FS4010 · • Ki te kite te tamaiti i tëtahi ahi ehara i te ahi haumaru, kia TERE te whakamöhio i...

FS40

10

1 A fire

• Askyourstudentstodescribewhattheycansee.

• Discussthewords:fire,wood,smoke,flame,heat,burning.Youmaywanttousethewordfuel.

• Askyourstudentsquestionslikethese:

- Whatishappeninginthephotograph?

- Isthisasafefire?

- Whyisthereaguardaroundthewoodburner?

- Whydoweneedtobecarefulnearthisfire?

- Whoshouldlightthisfire?

Key messages • Firesarehotandhaveflamesandsmoke.

• Afirecanbedangerousandcanburnus,ourthingsorourhouses.

• Weneedtobecarefularoundfires.

Useful sentence • Wecandothingstokeepourselvessafearoundfires.Forexample,wecanstayawayfromafireandnotrunorplaynearit.

Note:ThephotographsarealsoavailableontheMäui-tinei-ahi Kura DVD,soyoucandisplaythemusinganinteractivewhiteboard,acomputeror

adataprojector.

He ahi

• Inoikiöäkongakiawhakamäramaingämeaekiteaatuanaerätou.

• Matapakinangäkupu:teahi,tewahie,teauahi,temura,tewera,metekäoteahi.Whakamahiapeatekupu‘kora’.

• Kiapëneipeahepätaimäukiöäkonga:

- Heahangäähuatangakeitehaereirotoitepikitia?

- Heahihaumarutënei?

- Heahainohoaihekaupareahihurinoaiteahikaiwahie?

- Heahatetakeetikaanakiatüpatoinatatatätoukiteahi?

- Mäwaitëneiahietahu?

Ngä whakaaro matua

• Hewerateahi,hemura,heauahitöna.

• Hemöreareapeateahi,hewäanökahuriheimeakino,heitahuiatätou,iätätoutaputapu,iötätouwhareanöhoki.

• Kiatüpatotätouitetahaoteahi.

He whakapuaki whai tikanga

• HemahianöheiäraiiaAituäiatätoukotewhänau.Inakoa,kanohotawhititonuiteahi,kauatätoueomaatu,etäkarokitönataha.

Kia möhio mai:KeirotohokiëneiwhakaahuaiTe DVD o Mäui-tinei-ahi mä te Kura,näreirakataeatewhakaatungäpikitiakitëtahipapatuhituhitauwhiti,kiterorohikoränei,kitewhakamahipüwhitiraraungaränei.

FS40

10

2 Types of fire

• Discussall,orsome,ofthefiresinthephotographwithyourstudents.Focusonthetypesoffirethatyourclassidentifieswith.


- Whatcanyousee?

- Whatdoweusethefirefor?(Heat,light,cooking,burningrubbishorforacelebration.)

- Whydoweneedtobecarefulnearthesefires?

- Whatcanwedotobesafenearthesefires?

Key message • Afirecanbedangerousandcanburnus,ourthingsorourhouses.

Useful sentences • Wecandothingstokeepourselvessafearoundfires.Forexample,wecanstayawayfromafireandnotrunorplaynearit.

• Weusefiresto:

- heatthingslikeroomsorpeople;forexample,heaters,woodburnersandopenfires

- cookthings;forexample,astove,hängï,umu,gascooker,gasringorringburner

- giveuslight;forexample,candlesorlanterns

- burnthings;forexample,rubbishfiresorcontrolledburningofscrub

- celebrate;forexample,candlesonbirthdaycakes,tea-lightcandles,aromatherapycandles,bonfiresandfireworks.

• Onlyadultslightfires.

• Ifachildseesanunsafefire,theyshouldtellanadultFAST.

• Adultsneedtowatchfirestomakesuretheyaresafefires.

Note: ThephotographsarealsoavailableontheMäui-tinei-ahi Kura DVD,soyoucandisplaythemusinganinteractivewhiteboard,acomputeroradataprojector.

Ngä momo ahi

• Matapakinatekatoa,ëtahiräneiongäahiirotoingäwhakaahuakiöäkonga.Mearotahikingämomoahietinomöhiotiaanaetöakomanga.


- Heahahemeakeitekitekoeinäianei?

- Whakamahiaaiteahietätouheiaha?(Heiwhakamahana,heitahukai,heitahuräpihi,heiwhakanuiingäränunui.)

- Heahatetakeetikaanakiatüpatoinatatatätoukiteahi?

- Heahangätikanganohohaumarumätetamaitimokopunaitetahaoteahi?

Te whakaaro matua

• Hemöreareapeateahi,hewäanökahuriheimeakinoiëtahiwä,heitahuiatätou,iätätoutaputapu,iötätouwhareanöhoki.



• Whakamahiaaiteahietätouhei:

- whakamahanaiëtahimeapëneiiterüma,itetangata;inakoa,ngähïta,ngäahikaiwahiemengäahituwheranoa

- heitunukai:pëneiitetö,itehängï,iteumu,itetöhaukapuni,itemöwhitihaukapuni,itemöwhititunukairanei

- heiwhakamäramaitepouri;inakoa,ngäkänara,ngäramakarahïni

- heitahuiëtahimea;inakoa,heahiräpihi,hetahurarauheränei

- hewhakanuiingäränunui;inakoa,hekänaramöngäkeke,hekänaratealight,heahitahuwahienui,hepäküküränei.

• Mätepakekeanakeetahu,ewhakawetoteahi.

• Kitekitetetamaitiitëtahiahieharaiteahihaumaru,kiaTEREtewhakamöhioitëtahipakeke.

• Kiatikarätetitiroatepakekekingäahikiatinomöhiotiakeitehaumaru.


FS40

10

Cooking dinner

• Showyourstudentstheleft-handsideofthephotographwhilekeepingtheright-handside(thesafefire)covered.


- Whatcanyousee?

- Whereisthefire?

- Whatcouldhappennext?

- Whatshouldthegirlsdo?

- Whatshouldanadultdo?

- Whydoesthephotographhaveabigredcrossonit?

• Nowshowtheright-handsideofthepictureanddiscusstheideasthat:

- adultsalwaysneedtowatchcooking

- childrenshouldneverplaynearfiresorcooking.

Key messages• Afirecanbedangerousandcanburnus,ourthingsorourhouses.



Note:ThephotographsarealsoavailableontheMäui-tinei-ahi Kura DVD,soyoucandisplaythemusinganinteractivewhiteboard,acomputeroradataprojector.

3 Te tunu kai

• Whakaaturiatetahamauïotewhakaahuakiöäkonga,metewhakakapitonuitetahamatau(teahihaumaru).



- Keiwheateahi?

- Heahangämeakatüponopämaiinäianeipea?

- Meahangäkötiro?

- Meahatëneimeatepakeke?

- Heahainohoaiherïpekawheronuikitëneiwhakaahua?

• Whakaaturiatetahamatauotewhakaahua,matapakinaëneiwhakaaro:

- kiakahatonungäpakekekitetirotirokingämahitunukai

- kiakauangätamarikietäkaroitetahaoteahi,ongäkaietunuaanaränei.

Ngä whakaaro matua






FS40

10

Cooking on a barbecue



- Whatcanyousee?

- Whereisthefire?


- Whatshouldthechildrendo?




- adultsalwaysneedtowatchcooking

- childrenshouldneverplaynearfiresorcooking.

Key message• Weneedtobecarefularoundfires.



Te tunu kai i te rorerore




- Keiwheateahi?


- Meahangätamariki?




- kiakahatonungäpakekekitetirotiroingämahitunukai

- kiakauangätamarikietäkaroitetahaoteahi,ongäkaietunuaanaränei.

Te whakaaro matua





4

FS40

10

5 The wood burner



- Whatcanyousee?

- Whereisthefire?

- Isthisasafefire?


- Whatshouldthechildrendo?




- childrenshouldneverplaynearfires

- thefireguardmakessurethechildrencannotplayclosetothefireorfallontoitandgetburnt

- adultsshouldnotputpaperorclothesclosetoafire,becausetheymightburn.

Key messages• Afirecanbedangerousandcanburnus,ourthingsorourhouses.



Note:ThephotographsarealsoavailableontheMäui-tinei-ahi Kura DVD,soyoucandisplaythemusinganinteractivewhiteboard,acomputeror

adataprojector.

Te ahi kai wahie




- Keiwheateahi?

- Heahihaumarutënei?


- Meahangätamariki?




- kiakauangätamarikietäkaroitetahaoteahi

- kotätekaupareahiheiäraiingätamarikikeitäkaroitetahatonuoteahi,keihingamaikirotoränei,kiakoreaiewera

- kiakauatepakekeehomaipepa,käkahuräneikitetahaoteahikeiwera.

Ngä whakaaro matua






FS40

10

6 Children playing with matches

• Usethisphotographtodiscusswithyourstudentshowdangerousitistoplaywithmatches.


- Whatcanyousee?


- Arethechildrensafe?

- Whatshouldtheboydonow?

Key messages• Adultsusematchesandlighterstolightorstartafire.

• Childrendo notusematchesandlighters.

• Childrendo notplaywithmatchesandlighters,becausetheycouldstartafire.

• Ifyoufindmatchesorlighters,takethemtoanadultsotheycanputtheminasafeplace.

Useful sentence • Neverplaywithmatchesandlighters,becauseyoucouldgetburntorstartafire.


He tamariki e tutü ana ki ngä mäti

• Whakamahiatëneiwhakaahuaheimatapakikiöäkongatemöreareatangaotetutüoteringakitemäti.




- Keitenohohaumarungätamariki?

- Meahatetamaititäneinäianei?

Ngä whakaaro matua

• Whakamahiaaitemätimetepüahietepakeke,heitahu,heitïmataahiränei.

• Kia kaua ngätamarikiewhakamahiitemäti,itepüahiränei.

• Kia kauangätamarikietäkarokitemätikitepüahiränei,keitïmataheahi.

• Kitekitekoeitemäti,itepüahiränei,hariakitëtahipakeke,märätouehoatukitewähihaumaru.


• Kauarawaetäkarokitemätikitepüahiräneikeiwerakoe,keitïmataräneiheahi.


FS40

10

7Firefighters putting out the fire

• Usethesephotographstodiscusswithyourstudentsthefeaturesofthefiretruckandwhatfirefightersdotoputoutfires.


- Whydothefirefighterswearbreathinggear?

- Whydothefirefighterswearspecialclothing?

- Whatwouldhappenifafirefighterwentintotheburningbuildingwithouttheirbreathinggearandspecialclothing?

- Wheredoesthewaterforthehosescomefrom?(Fromthetankinthefiretruck,buthosesmayalsogetconnectedtootheravailablesourcesofwater.)

• Talkaboutthesmokeinthepicturesandtheheatofthefire.

• Focusonthefourthsmallpictureandaskyourstudentsiftheyortheirwhänaucouldgointothehouse,andwhynot.

Key messages• Waitatthesafemeetingplace.Do notgobackintothehouse.

• Ifyourhouseisonfire,afiretruckwillcometoyourhouse.

Useful sentences• Thefirefighterswill:

- checkthateveryoneissafeandoutofthehouse

- gointothehousetorescueanyonewhoisstillinside

- usewatertoputthefireout.

• Donotmovefromthesafemeetingplace.

• Atthesafemeetingplace:

- allthewhänauwillmeet

- Mum,Dadoranotheradultwillcheckthateverybodyisoutofthehouseandsafe

- someonewillcall111togetthefirefighters

- peoplewilllookafteryou.

• Firefightershavespecialclothingandequipmenttokeepthemsafefromthesmokeandheatofthefire.


Ngä kaitinei ahi e tinei ana i te ahi

• Whakamahiaëneiwhakaahuaheimatapakikiöäkongangäähuatangaotetarakatineiahi,mengämahiangäkaitineiahiinahaerekitetineiahi.


- Heahangäkaitineiahiimautaputapungotehauai?

- Heahangäkaitineiahiimaukäkahurerekëai?

- Meihaeretekaitineiahikirotoitëtehiwhareekäana,metekoreemautaputapungotehau,käkahurerekëränei,kaahatiarätou?

- Nöheatewaimöngängongo?(Maiitepüotoitetarakatineiahi,engarikataeangängongotetühonokiëtahiatupunawai.)

• Köreromöteauahiingäwhakaahuametehanaoteahi.

• Mearotahikitepikitiatuawhäiti,kapätaikiöäkongamehemeakataeaerätoukotewhänautehaerekirotoitewhare,heahaitikaaikiakauaehaerekiroto.

Ngä whakaaro matua

• Tatarikitewähitütakitakihaumaru.Kaua e hokikirotoitewhare.

• Kitetoroteahiitöwhare,kahaeremaitetarakatineiahi.


• Mängäkaitineiahie:

- tirotiroitewharekiamöhiotiaaikeitehaumarutekatoa,kuaputakatoamaitewhänaukiwaho

- haerekirotoitewharekitewhakarauoraingätängatakeirototonu

- whakamahiitewaikitetineiiteahi.

• Kauaenekehaereitewähitütakitakihaumaru.

• Itewähitütakitakihaumaru:

- katütakitakikatoatewhänau

- kahaereaMämä,aPäpä,tëtahiatupakekeräneikitetirotiroitewharekiamöhiotiaaikeitehaumarutekatoa

- mätëtahiatutangataewaeaatu111kitetonoingäkaitineikiahaeremai

- kahaeremaihetangatakitetiakiiakoe.

• Hetinokäkahumotuhake,hetinotaputapumotuhakeräneiörätoukiahaumaruaiiteauahimetehanaoteahi.


FS40

10

Te äta whakaweto märire i te känara Putting out a candle

• Usethisphotographtodiscusswithyourstudentsthesafeuseofcandles,andtoreinforcethemessagethatonlyadultsshouldlightorputoutcandles.Forthosetamarikiwhodousecandles,usethesequestionstoteachsafewaysofputtingthemout.


- Whatcanwesee?

- Whyisthecandleabigcandleinasafecontainer?(Sothecandlewon’tfallover.)

- Whyisthecandleawayfromtheedgeofthetable?(Sothecandlecan’tfalloff,andtokeepthecandlewellawayfromcurtains,clothesandpeople.)

- Whoshouldlightandputoutthiscandle?(Onlyadultsshouldlightcandles,butsometimeschildrenmayneedtoputthemout.)

- Whatisthischilddoing?(Sheisputtingoutthecandle.)

- Ifwehavetoputoutthecandle,whydoweputitoutwithacupandnotourfingers?(Wecouldgetburnt.)

- Whydowenotblowthecandleout?(Ifweleanovertoblowitoutourhairorclothingcouldcatchfire.)

- Whydowenotuseacandletoreadinbed?(Becausethecandlecouldstartafireandwecouldburnourselvesorourbedding.)

Key messages• Acandleisdangerousbecauseitisafire.

• Don’tplaywithornearcandles.

Useful sentences• Onlyadultslightorputoutcandles.

• Acandleshouldalwaysbeonastable,flatsurfaceandneverbeunsteady.

• Acandleshouldbealongwayawayfromanythingthatwillburn,includingthecurtains,clothingorfurniture.

• Don’tmovecandlesincaseyourhairoryourclothescatchfire.

• Don’treadinbedwithacandle,becauseitistoodangerous.

• Onlyadultsshouldlightorputoutcandles.However,ifachildisthebossofthecandleatnight,thentheyshouldknowhowtohandlecandlessafely.

• Candlesshouldbeputoutwithacandlesnuffer,likeacup.

• Don’tusewatertoputacandleout.

• Don’tuseyourfingerstoputacandleout.

• Don’tblowacandleout.


• Whakamahiatëneiwhakaahuaheimatapakikiöäkongatewhakamahihaumaruitekänara,heiwhakapümauhokiitekörero,mätepakekeanaketekänaraetahu,ewhakaweto.Möngätamarikihekänaratëtahimeanuikiörätouwhare,whakamahiaëneipätaikiaakonakingätikangawhakawetohaumaruitekänara.

• Kiapëneipeahepätaimäukiarätou:

- Heahahemeaheikitemätäuainäianei?

- Heahaiwhakatüriaaitekänarakitëtahiipuhaumarutonu?(Kiakoreaitekänaraehinga.)

- Heahaitüaitekänaraiwaenganuiitetëpu?(Kiakoreaitekänaraetakaatu,kianohotawhitihokitekänaraingäärai,ingäkäkahumetetangata.)

- Mäwaietahu,ewhakawetotëneikänara?(Mätepakekeanaketekänaraetahu,heoianöiëtahiwämätetamaitiewhakaweto.)

- Keiteahatëneitamaiti?(Keitewhakawetoitekänara.)

- Mehemeakeitewhakawetotätouitekänara,heahaitikaaikiataupokinakitekapu,kauakingämatimati?(Keiweratätou.)

- Heahatätouekoreneiepupuhiitekänara?(Kitetüpouatutätoukitepupuhiitekänarakawerapeaötätoumakawe,ötätoukäkahuränei.)

- Heahatetakeekoreaitätouewhakamahikänaraheiramamötepänuipukapukaitemoenga?(Nätemeakatïmatapeaheahi,kawerapeatätou,ötätouparaiketeränei.)

Ngä whakaaro matua

• Hemöreareatekänaranätemeaheahitonu.

• Kaua etutükitekänara,itönataharänei.


• Mätepakekeanakeetahu,ewhakawetotekänararänei.

• Metütekänarakitëtahipapapapatairite,kiaütonu,kiakauaepïoioitetü.

• Kiatinotawhititonutekänaraitëtahimeakawera,taeatukingäärai,kingäkäkahumengätaputapu.

• Kaua enekehiatekänara,keiweraömakawe,ökäkahuränei.

• Kaua epänuipukapukaitemoengaitetahaotekänara,nätemeahemörearearawa.

• Mätepakekeanakeetahu,ewhakawetoitekänararänei.Mehemeakotetamaititerangatiraotekänaraitepö,memöhiorätoukiteätawhakamahiitekänarakiahaumaru.

• Mewhakamahitëtahipokiwhakawetotötikaheiwhakawetotekänara,pëneiitekapu.

• Kaua ewhakamahiatewaiheitineiitekänara.

• Kaua ewhakamahiaömatikaraheiwhakawetoitekänara.

• Kauamätepupuhiewhakawetotekänara.


8

FS40

10

Cutupthesephotographsforasortactivity.

FS4010 · • Ki te kite te tamaiti i tëtahi ahi ehara i te ahi haumaru, kia TERE te whakamöhio i...

Documents

Transcript of FS4010 · • Ki te kite te tamaiti i tëtahi ahi ehara i te ahi haumaru, kia TERE te whakamöhio i...