Frank H. Nettereu-ireland-custom-media-prod.s3-eu-west-1.amazonaws.com/Germa… · N. transversus...
Transcript of Frank H. Nettereu-ireland-custom-media-prod.s3-eu-west-1.amazonaws.com/Germa… · N. transversus...
Atlas der Anatomie7. Auflage
BilingualeAusgabeEnglisch & Deutschmit lateinischerNomenklatur
Frank H. Netter
7. Auflage
LESEPROBE
ONLINE-BONUSTAFELN ELECTRONIC BONUS PLATES
BP17 3D Schädelrekonstruk-tions-CTs3D Skull Reconstruction CTs
BP18 Degenerative Verän-derungen der HalswirbelDegenerative Changes in Cervical Vertebrae
BP19 Kraniozervikaler Über-gangAtlantooccipital Junction
BP20 Mimische Muskulatur: Ansicht von ventralMuscles of Facial Expression: Anterior View
2 KOPF UND HALSHEAD AND NECK
Oberfl ächenanatomie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8Surface Anatomy
Kopf und Hals (Oberfl ächliche Schicht) . . . . . . . . . . . . . . . . 9–10Superfi cial Head and Neck
Knochen und Bänder. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11–30Bones and Ligaments
Hals. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31–41Neck
Nasenregion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42–64Nasal Region
Mundregion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65–74Oral Region
Rachen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75–86Pharynx
Schilddrüse und Kehlkopf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87–93Thyroid Gland and Larynx
Augenregion . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94–104Orbit and Contents
Ohr . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105–110Ear
Gehirn und Hirnhäute . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111–126Meninges and Brain
Hirnnerven und zervikale Nerven . . . . . . . . . . . . . . . . . 127–146Cranial and Cervical Nerves
Zerebrale Gefäße . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147–158Cerebral Vasculature
Regionale Bildgebung. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159–160Regional Imaging
Strukturen mit hoher klinischer Relevanz . . . . . . . . Tab. 2.1–2.3Structures with High Clinical Signifi cance
Muskeltabellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tab. 2.4–2.9Muscle Tables
Online-Bonustafeln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . BP17–BP32Electronic Bonus Plates
_41607_Netter.indb 11_41607_Netter.indb 11 18.12.2019 11:35:2218.12.2019 11:35:22
2 Head and Neck
Kopf und Hals
BP21 GesichtsmuskulaturMusculature of Face
BP22 Nasennebenhöhlen (Sinus paranasales)Paranasal Sinuses
BP23 Arteria subclaviaSubclavian Artery
BP24 KieferöffnungOpening of the Mandible
BP25 Afferente Innervation von Mundhöhle und PharynxAfferent Innervation of Oral Cavity and Pharynx
BP26 Faszien von Orbita und AugapfelFasciae of Orbit and Eyeball
BP27 Paukenhöhle (Cavitas tympani)Tympanic Cavity
BP28 Anatomie des kindli-chen OhrsAnatomy of the Pediatric Ear
BP29 Tuba auditiva (Eusta-chio-Röhre, Ohrtrompete)Auditory Tube (Eustachian)
BP30 Arterien und Venen von Hypothalamus und Hypo-physeArteries and Veins of Hypothalamus and Hypophysis
BP31 Magnetresonanz-angiografi e (MRV und MRA)Cranial Imaging (MRV and MRA)
BP32 Axiale und koronare MRTs des GehirnsAxial and Coronal MRIs of Brain
_41607_Netter.indb 12_41607_Netter.indb 12 18.12.2019 11:35:2318.12.2019 11:35:23
Tafel 8 Oberflächenanatomie Surface Anatomy
2 Kopf und Hals: Oberfl ächenanatomieHead and Neck: Surface Anatomy
Vgl. Tafel 171
Margo infraorbitalis
Os zygomaticum
Helix
Antihelix
Antitragus
Tragus
Venter inferior m.omohyoidei
Plexus brachialis
M. trapezius
Clavicula
Caput claviculare m.sternocleidomastoidei
Caput sternale m.sternocleidomastoidei
Glandula submandibularis
Incisura jugularis
Cartilago thyroidea
Incisurasupraorbitalis
Os frontale
Arcussuperciliaris
Glabella
Os nasale
Sulcus nasolabialis
Nares
Philtrum
Tuberculumlabii superioris
Protuberantia mentalis
Lobulus auriculae
Ala nasi
Commissura labiorum
Angulus mandibulae
Vena jugularis externa
_41607_Netter.indb 13_41607_Netter.indb 13 18.12.2019 11:35:2518.12.2019 11:35:25
Superficial Head and Neck Kopf und Hals (Oberflächliche Schicht)Tafel 9
Hautnerven von Kopf und HalsCutaneous Nerves of Head and Neck
Vgl. Tafeln 39, 42, 61
N. infraorbitalis
R. zygomaticofacialis
R. zygomaticotemporalis
Aus dem N. ophthalmicus[V1] n. trigemini
N. supraorbitalis
N. supratrochlearis
N. lacrimalis
N. infratrochlearis
N. ethmoidalis anterior
N. mentalis
N. buccalis
N. auriculotemporalis
N. maxillaris [V2]N. trigeminus[V]
R. auricularis n. vagi [X]
N. occipitalis major (C2)
N. occipitalis tertius (C3)
Äste des Plexus cervicalis
N. occipitalisminor (C2)
N. auricularis magnus(C2, C3)
N. transversus colli(C2,3)
Nn. supraclaviculares(C3, 4)
Äste des Plexus cervicalisN. mandibularis [V3]
N. ophthalmicus [V1]
Anm.: Der R. auricu-laris n. vagi [X] versorgt den äußeren Gehör-gang und ein kleines Gebiet auf der postero-medialen Oberfläche der Ohrmuschel.
Rr. dorsales der zervikalen Spinalnerven
Nn. aus C4–C7
Rr. dorsales der zervikalen Spinalnerven
Aus dem N. mandibularis[V3] n. trigemini
Aus dem N. maxillaris[V2] n. trigemini
_41607_Netter.indb 14_41607_Netter.indb 14 18.12.2019 11:35:2618.12.2019 11:35:26
Tafel 10 Kopf und Hals (Oberflächliche Schicht) Superficial Head and Neck
2Oberfl ächliche Blutgefäße des KopfesSuperfi cial Arteries and Veins of Face and Scalp
Vgl. Tafeln 57, 83, 84
V. emissaria parietalisR. fron-talisR. parie-talis
A. et V. temporalis superficialis
Rr. auriculares aus A. temporalissuperficialis
V. emissaria mastoidea und R. mastoideus aus A. occipitalis
A. et V. occipitalis(teilweise entfernt)
A. et V. auricularisposterior
V. jugularis externa(entfernt)
V. retromandibularisV. facialis
V. jugularis interna
A. carotis interna
A. carotis externa
A. carotis communis
A. et V. lingualis
A. et V. facialis
V. profundafaciei
A. etV. infraorbitalis
A. et V. zygomatico-
facialis
A. et V. angularis
A. et V. zygomatico-temporalis
A. et V. dorsalis nasi
V. nasofrontalis
A. et V. supratrochlearis
A. et V. supraorbitalis
A. et V. transversa faciei
A. zygomaticoorbitalis
A. et V. temporalis media
Cutis und Fascia superficialisGalea aponeurotica(gefenstert, um den
Knochen darzustellen)
Quellen der arteriellen Versorgung des GesichtsSchwarz: aus der A. carotis interna (über die A. ophthalmica)Rot: aus der A. carotis externa
Skalp (Kopfhaut)
_41607_Netter.indb 15_41607_Netter.indb 15 18.12.2019 11:35:2718.12.2019 11:35:27
Bones and Ligaments Knochen und BänderTafel 11
Cranium (Schädel): Ansicht von ventralSkull: Anterior View
Vgl. Tafel 13
Sutura coronalis
Os parietale
Os sphenoidale
Ala minor
Nasion
Ala major
Os temporale
Os ethmoidale
Lamina orbitalis
Lamina perpendicularis
Concha nasalis media
Concha nasalis inferior
Vomer
Mandibula
Ramus mandibulae
Corpus mandibulae
Foramen mentale
Tuberculum mentale
Protuberantia mentalis
Spina nasalis anterior
Proc. alveolaris
Proc. frontalis
Foramen infraorbitale
Facies orbitalis
Proc. zygomaticus
Maxilla
Foramenzygomaticofaciale
Proc. temporalis
Facies orbitalis
Proc. frontalis
Os zygomaticum
Os lacrimale
Os nasale
Facies orbitalis
Incisura supraorbitalis(Foramen supraorbitale)
Glabella
Os frontale:
Rechte Orbita: Ansicht von ventralForamen ethmoidale posterior und anterior
Incisura supraorbitalis
Lamina orbitalis ossis ethmoidalis
Os lacrimale
Fossa sacci lacrimalis
Proc. orbitalis ossis palatini
Facies orbitalis maxillae
Foramen infraorbitaleSulcus infraorbitalis
Fissura orbitalis inferior
Facies orbitalisossis zygomatici
Facies orbitalis der Ala majorossis sphenoidalis
Canalis opticus (Foramen)
Fissura orbitalis superior
Facies orbitalis der Ala minorossis sphenoidalis
Facies orbitalis ossis frontalis
_41607_Netter.indb 16_41607_Netter.indb 16 18.12.2019 11:35:2818.12.2019 11:35:28
Tafel 12 Knochen und Bänder Bones and Ligaments
2Cranium (Schädel): RöntgenaufnahmenSkull: Radiographs
Vgl. Tafel 11
Sutura sagittalis
Ala minor ossis sphenoidalis
Pars petrosa ossis temporalis
Cellulae mastoideae
Septum nasi
Dens axis
Corpus axis
Sinus frontalis
Margo supraorbitalis
Sutura frontozygomatica
Foramen infraorbitale
Sinus maxillaris
Cellulae mastoideae
Massa lateralis atlantis
Anterior-posterior
Nach Waters
Sutura coronalis
Sutura lambdoidea
Sinus frontalis
Fissura orbitalis superior
Foramen rotundum
Sinus maxillaris
Concha nasalis inferior
MandibulaCorpus
Cellulae ethmoideae
Os nasale
Septum nasi
Os zygomaticum
Arcus zygomaticus
Condylus mandibulae
Angulus mandibulae
Dens axis
Massa lateralis atlantis
RamusAngulus
_41607_Netter.indb 17_41607_Netter.indb 17 18.12.2019 11:35:2918.12.2019 11:35:29
Bones and Ligaments Knochen und BänderTafel 13
Cranium (Schädel): Ansicht von lateralSkull: Lateral View
Vgl. Tafeln 14, 15, 22
Fossa temporalis
Linea temporalis superior
Linea temporalis inferior
Os temporale
Pars squamosa
Proc. zygomaticusTuberculum articulareSulcus a. temporalis mediae
Crista supramastoidea
Meatus acusticus externus
Proc. mastoideus
Sutura lambdoidea
Os occipitale
Os suturale
Protuberantia occipitalis externa
Asterion
Mandibula
Proc. condylarisIncisura mandibulaeProc. coronoideusRamus mandibulaeLinea obliquaCorpus mandibulaeForamen mentaleArcus zygomaticus
Proc. temporalis
Foramenzygomaticofaciale
Os zygomaticum
Proc. alveolaris
Spina nasalis anterior
Foramen infraorbitale
Proc. frontalisMaxilla
Os nasale
Fossa saccilacrimalis
Os lacrimale
Lamina orbitalisOs ethmoidale
Glabella
Incisurasupraorbitalis
Os frontale
Ala majorOs sphenoidale Os parietale
Sutura coronalis
Pterion, Suturasphenoparietalis
Os sphenoidale
Ala major
Crista infratemporalis
Lamina lateralis proc. pterygoidei
Hamulus pterygoideus (der Lamina medialis proc. pterygoidei)
Os temporaleMeatus acusticus externus
Fossa mandibularis
Tuberculum articulare
Proc. styloideusForamen sphenopalatinum
Fossa pterygopalatina
Foramen ovale
Tuber maxillae
Foramina alveolaria corporis maxillae
Facies infratemporalis maxillae
Fissura orbitalis inferior
Fissura pterygomaxillaris
Fossa infratemporalis, sichtbar durch die Entfernung von Arcus zygomaticus
und Mandibula*
*An der Oberfläche bildet der Proc. mastoideus die hintere Begrenzung.
_41607_Netter.indb 18_41607_Netter.indb 18 18.12.2019 11:35:2918.12.2019 11:35:29
Tafel 14 Knochen und Bänder Bones and Ligaments
2Cranium (Schädel): Röntgenaufnahme lateralSkull: Lateral Radiograph
Vgl. Tafel 15
Sutura coronalis
Os frontale
Ala major ossissphenoidei
Sinus frontalis
Sinus sphenoideus
Sinus maxillaris
Proc. palatinusmaxillae
Proc.coronoideusmandibulaeCaput (Condylus)mandibulae
Arcusanterior atlantis
Os parietale
Proc. clinoideusanterior
Sella turcica
AuriculaSuturalambdoidea
Protuberantiaoccipitalisexterna
Os occipitaleCellulaemastoideae
Dens axis
_41607_Netter.indb 19_41607_Netter.indb 19 18.12.2019 11:35:3018.12.2019 11:35:30
Bones and Ligaments Knochen und BänderTafel 15
Cranium (Schädel): MedianschnittSkull: Midsagittal Section
Vgl. Tafeln 44, 46
Os parietaleOs temporale
Pars squamosaPars petrosa
Meatus acusticus internus
Sulcus sinus petrosi superioris
Apertura externa aqueductus vestibuli
Sulcus sinus sigmoidei
Sutura lambdoidea
Os occipitale
Sulcus sinus transversi
Protuberantia occipitalis externa
Foramen jugulare
Sulcus sinus petrosi inferioris
Canalis n. hypoglossi
Foramen magnum
Condylus occipitalis
Pars basilaris
Os palatinumVomer
Proc. alveolarisProc. palatinus
Canalis incisivusFacies nasalis
Spinanasalis anterior
Maxilla
Concha nasalisinferior
Os nasale
Laminaperpendicularis
Lamina cribrosa
Crista galliOs ethmoidale
Sinus frontalisOs frontale
Laminae medialiset lateralis
proc. pterygoidei
Corpus ossis sphenoidalis
Sinus sphenoidalisSella turcica
Canalis opticus
Proc. clinoideusanterior
Ala minorAla major
Os sphenoidale
Sutura coronalis Sulci a.meningeae mediae
Os frontaleApertura sinus sphenoidalis
Foramen sphenopalatinum
Os sphenoidale
Corpus ossis sphenoidalisLamina medialis
Lamina lateralisHamulus pterygoideus
Os palatinumLamina perpendicularis
Lamina horizontalisProc. alveolaris
Proc. palatinus
Facies nasalisMaxilla
Concha nasalis inferior
Os lacrimale
Concha nasalis mediaConcha nasalis superior
Lamina cribrosaOs ethmoidale
Os nasale
Laterale Ansicht der Nasenwand mit entferntem Nasenseptum
proc. pterygoidei
_41607_Netter.indb 20_41607_Netter.indb 20 18.12.2019 11:35:3118.12.2019 11:35:31
Tafel 16 Knochen und Bänder Bones and Ligaments
2Calvaria (Schädeldach)Calvaria
Vgl. Tafeln 111, 112
Ansicht von kranial
Os frontale
Sutura coronalis
Bregma
Os parietale
Sutura sagittalis
Foramen parietale (für V. emissaria)
Lambda
Sutura lambdoidea
Os suturale
Os occipitale
Ansicht von kaudal
Os frontale
Crista frontalis
Sulcus sinus sagittalis superioris
Sutura coronalis
Os parietale
Foveolae granulares (für Granulationes arachnoideae)
Diploë
Sulci a. meningeae mediae
Sulcus sinus sagittalis superioris
Sutura sagittalis
Sutura lambdoidea
Os occipitale
_41607_Netter.indb 21_41607_Netter.indb 21 18.12.2019 11:35:3118.12.2019 11:35:31
Bones and Ligaments Knochen und BänderTafel 17
Basis cranii (Schädelbasis): Ansicht von kaudal (Außenansicht)Cranial Base: Inferior View
Vgl. Tafel 19
Sutura palatomaxillaris
Os palatinumLamina horizontalis
Foramen palatinum majusProc. pyramidalisForamina palatina minora
Spina nasalis posterior
Choanae
VomerAla vomeris
Sulcus tubae auditivae[Eustachio]
Foramen lacerum
Protuberantia occipitalis externaLinea nuchalis superior
Crista occipitalis externaLinea nuchalis inferior
Foramen magnumTuberculum pharyngeum
Pars basilarisCanalis et Fossa condylaris
Condylus occipitalisCanalis n. hypoglossi
Os occipitale
Os parietaleForamen mastoideum
Fossa jugularis(Foramen jugulare in der Tiefe)
Sulcus a. occipitalis
Incisura mastoidea
Pars petrosaForamen stylomastoideum
Proc. mastoideusCanaliculus mastoideus
Meatus acusticus externusCanaliculus tympanicus
Canalis caroticus(Apertura externa)
Fissura petrotympanica [Glaser]Proc. styloideus
Fossa mandibularisTuberculum articulare
Proc. zygomaticusOs temporale
Spina ossis sphenoidalisForamen spinosum
Foramen ovaleAla major
Fossa scaphoideaLamina lateralis
Fossa pterygoideaLamina medialis
Hamulus pterygoideusProc. pterygoideus
Os sphenoidaleOs frontale
Os zygomaticum
Proc. zygomaticusSutura intermaxillaris
Proc. palatinusFossa incisiva
Maxilla
_41607_Netter.indb 22_41607_Netter.indb 22 18.12.2019 11:35:3218.12.2019 11:35:32
Tafel 18 Knochen und Bänder Bones and Ligaments
2Basis cranii (Schädelbasis): Ansicht von kranial (Innenansicht)Cranial Base: Superior View
Vgl. Tafeln 20, 115
Os frontaleSulcus sinus sagittalis superiorisCrista frontalisSulcus a. meningeae anteriorisForamen caecumFacies superior partis orbitalis
Os ethmoideumCrista galliLamina cribrosa
Os sphenoideumAla minor
Proc. clinoideus anteriorAla major
Sulcus a. meningeae mediaeCorpus ossis sphenoidalis
Jugum sphenoidaleSulcus prechiasmaticus
Tuberculum sellaeFossa hypophysialisDorsum sellaeProc. clinoideus posterior
Sulcus caroticusClivus
Os temporalePars squamosaPars petrosa
Sulcus n. petrosi minorisSulcus n. petrosi majorisEminentia arcuataImpressio trigeminalisSulcus sinus petrosi superiorisSulcus sinus sigmoidei
Os parietale
Sulcus a. meningeae mediaeAngulus mastoideus
Os occipitaleClivusSulcus sinus petrosi inferiorisPars basilarisSulcus a. meningeae posteriorisCondylus occipitalisSulcus sinus transversiSulcus sinus occipitalisCrista occipitalis internaProtuberantia occipitalis internaSulcus sinus sagittalis superioris
Fossa craniianterior
Fossa craniimedia
Fossa craniiposterior
Sellaturcica
_41607_Netter.indb 23_41607_Netter.indb 23 18.12.2019 11:35:3318.12.2019 11:35:33
Bones and Ligaments Knochen und BänderTafel 19
Foramina der Basis cranii (Schädelbasis): Ansicht von kaudal (Außenansicht)Foramina and Canals of Cranial Base: Inferior View
Vgl. Tafel 17
N. nasopalatinusAnastomose zwischen den Rami septales
posteriores der A. sphenopalatina und der A. palatina major
Fossa incisiva
A. et V. palatina major, N. palatinus major Foramen palatinum majus
Aa. et Vv. palatinae minores, Nn. palatini minores Foramina palatina minora
N. petrosus major (zieht über Foramen) Foramen lacerum
N. petrosus minorN. mandibularis [V3]
A. meningea accessoriaForamen ovale
A. et V. meningea mediaR. meningeus n. mandibularis [V3] Foramen spinosum
A. carotis internaPlexus caroticus internus Canalis caroticus
Chorda tympani des N. facialis [VII] (N. intermedius) Fissura petrotympanica
R. tympanicus n. glossopharyngei [IX] Canaliculus tympanicus
R. auricularis n. vagi [X] Canaliculus mastoideusN. facialis [VII] Foramen stylomastoideum
Fossa jugularis
V. emissaria mastoideaA. meningea posterior Foramen mastoideum
N. hypoglossus [XII] Canalis n. hypoglossi
Foramen magnum
N. glossopharyngeus [IX]N. vagus [X]
Radix spinalis n. accessorii [XI]V. jugularis interna
Sinus petrosus inferior
Medulla oblongataAa. vertebrales
Radices spinales der Nn. accessorii [XI]
_41607_Netter.indb 24_41607_Netter.indb 24 18.12.2019 11:35:3318.12.2019 11:35:33
Tafel 20 Knochen und Bänder Bones and Ligaments
2Foramina der Basis cranii (Schädelbasis): Ansicht von kranial (Innenansicht)Foramina and Canals of Cranial Base: Superior View
Vgl. Tafeln 18, 115
Foramen caecum V. emissaria zum Sinus sagittalis superiorÖffnung in Lamina
cribrosaForamen ethmoidale anterius
A., V. et N. ethmoidalis anterior
Foramina laminae cribrosae Nn. olfactorii [I] – Fila olfactoria
Foramen ethmoidale posterius A., V. et N. ethmoidalis posterior
Canalis opticus N. opticus [II]A. ophthalmica
Fissura orbitalis superior
N. oculomotorius [III]N. trochlearis [IV]N. ophthalmicus [V1] – N. lacrimalis,
N. frontalis und N. nasociliarisN. abducens [VI]V. ophthalmica superior
Foramen rotundum N. maxillaris [V2]
N. petrosus major (überquert das Foramen)
Foramen ovaleN. mandibularis [V3]R. accessorius a. meningeae mediae N. petrosus minor
Foramen spinosum A. et V. meningea mediaR. meningeus n. mandibularis [V3]
Foramen venosum [Vesal] (inkonstant)
Foramen lacerum
Canalis caroticus A. carotis internaPlexus caroticus internus
Hiatus canalis n. petrosi minoris
N. petrosus minor
Hiatus canalis n. petrosi majoris
N. petrosus major
Meatus acusticus internusN. facialis [VII]N. vestibulocochlearis [VIII]A. labyrinthi
Apertura externa aqueductus vestibuli Ductus endolymphaticus
Foramen mastoideum(inkonstant)
V. emissaria mastoidea (und als Variante ein Zweig der A. occipitalis)
Foramen jugulare
Sinus petrosus inferiorN. glossopharyngeus [IX]N. vagus [X]N. accessorius [XI]Sinus sigmoideusA. meningea posterior
Canalis condylaris (inkonstant) V. emissaria condylaris und R. menin- geus der A. pharyngea ascendens
Canalis n. hypoglossi N. hypoglossus [XII]
Foramen magnum
Medulla oblongataMeningesAa. vertebrales und Plexus venosus vertebralis internusRr. meningei der Aa. vertebrales Radices spinales der Nn. accessorii [XI]
_41607_Netter.indb 25_41607_Netter.indb 25 18.12.2019 11:35:3418.12.2019 11:35:34
Bones and Ligaments Knochen und BänderTafel 21
Cranium (Schädel) des NeugeborenenSkull of Newborn
Vgl. Tafeln 13, 16
Os parietaleTuber parietale [Eminentia]
Sutura squamosa
Fonticulus posterior
Sutura lambdoidea
Os occipitale
Fonticulus mastoideus [posterolateralis]
Os temporale
Pars squamosa
Fissura petrosquamosaPars petrosa (Proc. mastoideus fehlt noch)
Pars tympanica (knöcherner äußerer Gehörgang fehlt noch)
Fenestra vestibuli [ovalis]
Fenestra cochleae [rotunda]
Proc. styloideus
Fossa mandibularis
Proc. zygomaticus
Hamulus pterygoideuslaminae medialis
Lamina lateralis proc. pterygoidei
Ala major
Os sphenoidale
Proc. pyramidalis
Sutura metopica
Os palatinum
Foramen zygomaticofacialeOs zygomaticum
Foramen infraorbitale
Maxilla
Os nasale
Os lacrimale
Lamina orbitalis
Foramen ethmoidaleanterius
Os ethmoidale
Incisura supraorbitalis [Foramen supraorbitale]
Squama frontalisOs frontale
Fonticulus sphenoidalis[anterolateralis]
Ansicht von lateral Fonticulus anteriorSutura coronalis
Ansicht von kranial
Fonticulus anterior
Sutura coronalis
Sutura sagittalis
Fonticulus posterior
Sutura lambdoidea
Os frontale
Os parietale
Os occipitale
_41607_Netter.indb 26_41607_Netter.indb 26 18.12.2019 11:35:3518.12.2019 11:35:35
Tafel 22 Knochen und Bänder Bones and Ligaments
2Knochengerüst von Kopf und HalsBony Framework of Head and Neck
Vgl. Tafeln 13, 26
Arcus zygomaticus
Os temporale
Os sphenoideum
Fossa temporalis
Proc. condylaris mandibulae
Incisura mandibulae
Proc. coronoideus mandibulae
Lamina lateralis proc.pterygoidei (gestrichelt)
Hamulus pterygoideus (of Lamina medialisproc. pterygoidei) (gestrichelt)
Raphe pterygomandibularis (gestrichelt)
MandibulaRamusAngulusCorpus
Os hyoideumCorpusCornu minusCornu majus
Lig. stylohyoideum
Cartilago epiglottica
Cartilago trachealis
Cartilago thyroidea
Cartilago cricoidea
Atlas (Vertebra C1)Proc.styloideusAxis (Vertebra C2)
Vertebra C3
Proc.mastoideus
Meatus acusticusexternus
Lig.stylomandibulare
Vertebra C7
Vertebra T1
Costa I
_41607_Netter.indb 27_41607_Netter.indb 27 18.12.2019 11:35:3618.12.2019 11:35:36
Bones and Ligaments Knochen und BänderTafel 23
Basis cranii (Schädelbasis): Fossa pterygoideaPterygoid Fossae
Vgl. Tafeln 46, 47, 48
Spina ossis sphenoidalisForamen spinosumForamen ovale
Foramen sphenopalatinumFossa pterygopalatinaChoanae
Lamina lateralisLamina medialisHamulus pterygoideus
Proc. pterygoidei
Tuber maxillae maxillae
Fossa infratemporalis
Proc. alveolaris maxillae
Proc. pyramidalis ossis palatini
Linea nuchalis superior
Septum nasi
Choana
Foramenmastoideum
Suturaoccipitomastoidea
Condylus occipitalis
Lamina lateralisproc. pterygoidei
Lamina medialisproc. pterygoidei
Proc. pyramidalisossis palatini
Hamulus pterygoideus
Proc. alveolaris maxillae
Protuberantia occipitalis externa [Inion]
Crista occipitalis externa
Linea nuchalis inferior
Foramen magnum
Fissura orbitalis inferior
Proc. mastoideus
Proc. styloideusFossa pterygoidea
Arcus zygomaticus
Concha nasalis inferior
Lamina horizontalis ossis palatini
Tuber maxillae
Proc. palatinus maxillae
Fossa incisiva
Ansicht von dorsal
Ansicht von inferolateral
_41607_Netter.indb 28_41607_Netter.indb 28 18.12.2019 11:35:3718.12.2019 11:35:37
Tafel 24 Knochen und Bänder Bones and Ligaments
2Mandibula (Unterkiefer)Mandible
Vgl. Tafeln 55, 56
Caput mandibulae
Fovea pterygoideaCollum mandibulaeIncisura mandibulae
LingulaForamen mandibulae
Ramus mandibulae
Angulus mandibulae
Corpusmandibulae
Basis mandibulaeTuberculum mentale
Protuberantia mentalisForamen mentale
Pars alveolaris (Crista)
Septa interalveolaria
Fovea sublingualis
Linea mylohyoidea
Fovea submandibularisLinea obliqua
Sulcus mylohyoideus
Fossa retromolaris
Proc. coronoideus
Proc. condylaris
Proc. condylarisLingulaForamen mandibulaeSulcus mylohyoideus
Ramus mandibulae
Angulus mandibulae
Raphe pterygomandibularis
Fovea submandibularis
Fovea sublingualis
Fossa digastrica
Spinae mentales superiores et inferiores [Spinae genii]
Linea mylohyoidea
Fovea pterygoideaIncisura mandibulae
Collum mandibulaeCaput mandibulaeProc. coronoideus
Mandibula des alten Menschen (zahnlos)
Corpus
_41607_Netter.indb 29_41607_Netter.indb 29 18.12.2019 11:35:3818.12.2019 11:35:38
Bones and Ligaments Knochen und BänderTafel 25
Articulatio temporomandibularis (Kiefergelenk)Temporomandibular Joint
Vgl. Tafel 56
Ansicht von lateral
Capsula articularisLig. laterale articulationis temporomandibularis Lig. sphenomandibulareLig. sphenomandibulare (durchscheinend) Proc. styloideus
Lig. stylomandibulare
N. mandibularis [V3] und Ganglion oticum
Capsula articularis
A. meningea media
N. auriculotemporalis
A. maxillaris
N. alveolaris inferior
N. lingualis
Lig. sphenomandibulareLig. stylomandibulare
R. mylohyoideus a. alveolarisinferioris und N. mylohyoideus
Ansicht von medial
Fossa mandibularis
Discus articularis
Tuberculum articulare
Capsula articularis
Kiefer geschlossen
Kiefer leicht geöffnet(Scharnierbewegungvorherrschend)
Kiefer weit geöffnet(kombinierte Scharnier- und Gleitbewegung)
_41607_Netter.indb 30_41607_Netter.indb 30 18.12.2019 11:35:3918.12.2019 11:35:39
Lymphatics LymphsystemTafel 325
Lymphsystem von Abdomen und Becken: SchemaAbdominal and Pelvic Lymphatics: Schema
Von oberem Rektum, Colon sigmoideum, Colon descendens und linker Hälfte des Colon transversum in Nodi lymphoidei mesenterici inferiores
Von Prostata (Mann) und Uterus (Frau) in Nodi iliaci interni
Von Vesica urinaria in Nodi iliaci communes
Von Vagina in Nodi sacrales
Von Ovar in Nodi iliaci externi
Von Glandulae suprarenales in Nodi mediastinales posteriores
Cisterna chyli
Ductusthoracicus
V. cavasuperior
Diaphragma (Ausschnitt)
Aorta
Von Leber in Nodi phrenici inferiores
Von Leber, Gallenblase, Duodenum, Pankreas und Milz in Nodi coeliaci
Von Caecum, Colon ascendens, rechter Hälfte des Colon transversum, Jejunum und Ileum in Nodi mesenterici superiores
Aus Nieren, Nebennieren, Ureteren, Hoden (Mann) und Ovarien (Frau) zu Nodi lymphoidei aortici laterales
_41607_Netter.indb 356_41607_Netter.indb 356 18.12.2019 11:41:0818.12.2019 11:41:08
Tafel 326 Tomogramme Regional Scans
5Bildgebung des Abdomens: Axiale CT-AufnahmenAbdominal Scans: Axial CT Images
V. portae hepatis
Hepar
Aorta
Canalis vertebralis
Axiale CT-Aufnahme des Abdomens mit intravenösem Kontrastmittel
Gaster
Splen
Crus sinistrumdiaphragmatis
Corpus vertebrae
V. portae hepatis
Hepar
Glandula suprarenalisdextra
Axiale CT-Aufnahme des oberen Abdomens mit intravenösem Kontrastmittel
Corpus pancreatis
Splen
V. splenica
Glandula suprarenalissinistra
Duodenum
V. cava inferior
Ren dexter
Axiale CT-Aufnahme des mittleren Abdomens mit intravenösem Kontrastmittel
Flexura sinistra coli(Flexura splenica coli)
Aorta
Splen
Glandula suprarenalissinistra
Ren sinister
_41607_Netter.indb 357_41607_Netter.indb 357 18.12.2019 11:41:1018.12.2019 11:41:10
Regional Scans TomogrammeTafel 327
Bildgebung des Abdomens: Axiale CT-Aufnahmen (Fortsetzung)Abdominal Scans: Axial CT Images (continued)
Lig. falciforme
Vesica biliaris
Duodenum
Ren dexter
Caput pancreatis
Axiale CT-Aufnahme des mittleren Abdomens mit intravenösem Kontrastmittel
Splen
Aorta
Hepar
V. mesenterica superior
Axiale CT-Aufnahmedes Abdomens mit intravenösem Kontrastmittel
A. mesenterica superior
Jejunum
Colon descendens
V. renalis sinistra
Flexura dextra coli(Flexura hepatica coli)
Lobus dexter hepatis
V. cava inferior
Ren dexter
Axiale CT-Aufnahmedes Abdomens mit intravenösem Kontrastmittel
Aorta
Ren sinister
_41607_Netter.indb 358_41607_Netter.indb 358 18.12.2019 11:41:1018.12.2019 11:41:10
Tafel 328 Querschnitte Cross-Sectional Anatomy
5Querschnitt auf Höhe T10, ösophagogastrischer ÜbergangCross Section at T10, Esophagogastric Junction
Proc
. xip
hoid
eus C
artil
agin
es c
osta
les
Übe
rgan
g O
esop
hagu
s–M
agen
Plic
ae g
astri
cae
[Rug
ae]
Fund
us g
astri
cus
Cru
s si
nist
rum
diap
hrag
mat
is (b
ildet
die
linke
Beg
renz
ung
des
Hia
tus
oeso
phag
eus)
Aor
ta d
esce
nden
s (A
orta
thor
acic
a)
Cru
s si
nist
rum
diap
hrag
mat
is
Sple
n
Lobu
s in
ferio
r pul
mon
is s
inis
triim
Rec
essu
s co
stod
iaph
ragm
atic
us
M. e
rect
or s
pina
eD
uctu
s th
orac
icus
Cor
pus
verte
brae
T10
Lobu
s in
ferio
r pul
mon
isde
xtri
im R
eces
sus
cost
odia
phra
gmat
icus
M. l
atis
sim
us d
orsi
Dia
phra
gma
V. a
zygo
s
M. s
erra
tus
ante
rior
V. c
ava
infe
rior
Cru
s de
xtru
mdi
aphr
agm
atis
(bild
etdi
e re
chte
Beg
renz
ung
des
Hia
tus
oeso
phag
eus)
Hep
ar
M. r
ectu
s ab
dom
inis
Dia
phra
gma
_41607_Netter.indb 359_41607_Netter.indb 359 18.12.2019 11:41:1118.12.2019 11:41:11
Cross-Sectional Anatomy QuerschnitteTafel 329
Querschnitt auf Höhe T12, unterhalb des Proc. xiphoideusCross Section at T12, Inferior to Xiphoid
Gas
ter
Jeju
num
Col
on tr
ansv
ersu
m(z
ur F
lexu
ra c
oli s
inis
traau
fste
igen
d)
Bifu
rcat
io tr
unci
coel
iaci
Col
on d
esce
nden
s(v
on d
er F
lexu
ra c
oli
sini
stra
abs
teig
end)
Sple
n
A. e
t V. s
plen
ica
Gla
ndul
a su
prar
enal
issi
nist
ra
Polu
s su
perio
rpu
lmon
is s
inis
tri
Cru
s si
nist
rum
dia
phra
gmat
is
Aor
ta d
esce
nden
s (A
orta
thor
acic
a)Pa
ncre
asC
rus
dext
rum
diap
hrag
mat
is
Gla
ndul
a su
prar
enal
isde
xtra
V. c
ava
infe
rior
Tria
s he
patic
a[G
lisso
n]
Duc
tus
chol
edoc
hus
[bili
aris
]
A. h
epat
ica
prop
ria
V. p
orta
ehe
patis
Hep
ar
Lig.
hep
atod
uode
nale
Pars
sup
erio
r duo
deni
(1. T
eils
tück
)
Vesi
ca b
iliar
is
Flex
ura
coli
dext
ra (h
epat
ica)
Pylo
rus
Can
alis
pyl
oric
us
_41607_Netter.indb 360_41607_Netter.indb 360 18.12.2019 11:41:1218.12.2019 11:41:12
Tafel 330 Querschnitte Cross-Sectional Anatomy
5Querschnitt auf Höhe T12–L1, Discus intervertebralisCross Section at T12–L1, Intervertebral Disc
Trun
cus
coel
iacu
s
V. s
plen
ica
Col
on tr
ansv
ersu
m
Jeju
num
M. o
bliq
uus
exte
rnus
abdo
min
is
Col
on d
esce
nden
s
Gla
ndul
a su
prar
enal
issi
nist
ra
Sple
n
Ren
sini
ster
Cor
tex
rena
lis
Med
ulla
rena
lis
Cru
s si
nist
rum
dia
phra
gmat
is
Aor
ta a
bdom
inal
isD
iscu
s in
terv
erte
bral
is T
12–L
1
Cru
s de
xtru
m d
iaph
ragm
atis
Polu
s su
perio
r ren
is d
extri
Hep
ar
Gla
ndul
a su
prar
enal
isde
xtra
V. c
ava
infe
rior
Pars
des
cend
ens
duod
eni (
2. T
eils
tück
)
Duc
tus
chol
edoc
hus
[bili
aris
]
Col
on a
scen
dens
(Fle
xura
col
i dex
tra)
Col
on tr
ansv
ersu
mPanc
reas
(Cap
ut)
V. m
esen
teric
a su
perio
r(w
ird z
ur V
. por
tae
hepa
tis)
_41607_Netter.indb 361_41607_Netter.indb 361 18.12.2019 11:41:1318.12.2019 11:41:13
Cross-Sectional Anatomy QuerschnitteTafel 331
Querschnitt auf Höhe L1–L2, Discus intervertebralisCross Section at L1–2, Intervertebral Disc
V. m
esen
teric
a su
perio
r
A. m
esen
teric
a su
perio
r
Col
on tr
ansv
ersu
m
Ileum
Jeju
num
Perir
enal
es F
ettg
eweb
e
Übe
rgan
g N
iere
nbec
ken
–Ure
ter
Col
on d
esce
nden
s
Fasc
ia re
nalis
Ren
sini
ster
Cal
yx m
ajor
und
Pelv
is re
nalis
Perir
enal
es F
ettg
eweb
e
A. r
enal
is s
inis
tra
V. re
nalis
sin
istra
(mün
det i
n di
e V.
cav
a in
ferio
r)
Cru
s si
nist
rum
dia
phra
gmat
isA
orta
abdo
min
alis
Con
us m
edul
laris
und
Cau
da e
quin
a
Dis
cus
inte
rver
tebr
alis
L1
–L2
M. p
soas
maj
or
Cru
s de
xtru
m d
iaph
ragm
atis
V. c
ava
infe
rior
Ren
dext
er
V. re
nalis
dex
tra(m
ünde
t in
die
V. c
ava
infe
rior)
Hep
ar
Col
on a
scen
dens
Verb
indu
ng v
onTe
ilstü
ck 2
und
3de
s D
uode
num
s
Col
on tr
ansv
ersu
mPanc
reas
mit
Proc
. unc
inat
usOm
entu
m m
ajus
_41607_Netter.indb 362_41607_Netter.indb 362 18.12.2019 11:41:1318.12.2019 11:41:13
Tafel 332 Querschnitte Cross-Sectional Anatomy
5Querschnitt auf Höhe L3–L4Cross-Section at L3–4
Linea alba
M. rectus abdominis
Appendices omentales [epiploicae]
Omentum majus
Peritoneum parietale
Fascia transversalis
M. transversus abdominisM. obliquusinternus abdominis
M. obliquusexternusabdominis
Intestinumtenue (Jejunum)
Colondescendens
Sulcusparacolicussinister
Uretersinister
M. quadratuslumborum
M. latissimus dorsi
A. et V. testicularis (ovarica)M. psoas minor
Peritoneum parietale
M. psoas major
Truncus sympathicus sinister
M. erector spinae
Discus intervertebralis L3–L4Plexus intermesentericus (Plexus aorticus abdominalis)
Proc. spinosus L3
Aorta abdominalis
Lig. flavum
Lig. longitudinale anterius
V. cava inferior
N. genitofemoralis dexter
Laminaefasciae
thoraco-lumbalis
vereinigtprofunda
superficialis
N. ilioinguinalis
N. iliohypo-gastricus
Ursprungs-sehne desM. trans-
versusabdominis
Sulcusparacolicus
dexter
Colonascendens
Noduslymphoideus
Intestinum tenue (Ileum)
A. et V. mesenterica superiorMesenterium intestini tenuis
Aponeurosis m. obliqui interni abdominisAponeurosis m. obliqui externi abdominis
Aponeurosis m. transversi abdominis
Vagina m. recti abdominis
Äste der A. et V. epigastrica inferiorColon transversum
Lig. teres hepatis
_41607_Netter.indb 363_41607_Netter.indb 363 18.12.2019 11:41:1418.12.2019 11:41:14
Clinical Tables Klinische TafelnTab. 5.1
Strukturen mit hoher* klinischer RelevanzStructures With High* Clinical Signifi cance
ANATOMISCHE STRUKTUREN KLINISCHE RELEVANZ TAFELN
INTEGUMENTSYSTEM
Umbilicus Landmarke zur Lokalisation der transumbilikalen Ebene, die zur Einteilung des Abdo-mens in Quadranten genutzt wird; markiert die Lage des T10-Dermatoms; wird zur Lo-kalisation des McBurney-Punkts genutzt; häufi ges Vorkommen von Hernien der Bauch-wand („Nabelbruch“)
249, 251
SKELETTSYSTEM
Processus xiphoideus, Symphy-sis pubica
Tastbare Landmarken zur Lokalisation der Medianebene, die zur Einteilung des Abdo-mens in Quadranten genutzt wird
249
Spina iliaca anterior superior (SIAS)
Tastbare Landmarke zur Lokalisation des McBurney-Punktes; Druckschmerz am McBur-ney-Punkt ist ein Anzeichen für Appendizitis
250, 282
MUSKELSYSTEM
Linea alba Bevorzugte Stelle für Inzisionen der Bauchwand aufgrund der Abwesenheit bedeuten-der Leitungsbahnen
249, 253
Ligamentum inguinale Oberfl ächliche Landmarke als Grenze zwischen Bauchwand und Oberschenkel 249, 253
Trigonum inguinale (Hessel-bach-Dreieck)
Schwachstelle der Bauchdecke, durch die Weichteile des Abdomens hernieren können (direkter Leistenbruch)
256, 262
Anulus inguinalis profundus ( innerer Leistenring)
Öffnung in der vorderen Bauchwand, durch die Weichteile des Abdomens hernieren können (indirekter Leistenbruch)
262, 263
Anulus femoralis Medial der Vasa iliaca externa gelegene Öffnung, durch die Weichteile des Abdomens hernieren können (Schenkelhernie)
264
Hiatus oesophageus diaphrag-matis
Durch eine Erweiterung dieser Öffnung können Teile des Magens in das Mediastinum gleiten und für gastroösophagealen Refl ux sorgen
269, 271
VERDAUUNGSSYSTEM
Leber Unterhalb des rechten Rippenbogens tastbar 270, 276
Gastroösophagealer Übergang Vorübergehende Erschlaffung oder verminderter Tonus des unteren Ösophagussphink-ters kann zur gastroösophagealen Refl uxkrankheit (GERD) führen
277, 328
Magen, Duodenum Vorkommen von Magengeschwüren 276, 277
Appendix Anfällig für Entzündungen und Rupturen 280, 282
Colon Typischer Entstehungsort von Divertikeln; Koloskopie wird zum Screening auf Dick-darmkrebs durchgeführt
283
Gallenblase Tastbar am Übergang des rechten Rippenbogens zur mittleren Klavikularlinie; kann sich entzünden (Cholezystitis) und Schmerzen verursachen; Gallensteine können die Gallenwege blockieren
284, 309
HARNSYSTEM
Nieren Aufrechterhaltung des Wasser- und Elektrolythaushalts; können Nierensteine bilden 314
HORMONSYSTEM
Bauchspeicheldrüse (Pancreas) Aufgrund ihrer retroperitonealen Lage wird eine schmerzhafte Bauchspeicheldrüse ty-pischerweise als Rückenschmerz empfunden; Krebs des Pankreaskopfes kann den Duc-tus choledochus komprimieren
288, 310
_41607_Netter.indb 364_41607_Netter.indb 364 18.12.2019 11:41:1518.12.2019 11:41:15
Klinische Tafeln Clinical Tables
5
Tab. 5.2
Strukturen mit hoher* klinischer RelevanzStructures With High* Clinical Signifi cance
ANATOMISCHE STRUKTUREN KLINISCHE RELEVANZ TAFELN
NERVENSYSTEM
N. ilioinguinalis, N. genitofemoralis
Vermitteln den Cremaster-Refl ex, der zur Überprüfung des spinalen Segments L1 ge-nutzt wird
269
Nn. intercostales, N. subcosta-lis, N. iliohypogastricus
Übertragen Schmerzreize von der Bauchwand und vom Peritoneum parietale; Schmer-zen entlang der Dermatome sind ein Anzeichen für Probleme mit den Spinalnerven (z.B. Herpes-zoster-Infektion)
260
Sympathische Nervenfasern der A. renalis
Medikamentenresistenter Bluthochdruck kann manchmal durch Denervation sympathi-scher Fasern auf den Nierenarterien behandelt werden
300, 321
Ganglion coeliacum Manche Patienten mit medikamentös nicht stillbaren Schmerzen aufgrund chronischer Pankreatitis erhalten eine Blockade des Ganglion coeliacum
301, 310
Nn. splanchnici Leiten Schmerzreize von Abdominalorganen, die oftmals auf andere Körperregionen projiziert werden; der Quadrant, in dem der Schmerz empfunden wird sowie die Re-gion, in die der Schmerz ausstrahlt, geben Aufschluss bezüglich der tatsächlichen Schmerzquelle
303, 306
N. iliohypogastricus Nephrektomien durch den M. quadratus lumborum können den N. iliohypogastricus lädieren, was zu Taubheit oberhalb des Schambeins führt
312
HERZ-KREISLAUF-SYSTEM
Arterielle Anastomosen der vor-deren Bauchwand
Anastomosen zwischen Aa. epigastricae und Aa. thoracicae internae sowie zwischen Aa. circumfl exae ilium und Aa. intercostales und Aa. thoracicae laterales
258
Venöse Anastomosen der vor-deren Bauchwand
Anastomosen zwischen Vv. epigastricae und Vv. thoracicae internae sowie zwischen Vv. circumfl exae ilium und Vv. thoracoepigastricae und Vv. thoracicae laterales
259
V. umbilicalis, Vv. paraumbili-cales
Können bei Patienten mit portaler Hypertension stark dilatieren, was zu einem Medu-senhaupt (Caput medusae) führt
259, 299
A. cystica Ligation bei Cholezystektomie 291
A. mesenterica superior Kann bei dünnen Patienten oder solchen, die kürzlich viel Gewicht verloren haben, den dritten Teil des Duodenums abklemmen
291, 294
Intestinale Arterien Areale ohne nennenswerte Kollateralen zwischen den Stromgebieten der Hauptgefäße („watershed areas“) sind ischämiegefährdet
294, 295
Anastomosen der A. marginalis coli
Die A. marginalis coli verbindet die Aa. colicae dextra, media und sinistra miteinander und bildet eine wichtige Anastomose für kollateralen Blutfl uss
295
Vv. oesophageae Können bei portaler Hypertension stark anschwellen, was zu Ösophagusvarizen führt 296, 299
V. portae hepatis Verminderter Blutfl uss durch die Leber (z.B. aufgrund von Leberzirrhose) kann zu por-taler Hypertension und Dilatation der venösen Zufl üsse der Pfortader führen; das Blut kann dann über portokavale Anastomosen zum Herzen zurückkehren
298, 299
V. rectalis superior Anastomosiert mit Plexus venosus rectalis, der bei portaler Hypertension stark an-schwellen kann
298, 299
Aorta abdominalis Häufi ge Stelle für abdominelle Aneurysmen 317
LYMPHSYSTEM
Milz Kann bei linksseitiger Fraktur der Rippen 9–11 rupturieren; eine vergrößerte Milz kann durch Palpation diagnostiziert werden
273, 289
*Die Auswahl basiert auf klinischen Daten sowie auf klinischen Bezügen, die im Rahmen von makroskopischen Anatomiekursen häufi g diskutiert werden.
_41607_Netter.indb 365_41607_Netter.indb 365 18.12.2019 11:41:1518.12.2019 11:41:15
Muscle Table MuskeltabelleTab. 5.3
MuskeltabelleMuscle Table
Variationen in der Spinalnervenbeteiligung an der Innervation bestimmter Muskeln sind in der Anatomie häufi g anzutreff en. Das Gleiche gilt für die muskuläre Blutversorgung sowie für die Muskelansätze und die Funktion der Muskeln. Deshalb sind in den Texten kleine Unterschiede in den Beschreibungen möglich, denn sie spiegeln die normale anatomische Vielfalt wider.
MUSKEL MUSKELGRUPPE PROXIMALE BEFESTIGUNG (URSPRUNG)
DISTALE BEFESTI-GUNG (ANSATZ)
INNERVATION BLUT-VERSORGUNG
HAUPT-FUNKTIONEN
M. iliacus Hintere Rumpfwand-muskulatur
Superiore zwei Drittel der Fossa iliaca, Ala os-sis sacri, Ligg. sacroiliaca anteriora
Trochanter minor des Fe-murs und darunter lie-gender Femurschaft, Sehne des M. psoas ma-jor
N. femoralis Rr. iliacales der A. ilio-lumbalis
Flexion und Stabilisie-rung im Hüftgelenk, funktionelle Einheit mit M. psoas major
M. obliquus externus abdominis
Vordere Rumpfwand-muskulatur
Außenseiten der Rippen 5–12
Linea alba, Tuberculum pubicum, anteriore Hälf-te der Crista iliaca
Rr. ventrales der sechs unteren thorakalen Spi-nalnerven
Aa. epigastrica superior und inferior
Kompression und Schutz der Baucheingeweide, Flexion und Rotation des Rumpfes
M. obliquus internus abdominis
Vordere Rumpfwand-muskulatur
Fascia thoracolumbalis, anteriore zwei Drittel der Crista iliaca, laterale Hälfte des Lig. inguinale
Unterseite der Rippen 10–12, Linea alba, Os pubis über Aponeurose
Rr. ventrales der sechs unteren thorakalen Spi-nalnerven und des ers-ten lumbalen Spinal-nervs
Aa. epigastrica superior und inferior, A. circumfl exa iliaca pro-funda
Kompression und Schutz der Baucheingeweide, Flexion und Rotation des Rumpfes
M. psoas major Hintere Rumpfwand-muskulatur
Procc. transversi der lumbalen Wirbel, Seiten der Wirbelkörper T12–L5 und dazwischenliegende Bandscheiben
Trochanter minor des Fe-murs
Rr. ventrales der oberen drei lumbalen Spinalner-ven
Rr. lumbales der A. ilio-lumbalis
Gemeinsam mit M. ilia-cus: Flexion im Hüftge-lenk; Lateralfl exion und Ventralfl exion der Len-denwirbelsäule; Stabili-sierung des Rumpfes v. a. im Sitzen
M. psoas minor Hintere Rumpfwand-muskulatur
Seitenränder der Wirbel-körper T12–L1 und da-zwischenliegende Band-scheiben
Linea pectinea, Eminen-tia iliopubica
Rr. ventrales des ersten lumbalen Spinalnervs
Rr. lumbales der A. ilio-lumbalis
Flexion im Hüftgelenk, Rumpfbeugung
M. pyramidalis Vordere Rumpfwand-muskulatur
Corpus ossis pubis vor dem M. rectus abdomi-nis
Linea alba N. iliohypogastricus A. epigastrica inferior Verspannung der Linea alba
M. quadratus lumborum Hintere Rumpfwand-muskulatur
Mediale Hälfte des Unterrands der Rippe 12, Spitzen der Procc. costa-les der Lendenwirbel
Lig. iliolumbale, Labium internum der Crista ilia-ca
Rr. ventrales nn. thoraci-ci (T12) et lumbalium (L1–L4)
A. iliolumbalis Dorsalextension und La-teralfl exion der Wirbel-säule, Fixierung der Rip-pe 12 bei der Inspiration
M. rectus abdominis Vordere Rumpfwand-muskulatur
Symphysis pubica, Crista pubica
Proc. xiphoideus, Rip-penknorpel 5–7
Rr. ventrales der unteren sechs thorakalen Spinal-nerven
Aa. epigastrica superior und inferior
Flexion des Rumpfes, Bauchpresse
M. transversus abdomi-nis
Vordere Rumpfwand-muskulatur
Innenfl ächen der Rippen-knorpel 7–12, Fascia thoracolumbalis, Crista iliaca, laterales Drittel des Lig. inguinale
Linea alba mit Apo-neurose des M. obliquus internus abdominis; über Aponeurose: Pecten os-sis pubis und Crista pu-bica
Rr. ventrales der unteren sechs thorakalen Spinal-nerven und des obersten lumbalen Spinalnervs
A. circumfl exa iliaca pro-funda, A. epigastrica in-ferior
Kompression und Schutz der Baucheingeweide, Bauchpresse
Zwerchfell Hintere Rumpfwand-muskulatur
Proc. xiphoideus, untere sechs Rippenknorpel, Wirbel L1–L3
Centrum tendineum dia-phragmatis
N. phrenicus A. pericardiacophrenica, A. musculophrenica, Aa. phrenica superior und in-ferior
Depression des Centrum tendineum diaphragma-tis bei Inspiration
_41607_Netter.indb 366_41607_Netter.indb 366 18.12.2019 11:41:1518.12.2019 11:41:15
Netters Atlas der Anatomie beweist seit Jahren, dass Anatomielernen auch locker sein kann. Die preisgekrönten Abbildungen im typischen Netter-Stil führen Sie idealdidaktisch vom Leichten zum Schweren, von vereinfachten Darstellungen zu komplexen Strukturen. Detailreich beschriftet und von bestechender Klarheit und Präzision – so wird Anatomie greifbar!
• Praktisch: Die gesamte Anatomie in einem Band – ideal zumMitnehmen in den Präpkurs • Typisch Netter: Die Abbildungen treffen genau die Mischungaus realistischer Darstellung und didaktisch einprägsamer Schemazeichnung • Schrittweise regionale Herangehensweise• Umfangreich: Über 2000 aussagekräftige Abbildungen• Zahlreiche klinische Bilder und Röntgenbilder helfen Ihnen inder ärztlichen Praxis
Netter – der internationale Klassiker:
• der meistverkaufte Atlas im englischsprachigen Raum• erfolgreich in über 60 Ländern der Welt• übersetzt in bisher 7 Sprachen
Neu in der 7. Auflage:
• Einführendes Kapitel zu Oberflächenanatomie, Nerven, Blut- und Lymphgefäßen• Mehr als 25 neue Illustrationen von Dr. Machado, darunter klinisch wichtige Strukturen und
schwer darstellbare anatomische Bereiche• Neue Tabellen, die Strukturen mit hoher klinischer Relevanz für jede Körperregion
übersichtlich auflisten und auf die entsprechenden Bildtafeln verweisen• Mehr als 50 neue radiologische Bilder
Zugang zu StudentConsult
Das Buch bietet Zugang zur englischsprachigen Lernplattform StudentConsult. Hier finden sich die eBook-Ausgabe sowie mehr als 100 Bonustafeln. Einige Tafeln des Atlas bieten Selbsttests, um sein Wissen zu überprüfen.
Atlas der Anatomie Netter, Frank. H., deutsche Übersetzung von Christian M. Hammer 2020. 694 S. 535 Abb., geb. ISBN: 978-3-437-41607-1
Netter´s Atlas der Anatomie