Asllan Hamiti - Ismail Hamiti

GJUHË SHQIPEGJUHË SHQIPEPËR KLASËN VIPËR KLASËN VITË ARSIMIT FILLORTË ARSIMIT FILLOR

NËNTËVJEÇARNËNTËVJEÇAR

LËNDË ME ZGJEDHJELËNDË ME ZGJEDHJE

АЛБАНСКИ ЈАЗИКАЛБАНСКИ ЈАЗИКЗАЗА VIVI ОДДЕЛЕНИЕОДДЕЛЕНИЕ

ЗА ДЕВЕТГОДИШНОЗА ДЕВЕТГОДИШНООСНОВНО ОБРАЗОВАНИЕОСНОВНО ОБРАЗОВАНИЕ

ИЗБОРЕН ПРЕДМЕТ

Redaktor:

Recensues:

dr. Ismet Osmani,profesor në Fakultetin e Filologjisë“Bllazhe Koneski” - Shkup

Ibe Mustafamësimdhënëse në ShF“25 Maji” - Hasanbeg, Shkup

Safet Nuredini,mësimdhënës në ShF“Sami Frashëri - Gllumovë, Shkup

Lektor:mr. Ajten Qamili

Со решение на Министерот за образование и наука на РепубликаМакедонија бр.��������� од���������, се одобруваупотребата на овој учебник.

Me vendimin e ministrit të Arsimit dhe të Shkencës të Republikës sëMaqedonisë nr.��������� të datës���������, miratohetpërdorimi i këtij libri shkollor.

CIP - Каталогизација во публикацијаНационална и универзитетска библиотека “Св.Климент Охридски” , СкопјеАВТОР: Hamiti, Asllan - авторОДГОВОРНОСТ: Hamiti, Ismail - авторНАСЛОВ: Gjuhë shqipe për klasën VI të arsimit fillornëntëvjeçar : lëndë me zgjedhje = Албански јазик за VI одделение за деветгодишно основно образование : izboren predmetИМПРЕСУМ: Skopje : Ministerstvo za obrazovanie i nauka na Republika Makedonija, 2011ФИЗИЧКИ ОПИС: 107 стр. : илустр. ; 30 смЗАБЕЛЕШКА ЗА СОДРЖИНАТА : Содржи и: Flletore pune = Работна тетраткаПРИЛОЗИ:ISBN: 978-608-226-277-2УДК: 821.18(075.2)ВИД ГРАЃА: монографска публикација, текстуална граѓа,печатенаИЗДАВАЊЕТО СЕ ПРЕДВИДУВА: 07.11.2011COBISS.MK-ID: 89058826

Botues: Ministria e Arsimit dhe Shkencës e Republikës së Maqedonisë

Shtyp: Qendra Grafike shpkpv, Shkup

Tirazhi: 1.000

Mirëdita!

Mirëdita!

Tung!Tung!

Mirëmëngjes!

Mirëmëngjes!

Mirëmbrëma!

Mirëmbrëma!

Fillimtë mbarë!

Fillimtë mbarë!

Tungjatjeta!Tungjatjeta!

Mirë se vini në shqip!

Mirë se vini në shqip!

44

SHKOLLASHKOLLA

Klasë

Mësues Mësuese

Nxënës Nxënëse

Libri ështëLibri ështëarma e tëarma e tëmençurit!mençurit!

5NË KLASËNË KLASË

1. mësuese2. nxënës3. tabelë4. shkumës5. sfungjer6. ditar7. glob8. varëse9. mur10. dysheme11. saksi12. libër 13. katedër 14. fotografi15. bankë 16. fletore 17. karrige

18. derë19. dritare 20. laps21. vizore22. lapsa me ngjyra23. gomë24. gdhendëse25. ngjyra uji26. çantë27. kompas28. tush29. këndmatës30. trekëndësh31. gërshërë32. laps33. stilolaps34. stilograf

66FJALË QË NDOSHTA I DINIFJALË QË NDOSHTA I DINI

9 piano

8 futbollist

10 telefon

7 televizor

5 top

6 shah

4 pinguin

3 limon2 autobus

1 kompjuter

0 - zero1 - një2 - dy3 - tre4 - katër5 - pesë6 - gjashtë7 - shtatë8 - tetë9 - nëntë10 - dhjetë

NUMRA

7

PËRSHËNDETJEPËRSHËNDETJE

Mirëmëngjes!

Mirëdita!Mirëdita!

Mirëmëngjes!

Tungjatjeta!Tungjatjeta!

Ditën e mirë!Ditën e mirë!

Mirëmbrëma! Mirëmbrëma!

Natën e mirë! Natën e mirë!

88

Puna e mbarë!

Udha e mbarë!

Mbarë paç! Mbarë paç!

Urdhëro!Ju bëftë mirë!

Faleminderit!

Faleminderit!

Gëzuar!Gëzuar!

Urime për lindjeMe jetë të gjatë! - Со долг живот!T’ju rrojë! - Да ви е жив!

Qoftë me fat! - Да е со среќа!

Qoftë me shëndet! - Да е со здравје!

PërshëndetjeMirupafshim! - Довидување!Lamtumirë! - Збогум!Mirë se vjen! - Добредојде!Mirë se ju gjej! - Добро ве најдов!

Urime për martesë, fejesëUrime martesën! - Среќен брак!Urime fejesën! - Среќна веридба!U trashëgofshi! - Да се ќердосате!Jеtë të lumtur! - Среќен живот!

Urime për ditëlindjeUrime ditëlindjen! - Среќен роденден!U bëfsh 100 vjeç! - Да живееш 100 години!Qofsh i lumtur! - Да бидеш среќен!Jetë të gjatë! - Долг живот!

9FAMILJA IMEFAMILJA IME

baba

nënë

motër

vëlla

gjysh gjyshe

Prindi të rrit,Prindi të rrit,shkolla të ndrit!shkolla të ndrit!

110SHTËPIA IMESHTËPIA IME

1

2

3

5

4

6

7 8

910

1. hyrje 2. shkallë 3. derë

4. dritare 5. ballkon 6. çati

7. oxhak 8. antenë 9. garazh

10. park

Asnjë shtëpi nukAsnjë shtëpi nuktë kënaq si etë kënaq si e

jotja!jotja!

11

1112

13

14

15

16

17

18

1920

21

22

11. pasqyrë 14. qilim 17. abazhur 20. televizor12. tavolinë 15. saksi 18. dollap 21. divan13. karrige 16. frigorifer 19. stufë elektrike 22. varëse

Shtrij këmbët,Shtrij këmbët,aq sa ke aq sa ke jorganin!jorganin!

Duket tamam si shtëpi,katër mure, një çati

njëmjë veta brenda kaqë punojnë pa ja da.

"Zgjoi dhe Bletët"

GJËEGJËZË

112VENDBANIMI IMVENDBANIMI IM

rrugë ndërtesë shtëpi kasollepallatsoliter

kati i katërt

kati i tretë

kati i dytë

kati i parë

kati përdhesë

hyrja

epa

rë

hyr

jae

dyt

ë

hyrja

etret

ë

banesë

apartament

Foli derës tëFoli derës tëdëgjojë dritarja! dëgjojë dritarja!

13KU ËSHTË?KU ËSHTË?

prapaprapa

paspas

parapara

përparapërpara

majtasmajtas

drejtdrejt

në të majtënë të majtë

djathtasdjathtas

në të djathtënë të djathtë

lartlart

poshtëposhtë

afërafër

larglarg

Dijet e mëdhaDijet e mëdhajanë në fjalë tëjanë në fjalë të

shkurtra! shkurtra!

114 NNGJGJYYRRAATT

SI ËSHTË?SI ËSHTË?

i i bardhëbardhë ii përhimëpërhimë ii zi zi bojëkafebojëkafe i kaltëri kaltër ii kuqkuq ii verdhëverdhë ii gjelbërgjelbër

ee bardhëbardhë ee përhimepërhime ee zezë zezë bojëkafebojëkafe ee kaltërkaltër ee kuqe kuqe ee verdhëverdhë ee gjelbërgjelbër

gjinia mashkulloregjinia mashkullore

gjinia femëroregjinia femërore

i madh

i vogël

i gjatë

i hollë

i trashë

i shkurtër

15TRUPI I NJERIUTTRUPI I NJERIUT

1. kokë2. qafë3. gjoks4. bark5. krah6. dorë7. këmbë8. gju9. thembër10. gisht

11. flokë12. vesh13. hundë14. sy15. vetull16. ballë17. mjekër18. buzë19. faqe20. fytyrë

1 1614

13

11

2

3

4

6

7

8

9

510

12

17

18

19

20

15

Gjuha eshtraGjuha eshtras'ka, eshtras'ka, eshtra

thyen! thyen!

116USHQIMEUSHQIME

mmmm

Vaktet kryesore tëVaktet kryesore tëditësditës

mëngjesidrekadarka

Meny- supë- gjellë viçi- ëmbëlsirë- sallatë

pjatëpjatë

lugë pirun thikëlugë pirun thikë

Bukë e kripë eBukë e kripë ezemër!zemër!

17NË DYQANNË DYQAN

qumësht

sallam

peshk

kospiper, kripë

oriz

pulë

vaj, uthull

miell

birrë

ulli

ujë mineral

djathë

suxhuk

sheqer

gjalpë

vezë

jogurt

bukë

kaçkavall

Peshku në det,Peshku në det,tigani në zjarr. tigani në zjarr.

118NË TREGNË TREG

banane

portokall

patëllxhanqershi

dardhë

qepë

domate

dredhëz

misër

pjepër

limon

mollë

kumbull

patate

kërpudhë

rrush

spec

kungull

bizele

shalqi

fikfasule

karotë

hudhër

trangull

presh

Hesapi iHesapi ishtëpisë nukshtëpisë nukdel në pazar!del në pazar!

lakër

JAVAJAVA,, MUAJTMUAJT,, STINËTSTINËT

Koha prej shtatë ditësh quhet javëjavë. Secila ditë e javës ka emrin e saj.DitëtDitët e javës janë:

e hënëe hënëe martëe martëe mërkurëe mërkurëe enjtee enjtee premtee premtee shtunëe shtunëe diele diel

Viti ka dymbëdhjetë muajmuaj:

1. janarjanar2. shkurtshkurt3. marsmars4. prillprill5. majmaj6. qershorqershor7. korrikkorrik8. gushtgusht9. shtatorshtator10. tetortetor11. nëntornëntor12. dhjetordhjetor

Viti ka katër stinëstinë.Ato janë:

pranverapranveraveraveravjeshtavjeshtadimridimri

19

NËNTORNËNTOR 20122012e hënë e martë e mërkurë e enjte e premte e shtunë e diel

1 2 3 4

5 6 7 8 9 10 11

12 13 14 15 16 17 18

19 20 21 22 23 24 25

26 27 28 29 30

Vera ikte, vjeshta vinte, vera vjeshten s'e arrinte.

KUSH MUND T’I THOTË DOT?!KUSH MUND T’I THOTË DOT?!

MËSOHEMI TË NUMËROJMËMËSOHEMI TË NUMËROJMË

000 - zero

20

11një

22dy

33tre

44katër

55pesë

66gjashtë

77shtatë

88tetë

99nëntë

1100dhjetë

1111njëmbëdhjetë

1122dymbëdhjetë

1133trembëdhjetë

1144katërmbëdhjetë

1155pesëmbëdhjetë

1166gjashtëmbëdhjetë

1177shtatëmbëdhjetë

1188tetëmbëdhjetë

1199nëntëmbëdhjetë

2200njëzet

2211njëzet e një

2222njëzet e dy

2233njëzet e tre

22 .. .. ..njëzet e ...

3300tridhjetë

3311tridhjetë e një

3322tridhjetë e dy

3333tridhjetë e tre

33 .. .. ..tridhjetë e ...

4400dyzet

Një lis me dymbëdhjetë dega,gjashtë të buta, gjashtë të egra...

"Muajt e Vitit"

GJËEGJËZË

21

4411dyzet e një

4422dyzet e dy

4433dyzet e tre

44 .. .. ..dyzet e ...

5500pesëdhjetë

5511pesëdhjetë e një

5522pesëdhjetë e dy

5533pesëdhjetë e tre

55 .. .. ..pesëdhjetë e ...

6600gjashtëdhjetë

6611gjashtëdhjetë e

një

6622gjashtëdhjetë e dy

6633gjashtëdhjetë e

tre

66 .. .. ..gjashtëdhjetë e ...

7700shtatëdhjetë

7711shtatëdhjetë e një

7722shtatëdhjetë e dy

7733shtatëdhjetë e tre

77 .. .. ..shtatëdhjetë e ...

8800tetëdhjetë

8811tetëdhjetë e një

8822tetëdhjetë e dy

8833tetëdhjetë e tre

88 .. .. ..tetëdhjetë e ...

9900nëntëdhjetë

9911nëntëdhjetë e një

9922nëntëdhjetë e dy

9933nëntëdhjetë e tre

99 .. .. ..nëntëdhjetë e ...

110000njëqind

E treta eE treta evërteta! vërteta!

SA ËSHTË ORA?SA ËSHTË ORA?222

ORAORA

Tik-tak, tik-tak,punon ora mbi oxhak.Tik-tak, tik-tak,Akrepi ecën nga pak.

Shënim:Shënim:

15 minuta = një çerek30 minuta = gjysmë ore

akrepi i vogëlakrepi i madh

Ai që ngutet,Ai që ngutet,çdoherë çdoherë vonohet! vonohet!

Pa zë heshtur numëron,askush punën s'ia mohon.

(ora)

GJËEGJËZË

23

paraditeparaditeparadrekeparadreke

mesditëmesditëdrekëdrekë

pasditepasditepasdrekepasdreke

pardje dje sot nesër pasnesër

koha e tashme

koha e ardhmekoha e shkuar

Punën e sotmePunën e sotmemos e lër përmos e lër për

nesër! nesër!

Dita me diellDita me diellduket që nëduket që në

mëngjes! mëngjes!

ALFABETI I GJUHËS SHQIPEALFABETI I GJUHËS SHQIPE224

1Aa AaА а ari

10Gg G gГ г gomë

2Bb BbБ б banane

11Gjgj Gj gjЃ ѓ gjel

3Cc CcЦ ц cjap

12H h H hХ х hënë

4Çç ÇçЧ ч çekan

13I i I iИ и iriq

5D dD d D dД д delfin

14J j J jЈ ј jelek

6Dhdh Dhdh

dhelpër15

K k K kК к kompjuter

7Ee E eE e elefant

16L l L lЛ л libër

8Ë ë Ë ë

ëmbëlsirë17

Ll ll Ll llЛ л llullë

9Ff F fФ ф flutur

18M m M mМ м mace

25

19N n N nН н nënë

28

T t T tТ т televizor

20Njnj NjnjЊ њ njeri

29Thth Th th

thes

21O o O oО о orë

30Uu U uУ у ujk

22P p P pП п peshk

31V v V vВ в violinë

23

Q q Q qЌ ќ qen

32X x X xЅ ѕ xixëllonjë

24R r R rР р radio

33Xhxh Xh xhЏ џ xhami

25Rr rr Rr rr

rrush34

Y y Y yylber

26S s S sС с semafor

35Z z Z zЗ з zog

27Shsh Sh shШ ш shah

36Zh zh Zh zhЖ ж zhapi

ZANORET DHE BASHKËTINGËLLORETZANORET DHE BASHKËTINGËLLORET

Alfabeti është tërësia e shkronjave që përdor një gjuhë, të radhitura sipas njërendi të caktuar.

Gjuha shqipe ka 36 tinguj themelorë (fonema). Për t’i shënuar ato, përdor al-fabetin latin të përshtatur.

Për çdo tingull ka një shkronjë të veçantë. Nga 36 shkronjat e alfabetit tëshqipes:

a) 27 janë shkronja të thjeshta (njëshe): a, b, c, ç, d, e, ë, f, g, h, i, j, k, l, m, n, o,p, q, r, s, t, u, v, x, y, z; ndërsa

b) 9 janë të përbëra (dyshe): dh, gj, ll, nj, rr, sh, th, xh, zh.

Në gjuhën shqipe shkruajmë ashtu siç flasim dhe lexojmë ashtu siç kemi shkruar.

Zanore janë:A, E, Ë, I, O, U, Y

Bashkëtingëllore janë:

B, C, Ç, D, Dh, F, G, Gj, H, J, K, L, Ll, M, N, Nj, P, Q, R, Rr, S, Sh, T, Th, V, X, Xh, Z, Zh

226

Dy veshë dheDy veshë dhenjë gjuhë, folnjë gjuhë, folpak e dëgjopak e dëgjo

shumë! shumë!

DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE YY, Ë

Në fjalët e mëposhtme përpiquni ta shqiptoni drejt y-në.

ynë, ylber, pyll, dyqan, byrek.

Lexoni tani fjalët e mëposhtme:

yll, yndyrë, pyll, sy, dry, ky, aty, yt, fytyrë, fryt, detyrë, arsye, fyell,pyetje, lyej.

Lexoni fjalët e shënuara më poshtë. Kini kujdes shqiptimin e ë-së.

ëmbëlsirë, nënë, mënyrë, dëshirë, mësues.

27

DrejtshqiptimZanorja y shqiptohet përafërsisht si zanorja i. Por, tek ii-ja buzët

janë pasive. Për artikulimin e yy-së, buzët zgjaten dhe rrumbullakohen. Zanore y y kanë edhe anglishtja, frëngjishtja, gjermanishtja,

turqishtja, si dhe disa gjuhë të tjera.

DrejtshqiptimZanorja ë shqiptohet me një hapje mesatare të gojës. Në gjuhën maqedonase kjo zanore është e ngjashme me

artikulimin e disa fjalëve që shënohen me apostrof, si p.sh.: 'рѓа (ërgja),'рж (ërzh), 'рбет (ërbet), 'рчи (ërçi), 'рскавица (ërskavica) etj.

Ushtrojmë të artikulojmëUshtrojmë të artikulojmë

Ushtrojmë të lexojmëUshtrojmë të lexojmë

Ushtrojmë të artikulojmëUshtrojmë të artikulojmë

Lexoni tani fjalët e mëposhtme:

ëndërr, hënë, këmbë, kështjellë, përemër, lëng, këndoj, mëngë,mbiemër.

Artikulojeni pak më dobët ë-në në këto fjalë.

lumë, mirë, punë, shkollë, nënë, pjesë, djalë, dajë, fjalë, mirëdita,mirëmbrëma, punëtor.

DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE ThTh, DhDh

Përpiquni t’i shqiptoni drejt th-në dhe dh-në.

thikë, thes, thupër, thur, thirrje; dhelpër, dhëmb, dhomë, dhi, udhëtar.

228

DrejtshqiptimDrejtshqiptimKur është e theksuar ë-ja shqiptohet e plotë, ndërsa në rrokje të

patheksuar është më e shkurtër. Kështu, ë-ja e patheksuar shqiptohetmjaft dobët në pozitë fundore. P.sh. mirë, punë, shkollë, mirëdita,mirëmbrëma.

DrejtshqiptimNë shqiptimin e th-së dhe dh-së maja e gjuhës futet midis dhëm-

bëve të përparmë, duke dalë pak jashtë tyre. Bashkëtingëllorja dh është e zëshme, kurse th-ja është e shurdhët.

Ushtrojmë të lexojmëUshtrojmë të lexojmë

Ushtrojmë të artikulojmëUshtrojmë të artikulojmë

Ushtrojmë të artikulojmëUshtrojmë të artikulojmë

Lexoni tani fjalët e mëposhtme:

thanë, themel, thëngjill, thi, thua, thëllëzë, thelb, them, Athinë, hithër,rreth; dhallë, dhëndër, Dhimitër, i madh, livadh, Bardhyl, çerdhe, dardhë,radhë.

DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE RR, RrRr

Shqiptoni dhe vëreni dallimin ndërmjet bashkëtingëlloreve dridhëse r, rr.

radio, raki, recetë, robot, respekt; rrallë, rregull, rrezik, rrotë, rrugë.

Lexoni tani fjalët e mëposhtme:

raketë, radiator, reçel, arë, urë, erë, ari, bari, dritare, kalendar, qyte-tar, drejtor;

rrip, rrepë, rremb, rreze, barrë, burrë, arrë, korrik, karrige, birrë, derr,morr.

29

DrejtshqiptimGjuha shqipe ka dy fonema bashkëtingëllore dridhëse: r dhe rr. Tingulli r formohet ngjashëm me r-në e gjuhës maqedonase.Për artikulimin e bashkëtingëllores rr maja e gjuhës dridhet më

shumë se te r-ja. Rr-ja është më e gjatë se r-ja.

Ushtrojmë të lexojmëUshtrojmë të lexojmë

Ushtrojmë të lexojmëUshtrojmë të lexojmë

Ushtrojmë të artikulojmëUshtrojmë të artikulojmë

330

DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE LL, LlLl

Kujdes në shqiptimin e l-së dhe të ll-së!

laps, libër, limon, lule, lopë, kalë; llambë, llokum, llullë, shkollë, kumbull.

Lexoni tani fjalët e mëposhtme:

leopard, lakuriq, libër, letër, mal, kala, bletë, flutur, fletore, flokë,klasë, pulë;

llokomotívë, llamarinë, mollë, shall, miell, sjell, qiell, ballë, dalloj,shkallë.

Ushtrojmë të lexojmëUshtrojmë të lexojmë

Ushtrojmë të artikulojmëUshtrojmë të artikulojmë

DrejtshqiptimBashkëtingëllorja l në gjuhën shqipe shqiptohet ngjashëm me л-në

e gjuhës maqedonase kur gjendet para zanoreve и, е si në fjalët: лист,лимон, ливада, леб, лешник, лето, лектира etj.; ndërsa ll-ja ngjashëmme л-në para zanores a ose o: лав, ламба, локум. клас, блок, благо etj.

Njeriu vlen saNjeriu vlen sadi, e di sa mbandi, e di sa mban

mend! mend!

DiktimDiktim

- Unë jam nxënës.

- Ylberi dhe Ylli janë shokë.

- Dhoma ime është e madhe.

- Rrota është e rrumbullakët.

- Dhuratës i dhemb dhëmbi

- Thimi e preu thoin me thikë.

- Luli luan me lodra.

- Shkolla jonë është e madhe.

- Gjuha shqipe është e lehtë.

- Thika e kuzhinës është e mprehtë.

- Lulja i ujit lulet në ballkon.

- Ëngjëllusha i do ëmbëlsirat.

31

Fjalë me vlerë,Fjalë me vlerë,ku të gjeshku të gjesh

merr! merr!

Mëso sa je i ri,Mëso sa je i ri,se kur plakeshse kur plakesh

s'ke dobi! s'ke dobi!

KU ËSHTË ...?KU ËSHTË ...?

332

Ku është zogu? Zogu është nënë degë.

Ku është saksia? Saksia është mbimbi tavolinë.

Ku është Besniku?Besniku është nënnën ombrellë.

nënnën

mbimbi

nënë

Ku është peshku? Peshku është nënë ujë.

nënë

Pyetni dhe përgjigjuni për sendet që i keni në klasë.

UshtrohuUshtrohu

PREZANTIMPREZANTIM33

Unë jam Toni. Ne jemi shokë.

Ti je Orhani.Ju jeni nxënës.

Ai është Burhani.

Ajo është Tanja.Ato janë shoqe.

Ata janë Gorani e Fatmiri.

Numri njëjës Numri shumës

PËREMRATPËREMRATVETORËVETORË

UNËUNËTITIAIAI ((AJOAJO ))

NENEJUJUATAATA ((ATOATO ))

FORMAFORMA POHOREPOHOREEE FOLJESFOLJES JAMJAM

UNËUNË JAMJAMTITI JEJEAIAI ((AJOAJO )) ËSHTËËSHTË

NENE JEMIJEMIJUJU JENIJENIATAATA ((ATOATO )) JANËJANË

Ushtroni sipas dialogut 1 dhe dialogut 2.

Ushtroni sipas dialogut 3 dhe dialogut 4

334

Dialogu 1Dialogu 1

AA:: Mirëdita!BB:: Mirëdita!AA:: Unë jam Igori. Po ti?BB:: Unë jam Biljana.AA:: Ditën e mirë!BB:: Ditën e mirë!

Dialogu 2Dialogu 2

AA:: Mirëmëngjes!BB:: Mirëmëngjes! AA: : Unë quhem Cvetanka.

Po ti, si quhesh?BB:: Unë quhem Mirsad.AA:: Mirupafshim!BB:: Mirupafshim!

Dialogu 4

AA:: Tungjatjeta!BB:: Tungjatjeta!AA:: Si të quajnë?BB:: Më quajnë Zana.

Po ty, si të quajnë?AA:: Fisnik Demiri.BB:: Më vjen mirë!

Shihemi nesër!AA:: Tung!

Dialogu 3

AA:: Mirëmbrëma!BB:: Mirëmbrëma! AA:: Si e ke emrin? BB:: Mark.AA:: Po mbiemrin?BB:: Gjoni.AA:: Gëzohem që u njohëm!

Natën e mirë!BB:: Natën e mirë!

UshtrohuUshtrohu

T’I MËSOJMË DY FORMAT E EMRIT

.

35

kompjuter, një kompjuter - kompjuterikompjuteri

mace, një mace - macjamacja

pulë, një pulë - pulapula

shtëpi, një shtëpi - shtëpiashtëpia

Agron - AgroniAgroni

Shënim!Shënim!

Fjalëza njënjë përdoretvetëm para emravetë trajtës sëpashquar dhe asnjëherë para emrave të përveçëm.

UshtrohuUshtrohu

Përdorni në dy forma emrat esendeve që i keni në klasësipas shembujve të mësipërm.Përdorni edhe emra të tjerë qëtani më i keni mësuar nëgjuhën shqipe.

Këmbët zagar,veshët gomar, bishtin dash,vrapin languaç’është?

( - - - - - -)

GGJJËËEEGGJJËËZZËË

336

ÇFARË BËJNË?ÇFARË BËJNË?

Thoni çfarë bëjnë këta njerëz?

KUSH ËSHTË KUSH ËSHTË KYKY, , KJOKJO??

Pyetni dhe përgjigjuni në çifte. Pastaj ndërroni rolet.

NXËNËSINXËNËSI AA:: Kush është ky (kjo); ai (ajo)?NXËNËSINXËNËSI BB:: Ky (Kjo) është ...; ai, (ajo) është ...

37

Kush është ky?Kush është ky?

Kush është ai?Kush është ai?

Kush është kjo?Kush është kjo?

Kush është ajo?Kush është ajo?

ështëështë

ështëështë

ështëështë

ështëështëKjoKjo

KyKy

AiAi

AjoAjo

UshtrohuUshtrohu

AFËRAFËR

LARGLARG

KUSH JANË KUSH JANË KËTAKËTA, , KËTOKËTO??

Pyetni dhe përgjigjuni në çifte. Pastaj ndërroni rolet.

NXËNËSINXËNËSI AA:: Kush janë këta (këto); ata (ato)?NXËNËSINXËNËSI BB:: Këta (Këto) janë ...; ata, (ato) janë ...

338

UshtrohuUshtrohu

Kush janë këta?Kush janë këta?

Kush janë ata?Kush janë ata?

janëjanë

janëjanë

KëtaKëta

AtaAta

Kush janë këto?Kush janë këto?

Kush janë ato?Kush janë ato?

janëjanë

janëjanë

KëtoKëto

AtoAto

e, dhee, dhe

ÇFARË ËSHTË ÇFARË ËSHTË KYKY, , KJOKJO??

Pyetni dhe përgjigjuni në çifte. Pastaj ndërroni rolet.

NXËNËSINXËNËSI AA:: Çfarë është ky (kjo); ai, ajo?NXËNËSINXËNËSI BB:: Ky (Kjo) është ...; ai (ajo) është ...

39

UshtrohuUshtrohu

ështëështë

Çfarë është ky?Çfarë është ky?

ështëështëKyKy

Çfarë është ai?Çfarë është ai?

AiAi

Çfarë është kjo?Çfarë është kjo?

ështëështëKjoKjo

Çfarë është ajo?Çfarë është ajo?

ështëështëAjoAjo

ÇFARËÇFARË = = ÇÇ’’

ÇFARË JANË ÇFARË JANË KËTAKËTA, , KËTOKËTO??

Pyetni dhe përgjigjuni në çifte. Pastaj ndërroni rolet.

NXËNËSINXËNËSI AA:: Çfarë janë këta (këto); ata, ato?NXËNËSINXËNËSI BB:: Këta (Këto) janë ...; ata, (ato) janë

440

UshtrohuUshtrohu

Shënim!Shënim!Çfarë = Ç’Çfarë = Ç’

Çfarë është = Ç’ështëÇfarë është = Ç’ështëÇfarë janë = Ç’janëÇfarë janë = Ç’janë

Çfarë janë këta?Çfarë janë këta?

janëjanëKëtaKëta

Çfarë janë ata?Çfarë janë ata?

janëjanëAtaAta

Çfarë janë këto?Çfarë janë këto?

janëjanëKëtoKëto

Çfarë janë ato?Çfarë janë ato?

janëjanëAtoAto

KUSH Ç’ËSHTË?KUSH Ç’ËSHTË?

Parashtroni pyetje dhe përgjigjuni. P.sh.:

NXËNËSI A pyet: Kush është mësuese?NXËNËSI B përgjigjet: Vera është mësueseNXËNËSI A pyet: Ku punon ajo?NXËNËSI B përgjigjet: Ajo punon në shkollë.

41

Vera është mësuesemësuese. Ajo punon në një shkollë fillore.

Stojani është mekanikmekanik. Ai ndreq automjete.

Esma është floktarefloktare. Ajo punon në parukeri. Omeri është inxhinierinxhinier.

Ai punon në fabrikë.

Kristina është infermiereinfermiere. Ajo punon në spital.

Toni është nxënësnxënës. Ai merr vetëm pesa.

UshtrohuUshtrohu

KU PUNON?KU PUNON?ÇFARË BËN?ÇFARË BËN?

Kupa me kapak, kupa pa kapak.

KUSH MUND T’I THOTË DOT?!KUSH MUND T’I THOTË DOT?!

Gur, gur Gur, gur bëhet mur! bëhet mur!

Parashtroni pyetje dhe përgjigjuni. P.sh.:

NXËNËSI A pyet: Çfarë bën mësuesi?NXËNËSI B përgjigjet: Ai mëson nxënësit.

442

Ky është këngëtar.Ai këndon.

Ky është mësues.Mësuesi mëson nxënësit.

Ky është mjek.Ai mjekon pacientët.

Ky është punëtor.Ai punon në fabrikë.

Kjo është piktore.Piktorja vizaton bukur.

Ky është dentist.Ai mjekon dhëmbin e prishur.

Ky është fotograf.Ai fotografon.

UshtrohuUshtrohu

Ky është futbollist.Futbollisti luan futboll.

Mos i shikoMos i shikogunën, pogunën, po

shikoja punën! shikoja punën!

ÇFARË KAM UNË?ÇFARË KAM UNË?

Formoni fjali sipas modelit të mësipërm.

43

Unë kam një kompjuterKomjuteri im është i ri.

Ti ke një laps.Lapsi yt është i kuq.

Ai ka një orë.Ora e tij është e saktë.

Ajo ka një çantë. Çanta e saj është e bukur.

UshtrohuUshtrohu

GAZMOREGAZMORE

Pasi u kthye Beni nga shkolla, babai i tij e pyeti:- Beni çfarë mësove sot?- Sot mësova të shkruaj, - u përgjigj Beni.- Shumë mirë, po çfarë shkrove? - e pyeti babai.- Nuk di, ende nuk kam mësuar të lexoj.

444

njëjës

- Unë kamkam një laps.- Ti keke një çantë.- Ai kaka një gomë.- Ajo kaka një shtëpi.

shumës

- Ne kemikemi libra.- Ju kenikeni fletore.- Ata kanëkanë topa.- Ato kanëkanë lule.

njëjës

- Unë nuk kamnuk kam qen.- Ti nuk kenuk ke mace.- Ai nuk kanuk ka kompjuter.- Ajo nuk kanuk ka piano.

shumës

- Ne nuk keminuk kemi veturë.- Ju nuk keninuk keni garazh.- Ata nuk kanënuk kanë kopsht.- Ato nuk kanënuk kanë lodra.

forma pohore

forma mohore

Shënim!Shënim!Forma mohore e foljes formohet duke ia paravendosur asaj pjesëzën

nuknuk ose s’s’. P.sh.: Unë nuk kam biçikletë ose Unë s’s’kam biçikletë.

UshtrohuUshtrohu

45

Njeriu paNjeriu pashokë, si murishokë, si muri

pa tokë! pa tokë!

Mendje s'ka, por të mëson,Gojë s'ka, por me ty flet, Ti përditë me të jeton,Mik të ngushtë e ke për jetë.

GJËEGJËZË

SHKOLLA JONËSHKOLLA JONË

Numëroni sa nxënës shihni në fotografi. Thoni sa prej tyre janë djem e sa janë vajza.

1. Si quhet shkolla juaj?2. A është ajo e madhe apo e vogël?3. Si quhet drejtori i shkollës?4. Si quhet kujdestari i klasës?5. Si quhet mësuesi i gjuhës shqipe?6. A keni dentist në shkollë?

Detyrë

Pyetje

SHKOLLA

1. Si quhet ndërtesa ku mësojnë nxënësit?2. Sa kate ka shkolla në fjalë?3. Sa klasa ka shkolla në tekst?4. Sa dritare ka klasa?5. Nga cila anë është dera e nga cila dritarja?6. Çfarë ka në klasë?7. Çfarë ka në mur?8. Çfarë ka mbi banka?

446

- Ç’është kjo ndërtesë?- Kjo është shkollë. Ajo ka

katër kate dhe shumë klasa. Kjoështë një klasë. Klasa ka tetëdritare dhe një derë. Dritaret janëmajtas. Dera është djathtas.

Në klasë ka shumë bankadhe karrige, një tryezë e njëtabelë. Në mur ka disa fotografidhe një hartë. Mbi banka kaçanta, libra, fletore, stilolapsa,lapsa, goma, vizore etj.

Thimi thuri me thupra thanetë thata një thark për thiun,dhe therri thiun thinjosh methikë therrëse në thertore.

KUSH MUND T’I THOTË DOT?!KUSH MUND T’I THOTË DOT?!

Pyetje

NË MËSIMNË MËSIMMësuesi hyn në klasë dhe fillon mësimin. Ai shp-

jegon mësimin ngadalë dhe qartë. Nxënësit dëgjojnëme vëmendje. Pastaj mësuesi shkruan në tabelë meshkumës. Nxënësit shkruajnë në fletore me stilolapsose me laps. Në klasë ka qetësi. Nxënësit punojnë nëheshtje.

Mësuesi vazhdon shpjegimin dhe shkruan njëushtrim në tabelë. Nxënësit shikojnë tabelën. Atashkruajnë me kujdes, bukur, pastër dhe pa gabime.

DIKTIMDIKTIM

Në shkollë e kalon pjesën më të madhe të kohës. Në të mëson shumëgjëra, gjen shokë, luan, këndon, vizaton. Prandaj thuhet: shkolla ështështëpia jote e dytë. Ruaji sendet e klasës. Ato janë tuat. Mos shkarravitnëpër faqet e librave! Mos këput fletë nga fletorja. Kur do të gabosh diçkagjatë të të shkruarit, me laps nënvizoje lehtë gabimin!

47

( __ __ __ __ __ )

Rrumbullak, strumbullak, kur e prek të bën me gjak.

GJËEGJËZË

ÇANTA E ÇUPËSÇANTA E ÇUPËS

Në çantën e çupësplot libra, fletore.Çdo gjë mirë e pastër,Si në barnatore.

Librat me një anë,ngjyrat në anën tjetër.Çanta duket e re,edhe pse e vjetër.

Çupa çel dollapin,e lë aty çantën.Nuk e hudh kudo,as ditën, as natën.

DHELPRA PARA GJYQITDHELPRA PARA GJYQIT

Dhelpra kishte vjedhë pula prej njëkoteci. E paditën dhelprën dhe ajo u gjend

para gjyqit. - Jam e pafajshme, - u mbrojt dhelpra.

Në kohën kur është bërë vjedhja, unë ndodhesha në njëkotec tjetër. Prandaj, s’di gjë për vjedhjen që ma ngarkoni.

- Po a ke dëshmitar? - e pyeti gjykatësi.- Dëshmitarin e hëngra, - u përgjegj dhelpra.

48

Nuk sheh syriNuk sheh syripo shehpo shehmendja! mendja!

FAMILJA E ARTËSFAMILJA E ARTËS49

Tungjatjeta! Unë quhem Arta.Jam nxënëse e klasës së gjashtë.Banoj në Shkup bashkë me famil-jen time. Tani do t’jua prezantojanëtarët e familjes sime:

Ky është Agroni.Ai është babaiim. Është 45 vjeç.Me profesionështë mjek.Punon në spitaline qytetit.

Kjo është nëna ime.Quhet Merita. Ajoështë mësuese.Është 42 vjeçe.Punon në shkollë.Shkolla është nëlagjen tonë .

Ky është vëllai im. E quajnëArben. Shkurt e thërrasim Beni.Ka 16 vjet. Ai ndjek vitin e parëtë shkollës së mesme. Ështënxënës i shkëlqyeshëm. Merretme sport. Luan basketboll.

Kjo është Diana,motra ime. Ajo ështënxënëse e klasës sëdytë. Ka 8 vjet. Ajo ido shumë çokollatat.

Prezantoje familjen tënde.

Pyetje për tekstin50

Pyetje

1. Kush e prezanton familjen e vet?2. Çfarë është ajo?3. Në cilën klasë është?4. Ku banon?5. Sa anëtarëshe është familja e Artës?6. Si quhet babai i saj?7. Sa vjeç është ai?8. Ç’është me profesion?9. Ku punon Agroni?10 Si e ka emrin nëna e Artës?

11. Çfarë punon ajo?12. Sa vjeçe është?13. Si quhet vëllai i Artës?14. Sa vjeç është?15. Ku mëson ai?16. Çfarë luan?17. A ka motër Arta?18. Sa vjeçe është?19. Si quhet?20. A i do çokollatat ajo?

1. Fjalë pak e punë shumë!1. Fjalë pak e punë shumë!

2. Njeriu i pamësuar, si druri i papunuar!2. Njeriu i pamësuar, si druri i papunuar!

3. Ec ngadalë, të arrish më parë!3. Ec ngadalë, të arrish më parë!

4. Mos dëgjo ç'thotë ai për vete, por dëgjo ç'thonë bota për të! 4. Mos dëgjo ç'thotë ai për vete, por dëgjo ç'thonë bota për të!

5. I përtuari, i mjeruari!5. I përtuari, i mjeruari!

6. Më mirë të dish se të kesh!6. Më mirë të dish se të kesh!

7. Shtëpia pa libër, si dhoma pa dritare!7. Shtëpia pa libër, si dhoma pa dritare!

8. Fjala e ëmbël hap derën e hekurt!8. Fjala e ëmbël hap derën e hekurt!

FJALË TË URTAFJALË TË URTA

551

VITI I RI

- Në adresën e mëposhtme të internetit gjejeni këngën e Vitit të Ri.http://www.youtube.com/watch?v=5C4NE6Rjcdo&NR=1

- Dëgjojeni dhe këndojeni.

Ja na erdhi Viti i Ri, sa jam i gëzuar, porsi unë dhe çdo fëmi, pret për ta festuar. (2x)

Bora zbardhi tej për tej, fusha edhe male, Viti i Ri do të na gjej, me këngë e me valle.

E stolisa bredhin tim, me lodra me yje, era jashtë me tërbim, le të fryjë ndër pyje. (2x)

Plot dhurata përsëri do të sjell për mua, babagjyshi i Vitit të Ri, oh, sa fort të dua.

Detyrë

552 DITËLINDJA E DIANËSDITËLINDJA E DIANËS

Bisedë për tekstin: Po ju?

1. Kush e feston ditëlindjen? 1. A e festoni ditëlindjen?2. Sa vjet mbush Diana? 2. Kur e keni ditëlindjen?3. Kë e ka ftuar ajo? 3. Çfarë përgatitni për ditëlindje?4. Ç’kanë përgatitur? 4. Kë e ftoni?5. Si ia urojnë ditëlindjen?6. Çfarë bëjnë ata?

Sot Diana ka ditëlindjen. Përkëtë ditë ajo ka ftuar shumë shokë eshoqe. Bashkë me ta do të vijë edhemësuesja.

Nëna ka shtruar tryezën melloj-lloj gjërash të mira. Çdo gjëështë gati. Diana ka veshur një fus-tan të bukur.

Në mbrëmje fillojnë të vijnë tëftuarit. Ata i sollën Dianës lule dhedhurata të ndryshme. Të gjithë, tëgëzuar, ulen në karrige rreth tryezës.Njëri pas tjetrit i urojnë ditëlindjen

Dianës. Mësuesja uron e para: “Efestofsh ditëlindjen për shumë vjet!”Drita i thotë: “Urime ditëlindjen!”Bardhi e Kujtimi i thonë: “U bëfshnjëqind vjeçe!”

Diana i falënderon për urimetdhe për dhuratat. Ata qeshin dhebëjnë shaka. Dhoma buçet ngamuzika. Disa vallëzojnë e disa kën-dojnë. Kaluan një mbrëmje të kënd-shme. Diana e feston çdo vitditëlindjen.

53

Bashkëbisedim

ARTANI: Tungjatjeta!BESNIKU: Tungjatjeta!ARTANI: Si je?BESNIKU: Mirë faleminderit. Po ti, si je?ARTANI: Mirë.BESNIKU: Ku po shkon?ARTANI: Në shkollë.BESNIKU: Mirë, atëherë shkojmë bashkë.

Bisedë në telefon

VALONI: Alo, Drita!DRITA: Urdhëro, Valon! Ç’kemi?VALONI: Sonte shfaqet një pjesë teatrale. A do të vish?DRITA: Po, do të vij. Faleminderit për ftesën. VALONI: Shfaqja fillon në orën 7. DRITA: Takohemi para teatrit. Mirupafshim!

1. Simuloni një takim me një shok ose shoqe.2. Simuloni një bisedë në telefon.

Detyrë

554

PASTËRTIA RUAN SHËNDETINPASTËRTIA RUAN SHËNDETIN

Përgjigjuni pyetjeve.

1. Çfarë janë ndërmjet tyre Toni dhe Biljana?

2. A i lani duart para e pas ngrënies?3. A i lan nëna shpesh?4. Kur i lajnë duart ata?5. A janë ata të shëndetshëm?

Picimuli i vogël

Picimuli i vogëls’është as sa një gogël.Por për pastërtika shumë dashuri.Sapun e peshqiri ka për dëshirë;po sa drita ndan,çohet fytyrën lan.Rrobat s’i mban zhyeras këmishën përlyer.Këpucët i lustron, mandej në shkollë shkon.

Toni dhe Biljana janë motër e vëlla. Ata çdo ditë lajnë fytyrën dhe dhëmbët. Nëna i lan shpesh dhe ua vesh rrobat e pastra. Rregullisht lajnë duart me sapun, para dhe pas ngrënies. Prandaj, ata janë të shëndetshëm.

Po ju?

1. A i lani fytyrën dhe dhëmbët?2. Çfarë bëjnë ata çdo ditë?3. Pse duhet t’i lani?

Mendje e shënMendje e shën--doshë në trupdoshë në truptë shëndoshë! të shëndoshë!

PASTËRTIA ËSHTË GJYSMË SHËNDETI

VENDBANIMI IMVENDBANIMI IM

Vesna banon në një banesë. Banesa e sajnuk është shumë e madhe, por nuk ështëedhe shumë e vogël. Ajo gjendet në katinpërdhesë. Ndërtesa është e re dhe kashtatë kate.

Gorani banon në një shtëpi nëfshat. Shtëpia e tij ka dy kate dheshumë dhoma. Para shtëpisë ka njëkopsht të vogël, por plot me lule dheme pemë të ndryshme. Ai ka edhedisa kafshë shtëpiake.

E saktë apo gabim

1. Vesna banon në një shtëpi.2. Ajo banon në një banesë. 6. Shtëpia e Goranit ka tri kate.3. Banesa është në katin e shtatë. 7. Ajo ka shumë dhoma.4. Gorani banon në qytet. 8. Shtëpia e Goranit nuk ka kopsht.5. Ai banon në një shtëpi private. 9. Ai ruan disa kafshë shtëpiake.

555

556

BANESA E DRITËSBANESA E DRITËS

Dritën e vizitoi për herë tëparë shoqja e saj Biljana. Drita ia tregon banesën e

saj.

Kjo është dhoma endejës apo salloni i ditës. Aiështë i madh. Këtu gjendetnjë kolltuk, një divan, televi-zor, tavolinë, disa saksi melule dhe një piano.

Kjo është dhoma ime e gjumit. Këtu ështëdollapi për rroba dhe një krevat. Këtu kam edhekompjuterin tim.

Kjo është banja. Ajoështë e madhe, e bukur dhe epastër.

Kjo është kuzhina. Këtunëna përgatit ushqimin. Kur kamkohë edhe unë i ndihmoj asaj nëpunët e shtëpisë.

DetyrëDetyrëTregoni si duket brendia e shtëpisë suaj.

SHTËPIA - ËNDRRA IME

Shtëpia ime, ëndërr dimrisi përrallë e gjatë,si diell vere,si këngë bilbili,si lule prilli.

Nënë, baba, motër e vëlla,mblidhemi të gjithë,si zogjtë në fole,jemi në shtëpi ku ka hare.

Pesë sëpata plaka presinpesë plepa pleq. Plepi më plakka palcë më pak.

KUSH MUND T’I THOTË DOT?!KUSH MUND T’I THOTË DOT?!

57

558

PSE QESHI SHITËSJA?

Lulin e vogël e dërgoi e ëma të blejë qumësht. Ai i tha shitëses:- Ju lutem, më peshoni një kilogram qumësht! Shitësja buzëqeshi dhe u përgjigj:Qumështi nuk peshohet, por matet.Luli u mendua pak dhe iu drejtua përsëri:- Atëherë më matni një metër qumësht!Shitësja qeshi përsëri. Pse qeshi ajo?

Çfarë hani në mëngjes?Çfarë hani në mëngjes?

hahaha bukë meha bukë me

pipi

fruta

byrek

vezë

sanduiç

kafe

qumësht

jogurt

çaj

lëng frutash

djathë

gjalpë

kaçkavall

mjaltë

sallam

me mish

me djathë

me spinaq

të fërguara

të ziera

Mos bëj Mos bëj petulla me ujë! petulla me ujë!

59

DYQANI I NASRADINITDYQANI I NASRADINIT

Për disa kohë Nasradini hapi një dyqan për ngjyrosje. Një ditë një njeri

çoi një pallto për ngjyrosje.

- Nasradin, ngjyrose këtë! - i tha njeriu.

- Urdhëroni, i tha Nasradini, - po në ç'ngjyrë?

- Në atë ngjyrë që nuk ka në botë.

- Ç'është kjo ngjyrë që nuk ka në botë?

- Po ja, të mos jetë as e bardhë, as e kuqe, as e zezë, as e gjelbër, as e

verdhë, as e kaltër, as gri...

Nasradini e kuptoi që po tallej dhe i tha:

- Shumë mirë, do ta zbukuroj, ashtu siç thua ti.

- Kur të vij ta marr? - pyeti porositësi, duke menduar se shakaja i doli

me sukses.

- Eja atë ditë që të mos jetë as e hënë, as e martë, as e mërkurë, as e

enjte, as e premte, as e shtunë e as e diel! - ia ktheu Nasradini.

Përkthejeni këtë tregim.

Detyrë

660

PËRSHËNDETJET

Njerëzit që kanë mirësjellje, as-njëherë nuk harrojnë të përshën-detin.

Me përshëndetje shprehimdashuri, miqësi, kujdes, përzemërsi,afri.

Shqiptarët kanë përshëndetjeshumë të bukura dhe shumëkuptimplote. P.sh. kur takohen menjëri-tjetrin i shtrëngojnë duart dhethonë:

- Tungjatjeta!, Mirëmëngjes!,Mirëdita!, Mirëmbrëma!Ndërsa kur ndahen shprehen:

- Mirupafshim! Mirutakof-shim!, Ditën e mirë!, Natën e mirë!

Kurse në telefon themi: - Mirudëgjof-shim!

Por, fjalori i përshëndetjeveështë i pafund. Kur e ndihmon dikëpër të bërë ose për të kryer një punë,ai të falënderon me fjalët:

- Faleminderit! - ndërsamirëbërësi të përgjigjet:

- Qofsh me nder!Shpesh i dëgjojmë edhe përshëndet-jet:

- Mirë se ju gjej! Mirë se vjen!Mirë se vini! Paçi këmbën e mbarë!etj.

PUNA E URIA

- Gjella sot është e keqe, pa pikë shije! Nuk dua të ha - i tha Shega e

vogël nënës së vet. Dhe e la lugën mbi tryezë.

- Si të duash, mos e ha! - i tha e ëma. Tjetër s'ka. Pastaj e ëma hëngri

drekë vetëm.

Pasdreke shkuan të dyja në kopsht për të nxjerrë patate. Punuan deri

vonë në mbrëmje.

Për darkë e ëma vuri prapë në tavolinë të njëjtën gjellë.

- Ah! Sa gjellë e mirë qenka kjo! Shumë më e mirë se e drekës - tha

Shega dhe hëngri me shije.

E ëma vuri buzën në gaz e i tha:

- Shegë, kjo që hëngre tani është po ajo gjellë që nuk e pëlqeve në

drekë. Tani të duket shumë e mirë, se ke punuar gjithë pasditen.

661

662

KUSH JAM

Si miu jamMi nuk jam.Këmbë e flatraT’shpejta kam.

Nëpër shpellaE gërmadhaUnë jetoj -Fle e ëndërroj.

Ndonjë fëmi'Mund t'më urrej',Frikësohet kapelënMos ia rrëmbej.

Çun, dije mirëSe kush jam?Madje emrinSi e kam?. . .

Rifat Kukaj

Ç’të mbjellësh,Ç’të mbjellësh,do të korrësh! do të korrësh!

( __ __ __ __ __ __ __ __ )

VALLE RRETH BOTËS

Sikur të gjitha vajzat e botës t'i jepnin dorën njëra-tjetrës, mund të

bënin valle rreth Tokës.

Sikur të gjithë djemtë e botës të ishin detarë, me anijet e tyre mund

të bënin një urë madhështore përmbi valët e detit.

Sikur të gjithë njerëzit t'i shtrijnë dorën njëri-tjetrit nuk do të kishte

as luftë dhe as uri.

BISEDIM

� Shkruesi i kësaj copëze leximi dëshiron që të gjithë popujt ebotës të jetojnë në paqe, si vëllezër.

� Si do të ishte ajo jetë sikur të gjithë njerëzit e botës t'i jepnin

dorën njëri-tjetrit dhe të jetonin në dashuri, paqe dhe si vëllezër?

� Sigurisht kjo gjë të pëlqen edhe ty. Pse?

63

664

NJË SHËTITJE NË MAL

Një dhe një së bashku me

shokët e u nisën për në

Ata kaluan përmes një

Pa pritur filloi të bjerë Fëmijët

u futën në një Kur në qiell doli

ata duke kënduar u kthyen në

të dendur. Më në fund u ngjitën në

Lexoje këtë pjesë. Figurat zëvendësoji me fjalë.

Detyrë

KUR LAHET ZOKI POKIKUR LAHET ZOKI POKI

Kur lahet Zoki Poki egjithë ndërtesa çohet nëkëmbë!

Çohet, po! Ç’menduatju?

Kur lahet Zoki Poki,korridoret buçasin:

- Fërrr, plas, fërrr,plas! - sikur balena kur për-plaset nëpër valët e oqeanit!

Bërtet fuqishëm: -Nuk duaaaa, nuk duaaaa! -të duket sikur e detyrojnë të hidhet nga dritarja!

Eh, ç’mrekulli!Imagjinojeni atë në mes të vaskës, plot me shkumë sapuni ... duke

nxjerrë klithje të çuditshme...Ju po talleni, e ai është në hall të madh!...Kur lahet Zoki Poki, lahet gjithçka edhe rreth e përqark tij! Lahet edhe

muri i bardhë skaj vaskës. Edhe dyshemeja, edhe arithi prej kashte, edhesfungjeri, edhe sapuni, por edhe gjyshja. Gjithçka laget si prej shiut tëvjeshtës!

Keni fat që ju asnjëherë nuk keni qëlluar aty. Ai pikërisht tani polahet. Po të qëllonit aty, as edhe ju nuk do të shpëtonit pa u bërë qull.

Parashtroni pyetje dhe përgjigjuni për tekstin e mësipërm.

65

Detyrë

Njëra dorë lanNjëra dorë lantjetrën, të dyjatjetrën, të dyjalajnë fytyrën! lajnë fytyrën!

666Shikoni fotografitë dhe thurni një tregim me titull: Shikoni fotografitë dhe thurni një tregim me titull: “Si përgatitet Toni kur shkon në shkollë”. “Si përgatitet Toni kur shkon në shkollë”. Tregoni si përgatiteni ju kur shkoni në shkollë?Tregoni si përgatiteni ju kur shkoni në shkollë?

67

- Çfarë dëshironi të bëheni kur të rriteni?

- Pse të pëlqen ai profesion?

Pyetje

Ç’do të bëhem?Ç’do të bëhem?

Në u bëfsha traktorist,murator, elektriçist,gjeolog, a infermier,kudo do të punoj me nder.Po të bëhem aviator,marinar a minator,do të punoj unë me gëzim,për lavdinë e vendit tim.Ç’do të bëhem nuk e di,pse ende jam fëmijë;por sot duhet të mësoj, që të di si të punoj.

I pasur bëhesh me I pasur bëhesh me dituri jo me pasuri; idituri jo me pasuri; imençur bëhesh memençur bëhesh memend jo me moshë! mend jo me moshë!

LUANI DHE MIULUANI DHE MIU

Një luani duke ndenjur nën hije, papritmas i erdhi një mi afër. Ai sh-

pejt e zuri me shputën e tij të madhe dhe s'deshi ta lëshojë. Miu i shkretë iu

lut që t'ia falte jetën, duke i premtuar se edhe ai do t'i gjendet në rrezik.

Luani zuri të tallet me miun e vogël, duke i thënë se çfarë mund të bënte ai

për të. Më në fund, e lëshoi.

Pas një kohe, luani i madh ra në rrjetë dhe nuk mund të dilte. Atëherë

erdhi miu dhe me dhëmbët e mprehtë ia shqeu rrjetën dhe luani shpëtoi.

� Përkthejeni këtë fabul.� Çka na mëson kjo?

668

Detyrë

Miku i mirë, Miku i mirë, njihet në kohënjihet në kohë

të vështirë! të vështirë!

STINA MË E MIRËSTINA MË E MIRË

Dëbora binte flokë-flokë. Jashtë bënteshumë ftohtë. Gomari doli te dera e ahurit. Gjithëvendi dukej i bardhë.

- Dimri është stina më e keqe, - tha gomari.- Bar të njomë s'ka gjëkundi, vetëm dëborë dheakull. Në pranverë do të kënaqem. Pranvera ështëstina më e bukur e vitit.

Moti u ngroh, dëbora shkriu. Livad-het, bjeshkët dhe kopshtet u mbushënme bar dhe lule. Të gjithë punonin nëpërara e kopshte. Gomarin e ngarkonin methasë dhe kosha, prej mëngjesit deri nëmbrëmje.

- As pranvera nuk është stinëe mirë, - tha gomari me vete.

- U lodha duke bartur zarza-vate. Në verë do të kënaqem me banjadielli. Vera është stina më e mirë e vitit.

69

E shes thesin, s'e shes thesin!

KUSH MUND T’I THOTË DOT?!KUSH MUND T’I THOTË DOT?!

Erdhi vera, filloi vapa. Puna u shtuaedhe më shumë. Ditët qenë të gjata, netët tëshkurtra dhe gomari nuk ngopej as megjumë.

- Nuk më pëlqen as vera, se ngavapa më djersitet kurrizi, - tha gomari.

- Vjeshta është stina më e mirë evitit.

Vjeshta erdhi. U poqën dardhat,kajsitë, mollët, fiqtë dhe arrat. Gomarine ngarkonin me arka, shporta e koshapër në tregun e qytetit.

- Ah, sa të vijë dimri, - tha gomarime vete.

- Në dimër nuk pata shumëpunë. Bartja vetëm dru zjarri dhe bar tëthatë për dhentë. Kur të vijë dimri, do tëngopem me gjumë. Do të luaj me topabore. Dimri është stina më e bukur evitit.

770

Çdo mësim eÇdo mësim eke fitim, çdoke fitim, çdopësim ështëpësim është

mësim! mësim!

71VJELJAVJELJA EE DUHANITDUHANITNatë. Natë e nxehtë gushti.

Qielli i kthjellët mbushur plot yje.Qetësi. Errësirë e tejdukshme.Poshtë në rripinat shtyhen shurd-hueshëm ujërat e lodhura të Var-darit. Ajri është i dendur, i errësuarme aromën e freskët të mëngjesit.Kjo është koha më e ëmbël përgjumë, pushimi më i ëmbël përpunëtorët e lodhur.

Këndesat kanë hetuar së largunga lindja agimin dhe e përshë-ndesin me këngë. Po, duhet zgjuar.Duhet ndërprerë gjumin: duhanimund të vilet vetëm para se të lindë

dielli. Posa të dalin rrezet e para tëdiellit, ai thahet, bëhet i regjur.

Zgjohuni vjelës e vjelëse të lod-hura të duhanit. . . Hapa të mbytur.Thirrje të zymta. Pëshpëritje. - Lenko! - Nasko! - Mara!

Zgjohen vjelëset e lodhura.Kush e di, mbrëmë kanë fjetur vonëe tani një orë pas mesnate duhet tëzgjohen. Lagin me pak ujë sytë epërgjumur. Sytë mbyllen përsëri. Tëflesh! Por jo: duhet përpara në punë!

***Koço Racin

DetyrëGjejeni këtë fragment në maqedonisht dhe krahasoje me këtë tekst.

ARRAARRA

Një ditë Nasradini kishte vajtur në kopsht. Ishte shtrirë nën arrë dhepo mendonte duke thënë:

- Perëndia s'i ka bërë mirë frutat. Kjo arrë ka një trup shumë të madhdhe bën kokrra fare të vogla. Kungujt që kanë një rrënjë fort të vogël, bëjnëpemët e tyre shumë të mëdha. Sigurisht ka gabuar Perëndia.

- Kur po thoshte këto fjalë, fryn një erë dhe një kokërr arre i bie nëkokë dhe mjaft i dhembi. Pastaj i erdhën mendtë Nasradinit dhe thotë:

- Perëndia ka ditur shumë mirë. Po të ishte kungull ajo arrë që më ranë kokë, do t'ma kishte thyer kokën fare. Lavdi Zotit për mendjen e madheqë ka.

772

73

774

775

FFJJAALLOORRTTHH

FJALORTHFJALORTHSHQIP - MAQEDONISHT

shkurtimet - kratenki

f. - emër i gjinisë femërore - imenka od `enski rodlidh. - lidhëz - svrznikm. - emër i gjinisë mashkullore - imenka od ma{ki rodmb. - mbiemër - pridavkandajf. - ndajfolje - prilognum. - numër - brojparafj. - parafjalë - predlogpasth. - pasthirrmë - izvikpavet. - folje pavetore - bezli~en glagolpërem. - përemër - zamenkapj. - pjesëz - ~esticapr. - përemër pronor - prisvojna zamenkavetv. - folje e diatezës vetvetore - povratna forma na glagolot

AA- dali

- bukvar

- stud

- zaostruva

- adresa

- Jadransko More

- obo`avawe

- obo`ava

- obo`avatel

- avion

- aerodrom

- rok

- blisku

- blizok, a

- pribli`uva

- sposoben, a

- mugra

- buka

- zabava

- {tala

- toj, onoj

- vozduh

- pavlaka

- taa

- provetruva

- uçte, seu{te

- strelka

- nezgoda

- akter, -ka

- mraz

- sladoled

- alarm

- album

- azbuka

- nesvest

- ambulanta

- Amerikanec

- maj~in

- doma}inka

- nepismen

- natamu

- strana

- ~len, -ka

- Angli~anec

- angliski

- brod

a pj.abetar/e, -ja f.acar, -i m.acar/oj, -ova, -uaradres/ë, -a f.Adriatik, -u m.adhurim, -i m.adhur/oj, -ova, -uaradhurues, -i m.aeroplan, -i m.aeroport, -i m.afat, -i m.afër ndajf.afërt (i,e) mb.afr/oj, -ova, -uar aftë (i,e) mb.agim, -i m.ah, -u m.aheng, -u m.ahur, -i m.ai, përem.aj/ër, -ri m.ajk/ë, -a f.

ajo përem.ajros, -a, -urakoma ndajf.akrep, -i m.aksident, -i m.aktor, -i m. -e f.akull, -i m.akullor/e, -ja f.alarm, -i m.album, -i m.alfabet, -i m.alivanosj/e, -a f.ambulanc/ë, -a f.amerikan, -i m.amtar, -e mb.amvisë, -a f.analfabet mb.andej ndajf.an/ë, -a f.anëtar, -i m. -e f.anglez, -i m.anglisht ndajf.anij/e, -a f.

776

FFJJAALLOORRTTHH- se `ali

- ili

- tolku

- zlato

- idnina

- iden, idna

- iden, a, o

- idnina

- dojden, -a

- niva

- zabava

- zabaven

- srebro

- glina

- me~ok

- arheolog

- kasa

- blagajnik

- naplatuva

- arhiva

- oru`je

- neprijatel

- aroma

- obrazovanie

- nastavnik

- pri~ina

- opravduvawe

- umetnost

- zlat/en, na

- ve{ta~ki

- produkt, statija

- zanaet~istvo

- me~ka

- orev

- pristignuva

- ni, nitu

- ni{to

- uni{tuva

- pomo{

- nikade

- nikoj

- sreden rod

- nieden

- nikoga{

- nimalku

- lift

- ostar, ostra

- zaostruva

- taka

- tie (m.r)

- tatkovina

- tatko, otec

- toga{

- tamu

- tie (`.r)

- tamu

- avtobus

- parea

ankohem vetv.apo lidh.aq ndajf.ar, -i m.ardhm/e, -ja (e) mb.ardhsh/ëm -me (i,e) mb.ardh/ëm -me (i,e) mb.ardhmëri, -a f.ardhur (i,e) mb.arë, -a f.argëtim, -i m.argëtues, -e mb.argjend, -i m.argjil/ë, -a f.ari, -u m.arkeolog, -u m.arkë, -a f.arkëtar, -i m. -e f.arkët/oj, -ova, -uararkiv, -i m.armë, -a f.armik, -u m.aromë, -a f.arsim, -i m.arsimtar, -i m.arsye, -ja f.arsyetim, -i m.art, -i m.artë (i,e) mb.artificial, -e mb.

artikull, -i m.artizanat, -i m.arushë, -a f.arrë, -a f.arri/j, -ta, -turas lidh.asgjë përem.asgjës/oj, -ova, -uarasistenc/ë, -a f.askund ndajf.askush pr.asnjanës, -e mb.asnjë përem.asnjëherë ndajf.aspak ndajf.ashensor, -i m.ashpër (i,e) mb.ashpërs/oj, -ova, -uarashtu ndajf.ata përem.atdhe, -u m.at/ë, -i m.atëherë ndajf.atje ndajf.ato përem.aty ndajf.autobus, -i m.avull, -i m.

BB- tatko

- tate

- baga`

- dobitok

- badem

- baklava

- kit

- balon

- kal

- soo~uvawe

- ~elo

- balkon

- {tand

- banalen

- banana

- stan

- banka, klupa

- `ivee

- `itel

- naselen, -a, -o

- bawa

- treva

- ednakvo

- ramnopravnost

- izedna~uva

- {ega, vic

- bel, -a, -o

- ov~arka

baba, -i m.babi, m.bagazh, -i m.bagëti, -a f.bajam/e, -ja f.bakllava, -ja f.balen/ë, -a f.balon/ë, -a f.balt/ë, -a f.ballafaqim, -i m.ball/ë, -i m.ballkon, -i m.banak, -u m.banal, -e mb.

banan/e, -ia f.banes/ë, -a f.bank/ë, -a f.ban/oj, -ova, -uarbanor, -i m. -e f.banuar (i, e) mb.banj/ë, -a f.bar, -i, m.baras ndajf.barazi, -a f.baraz/oj, -ova, -uarbarcelet/ë, -a f.bardhë (i, e) mb.baresh/ë, -a f.

- ov~ar

- stomak

- kaj~e

- apteka

- nosi

- tovar

- ko{arka

- oblo`uvawe

- basma

- zaedno

- dijalog

- sovremen

- soprug

- edinstvo

- spojuva

- }ebe

- osnova

- iznenaduva

- besa, vetuvawe

- veren, verna

- veruva

- pravi, ~ini

- vika

- lakt

- velosiped

- pa|a, udira

- biftek

- }erka

- bilet

- biqka

- bliznak

- sin

- razgovor

- razgovara

- biskvit

- yver

- opa{ka

- pivo

- gra{ok

- planina

- sto~ar

- kupuva

- kupuva~

- kupuvawe

- p~ela

- mele

- bluza

- podrum

- boja, farba

- bokser

- sneg

- dolg

- prazno

- oska

- svet

- svetski

- izdava

- izdava~

- elka

- breg

- krajbre`je

- vnatre

- gri`a

- grad

- `elka

- `aba

- pojas

- rog

- rebro

- testo

- ~etka

- bivol

- grmi

- zemjodelec

- zemjodelstvo

- preno}i{te

- leb

- pekar

- ubav, -a

- ubavina

- ubavec

- mle~ni proiz.

- izvor

- ma`

- ku~ka

- mek, -a

- usna

- nasmevka

- burek

bari, -u m.bark, -u m.bark/ë, -a f.barnator/e, -ja f.bart, -a, -urbarr/ë, -a f.basketboll, -i m.bast, -i m.basm/ë, -a f.bashkë ndajf.bashkëbisedim, -i m.bashkëkohor, -e mb.bashkëshort, -i m.bashkim, -i m.bashk/oj, -ova -uarbatanij/e, -a f.baz/ë, -a f.befas/oj, -ova, -uarbes/ë, -a f.besnik, -e mb.bes/oj, -ova, -uarbë/j, -ra, -rëbërt/as, -ita, -iturbërryl, -i m.biçiklet/ë, -a f.bie, - rashë, - rënëbiftek, -u m.bij/ë, -a f.bilet/ë, -a f.bim/ë, -a f.binjak, -e mb.bir, -i m.bised/ë, -a f.bised/oj, -ova, -uarbiskot/ë, -a f.bish/ë, -a f.bisht, -i m.birr/ë, -a f.bizel/e, -ja f.bjeshk/ë, -a f.blegtor, -i m.ble/j, -va, -rëblerës, -i m.blerj/e, -a f.blet/ë, -a f.

bluaj, blova, bluarbluz/ë, -a f.bodrum, -i m.boj/ë, -a f.boksier, -i m.bor/ë, -a f.borxh, -i m.bosh ndajf.bosht, -i m.bot/ë, -a f.botëror, -e mb.bot/oj, -ova, -uarbotues, -i m.bredh, -i m.breg, -u m.bregdet, -i, m.brenda ndajf.breng/ë, -a f.bresh/ër, -ri m.breshk/ë, -a f.bretkos/ë, -a f.brez, -i m.bri, -ri m.brinj/ë, -a f.brum/ë, -i m.brush/ë, -a f.buall, -i m.bubullin pavet. bujk, -u m.bujqësi, -a f.bujtin/ë, -a f.buk/ë, -a f.bukëpjekës, -i m.bukur (i, e) mb.bukuri, -a f.bukurosh, -i m. -e f.bulmet, -i m.burim, -i m.burr/ë, -i m.busht/ër, -ra f.butë (i,e) mb.buz/ë, -a f.buzëqeshj/e, -a f.byrek, -u m.

77

FFJJAALLOORRTTHH

778

FFJJAALLOORRTTHH

CC- nekolku

- cel

- odreduva

- odreden, -a

- spomenuva

- plitok

- povreda

- uverenie

- voda~

- crcorewe

- cigara

- koja

- osobina

- kvaliteten

- ocenuva

- koj

- jarec

- par~e

- raspar~uva

- raspar~en

- trupec

ca përem.cak, -u m.cakt/oj, -ova, -uarcaktuar (i,e) mb.cek, -a, -urcekët (i, e) mb.cenim, -i m.certifikat/ë, -a f.ciceron, -i m.cicërim/ë, -a, f.cigar/e, -ja f.

cila përem.cilësi, -a f.cilësor, -e mb.cilës/oj, -ova, -uarcili përem.cjap, -i m.cop/ë, -a, f.copët/oj, -ova, -uarcopëtuar (i, e) mb.cung, -u m.

ÇÇ- {to

- ~ador

- ~aj

- cepi

- {akal

- kuca

- guma za xvakawe

- ~anta

- ~ar{af

- procep

- ~ekrek

- moment

- krov

- sekoj, -a, -e, -i

- ~ekan

- otvara

- klu~

- otvoren

- gnezdo

- ~etvrt

- ~e{ma

- pra{awe, problem

-{to

- par

- ~izma

- osloboduvawe

- osloboduva

- odmoren

- lud

- cena

- ceni

- po~ituvan, -a

- odnesuva

- ~okolada

- ~orapa

- nered, nemir

- se ~udi

- sin, mom~e

- }erka, devoj~e

ç' përem. çad/ër, -a f.çaj, -i m.ça/j, -va, -rëçakall, -i m.çal/oj, -ova, -uarçamçakëz, -i, m.çant/ë, -a f.çarçaf, -i m.çarj/e, -ja f.çark, -u m.çast, -i m.çati, -a f.çdo përem.çekan, -i m.çel, -a, -urçelës, -i m.çelur (i, e) mb.çerdh/e, -ja f.çerek, -u m.

çezm/ë, -a f.çësht/je, -ja f.çfarë përem.çift, -i m.çizm/e, -ja, f.çlirim, -i m.çlir/oj, -ova, -uarçlodhur (i, e) mb.çmendur (i, e) mb.çmim, -i m.çmo/j, -va, -uarçmuar (i, e) mb.ço/j, -va, çuarçokollat/ë, -a f.çorap, -i m.çrregullim, -i m.çuditem, vetv.çun, -i m.çup/ë, -a f.

DD- ma~or

- lovor

- vujna

- vujko

- daktilograf

- izleguva

- leka-poleka

- izlez

- lastovica

- bran (morski)

- razlikuva

- razlika

- vena

- Danec

- danski

- kru{ka

- kle{ti

- ve~era

- svadba

-oven

- qubovnik

- qubov

- sakan (dragi)

- data

- datum na ra|awe

- namena

- kone~no

- granka

- pijan

- izjava

- izjavuvam

- ovca

- bik

- gustina

- gust,-a

- zabar

- prodor

- magacin

- istura

- vrata

- do

- dodeka

- more

- mornar

- zada~a

- obvrzuvam

- zabava

- uverenie

- iskaz/en, -na

- slu{a

- slu{atel

- {teta

- {tet/en, -na

- o{tetuva

- kazna

- kaznuva

- ispra]a

- pratka

- ispra}a~

- {tica

- `elba

- po`eluva

- dokaz

- o~aj

- neuspeh

- znae

- ne{to

- nedela

- sonce

- znaewe

- mudrec

- diktat

- nekade

- nekoga{

- nekoj

- zima

- lukav

- dostoinstvo

- nekoi

- poraz

- diskutira

- dnevnik

- den

- rodenden

- poznat

- znaewe

- kau~

- mom~e, sin

- mlado mom~e

- sirewe

- desen

- desno

- v~era

- gori

dac, -i m.dafin/ë, -a f.dajesh/ë, -a f.daj/ë, -a m.daktilograf, -i m.dal, dola, dalëdalëngadalë ndaj.dalj/e, -a f.dallëndysh/e, -ja f.dallg/ë, -a f.dall/oj, -ova, -uardallim, -i m.damar, -i m.danez, -i m. -e f.danisht, ndajf.dardh/ë, -a f.dar/ë, -a f.dark/ë, -a f.dasm/ë, -a f.dash, -i m.dashnor, -i m.dashuri, -a f.dashur (i, e) mb.dat/ë, -a f.datëlindj/e, -ja f.dedikim, -i m.definitivisht, ndajf.deg/ë, -a f.dehur (i, e) mb.deklarat/ë, -a f.deklar/oj, -ova, -uardel/e, -ja f.dem, -i m.dendësi, -a f.dendur (i, e) mb.dentist, -i m.depërtim, -i m.depo, -ja f.derdh, -a, -urder/ë, -a f.deri pj.derisa lidh.det, -i m.detar, -i m.detyr/ë, -a f.detyr/oj, -ova, -uardëfrim, -i m.

dëftesë, -a f.dëftor/e mb.dëgj/oj, -ova, -uardëgjues, -i m.dëm, -i m.dëmshëm (i,e) mb.dëmt/oj, -ova, -uardënim, -i, m.dën/oj, -ova, -uardërg/oj, -ova, -uardërges/ë, -a f.dërgues, -i m.dërras/ë, -a f.dëshir/ë, -a f.dëshir/oj, -ova, -uardëshmi, -a f.dëshpërim, -i m.dështim, -i m.di, -ta, -turdiçka përem.diel, -a (e) f.diell, -i m.dije, -a f.dijetar, -i m.diktim, -i m.diku ndajf.dikur ndajf.dikush përem.dim/ër, -ri m.dinak, -e mb.dinjitet, -i m.disa pr.disfat/ë, -a f.diskut/oj, -ova, -uarditar, -i m.dit/ë, -a f.ditëlindj/e, -a f.ditur (i, e) mb.dituri, -a f.divan, -i m.djal/ë, -i m.djalosh, -i m.djath/ë, -i m.djatht/ë (i, e) mb.djathtas ndajf.dje ndajf.djeg, dogja, djegur

79

FFJJAALLOORRTTHH

880

FFJJAALLOORRTTHH

DhDh- i

- zemja

- lisica

- lukavost

- boli

- bolka

- zab

- umnik

- podatok

- zet

- koza

- deset

- dekemvri

- soba

- nasilstvo

- podarok

- podaruva

dhe lidh.dhe, -u m.dhelp/ër, -ra f.dhelpëri, -a f.dhemb jokal.dhembj/e, -ja f.dhëmb, -i m. dhëmball/ë, -a f.dhën/ë, -a (e) f.

dhënd/ër, -ri m.dhi, -a f.dhjetë num.dhjetor, -i m.dhom/ë, -a f.dhun/ë, -a f.dhurat/ë, -a f.dhur/oj, -ova, -uar

- lut

- kolevka

- pot

- ispoten

- v~era{en

- slab, -a

- korist

- koris/en, -na

- carina

- orman

- ~a{a zdravica

- domat

- zna~i

- neophoden

- prira~nik

- sne{ko

- raka (dlanka)

- ostavka

- vra~i

- nikako

- elen

- izvitkan

- izmama

- pravo

- prav, -a

- pravda

- pravec

- upravuva

- direktor

- direktno

- pravopis

- ru~ek

- svetlo

- prozorec

- `ito

- drvo

- drvar

- saka

- treba

- potreben

- izgledam

- vidliv, -a

- pojava

- trpelivost

- tu{

- dab

- dva

- dvojno

- dvospraten

- dvogled

- dvanaeset

- du}an

- dvojka

- du{ek

- pod

- somne`

- se somneva

- vtor

- ~etirieset

djegës mb.djep, -i m.djers/ë, -a f.djersitur (i,e) mb.djesh/ëm, -me (i,e) mb.dobët (i,e) mb.dobi, -a f.dobish/ëm, -me (i,e) mb.dogan/ë, -a f.dollap, -i m.dolli, -a f.domat/e, -ja f.domethënë lidh.domosdosh/ëm,-me (i,e) mb.doracak, -u m.dordolec, -i m.dor/ë, -a f.dorëheqje, -a f.dorëz/oj, -ova. -uardot pj.dre, -ri m.dredhur (i, e) mb.dredhi, -a f.drejt ndajf.drejt/ë (i, e) mb.drejtësi, -a f.drejtim, -i m.drejt/oj, -ova, -uardrejtor, -i m.drejtpërdrejt ndajf.drejtshkrim, -i m.

drek/ë, -a f.drit/ë, -a f.dritar/e, -ja f.drith/ë, -i m.dru, -ri m.druvar, -i m.dua, desha, dashurduhet jovep.duhur (i, e) mb.dukem vetv.duksh/ëm,-me (i,e) mb.dukuri, -a f.durim, -i m.dush, -i m.dushk, -u m.dy num.dyfish ndajf.dykatësh, -e f.dylbi, -të f. sh.dymbëdhjetë num.dyqan, -i m.dysh, -i m.dyshek, -u m.dysheme, -ja f.dyshim, -i m.dysh/oj, -ova, -uardytë, (i, e) mb.dyzet num.

881

FFJJAALLOORRTTHH

EE- i

- odi

- vospitanie

- vospituva~

- vospituva

- vospitan

- jare

- i

- iako

- efekt

- div

- dive~

- egoist

- dojdi

- stru~wak

- opstanok

- postoi

- ja~men

- slon

- elektri~ar

- ime, imenka

- emisija

- emocija

- u{te, seu{te

- talkam

- specijalno

- sad

- zavod

- ~etvrtok

- strast

- veter, miris

- temnina

- tem/en, -na

- su{tina, sr`

- `ed

- `ed/en, -na

- treska

e lidh.ec/i, -a, -ur edukat/ë, -a f.edukator, -i m.eduk/oj, -ova, -uaredukuar (i, e) mb.edh, -i m.edhe lidh.edhe pse lidh.efekt, -i m.egër (i, e) mb.egërsir/ë, -a f.egoist, -i m.eja pasth.ekspert, -i m.ekzistenc/ë, -a f.ekzist/oj, -ova, -uarelb, -i m.elefant, -i m.elektricist, -i m.

em/ër, -ri m.emision, -i m.emocion, -i m.ende ndajf.endem vetv.enkas ndajf.en/ë, -a f.ent, -i m.enjt/e, -ja (e) f.epsh, -i m.er/ë, -a f.errësir/ë, -a f.errët (i, e) mb.esenc/ë, -a f.etj/e, -a f.etur (i, e) mb.ethe, -t sh.

ËË- majka mu (i)

- sladok

- slatko

- slatki

- zasladuva

- slatkarnica

- godi

- volja

- son

- sonuva

- ote~en

ëma (e) f.ëmbël (i, e) mb.ëmbël ndajf.ëmbëlsir/ë, -a f.ëmbëls/oj, -ova, -uarëmbëltor/e, -ja f.

ënd/ë, -a, f.ëndj/e, -ja f.ënd/ërr, -rra f.ëndërr/oj, -ova, -uarënjtur (i, e) mb.

882

FFJJAALLOORRTTHH

FF- basna

- vina

- vinovnik

- obvinuva

- prostuva

- izvin/i (ete)

- pozdrav

- besplatno

- blagodaram

- se zablagodaruva

- pro{ka

- la`en, fals

- ugled, slava

- semejstvo

- mai~ka

- strana, obraz

- svetlarnik

- ni{to

- seme

- rodnini

- kova~nica

- kova~

- kova

- farmacevt

- sre}a

- nesre}a

- faktura

- vera

- veridba

- veri

- veren

- `ensko

- trn

- praznik

- praznuva

- dete

- pr`en

- trie

- paprat

- vlakno, konec

- gasi

- smokva

- po~etok

- po~nuva

- blagoroden

- kur{um, ~aura

- pobeduva

- pobeda

- zbor

- re~nik

- re~enica

- spiewe

- plamen

- zname

- zboruva

- spie

- list

- tetratka

- kosa

- berber

- peperutka

- leta

- sve`ina

- gnezdo

- sila

- zajaknuva

- formira

- silen

- doen~e

- fotografira

- sosed

- jasen

- ko~nica

- ko~i

- sve`o

- osve`itelen

- francuski

- fri`ider

- strav

- pla{i

- ovo{je

- duva

- zdiv

- di{ewe

- plod

- selo

- selanec

- krie

- skrien,taen

- metla

- bri{e, mete

- pokana

- ladi

- nastinuva

- studeno

fabul, -a f.faj, -i m.fajtor, -i m.fajës/oj, -va -uarfal, -a, -urfal -ni (më) fala, -t (të) f.falas ndajf.faleminderit pasth. falënder/oj, -va, -uarfalj/e, -a f.fals, -e mb.fam/ë, -a f.familj/e, -a f.fanell/ë, -a f.faq/e, -ja f.far, -i m.fare ndajf.far/ë, -a f.farefis, -i m.fark/ë, -a f.farkëtar, -i m.fark/oj, -ova, -uarfarmacist, -i m.fat, -i m.fatkeqësi, -a f.fatur/ë, -a f.fe, -ja f.fejes/ë, -a f.fej/oj, -ova, -uarfejuar (i, e) mb.fem/ër, -ra f.ferr/ë, -a f.fest/ë, -a f.fest/oj, -ova, -uarfëmij/ë, -a m.fërguar (i, e) mb.fërk/oj, -ova, -uarfier, -i m.fij/e, -a f.fik, -a, -urfik, -u m.fillim, -i m.fill/oj, -ova, -uarfisnik, -u m.fishek, -u m.fit/oj, -ova, -uarfitor/e, -ja f.

fjal/ë, -a f.fjalor, -i m.fjali, -a f.fjetj/e, -a f.flak/ë, -a f.flamur, -i m.flas (fola, folur)fle (fjeta, fjetur)flet/ë, -a f.fletor/e, -ja f.flok, -u m.floktar, -i m.flutur, -a f.flutur/oj, -ova, -uarfllad, -i m.fol/e, -ja f.forc/ë, -a f.forc/oj, -ova, -uarform/oj, -ova, -uarfortë (i, e) mb.foshnj/ë, -a f.fotograf/oj, -ova, -uarfqinj, -i m.frash/ër, -ri m.fren, -i m.fren/oj, -ova, -uarfreskët ndajf.freskues, -e mb.frëngjisht ndajf.frigorifer, -i m.frik/ë, -a f.frikës/oj, -ova, -uarfrut, -i m.fry/j, -va, -rëfrym/ë, -a f.frymëmarrj/e, -a f.fryt, -i m.fshat, -i m.fshatar, -i m.fsheh, -a, -urfshehtë (i, e) mb.fshes/ë, -a f.fshi/j, -va, -rëftes/ë, -a f.ftoh, -a, -urftohem vetv.ftohtë ndajf.

883

FFJJAALLOORRTTHH

- studen

- stud

- pokanuva

- duwa

- pokanet

- siroma{en

- kraj

- posleden

- potopuva

- sila

- silno

- ~etka

- re{o

- snabduva

- bura

- furna

- stava

- fustan

- pole

- kampawa

- fudbaler

- {upelka

- navreda

- grlo

- lice

ftohtë (i, e) mb.ftohtë, -t (të) as.ft/oj, -ova, -uarftua, ftoi m.ftuar (i, e) mb.fukar/a, -ai m.fund, -i m.fundit (i, e) mb.fundos, -a, -urfuqi, -a f.fuqishëm ndajf.furç/ë, -a, f.furnel/ë, -a f.

furniz/oj, -ova, -uarfurtun/ë, -a f.furr/ë, -a f.fu/s, (fu/t) -ta, -turfustan, -i m.fush/ë, -a f.fushat/ë, -a f.futbollist, i m.fyell, -i m.fyerj/e, -a f.fyt, -i m.fytyr/ë, -a f.

GG- gre{ka

- gre{i

- poluostrov

- rak

- ograda

- gara`a

- natprevar

- gotovo

- gotvi

- gotvewe

- podgotvenost

- radost, gas

- vesnik

- novinar

- radost, slava

- var

- varosuva

- la`e

- la`livec

- no`ici

- grebe

- kopa

- kosten

- radost

- milo mi e!

- rados/en, -na

- na zdravje!

- prst

- globus

- devoj~e

- zgrada

- udira

- usta

- predanije

- guma

- magare

- pupka

- ~a{a

- gozba

- korito

- {ajka

- zamka

- stepen, ~in

- tera

- rezbarstvo

- jadica

- gr~ki

- Grk

- secka

- ~estica, troa

- se kara

- karanica

- grip

- kine

- grav

- jama, dupka

- kopa

- `ena

gabim, -i m.gab/oj, -ova, -uargadishull, -i m.gaforr/e, -ja f.gardh, -i m.garazh, -i m.gar/ë, -a f.gati ndajf.gat/uaj, -ova, -uargatim, -i m.gatishmëri, -a f.gaz, -i m.gazet/ë, -a f.gazetar, -i m.gazmend, -i m.gëlqer/e, -ja f.gëlqeros, -a, -urgënj/ej, -eva, -yergënjeshtar, -i m.gërshër/ë, -a f.gërvisht, -a, -urgërr/yej, -eva, -yergështenj/ë, -a f.gëzim, -i m.gëzohem! pasth.gëzuar (i, e) mb.gëzuar! pasth.gisht, -i m.glob, -i m.

goc/ë, -a f.godin/ë, -a f.godit, -a, -urgoj/ë, -a f.gojëdhën/ë, -a f.gom/ë, -a f.gomar, -i m.gonxh/e, -ja f.got/ë, -a f.gosti, -a f.govat/ë, -a f.gozhd/ë, -a f.grack/ë, -a f.grad/ë, -e mb.grah, -a, -urgravur/ë, -a f.grep, -i m.greqisht ndajf.grek, -u m.gri/j, - va, -rëgrimc/ë, -a f.grindem vetv.grindj/e, -a f.grip, -i m.gris, -a, -urgrosh/ë, -a f.grop/ë, -a f.grop/oj, -ova, -uargrua, -ja f.

884

FFJJAALLOORRTTHH- kup

- natrupa

- p~eni~/en, -na

- p~enica

- tupanica

- grlo

- {kolka

- kamen

- kamenorezec

- kamenolomec

- avgust

- gu{a

- hrabrost

- smee

- cev

grumbull, -i m.grumbull/oj, -ova, -uargrunjtë (i,e) mb.grur/ë, -i m.grusht, -i m.gryk/ë, -a f.guask/ë, a f.gur, -i m.

gurskalitës, -i m.gurthyes, -i m.gusht, -i m.gush/ë, -a f.guxim, -i m.gux/oj, -va, -uargyp, -i m.

GjGj- lov

- lovec

- krv

- krvoprolevawe

- ladnokrvan

- izbuvliv

- puter

- `iv

- za`ivuva

- zmija

- {est

- dolg, visok

- nao|a

- petel

- zelen

- zelenilo

- jadewe

- trn

- se nao|a

- sostojba

- {irok

- op{irno

- Germanec

- germanski

- najd/en, -na

- list

- ne{to

- e~i, ofka

- `lezda

- gradi

- igla

- rod

- `irafa

- site

- sekoj

- se

- sekade

- sekoga{

- isto taka

- vselena

- vkupno

- urda

- gradi

- koleno

- lovi

- jazik

- lov

- spiewe

- traga

- osuduva

- invalid

- ekstremitet

- polovi~en

- polovina

- dedo

- baba

gjah, -u m. gjahtar, -i m.gjak, -u m.gjakderdhj/e, -a f.gjakftohtë, mb.gjaknxehtë, mb.gjalp/ë, -i m.gjallë, (i, e) mb.gjallër/oj, -ova, -uargjarp/ër, -ri m.gjashtë num.gjatë (i, e) mb.gje/j, -ta -turgjel, -i m.gjelbër (i, e) mb.gjelbërim, -i m.gjell/ë, -a f.gjemb, -i m.gjendem vetv.gjendj/e, -a f.gjerë (i, e) mb.gjerësisht ndajf.gjerman, -i m.gjermanisht ndajf.gjetur, (i,e) mb.gjeth/e, -ja f.gjë, -ja f.gjëm/oj, -ova, -uargjënd/ër, -ra f.

gji, -ri m.gjilpër/ë, -a f.gjini, -a f.gjiraf/ë, -a f.gjithë (të) përem.gjithkush përem.gjithçka përem.gjithkund pr.gjithmonë ndajf.gjithashtu ndajf.gjithësi, -a f.gjithsej ndajf.gjiz/ë, -a f.gjoks, -i m.gju, -ri m.gjuaj, -ta -turgjuh/ë, -a f.gjueti, -a f.gjum/ë, -i m.gjurm/ë, -a f.gjyk/oj, -ova, -uargjymtë (i, e) mb.gjymtyr/ë, -a f.gjysmak,-e mb. gjysm/ë,-a f.gjysh, -i m.gjysh/e, -ja f.

885

FFJJAALLOORRTTHH

HH- jade

- ~udewe

- se jade

- jadewe, manxa

- nagrada

- osveta

- koska od riba

- maka, gri`a

- tetka

- alka

- amal

- ~ekor

- otvara

- prostor

- otvorawe

- otvoren

- otvoreno

- radost

- penu{ka

- lak

- karta

- sostav

- tro{ok

- zaborava

- zaboraven

- sre}ava

- frla

- otpadok

- `elezo

- pegla

- `eleznica

- otrov

- ra`en

- rakomet

- vadi, otrguva

- pat/i

- rano

- ran

- mol~i

- ti{ina

- mese~ina

- ponedelnik

- pepel

- se frla

- lutewe

- nalutuva

- gor~liv

- senka

- ubavina

- ubav, -a

- se ka~uva

- kopriva

- tenok

- tenko

- pari

- detalno

- zalet, polet

- zaem

- stranec

- luk

- gubi

- zaguba

- izguben/a

- nos

- zabuna

- vleguva

- vlez

ha, hëngra, ngrënëhabi, -a f.hahet pavet.haj/e, -a f.hak, -u m.hakmarrj/e, -a f.hal/ë, -a f.hall, -i m.hall/ë, -a f.hallk/ë, -a f.hamall, -i m.hap, -i m.hap, -a, -urhapësir/ë, -a f.hapj/e, -a f.hapur (i, e) mb.hapur ndajf.har/e, -ja f.hardhi, -a f.hark, -u m.hart/ë, -a f.hartim, -i m.harxhim, -i m.harr/oj, -ova, -uarharruar (i, e) mb.has, -a, -urhedh, hodha, hedhurhedhurin/ë, -a f.hekur, -i m.hekuros, -a, -urhekurudh/ë, -a f.helm, -i m.hell, -i m.hendboll, -i m.heq, hoqa, hequr

her/ë, -a f.herët ndajf.hershëm (i,e) mb.hesht, -a, -urheshtj/e, -a f.hën/ë, -a f.hën/ë, -a (e) f.hi, -ri m.hidhem vetv.hidhërim, -i m.hidhër/oj, -va, -uarhidhur, (i, e) mb.hij/e, -a f.hijeshi, -a f.hijesh/ëm (i), -shme (e) mb.hip/i, -a, -urhith/ër, -ra f.hollë, (i, e) mb.hollë ndajf.holla, -t (të) f. sh.hollësisht ndajf.hov, -i m.hua, -ja f.huaj (i, e) mb.hudh/ër, -ra f.humb, -a, -urhumbj/e, -a f.humbur (i,e) mb.hund/ë, -a f.hutim, -i m.hy/j, -ra, -rëhyrj/e, -ja f.

886

FFJJAALLOORRTTHH

II- ideja

- idealen

- identi~en

- bega

- Ilir

- lek

- ilegalen

- moj

- zamislen

- fantazija

- zamisluva

- siten

- imitira

- uvoz

- inaet

- snimawe

- poedine~en

- infekcija

- med. sestra

- informacija

- insistira

- in`ener

- e`

- ostrov

- Italijanec

- italijanski

- vozen red

- privrzanik

- izolira

ide, -ja f.ideal, -e mb.identik, -e mb.iki, ika, ikurilir, -i m.ila], -i m.ilegal, -e mb.im pron.imagjinar, -e mb.imagjinat/ë, -a f.imagjin/oj, -ova, -uarimët (i, e) mb.imit/oj, -ova, -uarimport, -i m.inat, -i m.

incizim, -i m.individual, -e mb.infektim, -i m.infermier/e, -ja f.informat/ë, -a f.insist/oj, -ova, -uarinxhinier, -i m.iriq, -i m.ishull, -i m.italian, -i m.italisht ndajf.itinerar, -i m.ithtar, -i m.izol/oj, -ova, -uar

JJ- eve

- jaka

- sum

- januar

- dava

- Japonec

- japonski

- jorgovan

- ligi

- jasmin

- pernica

- nadvor

- nadvore{en

- izvonredno

- sedmica

- nedelen

- e~i

- ek

- elek

- `ivot

- `ivoten

- sira~e

- sira~ki dom

- `ivee

- ne

- bezalkoholen

- na{a

- jorgan

- privlekuva

- privle~en

- tvoja

- jubilej

- jug

- ju`ni veter

- ju`en

ja pj.jak/ë, -a f.jam, qeshë, qenëjanar, -i m.jap, dhashë, dhënëjaponez, -i m.japonisht ndajf.jargavan, -i m.jarg/ë, -a f.jasemin, -i m.jastëk, -u m.jashtë ndajf.jasht/ëm (i) m. -me (e) f.jashtëzakonisht ndajf.jav/ë, -a f.javor, -e mb.jehon pavet.jehon/ë, -a f.jelek, -u m.

jet/ë, -a f. jetësor, -e mb.jetim, -i m.jetimor/e, -ja f.jet/oj, -ova, -uarjo pjes.joalkoolik, -e, mb.jonë pr.jorgan, -i m.josh, -a, -urjoshës, -e mb.jote pr. jubile, -u m.jug, -u m.jug/ë, -a f.jugor, -e m.

887

FFJJAALLOORRTTHH

KK- vol

- kabina

- kabel

- {ipka

- ka{kaval

- kadrav

- kafez

- kafe

- kafeana

- ~erep

- `ivotno

- kasnuva

- kajsija

- kale

- trule

- trul, -a

- kalendar

- kow

- java

- minuva~

- pominuva

- java~

- radijator

- sin, -a

- minat, -a

- prirok

- klasje

- imam

- kambana

- kamerman

- kelner

- kamilica

- {ampion

- bokal

- zakanuva

- zakana

- mai~ka

- gradili{te

- fa}a

- kapak

- kapa

- pominuva

- {tipka

- poglavje

- tolku

- karanfil

- skakulec

- morkov

- razglednica

- stolica

- kola, koli~ka

- koliba

- slama

- kat

- ~etiri

- kvadrat

- selo

- tegla

- kopa~

- jare

- lo{o

- lo{, -a

- vlo{uva

- ververica

- noga

- pe{ak

- razmenuva

- menuva~nica

- ko{ula

- zadovoluva

- u`iva

- zadovolstvo

- zadovolen

- agol

- mo~uri{te

- navaka

- pee

- pesna

- pea~

- ~evel

- kine

- skoka

- barawe

- bara

- pol`av

- pe~urka

- papok

- rata

- kapa

- crvenkapa

- sovet

- sovetuva

- tvrdina

- vaka

- tuka

ka, -u m.kabin/ë, -a f.kabllo, -ja f.kaç/e, -ja f.kaçkavall, -i m.kaçurrel, -e mb.kafaz, -i m.kaf/e, -ja f.kafene, -ja f.kafkë, -a m.kafsh/ë, -a f.kafsh/oj, -ova, -uarkajsi, -a f.kala, -ja f.kalb, -a, -urkalbur (i,e) mb.kalendar, -i m.kal/ë, -i m.kalër/oj, -ova, -uarkalimtar, -i m.kal/oj, -ova, uarkalorës, -i m.kalorifer, -i m.kaltër, (i, e) mb.kaluar (i,e) mb.kallëzues, -i m.kalli, -ri m.kam, pata, pasurkamban/ë, -a f.kameraman, -i m.kamerier, -i m.kamomil, -i m.kampion -i m.kan/ë, -a f.kanos, -a, -urkanosj/e, -a f.kanotier/e, -ja f.kantier/ë, -a f.kap, -a, -urkapak, -u m.kapel/ë, -a f.kapërc/ej, -eva, -yerkapës/e, -ja f.kapitull, -i m.kaq ndajf.karafil, -i m.karkalec, -i m.karot/ë, -a f.

kartolin/ë, -a f.karrig/e, -ia f.karroc/ë, -a f.kasoll/e, -ja f.kasht/ë, -a f.kat, -i m.katër num.katror, -i m.katund, -i m.kavanoz, -i, m.kazm/ë, -a f.kec, -i m.keq ndajf.keq(e) (i, e) mb.keqës/oj, -ova, -uarket/ër, -ri, m.këmb/ë, -a f.këmbësor, -i m.këmb/ej, -eva, -yerkëmbimor/e, -ja f.këmish/ë, -a f.kënaq, -a, -urkënaqem vetv.kënaqësi, -a f.kënaqur (i, e) mb.kënd, -i m.kënet/ë, -a f.këndej ndajf.kënd/oj, -ova, -uarkëng/ë, -a f.këngëtar, -i m.këpuc/ë, -a f.këput, -a, -urkërc/ej, -eva, -yerkërkes/ë, -a f.kërk/oj, -ova, -uarkërmill, -i m.kërpudh/ë, -a f.kërthiz/ë, -a f.këst, -i m.kësul/ë, -a f.kësulëkuq/e, -ja f.këshill/ë, -a f.këshill/oj, -ova, -uarkështjell/ë, -a f.kështu ndajf. këtu ndajf.

888

FFJJAALLOORRTTHH- kino

- gitara

- u~ilnica

- zagrada

- koska

- zakonik

- rid

- but

- vreme

- glava

- gri`a

- ka{lica

- foteqa

- nacionalnost

- komoda

- {estar

- nadle`nost

- zavera

- kompot

- potro{uva~ka

- potro{uva~

- spoj

- pridones

- kontrola

- kop~e

- zakop~uva

- gradina

- gavran

- okvir, ramka

- `nee

- struja

- hodnik

- kurir

- juli

- kiselo mleko

- kostum

- xabe, zaludno

- zalud/en, -na

- kosmos

- ramo, raka

- gradi

- sporeduva

- vratovrska

- ~e{la

- ~e{el

- slavi

- gord

- gordost

- krevet

- bitie

- sozdava

- zlo~in

- crv

- sol

- solarnik

- izvor, ~e{ma

- ~e{a

- glava

- vr{i

- glaven grad

- voglavnom

- pretsedatel

- vra}a

- krivina

- bistar, vedar

- kade

- sekade

- granica

- de`uren

- spomen

- kukla

- vrv, pokriv

- cedi

- pasi{te

- sliva

- soop{tenie

- dever

- snaa, jatrva

- protiv

- tikva

- razbira

- crven,-a

- koga

- venec

- {tedi

- nikoga{

- ‘rbet

- koj

- bratu~ed

- uslov

- ko{ta

- kujna

- klu~, zglob

kinema, -ja f.kitar/ë, -a f.klas/ë, -a f.kllap/ë, -a f.kock/ë, -a f.kod, -i m.kod/ër, -ra f.kofsh/ë, -a f.koh/ë, -a f.kok/ë, -a f.kokëçarj/e, -a f.koll/ë, -a f.kolltuk, -u m.kombësi, -a f.komodin/ë, -a f.kompas, -i m.kompetenc/ë, -a f.komplot, -i m.komposto, -ja f.konsum, -i m.konsumator, -e mb.kontakt, -i m.kontribut, -i m.kontroll, -i m.kops/ë, -a f.kopsit, -a, -urkopsht, -i m.korb, -i m.korniz/ë, -a f.korr, -a, -urkorrent, -i m.korridor, -i m.korrier, -i m.korrik, -u m.kos, -i m.kostum, -i m.kot ndajf.kotë (i,e) mb.kozmos, -i m.krah, -u m.kraharor, -i m.krahas/oj, -ova, -uarkravat/ë, -a f.kreh, -a, -urkreh/ër, -ri m.kremt/oj, -ova, -uarkrenar, -e mb.

krenari, -a f.krevat, -i m.krijes/ë, -a f.krij/oj, -ova, -uarkrim, -i m.krimb, -i m.krip/ë, -a f.kripor/e, -ja f.kr/ua, -oi m.kr/uaj, -ova, -uarkrye, -t as.kr/yej, -eva, -yerkryeqytet, -i m.kryesisht ndajf.kryetar, -i m.kth/ej, -eva, -yerkthes/ë, -a f.kthjellët, (i, e) mb.ku ndajf.kudo ndajf.kufi, -ri m.kujdestar, -i m.kujtim, -i m.kukull, -a f.kulm, -i m.kull/oj, -ova, -uarkullotë, -a f.kumbull, -a f.kumtes/ë, -a f.kunat, -i m.kunat/ë, -a f.kundër, ndajf.kungull, -i m.kupt/oj, -ova, -uarkuq(e) (i, e) mb.kur ndajf.kuror/ë, -a f.kurs/ej, -eva, -yerkurrë ndajf.kurriz, -i m.kush për.kushëri, -ri m.kusht, -i m.kusht/oj, -ova, -uarkuzhin/ë, -a f.kyç, -i m.

889

FFJJAALLOORRTTHH

LL- laboratorija

- navla`nuva

- vlaga

- vla`en

- naselba

- se mie

- mie, pere

- vest

- izvestuva

- le{nik

- zelka

- svitkuva

- liljak

- gol

- zbogum

- moliv

- daleku

- dale~ina

- dale~en

- {aren, - a

- gore, visoko

- visok, -a

- dreven

- pofaluva

- slava

- neka

- gali

- lae

- lesen

- lesno

- dozvola

- {trk

- dozvoluva

- ikawe

- zajak

- volna

- hartija

- li~na karta

- kni`evnost

- ~ita

- ~itatel

- ostava

- ni{a

- ko`a

- gali

- materija

- povreduva

- povreden

- te~nost, sok

- te~/en, -na

- li`e

- pu{ta

- pofalba

- se dvi`i

- dvi`ewe

- lu{pa

- ora

- kniga

- kni`arnica

- vrzuva

- vrska

- limon

- limonada

- ra|a

- istok / ra|awe

- ezero

- sloboden

- evtino

- sloboda

- steblo

- ja`e

- igra~ka

- umoren

- igra

- igra~

- lopata

- krava

- solza

- igra

- lav

- borba

- la`ica

- dolina

- `eludnik

laborator, -i m.lag, -a, -urlagështi, -a f.lagur (i,e) mb.lagj/e, -ja f.lahem vetv.la/j, -va, -rëlajm, -i m.lajmër/oj, -ova, -uarlajthi, -a f.lak/ër, -ra f.lak/oj, -ova, -uarlakuriq, -i m.lakuriq, -e mb.lamtumirë pasth.laps, -i m.larg ndajf.largësi, -a f.largët (i, e) mb.larm/ë -e (i, e) mb.lart ndajf.lartë (i, e) mb.lashtë (i, e) mb.lavdër/oj, -ova, -uarlavdi, -a f.le pj.ledhat/oj, -ova, -uarleh, -a, -urlehtë (i, e) mb.lehtë ndajf.lej/e, -a f.lejlek, -u m.lej/oj, -ova, -uarlemz/ë, -a f.lepu/r, -i m.lesh, -i m.let/ër, -ra f.letërnjoftim, -i m.letërsi, -a f.lex/oj, -ova, -uarlexues, -i m.lë, lashë, lënë

lëkund, -a, -urlëkur/ë, -a f.lëm/oj, -ova, -uarlënd/ë, -a f.lënd/oj, -ova, -uarlënduar (i, e) mb.lëng, -u m.lëngët (i, e) mb.lëpi/j, -va, -rëlësh/oj, -ova, -uarlëvdat/ë, -a f.lëviz, -a, -urlëvizj/e, -a f.lëvor/e, -ja f.lëvr/oj, -ova, -uarlib/ër, -ri m.librari, -a f.lidh, -a, -urlidhj/e, -a f.limon, -i m.limonat/ë, -a f.lind, -a, -urlindj/e, -a f.liqen, -i m.lirë (i, e) mb.lirë ndajf.liri, -a f.lis, -i m.litar, -i m.lod/ër, -ra f.lodhur (i, e) mb.loj/ë, -a f.lojtar, -i m.lopat/ë, -a f.lop/ë, a f.lot, -i m.luaj, -ta, -turluan, -i m.luft/ë, -a f.lug/ë, -a, f.lugin/ë, -a f.lukth, -i m.

990

FFJJAALLOORRTTHH- cve]e

- cveta

- reka

- sre}en

- plovi

- moli

- molba

- ma~ka

- pita

- pita~

lul/e, -ja f.lulëz/oj, -ova, -uarlum/ë, -i m.lumtur (i, e) mb.lundr/oj, -ova, -uarlut, -ta, -ur

lutj/e, -ja f.lyej, leva, lyerlyp, -a, -urlypës, -i m.

llaç, -i m.llafazan, -i m.llak, -u m.llakim, -i m.llamarin/ë, -a f.llamb/ë, -a f.llogari, -a f.

llogaritj/e, -a f.lloj, -i m.lloj-lloj ndajf.llokum, -i m.llotari, -a f.lloz, -i m.llullë, -a f.

- malter

- drdorko

- lak

- lakirawe

- lim

- lamba

- smetka

- presmetka

- vid

- raznoviden

- lokum

- lotarija

- poluga

- lule

LlLl

mac/e, -ja f.ma]ok, -u m.madje pj.madh (i, e) mb.madhësi, -a f.madhështor, -e mb.magazin/ë, -a f.magjeps, -a, -urmagji, -a f.mahi, -a f.maj, -i m.maj/ë, -a f.majmë (i, e) mb.majdanoz, -i m.majtas ndajf.majtë (i, e) mb.makin/ë, -a f.makut, -e mb.mal, -i m.malësi, -a f.malësor, -i m.

mall, -i m.mall, -i, m.mallkim, -i m.mami, -a f.man, -i m.manaferr/ë, -a f.mandarin/ë, -a f.Manastir, -i m.mandej ndajf.mangët (i, e) mb.manushaq/e, -ja f.maqedonas, -i m.maqedonisht ndajf.marangoz, -i m.margaritar, -i m.marinar, -i m.mars, -i m.mart/ë, -a (e) f.martes/ë, -a f.martuar (i, e) mb.marrë (i, e) mb.

- ma~ka

- ma~or

- duri

- golem

- golemina

- veli~estven

- magacin

- ma|epsuva

- magija

- {ega

- maj

- vrv

- ugoe/n, -na

- magdonos

- levo

- lev, -a

- kola, ma{ina

- lakom

- planina

- gora

- goranec

- stoka, imot

- taga, nostalgija

- kletva

- babica

- dudinka

- kapina

- mandarina

- Bitola

- potoa

- necelosen

- temjanu{ka

- Makedonec

- makedonski

- stolar

- biser

- mornar

- mart

- vtornik

- brak

- `enet, ma`ena

- glupav

MM

991

FFJJAALLOORRTTHH

- zema

- vrtoglavica

- odnos

- prima~

- dogovor

- merka

- ma{ko

- prevara

- meri

- merewe

- umeren/a

- kajmak

- dr`i

- sre}no

- kraj

- zavr{uva

- nosi

- nosa~

- obuva

- obuvki

- ostanuva

- vnuka

- otpad

- zakop~uva

- potpira

- zavitkuva

- omot

- na, nad, vrz

- prezime

- nadvoznik

- nadzornik

- niknuva

- natpis

- see

- sobira

- sobir, ostanok

- naopaku

- vpe~atok

- kral

- kralstvo

- ve~er

- sno{ti

- brani

- branitel

- odbrana

- postelnina

- pokriva

- pokrien

- polni

- polnewe

- polnet

- zatvora

- zatvoren

- ubiva

- so

- mora

- sepak

- iako

- mehani~ar

- proso

- nem

- pameten

- pamet

- mislewe

- razmisluva

- zamislen

- menza

- vedna{

- pajak

- zasluga

- zaslu`uva

- sredina

- sred/en, -na

- prose~no

- poraka

- pladne

- srednozemen

- polno}

- sred/en, -na

- sreden vek

- predsobje

- mana

- edvaj

- u{te, ve}e

- dnevnica

- maalo

- grev

- xiger

- tatkovina

- svila

- rakav

- utro

- na~in

- otklonuva

marr, mora, marrëmarramendj/e, -a f.marrëdhëni/e, -a f.marrës, -i m.marrëveshj/e, -a f.mas/ë, -a f.mashkull, -i m.mashtrim, -i m.mat, -a, -urmatj/e, -a f.matur (i, e) mb.maz/ë, -a f.mbaj, -ta, -turmbarë ndajf.mbarim, -i m.mbar/oj, -ova, -uarmbart, -a, -urmbartës, -i m.mbath, -a, -urmbathj/e, -a f.mbe/s, -ta, -turmbes/ë, -a f.mbeturin/ë, -a f.mbërth/ej, -eva, -yermbështet, -a, -urmbësht/jell, -olla, -jellurmbështjellës, -i m.mbi parafj.mbiem/ër, -ri m.mbikalim, -i m.mbikëqyrës, -i m.mbin pavet.mbishkrim, -i m.mbjell, mbolla, mbjellëmbl/edh, -odha, -edhurmbledhj/e, -a f.mbrapsht, ndajf.mbres/ë, -a f.mbret, -i m.mbretëri, -a f.mbrëmj/e, -a f.mbrëmë ndajf.mbroj, -ta, -turmbrojtës, -i m.mbrojtj/e, -a f.mbules/ë, -a f.mbul/oj, -ova, -uar

mbuluar (i, e) mb.mbush, -a, -urmbushj/e, -a f.mbushur (i, e) mb.mbyll, -a, -urmbyllur (i, e) mb.mbyt, -a, -urme paraf.medoemos, ndajf.megjithatë lidh.megjithëse lidh.mekanik, -u m.mel, -i m.memec, -i m.mençur (i, e) mb.mendj/e, -a f.mendim, -i m.mend/oj, -ova, -uarmenduar, (i,e) mb.mens/ë, -a f.menjëherë ndajf.merimang/ë, -a f.merit/ë, -a f.merit/oj, -ova, -uarmes, -i m.mesatar, -e mb.mesatarisht, ndajf.mesazh, -i m.mesdit/ë, -a f.mesdhetar, -e mb.mesnat/ë, -a f.mes/ëm (i),-me (e) mb.mesjet/ë, -a f.mesor/e, -ja f.met/ë, -a (e) f.mezi ndajf.më pj. mëditj/e, -a f.mëhall/ë, -a f.mëkat, -i m.mëlçi, -a f.mëmëdhe, -u m.mëndafsh, -i m.mëng/ë, -a f.mëngjes, -i m.mënyr/ë, -a f.mënjan/oj, -ova, uar

992

FFJJAALLOORRTTHH

- sreda

- dosada

- dosaduvawe

- lekcija

- u~i

- u~itel

- milost

- breza

- `drebe

- bik

- glu{ec

- bra{no

- kopa

- prijatel

- gostolubiv

- gostoprimstvo

- mravka

- rudar

- rudnik

- dobro

- dobar

- dobar den

- dobra ve~er

- odr`uvawe

- dogledawe

- p~enka

- meso

- mesojadec

- maloleten

- muva

- krvnik

- dosta, dovolno

- med

- magla

- lekar

- molze

- lebed

- beden

- beda

- sredstvo

- bes

- name{taj

- negirawe

- negiram

- jabolko

- bubamara

- moneta

- ne, nemoj

- nedorazbirawe

- vozrast

- vreme

- sestra

- porazuva

- naostruva

- ostar

- ~udo

- prekrasen

- mesec

- vodenica, mlin

- mo`e (porazuva)

- mo`nost

- ovozmo`uva

- napor, trud

- ma~i

- otsustvo

- otsusvuva

- yid

- yidar

- zayiduva

- monas

- musta}i

- maska, mule

- bel drob

- komarec

- {ira

- samrak

- gostin

mërkur/ë, -a (e) f.mërzi, -a f.mërzitj/e, -a f.mësim, -i m.mës/oj, -ova, -uarmësues, -i m.mëshir/ë, -a f.mështek/ën, -na f.mëz, -i m.mëzat, -i m.mi, -u m.miell, -i m.mih, -a, -urmik, -u m.mikpritës, -e mb.mikpritj/e, -a f. milingon/ë, -a f.minator, -i m.minier/ë, -a f.mirë ndajf.mirë (i, e) mb.mirëdita pasth.mirëmbrëma pasth.mirëmbajtj/e, -a f.mirupafshim pasth.mis/ër, -ri m.mish, -i m.mishngrënës, -e mb.mitur (i, e) mb.miz/ë, -a f.mizor, -e mb.mjaft, ndajf.mjalt/ë, -i m.mjegull, -a f.mjek, -u m.mjel, mola, mjelëmjellm/ë, -a f.mjer/ë, (i,e) mb.mjerim, -i m.mjet, -i m.

mllef, -i m.mobili/e, -a f.mohim, -i m.moh/oj, -ova, -uarmoll/ë, -a f.mollëkuq/e, -ja f.monedh/ë, -a f. mos pjes.moskuptim, -i m.mosh/ë, -a f.mot, -i m.mot/ër, -ra f.mposht, -a, -urmpreh, -a, -urmprehtë (i, e) mb.mrekulli, -a f.mrekulluesh/ëm, -me mb.muaj, -i m.mulli, -ri m.mund, -a, -urmundësi, -a f.mundës/oj, -va, -uarmundim, -i m.mund/oj, -ova, -uarmunges/ë, -a f.mung/oj, -ova, -uarmur, -i m.murator, -i m.muros, -a, -urmurg, -u m.mustaqe, -t f. sh.mushk/ë, -a f.mushkëri, -a f.mushkonj/ë, -a f.musht, -i m.muzg, -u m.mysafir, -i m.

993

FFJJAALLOORRTTHH

NN- naiven

- nalbat

- glas, ugled

- no}

- priroda

- sekako, se razbira

- deli

- prilog

- zapira

- razdelen

- oddelno

- ~est

- po~ituva

- ~esen

- natprevar

- zapaluva

- zapalen

- ispod, me|u

- sovest

- dodeka

- me|uvreme

- uslo`nuva

- pome|u

- pretprijatie

- prekinuva

- dodeka

- zgrada

- gradi

- izgraden

- smena

- menuva

- ~uvstvuva

- pomo{

- pomaga

- sledi, goni

- ~uvstvo

- pro{ka

- se slu~uva

- slu~ka

- se nao|a

- iako

- nekoj

- ponekoga{

- valka, zagaduva

- poprava

- mo`ebi

- sveti

- poinaku

- promena

- menuva

- valkan, -a

- utre

- potreba

- toalet

- na, (vo)

- kletva

- pod

- majka

- potpis

- potpi{uva

- pot~inuva

- devet

- noemvri

- potcrtuva

- niz, po

- slu`benik

- ako, dokolku

- od (od kade)

- od den na den

- poleka

- nasekade

- tovari

- vozi

- zaostanuva

- ostanuva

- zasituva

- zasiten

- pcovisuva

- podignuva

- smrznuva

- gree

- toplo, prijatno

- toplina

- zadeva

- zabiva

- so~uvstvo

- tesno

- tes/en, -na

- brza

- li~i

- za`ivuva

- se slu~uva

- nastan

- sli~nost

- zalepuva

- se ka~uva

naiv, -e mb.nallban, -i m.nam, -i m.nat/ë, -a f.natyr/ë, -a f.natyrisht ndajf.nda/j, -va, -rëndajfolj/e, -a f.ndal, -a, -urndarë (i, e) mb.ndaras ndajf.nder, -i m.nder/oj, -ova, -uarndersh/ëm (i) mb.ndeshj/e, -a f.ndez, -a, -urndezur (i, e) mb.ndër parafj.ndërgjegj/e, -ja f.ndërkaq ndajf.ndërkohë ndajf.ndërlik/oj, -ova, -uarndërmjet paraf.ndërmarrj/e, a f.ndërpre/s, -va, -rëndërsa lidh.ndërtes/ë, -a f.ndërt/oj, -ova, -uarndërtuar (i, e) mb.ndërres/ë, -a f.ndërr/oj, -ova, -uarndiej, ndjeva, ndierndihm/ë, -a f.ndihm/oj, -ova, -uarndjek, ndoqa, ndjekurndjenj/ë, -a f.ndjes/ë, -a f.ndodh, -a, -urndodhi, -a f.ndodhem vetv.ndonëse lidh.ndonjë pr.ndonjëherë ndajf.ndot, -a, -urndreq, -a, -urndoshta pj.ndriç/oj, -ova, -uarndryshe ndajf.

ndryshim, -i m.ndrysh/oj, -ova, -uarndytë, (i, e) mb.nesër ndajf.nevoj/ë, -a f.nevojtor/e, -ja f.në paraf.nëm/ë, -a f.nën paraf.nën/ë, -a f.nënshkrim, -i m.nënshkr/uaj, -ova, -uarnënshtr/oj, -ova, -uarnëntë num.nëntor, -i m.nënviz/oj, -ova, -uarnëpër paraf.nëpunës, -i m.nëse lidh.nga paraf.nga dita në ditë ndajf.ngadalë ndajf.ngado ndajf.ngark/oj, -ova, -uarnga/s, -va, -rëngec, -a, -urngel, -a, -urngop, -a, -urngopur, (i, e) mb.ngordh, -a, -urngr/e, -ita, -iturngri/j, -va, -rëngroh, -a, -urngrohtë ndajf.ngrohtësi, -a f.nguc, -a, -urngul, -a, -urngushëllim, -i m.ngushtë ndajf.ngushtë (i, e) mb.ngutem vetv.ngja/j, -va, -rëngjall, -a, -urngja/n, -u, -rëngjarj/e, -a f.ngjashmëri, -a f.ngjit, -a, -urngjitem vetv.

994

FFJJAALLOORRTTHH- boja

- doma}in

- vnuk

- po~nuva

- trgnuva

- inicijativa

- vilica

- plivawe

- ocenka

- broj

- broi

- nevesta

- toplo

- u~enik

- pocrnuva

- potiknuva

- brza

- vadi

- zglob, ~len (gram.)

ngjyr/ë, -a f.nikoqir, -i m.nip, -i m.nis, -a, -urnisem vetv.nism/ë, -a f.nofull, -a f.not, -i m.not/ë, -a f.num/ër, -ri m.numër/oj, -ova, -uarnus/e, -ja f.

nxehtë ndajf.nxënës, -i m.nxi/j, -va, -rënxit, -a, -urnxit/oj, -ova, -uarnxjerr, nxora, nxjerrënyj/ë, -a f.

nja pj.njehës/oj, -ova, -uarnjelmët (i, e) mb.njerëzi, -a f.njerëzisht ndajf.njeri, -u m.njerk/ë, -a f.një num.njëjës, -i m.njëjtë (i, e) mb.njëherë ndajf.njëkohësisht ndajf.

njëqind num.njësi, -a f.njësoj ndajf.njëzet num.njëlloj ndajf.njoft/oj, -ova, -uarnjoftim, -i m.njoh, -a, -urnjohës, -i m.njohur (i, e) mb.njoll/ë, -a f.

- okolu

- presmetuva

- solen

- ~ove~nost

- ~ove~no

- ~ovek

- ma}ea

- eden

- ednina

- ist/a

- edna{

- istovremeno

- sto

- celina, edinica

- isto

- dvaeset

- isto

- zapoznava

- soop{tenie

- poznava

- poznava~

- poznat/a

- damka

NjNj

obligim, -i m.oblig/oj, -ova, -uaroborr, -i m.od/ë, -a f.ofiçin/ë, -a f.ofiqar, -i m.ofr/oj, -ova, -uaroksigjen, -i m.ombrell/ë, -a f.oper/oj, -ova, -uaroqean, -i m.orar, -i m.

or/ë, -a f.orëndreqës, -i m.oreks, -i m.orendi, -të f. sh.organizat/ë, a f.origjin/ë, -a f.oriz, -i m.orvatj/e, -a f.ose lidh.oxhak, -u m.oxhakpastrues, -i m.

- obvrska

- obvrzuva

- dvor

- odaja

- rabotilnica

- mati~ar

- nudi

- kislorod

- ~ador

- operira

- okean

- raspored

- ~as, ~asovnik

- ~asovni~ar

- apetit

- name{taj

- organizacija

- poteklo

- oriz

- nastojuvawe

- ili

- oxak

- oxa~ar

OO

995

FFJJAALLOORRTTHH

PP- bez

- nesposoben

- pla}a

- isplaten

- pla}awe

- krsti

- opremuva

- soglasnost

- smiruva

- malku

- paket

- nezadovolen

- nezavr{en

- par

- svitka, dipli

- palto

- palata, zgrada

- pamuk

- pogled, izgled

- pantaloni

- vle~ki

- nepoznat

- neplaten

- neo~ekuvano

- nevraboten

- mir

- pari

- pred

- predpladne

- predposleden

- predviden

- zav~era

- mantil

- prv/a

- porano

- parfem

- park

- preklani

- po, zad

- popladne

- zadutre

- posledica

- ogledalo

- potoa

- pasta za zabi

- kola~

- ~ist

- ~isti

- bogat

- bogatstvo

- kompir

- salvetka

- pre~i

- ovo{ka

- konec

- zavesa

- gospod

- zapad

- zelen~uk

- lice, li~nost

- pet

- pedeset

- petnaeset

- te`ina

- izmeruva

- riba

- ribolov

- ribar

- mekici

- zapalenie

- tkaenina

- dopa|a

- gulab

- za

- sproti

- zaedni~ki

- odreduva

- sekoj den

- upotrebuva

- profitira

- zaklu~uva

- opfa}a

- podgotvuva

- odgovor

- op{to

- polovina

- ra{iruva

- sekoga{

- siv

- nadvor

- do`ivotno

- gali

- preveduva

- napamet

- pred, napred

- napredok

pa paraf.paaftë (i, e) mb.pag/uaj, -ova, -uarpaguar (i, e) mb.pages/ë, -a f.pagëz/oj, -va, -uarpajis, -a, -urpajtim, -i m.pajt/oj, -ova, -uarpak ndajf.paket/ë, -a f.pakënaqur (i, e) mb.pakryer (i, e) mb.pal/ë, -a f.palos, -a, -urpallto, -ja f.pallat, -i m.pambuk, -u m.pamj/e, -a f.pantallona, -t f. sh.pantof/ël, -la f.panjohur (i, e) mb.papaguar (i, e) mb.papritmas, ndajf.papunë, (i, e) mb.paq/e, -ja f.para, -ja f.para parafj.paradite, ndajf.parafundit, (i, e) mb.paraparë, (i, e) mb.pardje ndajf.pardesy, -ja f.parë (i, e) mb.parë (më) ndajf.parfum, -i m.par/k, -u m.parvjet ndajf.pas paraf.pasdite ndajf.pasnesër ndajf.pasoj/ë, -a f.pasqyr/ë, -a f.pastaj ndajf.past/ë, -a f.past/ë, -a f.pastër (i, e) mb.pastr/oj, -ova, -uar

pasur (i, e) mb.pasuri, -a f.patat/e, -ja f.pecet/ë, -a f.peng/oj, -ova, -uarpem/ë, -a f.pe, -ri m.perd/e, -ja f.perëndi, -a f.perëndim, -i m.perim/e, -t sh f.person, -i m.pesë num.pesëdhjetë num.pesëmbëdhjetë num.pesh/ë, -a f.pesh/oj, -ova, -uarpeshk, -u m.peshkim, -i m.peshkatar, -i m.petull, -a f.pezmatim, -i m.pëlhur/ë, -a f.pëlq/ej, -eva, -yerpëllumb, -i m.për parafj.përballë parafj.përbashkët (i, e) mb.përcakt/oj, -ova, -uarpërditë ndajf.përdor, -a, -urpërfit/oj, -ova, -uarpërfund/oj, -ova, -uarpërfshi/j, -va, -rëpërgatit, -a, -urpërgjigj/e, -ja f.përgjithësisht ndajf.përgjysmë ndajf.përhap, -a, -urpërherë ndajf.përhim/ë, -e (i, e) mb.përjashta ndajf.përjetë ndajf.përkëdhel, -a, -urpërkth/ej, -va, -yerpërmendsh ndajf.përpara ndajf.përparim, -i m.

996

FFJJAALLOORRTTHH- nagore

- pregrnuva

- povtorno

- pozdravuva

- pozdrav

- opis

- prilagoduva

- mrazi

- osven

- me{a

- prikazna

- potok

- pie

- pijano

- to~ka, poen

- slikar

- slika

- viqu{ka

- bor

- bazen

- pijalok

- to~ka, kapka

- taga

- pi`ami

- ~inija

- pe~e

- pe~en

- diwa

- del

- ~len

- praska

- rana

- starec

- puknuva

- pla`a

- |ubre

- topola

- polno

- popolnuva

- celosno

- kur{um, olovo

- da

- potvdruva

- Poqak

- polski

- narod

- no

- poraka

- pora~uva

- portokal

- po{ta

- dolu

- re~isi

- zna~i

- prag

- prima

- prolet

- zatoa

- do

- zad

- naopak

- skut

- dopira

- petok

- vetuva

- se~e

- ~eka

- april

- roditel

- rasipuva

- rasipan

- proizvod

- test, proba

- ispit

- probuva

- `ar

- zo{to

- koko{ka

- galeb

- pulover

- marka

- rabota

- raboti

- rabotnik

- bunar

- odmor

- odmara

- pu{ka

- baknuva

- pra{uva

- pra{awe

- {uma

- {umar

përpjetë ndajf.përqaf/oj, -ova, -uarpërsëri ndajf.përshëndet, -a, -urpërshëndetj/e, -a f.përshkrim, -i m.përshtat, -a, -urpërt/oj, -ova, -uarpërveç parafj.përz/iej, -jeva, -ierpërrall/ë, -a f.përr/ua, -oi m.pi, -va, -rëpiano, -ja f.pik/ë, -a f.piktor, -i m.piktur/ë, -a f.pirun, -i m.pish/ë, -a f.pishin/ë, -a f.pij/e, -a f.pik/ë, -a f.pikëllim, -i m.pizhame, -t f. sh.pjat/ë, -a f.pjek, poqa, pjekurpjekur (i, e) mb.pjep/ër, -ri m.pjes/ë, -a f.pjesëtar, -i m.pjeshk/ë, -a f.plag/ë, -a f.plak, -u m.plas, -a, -urplazh, -i m.pleh, -u m.plep, -i m.plot ndajf.plotës/oj, -ova, -uarplotësisht ndajf.plumb, -i m.po pj.poh/oj, -ova, -uarpolak, -u m.polonisht ndajf.popull, -i m.por lidh.porosi, -a f.

porosit, -a, -urportokall, -i m.post/ë, -a f.poshtë ndajf.pothuaj pj.pra pj.prag, -u m.pran/oj, -ova, -uarpranver/ë, -a f.prandaj lidh.pranë parafj.prapa ndajf.prapë (i, e) mb.preh/ër, -ri m.prek, -a, -urpremt/e, -ja (e) f.premt/oj, -ova, -uarpre/s, -va, -rëpres, prita, priturprill, -i m.prind, -i m.prish, -a, -urprishur (i, e) mb.prodhim, -i m.prov/ë, -a m.provim, -i m.prov/oj, -ova, -uarprush, -i m.pse ndajf.pul/ë, -a f.pulëbardh/ë, -a f.pulov/ër, -ra f.pull/ë, -a f.pun/ë, -a f.pun/oj, -ova, -uarpunëtor, -i m.pus, -i m.pushim, -i m.push/oj, -ova, -uarpushk/ë, -a f.puth, -a, -urpye/s, -ta, -turpyetj/e, -a f.pyll, -i m.pylltar, -i m.

997

FFJJAALLOORRTTHH

qaf/ë, -a f.qa/j, -va, -rëqark/oj, -ova, -uarqarkullim, -i m.qartë (i, e) mb.qartë ndajf.qelb, -i m.qelb, -a, -urqeliz/ë, -a f.qelq, -i m.qen, -i m.qend/ër, -ra f.qengj, -i m.qeni/e, -a f.qep, -a, -urqep/ë, -a f.qeras, -a, -urqesh, -a, -urqesharak, -e mb.qershi, -a f.qershor, -i m.qeshur (i, e) mb.qetë (i, e) mb.qetësi, -a f.qetës/oj, -ova, -uarqeth, -a, -urqë lidh.që pr.qëllim, -i m.qëllimisht ndajf.qëll/oj, -ova, -uar

qëndrim, -i m.qëndr/oj, -va, -uarqëndis, -a, -urqëndisur (i, e) mb.qiell, -i m.qilim, -i m.qim/e, -ja f.qind num.qira, -ja f.qiri, -ri m.qitj/e, -a f.qoft/e, -ja f.qortim, -i m.qort/oj, -ova, -uarqorr, -e mb.quaj, -ta, -turquhem vetv.qumësht, -i m.qymyr, -i m.qyp, -i m.qyq/e, -ja f.qysh ndajf.qytet, -i m.qytez/ë, -a f.qytetar, -i m.

- vrat

- pla~e

- zaokru`uva

- promet

- jasen

- jasno

- gnoj

- smrdi

- kletka

- staklo

- ku~e

- centar

- jagne

- bitie

- {ie

- kromid

- ~esti

- se smee

- sme{en

- cre{a

- juni

- nasmean

- miren

- ti{ina

- smiruva

- postri`uva

- deka, {to

- koj, koja

- cel

- namerno

- pogoduva

- stav

- stoi

- veze

- vezen

- nebo

- kilim

- vlakno

- sto

- kirija

- sve}a

- strela{tvo

- }oftiwa

- ukor

- kara

- slep, -a

- vika

- se vika

- mleko

- }umur

- }up

- kukavica

- kako, otkako

- grad

- grat~e

- gra|anin

QQ

998

FFJJAALLOORRTTHH

rac/ë, -a f.radio, -ja f.radh/ë, -a f.radhit, -a, -urraft, -i m.rajon, -i m.raki, -a f.raport, -i m.ras/ë, -a f.rast, -i m.rastësisht ndajf.re, -ja f.re (e) mb.reçel, -i m.rehat ndajf.rekomand/oj, -ova, -uarrend, -i m.respekt, -i m.respekt/oj, -va, -uarrestorant, -i m.revist/ë, -a f.revol/e, -ja f.

rezerv/oj, -ova, -uarrezistenc/ë, -a f.rëndë (i, e) mb.rëndë ndajf.rëndësi, -a, f.rënd/oj, -va, -uarrëndom, ndajf.rëni/e, -a f.rër/ë, -a f.ri (i) mb.ringjall, -a, -urrini, -a f.risi, -a f.roj/e, -a f.ruaj, -ta, -turruhem vetv.rumanisht ndajf.rumun, -i m.rus, -i m.rusisht ndajf.

- rasa

- radio

- red

- redi

- polica

- region

- rakija

- izve{taj

- pade`

- slu~aj

- slu~ajno

- oblak

- nova, mlada

- slatko, xem

- raat

- prepora~uva

- red

- po~it

- po~ituva

- restorant

- spisanie

- revolver

- rezervira

- otpor

- te`ok

- te{ko

- va`nost

- ote`nuva

- obi~no

- pad

- pesok

- nov, mlad

- o`ivuva

- mladost

- novost

- stra`a

- ~uva

- se ~uva

- romanski

- Romanec

- Rusin

- ruski

RR

rrafsh, -i m.rrafshët (i, e) mb.rrah, -a, -urrrallë (i, e) mb.rrallë ndajf.rregull, -i m.rregull/oj, -ova, -uarrregullor/e, -ja f.rregullisht ndajf.rrej, -ta, -turrrept (i, e) mb.rreptësisht ndajf.rresht, -i m.rreth, -i m.rreth ndajf.rrethan/ë, -a f.rreth/oj, -ova, -uarrrethuar (i, e) mb.rrez/e, -ja f.rrezitem vetv.

rrezik, -u m.rrezikshëm (i) mb.rrezikshme (e) mb.rrëf/ej, -eva, -yerrrëmb/ej, -eva, -yerrrëmbyes, -i m.rrëm/oj, -ova, -uarrrëmuj/ë, -a f.rrën/oj, -ova, -uarrrënuar (i, e) mb.rrënj/ë, -a f.rrëqethem vetv.rrëz/ë, -a f.rrëshq/as, -ita, -iturrrëzohem vetv.rrëz/oj, -ova, -uarrri, ndenja, ndenjurrrip, -i m.rrit, -a, -urrritem vetv.

- ramnina

- ramen

- tepa

- redok

- retko

- pravilo

- sreduva

- pravilnik

- redovno

- la`e

- strog

- strogo

- niza

- krug, okolina

- okolu

- okolnost

- opkoluva

- opkolen/a

- zrak

- se son~a

- opasnost

- opasen

- opasna

- raska`uva

- grabnuva

- grabnuva~

- kopa

- gu`va

- uriva

- urnat

- koren

- se nae`uva

- podno`je

- lizga

- pa|a

- soboruva

- sedi

- remen

- zgolemuva

- raste

RrRr

999

FFJJAALLOORRTTHH

rrjedh, rrodhi, rrjedhurrrjet, -i m.rrjet/ë, -a f.rrobaqepës, -i m.rrob/ë, -a f.rroj, -ta, -turrroj/ë, -a f.rrokullis, -a, -urrrot/ë, -a f.rrotull ndajf.

rruaj, rrova, rruarrrudh, -a, -urrrufe, -ja f.rrug/ë, -a f.rrumbullakët (i,e) mb.rrush, -i m.rruzull, -i m.rrym/ë, -a f.

- te~e

- mre`a (sistem)

- mre`a (ribolov)

- {iva~

- kostum

- `ivee

- bri~ewe

- trkala

- trkalo

- (na)okolu

- bri~e

- gu`va

- grom

- ulica

- trkalezen

- grozje

- sfera

- struja

SS- kolku

- nejzin

- sanka

- vedna{

- saksija

- to~no

- to~en

- sos

- zavaruva~

- zavaruva

- salama

- salata

- sandali

- samo {to

- sapun

- koli~estvo

- sekoj/a

- sekunda

- tajnosta

- sedi{te

- predmet

- bidej}i

- zaedno

- bolen

- bolest

- sekira

- povtorno

- naskoro

- kako

- osobeno

- sigurnost, bezbed.

- sigurno

- siguren

- osiguruva

- se odnesuva

- iskreno

- iskren

- spored

- povr{ina

- fioka

- godinava

- donesuva

- odnesuvawe

- qubezen

- qubezna

- skara

- skelet

- skii

- skijawe

- pocrvenet

- ve~erva

- denes

- ~avka

- dene{en

- piperka

- gleda~

- spana}

- bolnica

- {alter

- pazuva

- objasnuva

- klun

- stanica

- ve`ba (voena)

- penkalo

- sezona

- {tof

- ukras

- student

- studira

sa ndajf.saj (i, e) pr.saj/ë, -a f.sakaq ndajf.saksi, -a f.saktësisht ndajf.saktë (i, e) mb.salc/ë, -a f.saldator, -i m.sald/oj, -ova, -uarsallam, -i m.sallat/ë, -a f.sandal/e, -ja f.sapo ndajf., lidh.sapun, -i m.sasi, -a f.secil/i, -a pr.sekond/ë, -a f.sekret, -i m.seli, -a f.send, -i m.sepse lidh.së bashku ndajf.sëmurë (i, e) mb.sëmundj/e, -ja f.sëpat/ë, -a f.sërish, ndajf.së shpejti ndajf.si ndajf.sidomos pj.siguri, -a f.sigurisht ndajf.sigurt (i, e) mb.sigur/oj, -ova, -uarsillem vetv.

sinqerisht ndajf.sinqertë (i, e) mb.sipas parafj.sipërfaq/e, -ja f.sirtar, -i m.sivjet ndajf.sjell, solla, sjellësjellj/e, -a f.sjellshëm (i) mb.sjellshme (e) mb.skar/ë, -a f.skelet, -i m.ski, -të f. sh.skijim, -i m.skuqur (i, e) mb.sonte ndajf.sorr/ë, -a f.sot ndajf.sot/ëm, -me (i, e) mb.spec, -i m.spektator, -i m.spinaq, -i m.spital, -i m.sportel, -i m.sqetull, -a f.sqar/oj, -ova, -uarsqep, -i m.stacion, -i m.stërvitj/e, -ja f.stilograf, -i m.stin/ë, -a f.stof, -i m.stoli, -a f.student, -i m.studi/oj, -ova, -uar

1100

FFJJAALLOORRTTHH- bura

- uspeh

- uspe{en

- uspe{na

- napad

- napa|a

- ramo

- supa

- pretpostavuva

- oko

- o~ila

stuhi, -a f.sukses, -i m.suksesshëm (i) mb.suksesshme (e) mb.sulm, -i m.sulm/oj, -ova, -uar

sup, -i m.sup/ë, -a f.supoz/oj, -ova, -uarsy, -ri m.syze, -t f. sh.

ShSh- {ah

- pcue

- {ega

- sedlo

- bostan

- {al

- marama

- pila

- motika

- kalinka

- vek

- vrba

- primer

- znak

- svet/a

- {e}er

- prodava

- plo{tad

- grd, -a

- zdravje

- zdrav

- bele{ka

- ozna~uva

- ni{an

- slu`i

- slu`ba

- ozdravuva

- {eta

- pretstava

- koristi

- do`d

- strela

- vkus

- gleda

- prodava~

- prodavnica

- {i{e

- pri~ina

- stepen, skala

- gazi

- sjae, sveti

- karpa

- odi

- u~ili{te

- stap

- bukva

- pi{uva

- pena

- kreda

- fevruari

- kuso

- kus, -a

- nakuso

- voza~

- gleda

- drugar

- drugarka

- dru{tvo

- oglas

- me~

- ple}i

- brzo

- brzina

- brz/a

- pe{tera

- ptica

- tro{i

- ~esto

- spasuva

- grb

- du{a

- objasnuva

- korpa

- navika

shah, -u m.sha/j, -va, -rëshaka, -ja f.shal/ë, -a f.shalqi, -ri m.shall, -i m.shami, -a f.sharr/ë, -a f.shat, -i m.sheg/ë, -a f.shekull, -i m.shelg, -u m.shembull, -i m.shenj/ë, -a f.shenjtë (i, e) mb.sheqer, -i m.shes, shita, shiturshesh, -i m.shëmtuar (i, e) mb.shëndet, -i m.shëndoshë (i, e) mb.shënim, -i m.shën/oj, -ova, -uarshënjest/ër, -ra f.shërb/ej, -eva, -yershërbim, -i m.shër/oj, -ova, -uarshëtit, -a, -urshfaqj/e, -a f.shfrytëz/oj, -ova, -uarshi, -u m.shigjet/ë, -a f.shij/e, -a f.shik/oj, -ova, -uarshitës, -i m.shitor/e, -ja f.shish/e, -ja f.

shkak, -u m.shkall/ë, -a f.shkel, -a, -urshkëlq/ej, -eva, -yershkëmb, -i m.shk/oj, -ova, -uarshkoll/ë, -a f.shkop, -i m.shkronj/ë, -a f.shkr/uaj, -ova, -uarshkum/ë, -a f.shkumës, -i m.shkurt, -i m.shkurt ndajf.shkutrër (i, e) mb. shkurtimisht ndajf.shofer, -i m.shoh, pashë, parë shok, -u m.shoq/e, -ja f.shoqëri, -a f.shpallj/e, -a f.shpat/ë, -a f.shpatull, -a f.shpejt ndajf.shpejtësi, -a f.shpejtë (i, e) mb.shpell/ë, -a f.shpend, -i m.shpenz/oj, -ova, -uarshpesh ndajf.shpët/oj, -va, -uarshpin/ë, -a f.shpirt, -i m.shpjeg/oj, -va, -uarshport/ë, -a f.shprehi, -a f.

1101

FFJJAALLOORRTTHH- izraz

- nade`

- voznemiruva

- albanski

- izgovara

- orel

- telo

- sedum

- septemvri

- dr`ava

- ku}a

- krevet

- kriv, -a

- skapo

- postavuva

- turka

- pritiska

- pritisok

- sabota

- gasi

- mnogu

- mno`ina

- mnozinstvo

- dlanka

- gluv

shprehj/e, -a f.shpres/ë, -a f.shqetës/oj, -va, -uarshqip ndajf.shqipt/oj, -va, -uarshqiponj/ë, -a f.shtat, -i m.shtatë num.shtator, -i m.shtet, -i m.shtëpi, -a f.shtrat, -i m.shtrembër (i, e) mb.shtrenjtë ndajf.

shtr/oj, -ova, -uarshty/j, -va, -rështyp, -a, -urshtypj/e, -a f.shtun/ë, -a (e) f. shuaj, shova, shuarshumë ndajf.shumës, -i m.shumic/ë, -a f.shuplak/ë, -a f.shurdhër (i, e) mb.

TT- tabla

- {tikla

- sredba

- sretnuva

- taksi

- se podbiva

- sega

- sega

- nadolu

- tavan

- masa

- kaj

- se~ivo

- `ica

- telefonira

- {ator

- premnogu

- vi{ok

- mrak

- osum

- osumdeset

- oktomvri

- tetka

- besnilo

- celosno

- vle~e (privlekuva)

- tigar

- negov, -a

- volan

- zvuk

- naslov

- }eramida

- zemja

- topka

- torta

- krastavica

- debel

- tri

- pazar

- prikazna

- poka`uva

- trgovija

- trinaeset

- voz

- trendafil

- xemper

- junak

- krap

- ~uka

- mozok

- telo

- masa

- toalet

- buket

tabel/ë, -a f.tak/ë, -a f.takim, -i m.tak/oj,-ova,-uartaksi, -a f.tall, -a, -urtani ndajf.tashti ndajf.tatëpjetë ndajf.tavan, -i m.tavolin/ë, -a f.te parafj.teh, -u m.tel, -i m.telefon/oj, -ova, -uartend/ë, -a f.tepër ndajf.tepric/ë, -a f.terr, -i m.tetë num.tetëdhjetë num.tetor, -i m.tez/e, -ja f.tërbim, -i m.tërësisht ndajf.tërh/eq, -oqa, -equrtig/ër, -ri m.

tij (i, e) pron.timon, -i m.tingull, -i m.titull, -i m.tjegull, -a f.tok/ë, -a f.top, -i m.tort/ë, -a f.trangull, -i m.trashë (i, e) mb.tre (m) tri (f) num.treg, -u m.tregim, -i m.treg/oj, -ova, -uartregti, -a f.trembëdhjetë num.tren, -i m.trëndafil, -i m.triko, -ja f.trim, -i m.troft/ë, -a f.trok/as, -ita, -iturtru, -ri m.trup, -i m.tryez/ë, -a f.tualet, -i m.tuf/ë, -a f.

1102

FFJJAALLOORRTTHH

- luqa (ni{i)

- tunel

- zdravo

- maten

- Tur~in

- turski

- sram

- ~ad

tund, -a, -urtunel, -i m.tungjatjeta pasth.turbullt (i, e) mb.turk, -u m.

turqisht ndajf.turp, -i m.tym, -i m.

tha/j, -va, -rëthan/ë, -a f.tharë (i,e) mb.thartë (i, e) mb.thatë (i,e) mb.thek/ër, -ra f.thelb, -i m.thel/ë, -a f.thellë (i,e) mb.thellësi, -a f.them, thashë, thënëthemb/ër, -ra f.themel, -i m.themel/oj, -ova -uarther, -a, -urthes, -i m.thëllëz/ë, -a f.

thëngjill, -i m.thërr/as, -ita, -urthik/ë, -a f.thinjur (i, e) mb.thirrj/e, -a f.thjeshtë (i, e) mb.thneg/ël, -la f.thonjëz, -a f.thua, thoi m.thund/ër, -ra f.thup/ër, -ra f. thur, -a, -urthyej, theva, thyerthyer (i, e) mb.

- su{i

- dren

- isu{en

- kisel

- suv

- 'r`

- jadro

- kri{ka, par~e

- dlabok

- dlabo~ina

- veli

- peta

- temel

- osnovuva

- kole

- vre}a

- erebica

- }umur

- povikuva

- no`

- belokos

- povik

- ednostaven

- mravka

- navodnici

- nokt

- kopito

- pra~ka

- plete

- kr{i

- skr{en

ThTh

udh/ë, -a f.udhëheqës, -i m.udhëkryq, -i m.udhëtar, -i m.udhëtim, -i m.udhët/oj, -ova, -uarujdi, -a f.uj/ë, -i m.ujit, -a, -urujësjellës, -i m.ujk, -u m.ul, -a, -urulem vetv.ulët (i, e) mb.ulur (i, e) mb.ulli, -ri m.

unaz/ë, -a f.unë pr.unik, -e mb.unitet, -i m.universitet, -i m.urat/ë, -a f.urdh/ër, -ri m.urdhër/oj, -ova, -uarurdhëro pasth.ur/ë, -a f.uri, -a f.uritur (i, e) mb.urim, -i m.urith, -i m. ur/oj, -ova, -uarurtë (i, e) mb.

- pat

- rakovoditel

- raskrsnica

- patnik

- patuvawe

- patuva

- spogodba

- voda

- navodnuva

- vodovod

- volk

- spu{ta

- sednuva

- nizok

- sednat

- maslinka

- prsten

- jas

- edenstven

- edinstvo

- univerzitet

- molitva

- naredba

- nareduva

- poveli, molam

- most

- glad

- gladen

- ~estitka

- krt

- ~estita

- miren, umen

UU

1103

FFJJAALLOORRTTHH

- mrazi

- omraza

- hrana

- hrani

- vojnik

- bu~i

- ve`ba

- ocet

- fabrika

urr/ej, -eva, -yerurrejtj/e, -a f.ushqim, -i m.ushq/ej, -eva, -yerushtar, -i m.

ushton pavet.ushtrim, -i m.uthull, -a f.uzin/ë, -a f.

VV- maslo

- nafta

- oplakuva

- devojka

- mlak

- bran

- kufer

- oro

- gore{tina

- brod

- obesuva

- zavisi

- zaka~alka

- vo zavisnost

- siroma{en

- siroma{tija

- niza, red, stih

- kolona

- kada

- ogni{te

- obetka

- vazna

- prodol`enie

- prodol`uva

- postojano

- smrt

- umira

- mrtov

- jajce

- vdovec

- poseben

- osobeno

- alat

- mesto

- mesto na ra|awe

- mesto na `iveewe

- odluka

- odlu~uva

- slep

- `olt

- leto (vino)

- sever

- rosa

- uvo

- oblekuva

- obleka

- bubreg

- obleka i obuvki

- sam

- samo

- samoposluga

- osobina

- samotija

- osamen

- ve|a

- avtomobil

- jajce

- stava

- brat

- vnimanie

- zabele{ka

- vistina

- potvrduva

- poplava

- te`ok

- tele

- doa|a

- linija

- godina

- izlog

- crta

- posetuva

- godi{en

- krade

- bere

- povra}a

vaj, -i m.vajgur, -i m.vajt/oj, -ova, -uarvajz/ë, -a f.vakët (i, e) mb.val/ë, -a f.valixh/e, -ja f.vall/e, -ja f.vap/ë, -a f.vapor, -i m.var, -a, -urvaret vetv.varës/e, -ja f.varësisht, ndajf.varfër (i, e) mb.varfëri, -a f.varg, -u m.vargan, -i m.vask/ë, -a f.vat/ër, -ra f.vath, -i m.vazo, -ja f.vazhdim, -i m.vazhd/oj, -ova, -uarvazhdimisht ndajf.vdekj/e, -a f.vdes, vdiqa, vdekurvdekur (i, e) mb.ve, -ja f.ve (i, e) mb.veçantë (i, e) mb.veçanërisht ndajf.veg/ël, -la f.vend, -i m.vendlindj/e, -a f.vendbanim, -i m.vendim, -i m.vendos, -a, -ur

verbër (i, e) mb.verdhë (i, e) mb.ver/ë, -a m.veri, -u m.ves/ë, -a f.vesh, -i m.vesh, -a, -urveshj/e, -a f.veshk/ë, -a f.veshmbathj/e, -a f.vetë për. vetv. vetëm ndajf.vetëshërbim, -i m.veti, -a f.vetmi, -a f.vetmuar (i, e) mb.vetull, -a f.vetur/ë, -a f.vez/ë, -a f.vë, vura, vënëvëlla, -i m.vëmendj/e, -a f.vërejtj/e, -a f.vërtet ndajf.vërtet/oj, -ova, -uarvërshim, -i m.vështirë (i, e) mb.viç, -i m.vij, erdha, ardhurvij/ë, -a f.vit, -i m.vitrin/ë, -a f.vizat/oj, -ova, -uarvizit/oj, -ova, -uarvjeç, -e mb.vjedh, -a, -urvjel, -a, -urvjell, -volla, -vjellur

1104

FFJJAALLOORRTTHH- esen

- lani

- star

- vreden

- vrednost

- mal

- docna

- glas

- glasa

- tr~a

- ubien

- ubiva

- obla~en

- pati

- pe~at

- volja

- dobrovolec

- ovenat

vjesht/ë, -a f.vjet ndajf.vjetër (i, e) mb.vlefsh/ëm, -me (i, e) mb.vler/ë, -a f.vogël (i, e) mb.vonë ndajf.vot/ë, -a f.vot/oj, -ova, -uarvrap/oj, -ova, -uar

vrarë (i, e) mb.vras, vrava, vrarëvrenjtur (i, e) mb.vuaj, -ta, -turvul/ë, -a f.vullnet, -i m.vullnetar, -e mb.vyshkur (i, e) mb.

xeh/e, -ja f.xehetar, -i m.xix/ë, -a f.xixëllonj/ë, -a f.xhaket/ë, -a f.xham, -i m.xhami, -a f.xhaxha, -i m.xhaz, -i m.xheloz, -e mb.xhelozi, -a f.

xhep, -i m.xhevahir, -i m.xhezv/e, -ja f.xhung/ël, -la f.ylber, -i m.yndyrë, -a f.yll, -i m.yt pr.

- ruda

- rudar

- iskra

- svetulka

- jakna

- staklo

- xamija

- ~i~ko

- xez

- lubomoren

- lubomora

- xeb

- dijamant

- |ezve

- xungla

- vino`ito

- mast

- yvezda

- tvoj

X,X, Xh,Xh, YY

zakon, -i m.zakonisht ndajf.zambak, -u m.zan/ë, -a f.zarf, -i m.zbardh/oj, -ova, -uarzbat/oj, -ova, -uarzbath, -a, -urzbathur (i, e) mb.zbavit, -a, -urzbehtë (i, e) mb.zbulim, -i m.zbraz, -a, -urzbres, zbrita, zbriturzbritj/e, -a f.zbukur/oj, -ova, -uarzbukurim, -i m.zbut, -a, -ur

zdrugthëtar, -i m.zej/e, -a f.zejtari, -a f.zem/ër, -ra f.zemërim, -i m.zemëruar (i, e) mb.zero, -ja f.zeshkan, -e mb.zezak, -e mb.zë, zura, zënëzë, -ri m.zënë (i, e) mb.zënk/ë, -a f.zgav/ër, -ra f.zgjat, -a, -urzgjeb/e, -ja f.zgj/edh, -odha, -edhurzgjedhj/e, -a f.

- obi~aj

- obi~no

- lilija

- samovila

- plik

- obeluva

- sproveduva

- sobue

- sobuen/a

- zabavuva

- bled

- otkritie

- ispraznuva

- se simnuva

- popust

- razubavuva

- ukras

- omeknuva

- stolar

- zanaet

- zanaet~istvo

- srce

- gnev

- naluten

- nula

- crnkav

- crnec

- fa}a

- glas

- zafaten/a

- kavga

- {uplina

- isdolu`uva

- {uga

- izbira

- izbor

Z,Z, ZhZh

1105

FFJJAALLOORRTTHH- pro{iren

- re{ava

- re{enie

- razbuduva

- se budi

- bistar

- crn/a

- gotvi, vari

- varen

- yvon~e

- ogin

- zgolemuva

- ptica, pile

- gospo|a

- gospo|ica

- crevo

- gospod

- gospodin

- sposobnost

- po`oltuva

- namaluva

- kancelarija

- gu{ter

- is~eznuva

- vreva

- soblekuva

- soble~en

- razvoj

- nurka

- nurka~

zgjeruar (i, e) mb.zgjidh, -a, -urzgjidhj/e, -a f.zgj/oj, -ova, -uarzgjohem vetv. zgjuar (i, e) mb.zi (i), zezë (e) mb.ziej, zjeva, zierzier (i, e) mb.zil/e, -ja f.zjarr, -i m.zmadh/oj, -ova, -uarzog, -u m.zonj/ë, -a f.zonjush/ë, -a f.zorr/ë, -a f.

zot, -i m.zotëri, -a m.zotësi, -a f.zverdh, -a, -urzvogël/oj, -ova, -uarzyr/ë, -a f.zhapi, -u m.zhduk, -a, -urzhurm/ë, -a f.zhvesh, -a, -urzhveshur (i, e) mb.zhvillim, -i m.zhyt, -a, -urzhyt/ës, -i m.

PËRMBAJTJAPËRMBAJTJASHKOLLA ...................................................................................... 4NË KLASË ..................................................................................... 5FJALË QË NDOSHTA I DINI ................................................................ 6PËRSHËNDETJE .............................................................................. 7FAMILJA IME ................................................................................. 9SHTËPIA IME ............................................................................... 10VENDBANIMI IM .................................................................................................................................. 12KU ËSHTË? ................................................................................. 13NGJYRAT .................................................................................... 14SI ËSHTË? .................................................................................. 14TRUPI I NJERIUT ........................................................................... 15USHQIME .................................................................................... 16NË DYQAN ................................................................................... 17NË TREG .................................................................................... 18JAVA, MUAJT, STINËT .................................................................... 19MËSOHEMI TË NUMËROJMË ............................................................ 20SA ËSHTË ORA? ........................................................................... 22ALFABETI I GJUHËS SHQIPE ............................................................ 24ZANORET DHE BASHKËTINGËLLORET ................................................. 26DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE Y, Ë ..................................................... 27DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE Th, Dh ................................................. 28DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE R, Rr ................................................... 29DREJTSHQIPTIMI I TINGUJVE L, Ll..................................................... 30DIKTIM ....................................................................................... 31KU ËSHTË...? .............................................................................. 32PREZANTIM ................................................................................. 33T’I MËSOJMË DY FORMAT E EMRIT ................................................... 35ÇFARË BËJNË? ............................................................................ 36KUSH ËSHTË KY, KJO?................................................................... 37KUSH JANË KËTA, KËTO? ............................................................... 38ÇFARË ËSHTË KY, KJO? ................................................................. 39

1106

ÇFARË JANË KËTA, KËTO? ............................................................. 40KUSH Ç’ËSHTË? .......................................................................... 41ÇFARË KAM UNË? ........................................................................ 43SHKOLLA JONË ........................................................................... 45SHKOLLA ................................................................................... 46NË MËSIM .................................................................................. 47DIKTIM ...................................................................................... 47ÇANTA E ÇUPËS .......................................................................... 48DHELPRA PARA GJYQIT ................................................................. 48FAMILJA E ARTËS ........................................................................ 49VITI I RI .................................................................................... 51DITËLINDJA E DIANËS ................................................................... 52PASTËRTIA RUAN SHËNDETIN .......................................................... 54PICIMULI I VOGËL ........................................................................ 54VENDBANIMI IM ........................................................................... 55BANESA E DRITËS ........................................................................ 56SHTËPIA - ËNDRRA IME ................................................................. 57PSE QESHI SHITËSJA? .................................................................. 58DYQANI I NASRADINIT ................................................................... 59PËRSHËNDETJET ......................................................................... 60PUNA E URIA .............................................................................. 61KUSH JAM UNË ........................................................................... 62VALLE RRETH BOTËS .................................................................... 63NJË SHËTITJE NË MAL .................................................................. 64KUR LAHET ZOKI POKI ................................................................... 65TREGIM PA FJALË ........................................................................ 66Ç’DO TË BËHEM .......................................................................... 67LUANI DHE MIU ........................................................................... 68STINA MË E MIRË ........................................................................ 69VJELJA E DUHANIT .......................................................................71ARRA ........................................................................................ 72FJALORTH SHQIP - MAQEDONISHT .......................................... 75-105

1107

1108