) yerine getirilmek (icra

edilmek) gücü bulunan kararlardır.

Adlî (yargısal) kararlar ise, çok kısa bir anlatımla, yargı yetkisine sahip olan organlar

tarafından verilen kararlardır.

«Adlî karar» kavramı, her ne kadar (genellikle) «yargısal karar» karşılığı olarak

kullanılıyorsa da, «adlî karar» kavramı, «yargısal kararları» içerdiği gibi, yargı yetkisi

bulunmayan ancak adaletin gerçekleştirilmesine hizmet eden diğer bazı organların (örneğin,

icra müdürlerinin disiplin kurullarının vb. kişi ve kurulların) kararlarını da içerir.

209

Aşağıda yeri geldikçe değinileceği gibi, adlî kararlar teknik bazı terimlerle ifade

edilmektedir. Örneğin: Ara kararı, hazırlayıcı karar, nihaî karar, son karar, son hüküm, hüküm,

kısa karar, formül onama kararı vb.

11.2. Ara kararları

Mahkemeler, dava açılmasından itibaren son kararın verilmesine kadar çeşitli usul işlemleri

yaparlar. Bu usul işlemlerinin önemli bir bölümünü «ara kararları» oluşturur. Ara karar

“Mahkemenin yargılama sürecinde duruşma sonunda veya duruşma arasında verdiği karar”dır

(Adliye Personeli El Kitabı 2013: 48). Ara kararlarıyla mahkeme, uyuşmazlıktan el çekmez;

aksine bu tür kararlarla yargılama devam eder. Bu niteliği dolayısıyla ara kararları, mahkemeyi

son karara doğru götürücü ve deyiş yerinde ise son kararı hazırlayıcı (son karara hizmet edici)

nitelikte kararlardır.

Ara kararlarını, son kararlardan ayıran özellik, ara kararlarının hükümden bağımsız

olarak temyiz edilememelerinde/istinafa götürülememelerinde ve (usule ilişkin kazanılmış hak

yaratmadıkları sürece) bu kararlardan rücu edilebilmesinde kendini gösterir.

Ara kararlarına örnek olarak, ilk itirazların reddine, tarafların delil göstermelerine,

bekletici sorun veya ön sorun yapıp yapmamaya, davaların ayrılmasına veya birleştirilmesine,

eski hâle getirme istemine, adlî yardım taleplerine, bozmaya uymaya, yargılamanın iadesi

istemini kabule, ıslah isteminin kabulüne veya reddine, davaya katılmaya vb. hususlara ilişkin

kararlar gösterilebilir.

Bu örneklerden görüldüğü gibi, ara kararı taraflar arasında ortaya çıkan bir sorun

hakkında olabileceği gibi, üçüncü kişilerle ilgili sorunlar (örneğin, davaya katılma) bakımından

da söz konusu olabilir.

Mahkemenin yargılamayı yürütürken yapacağı diğer bazı usul işlemleri daha vardır.

Örneğin, duruşma günü belirlenmesi, tarafların ve diğer ilgililerin (tanıklar, bilirkişi vb.)

duruşmaya çağrılması, tebligat yapılması gibi. Mahkemenin bu işlemleri elbette teknik anlamda

«ara kararı» değildirler.

Bunlar mahkemenin bazı «düzenleyici işlemleri»dir. Ancak, uygulamada bu tasarruflar

da, genellikle ara kararları ile birlikte verilmekte ve adeta bunlar da «ara kararı» gibi işlem

görmektedir. Ara kararlarının biçimi (şekli) konusunda, son kararlardan farklı olarak, yasal bir

düzenleme yoktur.

Uygulamada, ara kararlarının biçimi ile ilgili olarak, genellikle şöyle bir yol

izlenmektedir:

Eğer duruşma dışında bir karar alınıyorsa, çoğunlukla, kararda, HMK kıyasen

uygulanarak orada anılan hususlara yer verilmekte; yok eğer duruşma içinde bir karar

alınıyorsa, duruşma safahatının yazılmasından sonra, tutanağın sonunda «G.D. -Gereği

Düşünüldü-» denilerek ara kararı (kararları) yazılmaktadır.

210

Bunların dışında, ihtiyati tedbir, ihtiyati haciz ve delil tespiti gibi kararlarda ise,

genellikle HMK kıyas yoluyla uygulanmaktadır. Ancak, belirtelim ki, ihtiyati tedbir duruşma

sırasında istenilmiş veya daha önce istenilmiş olmakla birlikte duruşmada karara bağlanıyorsa,

yine tutanağın sonunda bu hususa da yer verilmektedir.

«G.D.:

Davacı vekilinin 5 gün içinde kaleme vereceği adrese göre, davalıya dava dilekçesi ve

duruşma gününün davetiye ile tebliğine

Davacı vekilinin delillerini ve belgelerini 10 günlük kesin süre içinde liste hâlinde

vermesine ve tebliğ ettirmesine,

Davacı vekilinin delillerinin tebliğinden itibaren 10 günlük kesin süre içinde davalı

vekilinin karşı delil ve belgelerini liste hâlinde vermesine ve tebliğ ettirmesine,

Bu nedenlerle duruşmanın 0103/2010 günü saat 10.15'e bırakılmasına karar verildi.

01/02/2010

Süre Uzatım Kararı

"Davalı vekili Mahkememize verdiği havale tarihli dilekçesiyle davaya cevap

verebilmek için birtakım bilgi ve ünitelerle yazışmalara gereksinimi olduğunu ileri sürerek

cevap verme süresinin, yargılama gününe kadar uzatılmasına karar verilmesini istemiştir.

KARAR: Cevap verme süresinin yargılama gününe kadar uzatılmasına, kararın taraflara

davetiye ile tebliğine, ... tarihinde yapılan inceleme sonunda karar verildi".

11.3. Son Kararlar

Son kararlar (nihaî kararlar, hükümler), yargılamaya son veren, diğer bir deyişle

mahkemenin işten (dosyadan) el çekmesi sonucunu doğuran kararlardır.

CMK’ye göre hüküm, beraat, ceza verilmesine yer olmadığı, mahkûmiyet, güvenlik

tedbirine karar verilmesi, davanın düşmesi ve reddi kararı hükümdür (Cansel vd. 2015: 383).

Mahkemenin işten (dosyadan) el çekmesi, uyuşmazlığın esası hakkında verilecek bir

kararla; uyuşmazlığın esastan görülebilmesinin (mesmu olmasının) mümkün olmadığı

durumlarda, usulden vereceği bir kararla veya davanın konusuz kalması hâlinde verilecek bir

kararla da olabilir. Son karar, bu niteliği dolayısıyla arakalardan ayrılır.

Karar aşağıdaki hususları kapsar:

Kararı veren mahkeme ile hâkim veya hâkimlerin ve tutanak kâtibinin ad ve soyadları

ile sicil numaraları, mahkeme çeşitli sıfatlarla görev yapıyorsa kararın hangi sıfatla verildiği

211

Tarafların ve davaya katılanların kimlikleri ile varsa kanuni temsilci ve vekillerinin ad

ve soyadları ile adresleri,

İki tarafın iddia ve savunmalarının özeti, anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususlar,

ihtilaflı konular hakkında toplanan deliller, delillerin tartışması, ret ve üstün tutma sebepleri,

sabit görülen vakıalarla bunlardan çıkartılan sonuç ve hukuki sebep

Hüküm sonucu ile varsa kanun yolu ve süresi,

Kararın verildiği tarih ve hâkim veya hâkimlerin ve tutanak kâtibinin imzaları.

Hüküm sonucu kısmında, gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar edilmeksizin, istek

sonuçlarından her biri hakkında verilen hükümle taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların,

mümkünse sıra numarası altında birer birer, açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde

gösterilmesi gereklidir».

Son kararları, her şeyden önce usule, esasa ve davanın konusuz kalmasına ilişkin son

kararlar olarak üçe ayırmakta ve daha sonra, bunları da yine kendi arasında bazı alt başlıklara

(örneğin, eda, tespit, inşaî istemlere ilişkin son kararlar.

Bazı hukuk mahkemeleri, ceza mahkemeleri, Danıştay ve Askeri Yargıtay kararlarının

en başında kullanılan «Türk Milleti adına yargılama yapmaya ve hüküm vermeye yetkili

Mahkemesi» («Türk Milleti adına adalet dağıtmaya yetkili Mahkemesi») başlığına değinmek

isterim. Dikkat edilirse bu başlık bütün mahkemelerin uyguladıkları bir husus değildir;

sözgelimi Yargıtay kararlarında ve diğer bazı mahkeme kararlarında bu tür bir başlık

kullanılmamaktadır. Bu başlığın kullanılması, Anayasanın 9. maddesindeki ifade ile ilgilidir;

anılan 9. maddeye göre «yargı yetkisi, Türk Milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılır».

Aslında yargılamanın gerçek sahibi «millet»dir ve millet, bu yetkisini bağımsız

yargıçları aracılığıyla kullanır. Bu tür bir başlığın bütün mahkeme kararlarında kullanılması

düşünülebilir. Ancak şunu da belirtelim ki, bugünkü durumda, bu tür bir başlığın

kullanılmaması, verilen kararın geçerliliğine etkili değildir.


Son kararda en üste, kararı veren mahkemenin adı yazılır. Bu yazış, «Resmî

Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik'te belirtildiği gibi olur. Her

ne kadar bu başlığın, en üste, kâğıdı ortalayacak şekilde yazılması gerekir ise de, uygulamada

sol üst köşeye yazılması yaygın bir alışkanlıktır. T.C.

ANKARA

ASLİYE HUKUK (20.) MAHKEMESİ

T.C.

ANAMUR SULH HUKUK (2.) MAHKEMESİ

212

gibi

Eğer mahkeme çeşitli sıfatlarla görev yapıyorsa, kararın hangi sıfatla verildiğinin de

yazılması gerekir. Bu özellikle, mahkeme kararma karşı temyiz süresinin işlemesi ve

hesaplanması bakımından önem taşır.

Çünkü bilindiği gibi asliye hukuk mahkemesi kararlarına karşı temyiz süresi tebliğden

itibaren 15 gün iken, eğer asliye hukuk mahkemesi sözgelimi iş mahkemesi sıfatıyla karar

veriyorsa, temyiz süresi tefhimden itibaren 8 gündür (İş Mahkemeleri K. m,8,1).

Mahkemenin başka bir sıfatla (örneğin iş mahkemesi sıfatıyla) görev yapması halinde,

bu durumu son kararın en başına, başlığın altına gelecek şekilde ve fakat görülecek tarzda

yazılması uygun olur.

T.C.

ANTALYA ASLİYE HUKUK (20.) MAHKEMESİ

(Ticaret Mahkemesi Sıfatıyla)

***

T.C.

GÜLNAR ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

(İcra Mahkemesi Sıfatıyla)

gibi

11.3.2. Esas ve Karar Numaraları

Her ne kadar kanun Esas ve Karar numaralarından söz etmiyorsa da, uygulamada olduğu

gibi, kararın Esas ve Karar numaralarının, hemen başlıktan sonra sol boşluktan başlayarak

yazılması gerekir. «Esas No», «Karar No» ibareleri, alt alta yazılabileceği gibi yan yana da

yazılabilir.

Örnek:

ESAS NO: 2009/1111 KARAR NO: 2010/1212 veya

ESAS NO: KARAR NO: 2009/111 2010/222

11.3.3.«KARAR» Başlığı

Yine uygulamada, son kararın sağ üstüne (büyük harflerle) «KARAR» kelimesi

yazılmakta olup, bu bir zorunluluk olmamasına karşın, bu yazılır) ne olduğunu ilk bakışta

görebilmek açısından yarar sağlamaktadır.

213

«Duruşma dışı karar», «müteferrik karar», «ek karar» vb.

11.3.4.Hâkim veya Hâkimlerin Ad ve Soyadları ile Sicil Numaraları

Esas ve karar numaralarından sonra sol baştan başlamak üzere, son karan (hükmü) veren

hâkim veya hâkimlerin adları ile sicil numaraları yazılır. Örnek: HÂKİM: Hakkı Haksever

88123

veya toplu mahkemelerde: BAŞKAN: Hakkı Haksever 88123 ÜYE ; Adalet Hak 77432

ÜYE: Tüze Yasasever 73589


Hâkim (hâkimlerin) ad ve soyadından sonra gelmek üzere, tutanak (zabıt) kâtibinin adı

soyadı ve sicil numarası yazılır.

Örnek:

KÂTİP: Remziye Hızlı 45/11123

11.3.6. Tarafların ve Davaya Katılanların Kimlikleri ile Varsa Yasal

Temsilci ve Vekillerinin Ad ve Soyadları ile Adresleri

a) Davacının ve Davalının Adı Soyadı ve Adresi

Davacının ve eğer davacı tarafta birden fazla kişi varsa her birinin ayrı ayrı ad soyadları

ile açık adreslerinin yazılması gerekir.

Dava arkadaşlarının bir veya birkaçının ad soy ad ve adresleri ile yetinilerek,

diğerlerinden yalnızca «vesaire», «ve arkadaşları» gibi bir ifadeyle söz edilmesi usule aykırı

olur.

Davanın açılmasından sonra diğer taraf (davalı), karşılık dava açmışsa, bu durumda asıl

davanın davacısı, karşılık davanın davalısı; asıl davanın davalısı ise, karşılık davanın davacısı

olduğundan, bu hususa da kararda yer verilir.

Örneğin:

Davacı ve Karşı Davalı

Davalı ve Karşı Davacı veya:

Davacı/Mukabil Davalı

Davalı/Mukabil Davacı.

214

Eğer son karar, çekişmeli (nizalı) yargıya değil de çekişmesiz (nizasız) yargıya ait ise,

çekişmesiz yargıda «dava»dan değil, «istem» den söz edildiği için, davacı yerine «istem

sahibi», davalı yerine «karşı taraf» denilmesi uygun olur.

Tarafların yasal temsilcisi varsa veya taraflar kendilerini iradi temsilci (vekil) ile temsil

ettirmiş iseler, onların ad soyadlarının ve açık adreslerinin son kararda gösterilmesi gerekir.

Bilindiği gibi, Tebligat K. m.l l'e göre, vekil ile takip edilen işlerde tebligat asile değil

vekile yapılır. Bu nedenle vekilin (ve yasal temsilcinin) adresinin gösterilmesi zorunludur.

Davaya fer'i müdahil şeklinde katılan olmuşsa, son kararda onun ad soyadı ile adresinin

de gösterilmesi gerekir.

Asli müdahil, bizatihi bu sıfatıyla zaten «taraf» olduğu için, onun son kararda («davacı

taraf» olarak) gösterilmesi doğaldır. Bütün bu anlatılanlar, şöyle bir örnekte gösterilebilir:

DAVACILAR : I)Ahmet Çakar, 9. Cadde No:33 I

Bahçelievler- Ankara 2)Bekir Batar, Atatürk Bulvarı, Açıkgöz Apt. No. I 1/3,

Ulus/Ankara

VEKİLLERİ : l)Av.Mehmet Atar, Adliye Sokak. No:3/l

Sıhhiye/Ankara 2)Av.Ayşen Atar, aynı adreste

DAVALI : Gülseren Boyasan, Mevleviler Sok. No:7, Konya

VEKİLİ : Av.Ali Şimşek, Alaaddin Cad. No:44/3, Konya

MÜDAHİL : Kerim Kalemdar, Kartal Sok. No:3 Balgat/Ankara

11.3.7. Dava Konusu

Bu kısımda, kısaca davanın (istemin) konusu yazılır.

Örneğin

Alacak davası,

Boşanma davası,

Tahliye davası, gibi

Zorunlu olmamasına karşın, uygulamada yerinde olarak, davanın açılış tarihi ile kararın

veriliş tarihi de son karara yazılmaktadır.

215

11.3.8. Yargılamanın Açık (aleni) Yapılıp Yapılmadığı

Uygulamada doğru olarak yapıldığı gibi, yargılamanın açık (alenî) cereyan ettiği veya

açıklığı ortadan kaldıran (gizliliği gerektiren) sebepler de son karara yazılmalıdır.

11.3.9. İddia ve Savunmanın Özetleri

Son kararda, (ayrı ayrı başlıklar altında) önce davacının iddiası; daha sonra da davalının

savunması özetlenir. Bu özette, davacının ve davalının dilekçelerinde dayandıkları esas noktalar

gösterilir.

11.3.10. Tarafların Anlaştıkları ve Anlaşamadıkları Konular ve

Deliller

HUMK m.388, «iki tarafın anlaştıkları ve anlaşamadıkları hususlar, ihtilaflı konular

hakkında toplanan deliller»in de son kararda gösterilmesi gerektiğini belirtmektedir.

Kanımca, burada ayrı bir başlık atmak yerine, «iddia ve savunmanın özetleri» başlığı

altında bunları açıklamak, tekrardan kaçınmak açısından yerinde olur.

Bu nedenle «iddia ve savunmanın özetleri» yazılırken ayrı ayrı davacının ve davalının

hangi vakıalar üzerinde anlaştıkları, hangilerinde anlaşamadıkları vurgulanmalı ve ayrıca her

iki tarafın kendini haklı çıkarmak için dayandığı deliller açıkça gösterilmelidir.

Bu nedenle «iddia ve savunmanın özetleri» yazılırken ayrı ayrı davacının ve davalının

hangi vakıalar üzerinde anlaştıkları, hangilerinde anlaşamadıkları vurgulanmalı ve ayrıca her

iki tarafın kendini haklı çıkarmak için dayandığı deliller açıkça gösterilmelidir.

11.3.11. Gerekçe

Gerekçe (esbabı mucibe), çok genel bir anlatımla, mahkemenin vardığı sonucun

gerektirici nedenlerini gösterir. Mahkeme kararlarının gerekçeli olması, Anayasa buyruğudur

(Anayasa m. 141). Dolayısıyla, mahkemenin son kararının gerekçesiz olması bir temyiz

(bozma) nedenidir.

Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun m.388/3 hükmü, gerekçeyi «delillerin

tartışması, ret ve üstün tutma sebepleri, sabit görülen vakıalarla bunlardan çıkarılan sonuç ve

hukuki sebep» olarak ifade etmektedir.

Mahkeme, son kararında vardığı sonucun hukuksal dayanağını da göstermek

zorundadır. Bilindiği gibi Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 76 net maddesine göre,

hâkim Türk kanunlarını kendiliğinden uygular: tarafların dayandıkları hukuksal nedenlerle

bağlı değildir

11.3.12. Hüküm Sonucu (Hüküm Fıkrası)

Hüküm sonucunda nelerin gösterileceğini m.388, II şöyle belirlemektedir: «Hüküm

sonucu kısmında gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar edilmeksizin, istek sonuçlarından her biri

hakkında verilen hükümle, taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların, mümkünse sıra

216

numarası altında birer birer, açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde gösterilmesi

gerekir».

Daha önce de görüldüğü üzere, davanın tarafları dilekçelerinde iddia ve savunmalarını

belirtirler ve dilekçelerinin sonunda «istem sonucu» kısmında da mahkemenin neye karar

vermesi gerektiğini (adeta) özetle verirler, işte hüküm sonucu kısmında mahkemenin, tarafların

talepleri hakkında ayrı ayrı karar vermesi gerekir. Aksi takdirde mahkeme, eksik yargılama

yapmış olma tehlikesiyle (bozma ile) karşı karşıya kalır.

Bilindiği gibi, her dava açıldığı tarihteki duruma göre karara bağlanır.

Eğer mahkeme, usulden dolayı davayı sona erdiriyorsa, yani son kararın dayanağı

davanın esası değil de usulî ise, hüküm sonucu kısmında bu husus açıkça belirtilir. Örneğin,

görevsizlikten, yetkisizlikten davanın reddinde olduğu gibi.

Hüküm sonucunun açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak şekilde verilmesi gerekir.

Bu husus, özellikle hükmün icrası bakımından önem taşır. Her ne kadar, hükmün yeterince açık

olmaması hâlinde «tavzih» müessesesinin (HUMK m.455 vd) işletilmesi düşünülebilirse de bu

yola olabildiğince ayrıksı durumlarda gidilmesi beklenebilir. Kaldı ki, «tavzih» müessesesinin

işletilebilmesinin de belli koşulların varlığına bağlı olduğu unutulmamalıdır.

Bu arada hatırlatalım ki hukukumuzda terditli (basamaklı) olarak hüküm verilemez;

şarta bağlı hüküm verilemez.

Hüküm sonucunda, önce asıl istemler hakkında teker teker karar verilir; daha sonra

ikincil (ferî) konularda gerekli kararlar alınır.

Örneğin, faiz istenilmesi hâlinde faize hangi tarihten itibaren ne miktar (oran) üzerinden

karar verildiği belirtilir. İcra işlerinde inkâr tazminatı bakımından da aynı şekilde karar verilir.

Bunların dışında alınması gerekli kararlar varsa (örneğin, nafaka; ihtiyati tedbirin hükmün

kesinleşmesine kadar devamı vb), bu hususlara da yer verilir.

Asıl davadan sonra, karşılık dava açılmışsa, bu durumda mahkeme, hüküm sonucunda,

asıl dava bakımından ve karşılık dava bakımından durumu ayrı ayrı ele alarak, hüküm fıkrasını

düzenlemelidir.

Bunların dışında, yargılama giderlerinin de karara bağlanması zorunludur. Çünkü

hâkim, taraflarca aksi kararlaştırılmadıkça davayı kaybeden tarafı yargılama giderlerine

kendiliğinden mahkûm eder. Taraflar davada kısmen haklı kısmen haksız çıkmışlarsa,

yargılama giderleri aralarında bölüştürülür.

Bazı durumlarda, hüküm sonucu kısmı, özellikler gösterir; örneğin, davanın sulhle

sonuçlanmasında, davanın konusuz kalmasında ve benzerlerinde olduğu gibi. Bunlara ilerideki

örneklerde değinilecektir.

217

11.3.13. Kanun yolu ve Süresi

Hüküm sonucu kısmında, varsa tarafların kanun yoluna gidebilecekleri hatırlatılır. Bu

kısımda ayrıca temyiz süresinin kaç gün olduğu ve hangi tarihten (tebliğden/tefhimden) itibaren

başladığı da belirtilir (HUMK m.388,1/4).


Hüküm sonucunun yazımı bittikten sonra, kararın verildiği tarih yazılır. Tarihin nasıl

yazılacağı hususunda yukardaki açıklamalara yollama yapmakla yetiniyorum.


İmzaları

Hükmün altı, hâkim (veya toplu mahkemelerde, hâkimler) ile tutanak kâtibi tarafından

imzalanırlar.

1) Yargısal (kazaî) Rüşt

T.C. BİNGÖL ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ

ESAS NO : 2010/63

KARAR NO : 2010/133

HÂKİM : Yaşar Adil 86413

KÂTİP : Ayşe Hızlı 98

İSTEMDE BULUNAN : Ahmet Gürkan'a velayeten babası Mustafa Gürkan, 17.

Cad. No: 1 Bingöl

KARŞI TARAF : Hasımsız

İSTEM : Kazaî rüşt

İSTEM TARİHİ : 28/01/2010

KARAR TARİHİ : 19/03/2010

İstemde bulunan tarafından hasımsız olarak açılan kazai rüşt davasının yapılan

yargılaması sonunda:

GEREKÇE VE KARAR : İstem sahibi 28/01/2010 tarihli dilekçesi ile velayeti altında

bulunan oğlu, Ahmet Gürkan'ın Polis Lisesinde öğrenci olduğunu, adı geçenin Mayıs'ta okulu

bitireceğini, yaşının küçük olması nedeniyle maaş alamayacağını, bu nedenle kazaî rüştüne

karar verilmesini talep etmiştir.

218

İstemciye ait aile tekmil nüfus kayıt örneği celp edilmiş ve oğlu Ahmet Gürkan'ın

27/06/1993 doğumlu olduğu tespit edilmiştir.

İstemcinin eşi, küçüğün annesi duruşmada söz alarak istemci eşinin beyanına katıldığını,

oğlunun kazaî rüştüne karar verilmesini istediğini beyan etmiş beyanını imzası ile

doğrulamıştır.

İstemci tarafından gösterilen tanık, yeminli beyanında istemcinin oğlunun Polis

Kolejinde okuduğunu, Mayıs'ta okulunu bitireceğini, çocuğun memuriyet görevini yapabilecek

bilgi ve yetenekte olduğunu, bu nedenle kazaî rüştüne karar verilmesinde hem çocuğun hem de

istemcinin menfaatinin olduğunu beyan etmiş beyanını imzası ile doğrulamıştır

Celp edilen nüfus kaydı, küçüğün annesinin beyanı, dinlenen tanık beyanı karşısında

Mahkememizce de küçüğün kazaî rüştüne karar verilmesi uygun görülmüş olup aşağıdaki

hüküm kurulmuştur.

HÜKÜM : Yukarıda açıklanan gerekçeye göre:

Yozgat İli, Şefaatli İlçesi, Kırklar Köyü Cilt 031/01, Sayfa 10, Kütük 05 de nüfusa

kayıtlı Mustafa oğlu, Nazife'den) olma 27/06/1993 doğumlu, Ahmet Gürkan'ın TMK'nin 12.

smaddesi uyarınca kazai rüştüne izin verilmesine,

Harç peşin alındığından, yeniden alınmasına gerek bulunmadığına,

Masrafların istemci üzerinde bırakılmasına, 19/03/2010 tarihinde davacının yüzüne

karşı verilen karar, tebliğinden itibaren 15 gün içinde temyiz yolu açık olmak üzere okunup

anlatıldı. 19/03/2010.

Hâkim

Kâtip 831

2) Davaların Birleştirilmesi

T.C. ANKARA ASLİYE TİCARET (9.) MAHKEMESİ

ESAS NO : 2009/190

KARAR NO : 2010/205

BAŞKAN : Ali Büyük 98765

ÜYE : Veli Yardımcı 98151

ÜYE : Ayşe Ensari 45789

KÂTİP : Şerife Yazıcıkızı 87

219

DAVACI : Cemil Oba, Sağlık Sok. 981 Ankara

VEKİLİ : Av. Ahmet Makas, Konur Sok. 981/17 Ankara

DAVALI : İçim Suları A.Ş., Sular Cad. No:87 Ankara

VEKİLİ : Av. Biriçim Çirkin, 67. Sok. 8/89 Ankara

DAVA : Tazminat

DAVA TARİHİ : 02/04/2009


İDDİA : Davacı vekili 02/04/2009 tarihli dava dilekçesinde;

Ankara 8. Ticaret Mahkemesinde görülmekte olan davaya ek olarak açıklarını, 48.333

TL tazminatın faizi ile davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

SAVUNMA : Davalının davanın esası hakkında yazılı bir beyanı olmamıştır.

GEREKÇE : Ankara 8. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2009/296 sayılı dosya incelenip

ve yanlar, konu arasında bağlantı bulunduğundan.

Mahkememizdeki bu dosya ile 8. Ticaret Mahkemesindeki 2009/296 sayılı dosyanın

birleştirilmesine, yargılamanın 8. Ticaret Mahkemesindeki dosya üzerinden sürdürülmesine

karar vermek gerekmiştir.

HÜKÜM : Yukarıda açıklanan nedenlerle, yanlar ve konusu arasında bağlantı

bulunduğundan, Mahkememizin bu dosyasıyla Ankara 8. Asliye Ticaret mahkemesinin

2009/296 sayılı dosyanın birleştirilmesine, yargılamanın birleştirilen dosya üzerinden

sürdürülmesine,

Tedbir isteminin birleştirilen dosya üzerinden (birleştirilen mahkemece) bir karar

verilmesine,

16/04/2010 günü oybirliği ile karar verildi.

Başkan 9876 Üye 9815 Üye 45789

Kâtip 87

220

Uygulamalar

1. Bir son karar yazınız.

221

Uygulama Soruları

1. Yazmış olduğunuz son kararı, olması gereken unsurlar açısından değerlendiriniz.

222


Bu bölümde adli süreçlerle ilgili olarak kararların neler olduğunu, farklı karar türlerinin

nasıl yazılacağını öğrendik.

223

Bölüm Soruları

1. Aşağıdakilerden hangisi duruşma tutanağında yer almaz?

a) Tarih

b) Davacı

c) Davalı

d) Davacının e-mail adresi

e) Hakîmin adı

2. Bekletici sorun yapma/yapmama kararları aşağıdakilerden hangisine örnektir?

a) Bilirkişi

b) Ara karar

c) Son karar

d) Tespit

e) Keşif

3. Hukuk davalarında son kararda hakîm veya hakîmlerin adı soyadı ve sicil numaralarından

sonra aşağıdakilerden hangisinin ad soy ad ve sicil numarası gelir?

a) Davacı

b) Davacı vekili

c) Davalı vekili

d) Tutanak katibi

e) Davalı

4. Eski hale getirilme istemine ilişkin karar aşağıdakilerden hangisine örnektir?

a) Ara karar

b) Keşif

c) Tespit

d) Bilirkişi

e) Son karar

5. Aşağıdakilerden hangisi celse anlamındadır?

a) Kamu

b) Gerekçe

c) Duruşma

d) Savcı

e) Yargıç

6. Yargı yetkisini kim kullanır?

a) Bağımsız mahkemeler

b) Savcılar

c) İdare

d) Devlet

e) AİHM

224

7. Aşağıdaki anlamlardan hangisini karşılamak için “karar” kelimesi kullanılamaz?

a) Bir iş ya da sorun hakkında düşünülerek verilen kesin yargı

b) Bir durum için tartışılarak verilen kesin yargı

c) Bir işin, durumun çözülmeden sürüncemede bırakılması

d) Bir iş veya sorun hakkında varılan sonuç

e) Herhangi bir husus (iş) hakkında nasıl bir işlem yapılacağının sonuca başlanması veya ortaya

çıkan bir uyuşmazlıkta kimin haklı olduğunun belirlenmesi

8. Aşağıdakilerden hangisi ara kararlar için doğru değildir?

a) Dava konusu uyuşmazlığa kısmen veya tamamen son vermezler.

b) Bir muhakemede yalnız bir defa ara karardan bahsetmek mümkündür.

c) Ara karardan sonra yargılama devam eder.

d) Ara kararlarıyla mahkeme uyuşmazlıktan el çekmez.

e) Ara kararları, mahkemeyi son karara doğru götürücü nitelikte kararlardır.

9. Aşağıdakilerden hangisi ara karara örnek değildir?

a) İlk itirazların reddine ilişkin karar.

b) Tarafların delil göstermelerine ilişkin karar.

c) Davaların birleştirilmesine veya ayrılmasına dair karar.

d) Davanın reddine dair karar.

e) Islah isteminin kabulüne veya reddine dair karar.

10. Son kararda aşağıdakilerden hangisi bulunmaz?

a) Kararı veren mahkeme ile hâkim veya hâkimlerin ve tutanak kâtibinin ad ve soyadları ile

sicil numaraları.

b) Açık duruşmalarda duruşmayı izleyen hazirunun listesi.

c) Tarafların ve davaya katılanların kimlikleri ile varsa kanuni temsilci ve vekillerinin ad ve

soyadları ile adresleri.

d) Mahkeme çeşitli sıfatlarla görev yapıyorsa kararın hangi sıfatla verildiği.

e) Kararın verildiği tarih ve hâkim veya hâkimlerin ve tutanak kâtibinin imzaları.

CEVAP ANAHTARI

D-B-D-A-C-A-C-B-D-B

225

12. ADLİ YAZIŞMALAR

226


12. ADLİ YAZIŞMALAR

12.1. Adli Yazışmalar

12.2. Tutanak

12.3. Tutanak Örnekleri

12.3.1. Tensip Tutanağı (Tensip Kararı)

12.3.2. Duruşma Tutanağı:

12.3.3. İcra Tutanağı

227


1. Tutanağı ilgili taraf imzalamazsa ne olur?

2. Tutanağa itiraz edilebilir mi?

228




Tutanak Tutanak hakkında bilgi

sahibi olmak.

Okuyarak

Duruşma tutanağı Duruşma tutanağının nasıl

yazıldığını öğrenmek.

Okuyarak ve yazarak

229

Anahtar Kavramlar

• Tutanak

• Duruşma tutanağı

• Tensip tutanağı

• İcra tutanağı

230

Giriş

Bu bölümde günlük hayatımızda ihtiyaç duyduğumuz ve adli yazışmalarda sıklıkla

karşılaşılan tutanaklar üzerinde durulacaktır.

12.1. Adli Yazışmalar

Yukarıda, adlî yazışmalarda izlenen genel ilkeleri, «Resmî Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve

Usuller Hakkında Yönetmelik» hükümleri çerçevesinde belirttik. Yeri geldikçe de, adlî

yazışmaların bazı özellikleri bulunduğunu ve bu açıdan diğer resmî yazışmalardan farklılıklar

gösterdiğini eklemiştik.

Aşağıda, adlî yazışmalar belli bazı gruplara ayrılmış ve önce, varsa özellikleri

belirtilmiş, daha sonra da örnekler verilmiştir

12.2. Tutanak

Tutanak (zabıt, zabıtname), Türk Dil Kurumu'nun sözlüğünde, «Meclis, mahkeme gibi

yerlerde söylenen sözlerin, olduğu gibi yazıya geçirilmesi»; «ilgililerce imzalanmış bir durumu

anlatan yazı»; birçok kimselerin imzaladığı rapor» olarak tanımlanmaktadır. Diğer bir ifadeyle

tutanak, «herhangi bir olayı tespit eden, belli şekillere uygun ve ilgililerin imzasını taşıyan

belgedir.

Yasaların özel bir biçim aramadığı basit bir tutanakta, konu açıkça belirtilir ve tutanağın

altı ilgililer tarafından imzalanır; genellikle rastlandığı üzere, bu tür yazının en üst kısmına

«tutanak» ibaresi de konulabilir.

Buna karşılık, yasalar bazen tutanakların neleri içereceğine ve düzenlenmesine ilişkin

hükümler içermektedirler. Bu gibi durumlarda, yasanın aradığı hususların tutanakta yer alması

gerekir.

Tutanak, mahkemenin ve hâkimlerin adlarını, soruşturma ve yargılamanın yapıldığı

yeri, duruşmanın açıldığı gün ve saati, iki tarafın vekillerinin adlarını, yapılan yargılama ve

işlem ile iki tarafın ne gibi belgeler gösterdiklerini, yargılamanın kamuya açık (aleni)

yapıldığını veya kamuya açıklığın ortadan kaldırılmasını gerektiren nedenleri, ikrarı, sulhü,

davaya tamamen veya kısmen son veren feragati, iddia ve savunmaların özetini, tanıkların

ifadelerini, bilirkişilerin açıklamalarını, uyuşmazlık konusunun keşif ve muayenesi durumunda

rapor özetini ve verilen kararla, sözlü açıklanış (tefhim) biçimini içerir.

Tutanağın, tanıkların ve bilirkişilerin ifadelerini ve iki tarafın ikrar, sulh ve feragatine

ilişkin kısımları, bunların huzurunda okunarak kendilerine imza ettirilir.

Tutanaklar, kâğıdın yalnız bir tarafına yazılır ve her sayfanın başına sıra numarası konur.

Yeni açılan bir dava tutanağının düzenlenmesine başlanırken, sayfanın ortasına, mahkemenin

adı ve yeri, altına hâkim veya hâkimlerin adları, altına tutanak yazmanının ve tarafların adları

ve satır başına geçilerek kısaca davanın konusu yazılır.

231

İlk duruşma için en başa ve sayfanın ortasına bir duruşma numarası konur; altına yine

sayfanın ortasına hâkim veya hâkimlerin adları, altına, duruşma tarihi ve satır başına geçilerek

taraflardan gelen ve gelmeyenler yazılır. Tutanağın temiz ve okunaklı olarak yazılmasından

tutanak yazmanı (kâtip) sorumludur. Duruşma sona erdiği zaman, tutanak yazmanı tutanağı

hemen imza eder ve hâkime imza etmesi için verir (Hukuk ve Ticaret Mahkemeleri Yazı İşleri

Yönetmeliği m.29-30).

Duruşma tutanağı açısından benzeri hükümler. Ceza Muhakemesi Kanununda da

(m.219-222; CMUK m.264-266) vardır:

Duruşma için tutanak düzenlenir: mahkeme başkanı ve tutanak yazmanı tarafından

imzalanır. Mahkemece gerekli bulunduğunda duruşma aşamaları, mahkemenin uygun ve

gerekli göreceği teknik araçlarla saptanabilir.

Bu saplamaya dayanılarak sonradan düzenlenecek duruşma tutanaklarının, duruşma

aşamalarına uygun olduğu, mahkeme başkanı ve tutanağı düzenleyen tutanak yazmanı

tarafından onaylanır (CMK m.219; CMUK m.264). Mahkeme tutanağı, duruşmanın yapıldığı

yeri ve tarihi; hâkimlerin, C. Başsavcısının, tutanak yazmanının ve varsa çevirmenin adını;

iddianamede nitelendiği gibi suçun ne olduğunu; sanıkların, müdafilerin, davacıların adlarını

ve yargılamanın kamuya açık mı. yoksa gizli mi olduğunu içerir (CMK m.220; CMUK m.265).

Tutanak kısaca duruşmanın yapılışı ile sonuçlarını ve yargılama yönteminin esaslı

merasimine uygun olduğunu açıkça gösterir. Duruşma sırasında okunulan belgelerin neler

olduğunu, iddiaların özetini ve verilen kararlarla. hüküm fıkrasını içerir. Duruşma bir sulh

mahkemesinde yapılmışsa tutanak, sorgularla, tanıkların ifadelerinin özetini de içerir.

Duruşma sırasında ortaya çıkan bir olayı saptamak veya bir tanıklık veya ifade

tamamiyle yazılmak gerekirse, başkan öylece yazılmasını ve okunmasını emreder. Bunları

okunduğu ve yazılan hususun onaylandığı veya ne gibi itirazlarda bulunulduğu tutanağa

geçirilir (CMK m.221: CMUK m.266).

Ceza yargılamasındaki duruşma tutanağı ile ilgili olarak da, «Ceza Mahkemeleriyle,

Cumhuriyet Başsavcılıkları (ve Sorgu Hâkimlikleri) Kalem Muamelelerine Ait

Talimatname»de hükümler vardır.

Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanununda, duruşma tutanağı ve

içeriği ile ilgili hükümler (m. 177-178), Ceza Muhakemesi Kanunundaki hükümlere oldukça

paraleldir.

İdarî Yargılama Usulü Kanununa (ın.23) göre. «Her dava dosyası için görüşmelere

katılan başkan ve üyelerin, Danıştayda düşünce veren savcının, tetkik hâkiminin ve tarafların

ad ve soyadlarını, incelenen dosya numarasını, kısaca dava konusunu ve verilen kararın

neticesini, çoğunlukta ve azınlıkta bulunanları gösteren bir tutanak düzenlenir. Bu tutanaklar

görüşmelere katılanlar tarafından aynı toplantıda imzalanır ve dosyalarında saklanır».

232

Duruşmalara ait tutanaklarda, ayrıca, taraf ve vekillerinin iddia ve savunmaları ile

duruşma safhasına ait kısa bir özet ve varsa ara kararları yazılır. Tutanaklar kâğıdın bir tarafına

yazılır ve her sayfa başına sıra numarası konulur (Bölge İdare Mahkemeleri. İdare Mahkemeleri

ve Vergi Mahkemelerinin İdari İşleri ile Kalem Hizmetlerinin Yürütülmesi Usul ve Esaslarına

İlişkin Yönetmelik ın.49).

Yasalardaki ve diğer mevzuattaki tutanaklarla ilgili hükümler, bunlardan ibaret değildir.

Bunun dışında çeşitli hükümler ve çeşitler daha vardır. Sözgelimi, keşif tutanağı, tespit tutanağı,

otopsi tutanağı, ölüm tutanağı, haciz tutanağı, iflâsta alacaklılar toplantısı tutanağı, konkordato

alacaklılar toplantısı tutanağı, sanığın (müflisin veya diğer kişinin) sorgu tutanağı, arama

tutanağı, ifade tutanağı, ihtiyati tedbir tutanağı, ilân asma-indirme tutanağı gibi. Bunlara aşağıda

yeri geldikçe ayrıca değinilecek ve örnekler verilecektir.

12.3. Tutanak Örnekleri

12.3.1. Tensip Tutanağı (Tensip Kararı)

(Dava açılması üzerine tensip tutanağı:) T.C.

ADIYAMAN ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ ESAS

NO :

HÂKİM :

KÂTİP :

DAVACI :

VEKİLİ :

DAVALI :

DAVA :

DAVA TARİHİ :

Nöbetçi mahkemeden tevzi edilen dava dilekçesi Mahkememize gelmekle,

Mahkememizin esas defterinin yukarıdaki sayısına kaydı yapıldı.

GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:

Dava dilekçesinin ve eklerinin duruşma günü ile birlikte davalıya gönderilmesine,

HMK'nin 180. maddesi gereğince dava dilekçesinde belirtilen ve getirtilmesi gereken

belge ve dosyaların masrafı davacı tarafından karşılandığında ilgili yerlerden getirttirilmesi için

müzekkere yazılmasına,

233

HMK'nin 195. maddesi uyarınca dava dilekçesi ve davetiyenin davalıya tebliğinden

itibaren () gün içinde ilk itirazları ile birlikte esas hakkındaki cevabı ve varsa karşı delillerini

mahkeme kalemine bildirmesine ve bir örneğini davacıya tebliğ ettirmesine,

İşbu tensip tutanağının birer örneklerinin taraflara davetiye ile birlikte gönderilmesine,

Bu nedenle yargılamanın .../.../.... günü saat: bırakılmasına karar verildi. .../.../....

Hâkim

Kâtip

12.3.2. Duruşma Tutanağı:

Duruşma tutanağı ile ilgili olarak, usul yasalarımızda çeşitli hükümler vardır. Bunlara

yukarda değindiğimizden oraya yollama yapıyoruz.

DURUŞMA NO : 3

DURUŞMA TARİHİ : 01/04/2010

KÂTİP : Nazlı Hızlı 381 HAKİM : Adil Doğru 88123

Belli gün ve saatte duruşma açıldı. Davacı vekili Av. Ali Bilir ile davalı vekili Av. Suna

Bitirir geldi, açık olarak duruşmaya başlandı.

Tanık Osman Zaman'ın ifadesini içeren talimat cevabı geldiği görüldü. Okundu.

Davacı vekilinin vermiş bulunduğu 22/03/2010 tarihli dilekçesi okundu.

Davalı vekilinin bugünkü tarihli dilekçesini ve eklerini ibraz etti. Dilekçenin ve eklerin

birer örneği davacı vekiline verildi. Davalı vekili dilekçeyi incelemek ve gerekirse cevap

vermek üzere mehil istendi.

GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ

1) Davalı vekiline 15 günlük kesin mehil verilmesine,

2) Bu nedenle duruşmanın 15/05/2010 saat 10.15'e bırakılmasına karar verildi.

Kâtip Hâkim

12.3.3. İcra Tutanağı

T.C. BAFRA İCRA MÜDÜRLÜĞÜ

234

Esas No.2010/7341

Alacaklı vekili Av. Mustafa Arslan geldi. Vekâletnamesini ibraz etti. Borçluya ait olan

Adana İli, Akdeniz Mahallesi, Ulus Caddesi Mevkiinde bulunan ve Tapuda 79 Pafta, 1012 Ada,

7 Parsel, 779 Sahife, 2167 sıra noda kayıtlı, 10 katlı kargir otelin haczine karar verilmesini ve

mezkûr gayrimenkulün tapu kayıt ve çap örneklerinin celbedilmesi hususunda Adana Tapu

Sicil Muhafızlığına tezkere yazılmasını talep etti. İmzası alındı. 06/05/2010

Alacaklı Vekili (İmza)

Talep üzerine gereği düşünüldü: İstek gibi, taşınmaz malın haczine ve gerekli tezkerenin

yazılmasına karar verildi.

06/05/2010

İcra Müdürü (İmza)

***

Alacaklı vekili geldi. 06/05/2010 tarihinde borçluya ait gayrimenkulün haczini talep

etmiş, bu hususta Adana 1. Bölge Tapu Sicil Muhafızlığına gerekli tezkere yazılmıştı. Ancak

adı geçen Memurlukça cevap verilmemiş bulunmaktadır. Alacağın sürüncemede bırakılmaması

için Adana 1. Tapu Sicil Muhafızlığına «Acele ve güne bağlı» kaydı ile tekid yazısı

gönderilmesini talep ederim dedi. İmzası alındı. 05/07/2010

Alacaklı Vekili (İmza)

Talep üzerine gereği düşünüldü: İstek gibi, Adana 1. Tapu Sicil Muhafızlığına gerekli

yazının yazılmasına karar verildi.

06/07/2010

İcra Müdürü (İmza)

235

Uygulamalar

1. Bir duruşma tutanağı yazınız.

236

Uygulama Soruları

1. Yazmış olduğunuz tutanağı, olması gereken unsurlar açısından değerlendiriniz.

237


Bu bölümde adli yazışma örneklerinden çokça karşılaştığımız tutanak örneklerinin neler

olduğunu ve nasıl yazılacağını öğrendik.

238

Bölüm Soruları

1. Duruşma tutanağında aşağıdakilerden hangisinin imzasının bulunması zorunludur?

a) Hakîm

b) Savcı

c) Davacı

d) Adalet Komisyonu Başkanı

e) Mübaşir

2. Adlî yazışmalarda izlenen genel ilkeler hangi düzenlemeye göre yapılır?

a) Anayasa

b) TBMM İçtüzüğü

c) Resmî Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usuller Hakkında Yönetmelik

d) Adalet Bakanlığı Teşkilat Kanunu

e) Haciz tutanağı

3. Tutanağın temiz ve okunaklı olarak yazılmasından kim sorumludur?

a) Adalet Komisyonu Başkanı

b) Mübaşir

c) Savcı

d) Tutanak yazmanı (katip)

e) Hakîm

4. Kişiyi ve kamuyu ilgilendiren bir hakkın sağlanması, bir haksızlığın düzeltilmesi,

kaldırılması için gerçek yahut tüzel kişilerce ilgili makamlara yazılan yazılara ne ad verilir?

a) Tutanak

b) Noter belgesi

c) Tebligat

d) Belge

e) Dilekçe

5. Uygulamada hukuk davalarında son kararda “KARAR” başlığı nereye yazılır?

a) Sağ üst

b) Sol üst

c)Sağ alt

d)Sol alt

e) Alt orta

CEVAP ANAHTARI

A-C-D-E-A

239

13. ADLİ YAZIŞMA ÖRNEKLERİ

240


13. ADLİ YAZIŞMA ÖRNEKLERİ

13.1. Adres Tespiti

13.2. Bilirkişi İncelemesi/Talimat

13.3. Nüfus Kaydı Getirtme

13.4. Dosya Getirtme/Gönderme

13.5. Emanete Alma

13.6. Haciz Kararının Kaldırılması

13.7. Hastaneye Sevk

13.8. İflâs Karan Bildirimi ve Avans Tahsisi

13.9. İhtiyati Tedbir Konulması

13.10. İlân Yayımlatma

13.11. Kasada Belge Saklanması

13.12. Konkordato Mühleti Verilmesi

241


1. Nüfustan kişiye özel bilgileri kim isteyebilir?

2. Mahkemenin isteği yerine gelmezse ne olur?

242


Konu

Kazanım Kazanımın nasıl elde


Adres tespiti Adres tespiti yazısının nasıl

yazılacağı hakkında bilgi

sahibi olmak.

Okuyarak

Nüfus kaydı getirtme Nüfus kaydının nasıl

getirtileceğini öğrenmek.

Okuyarak

243

Anahtar Kavramlar

• İlan yayınlatma

• Nüfus kaydı getirtme

• Dosya getirtme

244

Giriş

Bu bölümde yargı sürecinde karşılaşılan adli yazışma örneklerini ve bunların nasıl

yazılacağını öğreneceğiz.

13.1. Adres Tespiti

Resmi yazışmalarda, Başbakanlığın belirlediği kodlama sistemine ve dosya planına uyulması

zorunlu olduğundan adli yazışmalarda da bu kural geçerlidir.

BİNGÖL TİCARET ODASI BAŞKANLIĞINA,

Davacı Hızlı Uluslararası Taşımacılar Organizasyonu A.Ş tarafından davalı Fatih

Demirel aleyhine açılan menfi tespit davasının (2007/731 Esas) Mahkememizde yapılan

duruşmasında

Bingöl ilinde faaliyet gösteren Hızlı Uluslararası Taşımacılar Organizasyonu A.Ş.nin

dosyalarında bulunan tebliğe elverişli son adresinin tespiti ile duruşmanın bırakıldığı

05/10/2010 tarihinden evvel Mahkememize gönderilmesi rica olunur. 07/09/2010

Hâkim

Not: Cevap için () liralık pp eklidir

13.2. Bilirkişi İncelemesi/Talimat

Bir işin veya bir görevin yapılmasının söylenmesi ya da yazılı olarak iletilmesine,

talimat denir.

İSTANBUL NÖBETÇİ ASLİYE HUKUK HÂKİMLİĞİNE,

Davacı Orhan Kuzu tarafından davalı Kerim Özen aleyhine Mahkememize açılan maddi

ve manevi tazminat davasının yapılan açık yargılamasında verilen ara kararı gereğince:

Dava dosyamız üzerinden üçüncü kez bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verilmiş

bulunmaktadır.

Dava dosyamız dizi pusulasına bağlı olarak ekinde bulunan Mahkememizin 2010/245

Esas ve 2010/796 Karar sayılı dava dosyası ile Asliye Ceza Mahkemesinin 2010/212 Esas ve

2010/68 Karar sayılı dava dosyaları ile birlikte gönderilmiştir.

Mahkemenizce üç kişilik uzman bilirkişi heyeti seçilerek:

Tarafların olaydaki tam olarak kusur durumlarının teker teker belirlenmesi,

Tarafların olaydaki kusur oranlan dikkate alındığında sakat kalma durumları ve ölüm

hâlinde göz önünde alınarak tam olarak birbirlerinden talep edebilecekleri tazminat tutarlarının

hesaplattırılması,

245

Düzenlenecek bilirkişi raporunun oturumun bırakıldığı 14/05/2010 gününden evvel

Mahkememize bildirilmesi ricasıyla talimattır. 05/03/2010

Hâkim

Eki. Dava dosyamız dizi pusulasına bağlı olarak tomarı ile; TL. bilirkişilerin daveti için

posta pulu; bilirkişi ücreti için toplam TL Çaykara P.T.T Müdürlüğünün 05/03/2010 gün ve

(312) sayılı havalesi ile gönderilmiştir. Dosyamız gidişli dönüşlü olarak gönderilmiştir.

13.3. Nüfus Kaydı Getirtme

Hakîm nüfus kaydını, ilgili nüfus müdürlüğünden ister.

NÜFUS MÜDÜRLÜĞÜNE,

Mahkememize açılan yaş tashihi davası sebebiyle;

Aşağıda nüfus kaydı ve tarafı belirtilene ait tekmil aile nüfus kâğıt örneğinin celbine,

Davacı, olan doğum tarihinin ispatiyle gerçek doğum tarihi olduğu ileri sürülen olarak

kayden tashihi ile nüfusa bu şekilde tesciline engel olup olmadığının bildirilmesine, Adı geçenin

yaşının daha önce tashih görüp görmediğinin, Doğumun resmi bir müessesede vuku bulup

bulmadığının, Nüfusa tescil tarihi ile doğum belgesi örneğinin gönderilmesinin, istenilmesine

karar verilmiştir

Karar gereğince istenilen kayıt örneği ve bilgilerin yargılamanın bırakıldığı ....

tarihinden önce Mahkememize gönderilmesi rica olunur. ../../....

Hâkim

EKİ: Cevap için () liralık posta pulu

***

NÜFUS MÜDÜRLÜĞÜNE,

Mahkememize açılan yaş tashihi davası sebebiyle;

Aşağıda nüfus kaydı ve tarafı belirtilene ait tekmil aile nüfus kâğıt örneğinin celbine,

davacı olan doğum tarihinin ispatiyle gerçek doğum tarihi olduğu ileri sürülen olarak kayden

tashihi ile nüfusa bu şekilde tesciline engel olup olmadığının bildirilmesine, adı geçenin yaşının

daha önce tashih görüp görmediğinin, doğumun resmi bir müessesede vuku bulup

bulmadığının, Nüfusa tescil tarihi ile doğum belgesi örneğinin gönderilmesinin, İstenilmesine

karar verilmiştir.

Karar gereğince istenilen kayıt örneği ve bilgilerin yargılamanın bırakıldığı ....

246

tarihinden önce Mahkememize gönderilmesi rica olunur. ../../....

Hâkim

EKİ: Cevap için () liralık posta pulu

13.4. Dosya Getirtme/Gönderme

MAHKEMESİNE (İCRA DAİRESİNE)

Mahkememizde bakılmakta olan davanın yapılan açık duruşması sırasında

Aşağıda dosya numarası yazılı dosyanın (dosyaların) Mahkemece celbine karar verilmiş

olmakla duruşmanın bırakıldığı ../../2010 gününden önce gönderilmesinin temini rica olunur.

../../2010

Celbi İstenilen Dosyalar:

Hâkim

ANKARA İCRA MÜDÜRLÜĞÜNE

Celb ve tetkikine karar verilen Müdürlüğünüzün esas sayılı takip dosyasının ve senet

aslının duruşmanın atılı bulunduğu ../../2010 gününden önce Hâkimliğimize gönderilmesi rica

olunur. ../../2010

Hâkim

KARS CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞINA

İLGİ: 01/11/2010 tarih ve 2010/3596 sayılı yazılarınız.

Davacı Susuz Anonim Şirketi ile davalı Otuz Yemek Sanayi Limited Şirketi arasında

yapılmakta olan akdin feshi davasına ait dava dosyası tümüyle ilgi yazınız gereği ilişikte

sunulmuştur. Dosyanın tetkikiyle duruşmanın bırakıldığı 12/11/2010 tarihinden evvel

Mahkememize iadesi için bilgilerinize sunulur. 03/11/2010

Hâkim

***

ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNE

İLGİ: 12.10.2010 gün ve 2010/772 sayılı yazınız

Mahkemenizin 2010/772 sayılı dosyasına gönderilmesi istenilen Mahkememize ait

2009/375 eski, 2009/479 sayılı dava dosyası ekte gönderilmiştir. Dava dosyamızın duruşması

247

22/10/2010 gününde olduğundan dosyamızın incelenmesini müteakip dosyanın duruşma

gününden önce Mahkememize iadesi rica olunur. 12/10/2010

Hâkim

EKİ: 2009/479 sayılı dosyamız.

***

BİTLİS İCRA ve İFLÂS MÜDÜRLÜĞÜNE,

Celp ve tetkikine karar verilen Müdürlüğünüze ait 2010/312 esas sayılı dosyanın İVEDİ

olarak Mahkememize gönderilmesi rica olunur. 01/03/2010

Hâkim

***

MAHZEN MEMURLUĞUNA,

Üzerinde bilirkişi tetkikatı yaptırılarak iade edilecek olan Memurluğunuza 03/01/2010

günü teslim edilen Ankara İflâs Müdürlüğünün 2009/247 sayılı dosyasının en kısa zamanda

Hâkimliğimize gönderilmesinin temini rica olunur. 08/12/2010

Hâkim

EKİ: 1 Adet Ankara İflâs Müdürlüğünüzün 04/12/2010 tarih ve 2009/247 Sayılı Yazı

Sureti.

***

MAHZEN MEMURLUĞUNA,

17/10/2010 tarihinde mahzene verilen Mahkememize ait 2009/5121 esas sayılı dava

dosyasını Ankara 33. Asliye Hukuk Mahkemesi 14/11/2010 gün ve 2010/6921 sayılı yazısı ile

istemiş olduğundan dosyanın mahzenden çıkartılarak Mahkememize gönderilmesi rica olunur.

22/11/2010

Hâkim

***

ANKARA 33. ASLİYE HUKUK HÂKİMLİĞİNE,

İLGİ: 14/11/2010 gün ve 2010/6921 sayılı yazınız.

248

Mahkemenizin 2010/6921 sayılı dosyasına gönderilmesi istenilen Mahkememize ait

2009/5121 esas sayılı dava dosyası mahzene verildiğinden celbi cihetine gidilmiştir.

Dosyamız mahzenden geldiğinde Mahkemenize gönderilecektir.

Bilgi edinilmesi rica olunur. 22/11/2010

Hâkim

***

BOĞAZLIYAN ASLİYE HUKUK MAHKEMESİNE,

Mahkemenizin 2010/453 sayılı dosyanızın işi bitmiş olup, ekli olarak iade edilmiştir.

Kaydının kapatılması rica olunur. 13/12/2010

Hâkim

EKİ: Mahkemenizin 2010/453 sayılı dosyası.

***

MİLLİ SAVUNMA BAKANLIĞINA

ANKARA

Davacı Ali Zor tarafından davalı Milli Savunma Bakanlığı aleyhine açılan tazminat

davasının yapılan açık duruşmasında:

Mahkememizce davacı Ali Zor'a ait şahsi sicil dosyasının celbine karar verilmiştir.

Karar gereğince yukarda belirtilen davacının şahsi sicil dosyasının duruşmanın atılı

bulunduğu 12/06/2010 gününden evvel Mahkememize gönderilmesinin temini rica olunur.

17/05/2010

Hâkim

***

S.G.K GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE

ANKARA

Davacı Duran Koşar tarafından davalı Milli Savunma Bakanlığı aleyhine açılan

tazminat davasının yapılan açık duruşmasında:

249

Mahkememizce (810012229) sigorta sicil nolu davacı Duran Koşar'a ait işyeri

dosyasının celbine karar verilmiştir.

Karar gereğince yukarda sigorta sicil numarası belli davacının işyeri dosyasının

duruşmanın atılı bulunduğu 12/06/2010 gününden evvel Mahkememize gönderilmesinin temini

rica olunur.

Hâkim

Evrakların celbinin istenmesi, evrakların gerekli yerlere yazı yazarak getirtilmesi,

toplanması anlamına gelir.

***

S.S.K ÇANKAYA BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜNE

ANKARA

Davacı S.S.K Genel Müdürlüğü tarafından davalı Ali Gül aleyhine açılan iptal davasının

yapılan açık duruşmasında Mahkememizce (1099073.04) işyeri sicil nolu dosyanın celbine

karar verilmiştir.

Karar gereğince yukarda işyeri sicil numarası belli dosyanın duruşmanın atılı bulunduğu

30/05/2010 gününden evvel Mahkememize gönderilmesinin temini rica olunur. 17/04/2010

Hâkim

13.5. Emanete Alma

EMANET MEMURLUĞUNA,

Yukarda esas nosu yazılı Mahkememiz dosyası için yatırılan yüz liranın Mahkememiz

emanetine alınması rica olunur.

Hâkim

13.6. Haciz Kararının Kaldırılması

YÜKSEKOVA İCRA MÜDÜRLÜĞÜNE,

Mahkememizden verilen ihtiyati haciz kararı, bu defa kaldırılmış olup, buna dair verilen

karardan bir örnek ilişikte gönderilmektedir.

Gereğinin yapılarak sonucunun Mahkememize bildirilmesi rica olunur. 08/05/2010

Hâkim

EKİ: 75.000 TL'lik çek aslı

250

Müdürlüğünüze ait 2009/2681 sayılı dosya 08/05/2010 tarihli karar.

13.7. Hastaneye Sevk

BOLU DEVLET HASTANESİ BAŞTABİBLİĞİNE,

Davacı Akın Dertli tarafından dava Nüfus Müdürlüğü aleyhine açılan yaş tahsisi

davasının Mahkememizde yapılan tetkikinde:

Yukarda resmi ve sol kolu mühürlü olarak gönderilen Hasan oğlu 01/12/1998 D.lu Akın

Dertli'nin dava tarihi olan 12/09/2010 tarihinde kaç yaşlarında olduğunun tam kemik grafikleri

çekilerek tesbiti ile bu hususta düzenlenecek heyet raporunun duruşmanın bırakıldığı

02/11/2010 tarihinden evvel Mahkememize gönderilmesi rica olunur. 05/10/2010

Hâkim

***

BURSA ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

ADLİ TIP ANABİLİM DALI BAŞKANLIĞINA,

Davacı Vecdi Dinler vekili tarafından davalı Sebahat Dinler aleyhine Mahkememize

ikame olunan boşanma davasının yapılan açık yargılamasının sonunda verilen ara kararı

uyarınca:

Sağda resmi ilişik ve onaylı olarak ve sol kolu dirsek altından mühürlü olarak

Başkanlığınıza sevk edilen davalı Sebahat Dinler Mahkememiz mübaşiri Ali Saraç ile

gönderilen tüm raporların tetkiki ile Sebahat Dinler'in hastalığının kaç seneden beri devam edip,

iyileşmesinin mümkün olup olmayacağının, yakalandığı hastalığın aile birliğini çekilmez

derecede bulunup bulunmadığının tespit edilerek bu yolda hazırlanacak heyet raporunun

Mahkememize yargılamanın atılı bulunduğu 21/12/2010 tarihinden evvel gönderilmesi önemle

rica olunur. 11/10/2010.

Hâkim

Eki: Resim (Mühürlü)

13.8. İflâs Karan Bildirimi ve Avans Tahsisi HOPA

İFLÂS MÜDÜRLÜĞÜNE,

İnşaat Makinaları Sanayi A.Ş tarafından talep edilen iflâs üzerine davacı Şirketin

iflâsına, iflâsın 03/05/2010 saat 14.30'da açılmasına, 40.000 TL iflâs avansının Müdürlüğünüz

emrine gönderilmesine karar verilmiştir.

Verilen karardan bir örnek ve 40.000 TL avansın Müdürlüğünüze ödenmesi için

reddiyat makbuzu yazımız ekinde gönderilmiştir.

251

Gereği rica olunur. 03/05/2010

Hakîm

EKİ: 26/04/2009 tarihli iflâs kararı ve 40.000 TL’lik reddiyat makbuzu.

13.9. İhtiyati Tedbir Konulması

CEYHAN İCRA VE İFLÂS MÜDÜRLÜĞÜNE,

Davacı S.S. Kurumu tarafından Güneş Unutur aleyhine açtığı iflâs davasında verilen ara

kararı gereğince:

Yukarda esas nosu yazılı dava dosyamız ve İcra Müdürlüğünün 2009/297, 2009/298,

2009/299, 2009/300 ve 2009/301 esas sayılı dosyalarınızda belirtilen davacı Kurumun toplam

alacağını karşılayacak şekilde, dava konusu kadar davalı Güneş Unutur'un menkul,

gayrimenkul mallan ile 3. şahıslardaki alacakları ve bankalardaki mevduatları üzerine tedbir

konulmasına, infaz yapıldıktan sonra neticenin Hâkimliğimize bildirilmesi rica olunur.

Hakîm

13.10. İlân Yayımlatma

Hakîm bir ilanın yayınlanmasını, o yerdeki en üst idari merciden ister.

Resmi ilan sayılmayan ve gerçek ve tüzel kişiler tarafından gazete ve dergilerde yayınlanmak

üzere verilip de reklam mahiyetinde bulunmayan ilanlara, hususi ilan denir.

VİLAYET MAKAMINA,

İlişik olarak gönderilen ilânın Mersin'de yayımlanan günlük gazetelerden birinde ilân

ettirilerek ilânı içeren gazete nüshasının Mahkememize gönderilmesi rica olunur. 30/12/2010

Hâkim

***

BASIN İLÂN KURUMU MÜDÜRLÜĞÜNE

ANKARA

Ekte gönderilen ilânın masrafı ilgilisinden alınarak Ankara'da münteşir günlük

gazetelerden birinde duruşma gününden en az 15, gün evvel ilân edilerek, ilânı ihtiva eden

nüshadan bir adetinin Mahkememize gönderilmesi rica olunur. 06/05/2010

Hâkim

252

Eki: İlân

İlanen tebligat, Tebliğ olunacak evrak ve ilan sureti bir ay süreyle tebliği çıkaran mercide

herkesin kolayca görebileceği bir yere asılır.

13.11. Kasada Belge Saklanması

30. ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ YAZI İŞLERİ MÜDÜRLÜĞÜNE,

Mahkememize ait 2010/694 esas sayılı dosyaya konulmak üzere davalı Yüksel Gül

tarafından verilmiş bulunan 28/02/2010 tarihli ve davacı Mete Türel tarafından imzalanıp

düzenlenmiş 150.000 (Yüz elli bin) TL'lik borç senedi Mahkememiz kasası bulunmadığından

Mahkemeniz kasasında muhafaza edilmek suretiyle ilişikte gönderilmiştir. Gereğini rica

ederim. 24/05/2010

Hâkim

13.12. Konkordato Mühleti Verilmesi

10. İCRA MÜDÜRLÜĞÜNE24 ANTALYA

Antalya'da Sivri İnşaat ve Turizm Anonim Şirketi Tuna Caddesi Salih Apt. Kat 1. No:

3-4 deki Şirket vekili tarafından vaki konkordato mühlet talepleri Antalya İcra Hâkimliğinin

25/02/2010 tarih ve 2010/51 esas sayılı kararı ile kabul edilerek adı geçen Şirkete karar

tarihinden itibaren üç aylık mühlet verilmiştir.

İİK'nin 287. maddesi gereğince muamele yapılarak neticenin hâkimliğimize bildirilmesi

rica olunur. 25/02/2010

Hâkim

253

Uygulamalar

1.Bir ilan yayınlatma yazısı yazınız.

254

Uygulama Soruları

1. Yazdığınız yazıyı olması gereken şekil ile karşılaştırınız.

255


Bu bölümde adli yargı içinde sıkça karşılaşılan ve herkesin ihtiyaç duyacağı örneklerin

nasıl yazılacağını öğrendik.

257

Bölüm Soruları

1.( ) Ceza davalarındaki «karar» terimi, hukuk davalarındaki karardan bazı açılardan ayrılır.

2.( ) Ceza yargılamasında da ara kararları, son kararı hazırlayıcı nitelikte kararlar.

3.( ) Ceza davalarındaki ara kararların biçimi (şekli) konusunda, yasal bir düzenleme vardır.

4.( ) “Son karar” teriminin, “hüküm” ile aynı anlamda olup olmadığı konusunda bazı

duraksamalar var ise de, genellikle kabul edildiğine göre ceza yargılamasında her iki terim aynı

anlama gelmektedir.

5.( ) Derhâl beraat kararı verilebilecek hâllerde durma, düşme veya eza verilmesine yer

olmadığı kararı verilebilir.

6.( ) Adlî yargı dışındaki bir yargı merciine yönelik görevsizlik kararı kanun yolu bakımından

hüküm sayılmaz.

7.( ) Son kararda en üstte, kararı veren mahkemenin adı yazılır.

8.( ) Asliye ceza ve ağır ceza mahkemelerinde Cumhuriyet Başsavcısı (veya Cumhuriyet

Savcısı) da duruşmalarda hazır bulunur.

9.( ) Mahkeme kararlarının gerekçeli olması hususunda anayasada amir bir hüküm

bulunmamaktadır.

10.( ) Hüküm fıkrasında, kanun yolları da gösterilir.

D-D –Y-D-Y-Y-D-D-Y-D

258

14. CEZA DAVALARINDA KARAR

259


14. CEZA DAVALARINDA KARAR

14.1. Ceza Davalarında Karar

14.2. Ara kararları

14.3. Son kararlar

14.4. Son Kararların İçeriği


14.4.2. Esas, Karar ve Cumhuriyet Başsavcılığı Numaraları

14.4.3. «KARAR» Başlığı

14.4.4. Hâkim veya Hâkimlerin Ad ve Soyadları ile Sicil Numaraları

14.4.5. Cumhuriyet Başsavcısının (veya Savcısının) Adı ve Soyadı ile Sicil Numarası


14.4.7. Davacı

14.4.8. Mağdur/Müşteki/Maktûl

14.4.9. Müdahil(ler)

14.4.10. Sanığın (Sanıkların) Adı Soyadı, Kimliği, Adresi

14.4.11. Suç

14.4.12. Suç Tarihi

14.4.13. Karar Tarihi

14.4.14. Yargılamanın Açık (Alenî) Olup Olmadığı

14.4.15. Gerekçe

14.4.16. Hüküm Fıkrası


260

14.4.18. Kararı Veren Hâkim veya Hâkimlerin ve Tutanak Kâtibinin İmzaları

261


1. Zabıt kâtibi karara imza atmazsa ne olur?

2. Hakîm kararı zabıt katibi olmadan kendisi yazabilir mi?

262




Ceza yargı kararları Ceza yargı kararları

hakkında bilgi sahibi olmak.

Okuyarak

Arakararlar Arakararların nasıl

yazılacağını.

Okuyarak ve yazarak

Sonkararlar Sonkararların nasıl

yazılacağını öğrenmek.

Okuyarak ve yazarak

263

Anahtar Kavramlar

• Ceza Hukuku kararları

• Arakararlar

• Sonkararlar

• K.H.

265

Giriş

Bu bölümde ceza yargısında karşılaşacağımız kararlardan ara kararları ve son kararları

ve bunların nasıl yazılacağını göreceğiz.

14.1. Ceza Davalarında Karar

Ceza davalarındaki «karar» terimi, hukuk davalarındaki karardan bazı açılardan ayrılır.

Bunun nedeni, ceza yargılamasının kendine has özelliklerinden gelir.

Bu farklılıkları da göz önüne alarak, ceza davalarındaki kararlar bakımından da yukarda

hukuk davaları için yapılan bölümlemeye (tasnife) benzer bir tutum izlenecektir.

14.2. Ara kararlar

Ceza yargılamasında da ara kararları, son kararı hazırlayıcı nitelikte kararlar olup, bu

kararla hâkim veya mahkeme uyuşmazlıktan el çekmez; aksine, ara kararlar sayesinde son

karara yaklaşır. Ara kararlar bu nitelikleriyle son kararlardan (hükümlerden) ayrılır. Bu

anlamdaki ara kararları bakımından, ceza yargılamasıyla hukuk yargılaması arasında pek fark

olmadığı söylenebilir.

Ceza davalarındaki ara kararların biçimi (şekli) konusunda, yasal bir düzenleme yoktur.

Uygulamada, ara kararlarının şekli ile ilgili olarak genellikle şöyle bir yol izlenmektedir:

Eğer duruşma dışında bir karar alınıyorsa, çoğunlukla son kararlardaki şekil kıyasen

uygulanmaktadır. Yok, eğer duruşma içinde bir karar almıyorsa, duruşma safahatının

yazılmasından sonra, tutanağın sonunda «G.D. Gereği Düşünüldü» denilerek ara kararı

(kararları) yazılmaktadır. G.D.:

Tebligata rağmen gelmeyen sanığın ihzaren celbine ve gelmediği takdirde gıyaben

tevkifine karar verileceğinin müzekkereye dercine,

Bu nedenle, duruşmanın 07/03/2010 Salı günü saat 10.30'a bırakılmasına karar verildi.

02/02/2010».

***

G.D.:

Müdahil vekilinin bilirkişi raporuna karşı yazılı olarak itirazlarını ve görüşlerini

bildirmesi için kendisine mehil verilmesine,

Sanık ve vekilinin rapora karşı diyeceklerini yazılı olarak hazırlamaları için kendilerine

mehil verilmesine,

Tarafların bu şekilde görüşleri alındıktan sonra, iddia makamından, gerek rapor gerek

tarafların görüşleri hakkında diyeceklerinin ilerdeki duruşmalarda sorulmasına,

266

Bu nedenlerle, duruşmanın yapılacak işler de göz önüne alınarak zorunlu olarak,

05/06/2010 günü saat 11.10'a bırakılmasına karar verildi 3.5.2010». G.D.:

Sanık Ali Uyanık'ın mahallinden doğum ve sabıka kaydının getirtilmesi için yazılan

müzekkere cevabının tekidine,

Hakkında gıyabi tutuklama müzekkeresi çıkartılmış bulunan Nihat Tok hakkındaki

gıyabi tutuklama müzekkeresinin infazı ve sanığın yakalanması hususunda C.Başsavcılığına

yazılan müzekkere cevabının tekidine; adı geçen sanığın ibraz edilen raporlara göre İstanbul

Karaköy, Atatürk Cad. No:78/7'de Dr. Ali Hekim tarafından tedavi görmekte bulunduğu

anlaşıldığından bu adresten aranması için müzekkereye şerh verilmesine,

Tanık Durmuş Gören'in yeniden ihzarına, celp ve dinlenmesine,

Yine bu celse Başsavcılıkça ifadesi alınan ve ifadesi gönderilen ve hâlen Silifke, Kâğıt

Fabrikasında çalışmakta olduğu anlaşılan Nevzat Ant'ın, adresinden ihzaren celp ve

dinlenmesine,

Daha önce Sıkıyönetim Komutanlığınca, Cemal Çiçek hakkında ölüp ölmediğinin

araştırılması, tespit edilmesi ve bildirilmesi için yazılan ve Mahkememizce bu yazıların akibeti

müzekkere ile sorulmuş ve fakat hâlen cevap gelmemiş olduğundan, bu hususta yazılan

müzekkere cevabının akıbetinin araştırılmasına,

Delillerin henüz toplanmamış bulunması ve tutuklama tarihine göre sanık Hüseyin

Mor'un tahliyesi hususundaki istemlerin reddine, tutukluluk halinin devamına, duruşma günü

hazır bulundurulması için C. Başsavcılığına müzekkere yazılmasına,

Hazine vekilince kesinleşmiş bulunan tescil kararı hususunda kanun yollarına

başvurulmuşsa bu husustaki beyan ve bilgilerinin yazılı olarak bildirmeleri için, kendisine

mehil verilmesine,

Bu nedenlerle, duruşmanın 09/03/2010 Perşembe günü saat 10.20'ye bırakılmasına

oybirliğiyle karar verildi. 11/02/2010».

14.3. Son kararlar

Son karar, ara kararlarından farklı olarak, mahkemenin yargılamadan el çekmesi

sonucunu doğuran kararlardır. «Son karar» teriminin, «hüküm» ile aynı anlamda olup olmadığı

konusunda bazı duraksamalar var ise de, genellikle kabul edildiğine göre ceza yargılamasında

her iki terim aynı anlama gelmektedir.

Ceza Muhakemesi Kanunu (m.223), «hüküm» kavramını şöyle açıklamaktadır:

«Duruşmanın sona erdiği açıklandıktan sonra hüküm verilir. Beraat, ceza verilmesine

yer olmadığı, mahkûmiyet, güvenlik tedbirine hükmedilmesi, davanın reddi ve düşmesi kararı,

hükümdür. Beraat kararı; a) Yüklenen fiilin kanımda sııç olarak tanımlanmamış olması, b)

267

Yüklenen suçun sanık tarafından işlenmediğinin sabit olması, c) Yüklenen suç açısından failin

kast veya taksirinin bulunmaması, d) Yüklenen suçun sanık tarafından işlenmesine rağmen,

olayda bir hukuka uygunluk nedeninin bulunması, e) Yüklenen suçun sanık tarafından

işlendiğinin sabit olmaması, hallerinde verilir. Sanık hakkında;

a) Yüklenen suçla bağlantılı olarak yaş küçüklüğü, akıl hastalığı veya sağır ve dilsizlik

hali ya da geçici nedenlerin bulunması, b) Yüklenen suçun zorunluluk hali ya da cebir veya

tehdit etkisiyle işlenmesi, c) Meşru savunmada sınırın heyecan, korku ve telaş nedeniyle

aşılması, d) Kusurluluğu ortadan kaldıran hataya düşülmesi, hallerinde, kusurunun

bulunmaması dolayısıyla ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir.

İşlenen fiilin suç olma özelliğini devam ettirmesine rağmen; a) Etkin pişmanlık, b) Şahsî

cezasızlık sebebinin varlığı, c) Karşılıklı hakaret, d) İşlenen fiilin haksızlık içeriğinin azlığı

dolayısıyla, faile ceza verilmemesi hallerinde, ceza verilmesine yer olmadığı kararı verilir.

Yüklenen suçu işlediğinin sabit olması halinde, sanık hakkında mahkûmiyet kararı verilir.

Yüklenen suçu işlediğinin sabit olması halinde, belli bir cezaya mahkûmiyet yerine veya

mahkûmiyetin yanı sıra güvenlik tedbirine hükmolunur. Aynı fiil nedeniyle, aynı sanık için

önceden verilmiş bir hüküm veya açılmış bir dava varsa davanın reddine karar verilir.

Türk Ceza Kanununda öngörülen düşme sebeplerinin varlığı ya da soruşturma veya

kovuşturma şartının gerçekleşmeyeceğinin anlaşılması hallerinde, davanın düşmesine karar

verilir. Ancak, soruşturmanın veya kovuşturmanın yapılması şarta bağlı tutulmuş olup da şartın

henüz gerçekleşmediği anlaşılırsa; gerçekleşmesini beklemek üzere, durma kararı verilir.

Bu karara itiraz edilebilir. Derhâl beraat kararı verilebilecek hâllerde durma, düşme veya

eza verilmesine yer olmadığı kararı verilemez. Adlî yargı dışındaki bir yargı merciine yönelik

görevsizlik kararı kanun yolu bakımından hüküm sayılır».

14.4. Son Kararların İçeriği

Bütün hâkimlik ve mahkemelerin her türlü kararları, karşı oy yazıları (ayrışık oyları)

dahil, gerekçeli olarak yazılır. Kararların örneklerinde, karşı oy yazıları da gösterilir.

Hükmün gerekçesinde gösterilmesi gereken hususlar şunlardır (CMK m.230):

Mahkûmiyet hükmünün gerekçesinde aşağıdaki hususlar gösterilir:

a) İddia ve savunmada ileri sürülen görüşler, b) Delillerin tartışılması ve

değerlendirilmesi, hükme esas alınan ve reddedilen delillerin belirtilmesi; bu kapsamda dosya

içerisinde bulunan ve hukuka aykırı yöntemlerle elde edilen delillerin ayrıca ve açıkça

gösterilmesi, c) Ulaşılan kanaat, sanığın suç oluşturduğu sabit görülen fiili ve bunun

nitelendirilmesi; bu hususta ileri sürülen istemleri de dikkate alarak, Türk Ceza Kanununun 61

ve 62 nci maddelerinde belirlenen sıra ve esaslara göre cezanın belirlenmesi: yine aynı Kanunun

53 ve devamı maddelerine göre, cezaya mahkûmiyet yerine veya cezanın yanı sıra uygulanacak

güvenlik tedbirinin belirlenmesi, d) Cezanın ertelenmesine, hapis cezasının adlî para cezasına

veya tedbirlerden birine çevrilmesine veya ek güvenlik tedbirlerinin uygulanmasına veya bu

268

hususlara ilişkin istemlerin kabul veya reddine ait dayanaklar. Beraat hükmünün gerekçesinde,

223.maddenin ikCeza verilmesine yer olmadığına dair kararın gerekçesinde, 223 . maddenin

üçüncü ve dördüncü fıkralarında belirtilen hallerden hangisine dayamldığının gösterilmesi

gerekir. Yukarıdaki fıkralarda belirtilen hükümlerin dışında başka bir karar veya hükmün

verilmesi hâlinde buııun nedenleri gerekçede gösterilir.inci fıkrasında belirtilen hallerden

hangisine dayanıldığının gösterilmesi gerekir.

Ceza verilmesine yer olmadığına dair kararın gerekçesinde, 223. maddenin üçüncü ve

dördüncü fıkralarında belirtilen hallerden hangisine dayanıldığının gösterilmesi gerekir.

Yukarıdaki fıkralarda belirtilen hükümlerin dışında başka bir karar veya hükmün verilmesi

hâlinde bunun nedenleri gerekçede gösterilir.

Hükmün gerekçesi ve hüküm fıkrasının içereceği hususlar da (CMK m.232) şöyledir:

Hükmün başına, "Türk Milleti adına" verildiği yazılır. Hükmün başında: a) Hükmü veren

mahkemenin adı, b) Hükmü veren mahkeme başkanının ve üyelerinin veya hâkimin.

Cumhuriyet savcısının ve zabıt kâtibinin, katılanın, mağdurun, vekilinin, kanunî temsilcisinin

ve müdafinin adı ve soyadı ile sanığın açık kimliği, c) Beraat kararı dışında, suçun işlendiği yer,

tarih ve zaman dilimi, d) Sanığın gözaltında veya tutuklu kaldığı tarih ve süre ile hâlen tutuklu

olup olmadığı yazılır. Hükmün gerekçesi, tümüyle tutanağa geçirilmemişse açıklanmasından

itibaren en geç on beş gün içinde dava dosyasına konulur. Karar ve hükümler bunlara katılan

hâkimler tarafından imzalanır. Hâkimlerden biri hükmü imza edemeyecek hâle gelirse, bunun

nedeni mahkeme başkanı veya hükümde bulunan hâkimlerin en kıdemlisi tarafından hükmün

altına yazılır.

Hüküm fıkrasında, 223. maddeye göre verilen kararın ne olduğunun, uygulanan kanun

maddelerinin, verilen ceza miktarının, kanun yollarına başvurma ve tazminat isteme olanağının

bulunup bulunmadığının, başvuru olanağı varsa süresi ve merciinin tereddüde yer vermeyecek

şekilde açıkça gösterilmesi gerekir. Hükümlerin nüshaları ve özetleri mahkeme başkanı veya

hâkim ile zabıt kâtibi tarafından imzalanır ve mühürlenir».

Yukarıda açıklanan genel kuralların ışığı altında, ceza davaları bakımından son

kararlarda (hükümlerde) yer alması gerekli noktalar şöyle gösterilebilir:

Hükmün başına, "Türk Milleti Adına" verildiği yazılır (CMK m.232/1).


Son kararda en üstte, kararı veren mahkemenin adı yazılır. Bu konuda yukardaki

açıklamalara yollama yapıyorum.

T.C. SİİRT

SULH CEZA (3.) MAHKEMESİ

***

269

T.C. ANKARA

ASLİYE CEZA (8.) MAHKEMESİ

T.C.

İSTANBUL AĞIR CEZA (İL) MAHKEMESİ

gibi

14.4.2. Esas, Karar ve Cumhuriyet Başsavcılığı Numaraları

Son kararda, daha sonra, verilen hükmün Esas (E.), Karar (K.) ve Cumhuriyet

Başsavcılığı esas (C. Başsav. E.) numaraları yazılır.

Örnek:

ESAS NO : 2009/31

KARAR NO : 2010/334

C. BAŞSAV. E. NO...: 2010/7363

14.4.3. «KARAR» Başlığı

Son kararın sağ üstüne (büyük harflerle) «KARAR» kelimesinin yazılması, uygulamada

yapıldığı gibi söz konusu kararın ne olduğunu görebilmek açısından yerinde olur.

14.4.4. Hâkim veya Hâkimlerin Ad ve Soyadları ile Sicil Numaraları

Esas, Karar ve Cumhuriyet Başsavcılığı numaralarından sonra sol baştan başlamak

üzere, son kararı (hükmü) veren hâkim veya hâkimlerin adları ile sicil numaraları yazılır. Örnek:

HÂKİM: Adil Yasasever 88123 veya ağır ceza mahkemelerinde:

BAŞKAN: Hakkı Haktanyana 99456 ÜYE: Adil Yardımcı 99767 ÜYE: Adalet

Özyardıtncı 99901

14.4.5. Cumhuriyet Başsavcısının (veya Savcısının) Adı ve Soyadı ile

Sicil Numarası

Bilindiği gibi, asliye ceza ve ağır ceza mahkemelerinde Cumhuriyet Başsavcısı (veya

Savcısı) da duruşmalarda hazır bulunur. Bu nedenle yargılamada hazır bulunan Cumhuriyet

Başsavcısının (veya savcısının) adı ve soyadı ile sicil numarası da belirtilir.

Örnek:

C.BAŞSAV. (SAV): Savaş Savar 67890

270


Daha sonra tutanak (zabıt) kâtibinin adı soyadı ile sicil numarası yazılır. Bunun nedeni,

yargılamanın resmî tanığı tutanak kâtibi olmasıdır.

14.4.7. Davacı

Kamu davasında davacı Kamu Hukuku (K.H.)'dur. Bu nedenle iddianamede, davacı

hanesinin karşısına «K.H.» yazılır.

Örnek:

DAVACI: K.H.

14.4.8. Mağdur/Müşteki/Maktûl

Davada eğer mağdur/müşteki (yakınan) varsa, onun adı soyadı ile adresi yer alır. Aynı

şekilde olayda, öldürülen (maktul) varsa, onun adı soyadı ile oturduğu (nüfusa kayıtlı olduğu)

yer de belirtilir.

Örnek:

MAĞDUR(E): Melahat Kaymış, 56. Cad. 16. Sok. No:7, Cebeci-Ankara

MÜŞTEKİ: Ali Kor, Ata Sok. No:789 Nazilli

MAKTÛL(E): Burhan Gediz, Arif oğlu, 29.5.1962 doğumlu,

Mardin-Ömerli, Maserti Köyü nüfusuna kayıtlı

14.4.9. Müdahil(ler)

Eğer ceza davasına katılan (müdahale eden) varsa onların ad ve soyadı ile adresleri de

yazılır.

Örnek:

MÜDAHİL: Hayriye Sever, Nazlı Sok. No:31 Etlik-Ankara

Eğer müdahil kendisini vekil ile temsil ettiriyorsa, onun da adı soyadı ve adresi yazılır.

14.4.10. Sanığın (Sanıkların) Adı Soyadı, Kimliği, Adresi

Suçu işleyen kişinin (kişilerin) ad, soyadı, adres ve kimliklerinin son kararda açıkça

gösterilmesi gerekir. Özellikle, ad benzerliğinden doğması olası yanlışlıkları ortadan kaldırmak

için, sanığın kimliğinin açıkça kararda belirtilmesi gerekir. Bilindiği gibi, ülkemizde bazen

gerçek sanık yerine başka bir sanığın (bilerek isteyerek veya yanlışlıkla) cezaevlerinde yattığı

bir gerçektir. Bu nedenle, sanığın gerçek kimliğinin saptanması oldukça önemlidir.

271

Sanık kendisini vekil ile temsil ettirmişse, vekilinin adı, soyadı ile adresi de yazılır.

Örnek:

SANIK: Ahmet Zavallı, Ali ve Saadet oğlu, 5.4.1964 doğumlu, Konya Beyşehir Gölköy

hane 68, cilt 1 19/0151, sayfa 7'de nüfusa kayıtlı olupr Ankara'da Madenoğlu, Şebnem Sokak.

No: 14'de kalır, bekâr sabıkalı.

VEKİLİ: Musa Öz, Adalet Han, No:7/9 Ulus-Ankara

Nezaret/Tevkif/Tahliye Tarihi

Eğer sanık nezarete alınmışsa, tevkif edilmişse ve tahliye olunmuşsa (ve hatta yeniden

tevkif olunmuş ise) bunlar da ayrı ayrı yazılabilir.

Örnek:

NEZARET TARİHİ: 01/02/2009

TEVKİF TARİHİ: 03/02/2009

TAHLİYE TARİHİ: 08/05/2010

14.4.11. Suç

Dava konusu suçun türü, son kararda kısaca belirtilir.

Örnek:

SUÇ: Hırsızlık

SUÇ: 506 sayılı Kanuna Muhalefet

SUÇ: 18 yaşından küçük kızı, rızasıyla alıkoymak ve zorla rıza geçmek

SUÇ: Öldürmeye Teşebbüs

SUÇ: Darp

14.4.12. Suç Tarihi

Suçun işlendiği tarih de kararda belirtilir.

Örnek:

SUÇ TARİHİ: 04/05/2009

272

14.4.13. Karar Tarihi

Sonkararın verildiği tarihin de bu arada belirtilmesi, uygulamada kolaylık sağlar.

Örnek:

KARAR TARİHİ: 10/07/2010

14.4.14. Yargılamanın Açık (Alenî) Olup Olmadığı

Yukarıda anılan hususlardan sonra, yargılamanın açık (alenî) mi yoksa gizli mi yapıldığı

husus ifade edilir.

Örnek:

«Dolandırıcılık suçundan sanık Burhan Çoban'ın mahkememizce yapılan açık

duruşması sonunda» veya

«Hırsızlık suçundan sanık Tunç Oral'ın CMK'nin 182. maddesi uyarınca

mahkememizde gizli olarak yapılan duruşması sonunda» vb.

Hatırlatalım ki, mahkeme, yargılamanın gizli yapılması halinde, gizliliğe (açıklığın

aleniyetin kaldırılmasına) ilişkin gerekçeyi bildirmek zorundadır (CMK m. 186).

14.4.15. Gerekçe

Gerekçe, son kararın (hükmün) en önemli bölümlerinden biridir. Burada mahkeme,

vardığı sonucun gerekçesini belirtir. Mahkeme kararlarının gerekçeli olması, aynı zamanda bir

anayasal buyruktur. Gerekçe, mahkemenin vardığı sonucun doğru olup olmadığını denetleme

olanağı verdiği gibi, taraflar da gerekçe sayesinde karardan tatmin olabilirler.

14.4.16. Hüküm Fıkrası

Hüküm fıkrası kısmı, mahkemenin vardığı sonucu gösteren kısımdır. Daha önce de

belirttiğimiz gibi, hüküm beraate, mahkûmiyete, durmaya, düşmeye, redde ilişkin olur. (CMK

m.223). İleride hüküm fıkrasına ilişkin çeşitli örnekler verilecektir.

Hüküm fıkrasında, kanun yolları da gösterilir.


Hüküm fıkrasının sonunda kararın verildiği tarih yazılır.


İmzaları

Karar hükmü veren hâkim veya hâkimler tarafından imzalanır. Yine yargılamanın resmî

tanığı durumunda olan tutanak kâtibi de kararı imzalar.

GENEL BİR ÖRNEK

273

T.C.

ACIPAYAM SULH CEZA MAHKEMESİ

(KARAR)

ESAS : 2008/119

KARAR : 2010/234

C.BAŞSAV.E.NO : 2008/2210

HÂKİM : Ali Adil 88321

KÂTİP: Mevci Yazar 321

DAVACI : K.H.

SANIKLAR : 1-Murat Çom, Rasim oğlu Şerife’den olma 1969 D.lu Ankara Altındağ

İlçesi, Gümüşler Mah. C:036/021, S:793, K. 1301'de nüfusa kayıtlı olup Ankara'da Tepe Mah.

148.Sokak. 15 numarada oturur.

2- Zafer Koçak, Hayati oğlu, Kamile'den olma 1956 D.lu Ankara İli, nüfusuna kayıtlı

olup Ankara'da Çankaya Semt pazarında meyve satar. Mamak-Misket Mah. Fasulyeci Sok.

No:848 de oturur.

SUÇ : Hırsızlık

SUÇ TARİHİ : 02/03/2008

Yukarıda açık kimlikleri yazılı bulunan sanıklar hakkında ikame olunan kamu davasının

Türk Milleti adına yapılan açık yargılaması sonunda,

GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ :Her ne kadar sanıkların birlikte hareketle, plakası tespit

edilemeyen bir kamyonun önünde duran Ievyeyi 02/03/2008 tarihinde çaldıkları iddia olunarak

cezalandırılmaları istemi ile haklarında kamu davası açılmışsa da, sanıklar hakkında aynı eylem

nedeni ile 06/03/2008 tarihli iddianame (2008/2211 esas 753 hazırlık numarası, ile dava açılıp

sanıkların Mahkememizin 2008/120 esas 235 karar numarasında kayıtlı dava dosyası ile

15/04/2008 tarihinde hırsızlık suçundan mahkûmiyetlerine karar verilip hükme bağlandığı, aynı

konuda mükerreren dava açıldığı anlaşılmakla CMK uyarınca mükerrer olarak açılan davanın

reddine, karar verilerek verilen karar Yargıtay yolu açık olmak üzere sanıkların yüzlerine karşı

alenen okunup usulen tefhim kılındı. 15/04/2010

Hâkim 88321

Kâtip 321

***

274

T.C.

ANKARA ASLİYE CEZA 40. MAHKEMESİ

(KARAR)

ESAS NO : 2008/771 KARAR

NO : 2010/333

C.BAŞSAV. E.NO : 2008/11672

HÂKİM : Ali Adil 81324

C.SAV: Salim Savar 73217

KÂTİP : Nazlı Hızlı 831

DAVACI : K.H.

MÜŞTEKİ : Emel Canlı, Hasan kızı, Ankara Balgat Mah. 84. Sok. 13 sayılı yerde

oturur.

SANIK : Ayhan Kemer, Kemal ve Münevver'den olma, 1950 D.lu Ankara Mamak

İlçesi, Bahçe Mah. C:018/08, S:23, K:6043 nüfusuna kayıtlı. Ankara Emek Mah. 573. Sk. 9

sayılı yerde oturur.

VEKİLİ : Av. Pınar Bacaklı, Nalan Sk. No: i 3/11Sıhhiye-Ankara

SUÇ : Tedbirsizlik ve dikkatsizlikle yaralamaya sebebiyet

SUÇ TARİHİ : 22/11/2008


Tedbirsizlik ve dikkatsizlikle yaralamaya sebebiyet vermek suçundan sanık Ayhan

Kemer 'in mahkememizde Türk Milleti adına yapılan açık yargılaması sonunda;

GEREKÇE : Sanık hakkında tedbirsizlik ve dikkatsizlikle yaralamak suçundan dolayı

kamu davası açılmış, müştekinin iş ve güçten kalma müddetinin 15 gün olduğu ve hayati tehlike

geçirmediği, dosyada bulunan rapor muhteviyatı ve bilirkişi olarak dinlenen Salah Yurt'un

beyanından anlaşılmaktadır

Müşteki şikâyetinden vazgeçtiğini beyan ettiğinden, fiil TCK ... maddesine uygun bir

nitelik göstermiş, sanık kanuni süresi zaptında TL para cezası ve muhakeme masraflarını

yatırmıştır.

275

HÜKÜM : TCK maddesi gereğince kamu davasının ortadan kaldırılmasına, temyizi

kabil olmak üzere, talebe uygun olarak sanığın ve vekilinin yokluğunda verilen karar, iddia

makamında, C. Savcısı Salim Savar hazır olduğu hâlde, usulen ve alenen tefhim edildi.

22/05/2010 Hâkim 81324

Kâtip 831

276

Uygulamalar

1. Bir tane Ceza mahkemesi son kararı yazınız.

277

Uygulama Soruları

1. Yazdığınız kararı, içermesi gereken unsurlar açısından değerlendiriniz.

278


Bu bölümde ceza hukuku alanındaki adli kararları inceledik. Bu alanda yer alan ara

kararın ve son kararın nasıl yazılacağını öğrendik.

279

Bölüm Soruları

1. Aşağıdakilerden hangisi Ceza Muhakemesi Kanununda sayılan hüküm çeşitlerinden biri

değildir?

a) Ceza verilmesine yer olmadığı kararı

b) Beraat kararı

c)Davanın reddi kararı

d)Davanın düşmesi kararı

e) Uyma kararı

2. Son kararı hangi makam verir?

a) Sulh hakîmi

b) Savcı

c) Başvurucu

d) Davalı devlet

e) Mahkeme

3. Son kararda aşağıdakilerden hangisinin bulunması gerekmez?

a) Hüküm

b) Gerekçe

c)Yargılamayı yapan hakîmlerin mesleki geçmişleri

d) Yargılamayı yapan hakîmin imzası

e) Zabıt kâtibinin imzası

4. Ceza davalarında son kararda üstte mahkemenin adında sonra aşağıdakilerden hangisi

yazılır?

a) Esas no

b) Sanığın ad ve soyadı

c) Savcının ad ve soyadı

d) Zabıt katibinin adı soyadı

e) Cumhuriyet Başsavcılığı esas no

5. “Ceza davalarındaki “karar”, hukuk davalarındaki “karar”la …” ifadesinde boş bırakılan

kısma aşağıdakilerden hangisi gelemez?

a) bazı farlılıklar gösterir

b) bazı benzerlikler gösterir

c) tamamen aynıdır

d) bazı ortak noktalara sahiptir

e) bazı değişik niteliklere sahiptir

6. Ceza yargılaması sonucunda suçu işlediği sabit olan kişi hakkında verilecek hüküm

aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

a) Maddi tazminat

b) Manevi tazminat

280

c) Beraat

d) Mahkumiyet ve/veya güvenlik tedbiri

e) Davanın düşmesi

7. Bir sanık hakkında daha önce aynı fiil nedeniyle verilmiş bir hüküm veya açılmış bir dava

varsa davanın akıbeti ne olur?

a) Dava kabul edilir

b) Daha önce açılan dava ile birleştirilir

c) Davanın reddine karar verilir

d) Dosya bir üst mahkemeye gönderilir

e) Dosyalar her halükarda istinaf mahkemesine gönderilir

8. Ceza yargılaması neticesinde hükmün gerekçesi kısmında aşağıdakilerden hangisi

bulunmaz?

a) İddia ve savunmada ileri sürülen görüşler

b) Delillerin tartışılması ve değerlendirilmesi

c) Ulaşılan kanaat, sanığın suç oluşturduğu sabit görülen fiili ve bunun nitelendirilmesi

d) Cezanın ertelenmesine, hapis cezasının adlî para cezasına veya tedbirlerden birine

çevrilmesine veya ek güvenlik tedbirlerinin uygulanmasına veya bu hususlara ilişkin istemlerin

kabul veya reddine ait dayanaklar

e) Duruşmada hazır bulunanların isim listesi

9. Bir ceza yargılaması süjesi olan müdafi nasıl tanımlanır?

a) Sanık avukatı

b) Mağdur avukatı

c) Katılan avukatı

d) Savcı

e) Sanığın kendini savunurken aldığı sıfat

10. Ceza yargılamasında son karar kısmında “Kasten İnsan Öldürme”, “Taksirle Yaralama”,

“Hırsızlık” şeklinde görülen bölüm son kararın hangi bölümüdür?

a) Sucun turu

b) Gerekçe

c) Deliller

d) İddia ve savunmalar

e) Sanığın kimliği

E-E-C-A-C-D-C-E-A-A

281

KAYNAKÇA

Adliye Personeli El Kitabı, Komisyon, Ankara: Şen Matbaası, 2013.

ATAR, Yavuz. Türk Anayasa Hukuku, Konya: Mimoza Yayınları, 2007.

CANSEL, Erol, ÖZEL, Çağlar, YÜKSEL, Mehmet, BÜYÜKTANIR, ÖZCAN, Burcu,

ERDOĞAN, Mehmet Ş., Hukuka Giriş, Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2015.

ERDOĞAN, Mustafa, Anayasa Hukuku, Ankara: Orion Yayınları, 5. Bası, 2009.

GÖZLER, Kemal. Türk Anayasa Hukuku, Bursa: Ekin Kitabevi, 2010.

GÖZLER, Kemal. Anayasa Hukukuna Giriş, Bursa: Ekin Kitabevi, 2009.

PEKCANITEZ, Hakan/ATALAY, Oğuz/ÖZEKES Muhammet. Medenî Usul Hukuku,

Ankara: Yetkin Yayınları, 2016.

YILMAZ, Ejder, Adli Yazı ve Yazışma Usulleri, Ankara: Yetkin Yayınları, 2014.

.

HUKUKİ YAZIŞMA - İstanbul

Documents

Transcript of HUKUKİ YAZIŞMA - İstanbul