Hava Kirliliği ve Neticeleri (19/03/2010)

8/2/2019 Hava Kirlilii ve Neticeleri (19/03/2010)

1/122

Kmil B. VARINCAYldz Teknik niversitesi

evre Mhendislii Blm

19 Mart 2010 Cuma 1


2/122

Londrada hava kirlilii

Tarih:5 Aralk 1952

Yer:Londra

Olay:Ani ve byk aplbir hava kirlenmesi

Sonu:4000 l

19 Mart 2010 Cuma 2


3/122

Hava kirlilii nedir?Nasl tanmlanr?

Hava kirlilii niye olur?Nasl meydana gelir? Sebepleri, kaynaklar nelerdir?

Hava kirlilii olursa ne olur?Neticeleri nelerdir?

Hava kirlilii nlenemez mi? Nasl?

Ben ne yapabilirim?

19 Mart 2010 Cuma 3

Akla gelen sorular


4/122

19 Mart 2010 Cuma4

Dnya

Ekvator ap:12.756,28 km

Ekvator evresi:40.075 km

Yzey alan:

510.067.420 km2

Hacim:1,08 x 1012 km3

Yzey scakl:

14C (287 K)


5/122

19 Mart 2010 Cuma 5

Hava

Hava, bir gaz karmdr.%78,084 azot, %20,946oksijen, %0,934 argon vegeri kalan %0,03768lk

ksmda ise karbondioksit vedier gazlardan oluur.
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7a/Atmosphere_gas_proportions.svg


6/122

19 Mart 2010 Cuma 6

Hava kirlilii

Kirlilik, dengeninbozulmasdr.

Hava kirlilii, havann doalieriinin deimesi,dengenin bozulmasdr.


7/122

Gaz Kirleticiler

(CO, CO2, SOx, NOx, vb)

Kalc organik kirleticiler

(Dioksin/furan, PCB vb.) Ar metaller

(Kurun, cva, kadmiyum, nikel vb.)

Partikler madde (PM)

Hava kirleticileri

19 Mart 2010 Cuma 7


8/122

Gaz kirleticiler

Gaz kirleticilerfosil yaktlarn yaklmas sonucu olutuklar iinatmosferin kompozisyonunun deiiminde katklar byktr. Azotoksitler genellikle NO olarak salnrlar ve atmosferde ozon veradikallerle hzl bir ekilde reaksiyona girerek NO2yi olutururlar.Bunun yannda atmosferin en alt tabakasnda NO2 ve uucu organik

bileiklerin gne ile reaksiyona girmesiyle troposferik ozonoluur. Esas antropojenik kaynaklar hareketli ve noktasal yanmakaynaklardr. CO2yanmann, CO tam olmayan yanmann rndr.COnun esas kayna tama aralardr. Kkrt ierikli fosil yaktlarn(kmr ve ar yalar) yaklmas SO2nin antropojenik kaynadr.Kkrt ierikli madenlerin erimesi, volkanlar ve okyanuslar SO2nindoal kaynaklardr. Yanma proseslerinde yakt yaklmas ve tama

aralarnda yanma sonucu oluan dier bir kirletici uucu organikbileiklerdir. VOCler benzen gibi organik yapda kimyasal trleriierirler. Gaz kirleticilerin byk ksm solunup ve solunum sisteminietkilerken VOCler ise kansere neden olurlar.

19 Mart 2010 Cuma 8


9/122

Kalc organik bileikler

Kalc organik bileiklerkimyasallarn toksik grubu olarakformlanrlar. Bu bileikler evrede uzun sre bozunmadankalabilirler ve besin zincirinde birikirler. Kalc organikbileikler pestisitleri, dioksin/furan, PCB (poliklorlubifenil)ve dier klorlu organik trleri ierir. Dioksinler tam olmayanyanma srasnda ve klor ieren materyallerin yanmas ileoluurlar. Bu bileikler atmosfere salndktan sonra toprakta,suda ve canllarn ya dokularnda birikirler.

19 Mart 2010 Cuma 9


10/122


11/122

Partikler madde

Partikler madde, hava iinde askda halde bulunanpartikllerin eitli ve kompleks karmn ierir. Partiklermadde doal ve antropojenik faaliyetler sonucu oluur.Partikler maddenin esas kaynaklar fabrikalar, enerji tesisleri,yakma tesisleri, inaat faaliyetleri, yangnlar ve rzgrdr.

Partikllerin boyutu ok deiiktir (PM2.5 ve PM10 aerodinamikaplar 2,5m ve 10 mden kk olanlar) ve farklkategorilerde tanmlanabilirler. Ultra ince (ultra fine)partikller aerodinamik ap 0.1 mden kk olanlar ve ince(fine) partikller aerodinamik ap 1 mden kk olanlar vekaba (coarse) partikller ap 1 mden byk olanlardr. Bupartikller solunum sisteminde depolanabilirler. PM10 st

solunum sisteminde depolanrken ince ve ultra ince partiklleralveollerde birikirler. PMin sala etkilerini deerlendirmekiin nemli rol oynayan parametreler partikl ap, yzeyi,kompozisyonu ve saysdr. Ultra ince ve ince partikller salketkisi bakmndan kaba partikllerden daha tehlikelidir.

19 Mart 2010 Cuma 11


12/122

Partikler madde (PM) terimi, havada bulunan katpartikller ve sv damlacklar ifade eder.

nsan faaliyetleri sonucu ve doal kaynaklardan, dorudanatmosfere karr ve dier kirleticiler ile reaksiyona girerler.

PM2,5 ince partikller Tm yanma prosesleri ve baz endstriyel prosesleri

ierir. Solunum sistemi iine girerek birikim yaparlar. PM10 kaba partikller

Kaba partikl kaynaklar ise krma, tme ilemleri,

yollardan kalkan tozlardr.


Partikler Madde (PM)


13/122


Karbondioksit (CO2)

17. yzyln balarndakefedilmi;

Erime noktas:57C (216 K),

Kaynama noktas:

78C (195 K), Renksiz, kokusuz;

Atmosferde %0,035 oranndabulunan;

Karbon ieren maddelerinyaklmas, ile ortaya kanbir gazdr.
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/41/Carbon-dioxide-3D-vdW.png


14/122


Kkrt dioksit (SO2) Erime noktas:

72.4 C (200.75 K) Kaynama noktas:

10 C (263 K) Renksiz, keskin kokulu

reaktif bir gaz Kkrt ieren maddelerinyaklmas, metal ergitmeilemleri ve dierendstriyel prosesler sonucuoluur.

Hrltl solunum, gsskmas ve kesik nefesalmaya sebep olur.
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/93/Sulfur-dioxide-3D-vdW.png


15/122


Azot dioksit (NO2) Erime noktas:

-11.2C (261.95 K) Kaynama noktas:

21.1C (293.25 K) Krmzms kahverengi renkli; Yanma sonucu oluur,

Astm gibi solunum hastalolan yetikinler ve ocuklarda;ksrk, hrltl solunum vekesik nefes alma gibi solunumbelirtilerine neden olabilir.Ksa sreli maruziyet dahiakcier fonksiyonunu etkiler.
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1a/Nitrogen-dioxide-3D-vdW.png


16/122

Hava kirliliinin kaynaklarn snfa ayrabiliriz.

Nokta Kaynak Byk emisyon kaynaklar, endstri kurulular

izgi Kaynak (Hareketli Kaynak)

Karayollar vb

Alan Kaynak

Meskun alanlar


Hava kirliliinin kaynaklar


17/122


18/122


izgi kaynaklar (hareketli kaynaklar)

Karayollarnda aralardan kaynaklanan emisyonlardr.


19/122


Alan kaynaklar

Meskun mekanlarnda iinde bulunduu yayl emisyonkaynaklar


20/122


Dalm - Dispersiyon

E: salm, C: evre konsantrasyon, D: kme


21/122


Hava kirliliinin neticeleriHava kirlilii

Asityamurlar

Canl-cansz

varlklarzerinde

tahribat vetahriat

HavaKalitesininbozulmas

Solunumrahatszlklar

Hastalklar

Zehirlenmeler

lmler

OzonTabakasnnncelmesi

Scaklkdeiimleri

Buzulerimeleri

Basn

merkezlerindedeiim

Sera etkisi

Denizseviyesindeykselme

Rzgar kuaklarndadeiim

Kresel Isnma

klim Deiiklii

U meteorolojikolaylar


22/122



23/122

almalar, hava kirleticilerinin hepsinin yksekkonsantrasyonlarda solunum yollarn etkilediinigstermitir. Bunun yannda benzer etkiler daha dkkonsantrasyonlara uzun sre maruz kalma sonucunda da

grlmtr. Grlen semptomlar burun ve boazda tahri,akcierlerde dz kaslarn evresinin skmasndan dolayhava yollarnn daralmas, ksrk, hrlt, ksa nefes almagibi problemlerin olumas, astm gibi sralanabilir. Akcierlezyonu (doku bozukluu) ya da akcier hastalklar akcieriltihaplanmasnn balamasyla daha da iddetlenir. Hava

kirleticileri; rnein NOxler solunum enfeksiyonlarnarttrr. Sonu olarak hava kirleticilerine uzun sre maruzkalma akcier fonksiyonunu azaltr, astm, anfizem veakcier kanserine neden olur.

Solunum Sistemi



24/122

Karbonmonoksit (CO) hemoglobine balanr ve onun oksijentama kapasitesini azaltr. Bu durum oksijen eldesiniazaltarak farkl organlarn, zellikle yksek miktarda oksijentketen (kalp, beyin) organlarn fonksiyonunu etkiler.

Akcier iltihab dnda, partikler madde kandaphtlamaya neden olur ve kan damarlarn etkiler. Bu dabir eit kalp hastal olan (angina) ve mikrokardialbozulmalara nclk eder. Taikardi, kan basnc vekanszlk da (anemi) art ar metal (cva, nikel, arsenik vb)

kirlilii sonucu grlr. En son yaplan epidemiyolojikalmalar dioksin ile ilgilidir. Dioksine maruz kalndktansonra kalp hastalklarnn neden olduu lm oranartmaktadr.

Kardiyovaskler Sistem



25/122

Sinir sistemi ar metaller ve dioksinlerden etkilenmektedir.Arsenik, cva ve kuruna maruz kalma sonucunda bellekkarkl, uyku dzensizlii, fke, yorgunluk, el titremesi,bulank grtme, heceleri kartrarak okuma gibi

semptomlarn grld belirlenmitir. Dioksinler siniriletim hzn azaltrlar ve ocuklarn zihinsel geliiminibozarlar .

Sinir Sistemi



26/122

riner Sistem

Ar metaller bbrekte hasara neden olurlar. Giri tplerininfonksiyonu bozulur. Dk molekl arlkl proteinlerinvcuttan atlm artar. Bunun yannda ar metaller taoluumunu ve kanser riskini arttrrlar.

Sindirim Sistemi

Dioksinler karacierde hcre hasarna neden olurlar, kandaki

enzim seviyesinde art grlr, sindirim sistemi vekaracier kanserlerine neden olurlar.

riner ve Sindirim Sistemi



27/122

19 Mart 2010 Cuma27

Kirlilik haritalar (NO2)


28/122

HK, yaadmz evredeki hava kalitesinin gnlk olarakrapor edilmesi iin kullanlan bir indekstir.

Yaadmz blgenin havasnn ne kadar temiz veya kirliolduu ve ne tr salk etkilerinin oluabilecei konusundabilgiler verir.

HK, kirli havann solunmasndan bir ka saat sonra veya birka gn iinde oluabilecek salk etkilerini belirtir.

19 Mart 2010 Cuma28

Hava Kalite ndeksi (HK)


29/122


HK snflandrmalar

Hava Kalitesi ndeksi(HK)

Salk Seviyesi Renkler

HK belirtilen aralktaolduunda ...Hava kalitesi ... renk ile sembolizeedilir

0 - 50 yi Yeil51 - 100 Orta Sar

101 150 Hassas gruplar iin salksz Turuncu151 - 200 Salksz Krmz201 - 300 ok Salksz Pembe301 - 500 Tehlikeli Kahverengi


30/122

CO iin HKnin 100 olmas, 9400 g/m3 (9 ppm) CO

seviyesine karlk gelir. (ortalama 8 saat)

SO2iin HKnin 100 olmas, 383 g/m3

(0.14 ppm)SO2seviyesine karlk gelir. (ortalama 24 saat) NO2nin ksa sreli salk etkileri, HK deeri 200n

zerine kncaya kadar olumaz. Bu nedenle, HK,NO2iin 201in altnda hesaplanmaz. NO2 iin

HKnin 201 olmas, 1242 g/m3 (0,65ppm). NO2seviyesine karlk gelir. (ortalama 24 saat) PM10iin HKnin 100 olmas, 150 g/m3 PM10

seviyesine karlk gelir. (Ortalama 24 saat)

19 Mart 2010 Cuma30

HK deerleri


31/122

Nedir? Ne yapar?

19 Mart 2010 Cuma31


32/122

Asit yamuru asidik kimyasallarn yamur, kar, sis, iveya kuru paracklar halinde dmesine verilenisimdir.

Atmosfere yaylan kkrt dioksit ve azot dioksitgazlarnn kimyasal dnmlerden getikten sonrabulutlardaki su damlacklar tarafndan emilmesi ileoluur. Daha sonra bu damlacklar yeryzne yamur,kar gibi yollarla derler.

Bu topran asitlik miktarn arttr ve tatl su

kaynaklarnn kimyasal dengesini bozar. Havadaki tipikkarbondioksit konsantrasyonunda oluan yamurun pH'5.6 civarnndadr. Bu yzden pH' 5.6'nn altndakiyamur asit yamuru olarak nitelendirilir.

19 Mart 2010 Cuma32

Asit yamurlar


33/122

19 Mart 2010 Cuma33

Asit yamurlar


34/122

Dnden bugne Dnyann scaklk deiimi ve dourduu sonular

19 Mart 2010 Cuma34


35/122

19 Mart 2010 Cuma35

Dnyann Scaklk Deiimi


36/122

Dnyann durum ve hareketindeki deiiklikler

Kta kayma hareketleri ve da oluumlar

Yanarda faaliyetleri Gneteki deiimler

19 Mart 2010 Cuma36

Scaklk deiiminin sebepleri


37/122

19 Mart 2010 Cuma37

Dnyann hareketinin deimesi


38/122

Kta kayma hareketleri ve da oluumlar okyanus akntsistemi ve rzgar sistemlerini deitirdiinden iklime etkiyaparlar.


Kta hareketleri


39/122

Dnyann en souk blgesi,

Avustralyann iki kat byklnde,

15 milyon yldr %98i buz,

Dnyadaki buzullarn %90i, temiz suyun %70i burada, Buz kalnl 1,5-4,5 km,

Gelen nn %80-85ini yanstr,

Dnya ikliminin soutma sistemidir,

Rzgar sistemi ve okyanus aknt sistemini etkiler


Antarktika


40/122


Okyanus aknt sistemi - tayc bant

Okyanuslar aras su al-veriinisalar,

Dnyadaki rmaklarn 20 katkadar su tar,

Is transferini salar, Bat Avrupa bu bant sayesinde10 derece daha scak


41/122


Yanarda faaliyetleri

Yanarda patlamalarylaatmosfere ok bykmiktarlarda toz ykselir. Butozlar, gne nlarnn geiiniengelleyen bir tabaka olutururve bylece dnyann scaklda der.


42/122


Scaklk-Aerosol ilikisi

1991de Filipinlerdeki Pinatubo yanardann patlamasylatonlarca kkrt dioksit stratosfere yaylm ve orada slfrik asitdamlacklarna dnmt. Tm dnyaya yaylan bu ayresolbattaniyesi, gelen gne nlarn yanstt gibi dnyann ssnda souruyordu. Bu yznden de bir yl boyunca dnyannortalama scaklnda bir d yaanmt.


43/122

Gne'in manyetik alanndaki deiimler ve Gne lekeleri,yaylan enerji miktarn etkiler. Bu da doal olarak Dnya'nnald enerji miktarnn deimesine yol aar. Ve iklimleretkilenir.


Gneteki deiimler


44/122

Bugn aslnda, bundan 50 milyon yl nce balam olansouk dnemin iindeki ksa sreli scak vahalardanbirindeyiz. Byk bir olaslkla da vahann sonu grnmeyebalad.

Buna gre dnya u anda artk souma eiliminde olmal.Ancak son 150 yllk gzlemler, bir eylerin sanki tersgittiini gsteriyor.

Soumuyor, snyoruz.


Isnyoruz


45/122

Scaklk kaytlar

Gl ve akarsulardaki scaklk art

Buzul erimeleri Deniz kabarmalar

Atmosferde scakln 0 dereceye indii yksekliin artmas

1970ten bu yana her sene 4,5 m artyor


Isnmann delilleri


46/122


Scaklk kaytlar

1860-2000 yllar arasnda 0,7 derecelik bir art


47/122

Yeni Zelanda'daki buzullar yalnzca 20 ylda ktlelerininn yitirdiler,

spanyada 1980'de 27 olan buzul says bugn 13e dmdurumda,

Peru Andlar'ndaki Qori Kalis buzulu, 1963-78 yllararasnda, ylda 4 metre kadar geri ekilirken, 1995'tebuzulun yllk geri ekilme hz 30 metreye ulat,

Afrika'da Kilimanjaro Da'ndaki buzul, 20. yzyldaktlesinin yaklak drtte n yitirdi,

Ayn dnemde Kafkaslardaki buzullarn ktlesi yarya indi,

in-Rusya snrnda, Tiyen an Dalar'ndaki buzullarsa son40 ylda yaklak % 20 kldler.


Buzullarn erimesi


48/122


Buzul erimeleri

Dnyamzn snyor olduuna ilikin en gzel delillerinden biri, orta

ve alak enlemlerde dalardaki buzullarn geri ekilmeleridir. Bu geriekili, zellikle son yirmi ylda hz kazanmtr. Buzullardanbuharlaan sular da denizlerin dzeylerinin ykselmesine yol aar. Budeer 20. yzylda 10-25 cmdir.


49/122


Buzul erimeleri


50/122


Buzul erimeleri


51/122

Nedir? Nerededir?



52/122


Ozon bilgisinin zamansal geliimi

1840 : Ozon kefedildi, 1880 : Gnein ultraviyole

nlarna kar bir filtrevazifesi yapt vestratosferde bulunduu farkedildi,

1920 : Ozon tabakas ileilgili ilk sistematik lmlerbalad,

1985 : Ozon deliikefedildi,

1987 : Montreal Szlemesiimzaland.


53/122


Atmosfer ve tabakalar


54/122


yi-Kt ozon


55/122


Ozon tabakasnn incelmesi


56/122


Ozon tabakasn

zledim!


57/122

Nedir? Nasl oluyor?



58/122


Gelen enerjinin dalm


59/122


Doal Sera Etkisi


60/122


Sera Gazlar

Su buhar (H2O)

Ozon (O3)

Karbondioksit (CO2)

Metan (CH4)

Azot oksit (N2O)

Kloroflorokarbonlar (CFC)


61/122


Kresel Isnmaya katklar


62/122

1860dan bu yana meydana gelen 0,7 derecelik artn %60karbondioksitten kaynaklanyor.

Atmosferdeki karbondioksit miktar son 200.000 yln en stdzeyinde

Sorumlusu: nsanolu


Karbondioksitin sera etkisi


63/122


Karbondioksitteki art


64/122


Gemi dnemler CO2deiimi


65/122


Olaylarn karbondioksit art ile ba Yz elli yllk scaklk kaytlar,

Dnyann bu dnemde 0,5-0,7C kadar sndn ortayakoyuyor. Bilim adamlar,endstri devrimiyle birlikteatmosferde karbondioksit vemetan gibi sera gazlarndakiartmasnn bu snmayla ilikili

olduunu dnyorlar. nkbuz rnekleri zerinde yaplanalmalar, yz binlerce ylboyunca atmosferdeki sera gazoranlarnn Dnyannscaklyla birlikte artpazaldn gsteriyor.


66/122



67/122



68/122



69/122



70/122



71/122


Dier emisyonlar


72/122


Kii ba karbondioksit salnm


73/122


Tahmini toplam salnm

T h i i k b di k i d i


74/122

19 Mart 2010 Cuma74

Tahmini karbondioksit dzeyi Kresel snmann

durdurulabilmesi iin tmlkelerin atmosfere saldklarCO2miktarnda ok ciddi birazalma olmas gerekiyor. Nevar ki ne sanayilemi lkelerne de gelimekte olanlar bu

ynde her hangi bir nlemalmyorlar. Karbon dioksitdzeyi de azalmak yle dursunsrekli olarak ykseliyor; buhzla giderse 2100de 1850dekidzeyinin 3 katna kmas

bekleniyor.

M t (CH )


75/122

19 Mart 2010 Cuma75

Metan (CH4)

Havadan hafif, renksiz,

kokusuz, Atmosferde CO2miktarnn

1/200 kadar,

Is tutma kapasitesi CO2in

20 kat, Atmosferde kalma sresi 10

yl,

Kresel snmann %10-15inden sorumlu,

Her yl %1 orannda artyor.

Kl fl k b l (CFC)


76/122

Kloroflorokarbonlar (CFC) 1928 ylnda yeni bir gaz tr olan

kloroflorokarbonlar bulunur. Ksaca CFColarak gsterilen bu gazlar ok ilginzelliklere sahiptir: Zehirli deil, korozifdeil, yanc deil, olduka kararl, uzunmrl ve uucu. Bu stn zelliklerindendolay harika gaz olarak adlandrlankloroflorokarbon gazlar, ksa zamanda

ok geni uygulama alan bulur. zelliklesoutucularda, iklimlendirmecihazlarnda, pskrtclerde ve kpkretiminde ok yaygn olarak kullanlr.Kullanldka ilevi biten gazlar ve atklarsrekli olarak havaya braklr. Bu gazlaruucu olduklarndan kolaylkla atmosfereyaylr. Kararl olduklarndan bozulmadanatmosferde uzun sre kalabilir vezamanla tm atmosfere yaylr. CFCgazlarnn atmosferdeki deriimi1950'lerden sonra hzla artar.

19 Mart 2010 Cuma76

M k t bl


77/122

19 Mart 2010 Cuma77

Mukayese tablosuCO2 CH4 N2O CFC'ler O3 H2O

sera etkisindeki rol yksek yksek yksek yksek yksek yksek

ozon tabakasnaetkisi

artrc-azaltc artrc-azaltc artrc-azaltc Azaltc yok Azaltc

balca doalkaynaklar

doal evrim sulak alanlartopraklar, tropikalormanlar

yok hidrokarbonlar buharlama

balca insanikaynaklar

fosil yaktlar,ormanszlatrma

pirin tarlalar,hayvanlar, fosilyaktlar, biomasyanmas

gbreler, toprakkullanmnda deiim

buzdolaplar,aerosoller,endstriyel ilemler

Nox'lihidrokarbonlar,biomas yanmas

sulama

kal sresi 50-200 yl 10 yl 150 yl 60-100 ylhaftadan ayakadar

gnler

endstri ncesiyounluk (ppb)

280.000 700 285 0 10 bilinmiyor

imdiki younluk 363.000 1.670 310CFC-11: 0,26 CFC-12: 0,52 CFC-113:0,08

20-40 (kuzeyyarmkrede)

3.000-6.000(stratosferde)

art hz 0,50% 0,90% 0,30% 4% %0,5-2 bilinmiyor

kresel snmayakatks

1 11 270 3400-7100 - -

insani seraetkisindeki pay

60% 15% 5% 12% 8% Bilinmiyor


78/122

Nedir? Ne oluyor?



79/122

Hava, herhangi bir yerde ve zamandaki atmosfer koullarnnksa sreli durumudur. Hava, yeryznn herhangi biryerindeki scaklk, ya, nem, gnelenme, sis, bulut,rzgar ve hava basnc gibi ok saydaki deikenin

birliktelii ile aklanr. klim, yeryznn herhangi bir yerinde uzun yllar boyunca

gzlenen hava koullarnn ortalama durumudur. Ancakiklim, yalnzca ortalamaya yakn koullar deil, u deerleri(ekstremleri) ve tm istatistiksel deiimleri de ierir.

klim deiiklii, nedeni ne olursa olsun (tabii yada insanfaaliyetler neticesinde) iklim koullarndaki byk lekli(kresel) ve nemli yerel etkileri bulunan, uzun sreli veyava gelien deiiklikler biiminde tanmlanr.


Tanmlar


80/122

Scaklk deiimleri,

Ya deiimleri,

Nem oranlarndaki deiimler,

Bulutluluk oranlarndaki deiimler,

Rzgar kuaklarndaki deiimler,

Basn alanlarnda deiiklik,

Gnelenme oranlarndaki deiim,

Dier meteorolojik olaylardaki deiimler


klim Deiikliinin gstergeleri


81/122

Matematik modelleme

Bilgisayar destekli modeller

Tm modeller bir kresel snma olacanda birleiyor.

Ancak ne kadar olaca ve etkileri konusundaki ngrlerdeiiyor.


Kresel iklim modelleri


82/122

Hidrolojik dngnn deimesi Enerji temin gvenlii Su kaynaklarnn hacminde ve kalitesinde azalma Kara ve deniz buzullarnn erimesi

Kar ve buz rtsnn alansal olarak daralmas Deniz seviyesinin ykselmesi Kuraklk ve seller klim kuaklarnn yer deitirmesi Yksek scaklklara bal salgn hastalklarn ve zararllarn

artmas sonucunda dnya leinde sosyo-ekonomiksektrleri, ekolojik sistemleri ve insan hayatn dorudanetkileyecek nemli deiiklikler


Muhtemel etkiler


83/122

Kuzey kutbundaki buzullarn tamamnn eriyeceingrlyor,

Deniz seviyesinin 15-95 cm artaca ngrlyor,

Milyonlarca insann yaad Nil ve Yangtze deltalar, Po

ovas, ukurova, Banglade kylar, Pasifik'teki ada lkelerisular altnda kalacak, evrede mlteci patlamas vetoplumsal atmalar ortaya kacaktr.

Temiz su kaynaklarnn denizlere karmas ve su skntlar


Buzullarn erimesi


84/122

Scaklktaki artn 1-3,5 derece olaca ngrlyor, Artan scaklktan dolay insan lmlerinde art, Scak dalgalar, kuraklk, ar yalar, seller, ortalama

scaklklarda deiiklikler, vb. ar doa olaylarnda da birart bekleniyor.


Scaklk art


85/122

Aknt sistemi durabilir,

Akntnn stt yerler sour,

Akntnn getii yerlerde iklim farklar azalr,

Yangnlar, ormanszlama, erozyon, sel, frtna vekasrgalarn artmas


Tayc bandn deimesi


86/122

Scak oktan kaynaklanan insan lmleri

Ozon tabakasnn incelmesinden kaynaklanan cilt ve derihastalklar, yanmalar

Stma gibi salgn hastalklarn yaylmas

Virs eitliliinin ve dalmn artmas


nsan sal


87/122

Bitki ve hayvanlarn yaam alanlarnda deiiklikler

Baz bitki ve hayvan poplasyonlarnda azalma

Aalarn erken ieklenmesi, bceklerin erken ortayakmas, kularn erkenyumurtlamas

Bitki ve kara hayvan trlerinin drtte birinin yada 1milyondan fazlasnn yok olabilecek


Canllara etkisi


88/122


Dnyaya ka tane gkta arpt umurumdadeil, ben hala insan trnn ortadan kalkmasnakresel snmann neden olduuna inanyorum.


89/122

Farkl ya sistemleri tarm alanlarnn deimesinisalayacak,

Maliyet artacak,

Kuraklk artan yerlerde tarm azalacak,


Tarmdaki deiimler


90/122

Fosil yakt yerine alternatif enerji kayna araylar

Temiz ve yenilebilir enerji kaynaklarna verilen neminartmas


Enerji sektrne etki


91/122

2010 - 2020 arasnda Avrupa ktasnda scaklk ortalama 14.5santigrat derece decek. Ancak ABD ve Avrupa ktasnda,scakln 35 santigrat dereceyi getii gn says da artacak.

klimdeki dengesizlikler, tarm ve lke ekonomilerinivuracak. ngiltere souk ve kurak olacak, iklim Sibirya'yabenzeyecek.


Pentagon Raporu


92/122

Deniz kabaracak, kylardaki Avrupa kentleri, ykselensularn altnda kalarak Lahey'le ayn kaderi paylaacak.

Hindistan, Gney Afrika ve Endonezya kuraklk ve alk

yznden i karklklarn penesinde dalacak. Kitleselyama olaylar balayacak.

Suya sahip olmak iin savalar kacak. Nil, Tuna ve Amazonnehirleri evresi, sava alanna dnecek.


Pentagon Raporu


93/122

Su ve enerji kaynaklarn korumak iin Japonya, Almanya,Kuzey Kore, Gney Kore, ran ve Msr nkleer silahgelitirecek.

Din, ideoloji yada ulusal onur gibi gerekelere dayanan

savalar tarihe karacak, savalarn tek amac "hayattakalmak" olacak.

20 yl iinde, dnyann doal kaynaklarnn, nfusu beslemekapasitesi azalacak. Sava ve alk nedeniyle milyonlarcainsan lecek, sonunda yeryznde doal kaynaklarn

besleyebilecei sayda insan kalacak.


Pentagon Raporu


94/122

ABD ve Avrupa, kurakln 400 milyon insan tehdit edeceiAfrika'dan kitlesel g aknlaryla bouacak. Zengin lkeler,gten korunmak iin birer "kale" olacak. skandinav

lkelerinden de gneye g balayacak. 8200 yl nce iklimdeiikliinin yol at dev kitlesel gn bir benzeriyaanabilir.


Pentagon Raporu


95/122

2000-2400 Yllar aras:El Nino yznden iklim deiiklikleri olacak. klim deiiklinedeniyle stma,tifo gibi hastalklar yeniden ba gsterecek.Kasrga ve hortumlar dnyay kasp kavuracak. Sera etkisi iddetiniarttracak. nmzdeki 100 yl iinde meydana gelecek s

deiimleri bitki rtsn etkileyecek. Buzullarn erimesi subasknlarn arttracak. Alp dalar bata olmak zere birok blgebyk felaketlerine sahne olacak. Isnma bugnk sratiyledevam ederse 400 yl iinde Alp dalarnda kar kalmayacak.

2400-2500 Yllar araszellikle Gney Yarmkre etkilenecek. Gney Yarmkreden,Kuzey Yarmkreye byk gler balayacak. Su seviyesiokyanuslarda sratle ykselecek. Ayn dnemlerde GneyAvrupa'da byk bir kuraklk balayacak. Kuzey Avrupa ise selsular ile bouacak.


Hawkingin Kyamet Teorisi


96/122

2500-2800 Yllar arasGney Yarmkrede lmden kaan insanlar,KuzeyYarmkreye gnce, gler lkeler aras savalara neden

olacak. evre kirlilii doal kaynaklar kurutacak. Kuzey veGney kutbundaki buzullar eriyecek, karalarn ounu sukaplayacak.

2800-? Yllar arasDnyann atmosferi deiecek ve Dnya, Mars gibi slfrik

asitlerden oluacak, hi bir canl yaayamayacak.


Hawkingin Kyamet Teorisi


97/122

Scak iklim kuanda, ani basn farklarndan kaynaklananve hzlar saatte 100 - 150 kmye kadar kabilen ok iddetlirzgrlardr.

Daha ok okyanuslar zerinde oluurlar. Belirli yollar

izleyerek karalarn zerine de sokulurlar. Sarmal hava hareketleri halinde olduklarndan, genellikle

hortumlara sebep olurlar. evrelerine byk zarar verirler.


Kasrga


98/122


Kasrgalar


99/122


Kasrgalar

Kasrgalarn neticeleri


100/122

19 Mart 2010 Cuma 100




101/122

19 Mart 2010 Cuma 101



102/122

19 Mart 2010 Cuma 102



103/122

19 Mart 2010 Cuma 103



104/122

Tedbirler, szleme ve anlamalar

19 Mart 2010 Cuma 104


105/122

Yakt deiimi

Enerji kayna olarak daha evreci yaktlar kullanmak

Teknoloji deiimi

Yakma sistemlerinde teknolojik yenilikler kapsamndadeiiklikler

Artma

Emisyonlarn azaltlmas iin atk gazlarn artlmas

Kanuni dzenlemeler

Kanun, ynetmelik ve uluslararas szlemeler

19 Mart 2010 Cuma 105

Kirlilik nleme mekanizmalar


106/122

1979 : WMO I. Dnya klim Konferans Eyll 1987 : Montreal Szlemesi

Ozon tabakasna zarar veren kimyasallarn azaltlmas

1988 : Deien Atmosfer Toronto Konferans BM klimin Korunmas Karar

1990 : WMO II. Dnya klim Konferans 1992 : BM evre ve Kalknma Konferans (Yeryz

Zirvesi)

BM klim Deiiklii ereve Szlemesi Ama: Atmosferdeki sera gaz birikimlerini, insanniklim sistemi zerindeki tehlikeli etkilerini nleyecekbir dzeyde durdurmak

19 Mart 2010 Cuma 106

Toplantlar - Szlemeler


107/122

Hkmetler aras klim Deiiklii Paneli (IPCC) Nisan 1995 Almanya : 1. Taraflar Konferans

DS Berlin Buyruu Aralk 1997 Japonya : 2. Taraflar Konferans

DS Kyoto protokol Gelimi Taraf lkeler insan kaynakl karbondioksit

(CO2) edeer sera gaz salmlarn 2008-2012dneminde 1990 dzeylerinin toplam olarak en az % 5altna indireceklerdir

Kasm 1998 Arjantin : 3. Taraflar Toplants DS Buenos Aires Eylem Plan

19 Mart 2010 Cuma 107

Toplantlar - Szlemeler


108/122

1991 ylnda Rio evre ve Kalknma Konferansnda kabuledilip 50 lkenin onaylamasn mteakip 21 Mart 1994teyrrle girmitir.

Szlemenin amac; atmosferde tehlikeli bir boyuta varan

insan kaynakl sera gaz emisyonu konsantrasyonunun iklimsistemi zerindeki olumsuz etkisini nlemek ve belli birdzeyde tutulmasn salamak.

Ek II listesi: 1992de OECD yesi 24 lke, Avrupa Birliilkeleri

Ek I listesi: Ek II listesine ek olarak Pazar ekonomisine geisrecinde olan lkeler

19 Mart 2010 Cuma 108

klim deiiklii ereve szlemesi


109/122

19 Mart 2010 Cuma 109


110/122

DSnin yetersiz olduu dnlerek ykmllklerin daha

sk hale getirilmesi ve yasal balayc bir belge olmasamacyla Kyoto Protokol hazrlanm olup 16 Mart 1998-15Mart 1999 tarihleri arasnda imzaya ak kalmtr.

Protokole gre Ek I listesinde yer alan lkeler 2008-2012birinci taahht dnemi sonunda toplam sera gazemisyonlarn ortalama olarak 1990 yl seviyesinin en az%5,2 altna indirme ykmlln kabul etmitir.

19 Mart 2010 Cuma 110

Kyoto Protokol


111/122

Protokoln yrrle girmesi iki arta baldr; Birincisi; protokoln 55 lke tarafndan

onaylanmas kincisi; 1990 ylnda hesaplanan toplam CO2

emisyon miktarnn en az %55inden sorumlu Ek Ilkelerinin bu 55 lke iinde yer almas %36,1 paya sahip ABD imzalamamtr. %17lik paya sahip Rusya Federasyonunun

imzalamas ile 16 ubat 2005 tarihinde protokolyrrle girmitir.

Protokol bugne kadar 141 lke ve Avrupa Birliitarafndan onaylanmtr.

19 Mart 2010 Cuma 111

Kyoto Protokol


112/122

19 Mart 2010 Cuma 112

CO2salnmlar


113/122

19 Mart 2010 Cuma 113

Kyoto Protokoln kabul edenler
http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1e/Kyoto_Protocol_participation_map_2005.png


114/122

19 Mart 2010 Cuma 114


115/122

Emisyon ticareti Madde 17 ile dzenlenmitir. Ek I lkeleri arasnda emisyon ticaretini mmkn

klmaktadr.

Ortak uygulama Madde 6 Sera gaz azaltmn amalayan projelerden Emisyon

Azaltma Kredisi elde edilir. Temiz kalknma mekanizmas

Madde 12 Ek I lkelerinin Ek I d lkelerde gerekletirecekleri

projelerden Sertifikalandrlm Emisyon Azaltm Kredisielde etmeleri

19 Mart 2010 Cuma 115

Esneklik mekanizmalar


116/122

Isnmadan Kaynaklanan Hava Kirliliinin KontrolYnetmelii, 07/02/2009-27134

Trafikte Seyreden Motorlu Kara Tatlarndan Kaynaklanan

Egzoz Gaz Emisyonlarnn Kontrolne Dair Ynetmelik,08/07/2005-25869

Sanayi Kaynakl Hava Kirliliinin Kontrol Ynetmelii,16/10/2009-27277

Hava Kalitesi Deerlendirme ve Ynetimi Ynetmelii,

05/05/2009-27219

19 Mart 2010 Cuma 116

Trkiyedeki kanuni dzenlemeler

Bilinlenme kampanyalar


117/122

19 Mart 2010 Cuma 117

Bilinlenme kampanyalar


118/122

Akll ve gereki olmal,

Gelimeleri yakndan takip etmeli,

Frsatlar deerlendirmeli,

Esneklik mekanizmalarn iyi kullanmal,

Milli menfaatleri n planda tutmal,

lke gereklerini iyi tahlil etmeli

19 Mart 2010 Cuma 118

Trkiye ne yapmal?


119/122

Hayat alkanlklarmz gzden geirelim,

Doal ve sade yaam tercih edelim,

Ne yaptmzn farknda olalm,

sraftan kanalm, Geri dnme, geri kazanma katkda bulunun,

Bildiklerimizi bakalar ile paylaalm,

Aa dikelim, dikmeyi zendirelim

19 Mart 2010 Cuma 119

Biz ne yapalm?


120/122

Ampulnz deitirin Standart akkor ampulnz tasarruf ampul ile

deitirin, ylda 75 kg karbondioksit tasarrufusalayn.

Daha az araba kullann Daha sk yryn, bisiklet kullann ve toplu tamaaralarndan daha ok faydalann. Arabakullanmadnz her 2 km iin 0,75 kg karbondioksittasarruf edeceksiniz.

Lastiklerinizi kontrol edin Dzgn iirilmi lastiklerle litre bana aldnz yol%3 orannda artacaktr. Her 4 litre benzin tasarrufu,10 kg karbondioksiti atmosferimizden uzak tutar.

19 Mart 2010 Cuma 120

Biz ne yapalm?


121/122

Daha az scak su kullann Suyu stmak iin ok fazla enerji gerekmektedir. Daha

az su tketen bir du bal ile 175 kg, giysilerinizi soukya da lk suda ykayarak da 250 kg karbondioksittasarrufu yapabilirsiniz.

Ambalajlar fazla olan rnlerden kann pnz %10 orannda azaltarak 600 kg karbondioksit

tasarrufu yapabilirsiniz. Bir aa dikin

Bir aa mr boyunca 1 ton karbondioksit emer.

19 Mart 2010 Cuma 121

Biz ne yapalm?


122/122

Kmil B. Varnca

Yldz Teknik niversitesi naat Fakltesievre Mhendislii BlmZ-039 Davutpaa Yerlekesi 34220Davutpaa / Esenler / stanbul

Telefon: +90 (212) 383 53 73Faks: +90 (212) 383 53 58

nternet: www.yildiz.edu.tr/~kvarincaE-posta: [email protected]

Teekkrler

Hava Kirliliği ve Neticeleri (19/03/2010)

Documents

Transcript of Hava Kirliliği ve Neticeleri (19/03/2010)