ÁÎÄËÎÃÛÍ ËÀÂËÀÕ, ÃÀÐÛÍ ÀÂËÀÃÀ

Í¿¿ð õóóäàñ

Íýð òîìü¸î

Õýìæèõ íýãæ

Õºäºë㺺íèé õýëáýð¿¿ä

Áîäîõ àðãà÷ëàë

ÇÀÌÕÓÐ

ÄÕÓÃÀÖÀ

À

Áîäëîãûí òóõàéä t

Áàãøèéí òàíèëöóóëãà

Энд дарна уу

Энд дарна уу

Энд дарна уу

Энд дарна уу

Энд дарна уу

Ãàðûí àâëàãà àøèãëàõ

çààâàð÷ëàãàà

¯çýõèéã õ¿ññýí õóóäñàà ñîíãîîä äàðààðàé.

Í¿¿ð õóóäàñ ðóó áóöààä îðîõ áîë

Äàðààãèéí õóóäñàíä îðîõ áîë

Íýãýýñ íºãººä øèëæèõ ¿éëä òóóëñàí çàì,

çàðöóóëñàí õóðä, õóãàöààíû

õàìààðëóóäûã òîîöîîëîí áîäîõûã

õºäºë㺺íèé áîäëîãî ãýæ îéëãîæ áîëîõ þì.

Õºäºë㺺íèé áîäëîãîíä ÇÀÌ, ÕÓÐÄ, ÕÓÃÀÖÀÀ

ãýñýí íýð òîìü¸î áàéíãà õýðýãëýãääýã.

ÇÀÌ — Àìüòàí, þìíû ÿâàõ çîð÷èõîä çîðèóëàãäñàí þì.

Õºäºë㺺íèé áîäëîãîíä: Þìñûí õîîðîíäûí çàé ãýæ îéëãîíî.

Çàìûã ëàòèí ―S ― ¿ñãýýð òýìäýãëýí ―ýñ ― ãýæ óíøèíà.

ÕÓÐÄ — Àëèâ ¿éë õºäºë㺺íèé ò¿ðãýíèé õýì.

Õºäºë㺺íèé áîäëîãîíä : Íýãæ õóãàöààíä òóóîàõ çàìûí õýìæýýã õóðä ãýæ

Õóðäûã ëàòèí ― V ― ¿ñãýýð òýìäýãëýí ―âè‖ ãýæ óíøèíà îéëãîíî.

ÕÓÃÀÖÀÀ — ¯éë àæèëä ºäºð õîíîã, öàã áîëçîæ õýìæýýëñýí õýìæ¿¿ð .

Õºäºë㺺íèé áîäëîãîíä: Çàìûã\çàéã\ òóóëñàí öàãèéã õýõýìæ¿¿ð ãýæ îéëãîíî.

Õóãàöààã ëàòèí ― t ― ¿ñãýýð òýìäýãëýí, ―òý‖ ãýæ óíøèíà.

íýð

Çàìûí óðòûã îëîõäîî õóðäûã çýðöóóëñàí õóãàöààíä íü ¿ðæ¿¿ëíý.

ÇÀÌ = ÕÓÐÄ * ÕÓÃÀÖÀÀ

S = V * t

Õóðäûã îëîõäîî òóóëñàí çàìûí óðòûã ÿâñàí õóãàöààíä õóâààíà.

ÕÓÐÄ = ÇÀÌ : ÕÓÃÀÖÀÀ

V = S : t

Õóãàöààã îëîõäîî òóóëñàí çàìûí õýìæýýã õóðäûí õýìæýýíä õóâààíà.

ÕÓÃÀÖÀÀ = ÇÀÌ : ÕÓÐÄ

t = S : V

Òîìü¸î

ÕÝÌÆÈÕ ÍÝÃÆ

Çàìûã êèëîìåòð -êì

ìåòð – ì

Óðòûí õýìæ¿¿ð ñàíòèìåòð – ñì

äåöèìåòð -äì õýìæèæ òýìäýãëýäýã.

Õóãàöààã 1 öàã - ö

1 ìèíóò – ìèí

Õóãàöààíû õýìæ¿¿ð 1 ñåêóíä – ñåê õýìæèæ òýìäýãëýäýã.

Õóðäûã êèëîìåòð öàã- êì\ ö

ìåòð ñåêóíä - ì\ñåê

õóãàöààíû õýìæ¿¿ðýýð õýìæèæ òýìäýãëýäýã.

Õýìæ¿¿ð

ժĪËêªÍÈÉ ÕÝËÁÝЯ¯Ä

Óëòàëöàõ õºäºë㺺íèé áîäëîãî

Ýñðýã ç¿ãò õºäëºõ õºäºë㺺í

Õººöºëäºõ õºäºë㺺í

Ýñðýã ç¿ãò ÿâæ áóé õî¸ð ìàøèí öàã òóòàìä õóðäíûõàà íèéëáýðýýð õîëäíî.

S1 + S2 = ( V1 + V2 ) * t

Çàìûí óðò= Õóðäíû íèéëáýð * õóãàöàà

Ýñðýã ç¿ãò õºäºëñºí õî¸ð ìàøèíû õóðäíû íèéëáýðèéã òýäãýýðèéí çýðýã ÿâñàí

õóãàöààãààð ¿ðæ¿¿ëýõýä õîîðîíäîõ çàé ãàðíà.

S1 + S2 = ( V1 + V2) * t

Çàìûí óðò = Õóðäíû íèéëáýð * õóãàöàà

Õîîðîíäîõ çàéã õóðäíû çºð¿¿íä õóâààõàä ã¿éöýõ õóãàöàà ãàðíà.

S1+ S2 : (V1-V2) = t

Õîîðîíäûí çàé : Õóðäíû çºð¿¿= ÿéöýõ õóãàöààõýëáýð

Угталцах хөдөлгөөний бодлого:

Хоорондоо 520км зайтай хоёр газраас нэгэн зэрэг угталцан

гарсан хоёр ìашин 4 цаг яваад уулзав. Нэг нь цагт 60 км

хурдтай бол нөгөө машины õурдыг ол.

1-ð Машин 2 -ð Ìàøèí

Çàì. \S\ = ? 240 êì Çàì\.S.\ =? 280 êì

Õóðä \V\.=60 êì\ö Õóðä.\V.\ =? 70 êì\ö

Õóãàöàà \t\. =4 öàã Õóãàöàà.\t.\ =4 öàã

Õîîðîíäûí çàé S1+ S2= 520êì

1-ð ìàøèíû ÿâñàí çàìûã îëú¸.

S= V * t

S = 60 êì\ö * 4öàã=240 êì

Çàìûí íèéëáýðýýñ 1-ð ìàøèíû çàìûã õàñàõàä 2-ð ìàøèíû çàì ãàðíà

520êì-240êì=280êì

V= S: t

V= 280êì : 4öàã=70 êì \ öàã

Àðãà÷ëàë

Ýñðýã ç¿ã õºäëºõ õºäºë㺺íèé áîäëîãî :

Íýã õîòîîñ õºäºëñºí ñóóäëûí ãàëò òýðýã öàãò 62êì õóðäòàéãààð 2öàã

ÿâñàíû äàðàà òýð õîòîîñ öàãò 40êì õóðäòàé à÷ààíû ãàëò òýðýã ýñðýã

ç¿ãò õºäºëæýý. À÷ààíû ãàëò òýðýã õºä뺺ä 3öàã ºíãºðºõºä ñóóäëûí ãàëò

òýðýãíýýñ õýäýí êèëîìåòýð çàéòàé áàéõ âý?

1 ãàëò òýðýã 2 ãàëò òýðýã

çàì\ s\ = ? 124êì çàì\s\ = ? 120êì

õóðä\v\= 62 êì\ö õóðä\v\= 40 êì\ö

õóãàöàà \t\ = 2 öàã õóãàöàà\t\= 3 öàã

Õîîðîíäûí çàé S1+S2= ?

S= V * t S= V * t

S= 62 êì\ö * 2öàã =124 êì S= 40êì\ö * 3öàã= 120êì

Õîîðîíäûí çàé 124êì+ 120êì = 244êì

Àðãà÷ëàë

Ñóìûí òºâººñ öàãò 60êì õóðäòàé ìàøèí , àéìãèéí òºâººñ öàãò 35 êì

õóðäòàé àâòîáóñ íýã ç¿ã ÷èãëýí õîò ðóó çýðýã ãàð÷ýý. 7öàãèéí

äàðàà òýä õîòîä çýðýã õ¿ðñýí áîë ñóìààñ àéìãèéí òºâ õ¿ðòýë õýäýí

êèëîìåòð âý?

Ñóìûí òºâ

Àéìãèéí òºâÌÀØÈÍ

ÇÀÌ - ?

ÕÓÐÄ - 60 êì/ö

ÕÓÃÀÖÀÀ - 7

öàã

ÀÂÒÎÁÓÑ

ÇÀÌ - ?

ÕÓÐÄ - 35 êì/ö

ÕÓÃÀÖÀÀ - 7öàã

Ìàøèíû ÿâñàí çàì = õóðä * õóãàöàà Àâòîáóñíû ÿâñàí çàì= õóðä * õóãàöàà

ÇÀÌ /S/ = 60 êì/ö * 7 öàã ÇÀÌ /S/ = 35 êì/ö * 7 öàã

ÇÀÌ /S/ = 420 êì ÇÀÌ /S/ = 245 êì

ÑÓÌÛÍ ÒªÂªªÑ õîò õ¿ðòýëõ çàì 420êì

ÀÉÌÃÈÉÍ ÒªÂªªÑ õîò õ¿ðòýëõ çàì 245 êì

ÇÀÌÛÍ ÇªÐ¯¯ 175 êì çàì íü ñóìààñ àéìãèéí òºâ õ¿ðòýëõ çàì

Òàíèëöóóëãà

Óðãèéí îâîã: ÁÎÐÆÈÃÎÍ

Îâîã íýð: Íÿìäàâàà ̺íõñ¿ðýí

Òºãññºí ñóðãóóëü: Óëààíáààòàð õîò

ÓÁÈÑ-èéí Áàãøèéí êîëëåæ

Ìýðãýæèë: Ìîíãîë õýë óðàí çîõèîë,

Áàãà àíãèéí áàãø

Àæèëëàñàí æèë: 9 äàõü æèëäýý

Áîëîâñðîëûí çýðýã: Áàêëàâðü

Ìýðãýæëèéí çýðýã: Çààõ àðãà÷