HAYVANLARDA İSKELET: Hayvanlarda iç ve dış iskelet olmak üzere iki çeşit iskelet vardır.

İSKELET SİSTEMİİSKELET SİSTEMİHayvan vücuduna desteklik Hayvan vücuduna desteklik görevi yapan ve koruyan, görevi yapan ve koruyan, kaslarla bağlantı yaparak kaslarla bağlantı yaparak hareketi sağlayan sisteme hareketi sağlayan sisteme

iskelet ve kas sistemi denir.iskelet ve kas sistemi denir.

www.egitimcininadresi.comwww.egitimcininadresi.com

HAYVANLARDA İSKELET:HAYVANLARDA İSKELET:Hayvanlarda iç ve dış Hayvanlarda iç ve dış

iskelet olmak üzere iki iskelet olmak üzere iki çeşit iskelet vardır.çeşit iskelet vardır.


1.Dış İskelet: Vücudun dış kısmında 1.Dış İskelet: Vücudun dış kısmında organik ve inorganik maddelerden organik ve inorganik maddelerden oluşur. Epitel hücreleri tarafından oluşur. Epitel hücreleri tarafından yapılmıştır. Su ve ısı kaybını engeller. yapılmıştır. Su ve ısı kaybını engeller. Büyümeyi sınırladığı için zaman zaman Büyümeyi sınırladığı için zaman zaman yenilenir. Dış iskeletin üzerinde hiçbir yenilenir. Dış iskeletin üzerinde hiçbir vücut örtüsü bulunmaz. Genellikle vücut örtüsü bulunmaz. Genellikle omurgasızlarda görülür. Bazı bir omurgasızlarda görülür. Bazı bir hücrelilerde sitoplazma tarafından hücrelilerde sitoplazma tarafından salgılanan dış örtüler bir dış iskelet salgılanan dış örtüler bir dış iskelet oluşturur. Dış iskelette kaslar iskeletin oluşturur. Dış iskelette kaslar iskeletin iç yüzüne bağlanmıştır. iç yüzüne bağlanmıştır.


2.İç İskelet: Embiryonun 2.İç İskelet: Embiryonun mezoderm tabakasından oluşur. mezoderm tabakasından oluşur. Kıkırdak dokunun, kemik dokuya Kıkırdak dokunun, kemik dokuya dönüşmesi ile meydana gelir. dönüşmesi ile meydana gelir. Boyca büyümeyi sınırlayıcı Boyca büyümeyi sınırlayıcı değildir. Hayvan ile beraber değildir. Hayvan ile beraber büyür. Dış iskeletten farklı olarak büyür. Dış iskeletten farklı olarak kaslarla örtülüdür. En basit iç kaslarla örtülüdür. En basit iç iskelet amphioxusta görülür. Sırt iskelet amphioxusta görülür. Sırt tarafında notakord denilen sırt ipi tarafında notakord denilen sırt ipi şeklindedir. şeklindedir.


1.Süngerimsi Kemik: Kırmızı kemik 1.Süngerimsi Kemik: Kırmızı kemik iliği ile dolu olup düzensiz boşlukları iliği ile dolu olup düzensiz boşlukları vardır. Kemik hücreleri lakün adı vardır. Kemik hücreleri lakün adı verilen boşluklar içinde bulunur. verilen boşluklar içinde bulunur.

2.Sıkı Kemik: Hücreler arası 2.Sıkı Kemik: Hücreler arası boşluklarboşluklar yoktur. Sarı kemik iliği bu boşlukları yoktur. Sarı kemik iliği bu boşlukları doldurur. Ancak kılcal damarları doldurur. Ancak kılcal damarları taşıyan ince mikroskobik kanalları taşıyan ince mikroskobik kanalları vardır. Kemiğin uzun eksenine vardır. Kemiğin uzun eksenine uzanan paralel kanallara havers uzanan paralel kanallara havers kanalları denir. Havers kana kanalları denir. Havers kana www.egitimcininadresi.comwww.egitimcininadresi.com

Kemiğin Yapısı:Kemiğin Yapısı: Kemiğin Kemiğin %30 u protein yapısındaki %30 u protein yapısındaki

osein adlı kemik ara osein adlı kemik ara maddesinden, %45 i CaPO4, maddesinden, %45 i CaPO4,

MgPO4, CaCo3 gibi MgPO4, CaCo3 gibi inorganik maddelerden inorganik maddelerden %25 ise sudan oluşur. %25 ise sudan oluşur. Kalsiyum ve karbonat Kalsiyum ve karbonat

tuzları ile fosfat kemiğe tuzları ile fosfat kemiğe sertlik ve dayanıklık verir. sertlik ve dayanıklık verir.


1.Uzun Kemikler: Kol ve bacaklarda 1.Uzun Kemikler: Kol ve bacaklarda bulunur. İki ucu şişkin silindirik bulunur. İki ucu şişkin silindirik kemiklerdir. Kemiğin boyuna uzamasını kemiklerdir. Kemiğin boyuna uzamasını baş kısmı ile gövdesi arasında bulunan baş kısmı ile gövdesi arasında bulunan kıkırdak doku sağlar. Bir süre sonra kıkırdak doku sağlar. Bir süre sonra kemikleşir. Bundan sonra kemiğin kemikleşir. Bundan sonra kemiğin uzaması eklem kıkırdağı tarafından uzaması eklem kıkırdağı tarafından devam ettirilir. En dışta enine büyümeyi devam ettirilir. En dışta enine büyümeyi ve onarılmayı sağlayan kemik zarı ve onarılmayı sağlayan kemik zarı (periost) vardır. Baş kısmında dışta ince (periost) vardır. Baş kısmında dışta ince tabaka halinde sıkı kemik dokusu ortada tabaka halinde sıkı kemik dokusu ortada süngerimsi kemik doku bulunur. Gövde süngerimsi kemik doku bulunur. Gövde kısmı tamamen sıkı kemik dokudan kısmı tamamen sıkı kemik dokudan yapılmıştır. Ortadaki boşluğu sarı kemik yapılmıştır. Ortadaki boşluğu sarı kemik iliği doldurur. Süngerimsi kemik dokuda iliği doldurur. Süngerimsi kemik dokuda ise kırmızı kemik iliği bulunur.ise kırmızı kemik iliği bulunur.


2.Yassı Kemikler:2.Yassı Kemikler: Kalınlığı Kalınlığı eni ve boyundan az olan eni ve boyundan az olan kemiklerdir. Göğüs, kafatası, kemiklerdir. Göğüs, kafatası, kürek ve kaburga kemikleridir. kürek ve kaburga kemikleridir. Kemik zarı altında sıkı kemik Kemik zarı altında sıkı kemik dokusu ve bunun ortasında dokusu ve bunun ortasında süngerimi kemik doku yer alır. süngerimi kemik doku yer alır. Kırmızı kemik iliği ile doludur. Kırmızı kemik iliği ile doludur. Sarı kemik iliğinin yer aldığı bir Sarı kemik iliğinin yer aldığı bir kanal yoktur. kanal yoktur. www.egitimcininadresi.comwww.egitimcininadresi.com

3.Kısa Kemikler3.Kısa Kemikler: : Eni, boyu ve kalınlığı eşit olan Eni, boyu ve kalınlığı eşit olan

kemiklerdir. Omurga ile el ayak kemiklerdir. Omurga ile el ayak bileklerinde bulunur. Dıştaki bileklerinde bulunur. Dıştaki

kemik zarının altında sıkı kemik zarının altında sıkı kemik, ortasında ise süngerimsi kemik, ortasında ise süngerimsi

kemik bulunur. Süngerimsi kemik bulunur. Süngerimsi kemiğin içinde ise kırmızı kemiğin içinde ise kırmızı

kemik iliği vardır.kemik iliği vardır.www.egitimcininadresi.comwww.egitimcininadresi.com

a)Kafatası İskeleti:a)Kafatası İskeleti: Alın(1), Alın(1), yan kafa (2), ard kafa(1), yan kafa (2), ard kafa(1), şakak(2), temel(1) ve şakak(2), temel(1) ve kalbur(1) kemiklerinden kalbur(1) kemiklerinden oluşur. Oynamaz eklemlerle oluşur. Oynamaz eklemlerle birbirlerine bağlanırlar. Beyin birbirlerine bağlanırlar. Beyin ve beyinciği tamamen ve beyinciği tamamen kapatarak korurlar. Yalnız kapatarak korurlar. Yalnız omurilik ve sinirlerin giriş omurilik ve sinirlerin giriş çıkışlarını sağlayan delikler çıkışlarını sağlayan delikler vardır. vardır.


b)Yüz İskeleti:b)Yüz İskeleti: Tırnakçık(2), elmacık(2), Tırnakçık(2), elmacık(2), burun(2), sapan(1), burun(2), sapan(1), boynuzcuk(2), üst çene(2), boynuzcuk(2), üst çene(2), damak(2), alt çene(1) damak(2), alt çene(1) kemiklerinden oluşur. kemiklerinden oluşur. Oynamaz eklemlerle birbirine Oynamaz eklemlerle birbirine bağlanmıştır. Sadece alt bağlanmıştır. Sadece alt çene kemiği yarı oynar çene kemiği yarı oynar eklemlerle şakak kemiğine eklemlerle şakak kemiğine bağlıdır.bağlıdır.


2.Gövde İskeleti: Sinir sistemi ve iç organları 2.Gövde İskeleti: Sinir sistemi ve iç organları korur. Vücudu dik tutar. Gövdeyi oluşturan korur. Vücudu dik tutar. Gövdeyi oluşturan kemikler, omurga, kaburga, göğüs, omuz ve kemikler, omurga, kaburga, göğüs, omuz ve kalça kemiklerinden oluşmuştur. Omurga, kalça kemiklerinden oluşmuştur. Omurga, boyundan kuyruk sokumuna kadar uzanan 33 boyundan kuyruk sokumuna kadar uzanan 33 omurun üst üste gelmesi ile oluşmuştur. Her omurun üst üste gelmesi ile oluşmuştur. Her omurda iki yan çıkıntı, bir dikensi çıkıntı, omur omurda iki yan çıkıntı, bir dikensi çıkıntı, omur cismi, omur deliği, omur yayları ve eklem cismi, omur deliği, omur yayları ve eklem çıkıntıları vardır. Üst üste gelen omurlar kıkırdak çıkıntıları vardır. Üst üste gelen omurlar kıkırdak disklerle birbirine bağlanarak omurgayı disklerle birbirine bağlanarak omurgayı oluştururlar. Omurlar üst üste geldiğinde omur oluştururlar. Omurlar üst üste geldiğinde omur delikleri birleşerek omurga kanalını oluştururlar. delikleri birleşerek omurga kanalını oluştururlar. Omurga kanalını omurilik doldurur Omurga kanalını omurilik doldurur


Omurga beş bölgeye Omurga beş bölgeye ayrılır.ayrılır.Boyun (7)Boyun (7)Sırt (12)Sırt (12)Bel (5)Bel (5)Sağrı (5)Sağrı (5)Kuyruk sokumu (4)Kuyruk sokumu (4)


3.Üye İskeleti: Kol ve bacak 3.Üye İskeleti: Kol ve bacak kemiklerinden meydana gelmiştir. kemiklerinden meydana gelmiştir. Kas sistemi ile birlikte çalışırlar. Kas sistemi ile birlikte çalışırlar. Otuz bir kolda, otuz bir bacakta Otuz bir kolda, otuz bir bacakta olmak üzere yüz yirmi kemikten olmak üzere yüz yirmi kemikten oluşur. oluşur. a)Kol Kemikleri:a)Kol Kemikleri: Pazı(1), ön Pazı(1), ön kol(1), dirsek(1), bilek(8), kol(1), dirsek(1), bilek(8), tarak(5), parmak(14)tarak(5), parmak(14)b)Bacak Kemikleri:b)Bacak Kemikleri: Uyluk(1), Uyluk(1), dizkapağı(1), kaval(1), baldır(1), dizkapağı(1), kaval(1), baldır(1), bilek(7), tarak(5), parmak(14)bilek(7), tarak(5), parmak(14)


EKLEMLEREKLEMLERİki kemiğin birleştiği İki kemiğin birleştiği yerde bulunurlar. yerde bulunurlar.

İçerdikleri eklem sıvısı İçerdikleri eklem sıvısı miktarı hareket miktarı hareket

yeteneklerini belirler. Buna yeteneklerini belirler. Buna göre üç gruba ayrılırlargöre üç gruba ayrılırlar


1.Hareketli Eklemler: Kol 1.Hareketli Eklemler: Kol ve bacaklarda bulunurlar. ve bacaklarda bulunurlar. Ortak bir kapsülle Ortak bir kapsülle çevrilmişlerdir. Kapsülle çevrilmişlerdir. Kapsülle eklem arasındaki boşluk eklem arasındaki boşluk eklem boşluğudur. eklem boşluğudur. Kemikler arasındaki Kemikler arasındaki boşluklar kiriş bağları boşluklar kiriş bağları denilen doku ile doludur. denilen doku ile doludur. www.egitimcininadresi.comwww.egitimcininadresi.com

2.Hareketsiz Eklemler: 2.Hareketsiz Eklemler: Kemikler testere dişi gibi Kemikler testere dişi gibi girinti ve çıkıntılarla girinti ve çıkıntılarla birbirine bağlanmıştır. birbirine bağlanmıştır. Tamamen hareketsizdirler. Tamamen hareketsizdirler. Kafa tası kemiklerinde Kafa tası kemiklerinde görülür. Kemikler arasında görülür. Kemikler arasında eklem sıvısı bulunmaz. eklem sıvısı bulunmaz.


3.Az Hareketli Eklemler: 3.Az Hareketli Eklemler: Omurgada olduğu gibi Omurgada olduğu gibi kemiklerin kısıtlı hareket kemiklerin kısıtlı hareket etmesini sağlayan etmesini sağlayan kemiklerdir. Omurlar kemiklerdir. Omurlar arasındaki kıkırdak arasındaki kıkırdak dokunun esnekliğine bağlı dokunun esnekliğine bağlı olarak kısıtlı hareket olarak kısıtlı hareket ederler. Eklem sıvısı azdır. ederler. Eklem sıvısı azdır. www.egitimcininadresi.comwww.egitimcininadresi.com

KAS SİSTEMİKAS SİSTEMİKaslar kasılabilen, dolayısıyla da Kaslar kasılabilen, dolayısıyla da

hareketleri sağlama özelliği olan hareketleri sağlama özelliği olan yapılardır. Vücuda desteklik eder, yapılardır. Vücuda desteklik eder, hareketi sağlar, vücut ısısını hareketi sağlar, vücut ısısını meydana getirir. Ayrıca iç organları meydana getirir. Ayrıca iç organları bağlar ve onları askıda tutar. bağlar ve onları askıda tutar. Çeşitli organizmalarda farklı kas Çeşitli organizmalarda farklı kas tipleri vardır. Protistlerde çizgisiz tipleri vardır. Protistlerde çizgisiz kas telcikleri bulunur. Basit özellikte kas telcikleri bulunur. Basit özellikte olmasına rağmen bir tek hücreli olan olmasına rağmen bir tek hücreli olan parmesyumda kontraktif kofullar parmesyumda kontraktif kofullar kas işlevi görür. kas işlevi görür. www.egitimcininadresi.comwww.egitimcininadresi.com

1.Düz Kaslar: Hücreleri 1.Düz Kaslar: Hücreleri mekik şeklindedir. mekik şeklindedir. Büyüklükleri bulundukları Büyüklükleri bulundukları yere göre değişir. yere göre değişir. Çekirdekleri hücrenin orta Çekirdekleri hücrenin orta kısmında bulunur. Tek kısmında bulunur. Tek çekirdeklidirler. çekirdeklidirler. Sitoplazmasına sarkoplazma, Sitoplazmasına sarkoplazma, hücre zarına ise sarkolemma hücre zarına ise sarkolemma denir. denir. www.egitimcininadresi.comwww.egitimcininadresi.com

Düz kaslar istem dışı hareket Düz kaslar istem dışı hareket eden kaslardır. Kasılmaları eden kaslardır. Kasılmaları yavaş ve düzenlidir. Otonom yavaş ve düzenlidir. Otonom sinir sistemi kontrolünde sinir sistemi kontrolünde çalışırlar. Eklembacaklılar hariç çalışırlar. Eklembacaklılar hariç tüm omurgasızlarla tüm omurgasızlarla omurgalıların dolaşım, sindirim, omurgalıların dolaşım, sindirim, solunum gibi sistemleri solunum gibi sistemleri meydana getiren organların meydana getiren organların duvarlarında önemli ölçüde düz duvarlarında önemli ölçüde düz kaslar bulunur. kaslar bulunur. www.egitimcininadresi.comwww.egitimcininadresi.com

2.Çizgili Kaslar: İskelet 2.Çizgili Kaslar: İskelet sistemiyle bağlantılı olan sistemiyle bağlantılı olan kaslardır. Beyin kaslardır. Beyin kontrolünde isteğe bağlı kontrolünde isteğe bağlı olarak çalışırlar. Kasılma olarak çalışırlar. Kasılma hareketleri merkezi sinir hareketleri merkezi sinir sistemine ait motor sistemine ait motor sinirlerle kontrol edilir. Düz sinirlerle kontrol edilir. Düz kaslara oranla daha hızlı kaslara oranla daha hızlı kasılabilirler. kasılabilirler.


3.Kalp Kası: Çizgili kas 3.Kalp Kası: Çizgili kas olmasına rağmen irademiz olmasına rağmen irademiz dışında kasılma faaliyeti dışında kasılma faaliyeti gösteriri (Otonom sinir gösteriri (Otonom sinir sistemine bağlıdır). Bu kas enine sistemine bağlıdır). Bu kas enine bantlaşma gösterir. Kas telleri bantlaşma gösterir. Kas telleri kısa boylu olup tek çekirdeklidir. kısa boylu olup tek çekirdeklidir. Birbirine bağlandıkları yerde ara Birbirine bağlandıkları yerde ara diskler bulunur. Sürekli diskler bulunur. Sürekli çalıştıkları için oksijen çalıştıkları için oksijen gereksinimleri çok fazladır. gereksinimleri çok fazladır.


Abbas Zor Sorularwww.egitimcininadresi.com


HAYVANLARDA İSKELET: Hayvanlarda iç ve dış iskelet olmak üzere iki çeşit iskelet vardır.

Documents

Transcript of HAYVANLARDA İSKELET: Hayvanlarda iç ve dış iskelet olmak üzere iki çeşit iskelet vardır.