Geleceği şekillendiren süper güç

GÜNEY KOREGÜNEY KORE

1960 ’lardan beri düzenli bir büyüme gerçek-leştiren Güney Kore

Cumhuriyeti, bugün dünyanın önemli sa-nayileşmiş ülkeleri arasında gösteriliyor. 40 yıl önce GSYİH’si oldukça düşük olan Güney Kore, Dünya Bankası verilerine göre dünyanın en büyük ekonomileri sıra-lamasında 12’inci sırada yer alıyor. 1960’lı

yıllara gelen kadar Güney Kore umutsuz derecede fakir ülkeler arasında gösteriliyordu. Bugün ise dünyanın en dinamik endüst-riyel tasarım merkezlerinden biri olarak gösteriliyor ve dünya pazarının geleceğini şekillendiren ürünleri elinde tutuyor. Akıllı telefonlar, likit kristalli ekranlar denildiğinde Güney Kore akla geliyor. Ayrıca Güney Kore, Bilişsel Yetenekler ve Eğitim Beceri-leri Global Endeksi’ne göre eğitimde net bir şekilde “süper güç” konumunda olan iki ülkeden biri (diğeri Finlandiya).

1997-1998 yıllarında Asya’da yaşanan krizden etkilenen

36 EKONOMİK FORUM

Gelişmiş ülkeler statüsünde yer alan Güney Kore Cumhuriyeti, dünyanın önde gelen 60 ekonomisinin analiz edildiği Dünya Ekonomik

Forumu Finansal Kalkınma 2012 Yılı Raporu’nda üç basamak yükselerek bu yıl 12’nci sırada yer aldı. Bu yükselişle beraber Güney Kore, son iki sene içinde toplamda

dokuz basamak birden yükseldi.

ÜLKE

GENEL EKONOMİK DURUM Güney Kore Cumhuriyeti 1962 yılında

başlatmış olduğu ihracat amaçlı kalkınma planı sayesinde sosyal ve ekonomik açıdan büyük bir gelişme gösterdi. Uzak Doğu’da 1998 yılında yaşanan kriz sonrası ülke eko-nomisi olumlu seyrini artırarak sürdürdü ve daha yüksek büyüme hızı gerçekleştirdi-ği gözlemlendi.

Büyük ve ödünsüz olmasıyla örnek bir endüstrileşme süreci geçiren Güney Kore ekonomisinin ayırt edici özelliği “chaebol” denilen dev şirketlerin ülke ekonomisinde baskın pozisyonda olması dikkat çekiyor. Cheabol, ilk kurucusu tarafından doğru-dan yönetilen “holding” veya “şirketler grubu”dur. Örnek olarak Samsung Grubu,

Güney Kore ekonomisi, Uluslararası Para Fonu (IMF) desteği ve ekonomik alanda gerçekleştirilen reformlar sayesinde 1999 yılında %9,4 ve 2000 yılında %8,5 oranında büyüyerek yeniden istikrara kavuştu. 2009 yılında yaşanan küresel çaptaki krizden etkilenerek %0,3’lük düşük bir büyüme yaşayan ülke ancak 2010 yılında %6,3 civarında gerçekleşen büyümeyi 2011 yılında %3,6 ve 2012 yılında %2,2’lik büyüme takip etmiştir. Kriz sonrası imalat sanayisi hızlı toparlanma sürecine giren Güney Kore’nin bu gelişmi özellikle artan dış talep, iç tüketim talebinde canlan-ma ve yerel yatırımlardan kaynaklandığı belirtiliyor.

50 milyon nüfusa sahip Güney Kore’nin GSM’si 1.129 milyar dolar, kişi başına düşen milli ge-liri 30 bin dolar. 2013 yılında EIU’nun veri-lerine göre işsizlik oranı %3,3, enflasyon oranı ise %1,3. Güney Kore 466 milyar dolar ihracatıyla dünya rekabet gücü sı-ralamasında 19’uncu sırada yer alıyor. Türkiye’den sonra OECD’nin en hızlı büyüyen ekonomisi konumunda bulu-nan Güney Kore’nin 2013 yılında %3,3 büyümesi öngörülüyor. 2012 yılı veri-lerine göre Güney Kore, gemi yapımında dünyada ikinci, yarı iletkenlerde üçüncü, otomobil ve petrokimyada beşinci ve de-mir-çelikte altıncı büyük kapasiteye sahip ülkedir.

EKONOMİK FORUM 37i

Temel Ekonomik Göstergeler2008 2009 2010 2011 2012* 2013*

GSYİH (Milyar $) 931.4 834.1 1,014.5 1.116 1.125 1.208

Kişi Başına GSYİH ($, PPP) 26.658 26.886 28.693 30.166 31.243 32.971

Reel GSYİH Büyüme (%) 2.3 0.3 6.3 3.6 2.2 3.3

İhracat (fob, milyon $) 434.699 358.217 461.459 552.795 540.217 573.801

İthalat (fob, milyon $) 429.525 320.356 421.404 521.643 516.762 546.368

İşsizlik Oranı (%) 3.2 3.7 3.7 3.4 3.3 3.3Kaynak: Economist Intelligence Unit (EIU), South Korea Country Report*: Tahmini Veriler

Tarım

GSYİH’nin Sektörel Dağılımı

%39

Sanayi Hizmetler

%3%58

Gülder DEMİR | Editörgulder.demir@dunya.com

Hyundai Grubu, Daewoo Grubu, Kia ve LG Grubu gösterilebilir. 1997 yılındaki reform-lardan sonra ekonomide KOBİ’lerin önemi artsa da chaebol denen şirketlerin ekono-miye hâkimiyeti sürüyor. Ülke ihracatının yaklaşık %60’ı bu büyük şirketler tarafın-dan yapılıyor. Güney Kore’nin “chaebol”leri sıklıkla Japonya’nın “keiretsu” iş grupla-rıyla karşılaştırılır. Fakat bu ikisi arasında belirgin iki farklılık bulunuyor. Birincisi, “chaebol”ler hâlâ çoğunlukla kurucu aileler tarafından kontrol edilmesine rağmen “kei-retsu”lar profesyonel yöneticiler tarafından yönetilir. İkincisi, Güney Kore hükümeti-nin “chaebol”lerin özel banka sahibi olma-sını engellemesine rağmen Japonya’daki “keiretsu”lar kendilerine bağlı bir bankayla çalışabilir.

Ekonomisi büyük oranda uluslararası ticarete bağlı olan Güney Kore’de iş gücü maliyeti Malezya, Endonezya, Filipinler, Tayland, Vietnam ve Çin gibi ülkelere göre daha yüksek olup 1987’den beri artış gös-teriyor. Artık ucuz iş gücüne dayalı montaj

sanayi Güney Kore’de yeterli üretim koşullarını bulamıyor. Ülke ekonomisinde yüksek katma değerli ürünlerden elektronik, taşı-ma ekipmanları, ileri teknoloji ürünlerinin üretimi yaşama şansı buluyor.

Günümüzde Güney Kore gelişmiş ülkeler statüsünde yer alı-yor ve GSYİH büyüklüklerine bakıldığında Asya’nın dördüncü en büyük ekonomisine sahip.

Zengin doğal kaynaklara sahip olmayan Güney Kore’de kö-mür, petrol, demir gibi madenler çok az miktarda bulunuyor. Güney Kore’nin ticari olarak tek zengin yer altı kaynağı tungsten ancak 1993 yılından itibaren onun da üretimi yapılmıyor. Ayrıca

38 EKONOMİK FORUM

ÜLKE

Yıllara Göre Güney Kore’de Otomotiv Üretimi (Adet)

Üretim Yurtiçi Satışlar İhracat İthalat

2007 4,086,308 1,219,335 2,847,138 66.594

2008 3,826,682 1,154,483 2,683,965 84.661

2009 3,512,926 1,394,001 2,148,862 70.889

2010 4,271,741 1,465,426 2,772,107 104.977

2011 4,657,094 1,474,436 3,151,708 105.037Kaynak: Korea Automobile Manufacturers Association

2010 yılında dünyada seri imalata uy-gun elektrikli araç üreten ikinci ülke olan Güney Kore’de otomotiv sanayisi en önemli sektörlerinin başında geliyor. Ülke ithalatı-nın üçte birini sermaye malları oluşturuyor. Samsung Electronics ve diğer elektronik üreticisi şirketler elektronik çip yapımı ve pazarlamasında ABD’li ve Japon rakiplerini üretim ve satış rakamlarında geride bırak-mış olmasına rağmen bu ürünlerin makina-ları hâlâ ithal ediliyor. Bilgisayar çipleri ve cep telefonu gibi bilgi teknolojisine dayalı ürünler Kore’nin ihracatının %30’dan fazla-sını oluşturuyor.

Güney Kore imalatı yarıiletkenler, cep telefonları, TFT-LCD’ler ve diğer ürünler kendi alanlarında dünyanın en gelişmiş ve en çok satan ürünleri olarak tanımlanıyor. Güney Kore yarıiletkenleri, özellikle flash bellekler ve DRAM’ler dünya yarıiletken sektörünün önünde sektöre yön veren bir konumda. Güney Kore ayrıca dünyanın en büyük iki RAM üreticisi Samsung Electroni-cs ve Hynix Semiconductor firmaya sahiptir.

Güney Kore’de diğer bir önemli sanayi kolu da gemi inşa sanayisi ve ülke gemi in-şaatında en büyük ikinci üretici olarak gös-teriliyor.

tarım, ormancılık ve balıkçılığın Güney Kore’nin GSYİH’sinden aldığı pay 2012 yılında % 2,7’dir.

Ülkenin sınırlı iç kaynaklarına ilave olarak, kalabalık nüfusu ve gelişmiş sanayisi enerjiye olan ihtiyacı artırıyor. Ülkede petrol ya da doğal gaz üretilmediğinden, Güney Kore, enerji ihtiyacının yaklaşık % 97’sini ithal ediyor. Ülkede toplamda 21 adet nükle-er santral bulunuyor. Enerjide dışa bağımlılığın azaltılabilmesi bağlamında, alternatif enerji kaynaklarının geliştirilmesine yö-nelik çalışmalar da devam ediyor. Güney Kore Hükümeti, 2015 yılına kadar yenilenebilir enerji sektörüne 40 trilyon won (yakla-şık 35 milyar dolar) yatırım yapılacağını belirtiyor.

EKONOMİK FORUM 39i

ÜLKE

TÜRKİYE İLE GÜNEY KORE ARASINDA TİCARİ İLİŞKİLER

Türkiye’nin Uzak Doğu’da ikinci büyük ticaret ortağı olan Güney Kore’yle ticari iliş-kileri de 2003 yılından bu yana önemli ge-lişmeler gösteriyor. Türkiye ile Güney Kore arasındaki ticaret hacminin yedi yılda 1,45 milyar dolardan 4,27 milyon dolara yüksel-diği görülüyor.

Türkiye-Güney Kore arasında 2011 yı-lında yapılan ihracatı 527,8 milyon dolar, 2012 yılında ise yaklaşık aynı miktarda 527,9 milyon dolar olarak gerçekleşmiş bu-lunuyor.

2011 yılı sonunda Türkiye’nin ithalatı 6 milyar doları aşmış ancak 2012’ye gelindiğinde kriz gibi olağanüstü hallerden ba-ğımsız şekilde ilk defa Güney Kore’den Türkiye’ye yapılan ithalat azalarak 6 milyon doların altına inmiştir.

Türkiye’nin Güney Kore’den başlıca ithalat ürünleri makine ve ulaşım araçları (%54), kimyasallar (%14), demir-çelik (%9) ve tekstil ürünleri (%7) olarak sıralanırken, başlıca ihraç kalemle-rimiz ise etilen ve profilin gibi petrol gazları (%27), makine ve ulaşım araçları (%19), gıda ürünleri (%13), tekstil (% 10), bakır, çinko, mermer gibi maden cevheri (%7) olarak yer alıyor.

Türkiye ile Güney Kore arasındaki ticari ve ekonomik iliş-kilerin en önemli ayağını Türkiye’de yatırım yapan Güney Kore sermayeli şirketler oluşturuyor. Türkiye’de toplam 396 milyon dolarlık sermayeyle 191 Kore firması bulunuyor. Söz konusu

40 EKONOMİK FORUM

ÜLKE

Güney Kore pazarı geleneksel olarak küçük satıcılardan oluşuyor. Tüketimin yoğunlaştığı büyükşehir merkezlerinde son yıllarda uluslararası (ABD ve Fransa ağırlıklı) büyük alışveriş merkezlerinin hızla yaygınlaştığı görülüyor.

Herhangi bir malın Güney Kore pazarına girebilmesi için Güney Kore’de kayıtlı resmi bir firma olması zorunluluğu olmasına rağmen bu bir güçlük olarak görülmüyor. Çünkü yabancı malların ithalatını ve dağıtımını yapan şirketlerin birleşerek oluşturdukları Association of Foreing Trading Agents of Korea (AFTAK) gibi güvenilir bir dağıtıcı ya da alıcı bulan önemli bir kurum bulunuyor. Örneğin herhangi bir Türk üretici AFTAK’a ürün kataloğunu ve taleplerini gönderdiğinde, AFTAK ücretsiz olarak kendi yayınlarıyla üyelerine duyuruyor.

Yine elektronik ticaret Güney Kore’de oldukça yaygın bir şekilde kullanılıyor. Webde oluşturulmuş mal alım satım ilanlarının yer aldığı siteler, Güney Koreli üreticilerin dış pazarlara ve yabancı üreticilerin Güney Koreli alıcılara ulaşmasında çok etkin bir işlev görüyor.

GÜNEY KORE PAZARINA YÖNELİK BİLGİ

mayeli girişimi ve çelik sektöründe önemli bir payı bulunan POSCO’nun Bursa’da yap-ma kararı aldığı 24 milyon dolarlık yatırım, Güney Kore’nin Türkiye’de 2007’den bu yana yapmış bulunduğu belli başlı yatırım-ları arasında yer alıyor.

Ayrıca 10 Mart 2010 tarihinde İstanbul Kore Elektrik Şirketi (KEPCO) ile Elektrik Üretim AŞ (EÜAŞ) arasında Sinop Nükleer Santral Projesi için bir deklarasyon imza-landı.

Tüm bu yatırım ve ortaklıkların yanında T.C. Hazine Müsteşarlığı’nın sermaye ihra-cı kayıtlarına göre, Güney Kore’de yerleşik herhangi bir Türk sermayeli yatırım bulun-mamakla birlikte Kore’de yerleşik az sayıda daha çok dış ticaret ve hizmet sektorlerinde faaliyet gösteren Türk girişimcisi bulunuyor.

firmalar ağırlıklı olarak toptan ve perakende ticaret, otomotiv, bilişim ve elektronik, madencilik, turizm ve imalat alanlarında faaliyet gösteriyor.

Dünyanın en büyük otomotiv firmalarından Hyundai’nin Kibar Holding’le birlikte kurduğu ortaklık Türkiye’deki en büyük Güney Kore yatırımı ve Hyundai’nin Türkiye’de kapasite artırı-mına yönelik yeni yatırımlar yapması bekleniyor.

Hyundai’nin yanı sıra yine Kore’nin beş büyük grubundan olan LG ile Daewoo’nun klima ve iş makinalarında Türkiye’de imalat-montajıyla ilgili yatırımları mevcut. LG Güvenlik Sistem-leri’nin Türkiye distribütörlüğü tarafından 12 milyon dolar de-ğerinde sermayeyle kamera üretimi üzerine kurulan fabrika, Gü-ney Kore’nin en büyük tütün şirketi KT and G Corp firmasının 2008 Nisan ayında faaliyete başlamış olan 53 milyon dolar ser-

EKONOMİK FORUM 41i

ÜLKE

Türkiye-Güney Kore Ticari İlişkileri (Milyar $)

YIL İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE

2003 78,126 1 374 736 1,452,862 -1,296,610

2004 104,044 2 356 221 2,460,265 -2,252,177

2005 127,408 2 782 025 2,909,433 -2,654,617

2006 155 965 3 556 269 3 712 234 -3 400 304

2007 152 310 4 369 903 4 522 213 -4 217 593

2008 271 254 4 091 711 4 362 965 -3 820 457

2009 234 609 3 118 213 3 352 822 -2 883 604

2010 304 301 4 764 056 5 068 36 -4 459 76

2011 527,831 6,297,989 6,825,820 -5,770,158

2012 527,993 5,660,093 6,188,086 -5,132,100

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK)