GAZELGAZEL-XIII. YÜZYIL-XIII. YÜZYIL SAYFA:77-78-79SAYFA:77-78-79 Hazırlayan: Mustafa SÜLMENHazırlayan: Mustafa SÜLMEN www.edebiyatdersi.net www.edebiyatdersi.net

HOCA DEHHANİ

GAZELGAZEL Acep bu derdümün dermAcep bu derdümün dermânânıı yok mıyok mı a a . _ _ _ / . _ _ _ / . _ _. _ _ _ / . _ _ _ / . _ _ Ya bu sabr itmegün orYa bu sabr itmegün orananıı yok mıyok mı a a . _ _ _ / . _ _ _ / . _ _. _ _ _ / . _ _ _ / . _ _ Mefâîlün/ Mefâîlün/ FeûlünMefâîlün/ Mefâîlün/ Feûlün

Ölçü: Aruz ölçüsüÖlçü: Aruz ölçüsü ânân: : zengin uyakzengin uyak -ı yok mı: redif -ı yok mı: redifNazım birimi : beyit,Nazım birimi : beyit,Nazım şekli : gazelNazım şekli : gazelKafiye şaması: aa,ba, ca, Kafiye şaması: aa,ba, ca,

Acep bu derdümün dermanı yok mı Acep bu derdümün dermanı yok mı Ya bu sabr itmegün oranı yok mıYa bu sabr itmegün oranı yok mı

Bu aşk derdimin dermanı yok mu?Bu aşk derdimin dermanı yok mu?

Bu derde sabrın bir oranı yok mu?Bu derde sabrın bir oranı yok mu?

Yanaram mumlayın başdan ayağa Yanaram mumlayın başdan ayağa Nedür bu yanmağın pâyNedür bu yanmağın pâyânânıı yok mıyok mı

Mum gibi baştan ayağa yanarım.Mum gibi baştan ayağa yanarım. Acaba bu yanışın bir sonu yok mu?Acaba bu yanışın bir sonu yok mu? Şair kendini muma benzetiyor. Mum hem Şair kendini muma benzetiyor. Mum hem

yanar hem erir.yanar hem erir.

Güler düşmen benüm agladuguma Güler düşmen benüm agladuguma Acep sol kâfirin imânı yok mıAcep sol kâfirin imânı yok mı

Düşmanlar benim ağladığıma güler. Acaba Düşmanlar benim ağladığıma güler. Acaba bu kafirin (sevgilinin) imanı yok mu? Bu bu kafirin (sevgilinin) imanı yok mu? Bu ağlayışıma aldırmıyor.ağlayışıma aldırmıyor.

Delüpdür cigerümi gamzen oku Delüpdür cigerümi gamzen oku

Ara yürekde gör peykânı yok mıAra yürekde gör peykânı yok mı

temren

Sevgilinin süzgün bakışlarının oku ciğerimi deldi. Sevgilinin süzgün bakışlarının oku ciğerimi deldi.

Yüreğimde ara da okunun temrenleri yok mu gör.Yüreğimde ara da okunun temrenleri yok mu gör.

Su gibi kanumu toprağa kardun Su gibi kanumu toprağa kardun

Ne sanursın garîbün kanı yok mıNe sanursın garîbün kanı yok mı

KanımıKanımı toprağa su gibi akıttın, toprağa su gibi akıttın, garibin garibin kanıkanı yok mu sanırsın yok mu sanırsın yoksa.yoksa.

Cemâl-i hüsnüne mağrur olursın Cemâl-i hüsnüne mağrur olursın

Kemal-i hüsnünün noksanı yok mıKemal-i hüsnünün noksanı yok mı

Güzel cemalinle gururlanırsın, Güzel cemalinle gururlanırsın, olgun güzelliğinin bir eksiği yok olgun güzelliğinin bir eksiği yok mu?mu?

Begüm Dehhânî'ye ölmezdin öndin Begüm Dehhânî'ye ölmezdin öndin Tapuna irmegün imkTapuna irmegün imkânânıı yok mıyok mı

Hoca DehhânîHoca Dehhânî

Beyim,sevgilim, ölmeden önce Dehhani’nin Beyim,sevgilim, ölmeden önce Dehhani’nin makamına varma imkanın yok mu?makamına varma imkanın yok mu?

1. Aşağıdaki söyleyişlerin şiire katkısını 1. Aşağıdaki söyleyişlerin şiire katkısını açıklayınız.açıklayınız.

... or... orananıı yok mıyok mı ... pây... pâyânânıı yok mıyok mı ... im... imânânıı yok mıyok mı ... peyk... peykânânıı yok mıyok mı ... k... kananıı yok mıyok mı ... noks... noksananıı yok mıyok mı ... imk... imkânânıı yok mıyok mı

Şiire ahenk

katmaktadır.

• 2.Şiirdeki uzun ses değerlerini önce kısa sesmiş gibi daha sonra okunması gerektiği gibi okuyunuz, iki okunuş arasındaki farklılıkları belirleyiniz. Sonuçları sözlü olarak ifade ediniz.

• Ahenk farklılığı görülüyor.

• 3.Şiirin her biriminde neler anlatıldığını kısaca defterinize yazınız. Yazdıklarınızdan hareketle şiirintemasını belirleyiniz.

AŞK

4. Şair, gazelini nasıl bir ruh hâli içerisinde yazmıştır? Şairin ruh hâlini en iyi ifade eden beyit sizcehangisidir?

ÜmitsizlikSon beyit

• 5. İncelediğiniz ilahi ile Hoca Dehhânî'nin gazelini aşağıdaki ölçütlere göre karşılaştırınız.

•

•İLAHİ GAZEL

Benzerliklerİslami dönem nazım şekilleriYabancı kelimeler kulanılmıştır.Aynı dönemde yazılmışlardır.

• İLAHİ Farklılıklar GAZEL

İLAHİ Nazım Şekli GAZEL

DÖRTLÜK Nazım Birimi BEYİT

aaaa/aaab Kafiye Şeması aa/ba/ca

Hece ölçüsü Ölçü aruz ölçüsü

dini-tasavvufi Tema aşk şarap,kadın

• 6. a. Aşağıdaki söz sanatlarının şiirde nerelerde geçtiğini ve nasıl yapıldığını belirleyerek aşağıdaki tabloya yazınız. Benzetme (Teşbih)

• Yanarım mumlayın başdan ayağa

• Şair kendini muma benzetmiştir.• Delüpdür cigerümi gamzen oku• Kirpikler oka benzetilmiştir.(?)

• Su gibi kanumu toprağa kardum

• Kan, suya benzetilmiş.

• Eğretileme (İstiare)• Acep şol kafirin imanı yok mu• Sevgili kafire

benzetilmiş;sevgili söylenmemiş. (açık istiare)

• Zıtlık (Tezat)• Dert-derman• Gülmek-ağlamak

• Soru sorma (İstifham)• “Yok mı” ifadeleri soru

sormadır.

• b. Mum, kâfir, gamze ve peykân imgelerinin (mazmun) geçtiği mısralar aşağıda verilmiştir. Bu imgelerin şiirde hangi anlamda kullanıldığını belirleyerek defterinize yazınız.

•Yanaram mumlayın başdan ayağaAcep sol kâfirin imânı yok mı

• Mum:aşık, kafir:sevgili•

• Delüpdür cigerümi gamzen oku

• Ara yürekde gör peykân ı yok mı

• Gamzen: Sevgilinin cemali, bakışı peykân: sevgilinin kirpikleri

• 7. Şiiri tekrar okuyunuz. Hissettiklerinizi aşağıdaki şemaya yazınız.

• Hüzün, aşk acısı, ümitsizlik, çaresizlik, ilgisizlik

• 8. İncelediğiniz gazelden hareketle Hoca Dehhânî'nin fikrî ve edebî yönü

hakkında çıkarımlarda bulu nunuz. Çıkarımlarınızı aşağıdaki şemaya yazınız.

• HOCA DEHHÂNΕ Divan şiirinin ilk şairidir.• Sade ve basit bir dil kullanmıştır.• Din dışı konuları işlemiştir.• 13. yüzyılda yaşamıştır.• Divanı vardır.

• Hoca Dehhani’den İnciler

• Bir kadehle bizi saki gamden azat eyledi

• Şad olsun gönlü anın gönlümü şad eyledi

• Od ile korkkutma vaiz bizi kim la’l-i nigar

• Canımuz bizi oda yanmağa mutad eyledi

• Sabreyle gönül derdine dermen ire umma• Can atma oda bihude canan ire umma

msulmen@mynet.com