Genetik Bilgi Taşıyan MoleküllerDNA’ NIN YAPISI- REPLİKASYONU

1866 Friedrich Miesher.....

Melahat AGLAGU

Nükleik Asitler

• Canlılarda, türe özgü kalıtsal özellikleri taşıyan, oluşturan ve aktaran organik bileşiklerdir.

• Prokaryot hücrede sitoplazmada belli bir alanda ve ribozomlarda bulunur.

• Ökaryot hücrelerde; çekirdek, ribozom, mitokondri, kloroplast, ve sitoplazmada bulunur. Ayrıca çekirdekçikte tamamlanmamış molekülleri ve bu uzun molekülleri oluşturan yapı birimleri bulunur.

Nükleik Asitlerin Yapısı

• Molekül yapılarında C, H, O, N ve P bulunur• Yapı birimleri nükleotidlerdir.• Bir nükleotit fosforik asit, beş karbonlu bir

şeker ve bir organik bazdan oluşur.• Organik baz ve beş karbonlu yapı nükleosit

olarak adlandırılır.• Molekül yapılarındaki beş karbonlu şekerlere

göre adlandırılırlar.

Melahat AGLAGU

NÜKLEOTİDLERDE BULUNAN PENTOZLAR

riboz RNA ‘nın, deoksiriboz ise DNA’nın yapısında bulunur.Deoksiribozun ribozdan farkı 2. C atomunda bir OH gurubunun bulunmasıdır... • l

Melahat AGLAGU

ORGANİK BAZLARI: pürinler ve primidinlerdir.Pürinler; Adenin (A) ve Guanin (G) olup iki halkalı büyük moleküllerdir.Hem DNA hem de RNA da bulunur.

Melahat AGLAGU

Primidinler;tek halkalı ve küçük moleküllerdir.

• Bunlar; Sitozin (C), Yimin (T) ve Urasildir(U).• Sitozin hem DNA hem de RNA nın yapısında

bulunurken Timin yalnızca DNA’nın , Urasil ise yalnızca RNA’ nın yapısında bulunur.

Melahat AGLAGU

FOSFORİK ASİT:

• DNA ve RNA'da bulunan ortak moleküldür. Fosforik asit kompleks moleküllerin yapısına girdiği zaman fosfat adını alır

Melahat AGLAGU

Nükleik AsitlerBaz ve pentozun oluşturduğu yapı: Nükleosit

Baz, pentoz ve fosforik asidin oluşturduğu yapı: Nükleotit

Melahat AGLAGUNükleotit

Uzun moleküllerin oluşumu......

Nükleotitlerin bir birlerine bağlanması pentoz ve fosat molekülleri ile olur.

Buna göre; Bir pentozun 3. karbon atomu ile diğer pentozun 5.

Karbon atomu birbirlerine fosfat gurupları ile bağlanırlar.

Melahat AGLAGU

DNA’nın yapısı♥ 1953’te James Watson ve Francis Crick tarafından ileri sürülen üç boyutlu DNA yapısı modeline göre♥ DNA, sağa dönen çift heliks (ikili sarmal) oluşturmak üzere aynı eksen etrafında helezon şeklinde iki DNA zincirinden (polinükleotid zinciri) oluşmuştur

Melahat AGLAGU

Melahat AGLAGU

ᴥ

*Ökaryot hücrede; çekirdek, mitokondri ve kloroplastlarda bulunur. *İki nükleik asit zincirinden oluşmuştur. *Şekeri deoksiribozdur. * Organik bazları: -pürinler: Adenin (A) ve Guanin (G) -primidinler: Sitozin (C) ve timin (T) **Karşılıklı zincirlerinde her zaman için bir Adenin nükleotidi bir Timin nükletidi ile, Guanin nükleotidi Sitozin nükleotidi ile karşı karşıya gelir.

http://www.biologycorner.com

DNA replikasyonu: a)Oluşum şekli: DNA replikasyonunda zincirin eski kolu açık, yeni kolu koyu renkli; seker-fosforikasid zinciri bant seklinde gösterilmiş. (A) Adenin, (T) Timin, (C) Sitozin, (G) Guanin; serbest nükleotidler oklarla gösterilmistir.

b) Replikasyonun moleküler açiklanması: DNA'nin iki kolu birbirinden ayrılıyor.

Sol taraftaki 5' fosfattan 3'-OH’ ya dogru uzanan) kol, alt taraftan yukariya dogru kopya edilmeye baslaniyor.

Yeni zincirde, eskisinde oldugu gibi, adenin timin ile; sitozin guanin ile baz çiftleri olusturur.

Yan yana duran nükleotidler arasinda, deoksiribozun 3' -OH grubunun çekmesi ile, nukleotid (nukleozit)' lerin dıştaki 2 fosfat grubu serbest hale geçer ..

♥DNA'nin ilk iki dizisi ayrilmis olur. Ayrilan dizilerin her biri kaybettigi nükleotid eslerinin yerine tamamen ayni çesitten esler alip, yeni birer ikili dizi olustururlar (Sekil 11.9).

♥Böylece meydana gelen ikinci dizi birincinin komplementeri (tamamlayicisi) olur. ♥Bunun sonucu olarak DNA seridi hiçbir bilgi kaybetmeden ikilesir. Bu sekilde DNA'nin kendini yenilemesi semikoaservatif mekanizma ile olur. Bu tip çogalmaya (ikilesmeye) semikoaservatif çogalma denir.

KAYNAK: prof. Yıldırım AKMAN,;Botanik, DR. Cemal ERENSAYIN; Genetik, M. Soysal; genetik, http://www.biyolojidersi.info

DNA replikasyon mekanizmasi konusunda daha baska görüsler de ileri sürülmüstür...

Hazırlayan: Melahat AGLAGU

TEŞEKKÜRLER!