Prof. Dr. Emine Gül Kapçı

“Makalenizin nasıl değerlendirilmesini istiyorsanız, siz de hakemlik yaptığınızda

makaleleri öyle değerlendirin”

İlk örnekleri 18. yy’da İngiltere’deStandart uygulama 20.yy son çeyrekYazar –hakem rolleri değişiyorBirden fazla hakemÇift yönlü kör hakemlikKarar editörde

hakem özellikleri ve sorumlulukları konusunda gerçekleştirilen araştırma sonuçları

bu alandaki güncel tartışmaları ve yaklaşımları değerlendirmektir.

BÖYLECE;akademik yayıncılığın en önemli unsurları

olan yazar, hakem ve editörlere farklı uygulamaların varlığından haberdar etmek,

geleceğin hakemlerine katkıda bulunma

Yetkin Hakemlerin Özellikleri Konusundaki Araştırmalar

Araştırılan Değişkenler

•derginin editörler kurulunda

bulunma

•desteklenen bir araştırmanın

yürütücüsü olma

•hakemlikle ilgili eğitim alma

•formal eğitimini

tamamladıktan sonra

geçirdiği süre

•cinsiyet

•yaş

•istatistik eğitimini alma

•akademik derece

•hakemlik yaptığı dergi sayısı

•hakemlik yapma süresi

•aday makaleyi değerlendirme süresi

Yetkin Hakemlerin Özellikleri Konusundaki Bulgular

Anlamlı Bulunan Değişkenler

Yaklaşık 3 saatte makaleyi değerlendirme ve genç

akademisyen

Diğer Bulgular

Değişkenler yetkin hakemliğin yalnızca %8’ini açıklamıştır

Editör ya da yazar önerisine dayalı hakemlikte farklılık yok

Sonuç

Yetkin hakemlerin özelliklerini ortaya koyan araştırmaları

yapmak kolay değil!

Yetkin Hakemlerin Özellikleri: Editör Görüşleri

•Hemen yanıt verme ve çabuk okuma

•Yapıcı değerlendirme

•Somut önerilerde bulunma

•Yazarı değil makaleyi değerlendirme

•Kendini okuyucunun yerine koyma

•Alelacele yapılan eleştirilerden kaçınma

•Sağlam gerekçelere dayanarak makaleyi reddetme

•Reddetse bile yapıcı önerilerde bulunma

1. Editörlerin, hakemlerin hakemliklerini değerlendirmeleri.

2. “Yayınlarsın ya da telef olursun” (publish or perish) anlayışından hızla uzaklaşılması gerektiği

3. Hakemlik için içsel motivasyon artık yeterli değil mi?

4. Yılın en iyi hakemleri ödülü5. Yazarlardan çalışmalarının neden

yayınlanması gerektiğini anlatan bir paragraf yazmaları istenmesi

6. En iyi hakemleri belirlemek amacıyla “hakem faktörü ” (HF) hesaplama önerilerinde bulunulmuştur.

7. Yazarın yazım kurallarına uyulduğuna ilişkin bir form doldurmasını beklemektedir .

8. Hakemlik formu, hakemin makale hakkındaki genel görüşlerini editörlere özetlemek amacıyla doldurulmaktadır.

9. “büyük değişiklikler yapıldıktan sonra aday makalenin yeni baştan değerlendirilmesi” seçeneğinin pek olmaması

10. “yalnızca editöre iletilecek gizli bilgi” (etik ihlaller, basılmaması gerektiği gibi)

11. “Körleme” (Blinding)“Maskelememe” (Unmasking) ve“Açık Hakemlik” (Open review)

“maskelememe” olduğunda, hakemlik yapmak istememekte-, kabul ettiklerinde ise makalelerin kabul oranları artmakta, hakemler daha özenli biçimde raporlarını yazmaktadırlar

Körlemenin olduğu uygulamalarda yanlılıkta azalma olmakta, bu makalelere daha fazla atıfta bulunulmaktadır.

12. “Açık hakemlik” uygulamasında, aday makaleler oldukça geniş bir hakem grubunun ve ilgilenen tüm bilim kişilerinin görüşlerine sunulmaktadır.tüm öneriler ve eleştiriler saydamilgili tüm bilim kişileri ve tüm araştırmacılar

getirilen önerileri ve eleştirileri izleyebilmektediren önemli avantajı belki de, tüm bilim kişilerini

eğitici / bilgilendirici olmasıentelektüel aşırmacılığın önüne geçilebileceğihakemlerin üzerindeki ağır yükü oldukça

hafifletmesidirSonuçta, dergiye ya çok iyi makaleler

gönderilmekte ya da “açık hakemlik” uygulaması aday makalenin niteliğini artırmaktadır

13. Aynı aday makaleyi değerlendiren hakemlerin birbirlerinin raporlarını görebilmeleriformel ya da informel hakemlik eğitimini

almayan hakemlere, bir anlamda, uygulamalı hizmet-içi eğitim

Hakemlerin birbiriyle çelişen eleştirileri ya da istekleri nin önüne geçilmesi

14. Çevrim-içi hakemlik eğitimi15. Genç akademisyenlerle birlikte aday

makaleyi değerlendirme16. Hakem olmaya karar verdim seçeneği

Bu sunum, akran-hakemlerin denetiminden geçmeden basılacağı bildirildiğinden, bu sunumun “reddedilme” olasılığı bulunmuyor…

sizlerden “küçük değişikliklerle kabul” almayı ümit ediyorum.

Teşekkürler…