Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9
description
Transcript of Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9
![Page 1: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/2.jpg)
Hoofdstuk 1Endogene en exogene processenParagraaf 7 t/m 9
![Page 3: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/3.jpg)
inhoud
• Gesloopt gesteente (par. 7)
• Verweringsmateriaal in beweging (par. 8)
• Van de bergen naar de zee (par. 9)
![Page 4: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/4.jpg)
Verwering
= Afbraak van gesteente onder invloed van exogene krachten grote stenen worden steeds kleinere ‘stenen’
• Bodemerosie vast materiaal wordt na afbraak verplaatst (door wind, water of ijs)
![Page 5: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/5.jpg)
Waar ligt het gesteente en waar het verweringsmateriaal?
Vast gesteente
Verwerings- materiaal
Al het gesteente verweert, maar hoe?
![Page 6: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/6.jpg)
1
2
A Water in spleten
bevriest en zet uit
B Water met
humuszuren tast het gesteente aan door het oplossen
van mineralen
Chemische verwering Fysische verwering
Hoe verweert het gesteente bij 1 en 2?
![Page 7: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/7.jpg)
Chemische en fysische verwering
![Page 8: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/8.jpg)
Graniet bestaat uit een aantal mineralen (de verschillende vlekjes)
Kwarts (grijs)SiO2
Veldspaat (roze)KAlSi3O8
Hoe verweert graniet?
![Page 9: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/9.jpg)
Als door fysische verwering een stuk gesteente afbrokkelt, ….
Als door fysische verwering een stuk gesteente afbrokkelt, houd je nog steeds graniet over met dezelfde samenstelling van mineralen
Wat gebeurt er met graniet door fysische verwering?
![Page 10: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/10.jpg)
Als graniet in aanraking komt met zuur water…
Als graniet in aanraking komt met zuur watergebeurt er met kwarts niets. Maar de veldspaat lost op en een nieuw mineraal ontstaat, klei!
Kwarts (grijs) Veldspaat (roze)
Ondertussen is de chemische samenstelling van de graniet veranderd en uiteindelijk blijft alleen kwarts over > zandkorrels
Wat gebeurt er met graniet door chemische verwering?
![Page 11: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/11.jpg)
Welke vorm van verwering?
![Page 12: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/12.jpg)
Welke vorm van verwering?
![Page 13: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/13.jpg)
Chemische verwering Fysische verwering
Een dikke verweringslaag die steeds dikker wordt
Verbrokkeld gesteente rolt en valt naar beneden
Wat zijn de gevolgen van verwering?
![Page 14: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/14.jpg)
Chemische verwering verloopt sneller als-de temperatuur …-de vochtigheid …-het gesteente …
Fysische verwering verloopt sneller als-de temperatuur …-de temperatuur …-het gesteente …
Chemische verwering verloopt sneller als-de temperatuur hoog is-de vochtigheid hoog is-het gesteente bedekt is
Fysische verwering verloopt sneller als-de temperatuur sterk wisselt-de temperatuur regelmatig de 0°C passeert-het gesteente bloot ligt
Verwering wordt beïnvloed door het klimaat…
![Page 15: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/15.jpg)
Op welke plaats of plaatsen vindt nauwelijks fysische verwering plaats?
A B C D
B en D
Verwering wordt beïnvloed door het klimaat…
![Page 16: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/16.jpg)
Op welke plaats of plaatsen vindt de sterkste chemische verwering plaats?
A B C D
D
Verwering wordt beïnvloed door het klimaat…
![Page 17: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/17.jpg)
Op welke plaats of plaatsen vindt zowel chemische als fyschische verwering plaats?
A B C D
A
Verwering wordt beïnvloed door het klimaat…
![Page 18: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/18.jpg)
Op welke plaats of plaatsen vindt de sterkste fysische verwering plaats?
A B C D
C
Verwering wordt beïnvloed door het klimaat…
![Page 19: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/19.jpg)
0˚
20˚NB
75˚NB
50˚NB
D Zowel chemische als fysische verwering
C De sterkste chemische verwering
B Sterke fysische verwering
A De dikste verweringslaag
(2x)
Bij welke breedteligging horen de volgende uitspraken?
Verwering van de tropen tot de polen
![Page 20: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/20.jpg)
0˚
20˚NB
75˚NB
50˚NBD Zowel chemische als fysische verwering
A De sterkste chemische verwering
B Sterke fysische verwering
C De dikste verweringslaag
B Sterke fysische verwering
Verwering van de tropen tot de polen
![Page 21: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/21.jpg)
Karstverschijnselen: een bijzondere vorm van chemische verwering
![Page 22: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/22.jpg)
CaCO3 + H2O + CO2
Kalksteen + water + koolzuur
Kalksteen lost niet zomaar op in water. Dat gebeurt alleen als het water…
Kalksteen lost niet zomaar op in water. Dat gebeurt alleen als het water zuur is.
Karstverschijnselen
![Page 23: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/23.jpg)
Wat is eerder ontstaan, de grotten of de druipsteen?Grotten zijn in het verleden ontstaan doordat de de kalksteen in het grondwater oploste. De druipsteen is pas gevormd nadat het grondwater gezakt is, de grotten zich hebben gevuld met lucht en water door de kalksteen sijpelt. De opgeloste kalk in het water slaat neer en vormt de druipsteen.
Karstverschijnselen
![Page 24: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/24.jpg)
De waterhuishouding van karstgebieden is erg gecompliceerd. Vooral na een regenbui kan het gevaarlijk zijn in de grotten te gaan. Hoe komt dat?
Het stelsel van grotten is enorm vertakt. Hierdoor zakken rivieren de grond in, stromen ondergronds verder en komen ergens anders weer tevoorschijn.
Karstverschijnselen
![Page 25: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/25.jpg)
Gesteente brokkelt af, verweert en komt door het reliëf direct in beweging…
het valt
Alle verplaatsingen van verweringsmateriaal worden aardverschuivingen genoemd.
het rolt
het glijdt
Verweringsmateriaal in beweging
![Page 26: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/26.jpg)
Vier soorten aardverschuivingen:
1 Vallend gesteente
2 Bergstorting
3 Puinlawine
4 Modderstroom
►Losse stenen/rotsblokken vallen
►Rotsblokken glijden
►Een mengsel van losse stenen rolt en glijdt
►Een verweringslaag verzadigd met water vloeit naar beneden
Verweringsmateriaal in beweging
![Page 27: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/27.jpg)
Aardverschuivingen zijn levensgevaarlijk. Onder welke weersomstandigheden komt materiaal vooral in beweging?
A Droog en zonnig weerB Regenachtig weerC Na hevige sneeuwbuienD Als het in de lente plotseling warmer wordt
A Droog en zonnig weerB Regenachtig weerC Na hevige sneeuwbuienD Als het in de lente plotseling warmer wordt
Verweringsmateriaal in beweging
![Page 28: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/28.jpg)
Al het gesteente dat naar beneden valt, glijdt, rolt of vloeit, hoopt zich op onder aan de helling…
Puinhelling of
puinwaaier
Verweringsmateriaal in beweging
![Page 29: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/29.jpg)
Door langdurige neerslag raakt de grond oververzadigd met water.
Deze grond laag vloeit langs de helling naar beneden.Een modderstroom
De vorming van een modderstroom langs de Engelse zuidkust
![Page 30: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/30.jpg)
Bij laag water vervoert deze rivier nauwelijks sediment
Bij hoog water verandert deze rivier in een kolkende stroom die in staat is om naast zand en klei ook grind en hele boomstammen te vervoeren…
…maar al dat sediment zie je pas bij laag water liggen.
Sedimenttransport door rivieren
![Page 31: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/31.jpg)
Rivieren transporteren enorme hoeveelheden verweringsmateriaal. De korrelgrootte bepaalt de wijze waarop…
Zand 1Klei 2Grind 3
A RollendB SpringendC Zwevend
Maak de juiste combinaties!
Sedimenttransport door rivieren
![Page 32: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/32.jpg)
De hoeveelheid en soort sediment wordt bepaald door …
• De stroomsnelheid van de rivier
• Het gewicht van het sediment
• Het klimaat
![Page 33: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/33.jpg)
De hoeveelheid en soort sediment
• Wat voor soort en welke hoeveelheid sediment kun je dus verwachten in de bovenloop van een rivier met een landklimaat (Df klimaat)?
![Page 34: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/34.jpg)
Rivierwater is in staat om dalen uit te schuren maar kan dat alleen dankzij….
Rivierwater is in staat om dalen uit te schuren maar kan dat alleen dankzij het sediment dat het gesteente uitschuurt
Terwijl het water hier doorheen kolkt schuren de zand- en grindkorrels langs het gesteente.
Riviererosie
![Page 35: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/35.jpg)
De rivier snijdt zich net zo lang in tot het moment komt dat…De rivier snijdt zich net zo lang in tot het moment komt dat de rivier het dal gaat verbreden. Het V-dal verandert in een dal met een vlakke dalbodem.
Riviererosie
![Page 36: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/36.jpg)
Welke omschrijvingen horen bij welke foto?- horizontale erosie- verticale erosie- alleen erosie- naast erosie ook sedimentatie
- horizontale erosie- naast erosie ook sedimentatie
- verticale erosie- alleen erosie
Riviererosie
![Page 37: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/37.jpg)
In welk deel van de rivier komen de volgende foto’s voor?
Riviererosie
![Page 38: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/38.jpg)
bovenloop middenloop benedenloop
Riviererosie
![Page 39: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/39.jpg)
1 verticaal of horizontaal
2 door de turbulentie van het water zelf of
door de schurende werking van zand
en grind
Verschillende soorten riviererosie
![Page 40: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/40.jpg)
horizontaalverticaal
door de turbulentie van het water zelf
door de schurende werking van zand
en grind
Verschillende soorten riviererosie
![Page 41: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/41.jpg)
In de benedenloop stroomt de rivier door een overstromingsvlakteIn de benedenloop stroomt de rivier door een overstromingsvlakte
Van de bergen naar de zee
![Page 42: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/42.jpg)
Het overstromingswater stroomt traag of staat stil waardoor al het vervoerde materiaal sedimenteert…
Sedimentatie na elke overstroming
![Page 43: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/43.jpg)
dikke pakketten sedimentlagen
Doordat overstromingsvlakten vaak ook langzaam wegzakken gaat de sedimentatie door en vormen zich dikke pakketten.
Sedimentatie in de overstromingsvlakte leidt tot…
![Page 44: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/44.jpg)
komen de lagen sediment onder druk te staan.
Zand verandert in…
Klei verandert in…Grind verandert in…
zandsteen
conglomeraat
schalie
Als sedimentpakketten dikker worden…
![Page 45: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/45.jpg)
![Page 46: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/46.jpg)
Riviermondingen
Delta
EstuariumTRECHTERMONDING
![Page 47: Hoofdstuk 1 Endogene en exogene processen Paragraaf 7 t/m 9](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022051516/5681438f550346895db00dad/html5/thumbnails/47.jpg)
Riviermondingen
• Delta
• Weinig kuststroom
• Ondiepe zeebodem
• Estuarium
• Sterke kuststroom (eb en vloed)
• Diepe zeebodem