folklor/edebiyat halkbilim .etnoloji • antropoloji • edebiyat

0<; AYLIK K0LT0R OERGiSt ISSN 1300-7491

Kl~ SAYI: 16

Sahibi ve . Genel Yaytn Yonetmeni Orun 13asm Yaym Turizm Tic. Ltd. ~ti. adma

Metin Turan

Sorumlu. Yazt 1~/eri Miidiiri.i Dr. Filluk Gii9-ii

Yaym Daru~ma I<urulu Prof. Dr. Hasan Ozdemir, Kurtulu~ KayaiJ,

Do~. Dr. lsmail OztUrk, Dr. Muhsine Helimoglu Yavuz, Dr.~i.ikri.i Gi.i.nbulut

• Yonetim Yeri ve Yaz1~ma Adresi

Hatay Sokak 9/19, K1zllay-Ankara T!=!l: (312) 425 39 20 Belgege<;er: (312) 417 57 23

• Abone Ko§ullan

Yuric;i Ylll1k (Posta Gcreti dahil): 14.000.000.-TL · (Ogrencilere %50 indirimlidir.)

Avrupa lc;in Say1S1: 40 OM 06rt Say1 i9in Abone 13edeli: 150 OM

Amerika l9i.n Say1S1: 40 $ D6rt Say1 l9in Abone 13edeli: 150 $

Abone bedeli.nin Metin Turan adma 104233 numarah posta 9eki hesabma ya da Halk 13anka~J Me~rutiyet ~ubesi'ndeki 5911 numarall hesaba yatmlarak, dekontun adresi­mize gonderilmesi gereklidir. (Abonelerimiz ytl ic;:indeki fiyat art1~larmdan etkilenmezler.

Abone ucretleri.ne posta masraflan dahildir.)

Dizgi ve Ofset Hazullk ORON LTD. ~TI.

TEL: (312) 425 39 20 FAX: 417 57 23 BasktBa~kJBaskl-Cilt: Ba~kent Kli~e&Matbaacihk

f ·

< c~;: .fo/klodedebiyat ~:::-·- :·· ' . . "';':, ' ~

Sivas -Divrigi Yoresindeki

BEKTA~i TEKKELERi (16. YY-20.YY)

Kutlu OZEN

Bilindigi gibi Bekta~ilik 13. Yilzytlda Kalenderilik i~inde te~ekktil etmeye ba~laytp 15. Yilzytlm sonlannda Hact Bekta~ Veli ananeleri etrafmda ortaya ~lkan bir Ti.irk tari­kahdu.

Bekta~ilik, Yeni~eri Ocagt'run kurulu~u dolaytStyla Osmanh imparatorlugu tari­hi boyunca ni.ifuzunu koruyan tek gayri siirmi bir tarikat olmu~tur.

Bekta~ilik, te~ekki.il devresinde 14. Yi.izytldan itibaren Abdalan-1 Rum yahut l Rum Abdallan adt al~da varltgtru si.irdi.irmeye ba~Ianu~hr. Daha ~ok Yesevi, Kalende­

ri, Haydari ve Vefai d.ervi~terinin hakimiyeti altmda · bulunan bu zi.imre mensuplan bi.iti.in orta ve bah Anadolu'da, ilk Osmanh fetihleriyle birlikte Rumeli'de faaliyetlerini surdiirmi.i~lerdir. Abdal Kumral, Abdal Mehmet ve bilhassa Abdal Musa gibi tiuihi ~hsiyetler "ilk Bekta~iler" diyebilecegirniz derv~lerdi. Bugi.inkil hiiviyetiyle bilinen a~al Bekta~ilik, Baltm Sultan (Olrn. 1516)'m tarikatm ba~ma ge~mesiyle ~ekillenmi~tir.

I. Bir biiti.in olarak Osmanh imparatorlugunda Bekta~iligin sosyal ve iktisadi

yaptstnn1 tarihini yazabilmek, tekke monografilerinin tamamlanmasma baghdu. Biz .bu ~al~manuzda16. Yiizytldan ba~layarak, 1925 ytlma kadar siiren donem i~i.nde Sivas­Divrigi yoresindeki Bekta~i tekkelerini tamtmaya ~ah~acagiZ.

· Tekke ve Zaviyeter: Ash, Fars~a tekye olan ve Ti.irk~eye ve Arap~aya buradan ge~mi~ bulunan tabir, tasavvu£ ehlinin toplarup zikrettikleri ve yollanyla ilgili loren ve toreleri icra ettikleri bina ve mi.i~teremilah anlammda olup geni~ manada, zaviye, han­kah, astane, dergah; hatta ribah da kucaklamaktadtr. Daha ~ok ~ehir d1 ~1 yol kavqaklannda kurulan ve her ~eyden once gelip ge~en dervi~lerin birka~ gi.in i<;in ko­naklamalanna yarayan ki.i~iik tekkeler zaviye aduu ahr. Bu zaviyeler ozellikle kurulu~ devrinde Osmanh imparatorlugu'nda ger~ekten ~ok yonlii ve bi.iyi.ik hizmetler verm~lerdir: I

Daha ~ok askeri gayelerle kurulan ribatlan da ~ok g~ anlarruyla tekke kavram1 i~ine sokmak miimkiindi.ir. Ribat/murabata, stmr boylannda dii~mam kollamak i~inin yaptlan yer demektir. Km'an kayitakh ribat tabiri zamanla kmmnsal birkarekter

folklor!edebiyat .

kclzand1 ve sum boylannda di.i~mam kollayan dt~ cihada memur askerlerle birlikte i~ ci­hada yani ruhu antmaya memur dervi~lerin birlikte banndtklan ocak haline geldi. Daha sonraki devirlerde ise ribatlarda bu ikili gorevi sadece dervi~ler yi.iri.itmeye ba~lad1. llibat, bu hem gonill, hem kth~ mi.icahidi alp-erenlerin bannaklan olmu~tur.2

Son zamanlarda yap1lan ara~hrmalar, tekke ve· zaviyelerin, dini ve sosyal tarihi­mizdeki onemini ortaya koymu~ durumdad1r. Ger~ekten de tekke sadece bir ibadet ve zikir yeri degil, bir bilimler akademisi, bir ekonomik etki kurumu, bir askeri hizmet yuvas1, bir gi.izel sanatlar akademisi, bir misyonerlik te~kilah ... halinde bir toplum i~in en onemli konulann olu~turulup kotanld•g• kurumdu. Tekkeler aynca islam di.inyasmda, ozellikle Ti.irk tarihinde ilunal edilmez bir mevkiye sahip bulunan vak1f kurumunun da besleyici ve geli~tirici yuvas1 olmu~tur. Tekke-vaku ikilisi, islam toplu­mundan madde ve ruhu geli~tinnede temel kurumlar listesinin en ba~mda yer al­maktadir.

Tekke ve zaviyelerin, burada ya~ayan muhtelif tarikatlara mensup dervi~lerin, Anadolu Sel~uklu Devleti'nin ~oki.i~i.i ve Osmanh Devleti~nin kurulu~u iizerine oynad1klan roli.i.n ~mla~tlmasi sosyal ve dini hareketlerdeki etkinliklerinin ve iktisadi hayattaki katkLlaruun gi.in 1~1gma <;~krnasi, bu sahaya olan ilgiyi arhrnu~ gori.inmektedir.

Yukanda da ifade ettigimiz gibi biz bu yazmuzda Sivas ve Divrigi yoresindeki Bekta~i tekkeleri hakkmda bilgi venneye ~ah~acag1z.

1. BOLUM

Sivas ilindeki Bekta~i Tekkeleri

Evliya <;elebi, 17. Yi.izy!l Sivas'1 i~in "Her mahallede birer ik~er tekke bulunur, halk1 gayet dindardtr ifadesini kullamr. Saim Sava~, 17. Yi.izy•l sonlannda tutulmu~, 1693-1694 tarihli muhasebe defterinde 28 zaviyenin varhgmdan bahsetmektedir. Bun­Jar Abdulvahhap Gazi (1326), Hac1 Abdurrahman, Hact Arif, Hac1 $ahin, Baba $ahin, Ahi Mehmet Ki.ilahduz, $eyh Hasan, $eyh Erzurumi, $eyh <;oban, Ahi Carullah, Ahi Mecdi.idin, Akba~, Ahmef <;elebi, Hutayar (Hubyar ?), Hoca Areste, Mahmut <;elebi, Hangah-1 Tokmak, Melik Acem, Hangah-1 Haki, Darrurraha (1321), Ahi Emir Ahmet (1333), $eyh Adil, Elmalu, Alakilisa, Yakaviran, $eyh M~rziban, Bi.iyiik Ali Baba (1547), Veled-i Diger Ali Baba (16~9), Ahi Ali <;elebi, Ali Uryan, Ozemi§, <;eltik (<;eltek Baba ?), Emirci, Delikliikaya, Kurucakul, I<el Abdal, Tatlucuk, ~eyh Tabduk, Pir Ahmet (1420), Adem Fakih, $emseddin Efendi, $eyh Emir ibrahim, $eyh Alaaddin, Han-1 Pa~a, $eyh Mihmad, Etmek~i Sultan Fakih, Irak Baba, I<ad1 Burhaneddin, Memlaha-i $eyh ~emseddin (1595) ve Mevlevihane zaviyeleridir.3

Defterlerde ad1 ge~en ~eyh <::oban, Tokmak, San~eyh, Ali Baba ve Abdiilvehhab Gazi zaviyelerinin mahalle ismi haline gelmesi, zaviyeleri.n dini ve sosyal hayllttaki fonksiyonlarnun yams1ra bolgenin iskamnda oynad1klan roli.i gostermesi bakumndan kayda deger. Sivas ve Divrigi yoresinde bulunan tekke ve zaviyelerin tek tek ait bulun-

:.::.· .. ·. - :. , · : -· :· .fo!klor/edebiyat

duklan tarikatlan tesbit edebilecek k~ynaklara maalesef ula~amad1k. ~ehir merkezlerin­de bulunan zaviyelerin, umumiyetle. medrese egitiminin tesirinden uzak bolgelerde kurulan zaviyelerin ise daha ziyade karakterde olduklan gene! bir bilgi haline gelmi~ buhmuyor. Ancak bu gene! bilginin yap1lacak yeni ve aynntJh ~ab~malarla teyit edil­mey~ muhta~ oldugu inkar edilemez. Bununla beraber 15. ve 16. Asulara ait vak1f def­terlerinde genellikle zaviyelerin bagll bulunduklan tarikatlann belirtilmemesi yap1lacak ~al~malarm kar~15111daki en buyiik engel olarak goziikmektedir. Yine de bunlann isim- · lerinden belli ol~ude bir tespite gidebiliriz. Mesela Abdat ~aha, Dede, Pir ... isimleri ta~1yanlann genellikle Kalenderi ve Bekta~i zaviyeleri olduklan bilinmektedir.4

1. Masumlar Tekkesi: Masumlar tekkesi hakkmda bilgi sahibi degiliz. F.V.Hasluck, "Bekta~ilik Tetkikleri" adh eserinde, Sivashlar tarafmdan bilinmeyen tekke hakkmda ~u bilgiyi vermektedir: "Sivas ~ehri dahilinde bilahare Beyrut Valisi olmu~ olan Halil Pa~a nanunda·bi.rini.n tesis ettigi Maksumlar/Masum Jar Tekyesi deni­len yeni bir bina vard1r. Elli sene evvel bir dervi~in iki masum kabrini ilham tarikiyle ke~f etmi~ oldugu soyleniyor .. Rivayete gore bunlardan biri be~inci imam t>,t(uhammet Baku'm oglu Ali Ekber; digeri yedinci imamm, Musay1 Kazun'm oglu, Salih oldugu anla~ilm1~hr. Bu masum ~ocuklar ~ehit telakki edilmektedir. Halil Pa~a'nm bir masum ~ocugu da terkyede metfuh bultUunaktad1r. BuraS! Alevilerce ziyaret edilmektedir.S

2. Ali Baba Tekkesi: Sivas merkezindeki bir semte aduu veren Ali Baba, muhte­melen 15. Asnn sonlarmda ya da 16. Asrm ba~lannda dogup,.1574'te vefat etmi~tir. Za­viyesini 16. Asnn ilk yans1 ortalarmda, Sivas'ta kurdugu anla~ll1yor. Zaviyenin kurul­dugu donemde Siva~, iran Safevi propagandasmm yogunla~t1g1 merkezlerden biri durumunda idi. Ali Baba Zaviyesi'nin, 19. Asnn ba~larmdan itibaren Kadiri, Rufai vc Mevle.vi tarikatleriyle munasabetlerinin oldugu gozlenmektedir. Ancak, Ali Babe1'nm mensup oldugu tarikab kesin olarak tesbit edemiyoruz. Kendisinin SivasiJ bir Ahi aile­sinden olmas1· ihtimali mevcut bulunmakla birlikte, omm Horasan Melametiliginin tesirinde bir Kalenderi dervi ~i iken, devrin sultanlan ve ozellikle Ri.istem Pa~a tarafmdan yap1lan vak1flarla saglanan mali destek mukabilinde si.inni bir kimlik edin­mi~ olmas1 ihtimali de gozard1 edilmemelidir.

Orta buyi.ikli.ikte bir kulliyeyi and1ran Ali Baba Zaviyesi ic;inde cami (onceleri mesdt), tekke, tiirbe, mektep ve c;e~me yapuan bulunuyordu. Bunlann yanmda, gelip gec;en yolculann agtrlamp, dervi~lerin ve fakirlerin doyurulmas1 i~41 han, misafirhane ve benzeri tesislerin de mevcut oldugu anla~llmaktadJr."

Ti.irbede Bi.iyi.ik Ali Baba, oglu Ahi Ahmet Bey, mum oglu Ki.i~i.ik Ali baba vc onun k121 Fah11a Hatun'a ait oldugu soylenilen dort adet kabir bulunmaktad1r. Ti.irbe nth ve sinir hastalan tarafmdan ziyaret edilmektedir.7

3.Yahncak Tekkesi: Tekke, Hafik il~esi Celali bucagma baglt Yalmcak koyi.indedir. Yalmcak Sultan tiirbesi/tekkesi bugi.in oren yer durW11tU1dadir. Ti.irbe duvarlan tama­men ylkllmi~hr. Turbe de Yahncak sultana ait bir kabir bultUunaktadu.

Asu ad1 Es Seyyit Muhammet Nuri olan Yahncak Sultan, Kenya civarmda ya~arru~ olan bir Tiirk boyuna mensuptur. Babas1 Pirep Sultan'du. Yalmcak Sultan, Ka-

. --·· " ... ..:-.. folklodedebiyat ·. -:·-···, "- :·

ramanoglu Mehmet Bey (1216-1283) tarafmdan halkt ir~at etmesi i~in bu yoreye gonderilmi~tir. Tekkesinin bulundugu yerde vefat etmi~tir.s. A~tk Veysel'in ikinci e~i Gi.iliraz ~attroglu da Yalmcak Tekkesi'ne mensuptur. Gtilizar ~ahroglu 'nun ifadesine . J

gore T ekke 1928'li ytllarda da faaliyetini si.irdi.irmi.i~tiir.9

4. Koyun Baba Tekkesi: Tekke/ti.irbe Kara~ayu bucagma bagh Karaalunet <";iftligi ki:iyi.indedir. Koyun Baba ti.irbesi di.i~i.ik yapan kadmlar tarafmdan ziyaret edilmektedir.

5. <;oban Baba Tekkesi: Tekke, Golova il~esine bagh <;obanh koyi.indedir. Koyi.in. kar~tsti1a di.i~en kli~i.ik tepenin i.izerinde <;oban Baba'nm ti.irbesi bulunmaktadtr.

. Ti.irbe, dikdortgen planh olup, kubbe ~at!ltdtr. Kapt i.izerinqe Sel~uklu i.islubu si.islemeler mevcuttur Ti.irbede <;:oban Baba'ya ait bir sanduka bulunmaktadtr.lO

<;:oban Baba aduu ta~tyan ikinci bir adak yeri de Kangal il~esine baglt Alacahan bel­desindedir. Menktbeye gore <;:oban Baba, Horasan'dan gelerek Darende'ye yerle~ir. Orada ~obanhk yapmaya ba~lar. Bir si.ire ·sonra icazetini kaybeden <;oban Baba, Daren­de'ye beddua ederek oradan aynhp Alacahan'a yerle~i~. <;:obanhk yaparak hayatmt devam ettirir.ll ·

6. Samut Baba/Sultan Samut Tekk~si: Tekke, Kangal il~esine bagh Tekke koyi.indedir. Samut Baba'mn ti.irbesi alttgen planh olup, piramit kubbelidir. Mimari yapt baktmmdan Sel~uklu Ki.imbetlerine benzer. Giri~ kaptst i.ize~inde 98 (1573) tarihi vardtr. Buna gore Samut Baba 16. yi.izytlda ya~amt~hr. Sivas yoresli1deki en eski tekk~ ~airidir. Menklbeler onu IV. Murat'la ~agda~ gosterip, onun kerametlerinden bahseder. Bagdat Seferi 1638 ytlmda yapthm~ olduguna gore, Samut Baba'nm IV. Murat'la . gorii~i.ip, O'nu ve ordusunu agtrlamast imkanstzdtr.I2Her ytl.21 Mart'ta Kangal'm Ka­ranhk, <;altepe, Mama~, Dayh, Topardt~, Kavak ... koyli.ilerince ziyaret edilmekte ve dini torenler yaptlmaktadtr.

7. Er Asian Tekkesi: Tekke, Ytldtzeli'ne bagh Gi.ineykaya koyi.indedir. Ti.irbede biri Er Aslan'a, digeri hanmuna(?) ait olmak i.izere iki kabir bulunmaktad1r. Menk1beye gore Er Asian, HaCl Bekta~ Veli'yi ziyarete giderken bir aslana biner, y1lam kam~1 olarak kullamr. HaCl Bekta~ Veli de kuru bir duvara binerek Er Aslan'm oni.ini.i keser. Hatasuu anlayan Er Asian, Hi.in.kar'dan ozi.ir diler. Hact Bekta~ Veli de Er Aslan'a nasip vere{ek onu <;:orum yoresine gonderir. Er Asian bir mi.iddet sonra bmadan aynlu Sivas topraklanna ge~er, Y1ldtzeli'nin Aslandogmu~ koyi.ine gelir. Bu koyde fazla kalmaz, Gi.ineykaya koyi.ine gelip yerle~ir. Burada bir tekke a~ar. Kendisinin oli.imi.inden sonra oglu Seyyit Halil, onun oli.imi.inden soma Seyyit ibrahim ve Seyyit Ali tekkeye hizmet ederler.

8. Pik Gok~e Tekkesi: Tekke, Zara-Divrigi karayolu i.izerinde olup il~eye 20 km~ uzakhktad1r. Tekke yakmlarmda Baglama, Karahasan, Kevenli ve Halha~,u koyleri bu­lunmaktadtr. Menk1beye gore Pir Gok~e ve iki karde~i Horasan erenlerindendir. Dun­lardat1 Pir Gok~e, Zara/ Akdegirmen koyi.i yakmlanndaki Korkut deresi vadisine yerle~erek bir tekke kurar. Diger J<arde~i Cogi.i Baba imranh'nm Cogi koyi.in~; yerle~ir.U~i.inci.i karde~i ise Zara'nm Sorhun koyi.ine yerle~ir. Bu koyde bir tekke a~ar. Adak yerinin adt "K1rkya~ar"du. Anadolu'yu Tlirk~ele~tiren ve islamla~tJran Pir

J I

.fo/klodedebiyat

Gok~e·nin ti.irbesi her yJI mart aynim 3. \ar~ambasmda civar koylerce ve bra halkt tarafmdan topluca ziyaret edilmektedir. Bu torenler Alevi-Sli1u1i Tih·kmenleri bir arayil getirmektedir. Yeni yeni akrilbaltklann dogmasma, yore halkmm kucakla~masma neden olmaktad!f.l3 ·

·9. Cogu Baba Tekkesi: Tekke, imranb il~esine bagh Yiinoren (Cogli) koyi.indedir. Yoredeki en 6nemli adak yeridir. Buraya ruh ve sinir hastalan getirilmektedir.14

10. Hubyar Sultan Tekkesi: Tekke, Dogan~ar il\esine bagh Uzunbelen (Hubyar) koyi.indedir. Yoredeki en onemli adak yeridir. Ti.irbe sekizgen planh olup, sivri ku­lahltdtr. Ti.irbe kaptsmda 1336 (1917) tarihi vardtr. Hubyar Sultan ti.irbesinin biraz uzagmda ikinci bir ti.irbe daha bulunmaktadu. Bu tiirbede oglu ile torunu yatmaktadtr. Hubyar Sultan'm tarihi ki~iligi hakkmda bilgi saltibi degiliz. Eger rivayetler dogruysa, Sivas merkez Ali Baba mahallesindeki Biiyi.ik Ali Baba ile aym donemde ya~amt~hr. Bi.iyiik Ali Baba'mn 6liimii 1574'ti.ir. Hubyar Sultan ocagma mensup olanlann elinde 990 (1582) tarihli bir ferman bulunmaktad1r.15

11. Abdal Baba Tekkesi: Tekke, ~ark1~la'ya bagh Abdalh koyi.indedir. Abdal Baba'run Ti.'trbesi koy mezarhgt i~indedir. Buraya ruh ve sinir hastalan getirilmekte­dir.lb

12. Selman Baba Tekkesi: Tekke, ~arkt~la'ya bagh Mescit ki:iyi.indedir. Bekta~i Babas1 olan Selman Baba'mn tiirbesi her yli 21 Mart'ta Emlek yoresi koyli.ileri tarafmdan ziyaret edilmektedir. A~tk Veysel'in dogum yeri· olan Sivrialan da Emlek y6resindedir.l7

13. Hakkt Baba Dergaht: Tlirb.esi ~arkt~la'mn Hardal koyi.indedir. Selman Baba ile akraba oldugu soylettir. Bekta~l Babast'dJr.lS

~ 14. Hasan Saba Dergaht: Tiirbe, ~arkt~la/Ortakoy'dedir. Hasan Baba adh bir Bekta~i Babast'na aittir. Ti.i~·benin bulundugu yer daha once Bekta§i Tekkesiymi~. Bir za­manlar jandarma karakolu, ilkokul ve orfaokul olarak da hizmet vermi~tir.l9

ikinci Boliirn

Divrigi ilsesindeki Bekta§i Tekkeleri

Divrigi il~esindeki Bekta~i tekkeleri i.izerine heni.iz bilimsel bir ara~ttrma

yaptlmanu~hr. Biz bu bollimde daha once tekke oldugu halde, 19. Yiizytl sonlannda bu i:izellikleri..tti yitiren ti.irbeler hakkmda bilgi vermekle yetinecegiz. Sivas ilinde oldugu gibi Divrigi il\esindeki tekkeler hakkmdaki bilgiler de Evliya (elebi'ye ait bulunmak­tadtr. Evliya ~elebi, Karabel daglarm1 a§tp, Yagbasan koyii iizeri.nden Divrigi'ye gelirken (1059 /1649) Yagbasan· koyi.indeki "Meli Dede" tekkesi..t1den bahseder.2o Aynca Divrigi merkezindeki ziyaret yerlerini anlahrken "$eyh Malui1ut Efendi, Halveti tarikatmm ulu sultantdu. $eyh ibrahim bi..t1 ~eyh Mahmut, $eyh Osman bin ~eyh ibrahim, kale ic;inde ~eyh Be~i..t· ... " gibi tekke sahiplerinden bahseder.2I

· · '' ..... . +-o[k/oJ·'er/e/)i.)!Cll .. .... ,·:.· •••••'' '" ' ,.i • /( ' fj ~I • ' "'"' ' .. .. ·. ·. -· '··· ; . l . . . ... . .~

Ersin Gi.ilsoy'tm tesbitlerine gore 16. yi.izytl ba~lannda Divrigi'de Ahi Polat, Hac1 Mehmet bin Mehmet, ~eyh Osman, Goricek, Hoca Yusuf, ~eyh Bayezid, Esen Kutlu, Ahi Yusuf, Dede. Sarayt, Savrun Baba, ~eyh Marzifani, Pir Eylip ve Nig adlanm ta~tyan ~ 13 zaviye bulunmaktaydt.22 Galip Eken'in tesbitlerine gore 18. Yi.izy1l sonlannda ve 19. · Yiizyu ortalannda Oivrigi'deki zaviye saytst bir hayli azalnu~h. Bunlar Ah.i Yusuf, Hac1

Mehmet bin Mehmet E~-~elu-i ve Karaba~ zaviyeleridir. Galip Eken, ~iikrullah Kii\lik, Hoca Yusuf, Esen Kutlu Dede, Ahi Polat zaviyelerinin yamstra Divrigi koylerindeh Savrun Baba, Haydar Sultan (Koca Haydar), Pir Eyyiip ve ~eyh Bayezid zaviyelerinin de Bekta~i tekkeleri olarak varhklanm si.irdi.irdiiklerini belirtmektedir.23

1. Karadonlu Can Baba Tekkesi: Karadonlu Can Baba, $aman Mogollar arasmda islamiyeti yaymaga \ah~an bir misyoner dervi~tir, HaC! Bekta~ Veli'nin Divrigi yresine gonderdigi bir halife, bir Anadolu Ereni'dir.24

Karadonlu Can Baba yahn, Karageban nahiyesinin bmerli mezrasmdadtr. Adak yeri, il\eye 42 km. uzakhktadtr. Yoredeki en eski ve en onemli adak yerlerinden biridir.25

Karadonlu Can Baba'mn alttg.en planh, pinimit \ahh ti.irbesi Sel\ttklu kiimbetlerine \Ok benzer. T a~ malzemeyle yaptlm1~ olan tiirbe i\inde dort kabir bulun­maktadtr. Bw1lardan ii~i.i yan yana olup kubbenin tam altmdad1r. Ortada bulunan kabir Karadonlu Can Baba'nmdrr. · ·

Buyiik evliyalarm/velilerin etrafmda saghklarmda ve oli.iiillerinden soma bir taktm menktbeler meydana gelmektedir. Karadonlu Can Baba'ya ait menkrbeler de Hact Bekta~ Veli Vilayet-namesi i\inde yer alnu~ttr.

2. Savrun Baba Zaviyesi: Savrun koyi.ine aduu veren zatbr. Ersin Gi.iJsoy'un tes­bitlerine gore Osmanh donemi evkaf defterlerinde Savrun Baba Zaviyesi'nin de adt ge~mektedir. Hangi tarihte, kim tarafmdan yapbnldigt bilinmeyen bu zaviye 1519 tarihli evkaf defterinde yer almamaktad1r. 1530 tarihinde zaviyenin geliri 709 ak~a idi. ~ah Kulu Abdal tasarrafundaki bir ~iftlik zaviyenin vaktflan arasmdaydt.26 Zaviyenin yeri Savnm koyii camii civannda bulunmaktaydt. Savrun Baba'mn ti.irbesini tesbit etmek miimki.in olmadt. Yalruz o koyde Ayvet Dede ve Dedigi Dede adi.J. iki yahra ait adak yeri bultmmaktadJr.27.

3. Garip Musa Tekkesi: Seyyit Garip Musa, Sel\uklular doneminde ya~am1~ ve Hao Bekta~ Veli'den nasip almt~ bir alp-eren'dir. Garip Musa'mn ti.irbesi, Gi.ine~ koyiini.in i.ist tarafmdaki Garip Musa mezrasmdadtr. Ta~ malzemeyle yapdmt~ olan ti.irbe altJgen planhdu ve piramit ~attltdtr.

Tiirbede iki kabir bulunmaktadtr. .Ti.irbe giri~indeki kabir Garip Musa karde~i Mehmet Giine~'e, digeri Seyyit Garip Musa'ya aittir.2s

Garip Musa tiirbesinin 150 m. i.ist ilerisinde vaktiyle bir tekke binast, kurban evi, cern evi ve misafirlerin konakladJgi boli.imler bulunmaktaydJ, bugiin sadece ti.irbe binast ayaktadJr.29 Yine ti.irbenin i.ist tarafmda kutsalhgma inarulan ulu bir ardt~ agact bu-lunmaktadtr. ·

Garip Musa'mn dervi~leri Kars yoresine kadar gitnu~lerdir. Hatta bir koye Deliler

--

folk/or/edebiyat

koyi.i (~imdiki Sankamt&'a bagh Deli ·Musa koyi.i) admt vermi~lerdir. Timur nezdindc­ki ispanya El~isi Klaviyo, ~u koydeki dervi~lerin ~ifa dagtthgmt yazar .. .''30 M. Fahrettin Ktrz10glu da Sankarm~-KaglZ!nan Tlirkmenlerinin Garip Musalt oymagmm bir ocagmm Deliler I Deli Musa koyi.inde oldugunu belirtti. KtrzJOglu, ~imd iki San kam1~ kuzey-dogusunda, Kars ~ayuun ba~ kollanndan Ktzli~ubuk deresi boyundaki Deli Musa koyi.inlin 93(1878) Harbi'nden sonra terk edilmi~ oldugunu belirtir.31

4. Ahi Baba Zaviyesi: Ahi Baba'nm ttirbesi, Divrigi il~esine 8 km. uzakhktaki Ahi koyi.indedir. Oikdortgen planlt ti.irbede biri Ahi Baba'ya, digeri Hammt'n.a ait olmak i.izere iki kabir bulw1maktad1r. Mezar ta~t.l<itabeleri okwunaz haldedir.

Ahi Baba'nm hayah hakkmda tarihi bilgilere sahip degiliz. Ersin Giilsoy'un tes­bitlerine gore "Ekrek koyiinde yer alan bu zaviyenin vaktf geliri 1519'da 1019 Halebi ak~a iken 1530'da 1039 ak~a olmu~tur. Zaviye vakfmm 882(1477) tarihli Kadt Abdullah bin Halil imzah hi.icceti bulunmaktaydt. Hikmet (Mursal) nahiyesine bagh Eksi.ik koyi.i ~eyh Bayezid Zaviyesi'nin vaktflan arasmda yer almaktaydt."32

Ahi koyli.i Hi.iseyin Hi.ir, daha 1981'li ytllarda, Ersin Gi.ilsoy'un 1991 ythndaki tes­bitlerini dogrulayan ~u bilgileri vernu~ti: "Ahi Baba'nm asii adt ~eyh Beyaz-t Veli'dir. 0 tarihlerde bu koyiin adt Eksirik imi~. Ahi Baba koye geldikten soma koyi.in ad1 Ahi Koy olmu~."33

Ersin Gi.ilsoy'un tesbitleri ile Hi.iseyin Hi.ir\in vernli§ oldugu bilgiler birbirini ta­mamlamaktadtr. 1519 ythnda bir yerle~im yeri olan Ekrek koyii bugi.in oren yer duru­mlmdadtr. Osmanl.t .ar~ivlerinde yer alan Eksi.ik isimli koy ile Eksirik arasmda bi.iyi.ik bir benzerlik bulunmakta,dtr. Yine $eyh Bayezid ile ~eyh Beyaz-1 Veli arasmda da bi.iyi.ik bir benzerlik vard1r. Gori.ildi.igi.i gibi zamanla Eksi.ik koyi.i, Eksirik'e, ~eyh Bayezid, ~eyh Beyaz-1 Veli'ye doni.i~mi.i~ti.ir. Bizim tahminlerimize gore ~eyh Bayez.id, Ekrek ve Eksi­rik (Ahi) koyleri.nde birer zaviye a~mt§; fakat zaviyetlin vak1f koyi.i olan Eksirik (Ahi koyii)'te vefat etmi~tir. Ahi koyi.inde, Alu Baba adma tesis edilen tekke, Cumhuriyetin ilk ytllanna kadar varhgu11 korumu~tur.

5. Dede Zaviyesi: Ulucami civannda yer alan bu zaviyeye Dede Sarayt Zaviyesi de deniHr. Hangi tarihte, kim tarafmdan yaphnldtgt bilinmeyen bu zaviyenin geliri 1519'da 1254 ak~a iken 1530'da 1558 ak~a olmu~tur. Zaviye evkafmm 1485 tarihli vaktfnamesi mevcut idi.34

6. Agca Baba Tekkesi: Agca Baba, Sel~uklular doneminde ya~anu~ bir Anadolu Eren.i'dir. Agca Baba'mn ti.irbesi Karakale koyi.indedir. Karakele'yi Ovactk'a baglayan yolw1 kenanndad1r. Ti.irbenin bulw1dugu yama~ta yakm y1Uara kadar varhgmt ko­ruyabilen yi.izlerce ytlltk ~am aga~lan bulw'lmaktadtr.

7. Koca Haydar Tekkesi: Koca Haydar ti.irbesi, Divrigi ile Kema!iye (Egin) kaza­lannm mi.i~terek yaylas1 olan San~i~ek yaylasmdadtr. HannanCik/San~i~ek dagmm eteklerinde ve Koca· Haydar mevkiindedir. Koca Haydar ti.irbesinin de bulundugu dagm eteklerinde Durukoy (Arege), Akpelit (Gemhu), Atmahoglu, Ortakoy, Dili, A~lkoy ... gibi yerle§inl yerleri vardu.

;~--- folklodedebiyat -::·

Ti.irbe i~erisinde mezar ta~t kitabesi bulunmayan bir sanduka bulunmaktadtr. Ti.irbenin duvannda ise, Koca Haydar'm tonmu Seyyit Dehman'a ait bir mezar ta~t ki­tabesi yer ahr.

Kitabede "~eyh Dehman ibni Seyyid ~eyh ismail ibni Seyyid ~eyh Koca Haydar ruhuna fatiha" sozleri yer almaktadtr. Bu mezar. ta~t kitabesinden Koca Haydar'tn ismail admda bir oglu ve Dehmat.!Dehmen admt ta~tyan bir torunu oldugu anla~tlmaktadrr.

Mezar ta~mda tarih bulunmadtgt i<;in bu zatlarm hangi tarihte ya~am1~ olduk­lanru bilemiyoruz. Yalmz mezar ta~mda ge~en Dehman/Dehmen kelimesi, iran ~alu Tahmasp (1524-1576)'m Ti.irkmenler arasmdaki adtdtr.35 XVI. Yi.izytldan once bu ada rastlanuyoruz. Oyleyse Koca Haydar'm torunu ~eyh Demen, bu adt XVI. yi.izytl son­larmda almt~ olmaltdlf. Koca Haydar ise XV. Yi.izytlda Fatih doneminde (1451-1481) veya II. Beyazid'in saltanat doneminde (1481-1512) ya~arm~ olmahdtr.

Bizce Koca Haydar, Beylikler doneminde ya~anu~ bir misyoner dervi~tir. Halkt ir~at etmek i<;in tahminen XV. Yi.izytlda buraya gelmi~ ve bit- tekke a<;mt§ olmahdu·.

Koca Haydar Ocagt'na bagh dedeler, "Gocaogullan/Kocaogullan" ailesine men­supturlar. Soyadt Kanunu'ndan sonra "Koca" soyadnu almt§lardrr. Koca Haydar . Ocagt'nm Dani~ment (Birestik), O<;pmar, Yerli~ay (Vartan), Ulu~ayrr (Vazrldan), Bah­tiyar, Karasar, Bayni.isti.i (Timisi) ve Beykoy (Sevir)'de talipleri bulunmaktadtr.36

8. Hasan Pa~a Tekkesi: Hasan Pa~a yahn, Divrigi'ye 22 km uzakltktaki Owmar koyi.indedir. Ti.irbe, koyi.in giri~indedir. Yoredeki "Pa~a" i.i.nvanh tek adak yeri Hasan Pa~a yatmdtr.

Hasan Pa~a yahrma <;ocuk salubi olmak isteyenler gelirler. ~ocuk sahibi olmak is­teyenlerin gitmi~ oldugu diger bir adak yeri de Akme~e koyi.indeki Seyyit Baba yahndtr.

Hasan Pa~a'mn hangi donemde ya~adrgmt bilemiyoruz, fakat kendisinin bir Alp-eren/Gazi-dervi~ oldugu kesindir. Di.vrigi il~esindeki Seyyit Baba, Garip Musa gibi yahrlar da Alp-erendir. Yine Anadolu'yu Ti.irkle§tiren ve islamla~bran Abdal Musa, Geyikli Baba, San Salhtk ... gibi gazi dervi~ler de Alp-erendir.37

Menktbe: Koyli.ilerin ifadesine gore Hasan Pa~a, Hao Bekta~ Veli Dergalu'nda ye~mi~tir. San<;i<;ek Yaylast'nda tiirbesi bulw1an Koca Haydar Ocagt'na mensuptm. Bu soydan gelen dedelere "Kocaogullan" denilmekte ve ocak mensuplan Akpelif (Gemhu) koyi.inde otuimaktadtr. Hasan Pa~a'mn si.ilalesi de bu koyde ya~amaktadtr. Hasan Pa~a·nm mi.ir~idi Koca Haydar'drr. O<;pmar koyii halkt da Koca Haydar talibi­dir.38

9. Seyyit Baba Tekkesi: Seyyit Baba, Sel~uklular di:ineminde ya~am1~ ve bu yorede ~ehit dii~mii~ bir alp-eren'dir. ·

Seyyit Baba yabn, Divrigi'ye 24 km. uzakltktaki Akme~e (Ziniski) koyiindedir. Divrigi yoresindeki en onemli ziyaret yerlerinden birisidir. Ti.irbe, kare planh olup i.izeri piramit ki.ilahla orti.ili.idi.ir.39 Ti.irbe i~erisinde be~ kabir bulunmaktadlf. Ilk kabir Seyyi t

,_ .... -~ -· -·- -. . .fo/klor/edebiyat

Baba'ya aittir. Necdet Sak<10glu, Seyyit Baba ti.irbesi ve tekkesi hakkmda ~u bilgiyi ver­mektedir:

''Edindiguniz bilgilere gore, ti.irbe-tekkenin orjinal bi~imi ~oyleydi. Ortada bi.iyi.ik ki.irevi kubbesi ile cami, bunun bahsmqa cami duvanna biti~ik ku~i.ik ·ti.irbe ve bu ti.irbenut cami duvan i.izerindeki kafesli penceresi (hacet penceresi) vard1. Kiler, kur­banltk, ortme ... bilahare (sonradan) ekle1mu~ kerpi~ m~temilat olup asu cami ve tiirbe muntazam karo ta~ orgi.i ve ~ok gi.izeldi. Dt~dan ti.irbenin i.izeri ki.ilah bi~iminde, cami­nin i.isti.i yuvarlak kubbe olarak gori.ili.iyordu. Ti.irbe-tekke ile ilgili herhangi bir kitabe­~n varhgt tesbit edilememi~tir. Tarihlemeyi kolayla~taacak hi~bir ipucu gori.ilmez.''40

Ersin Gi.ilsoy, 1519 tarilili evkaf defterinde Ziniski koyiinde bultman zaviyenin "~eyh Osman Zaviyesi" olarak ge~tigini kaydeder.4t

ibrahim Aslanoglu, Seyyit Baba'nm menk1bevi ki~iligi1ti anlatan "Menkabll<-t Seyyid Baba" adh bir eserin oldugwut; fakat bu eserin I. Di.inya Sava~1 ytllannda kaybol-dugunu soylemektedir.42 .

Mezar ta~t kitabesi bulunmayan Seyyit Baba'nm tarilti ki~iligi hakkmda yeterli bilgilere saltip degiliz. \;evre halkJ arasmda yaygm soylenti Seyyit Baba 'nm Mengucekler doneminde ~ahlann sancaklan oldugu ve buradaki bir sava~ta ~ehit di.i~ti.igiidi.ir. Bu nedenle ona ~ehit gozi.iyle bakJhr. Bi.iyi.ik sayg~ gosterilir.43

Yore halkuun inam~ma gore Seyyit Baba, Evlad-t Resul'di.ir. Yani Peygamberimi­zm soyundan gelmektedir.44 Seyyit Baba'nm astl adt Seyyit Sadettin'dir. Seyyit Baba'nm dedeleri Hoca Ahmet.Yesevi'den nasip aldiktan soma Hac1 Bekta~ Veli ile birlikte Hora­san'dan yola ~lktyorlar. Vilayet-name, Ahmet Yesevi'nin 99 bin halifesi oldugunu yazar. Hoca Ahmet Yese'vi'den nasip alan denri~lere Horasan Erenleri de1tilmektedir. Bunlar ·Anadolu'ya, iran yoluyla gelnu~lerdir.

Seyyit Baba'nm dedeleri de iran yoluyla Anadolu'ya gelirler. Bu dervi&ler alh ta­nedir. Hiinkar Ku&ehir'e, B'aba ilyas Amasya'ya gider. Seyyit Baba'mn dedeleri de bir miiddet Tunceli (Dersim)'inde kallrlar. Bunlara o yorede Sanoglu Askerleri denilmek­tedir. Sanogullan Tunceli'nden go~iip Divrigi'nin Ziniski koyi.ine gelip yerle~irler. Aym soydan gelme Koca Le~ker, Erzincan'a bagh iii~ il~esinin Bag1~ta~ koyi.i yakmlannda ~ehit di.i~er. Tiirbesi, Bagt~ta~ istasyon!.t yakmlanndaki bir korulugun i~dedir.45

Seyyit Baba, bir Alp-eren'dir. Yani, Gazi-dervi~'tir. SiJKan'a kadar olan yerleri Rumlar'dan altr. Yore ahalisilu Mi.isli.iman eder. Bir rivayete gore sava~lar s1rasmda ~ehit di.i~erek bugiinki.i kabrine gomi.ili.ir/defnedilir. Bu sava~ta ~ehit dli~en gazi dervi~ler de ti.irbe civarma gomi.ili.irler.46

Seyyit Baba, aym zamanda bir Tiirkmen ocagtdu.Sincan, Kekliktepe (Galin), Yaztkoy, Karakale, Erikli, Dikta~, Susuzlar, Yagbasan, Eskibeyli (Nor~wt), Kayactk (Mur­mana), Agar, Ekinba~l '(Kilisecik), Bah~elikoy (Pengi.irt), Kekliktepe, ~alma, Ba~oren, Akme~e (Ziniski)'de bu ocagm talipleri bulunmaktadu. Ziniski'deki Zeynal Ozcan (Ktmuzt Dede), bu ocagm en ya~h dedesi idi. Zeynal Dede yakm ytllarda vefat ebni~tir.

···· folklodedehiyat : ...... ,"··· ·.· ··~··, .... _.,_,.·_

(1912-1986).

10. Koca Sa~h/Resul Baba Tekkesi: Koca Sa~h, Beylikler doneminde ya~anu~, mi­syoner bir dervi~tir.

Koca Sa~h ya~n, Divrigi'ye 18 km uzakhktaki Erikli koyi.inded~. Turbe, koyiin kuzeyinde ve Erikli I~mesi'ne giden yol i.izerindedir'.

Koca Sa~h/Seyyit Resul Baba hakkmda tarihi bilgilere sahip d~giliz. Menktbeye gore Koca Le§ker, Seyyit Baba ve Koca Sa~l!, sancaklanm ~ekerek ~ah Ismail'in emriyle Anadolu'ya gelirler. Koca Le~ker btmlann kumandamdtr. Ellerindeki icazetJer Erdebil Tekkesi'nden almrug-t i~in, Hact Bekta§ Tekkesi'nden bmuara haber gonderip, gelin ·ica­zetlerin.izi tazeleyin.iz, diyorlar. Koca Le~ker ve arkada~lan da "Biz Sultamz, Abdallardan degiliz ... " diyorlar ve bu talebi redded.iyorlar.

Koca Sa~h Ocagt'na Erikli, Galm, Sincan, Zin.iski, Kara~.ale, YciZikkoy ve Dikta~/ Tikta~ koyleri baghdu. Zinisk.i'deki Seyyit Baba da Koca Sa~h Talibidir. Koca Le~ker en biiyiikleri olup pir ocagtdtr.47 ,

11. Pir Eylip Zaviyesi: Adak yeri Arhtsu koyi.i yakmlanndadtr. Pir Eyiip mez­rasmda yer alan bu zaviyenin hangi tarihte, kim tarafmdan yaphnldtg, bilinmemekte­dir. Ersin Gi.ilsoy'un tesbitlerine gore 1519 tarihli evkaf defterinde yer almayan bu za­viyenin vaktf geliri 1530'da 900 ak~a idi.4S 1940'lt ytUara kadar ayakta kalan ti.irbede U~ sanduka bulunmaktaydt.49 -

11. Hliseyin Abdal Tekkesi: Pir Huseyin Abdal yatm, Divr.igi'nin A~udu, Tekke (Guvenkaya) koyi.inde bultmmaktadtr. Koy, c;etinkaya-Divrigi demiryolu arasmdaki Av~ar istasyonunun kar~tsma di.~mektedir.so Tfubede Hi.iseyin Abdal ile Hanmuna ait iki kabir bulunmaktadtr.

Hi.iseyin Abdal'm Divr.igi'ye ne zaman geldigitu bilemiyoruz. Babast Halil Kara­baba (Seyyit Kara Halil), 1628'de Hakk'a yuriidi.igi.ine gore, Hi.tseyin Abdal'm bu tarih­ten sonra D.ivrigi'ye gelmi~ oldugtm,u tahmin etmekteyiz.

Nitekim, Htiseyin Abdal Vakf!'mn ~1kanm~ oldugu bro~i.irde de Hi.iseyin Abdal'm 1660-1750 ytllan arasmda ya~am1~ oldugu belirtilmektedir.SI Buna gore Hiiseyin Abdal, babas!' Seyyid Kara Halil gibi dergah'a hizmet etmi~, daha sonra hi.iccetitu alarak XVIII. yiizytl ba~lannda Divrigi~ye gelnli~fu·.S2 Once Hobek koyi.i.ne gelen Hi.iseyin Abdal, daha soma A~udu Tekke koyi.ine yerle~mi~tir.53 Hi.iseyin Abdal'm oli.imi.inden soma oglu Budala Ali Baba, Hi.iseyin Abdal'm ~u anda mezaruun ta~md1gt Doldfu Dagt'na; oradan da <;:am~1h ovasma ge~erek yurt tutmu~tur.54 Budala Ali Baba, Hakk'a yi.irliyi.ince dort karde~, dedeleri Hi.iseyin Abdal'm kurmu~ oldugu tekkeye hizmet ederek ge~imleritu saglamaya ~ah~trlar. Mahmut Aga (Seyyit Malunut), divrigi derebeylerinden Vezir Haftz Veliyeddin Pa§a (0lm.1813) ile dost olur, Veliyeddin Pa~a'dan 24 koy /yerle~in} yeri ahr, atalarmdan dolayt bu yoreye "<;am $eyhi/<;am§lhi" adnu verir. Av. ismail Metin, Mahmut Aga'nm oli.imii, oglu Seyyit ibrahim'in Ak~adag'a gitmesi strasmda Hi.iseyin Abdal Tekkesi'tun bir mi.iddet inalh mezrasmda tiirbesi bulunan Molla Yakup tarafmdan vekaleten idare edildigini yazmaktadtr."55

l.

!:

I l I

.. ~.--.~·-·· ~--·-~··· , 42 ~-.... "·"~~·~--~·-·=- l ~

Kaynak qahtslar, Hi.iseyin Abdal'm kardeqi Hasan Baba'nm Aydm civannda kaldtguu ve omm da bir tekkesi oldugunu soylemektedirler.

13. Dervi§ Muhammet Tekkesi: Hayatt hakkmda kesin bilgilere sahip oldugumuz, yahrlardan birisi de Dervi~ Muhammet yatmd1r. Ti.irbesi DivrigFye, 24 km uzakhk.taki Kevendi.izii (Anzagar) koyi.indedir.

Unli.i tekke ~airi Dervi~ Muhammet, Malatya ilimizin Arguvan il~esine bagh isa koyi.inde dogmu~tur. Dogum tarihi R. Ahmet Sevengil'e gore 1755'tir.51i

" ... Dervi~ Muhammet'in babast Seyyah Hi.iseyin, Kerki.ik Ti.irkleri'ndendir. Pey­gamberimize ve onun soyuna ~ok hi.irmet besleyen Seyyah Hi.iseyin, Kerki.ik' ten \tkhktan sonra I<erbela'yt ve Mekke'yi ziyaret, etmi~, Anadolu'ya ge~mi~, K1r~ehir'e gitmi~, bir mi.iddet HaCJ Bekta~ Tekkesi'ne konuk olmu~tur. Dervi~ Hi.iseyin, HaCJ Bekta~'tan aynldtktan sonra seyyahatine' devam etmi~, sonunda Malatya ilinizin isa Koyi.i'nde evlenip burayt yurt etmi~tir. Oglu Muhammet bu koyde dogrnu~tur."57

Dervi~ Muhammet aydm gori.i~li.i bir din adanuydt. Kuvvetli bir ~airdi. Zamanm dar gori.i~lerine kar~1 ~tkm1~, bir yol gosterici ve uyarlCl olmu~tu. Kendi di.i~i.incelerini benimseyen iki de ~air yeti~tirmi~ti: Bunlardan biri Ahmet A§tk (1763-1821), 6tekisi ~ah Sultan (?-1845) idi. Derviq Muhammet'in bu uyano ve yol gi::isterici tu­tumu koyli.iler arasmda ho~nutsuzluk yarath. Bu yi.izden koyi:mden aynlmak zorunda kald1. !sa Ki::iyi.i'nden aynlan Dervi~ Muhammet, Divrigi il\esine 24 km. uzakhktaki Anzagar (Kevendi.izi.i) ki::iyi.ine gelip yerle~ti. Derviq tvfuhammet'in dervi~leri de bir mi.iddet sonra isa Koyi.i'nden aynlarak Anzagar'a gelip yerle§tiler. Anzagar halk1 bun­Ian el i.isti.inde tuttu; hiirmette kusur etmedi. Dervi~ Muhammet'in kurmu~ oldugu tekke 6li.imiine kadar (1826) devam etti.

Derviq Muhanm1et'in Anzagar koyi.indeki tiirbesi her yi! sonbaharda, i::izellikle Karahoyi.ik koyii halkt tarafmdan ziyaret edilmekte, yi.ize yakm kurban kesilmekte, bir hafta si.iren dini toplanhlar y'apllmaktadu.

14. Muhammet Gani Baba Tekkesi: Ti.irbe, koyi.in list ba~mdad1r. Dikdortgen planh, tek odall, ah~ap yapth ve kiremit orti.Ui.i bu tlirbede sadece Gani Baba'nm kabri bulunmaktadtr.

¥uhammet Gani Baba, Divrigi'nin Anzagu koyi.inde dogmu~ (1826} ve yine bu koyde, Hakk'a yi.irumi.i~ (1889) i.in.li.i bir B~kta~i Babastdtr. Onun i.ini.i, Divrigi yoresinde ilk defa bir Bekta'~i tekkesi tesis etrnesinden ileri gelmektedir.58 · ·

Nitekim, F.V. Hasluck da "Bekta~ilik Tetkikleri" adh eserinde bu tekke hakkmda ~u bilgileri verir. " ... Divrigi'den i.i~ saat mesafede Gan.i Baba isminde alim bir Bekta~i ~eyhi tarafmdan tesis edilen ve Anzagar Tekkesi nanum ta~tyan bir zaviye vardtr." 59

Bugi.in (1997) Gani Baba'mn tesis ettigi bu tekkeden hi~ bir iz kalmamt~ttr. Yalmzca Gani Baba'run sag!Jgmda.in~a edilen koy camisi k1smei1 ayakta.du.60

Gani Ba~a'nm soyu hakkmdaki bilgiler tamamen mahalli rivnyetlere dayan­maktadu. Rivayete gore, Garti Baba'mn atalan i.i~ karde~ olarak Horasan 'dan gelmi~tir. Anadoluya gelen bu i.i~ karde~ten birisi Giimiilcine'ye, digeri de Arnavutluk'a

folkloJ/edebiyal

yerle~mi~tir. Dervi§ Aga admdaki ii~i.incii karde~ de Divrigi'ye gelerek "Gari p Musa <, Tekkesi'ne yerle~mi~tir. Garip Musa yahn bugi.in de onemli bir adak yeri olup Gi.i.ne~ koyi.ini.in .i.ist tarafmda yer ahr. Yorede ''Ki.i~i.ik Tekke" ad•yla bilinir.lil

Dervi~ Aga, bu tekkeye uzun miiddet hizmet etmi~ ve burada evlenmi~tir. Bu evlilikten Dervi~ Aga'mn Haydar, Kamber ve Siileyman adlarmda us erkek evlad1 di.inyaya gelnli~tir.6L Dervi§ Aga'mn ogullanndan Siileyman Aga, Divrigi'nin Anzagar (Kevenduzii) koyi.ine yerle~ir. Burada evlenir. Bu evlenmeden Siirmeli Dede, Mu­hammet Gani Baba ve Hay dar Dede olmak i.izere ii~ evladt di.i11yaya gelir.6.1 Mezar ta~1 ki­tabesine gore Muhanm1et Gani Baba'nm dogumu 1826'du·. Muhammet Gan i Baba, Anzagar'da evlenir. Bu evlilikten ii~ii erkek, alttst kiz olmak iizere dokuz evlad1 diinyaya gelir. Erkek evlatlan Ahmet, ibrahim ve Abdullah'hr. Bunlardan Ahmet ve Abdullah, Gani Baba'nm saghgmda vefat ederler. 25 ya&lannda vefat eden Ahmet'in mez.an Arguvan'da, Abdullah 'mki Divrigi'nin Bahtiyar Venk (Gok~ebel) koyiindedir.M , ,

Gani Baba'nm hayatta kalan tek oglu ibrahim'dir. ibrahim, Gi.ilbahar Hammla evlenir. Bu evlilikten Ahmet Baba dogar (1866). Gani Baba'dan sonra tarikah oglu ibrallim degil, torunu Ahmet Baba yiiriiti.ir (1866-1929).65

Gani Baba, ibo Baba(?) zamarunda (?) Hact Bekta~ Tekkesi'ne gider. On iki yil tek­keye hizmet eder.ibo baba tarafmdan Gani Baba'ya icazet verili1c ve dervi~likten Baba'ltga yi.ikseltir.66

Muhammet Gani Baba, ibo Baba'nm helalligini alarak, kendisine verilen kutsal e~yalarla birlikte Anzagar'a doner. Koyi.ine donen Gani Baba, ilk i§ olarak muhte§em bir cami yaptmr. Daha soma kay i~indeki tekke'nin yapimina ge~er. 0 giine kadar koye de­hela/tuvalet yokmu~; koyliller taharetlenmeyi bilmezmi~; koyli.ilere hela yapmalanm ve taharetlenineyi mecbur tutar. Oni.i gittik~e artan Gani Baba'nm bu arada muhipleri/ sevenleri ve dervi~leri ~ogahr.67 Gani Baba, ~e~itli yerlerde ni.ifuz bolgeleri olu~turur. Divrigi'nun Purunsur, Venk, Bahtiyar Venk, Susuzoren, Gondi.iren, Kars1, Paynik, Oriik Kilisecik, Sevir, Birestik, Karasar, Orenik, ~arkt~la'mn Einlek yoresi koyleri ve bu arada A§Ik Veysel'in dogum yeri olan Sivrialan, Malatya'nm Arguvan il~esine bagh bir ~ok koy, Erzincan'm Tercan yoresi; Kars'm Selim il~esine bagh koyler Gani Baba Tekke-. si'ne baglarur. Bugiin de bu baghhk k1smen de\ram etmektedir.

Gani Baba, yalruzca Divrigi'nin Alevi koylerini tekkeye baglamakla . kalmanu~, Si.imli Divrigi ~rafmdan bazilaruu da tekkenin muhibi yapm1~nr.6~

Gani Baba, diger Bekta~i tekkelerinde oldugu gibi bedeni hizmete ~ok bi.iyi.ik onem verir. ilk once tekke yakmlannda kii~i.ik bir meyve bah~esi kurar. Buraya her ~e~it rneyve fidesi getirtip diktirir. Bu hareketiyle koyliilere ornek olur. Aynca, tekkenin odun ve yakacak ihtiya~lanm kar~tlamak i~in muhtelif yerlete binlerce soglit, kavak, selvi fidam diktirir. Tekkeye hizmet eden dervi~ler ~obanhk da yaparlar. Koyun, ke~i, inek, tavuk. .. beslerler. Bunun yanlSira bir Jasm1 dervi~Jer de 9ft9Jik yaparlar, ekin ekip, tarla bi~erler ... Hayvanlann yayhm yeri Egri~imen Yaylast'dJ.r.li9 l

Goriildiigu gibi Gani Baba Tekkesi, hem din, hem de di.i.nya i~lerinin birlikte J ,.,~;:.·...-=•"""'"'"'~'-'<:::~•=r:"==-..;.,-=>;>•,·~·~·.'""''""V""'r.""•·'"~<'" 44 ''""'' ··; "'-' ""'-'""'"'''"''"'1:r.:·"'-·..,.,~,.,O' 'C '-"·""•'" .. ._.,' .,,~·,·:-"C"' ~ '

;;;.·,:,: .:;·_,,_,,:r•.:·~:.:··.A:· .. :::•--.. " , ·' ·; :C .. . · ··:::;. ::· .fofkfor/ecfebiyat c:~:::::::f''-'''7:··r:: ... ··:ci"""'"' ·· ·: ;"·:.•.:.::: '.~··:~· :.· ..

yi.iri.iti.ildi.igi.i bir yer, bir okuldur. Dervi~ler, koylerine bi.iti.in bu bilgileri ahm~ olarak donerlerdi.

Gani Baba, bi.iti.in bu hizmetler arasmda Kerbela'ya da gider. Bir ka~ yd kald1ktan sonra haC! olarak di:iner. ~vluhanunet Carli Baba, 63 ya~mda iken 1305 (1889)"te Hakk'a yi.iri.ir. Tekke civanndaki bugi.inki.i ti.irbesine gi:imiili.ir.7o ·

Dipnotlar

1 A.Ya:jar Ocak, Bekta~ilik, TDV. islam Ans. C. 5, s. 373-379; Ya~ar Nuri Ozti.irk,

Tasavvufun ruhu ve Tarikatlar, istanbull990, s. 156-157

3 Saim Sava~, Bir Tekke'nin Dini ve Sosyal Tarihi/Sivas Ali Baba Z;wiyesi, Der­

gah Yay. istanbul1992, s. 36-37

4 Saim Sava~, a.g.e. s. 30-31

5 F.V. Hasluck, Bekta~ilik Tetkikleri (<;ev. Rag1p Hulusi), istanbul Devlet Mat­

baast 1928,s. 15

6 Saim Sava~, a.g.e. s . 165

7 Ku~lu Ozen, Sivas ve Divrigi Y6resinde Eski Ti.irk inanc;lanna Bagh Adak Yer­

leri, Sivas 1996, s. 52

8 Ozen, Sivas ve Divrigi .... s.58

9 Kutlu Ozen, A~tk Veysel, Sivas 1998, s. 33'deki ifade. "0 zamanlar (1928) ben

Haftk'e bagh Yalmcak koyi.indeki Yahncak Tekkesi'nde kahyordum. Dedem

1-lamza Efen9i, tekkeye hizmet .ediyordu. Ben de dedemin i~ini g~iri.'tyordum.

0 gi.ini.i Nevru.z'du. Cern yaptld1. Kurbanlar kesildi. Yemek dagttddt; herkes

ziyaretini yapti. Cendermeler Oandarmalar) bizim tekkeyi stk SJ k kontrol

ediyorlardt. Aslmda bi.iWn tekkeler kapattldtgt ic;in yahncak Tekkeside

kapahlmt~tJ. Hatta dedem Hamza Efendi, 'Tekke kilitlenir ama kap1daki er

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

de kilitlenecek degil ya ... " demi~ti. (Gi.iliraz ~attroglu)."

Ozen, Sivas ve Divrigi.. .. , s 56

Ozen, Sivas ve Divrigi. ... , s. 58-59 ve aynca Engin Dt1ymu~, Kangal'da Orf Adet

ve inanc;lar, Yi.iksek Lisans Tez (Cufl_lhuriyet Oniversitesi, ilahiyet Faki.iltesi,

Sivas 1998), s. 170.

Ozen, Sivas ve Divrigi. ... s. 59

Burhan Karapmar, Pir Gokc;ek, Zara, Yt1:3, sayt.7, Kastm 1989, s 20.

Ozen, Sivas ve Divrigi .... s58

Ozen, Sivas ve Divrigi.. ... s.56

Ozen, Sivas ve Divrigi. .... s.59

Ozen, Sivas ve Divrigi. .. s. 60

Ozen, A~1k Veysel, Sivas 1998, s. 44 Ozen, A!jtk Veysel, s. 44

Evliya <;elebi Seyahatnamesi, Cilt, 3-4, Oc;dal Ne~riyat, istanbul 1986, s. HiS

Evliya <;elebi .... s. 168

Ersin Gi.ilsoy, 16. Asnn ilk Yansmda Divrigi Kazast (1519-1848), Yi.iksek Lisans

Tezi (Marmara Oniversitesi, Sosyal Bilimler Enstiti.isi.i/1991) s. 25-27.

2..1

24

25

26 27

28

....... _ .folklor/edehiyat ··, .,,•:, .. , . ..- .... . . ... ,;.

G<1lip Eken, Fiziki Snsy<l l ve iktisadi Ac;1dan Divrigi (1775-1845), Doktora Tczi (Anka­ra Oniversilesi Sosyal nilirnlcr Enstitiisu 1993), s. 46-49 Ahrnet Ya~nr Oc<1k, Tlirk Halk lna.nc;lannd<l ve Halk Edebiy<1tmd<1 E\'liy., Menk1beleri, Ankara 1983, s. 15-16. Halil Dumluca, Kara Pirbat, Sivas Folkloru, Say• 8, Eylul 1973, s. 13/Koyun ad• On Erli imi~. Sonradan Cmerli olmwi. fsmail c;:ankaya, Omerli 1933; Cmerli Koyundeki 10 A~ustos 1997 tarihli derlememiz. Ersin Gi.ilsoy, a~e. s.27 Kutlu Czen, Siva:; ve Divrigi Yoresinde Eski Turk tnanc;lanna Bagh Adak Yerleri, Si\·<1s 1991\, s.145 Turbedar Hamm 6zcan (1982) " ... Turbede daha i:inceleri lie; mezar \'ard•. 19411'11 plnrda bunlardan ikisini birle~tirdiler. Musa ve Garibi tek mezara alddar. Diger Kabir kimc aittir bihniyorum" diye soylemi!jtik. Siileyman Akgun ise bana itiraz etrniljtir. Ttirbede Garip Musa ile karde~i Mehmet Glirej'in yatt1g.m stlylemi:Jtir. 28.8.1986 tarihinde yaphgun derleme.

29 Ali Cemal Akgun Garip Musa Ocag1 Ostiine, Tarih ve Toplum, say• 64, Nisan 1989, s.194 30 Klaviyo, Timur Devrinde Kudus'len Semerkond'a seyahllt (1 Kasun), ~e\'. 6mer R1za

Dogrul, Kanaat Kitabevi, 1938, s. 103-104 31 M. Fahrettin K•rz•oglu, Kars Tarihi, 1, istanbul 1953, s.477 32 Ersin Gulsoy, a.g.e., s.26 33 Hi.iseyin Hiir, Ahi Koyundeki S Aguslos 1981 tarihindeki derlememiz. 34 Ersin Gi.ilsoy, a.g.e., s.27 35 As1m Bezirci, Pir Sllitan (Ya~anu, Ki~iligi, Sanall, Bi.iti.in ~iirleri), Say Yay., Istanbul,

I<Jl'il'i, s.422.

36 Ahmet Koca (1932-1984), Akpelit (Gamhu), koyu dogumlu Koca Haydar Ocai;•'na men­sup dede Divrigi ih;esindeki 26.6.1990 tarihli derlememiz. Aynca, 7 Eyli.H 1987'de Koca Haydar yatmmlaki alan c;ah!jmam1z. Aynca Ahmet Muhtar Yuce, Vaz1ldan 1936 dogwnlu, derleme.

37 Kutlu Vzen, Sivas ve Tokat Kaynakh Conklerde Gec;en Alp-Erenler/Gazi-Dervi~ler,

VII. Uluslararas1 Turk Halk Edebiyatl Semineri, 7-9.1997, Eski:jehir. 38 Muharrem Y1lmaz, ~ii Muslim Koyii, 1341(1922), Divrigi il~esindeki 20.6.1990 tarihli

derlememiz.

39 Hakk.J Acun, Sivas ve <;evresi Tarihi Eserlerinin Listesi ve Turistik Degerleri, Vak1flar Dergisi XX. Ankara, 1988, s.194/Ti.irbe yak111 y•llarda Seyyit Baba Sultan Akme!je Ktiyu Camii yaptlrma ve Guzelle!itirme Dernegi tarafmdan ashna uygun tllorak restore edil­mi~ eski mekanlara biiyuk bir yemekhane, kurban kesim yeri, mutfak, misafirhane gibi yeni boli.imler ilave edihni!ltir. Aynca Seyyit l3aba'nm piramit <;atlh tlirbesi ye!lil Ki.itahya ~inlileri ile kaplanmJ!jtJr. Akme~e (Ziniski) ki:iyiindeki 12 Agustos 1997 tarih­li derlemerniz ~aynak !jalus. Hi.iseyin Bayrak~, Dernek S~kreteri, Ziniski 1947

40 Necdet Sakaoglu'nun gondermili olduklan 13.7.1993 tarihli mektup. Vermi:j olduklan bilgiler ic;in telickkiir ederim K.O.

41 Ersin Giilsoy, XVI. Asnn Ilk Yansmda Divrigi Kazas1 (1519-1548), s. 26. 42 Nccdet Sakaoglu, 13.7.1993, tarihli mektuptaki bilgi.

44 Midltat Sertoglu, Resimli Osman II Tarihi ve Ans., 1nk•lap· Kit<'lbevi, tstanbul 1958. 45 Musa Atmaca, Ba!iai:iren Koyii, 1903 dogumlu. 46 Seyyit Ali Atmaca, Ba!i6ren koyu 1927 dogumlu. 47 Zeynel Ozcan, Ziniski (1912-1986), Veyis Y!lmaz, Ziniski, 1913. 48 Ersin Glilsoy, a.g.e. s 27 49 Kutlu Czen, Sivils ve Divrigi yi:iresinde ... s.144

50

51

52

53

54 55

56

57

58 59

60 61 62

63

64

· jolklm!edebiyat Av~ar i~t<~syonu kM!jiSindaki ki\yi"m ad• A~udu Tekke"dir. 13uraya ismini veren Hii~eyin

Abdal\i1r. H1~oglu deresi bitiminde bu koye bagh <;:artll mezras1 bulunmaktad1r. lnalh

ve Yelice bu mezr<~ya kom~udur. llu mezr.1da Elez•g-<;:emi~kezek"ten ~dme Deniin~~ n~ircti durmaktad1r. A~udu kiiyle11 !illlliMd•r. Ht\bek, Yaln1z SCI~iit, Yell ice. Kuluncak.

<;:iiksiizler, inalh .. . Derleme, 10.2.1957, llaki Eroglu, Divrigi 1927. ·

<;:am!i•h Hiiseyin Abdal Vakf1, 13ro~iir, fstanbuJ 1996, 6 sayfa. Ali Metin, a.g.e. s.212

Ali Metin, a.g.e. s. 213

<;:am!jlh Hiiseyin Abdal Vakfl, llro!jlir .. Av. ismail Metin, Huseyin Abdal Tekkesi, (:ilm:)Jh Deq~isi, Nisnn 1994, sily•: :;.29<\1

R. Ahmet Sevengil, Ylizylllar lloyunca Halk !?airleri, Allar Kitilbevi, istanbul 1965. s. 234/M. Sabri Koz ise Dervi~ Mehmet (Muhammet)'in dogum yeri ve yll• hakkmda ~ll

bilgileri vennektedir. "Dervi~ Mehmet, 13ekta~i ~airi (18 yy.) <;:orum'un Alaca il<;esine

bagh imat koyi.indendir. 13ir deyi~inde gec;en 1190 (1776) tmihinden ya~ad•g• am c;•kanhyor. Hayah menk1belere konu olan Dervi~j'in !iiirlerinde Mehmet, Kul Mehmet.

Sultan Mehmet Mahlnsmt kulland•s• gt\r(ili.iyor." 13kz. Turk Dili ve Edebiyatl Ans.

(Derg<ih Yay.) Cilt 2. s. 261, Sadettin Nlizhet Ergun'da "llekta~i ~air vc Nefcslcri" ndh

eserinin 1944 ve 1965 basktlannda Dervi!j Muhammed'"i 17 yy. 13ekta!ii ~airlerinden bi·

risi olarak gostermektedir. Dervi~ Muhammet hakkmda ~u bilgiyi vermektedir.

"Dervi!j Muhammet, 17 yy. Bekla!ji !jairlerindendir. Mehmet, Kul Mehmet, Dcrvi~ Meh­

met, Sultan Mehmet gibi mahlaslarla nefesler vi.icuda getiren bu ~airin 17 yy. son­lanndan itibaren yaztlmaya ba~lanan mecmualarda ~iirlerine rastlamaktay•z." 13kz.

S. Niizhet Erg(in, Bekta~i !?air ve Nefesleri 19. Asra kadar, cilt 1-2, istm)bul Maarif Ki­

taphanesi 1965, s. 39. Sevengil, a.g.e., s.234.

E. Behnan ~ap"alyo, Mezhepler ve Tarikatlar Tarihi, istanbul 1964, s. 323-324.

F. V.Hasluck, 13ekta~ilik Tetkikleri, <.;ev. Ragtp Hulusi, istanbul 1928, s. 15.

Anzagar (Kevendi.izu) koyiindeki 14.8.1985 tarihli alan c;ah~mamtz.

Necdet S<~kaoglu, Seyyid Garip Mlisa Ocag1, Tarih ve Toplum, Say.: 61, Ocak 1989. s.25 Kemal Karata~, Divrigi Anzagar Koyli, 1929 dogumlu. Gani llaba'mn soyundan gelen

Karnata!j'a gore Dervj~ Aga'nm evlatlan Haydar, Kamber ve Si.ileyman'd1r. llunlar

Garip Musa Ocag•'na bagh dedelcrdir. Kaynak ~a Ius, Anzagar koyu 1934 dor;um lu

Hi.iseyin ~ahin ise, Dervi~ Aga'nm evlatlannm Kamber, Haydar ve Slirmeli dede

oldugunu soylemcktedir. Gani Baba'nm torunu olan Hi.iseyin ~ahin'e gi\re Kamber A);a.

Anzagar dogumludur. Kamber Aga, Anzagar'da evlenir, bu evlilikten Si.irmeli Dede, Muhammet Gani ~aba, Hac1 Bekta~ Dergilh'ma gitmeden iince Garip Musa ocagulil

bagh bir Alevi dedisidir. Babilhk i.invilnm• sonradan alm1~hr. Divrigi'dcki 5 .12.1950

tarihli derlememiz.

Hi.iseyin ~ahin Dede, Anzagar koyi.i 1934 dogumlu.

Hliseyih ~ahin

65 Hiiseyin ~ahin ve Kemal Karata~

66 Muhammet ~ahin Baba (Anzagar (1901-1984); ile 5.12.1954 tarihli konu~mam•z Mu­hammet ~ahin baba Gani Baba'mn torunu Ahmet Baba'mn ogludur. Gorli ldligi.i gibi Mu­

hammet ~ahin 13aba, Gani Baba'nm lbo 13aba zamanmda Dergah'a gittigini

st\ylemektkedir._Doc;.Dr. Bedri Noyan Dedebabn'nm haztrlam•& oldugu listede

a~ag1daki dedebal~~rm ismi gec;mektedir.

16 Merzifonlu Hact lbrahim Dedebaba

17 Vidinli Seyyit HaCI Mahmut Dedebaba

18 Sofyah Saatc;1 Ali Dedebaba

834

1835

184(\

1835

1&16

11>48

.folklorledebiyat '" : • -. ...• ··-... . .. .. ~· 19 <;:orumlu Seyyid Hasan Dedcbaba 1848 1049

20 Y<1nbol11lu El Hac Ali Tur<1bi Dedebab<1 Hl49 1868

21 Sel<111ikli Hac1 Hasan D,edebaba 1868 1874

22 Konyah Peri~an Haf1z Ali Dedebaba 1874 1879

23 El H11c1 Mehmet Ali Hilmi Dedebaba 1879 1907

Muhammet Gani Baba, 1826 yl!mda dogduguna gore ibo (Ibrahim Dedebaba) Bab11'nn1

sagligmda 8 ya~mda idi. Bu ya!;ta Dergah'a gitmesi imknns1zd1r. En akla uygunu Hac1 Mahmut Dc­

debabil Z<Hnilnmda (1835-1846) Dergah'<1 intisap etmesidir. Ilu c;izelgeye gore Gani Il11ba'nm son za­mnnlannda Dergah'ta Hilmi Dcdcbaba bulunuyordu. Ilkz. Doc;. Dr. Iledri Noyan, Ilekl<l!iilik­

Aie\•ilik Nedir?, 2. Bask1, Ankara 1987, s. 45-46.

67 Alevilikte bir dedeye ~agh ol11na talip denir. T11libe );tire muf!iittir. Her dedenin belirli koylerde talipleri vard1r. Ilekt<l!jilik ve Mevlevilikte tarikat<1 giren ki~iye muhip

denir. Muhibin dervi~ olabilmesi ic;in soyun1nas1; yani dergaha gidip ikrar \'Crmesi, ben

dervi~ olac<lj;!m, bu tekkeye hizmet edecegim demesi laznnd1r. Ilekta!jilikte bu hizme­

tin z11man1 muayyen degildir. Mevlevilikte ise bin bir giindiir. Divrigi ilc;csindc muhip,

tekkeye yakmhk duyan anlammd11 ku llandmaktad1r. Bkz. Abdiilbaki Golpmarh, Ti1-savvuftiln Dilimize Gec;en De)•imler ve Atas6zleri, Istanbul 1977, s. 236-237.

6S Muhammet ~ahin Ilaba'mn verdigi bilgi.

69 Muhammet ~ahin !laba'mn verdigi bilgi.l3ekta~i tekkesinde genellikle vak1f ohnad1g1

ic;in miiritler tarla, bahc;e, bostan ... i~lerinde <;<11i~mak zorundad1rlar. Ilektn~i tekkele­rinde bedensel hizmet i:in pland<1d1r. Diger tekkelerde bu durum pckgoriilmez. Ilkz.

Gtilpmarh, Tasavvuftan Dilimize ...

70 Muhammel ~ahin Baba'nm verdigi bi lgi.

Dr. Mehrriet Y ardrmc1 . Ba?lang1czndan Giiniimilze . . .

HALl< -~IIRI . . . A~IK ~IIRI

TEKKE ~iiRi

Gozden Ge~irilmi? 2. Baszm c;zk.tz

Uriin Yaymlan Hatay Sokak 9/19, Klz1lay-Ankara

Tel: (312) 425 39 20 Fax: (312) 417 57 23

~-~

r';

i