Frysk-Nederlânsk taalkontakt yn de 15 e en 16 e ieu
description
Transcript of Frysk-Nederlânsk taalkontakt yn de 15 e en 16 e ieu
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
Frysk-Nederlânsk taalkontakt yn de 15e en 16e ieu
It Frysk al ieuwen yn de lytse loege…..?
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
Feroarings yn it Frysk
• 15e en 16e ieu• Oan de hân fan oarkonden en
saakteksten• Allegear werom te finen yn de
sprektaal• Op alle mêden fan de grammatika• Begjin c. 1400
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
Ande - Ende
-1380 1380-1405 1405-1420
NE ande 7 11
ende 23 53
N ande 13 14 0
ende 0 41 46
rest ande 26 0 0
ende 1 0 9
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
Ande – Ende: % and(e)
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
‘1000’ (1)
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
‘1000’ (3)
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
Nederlânsk morfeem: bital(e) > bitaling
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
Sella – Forkâpia: leksikon
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
Forkâpia: morfology
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
Ferlytsing (1)
• Argaysk systeem: transparante ferlytsing• hoants, ljurk, maits = ‘de’
• Klassike hânskriften (H, U): reklîn, fingerlîn• Rest > 1400, 50% Oarkonden, SnR, ensfh.
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
Ferlytsing (2)
Hauptlemma Bedeutung suffix modern
krîchsker Krieger, Streiter? Zanker? (als Beiname) SKER JEreklîn Oberkleid LEN JEjungelîn Jüngling LEN JEnifke Nichte KE KEwîfke Weib, Ehefrau KE KEêmka Neffe KA KEfamke Mädchen KE KE
ômke
ein Verwandter (Oheim?) oder eine Verwandte (Nichte? Tochter der Schwester?) KE KE
koppekîn eine Münze EKEN KEknêpke Taille? KE KEfingerlîn Fingerring LEN KEbrôthertie Klosterbruder TJE KEfersken Vers (ein gereimter Zweizeiler) KEN KEgrenskin eine Münze KEN KEhûsken 'Abgabe pro Haus'? KEN KEskeisken eine Münze KEN KEglesker Glaser KER KEwêstien Waise, Waisenkind TJEN KElaiker Schieferdecker? KER KEallerweikes allerwegen, allenthalben KES KEmoitie Mutterschwester, Tante TJE KEbedege Perlchen (eines Rosenkranzes)? EGE TSJEmeiden Mädchen EN TSJEkintien_1 Kindchen, kleines Kind IEN TSJEkintien_2 ein Hohlmaß (von Butter) IEN TSJEmeldke Kopf KE TSJEsprîdeke Zwerchfell KE TSJEeilantie Inselchen, kleines Insel TJE TSJEjôdtien jüdische Person? TJEN TSJEordtien eine Münze TJEN TSJE-fântien TJEN TSJEstedesfântien Stadtwimpel, Stadtfähnchen TJEN TSJEbôrtien kleine Borte IEN TSJEkistien kleine Truhe IEN TSJEsêltien ein Schmuckstück? IEN TSJEbutken eine Münze KEN TSJEniftlîn Großnichte LEN TSJE
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
Meartalsútgong
• < 1300: M.-a(r) > -an• ± 1480: F.-a > -en
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
Sind - BinneEdo Jongema (± 1530): dese Deputeerden vorschrioun binne den 5. dey Junij
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
wêzen - westBrief út 1527: Jtem oeck syn daer woerden weest / om een hilck tuschen schelte lyauckema ende Gerrut voerscreuen jonxste dochter
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
Tiidwurdfolchoarder (1)
• Alla tha gene ther thet breff scellat sian off hera lesa,..(1380)
• Oarkonden en Ald Skeltenariucht (J): 10% read
• Ald Skeltenariucht (U): “griener”…
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
Tiidwurdfolchoarder (2) grutte fariaasje, ek yn NL (Coussé, 2008/2012)
83 286
119
145 180 236274 298
292292 326
220195
84
5561
7313 19
46
55
11
45 165
45
28 2530
1521
3620 23
2851
27
31 47
99
2230
45
32
27
5 7 2 1 4 1 1 6 4 1 5 7 15 4 6 2 2 2 3
3
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
100%
1250-
1274
1275-
1299
1300-
1324
1325-
1349
1350-
1374
1375-
1399
1400-
1424
1425-
1449
1450-
1474
1475-
1499
1500-
1524
1525-
1549
1550-
1574
1575-
1599
1600-
1624
1625-
1649
1650-
1674
1675-
1699
1700-
1724
1725-
1749
1750-
1774
1775-
1799
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
Taalkontaktstabyl “accent” [þ] > [t]
syntaxis ?
externe flexie DIM, (pl)
functiewoorden and-ende
afleiding/samenstelling -ing
interne flexiekoft, binne, west
lexicale fonologiedûzend,(hûd : hêde)
ynstabyl inhoudswoorden forkapia
Arjen Versloot – Frysk Filologekongres 2012 – Fryske Akademy
Tank foar jimme omtinken
Arjen P. VerslootFryske Akademy, Ljouwert/Leeuwarden
Amsterdam [email protected]