úfoaYSh wxYfha m%jK;d 2 · yt'c' fvd,¾ ì,shk iuia; wmkhkj,ska ishhg 21 la muK jk lDIsldr®ñl...
Transcript of úfoaYSh wxYfha m%jK;d 2 · yt'c' fvd,¾ ì,shk iuia; wmkhkj,ska ishhg 21 la muK jk lDIsldr®ñl...
úfoaYSh wxYfha m%jK;d
52
018 jifr® fojk Nd.h ;=< oS uqyqK °ug is≥ jQ ±ä wj∞kï iy.; ;;a;ajhka iukh fjñka 2019
jifr® m<uq Nd.h ;=< ° YS% ,xldfõ úfoaYSh wxYh Yla;su;a úh' fj<| ys`.h ie,lsh hq;= f,i wvq ùu
iy fiajd .sKqu fj; jQ ,eîï fya;=fjka 2019 jifr® m<uq ldr®;=j ;=< ° cx.u .sKqfï w;s˙la;hla
jdr®;d úh' flfia fj;;a" mdial= bre †k is≥ jQQ m%ydrj, n,mEu fya;=fjka fiajd wd∞hï my< hEu" 2019 jifr®
fojk ldr®;=fõ ° cx.u .sKqu flfrys wys;lr f,i n,mEfõh' wdkhk úhou ishhg 16'1 lska úYd, f,i
wvq ùu iy wmkhk bmehSï ishhg 4'7 lska jr®Okh ùu fya;=fjka 2019 jifr® m<uq Nd.h ;=< ° fj<| ys`.h
ie,lsh hq;= f,i my< .sfhah' m%;sm;a;suh ls%hdudr®.j, n,mEu m%Odk f,i ms<sìUq lrñka r;%ka iy fudagr®
r:jdyk wdkhk ie,lsh hq;= f,i wvq ùu wdkhk úhofuys fuu wvqùu i|yd fya;= úh' mdial= bre †k is≥ jQQ
m%ydrj,ska miq ixpdrl bmehSï flfrys t,a, jQ n,mEu iy úfoaY fiajd kshqla;slhskaf.a fma%IK wvq ùu"
fj<| .sKqfï ys`.h wvqùu u.ska úYd, jYfhka iukh jQ w;r" th 2019 jifr® m<uq Nd.h ;=< ° cx.u .sKqfï
iq`M ys`.hla jdr®;d ùug fya;= úh' 2019 jifr® m<uq Nd.h ;=< ° idr®:lj is≥ l< t'c' fvd,r® ì,shk 4'4 l
cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr ksl=;= fya;=fjka f.jqï ;=,kfha uQ,H .sKqu fj; úYd, ,eîula jdr®;d jQ
w;r" fmr jirj, ° ksl=;a l< t'c' fvd,r® ì,shk 1'5 l cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr folla rch
úiska mshjk ,oS' flfia jqj;a" 2019 jifr® m<uq Nd.h ;=< ° úfoaYSh Rcq wdfhdack iy fld<U fldgia
fj<|fmdf<ys úfoaYSh wdfhdack wfmalaIs; uÜgug jvd wvq ùu fya;=fjka uQ,H .sKqfuys wfkl=;a ,eîï
uOHia: uÜgul mej;=Kq w;r rdcH iq/l=ïm;a fj<|fmdf<ys úfoaYSh wdfhdack Y=oaO f.ùula jdr®;d lf<ah'
fï w;r" 2019 jifr® uehs udifha ° Y%S ,xldjg cd;Hka;r uQ,H wruqof,ys ^cd'uQQ' wruqof,ys& úia;Sr®K Kh
myiqlfuys yhjk jd˙lh ,enqKq w;r y;ajk jd˙lh 2019 fkdjeïnr® udih uq, ° ,efnKq we;ehs wfmalaId
flfr®' wfm%a,a iy wf.daia;= udij, ° olakg ,enqKq úp,khka yuqfõ jqjo" fj<| fYaIfha jr®Okh o iu.
uQ,H .sKqu fj; jQ ie,lsh hq;= ,eîïj, n,mEu ms<sìUq lrñka Y%S ,xld remsh, 2019 jifr® Tlaf;danr®
w. jk úg ishhg 0'6 lska w;sm%udKh úh' foaYSh úfoaY úksuh fj<|fmd< ;=< jQ ys;lr ;;a;ajhka
fya;=fjka Y%S ,xld uy nexl=jg 2019 jifr® fï olajd ld,h ;=< Y=oaO moku u; úfoaY úksuh ñ, °
.ekSug yels úh' ta wkqj" 2019 jifr® iema;eïnr® udih wjidk jk úg o< ks, ixÑ; wdkhksl udi 4'6 lg
iudk jk m˙† t'c' fvd,r® ì,shk 7'6 la olajd by< .sfhah' 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° m%Odk f.da,Sh
m%%jK;d lsysmhla olakg ,enqKq w;r" fuu m%%jK;djkaf.a hï n,mEula YS% ,xldj fj; o t,a,ùug yelshdjla
mj;S' úYd, wdr®:slhka w;r mj;akd fj<| wr®nqo" tlai;a rdcOdksh hqfrdamd ix.ufhka bj;aùu ms<sn|
mj;sk wúksYaÑ;;d iy wfkl=;a N+ foaYmd,ksl m%%jK;d fláld,fha isg ue†ld,h olajd f.da,Sh jr®Ok
wfmalaIdjka flfrys wys;lr f,i n,mE yels w;r" tu.ska Y%S ,xldj fj; ,efnk úfoaYSh wdfhdack flfrys o
n,mEï we;s úh yel' ;jo" 2019 jifr® wjidk Nd.fha iy 2020 ° meje;aùug kshñ; ue;sjrK fya;=fjka
we;s úh yels m%;sm;a;s wúksYaÑ;;d úfoaY wdfhdaclhskaf.a úYajdih flfrys hï n,mEula we;s lrkq we;'
5
68
Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka
u.ska ,nd fok úfYaI m%;s,dN iys; fj<|
jrKhka ms<sn| fmd≥ l%uh ^„'tia'mS' ma,ia&
kej; ,nd.ekSfï m%;s,dN iy wefu˙ld tlai;a
ckmoh yd Ökh w;r mj;sk fj<| wr®nqoh
fya;=fjka YS% ,xldj fj; we;s úh yels hï fj<|
ú;ekaùï ys n,mEu o ms<sìUq lrñka fr†ms<s yd
we`.Æï wmkhk wd∞hu fmr jifr® wkqrEm
ld,m˙Éf√ohg idfmalaIj t'c' fvd,r® ñ,shk
3"737 la olajd ishhg 8'3 lska jr®Okh úh' cr®uksh"
fkor®,ka;h iy tlai;a rdcOdksh fj;ska
we`.Æï i|yd jQ b,aÆu by< hEu fya;=fjka 2019
jifr® m<uq udi wg ;=< ° hqfrdamd fj<|fmd<
fj; we`.Æï wmkhkfhka ,o wd∞hu t'c'
fvd,r® ñ,shk 1"454 la olajd ishhg 5'9 lska by<
.sh w;r" wefu˙ld tlai;a ckmoh fj; is≥ l<
we`.Æï wmkhkj,ska ,o wd∞hu t'c' fvd,r®
ñ,shk 1"539 la olajd ishhg 7'7 lska by< .sfhah'
Y,H yd fjk;a wjYH;d i|yd jk w;ajeiqï
wmkhkj, by< ls%hdld˙;ajh fya;=fjka rnr®
ksIamd†; wmkhk wd∞hu t'c' fvd,r® ñ,shk
591 la olajd ishhg 1'2 lska by< .sfhah' m%Odk
jYfhka 2019 cqks udifha ° cmdkh fj; kdúl
hd;%djla wmkhk ls¯u fya;=fjka 2019 jifr®
m<uq udi wg ;=< ° m%jdyk WmlrK wmkhk
wd∞hu fmr jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ohg
idfmalaIj t'c' fvd,r® ñ,shk 121 la olajd
ishhg 32'3 lska lemS fmfkk f,i by<
.sfhah' ;jo" fuu ld,m˙Éf√oh ;=< wmkhk
ls%hdld˙;ajh by< hEu i|yd uqøK lr®udka;h
wdY%s; ksIamd†;" uQ, f,day yd Wmdx. iy ue◊la"
†huka;s yd iajr®KdNrK wmkhk wd∞hu by<
hEu o fya;= úh' flfia jqjo" 2019 jifr® m<uq
udi wg ;=< ° Lksc f;,a ksIamd†;" hka;%iQ;% yd
hdka;%sl WmlrK" iï NdKav" ixpdrl NdKav
yd mdjyka iy wdydr" mdk jr®. yd ≥ïfld<
wmkhk wd∞hu my; jegq◊'
y iuia; wmkhkj,ska ishhg 21 la muK jk
lDIsldr®ñl wmkhk wd∞hu 2019 jifr® m<uq
udi wg ;=< ° t'c' fvd,r® ñ,shk 1"667 la olajd
ishhg 3'2 lska my; jegq◊' 2019 jifr® m<uq
udi wg ;=< ° f;a wmkhk m˙udj ishhg 5'1 lska
by< .sh o" wmkhk ñ, .Kka my; jeàu
fya;=fjka f;a wmkhk wd∞hu fmr jifr®
wkqrEm ld,m˙Éf√ohg idfmalaIj t'c' fvd,r®
ñ,shk 915 la olajd ishhg 5'7 lska my; jegq◊'
NdKav fj<|du iy fj<| fYaIh
y 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° fj<| .sKqfï
ys`.h 2018 jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ohg
idfmalaIj lemS fmfkk f,i wvq úh' fj<|
ys`.h wvq ùu i|yd wdkhk úhou ie,lsh hq;=
f,i my< hEu iy wmkhk wd∞hu uOHia:
f,i jr®Okh ùu fya;= úh' fuu jifr® m<uq udi
wg ;=< ° wmkhk wd∞hu fmr jifr® wkqrEm
ld,m˙Éf√ohg idfmalaIj ishhg 2'4 lska
jr®Okh jQ w;r wdkhk úhou ishhg 14'6 lska
my; jegq◊' fuys m%;sM,hla f,i" 2019 jifr®
m<uq udi wg ;=< ° fj<| ys`.h 2018 jifr® m<uq
udi wg ;=< ° jdr®;d jQ t'c' fvd,r® ñ,shk 7"240 g
idfmalaIj t'c' fvd,r® ñ,shk 4"854 la olajd
t'c' fvd,r® ñ,shk 2"386 lska wvq úh'
y 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° fj<| NdKav
wmkhk wd∞hu uOHia: f,i by< .sfhah' 2019
jifr® m<uq udi wg ;=< ° wmkhk wd∞hu 2018
jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ofha ° jdr®;d jQ ishhg
5'8 l jr®Okhg idfmalaIj t'c' fvd,r® ñ,shk
8"031 la olajd ishhg 2'4 lska jr®Okh úh' fuu
ld,m˙Éf√ofha ° wmkhk wd∞hu jr®Okh
i|yd ldr®ñl wmkhk by< hEu fya;= jQ w;r
lDIsldr®ñl iy Lksc wmkhk my; jegq◊'
y iuia; wmkhkj,ska ishhg 79 la muK jk
ldr®ñl wmkhk wd∞hu 2019 jifr® m<uq udi
wg ;=< ° fmr jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ohg
idfmalaIj t'c' fvd,r® ñ,shk 6"331 la olajd
ishhg 4'0 lska by< .sfhah' hqfrdamd ix.uh
-15
-10
-5
0
5
10
15
20
25
2015 2016 2017 2018 2018 2019
5'1 rEm igyk
úfoaY fj<|dfï l%shdldß;ajh
t'c
' fvd,
¾ ì
,shk
wdkhkwmkhk
ck'-wf.da'
uQ,hka( Y%S ,xld f¾.=j Y%S ,xld uy nexl=j
fj<| fYaIh
ck'-wf.da'
5
69
úfoaYSh wxYfha m%jK;d
2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° f;a lsf,da.%Euhla
i|yd jQ idudkH wmkhk ñ, 2018 jifr® wkqrEm
ld,m˙Éf√ofha ° jdr®;d jQ t'c' fvd,r® 5'20 isg
t'c' fvd,r® 4'66 la olajd ishhg 10'3 lska my;
jegq◊' m%Odk jYfhka l=re∫ iy .ïñ˙ia wmkhk
wd∞hu my; jeàu fya;=fjka l=Ωnvq wmkhk
wd∞hu t'c' fvd,r® ñ,shk 203 la olajd ishhg
9'8 lska my; jegq◊' 2019 jifr® m<uq udi wg
;=< ° rnr® yd iqΩ lDIsldr®ñl ksIamd†; wmkhk
wd∞hu o my; jegqKs' fï w;r" 2019 jifr® m<uq
udi wg ;=< ° fmd,a wmkhk wd∞hu 2018 jifr®
wkqrEm ld,m˙Éf√ohg idfmalaIj t'c' fvd,r®
ñ,shk 232 la olajd ishhg 10'9 lska by< .sfhah'
;jo" hqfrdamd fj<|fmd< fj; wmkhkh l<
uqyq≥ wdydrj,ska ,enQ wd∞hu ishhg 23'8 lska
by< hEu fya;=fjka fuu ld,m˙Éf√oh ;=< °
uqyq≥ wdydr wmkhk wd∞hu t'c' fvd,r® ñ,shk
184 la olajd ishhg 8'9 lska by< .sfhah'
y 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° Lksc wmkhk
wd∞hu t'c' fvd,r® ñ,shk 21 la olajd ishhg 4'0 lska
my; jegq◊' fuu ldKavh hgf;a jr®. lr we;s
f,damia" f,dafndr yd wΩ wmkhk wd∞hu by<
.sh w;r mdIdK yd .,a wmkhk wd∞hu my;
jegq◊'
y w;HjYH fkdjk md˙fNda.sl NdKav wdkhkh
iSud ls¯u i|yd .kq ,enQ m%;sm;a;suh ls%hdudr®.
fya;=fjka 2018 jifr® w. Nd.fha ° olakg ,enqKq
wdkhk úhou my; jeàfï m%jK;dj 2019
jifr® m<uq udi wg ;=< ° o wLKavj mej;=◊'
fï wkqj" 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< °
wdkhk úhou 2018 jifr® m<uq udi wg ;=< °
jdr®;d jQ t'c' fvd,r® ñ,shk 15"083 g idfmalaIj
t'c' fvd,r® ñ,shk 12"886 la olajd ishhg 14'6 lska
my; jegq◊' fuf,i wdkhk úhou wvqùu i|yd
m%Odk jYfhka wka;r® NdKav wdkhk my<
hEu ∞hl jQ w;r md˙fNda.sl NdKav wdkhk
wvqùu o fya;= úh' fï w;r" i,ld n,kq ,nk
ld,m˙Éf√ofha ° bkaOk fkdjk wdkhk úhou
t'c' fvd,r® ñ,shk 10"309 la olajd ishhg 16'3 lska
my; jegq◊'
y iuia; wdkhkj,ska ishhg 57 l muK úYd,u
∞hl;ajh ork wka;r® NdKav wdkhk úhou 2019
jifr® m<uq udi wg ;=< ° fmr jifr® wkqrEm
ld,m˙Éf√ohg idfmalaIj t'c' fvd,r® ñ,shk
7"380 la olajd ishhg 11'7 lska my; jegq◊'
fr†ms<s yd fr†ms<s Wmdx. iy Lksc ksIamd†; yer
wfkl=;a ishÆu ldKavj, wdkhk úhou wvqùu
wka;r® NdKav wdkhk úhou my< hEu i|yd fya;=
úh' fndrf;,a wdkhk m˙udj ishhg 17'2 lska
by< .sh o" m%Odk jYfhka ms˙my≥ l< Lksc
f;,a iy .,a w`.=re wdkhk m˙udj my; jeàu
fya;=fjka 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° bkaOk
wdkhk úhou t'c' fvd,r® ñ,shk 2"577 la
olajd ishhg 6'9 lska my; jegq◊' i,ld n,kq
,nk ld,m˙Éf√oh ;=< ishÆu Lksc f;,a
ksIamd†;j, ñ, .Kka idfmalaIj my< w.hl
mej;=◊' ,xld Lksc f;,a kS;s.; ixia:dj
u.ska wdkhkh lrkq ,nk fndrf;,a ner,hl
idudkH ñ, 2018 jifr® m<uq udi wg ;=< °
jdr®;d jQ t'c' fvd,r® 76'49 g idfmalaIj 2019
jifr® m<uq udi wg ;=< ° t'c' fvd,r® 69'13 la
olajd my; jegq◊' 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< °
†huka;s" w.kd .,a yd f,day jr®. wdkhk úhou
2018 jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ohg idfmalaIj
t'c' fvd,r® ñ,shk 118 la olajd ishhg 77'2 lska
my; jegq◊' Y%S ,xldj yd bka†hdj w;r r;%ka
wdkhkh u; jQ n≥ fjkialï ;=<ska is≥ úh yels
wh:d ,dN bmehSu je<elaùu i|yd 2018 wfm%a,a
udifha ° r;%ka wdkhk u; ishhg 15 l ;Sre
noaola mekùfuka miqj r;%ka wdkhkh wvq ùu
fï i|yd fya;= úh' ;jo" fuu ld,m˙Éf√oh
;=< ° ridhksl ksIamd†;" ma,diaála yd ta wdY%s;
ksIamd†;" fmdfydr" uQ, f,day" ;s˙`.= yd b˙`.= iy
5'2 rEm igyk
wmkhk ixhq;sh ^2019 ck'-wf.da'&
wfkl=;a ld¾ñl wmkhk 11'2]
^t'c'fvd'ñ' 896&
ueK◊sla" oshuka;s yd
iaj¾KdNrK 2'5]
^t'c'fvd'ñ' 200&
hka;%iQ;% yd hdka;%sl WmlrK 3'4]
^t'c'fvd'ñ' 275&
rn¾ ksIamdos; 7'4]
^t'c'fvd'ñ' 591&
Lksc f;,a ksIamdos; 4'1]
^t'c'fvd'ñ' 328&
Lksc iy wfkl=;a
wmkhk 0'4] ^t'c'fvd'ñ' 33&
f;a 11'4] ^t'c'fvd'ñ' 915&l=¿nvq 2'5]
^t'c'fvd'ñ' 203&
fmd,a 2'9] ^t'c'fvd'ñ' 232&
wfkl=;a lDIsld¾ñl
ksIamdos; 3'9]
^t'c'fvd'ñ' 317&
wdydr" mdk j¾.
yd ÿïfld< 3'8]
^t'c'fvd'ñ' 304&
frÈms<s yd weÕ¨ï 46'5]
^t'c'fvd'ñ' 3"737&
uQ,hka( Y%S ,xld Lksc f;,a kS;s.; ixia:dj iy wfkl=;a Lksc f;,a wmkhklrejka
cd;sl ueKsla iy iaj¾KdNrK wêldßh Y%S ,xld f¾.=j Y%S ,xld uy nexl=j
5
70
Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka
lv∞is" >k lv∞is yd ta wdY%s; ksIamd†; wdkhk
úhou my; jegq◊' fï w;r" kQ,a jr®. yd fl¢
jr®. wdkhkh by< hEu fya;=fjka fr†ms<s yd
fr†ms<s Wmdx. wdkhk úhou t'c' fvd,r® ñ,shk
1"877 la olajd ishhg 1'0 lska by< .sfhah' 2019
jifr® m<uq udi wg ;=< ° isfuka;s la,skalr by<
hEfuka Lksc ksIamd†; wdkhk úhou o ishhg
5'7 lska by< .sfhah'
y wdydr yd mdk jr®. iy wdydruh fkdjk
md˙fNda.sl NdKav wdkhk hk fowxYfhysu
wdkhk úhou my; jeàu fya;=fjka 2019 jifr®
m<uq udi wg ;=< ° md˙fNda.sl NdKav wdkhk
úhou my; jegq◊' fï wkqj" 2019 jifr® m<uq
udi wg ;=< ° md˙fNda.sl NdKav wdkhk
úhou 2018 jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ofha °
jdr®;d jQ t'c' fvd,r® ñ,shk 3"441 g idfmalaIj
t'c' fvd,r® ñ,shk 2"499 la olajd ishhg 27'4 lska
my; jegq◊' iuia; md˙fNda.sl NdKav wdkhk
úhofuka ishhg 63 la muK jk wdydruh
fkdjk md˙fNda.sl NdKav wdkhk úhou
fmr jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ohg idfmalaIj
t'c' fvd,r® ñ,shk 1"582 la olajd ishhg 31'0 lska
my; jegq◊' fm!oa.,sl Ndú;h i|yd jk
r:jdyk fjkqfjka jQ úYd, wdkhk úhou
wffOr®hj;a ls¯u i|yd 2018 jifr® wf.daia;=
udifha isg fkdjeïnr® udih olajd ld,m˙Éf√oh
;=< .kq ,enQ m%;sm;a;suh ls%hdudr®.j, n,mEu
ms<sìUq lrñka fm!oa.,sl Ndú;h i|yd .kq ,nk
r:jdyk wdkhk úhou t'c' fvd,r® ñ,shk 496 la
olajd ishhg 54'6 lska my; jeàu fuu wdydr
fkdjk md˙fNda.sl NdKav wdkhkh my; jeàu
i|yd m%Odk jYfhka fya;= úh' flfia jqjo" 2019
udr®;= udifha ° tu m%;sm;a;suh ls%hdudr®.j,g
wod< iSudls¯ï bj;a l< w;r" fm!oa.,sl fudagr®
r: wdkhkfha ° f.úh hq;= ksIamdok n≥ by<
ouk ,°' úfYaIfhkau fudagr® r: wdkhkh i|yd
iyk∞hS n,m;% fhd∞ .ekSu yd iïnkaOj mkjd
;snQ iSud ls¯ï bj;a ls¯u fya;=fjka uE; udij, °
fudagr® r: wdkhk úhofï hï by< hEula
olakg ,enq◊' i,ld n,kq ,nk ld,m˙Éf√oh
;=< ° fr†ms<s yd Wmdx." .Dy yd ±j NdKav" .Dy
WmlrK iy ú≥,s ixfoaY fuj,ï wdkhkh o
lemS fmfkk f,i my; jegq◊' flfia jqjo"
fuu ld,m˙Éf√oh ;=< ° fnfy;a yd T!Iëh
ksIamd†; wdkhk úhou ishhg 0'4 lska iqΩ
jYfhka by< .sfhah' m%Odk jYfhka OdkH yd
weUreï lr®udka;h wdY%s; ksIamd†; wdkhkh my;
jeàu fya;=fjka 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< °
wdydr yd mdk jr®. wdkhk úhou fmr jifr®
wkqrEm ld,m˙Éf√ohg idfmalaIj t'c' fvd,r®
ñ,shk 917 la olajd ishhg 20'1 lska my; jegq◊'
2018$19 uy lkakfha ° by< wiajekakla ,eîfï
m%;sM,hla f,i foaYSh iy,a iemhqu by< hEu
fya;=fjka iy,a wdkhkh my; jeàu ksid OdkH
yd weUreï lr®udka;h wdY%s; ksIamd†; wdkhk
úhou ishhg 80'4 lska my; jegq◊' wdydr yd
mdk jr®. hgf;a jr®. lr we;s iSks" t<jΩ" ls˙
ksIamd†;" f;,a yd fïo jeks wfkl=;a ldKavj,
wdkhk úhou o my; jegq◊'
y ishÆu m%Odk ldKavj, wdkhk my; jeàu
fya;=fjka 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< oS
wdfhdack NdKav wdkhk úhou fmr jifr®
wkqrEm ld,m˙Éf√ohg idfmalaIj t'c' fvd,r®
ñ,shk 3"002 la olajd ishhg 6'6 lska my; jegq◊'
gexls yd njqir®" leí r: yd nia jeks jd◊c
lghq;= i|yd fhd∞ .kq ,nk r:jdyk fukau
keõ yd fndaÜgq wdkhkh my; jeàu ms<sìUq
lrñka m%jdyk WmlrK wdkhk úhou ishhg
22'7 lska my; jegq◊' fuu wdkhk úhou wvq ùu
i|yd m%Odk jYfhka 2018 jifr® m<uq udi wg
;=< ° kdúl hd;%d y;rla wdkhkh ls¯fï mokï
n,mEu o ∞hl ù we;' m%Odk jYfhka hlv yd
jdfka" isfuka;s iy ±j ksIamd†; wdkhkh my;
jeàu fya;=fjka f.dvke.s,s øjH wdkhk úhou
5'3 rEm igyk
wdkhk ixhq;sh ^2019 ck'-wf.da'&
wfkl=;a wdkhk 0'1]
^t'c'fvd'ñ' 5&
wdydr yd mdk j¾.
7'1] ^t'c'fvd'ñ' 917&
wdydruh fkdjk
mdßfNda.sl NdKav 12'3]
^t'c'fvd'ñ' 1"582&
bkaOk 20'0]
^t'c'fvd'ñ' 2"577&
frÈms<s yd frÈms<s
Wmdx. 14'6]
^t'c'fvd'ñ' 1"877&
wdfhdack NdKav 23'3 ]
^t'c'fvd'ñ' 3"002&
wfkl=;a wka;¾
NdKav 22'7]
^t'c'fvd'ñ' 2"926&
uQ,hka( Y%S ,xld Lksc f;,a kS;s.; ixia:dj ,xld whs' ´' iS' iud.u Y%S ,xld f¾.=j Y%S ,xld uy nexl=j
5
71
úfoaYSh wxYfha m%jK;d
ishhg 0'6 lska iqΩ jYfhka my; jegq◊' fï
w;r" hka;%iQ;% yd WmlrK fldgia" uqøK lghq;=
i|yd Ndú;d lrkq ,nk hka;%iQ;%" ldr®hd,Sh
lghq;= i|yd Ndú;d lrkq ,nk hka;%iQ;%" fr†ms<s
lr®udka;h i|yd Ndú;d lrkq ,nk hka;%iQ;%"
bf,lafg%dksl WmlrK iy ú≥,s ixfoaY fuj,ï
wdkhkh my; jeàu ms<sìUq lrñka hka;%iQ;% yd
WmlrK wdkhk úhou ishhg 5'4 lska my; jegq◊'
wdfhdack NdKav wdkhkh my; jeàu u.ska 2019
jifr® m<uq udi wg ;=< jeä ld,hl ° meje;s
wdr®:sl ls%hdldrlïys ukao.dó nj ms<sìUq fõ'
fj<| ñ, wkqmd;h
y wdkhk ñ, .Kka my< hEfï fõ.hg jvd jeä
fõ.hlska wmkhk ñ, .Kka my< hEu fya;=fjka
2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° fj<| ñ, wkqmd;h
2018 jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√ohg idfmalaIj
iqΩ jYfhka wvq úh' m%Odk jYfhka ldr®ñl
wmkhk hgf;a jr®. flfrk fr†ms<s yd we`.Æï"
ue◊la" †huka;s yd iajr®KdNrK" hka;%iQ;% yd
hdka;%sl WmlrK" wdydr" mdk jr®. yd ≥ïfld<
iy uQ, f,day yd Wmdx. ñ, .Kka my; jeàu
fukau t<jΩ yer lDIsldr®ñl wmkhk hgf;a
jr®. lr we;s ishÆu Wm ldKavj, ñ, .Kka
wvqùu fya;=fjka 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< °
iuia; wmkhk ñ, or®Ylh 2018 jifr® wkqrEm
ld,m˙Éf√ohg idfmalaIj ishhg 5'0 lska my;
jegq◊' m%Odk jYfhka ishÆu m%Odk wdkhk
ldKavj, ñ, .Kka my; jeàu fya;=fjka fuu
ld,m˙Éf√ofha ° iuia; wdkhk ñ, or®Ylh
ishhg 4'9 lska my; jegq◊' wka;r® NdKav ie,l+ úg"
m%Odk jYfhka bkaOk" fr†ms<s yd fr†ms<s Wmdx."
†huka;s" w.kd .,a yd f,day jr®." ma,diaála yd
ta wdY%s; ksIamd†;" rnr® yd ta wdY%s; ksIamd†; iy
lDIsldr®ñl fhojqï ñ, .Kka wvq ùu fya;=fjka
wdkhk ñ, or®Ylh my; jegq◊' hka;%iQ;% yd
WmlrK iy f.dvke.s,s øjH ñ, .Kka my;
jeàu fya;=fjka wdfhdack NdKav i|yd jk
ñ, or®Ylh my; jegqKq w;r t<jΩ" iSks yd
rileú,s" ls˙ ksIamd†;" .Dy WmlrK iy ú≥,s
ixfoaY fuj,ï i|yd jk ñ, .Kka my; jeàu
fya;=fjka md˙fNda.sl NdKav i|yd jk ñ,
or®Ylh my; jegq◊' fï wkqj" 2019 jifr® m<uq
udi wg ;=< ° fj<| ñ, wkqmd;h 2018 jifr®
wkqrEm ld,m˙Éf√ofha ° jdr®;d jQ or®Yldxl
104'3 isg or®Yldxl 104'2 la olajd ishhg 0'1 lska
wvq úh' fï w;r" 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< °
bkaOk wdY%s; ksIamdok yereKqfldg wfkl=;a
NdKavj, fj<| ñ, wkqmd;h fmr jifr® wkqrEm
ld,m˙Éf√ohg idfmalaIj ishhg 0'5 lska my;
jegq◊'
fiajd fj<|du1
y m<uq ldr®;=fõ ° fiajd .sKqfï ls%hdld˙;ajh ys;lr
uÜgul mej;sh o mdial= bre osk is≥ jQQ m%ydrj,
m%;sM,hla f,i fiajd .sKqu fojk ldr®;=fõ °
miqnEulg ,laúh' 2019 jifr® uehs iy cqks
udij, ° ixpdrl bmehSï ie,lsh hq;= f,i wvq
úh' ixpdrl meñ”ïys is≥ jQ my; jeàu" m%jdyk
wxYfha u.S fiajdjka u.ska jk bmehSï flfrys o
n,mEfõh' ;jo" 2019 jifr® m<uq Nd.fha °
wdkhkj, is≥ jQ wvqùu u.ska m%jdyk l=,S u;
n,mEula we;s jQjd úh yelsh' flfia jqj;a" 2019
jifr® m<uq Nd.fha ° m˙.Kl fiajd wxYh fmr
jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√oh iu. iei£fï °"
ishhg 10'7 l jr®Okhla jdr®;d lrñka wLKavj
Yla;su;a f,i jr®Okh úh' ta wkqj" fiajd
.sKqfï w;s˙la;h 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° jQ
t'c' fvd,r® ì,shk 1'9 g idfmalaIj 2019 jifr®
m<uq Nd.fha ° t'c' fvd,r® ì,shk 1'6 la olajd
wvq úh'
1 fuu jdr®;dfõ NdKav fj<πu ms<sn| o;a; 2019 m<uq udi
wg i|yd w∞< jk w;r f.jqï ;=,kfha we;=<;a wfkl=;a
fndfyda o;a; 2019 m<uq Nd.h i|yd muKla fõ'
85
90
95
100
105
110
115
2015 2016 2017 2018 2019
5'4 rEm igyk
fj<| ñ, wkqmd;h iy fj<| o¾Yl
ck'-wf.da'
wmkhk tall
jákdlï o¾Ylh
wdkhk tall
jákdlï o¾Ylh
fj<| ñ,
wkqmd;h
o¾Yl
wxl
^2010
}100&
uQ,h ( Y%S ,xld uy nexl=j
5
72
Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka
ixpdrl wxYfha jr®Okhka
y YS% ,xldfõ ixpdrl lr®udka;h fj; mdial= bre
†k m%ydrfhka miqj we;s jQ wys;lr n,mEu"
wfmalaIs; fõ.h blaujd iukh fjñka mj;sk
w;r ta i|yd w∞< wxY úiska .kq ,enQ läkï
ls%shdudr®. ∞hl úh' 2019 jifr® m<uq ldr®;=fõ
° ixpdrl meñ”ïys ishhg 4'6 l jr®Okhla
iu. fuf;la ldr®;=jla ;=< jdr®;d l< by<u
meñ”ï iksgqyka l< ixpdrl lr®udka;h mdial=
bre †k m%ydr yuqfõ oreKq f,i n,mEug
,lajq◊' ta wkqj 2019 jifr® m<uq udi kjh ;=< °
ixpdrl meñ”ï 1"376"312 olajd ishhg 20'5 lska
ie,lsh hq;= f,i wvq ù ixpdrl lr®udka;fha
ldr®hidOkh my< .sfhah' ixpdrl meñ”ïj,
wvqùug iu.dój 2019 m<uq udi kjh ;=<
ixpdrl bmehSï t'c' fvd,r® ñ,shk 2"583 la
f,i weia;fïka;=.; lr we;' ixpdrl meñ”ï
wfmalaIs; uÜgug jvd fõ.fhka h:d ;;a;ajhg
m;aùu i|yd m%;sm;a;s uÜgñka .;a iq≥iq iy
läkï ls%hdudr®." wdrlaIl ;;a;ajhka jeä †hqKq
ùu" ixpdrl wxYfha jHdmdr i|yd uQ,Huh iydh
,nd°u iy ixpdrl m%jr®Ok lghq;= bjy,a úh'
ixpdrlhska meñfKk m%Odk rgj,a úiska YS%
,xldj iïnkaOfhka ksl=;a lr ;snQ wj∞ku
ms<sn| ±kaùï 2019 jifr® uehs iy cqks udij,°
,sys,a ls¯u" ixpdrl wxYfha miqnEu h:d
;;a;ajhg m;als¯u i|yd Y%S ,dxlsl n,Od¯ka
úiska .kq ,enQ úúO ls%hdudr®. i|yd iyh úh'
iema;eïnr® udifha ° hï wvqùula jdr®;d jqjo
miq.sh jir yd iei£fï ° ixpdrl meñ”ïys
jdr®;d jQ wvq ùu" uE; udi lsysmfha ° lemS
fmfkk f,i h:d ;;a;ajhg m;a úh' l,dm
jYfhka ie,lSfï ° 2019 jifr® m<uq udi
kjh ;=< ° iuia; ixpdrl meñ”ïj,ska
ishhg 18 lg muK ∞hl jQ ngysr hqfrdamfhka
is≥ jQ ixpdrl meñ”ï fmr jifr® wkqrEm
ld,m˙Éf√ohg idfmalaIj ishhg 17'5 lska
my; jegqKq w;r ol=Kq wdishdkq rgj,ska
meñ◊ ixpdrlhska ixLHdj ishhg 20'4 lska
my< .sfhah' rgj,a wkqj ie,lSfï ° 2019
jifr® m<uq udi kjh ;=< ° bka†hdfjka
meñ◊ ixpdrlhska ixLHdj 241"666 olajd 2018
jifr® wkqrEm ld,m˙Éf√oh yd iei£fï °
ishhg 19'9 lska my< .sh w;r Ökfhka meñ◊
ixpdrlhska ixLHdj 123"220 olajd ishhg 41'3 lska
ie,lsh hq;= f,i my; jegq◊'
y ixpdrl meñ”ïj, wvqùu yuqfõ jqjo" 2019 jifr®
m<uq Nd.h ;=< ° ixpdrl lr®udka;h ie,lsh
hq;= f,i wdfhdack wdlr®IKh lr .ekSug iu;a
úh' 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° YS% ,xld ixpdrl
ixjr®Ok wêld˙fha wdfhdacl in|;d tallh
u.ska t'c' fvd,r® ñ,shk 26 l jákdlñka hq;a
fydag,a jHdmD;s 32 la i|yd wkque;sh ,nd fok
,°' ta wkqj" 2010 jifr® wdfhdacl in|;d tallh
^fmr uOH.; m%jr®Ok iy myiqlï iemhSfï
uOHia:dkh kñka ye¢kajQQ& wdrïN ls¯fuka miqj
2019 cqks udih wjika jk úg iuia; wdfhdackh
t'c' fvd,r® ñ,shk 2"981 la jQ ldur 19"218 l
Od˙;djhlska hq;= fydag,a jHdmD;s 382 la i|yd
wkque;sh ,nd ° ;sfí' thska 2019 cqks ui w.
jk úg ldur 6"797 lska iukaú; jHdmD;s 107 la
b† flfrñka mj;sk w;r ldur 10"211 lska
iukaú; jHdmD;s 207 la ish fufyhqï lghq;=
5'6 rEm igyk
rgj,a wkqj ixpdrl meñKSï ^2019 ck'-iema'&
fjk;a 21]
hqlaf¾kh 2]
b;d,sh 2]
fko¾,ka;h 2]
cmdkh 2]
iaúÜi¾,ka;h 2]
lekvdj 3]
reishdj 4]
ud,Èjhsk 3]
´iafÜ%,shdj 5]wefußld tlai;a
ckmoh 4]
m%xYh 5]
c¾uksh 7]
tlai;a
rdcOdksh 11]
Ökh 9]
bkaÈhdj 18]
uQ,h( Y%S ,xld ixpdrl ixj¾Ok wêldßh
5'5 rEm igyk
ixpdrl meñKSï iy ixpdrl bmehSï
0
100
200
300
400
500
0
50
100
150
200
250
300
uQ,hka( Y%S ,xld ixpdrl ixj¾Ok wêldßh Y%S ,xld uy nexl=j
ixp
drl
meñ
KSï ^z000&
bmeh
Sï ^t'c
' fvd,
¾ ñ
,shk
&
meñKSï 2018 meñKSï 2019
bmehSï 2018 ^ol=Kq wlaIh& bmehSï 2019 ^ol=Kq wlaIh&
ck' fmn' udr®' wfm%a' uehs cqks cQ,s wf.da' iema' Tla' fkdje' foie'
5
73
úfoaYSh wxYfha m%jK;d
wdrïN lr we;' 2019 jifr® m<uq Nd.h ;=< °
t'c' fvd,r® ñ,shk 107 l jákdlñka hq;a fydag,a
jHdmD;s 66 la i|yd kj fhdackd ,eî ;sfnk
w;r fuu jHdmD;s iïmQr®K ls¯fuka wk;=rej
ixpdrl lr®udka;h fj; ldur 1"407 la tl;=
jkq we;' YS% ,xldfõ ixpdrl lr®udka;h flfrys
wdfhdaclhska fj; mj;sk wLKav úYajdih
ms<sìUq lrñka t'c' fvd,r® ñ,shk 19 la jákd
kj fhdackd 25 la mdial= bre †k m%ydrfhka miqj
,eîu ie,lsh hq;= lreKla fõ'
y mdial= bre †k m%ydrfhka miqj ixpdrl lr®udka;h
h<s f.dvke.Su i|yd ls%hdudr®. rdYshla f.k we;s
w;r 2017-2020 ixpdrl Wmdhudr®.sl ie,eiau
hgf;a y∫kajd ≥ka m%;sm;a;suh ls%hdudr®. wLKavj
ls%hd;aul úh' mdial= bre †k m%ydrfha wys;lr
n,mEï wju ls¯u i|yd ixpdrl m%jr®Okh"
uQ,Huh yd rdcH uQ,H iydh ,nd°u flfrys
úfYaI wjOdkhla fhduq lrk ,°' ta wkqj"
ixpdrl lr®udka;fha fhfok ,shdm†xÑ jHdmdr
úiska ,ndf.k we;s Khj,g w∞< jd˙l yd fmd,S
f.ùï i|yd 2020 udr®;= 31 olajd j,x.= jk m˙†
iyk ld,hla we;=<;a wdr®:sl iyk meflachla
2019 uehs udifha ° y∫kajd fok ,°' Kh f.ùu
i|yd jk tu iykhg wu;rj m%Odk jYfhka
ixpdrl wxYfha wúêu;a mdr®Yajlrejka b,lal
lr .ksñka 2019 uehs udifha ° uqo,a wud;HdxYh
u.ska fjk;a iyk meflachla y∫kajd fok ,°'
;jo" ,shdm†xÑ fydag,a iy ixpdrl ls%hdlrejka
i|yd 2019 cqks 01 jk †k isg 2020 udr®;= 31 †k
olajd ld,m˙Éf√oh ;=< ° tl;= l< w.h u; noao
ishhg 15 isg ishhg 7 olajd wvq l< w;r f,dayuh
y∫kd.ekSfï WmlrK jeks wdrlaIdj yd iïnkaO
ksIamdok i|yd wdkhk n≥ bj;a lrk ,°' fï
w;r YS% ,xld ixpdrl m%jr®Ok ldr®hdxYh úiska
y∫kd.;a fj<|fmd< i|yd m%jr®Ok jevigyka
wLKavj ls%hd;aul lrk ,°' fláld,Sk f.da,Sh
uyck iïnkaO;d jevigykla iy bka†hdkq
fj<|fmd< b,lal lr .;a úfYaI meflac jeks
we;eï m%jr®Ok ls%hdldrlï ;%ia; m%ydrfhka miq
ld,m˙Éf√oh ;=< ° ls%hd;aul lrk ,°' 2019
jifr® ixpdrh l< yels fyd|u .ukdka;h f,i
YS% ,xldj" f,daka,s ma,ekÜ (Lonely Planet) u.ska
kej; ;yjqre ls¯u iy g%ej,a + f,Ir® (Travel +
Leisure) i`.rdj u.ska 2019 jifr® ixpdrh l<
yels fyd|u †jhsk f,i YS% ,xldj y∫kajd °u
ixpdrl lr®udka;h fõ.j;a f,i h:d ;;a;ajhg
m;aùu i|yd Wmld¯ úh'
m%d:ñl wd∞hu
y úfoaYSh Rcq wdfhdack iud.ï u.ska ,dNdxY
kej; /f.k hEu iy m%;swdfhda‚; bmehSï
jeäùu fya;=fjka m%d:ñl wd∞hï .sKqfï ys`.h
mqΩ,a úh' m%d:ñl wd∞hï .sKqfï ys`.h 2018
jifr® m<uq Nd.fha ° jQ t'c' fvd,r® ñ,shk 992 g
idfmalaIj 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° t'c' fvd,r®
ñ,shk 1"097 la úh' 2018 jifr® m<uq Nd.h iu.
iei£fï ° Rcq wdfhdack iud.ï ,dNdxY úYd,
f,i kej; ish rgj,a fj; /f.k .sh w;r" by<
m%udKhlska m%;swdfhdackhka o is≥ lrk ,°' 2018
jifr® m<uq Nd.hg idfmalaIj 2019 jifr® m<uq
Nd.fha ° úfoaYSh Kh u; jk fmd,S f.ùï by<
.sfhah' flfia fj;;a" m%Odk jYfhka 2018 jifr® °
t'c' fvd,r® ì,shk 1 g jvd jeä jákdlulska
hq;= nexl= wxYfha cd;Hka;r ne∫ïlr kej;
f.ùu fya;=fjka fuu ld,m˙Éf√oh ;=< °
Kh iq/l=ïm;a u; jQ fmd,S f.ùï iqΩ jYfhka
my< uÜgul mej;=◊' 2019 m<uq Nd.fha ° o<
ks, ixÑ; j;alï u; jk wd∞hï o 2018 jifr®
wkqrEm ld,m˙Éf√ohg idfmalaIj iqΩ jYfhka
my< .sfhah' fï w;r" 2019 jifr® m<uq Nd.fha °
úfoaYSh wdfhdack u.ska jk Y=oaO wd∞hï ,eîï
my< uÜgul mej;=◊'
oaú;Shsl wd∞hu
y 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° oaú;Shsl wd∞hï
.sKqfï w;s˙la;h my< .sfhah' úfoaY fiajd
kshqla;slhskaf.a fm%aIK" 2018 jifr® m<uq Nd.fha °
jdr®;d jQ t'c' fvd,r® ñ,shk 3"624 yd iei£fï °
2019 jifr® m<uq Nd.fha ° t'c' fvd,r® ñ,shk
3"270 la olajd ishhg 9'8 lska wvq úh' 2019 jifr®
m<uq ldr®;=fõ ° úfoaY fiajd kshqla;slhskaf.a
fm%aIKj, wvqùula olakg ,enqK o 2019 jifr®
wfm%a,a iy cqks udij, ° th l%udkql+,j h:d
;;a;ajhg m;aùula ks¯laIKh úh' cd;Hka;r
Lksc f;,a ñ, .Kkays úp,kh ueofmr†.
wdr®:slhkaf.a jr®Ok wfmalaIdjka i|yd hï
n,mEula is≥ l< yels w;r tu.ska úfoaY fiajd
kshqla;slhskaf.a fma%IK flfrys o n,mEula t,a,
úh yel' 2018 jifr® uq,a udi kjh ;=< jdr®;d jQ
t'c' fvd,r® ñ,shk 5"277 yd iei£fï ° 2019 jifr®
5
74
Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka
uq,a udi kjh ;=< úfoaY fiajd kshqla;slhskaf.a
fma%IK t'c' fvd,r® ñ,shk 4"930 la olajd ishhg
6'6 lska wvq úh'
cx.u .sKqfï fYaIh
y 2019 jifr® fojk ldr®;=fõ ° jdr®;d jQ úYd, ys`.h
2019 jifr® m<uq ldr®;=fõ ° jdr®;d jQ w;s˙la;h
blau jQ neúka 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° cx.u
.sKqfï iqΩ ys`.hla jdr®;d úh' ta wkqj" 2018 jifr®
m<uq Nd.h ;=< t'c' fvd,r® ñ,shk 1"609 la jQ
cx.u .sKqfï ys`.h iu. iei£fï ° 2019 jifr®
m<uq Nd.h ;=< ° cx.u .sKqfï ys`.h t'c' fvd,r®
ñ,shk 225 la f,i jdr®;d úh' wdkhkj, lemS
fmfkk wvqùu iy wmkhkj, ia:djr jr®Okh
fya;=fjka jQ fj<| ys`.fha wvq ùu cx.u .sKqfï
ys`.h my< hEu i|yd m%Odk jYfhka Wmld¯
úh' 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° fj<| ys`.h 2018
jifr® uq,a Nd.fha ° jdr®;d jQ t'c' fvd,r® ñ,shk
5"709 iu. iei|Sfï ° t'c' fvd,r® ñ,shk 3"597 la
olajd t'c' fvd,r® ñ,shk 2"112 lska my< .sfhah'
m%d.aOk .sKqfï fYaIh
y 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° m%d.aOk .sKqu fj; jQ
,eîï uOHia: uÜgul mej;=◊' m%d.aOk m%∞k
,eîïys uOHia: ùu ms<sìUq lrñka" m%d.aOk .sKqu
fj; jQ ,eîï" Y=oaO moku u; 2018 jifr® m<uq
Nd.fha ° jdr®;d jQ t'c' fvd,r® ñ,shk 10 iu.
iei£fï ° 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° t'c' fvd,r®
ñ,shk 8 olajd iqΩ jYfhka wvq úh'
uQ,H .sKqu
y 2018 jifr® m<uq Nd.h ;=< ° jdr®;d jQ t'c' fvd,r®
ñ,shk 2"723 yd iei£fï °" 2019 jifr® m<uq Nd.h
;=< ° Y=oaO úfoaYSh j.lSï fjkia ùï t'c' fvd,r®
ñ,shk 2"315 la úh' 2019 jifr® m<uq Nd.fha °
rch úiska ksl=;a l< iy l,amsreKq cd;Hka;r
iaffj¯;aj ne∫ïlr u.ska uQ,H .sKqfï j.lSïj,
fjkiaùï fndfyda ≥rg ms<sìUq fõ' 2019 udr®;= iy
cqks udij, ° rch úiska t'c' fvd,r® ì,shk 4'4 l
cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr idr®:lj ksl=;a
l< w;r l,a msreKq t'c' fvd,r® ì,shk 1'5 la jQ
cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr wdmiq f.jk ,°'
flfia fj;;a" 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° uQ,H
.sKqu fj; jQ wfkl=;a ,eîï uOHia:j mej;=◊'
2019 jifr® m<uq Nd.fha °" wdfhdack uKav,fha
,shdm†xÑ iud.ï ,nd.;a úfoaYSh Kh o
we;=<;a úfoaYSh Rcq wdfhdack t'c' fvd,r®
ñ,shk 501 la úh' fuh" 2018 jifr® m<uq Nd.h
;=< ° yïnkaf;dg jrdh fj; jQ wdfhdackh o
we;=<;aj t'c' fvd,r® ì,shk 1'4 la jQ úfoaYSh Rcq
wdfhdack ,eîïj,g jvd ie,lsh hq;= wvq ùuls'
2019 jifr® m<uq Nd.h ;=< ° ,enqKq úfoaYSh Rcq
wdfhdack m%Odk jYfhka foam< ixjr®Ok" ú≥,s
ixfoaY" fydag,a iy jrdh yd nydÆï mr®hka; jeks
wxY fj; jdr®;d úh' 2018 jifr® m<uq Nd.fha oS
jdr®;d jQ t'c' fvd,r® ñ,shk 150 l Y=oaO ,eîï yd
iei£fï ° 2019 jifr® m<uq Nd.h ;=< ° ysñlï
fldgia f,i jQ úúO wdfhdack t'c' fvd,r® ñ,shk
9 l Y=oaO ,eîula jdr®;d lf<ah' NdKavd.dr
ì,am;a yd ne∫ïlr fj;ska jQ úfoaYSh wdfhdack
2018 jifr® m<uq Nd.fha ° jQ t'c' fvd,r® ñ,shk
176 l Y=oaO f.ùu iu. iei£fï ° 2019 jifr®
m<uq Nd.fha ° t'c' fvd,r® ñ,shk 96 l Y=oaO
f.ùula jdr®;d lf<ah' 2019 m<uq ldr®;=j ;=< °
rdcH iq/l=ïm;a fj<|fmdf<ys Y=oaO ,eîula jdr®;d
úh' flfia jqj o" m%Odk jYfhka 2019 wfm%a,a iy
uehs udij, ° mdial= b˙∞ m%ydrfhka miqj olakg
,enqK hï wia:djr;ajhla fya;=fjka" jifr® m<uq
Nd.fha ° rdcH iq/l=ïm;a fj<|fmdf<ys úfoaYSh
wdfhdack Y=oaO f.ùï jdr®;d úh' fï w;r" rch"
;ekam;= Ndr.kakd wdh;k" fm!oa.,sl wxYh iy
rch i;= jd◊c jHjidhhka úiska is≥ l< Y=oaO
f.ùï ms<sìUq lrñka 2019 jifr® m<uq Nd.fha °
-10
-12
-8
-6
-4
-2
0
2
4
2016 2017 2018 2019 2019m<uq Nd.h fojk Nd.h
mqfrda'
uQ,h( Y%S ,xld uy nexl=j
iuia; fYaIhcx.u .sKqfï fYaIhfj<| fYaIh
t'c
' fvd,
¾ ì
,shk
5'7 rEm igyk
f.jqï ;=,kh
5
75
úfoaYSh wxYfha m%jK;d
úfoaYSh Kh j.lSï t'c' fvd,r® ñ,shk 645 lska
wvq úh' flfia fj;;a" t'c' fvd,r® ñ,shk 164 la jQ
cd'uQ' wruqof,a úia;Sr®K Kh myiqlfuys yhjk
jd˙lh ,eîu;a iu. YS% ,xld uy nexl=fõ j.lSï
by< .sfhah' 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° ,xld
Lksc f;,a kS;s.; ixia:dfõ fkdmshjd b;s˙j
we;s fj<| Kh by< hEu fya;=fjka fm!oa.,sl
wxYfha fj<| Kh iqΩ jYfhka jeä jQ w;r
wdishdkq ksIaldYk ix.uh iu. YS% ,xld uy
nexl=fõ j.lSï wvq úh'
y 2018 jifr® m<uq Nd.fha ° jQ t'c' fvd,r® ñ,shk
1"034 iu. iei£fï ° 2019 jifr® m<uq Nd.fha °
uQ,H j;alïys Y=oaO w;a lr .ekSu t'c' fvd,r®
ñ,shk 1"730 la úh' jifr® m<uq Nd.fha ° o<
ks, ixÑ; t'c' fvd,r® ì,shk 1'8 lska jeä ùu
uQ,H j;alïj, fuu jeäùug fya;= úh' fï i|yd
m%Odk jYfhka fya;= jQQfha cd;Hka;r iaffj¯;aj
ne∫ïlr ksl=;a ls¯u iy l,ams¯ïys Y=oaO n,mEuhs'
fï w;r" Y%S ,xld uy nexl=j úiska foaYSh úfoaY
úksuh fj<|fmd< fj;ska Y=oaO moku u; úfoaY
úksuh ñ, ° .ekSï o 2019 jifr® m<uq Nd.fha °
o< ks, ixÑ; by< kexùug fya;= úh' uqo,a iy
;ekam;= t'c' fvd,r® ì,shk 2'2 l jeäùu ;=<ska o<
ks, ixÑ;j, jeäùu ms<sìUq jQ w;r ia:djr wd∞hï
iq/l=ïm;aj, wdfhdackhka t'c' fvd,r® ñ,shk
363 l wvq ùula jdr®;d lf<ah' nexl= wxYfha uqo,a
yd ;ekam;= j;alï o" 2019 jifr® m<uq Nd.fha °
t'c' fvd,r® ñ,shk 41 l jeä ùula jdr®;d
lf<ah' fï w;r" ;ekam;= Ndr.kakd wdh;k iy
fm!oa.,sl wxYh úiska wfkajdislhskag ,nd fok
fj<| Kh iy w;a;sldrï jifr® m<uq Nd.fha °
wvq ùula jdr®;d lf<ah' ;jo" jifr® m<uq Nd.fha °
Rcq wdfhdack f.ùï o uOHia: uÜgula jdr®;d
lf<ah'
wka;r®cd;sl wdfhdack ;;a;ajh
y wka;r®cd;sl wdfhdack ;;a;ajh u.ska ms<sìUq
jk m˙†" wfkajdislhska yd iïnkaO YS% ,xldfõ
úfoaYSh j;alï ;;a;ajh" 2018 jir wjidkfha isg
2019 cqks ui wjidkh jk úg t'c' fvd,r® ì,shk
1'9 lska by< .sfhah' uQ,sl jYfhka" 2018 foieïnr®
ui wjidkh jk úg t'c' fvd,r® ì,shk 6'9 la jQ
o< ks, ixÑ;" 2019 cqks wjidkh jk úg
t'c' fvd,r® ì,shk 8'9 la olajd jeä ùfuys m%;sM,hla
f,i úfoaYSh j;alï ;;a;ajh by< .sfhah'
cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr ksl=;a ls¯ï ;=<ska jQ
,eîï" YS% ,xld uy nexl=j úiska foaYSh úfoaY
úksuh fj<|fmd< ;=<ska Y=oaO moku u; úfoaY
úksuh ñ, ° .ekSu iy cd'uQ' wruqof,a úia;Sr®K
Kh myiqlfuys yhjk jd˙lh u.ska jQ ,eîï
fya;=fjka ixÑ; j;alï ;;a;ajh by< .sfhah'
fï w;r" YS% ,dxlsl fkajdislhska úfoaYhkays
is≥lrk Rcq wdfhdack u.ska ms<sìUq lrk Rcq
wdfhdack j;alï ;;a;ajh" 2018 jir wjidkh
jk úg mej;s ;;a;ajh iu. iei£fï ° 2019 cqks
ui wjidk jk úg iqΩ jYfhka jeä úh' ;ekam;=
Ndr.kakd wdh;kj, uqo,a iy ;ekam;= j;alï
;;a;ajh iy fkdmshjd b;s˙j we;s wfkl=;a ,eìh
hq;= .sKqï ;;a;ajh o 2019 cqks wjidkh jk úg
iqΩ m%udKhlska by< .sfhah' fï w;r" ;ekam;=
Ndr.kakd wdh;k iy fm!oa.,sl wxYh úiska ,nd
≥ka fj<| Kh iy w;a;sldrï u.ska ms<sìUq jk
fkdmshjd b;s˙j we;s fj<| Kh iy w;a;sldrï
j;alï ;;a;ajh fuu ld,m˙Éf√oh ;=< ° iqΩ
jYfhka wvq úh'
y wka;r®cd;sl wdfhdack ;;a;ajh u.ska ms<sìUq jk
m˙† wfkajdislhska fj; jQ YS% ,xldfõ uqΩ j.lSï
;;a;ajh" 2019 cqks ui wjidkh jk úg t'c'
fvd,r® ì,shk 1'5 lska muK ie,lsh hq;= f,i
by< .sfhah' uqΩ j.lSï ;;a;ajh 2018 foieïnr®
ui wjidkfha mej;s t'c' fvd,r® ì,shk 62'5 isg
2019 cqks ui wjidkh jk úg t'c' fvd,r® ì,shk
64'0 olajd by< .sfhah' rch úiska ksl=;a lrk
,o cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlrj, fkdmshjd
b;s˙j we;s j.lSï ;;a;ajfhys Y=oaO jeäùu" fuu
ie,lsh hq;= by< hEu i|yd uQ,slju fya;= úh' 2019
jir ;=< ° rch úiska t'c' fvd,r® ì,shk 4'4 la jQ
cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr ksl=;a l< w;r
fmr ksl=;a lrk ,o t'c' fvd,r® ì,shk 1'5 la jQ
cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr mshjk ,°' ;jo"
Rcq wdfhdack ,eîïj, by< hEu fya;=fjka
Rcq wdfhdack j.lSï ;;a;ajh iqΩ jeäùula
jdr®;d l< w;r fld<U fldgia fj<|fmdf<ys
,ehsia;=.; Rcq wdfhdack iud.ï lsysmhl
ie,lsh hq;= fj<|fmd< w.h u; .e<mSfï
w,dN jdr®;d úh' jd◊c nexl=j, iy fm!oa.,sl
wxYfhys kj cd;Hka;r ne∫ïlr ksl=;= iy
5
76
Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka
l,ams¯ï is≥ fkdùu ksid tu wxYh i;= fkdmshjd
b;s˙j we;s úúO wdfhdack j.lSï ;;a;ajh 2019
m<uq Nd.h ;=< fkdfjkiaj mej;sfhah' fï
w;r" 2018 jir wjidkfha mej;s uqΩ úfoaYsh
Kh j.lSï t'c' fvd,r® ì,shk 30'4 isg 2019 cqks
wjidkh jk úg t'c' fvd,r® ì,shk 29'9 olajd
wvq úh' jd◊c nexl= i;= fkdmshjd b;s˙j we;s
Kh j.lSï ie,lsh hq;= f,i wvqùu fï i|yd
m%Odk jYfhka fya;= jQ w;r rch iy fm!oa.,sl
wxYh i;= fkdmshjd b;s˙j we;s Kh j.lSï o
wvqúh' fï w;r" Lksc f;,a kS;s.; ixia:dfõ
fkdmshjd b;s˙j we;s fj<| Kh j.lSï ;;a;ajh
by< hdu;a iu. fm!oa.,sl wxYfha iy rch i;=
jd◊c jHjidhhkaf.a fkdmshjd b;s˙j we;s fj<|
Kh j.lSï iqΩ jYfhka jeä úh' ;jo" wdishdkq
ksIaldYk ix.uh iu. mej;s fkdmshjd b;s˙j
we;s j.lSï wvqùu;a iu. YS% ,xld uy nexl=fõ
fkdmshjd b;s˙j we;s f.ùï wvq úh'
y Y=oaO wka;r®cd;sl wdfhdack ;;a;ajh" tkï
wfkajdislhska yd iïnkaO YS% ,xldfõ uqΩ úfoaYSh
j;alï iy j.lSï ;;a;ajh w;r we;s fjki" 2019
cqks udih wjidk jk úg Y=oaO j.lSï ;;a;ajfhys
jeäùula jdr®;d lf<ah' 2019 jifr® m<uq Nd.fha °
ixÑ; j;alï by< .sho" cd;Hka;r iaffj¯;aj
ne∫ïlr ksl=;a ls¯ïys iy Rcq wdfhdack j.lSï
;;a;ajh by< hEu fya;=fjka iuia; Y=oaO
wka;r®cd;sl wdfhdack ;;a;ajh 2018 foieïnr®
wjidkfha mej;s t'c' fvd,r® ì,shk 50'4 la jQ
Y=oaO j.lSï ;;a;ajfha isg 2019 cqks udih wjidk
jk úg t'c' fvd,r® ì,shk 50'0 l Y=oaO j.lSï
;;a;ajhla olajd iqΩ jYfhka wvq úh'
úfoaYSh Kh ;;a;ajh
y 2019 jifr® m<uq Nd.fha ° Y%S ,xldfõ fkdmshjd
b;s˙j we;s úfoaYSh Kh by< .sfhah' m%Odk
jYfhka rcfha úfoaYSh Kh iq/l=ïm;a by< hEu
fya;=fjka" 2018 jir wjidkfha ° jQ t'c' fvd,r®
ì,shk 52'3 l úfoaYSh Kh ;;a;ajh 2019 jifr®
cqks wjidkh jk úg t'c' fvd,r® ì,shk 55'5
olajd by< .sfhah' fkdmshjd b;s˙j we;s rcfha
jHdmD;s Kh wvqùu iy cd;Hka;r iaffj˙;aj
ne∫ïlr folla l,ams¯fuka t'c' fvd,r® ì,shk
1'5 la mshùu yuqfõ jqjo" m%Odk jYfhka 2019
udr®;= udifha ° ksl=;a l< t'c' fvd,r® ì,shk
2'4 l iy 2019 cqks udifha ° ksl=;a l<
t'c' fvd,r® ì,shk 2'0 l kj cd;Hka;r iaffj˙;aj
ne∫ïlr fol fya;=fjka rcfha fkdmshjd b;s˙j
we;s úfoaYSh Kh t'c' fvd,r® ì,shk 3'5 lska
ie,lsh hq;= f,i by< .sfhah' cd'uQ' wruqof,a
úia;Sr®K Kh myiqlfuys yh jk jd˙lh
,eîu;a iu. YS% ,xld uy nexl=fõ fkdmshjd
b;s˙j we;s úfoaYSh Kh m%udKh o by< .sh w;r"
2018 jir wjidkh iu. ii|k úg wdishdkq
ksYaldIK ix.uh iu. fkdmshjd b;s˙j we;s
j.lSï my; jegq◊' uqo,a iy ;ekam;= yd fkdmshjd
b;s˙j we;s úfoaYSh Kh wvqùu;a iu. jifr® m<uq
Nd.fha ° nexl= wxYfha fkdmshjd b;s˙j we;s
úfoaYSh Kh wvq úh' fï w;r" YS% ,dxlsl
wdkhklrejka úiska ,o fj<| Kh iy w;a;sldrï
jeäùu;a iu. 2019 m<uq Nd.fha ° fm!oa.,sl
wxYh iy rch i;= jd◊c jHjidhhkaf.a
fkdmshjd b;s˙j we;s úfoaYSh Kh iqΩ jYfhka
jeä úh' ;jo" fuu ld,m˙Éf√oh ;=< ° m%Odk
Rcq wdfhdack jHdmdr u.ska wka;r® iud.ï Kh
iy fldgia ysñhkaf.a w;a;sldrï ,eîu;a iu.
jifr® m<uq Nd.h ;=< ° Rcq wdfhdack jHdmdrj,
wka;r® iud.ï Kh ,nd .ekSï by< hEula jdr®;d
lf<ah'
úfoaYSh ixÑ; j;alï ;;a;ajh
y uQ,H .sKqu fj; jQ by< ,eîï fya;=fjka 2019
iema;eïnr® wjidkh jk úg o< ks, ixÑ; m%udKh
by< .sfhah' 2019 iema;eïnr® ui wjidkfha °
o< ks, ixÑ;" 2018 jifr® wjidkfha ° mej;s
t'c' fvd,r® ì,shk 6'9 isg t'c' fvd,r® ì,shk
7'6 la olajd jeä úh' 2019 jifr® m<uq Nd.fha °
cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr ksl=;= ;=<ska ,o
,eîï" YS% ,xld uy nexl=j úiska foaYSh úfoaY
úksuh fj<|fmdf<ka úfoaY úksuh ñ,° .ekSï
iy cd'uQ' wruqof,a úia;Sr®K Kh myiqlfuys
yhjk jd˙lh ,eîu" 2019 jifr® iema;eïnr®
ui wjidkfha ° o< ks, ixÑ; ;;a;ajh by<
kexùug úYd, jYfhka ∞hl úh' 2019 jifr®
iema;eïnr® ui wjidkh jk úg rfgys o< ks,
ixÑ; wdkhksl udi 4'6 la uQ,Hkhg m%udKj;a jQ
w;r rfgys flá ld,Sk Kh iy j.lSïj,ska
ishhg 64 la wdjrKh ls¯ug o m%udKj;a úh'
5
77
úfoaYSh wxYfha m%jK;d
fï w;r" 2019 wf.daia;= ui wjidkfha ° o< ks,
ixÑ; iy jd◊c nexl=j, úfoaYSh j;alïj,ska
iukaú; uqΩ cd;Hka;r ixÑ; m%udKh o 2018
jir wjidkfha ° mej;s t'c' fvd,r® ì,shk 9'6
isg t'c' fvd,r® ì,shk 11'3 la olajd jeä úh' fuh
wdkhksl udi 6'8 la uQ,Hkhg m%udKj;a úh'
iuia; fYaIh
y uQ,H .sKqu Yla;su;a ùu iy cx.u .sKqfï ys`.h
wvq ùu;a iu. 2019 jifr® uq,a udi kjh ;=< °
f.jqï ;=,kfha iuia; fYaIh t'c' fvd,r® ñ,shk
789 l w;s˙la;hla jdr®;d lf<ah' 2019 jifr® m<uq
udi kjh ;=< ° iuia; fYaIh jr®Okh ùu i|yd
cd;Hka;r iaffj¯;aj ne∫ïlr folla ksl=;a ls¯u
;=<ska ,o t'c' fvd,r® ì,shk 2'9 l Y=oaO ,eîï iy
foaYSh úfoaY úksuh fj<|fmd< ;=<ska Y=oaO f,i
ñ, ° .;a t'c' fvd,r® ñ,shk 285 Wmld¯ úh'
úksuh wkqmd;slfha yeis¯u
y 2018 jifr® ° ie,lsh hq;= f,i wjm%udKh jQ
úksuh wkqmd;slh 2019 jifr® ° f.da,Sh yd foaYSh
m%%jK;djkaf.ka t,a, jQ hï mSvk uOHfha jqjo
h:d ;;a;ajhg m;aùula fmkakqï lf<ah' 2019
jifr® m<uq udi y;fr® mdial= b˙∞ m%ydrhg
fmr ld,h ;=< °" fj<| ys`.fha ie,lsh hq;=
wvqùula iy uQ,H m%jdy jeäùu fya;=fjka úksuh
wkqmd;slh ishhg 4'6 lska w;sm%udKh fjñka
Yla;su;a úh' foaYSh úfoaY úksuh fj<|fmd<
;=< mej;s fujeks ys;lr øjYS,;d ;;a;ajhka
fya;=fjka úfoaY úksuh fj<|fmd< fj;ska
Y=oaO moku u; úfoaY úksuh ñ, ° .ekSug
YS%% ,xld uy nexl=jg yels úh' flfia fj;;a"
mdial= b˙∞ m%ydrfhka wk;=rej wfma%a,a ui
fojk Nd.fha ° iy f.da,Sh fj<|fmdf<ys
by< wúksYaÑ;;djhkaf.a m%%;sM,hla f,i" rdcH
iq/l=ïm;a fj<|fmd< fj;ska we;eï úfoaYSh
wdfhdack bj;a lr .ekSï fya;=fjka wf.daia;= ui
fojk Nd.fha ° úksuh wkqmd;slh u; hï mSvkhla
we;s úh' flfia fj;;a" bka wk;=rej foaYSh úfoaY
úksuh fj<|fmdf<ys øjYS,;d ;;a;ajh jr®Okh
ùu úksuh wkqmd;slh ia:djr ls¯ug iyh úh'
ta wkqj" 2019 Tlaf;danr® wjidkh jk úg remsh,
ishhg 0'6 lska w;sm%udKh úh' fï w;r" 2018
jifr® iema;eïnr® wjidkh olajd jdr®;d jQ
t'c' fvd,r® ñ,shk 184'6 l Y=oaO iemhqu yd
iei£fï ° 2019 jifr® iema;eïnr® wjidkh olajd
t'c' fvd,r® ñ,shk 284'8 l Y=oaO wjfYdaIKhla
YS%% ,xld uy nexl=j úiska is≥ lrk ,°' wfkl=;a
úfoaY jHjydr uqo,aj, yeis¯u ms<sìUq lrñka 2019
Tlaf;danr® ui wjidkh jk úg YS% ,xld remsh,
bka†hdkq remsh,g idfmalaIj ishhg 3'5 lska iy
hqfrdaj,g idfmalaIj ishhg 3'1 lska w;sm%udKh jQ
w;r iagr®,ska mjqug idfmalaIj ishhg 1'2 lska iy
cmka fhkaj,g idfmalaIj ishhg 1'0 lska
wjm%udKh úh'
y iuia;hla f,i t'c' fvd,rh Yla;su;a ùu
fya;=fjka wfkl=;a m%Odk jHjydr uqo,a tall o
t'c' fvd,rhg idfmalaIj wjm%udKh úh' ta wkqj"
2019 Tlaf;danr® wjidkh jk úg t'c' fvd,rhg
idfmalaIj hqfrda ishhg 2'4 lska iy bka†hdkq
remsh, ishhg 2'8 lska wjm%udKh jQ w;r iagr®,ska
mjqu ishhg 1'8 lska iy cmka fhka ishhg 1'6 lska
w;sm%udKh úh'
y 2019 iema;eïnr® ui wjidkh olajd jQ ld,h
;=< ° uqo,a jr®. 5 lska ie≥ï,;a mei iy uqo,a
jr®. 24 lska ie≥ï,;a mei u; mokï jQ kdñl
iy uQr®; iM, úksuh wkqmd;sl or®Yl oaú;ajhu
by< .sfhah' m%Odk uqo,a jr®. lsysmhlg tfrysj
YS% ,xld remshf,ys jQ kdñl w;sm%udKh iy
wfkl=;a jHjydr uqo,aj, úksuh wkqmd;sl yeis¯u
ms<sìUq lrñka kdñl iM, úksuh wkqmd;sl or®Yl
by< .sfhah' ta wkqj" 2019 iema;eïnr® ui wjidkh
t'c
' fvd,
¾ ñ
,shk
5'8 rEm igyk
o< ks, ixÑ; iy wdkhksl udi
0
1
2
3
4
5
6
7
8
0
2,000
4,000
6,000
8,000
10,000
12,000 ck
-16
ck
-15
ck
-17
ck
-18
ck
-19
ueh
s-16
ueh
s-15
ueh
s-17
ueh
s-18
ueh
s-19
iem
a-16
iem
a-15
iem
a-17
iem
a-18
iem
a-19
udi
o< ks, ixÑ; wdkhksl udi ^ol=Kq wlaIh&
uQ,h( Y%S ,xld uy nexl=j
5
78
Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka
olajd ld,h ;=< ° uqo,a jr®. 5 lska iy uqo,a jr®.
24 lska ie≥ï,;a mei u; mokï jQ kdñl iM,
úksuh wkqmd;sl or®Yl ms<sfj<ska" ishhg 2'48 lska
iy ishhg 2'19 lska by< .sfhah' fï w;r"
kdñl úksuh wkqmd;slj, fjkiaùug wu;rj
uqo,a mefiys we;=<;a rgj, WoaOuk fjkiaùï o
ie,ls,a,g f.k .Kkh flfrk" cd;Hka;r
fj<|fmd< ;=< YS% ,xldfõ ;r`.ld¯;ajh ms<sìUq
flfrk uqo,a jr®. 5 lska iy uqo,a jr®. 24 lska
ie≥ï,;a uQr®; iM, úksuh wkqmd;sl or®Yl"
ms<sfj<ska ishhg 3'55 lska iy ishhg 3'25 lska
by< .sfhah' flfia fj;;a" rfgys fj<|dfuys
;r`.ld¯;ajhg iydh fjñka uQr®; iM, úksuh
wkqmd;sl or®Yl mokï jr®Ifha uÜgug jvd my<
uÜgul mej;=◊'
wfmalaIs; jr®Okhka
y 2019 jifr® m<uq udi wg ;=< ° fj<| ys`.fhys
olakg ,enqK ie,lsh hq;= wvqùfuys m%;s,dN
,nñka 2018 jirg idfmalaIj 2019 jifr® ° fj<|
ys`.h ixfldapkh jkq we;ehs wfmalaIs;h' 2017
jifr® udr®;= udifha isg mej;s jr®Ok m%jK;dj
wLKavj mj;ajd .ksñka wmkhk wd∞hu 2019
jifr® ° iy ue† ld,Skj jr®Okh jkq we;ehs
wfmalaIs;h' kj fj<| yjq,alrejka iu. fj<|
in|;d f.dv kexùu" ys;lr úfoaY fj<| m%;sm;a;s"
Yla;su;a wdh;ksl iydh iy jvd ;r`.ld¯
úfoaY úksuh wkqmd;slhla mej;Su wmkhk
wd∞hfï jr®Ok m%jK;dj i|yd fya;= jkq we;ehs
wfmalaIs;h' tlai;a ckmoh ,ndfok „'tia'mS'
myiqlu bka†hdfjka bj;a ls¯u o YS% ,xldfõ
wmkhk u; Okd;aul n,mEula we;s lrkq
we;' by< n≥j,g hg;a jk fndfyda ksIamdok
Y%S ,xldj i|yd m%Odk wdkhk fyda wmkhk
fkdjk neúka tlai;a ckmoh iy Ökh w;r
cd;Hka;r fj<|du ms<sn| wr®nqo ;;a;ajh
YS% ,xldfõ úfoaY fj<πug ;r®ckhla jkq
we;ehs wfmalaId fkdflfr®' flfia fj;;a"
f.da,Sh fj<πfï iy f.da,Sh jr®Okfhys we;s
úh yels ukao.dóNdjh wmkhk wd∞hu flfrys
RKd;aul n,mEula we;s l< yel' ;jo" YS% ,xld
uy nexl=j iy rch úiska .kq ,enQ m%;sm;a;suh
ls%hdudr®. fya;=fjka 2019 jifr® m<uq udi wg ;=<
wdkhkj, is≥ jQ wvq ùu ksrEmKh lrñka 2019
jifr® ° wdkhk úhou wvq jkq we;ehs mqfrdal:kh
lr we;' flfia fj;;a jr®Ih wjidkfha t<fUk
W;aij ld,iSudjg w∞<j we;s úh yels b,aÆu
fya;=fjka wdkhk ldKav lsysmhl iy iyk∞hS
n,m;% hgf;a jdyk wdkhkh ls¯u by< hEu
fya;=fjka jifr® wjika Nd.fha ° wdkhk
by< hEug bv we;' m%Odk jYfhka fm!oa.,sl
Ndú;h i|yd fhd∞.kakd jdyk we;=Ωj
md˙fNda.sl NdKav iy wka;r® NdKav wdkhk
by< hEu fya;=fjka 2020 jifr® ° wdkhk úhou
by< hkq we;ehs wfmalaIs;h' ta wkqj 2019 jifr® °
fj<| ys`.h wvq jkq we;ehs wfmalaId lrk w;r
2020 jifr® ° th by< hkq we;ehs wfmalaIs;h'
uQ,h( Y%S ,xld uy nexl=j
5'10 rEm igyk
iM, úksuh wkqmd;sl o¾Yl(uqo,a j¾. 24 mei wkqj ^2017}100&
80
85
90
95
100
105
110
kdñl iM, úksuh wkqmd;slh uQ¾; iM, úksuh wkqmd;slh
ck
-17
ck
-19
ck
-18
iem
a-17
iem
a-19
iem
a-18
ud¾
-17
ud¾
-19
ud¾
-18
fk
dje-17
fk
dje-18
ueh
s-17
ueh
s-19
ueh
s-18
cQ,s-17
cQ,s-19
cQ,s-18
o¾Yl
wxl
uQ,h( Y%S ,xld uy nexl=j
t'c
' fvd,
¾ ñ
,shk
5'9 rEm igyk
foaYSh úfoaY úksuh fj<|fmd< ;=< uy nexl=fõ ueÈy;aùu yd úksuh wkqmd;slh
130
135
140
145
150
155
160
165
170
175
180
185
-600
-500
-400
-300
-200
-100
0
100
200
300
400
t'c
' fvd,
rhg r
emsh,a
Y=oaO wjfYdaIKh lsÍï udih w. mej;s úksuh
wkqmd;slh ^ol=Kq wlaIh&
ck
-15
ck
-16
ck
-17
ck
-18
ck
-19
ueh
s-15
ueh
s-16
ueh
s-17
ueh
s-18
ueh
s-19
iem
a-15
iem
a-16
iem
a-17
iem
a-18
iem
a-19
5
79
úfoaYSh wxYfha m%jK;d
y 2019 jifr® ° cx.u .sKqfï ys`.h weia;fïka;= lr
we;s o'foa'ks'fhys m%;sY;hla f,i ishhg 2'6 la
muK jkq we;ehs wfmalaId flfrk w;r m%Odk
jYfhka fj<| .sKqfï ys`.fha wfmalaIs; mqΩ,a
ùu yuqfõ 2020 jifr® ° o'foa'ks'fhys m%;sY;hla
f,i ishhg 3'1 la olajd by< hkq we;ehs wfmalaId
flfr®' 2019 jifr® ° fj<| .sKqfï ys`.h wvq jkq
we;ehs wfmalaId flfrk w;r wdr®:sl ls%hdldrlï
by< hEu yuqfõ wmkhk wd∞hu by< hEug jvd
jeäfhka wdkhk úhou by< hdyels neúka 2020
jifr® ° fj<| .sKqfï ys`.h mqΩ,a jkq we;ehs
wfmalaId flfr®' fï w;r" m%Odk jYfhka ixpdrl
bmehSï wvq jkq we;ehs mqfrdal:kh ls¯u yuqfõ
2019 jifr® ° fiajd .sKqfï w;s˙la;h my< hkq
we;ehs wfmalaId lrk w;r uQ,slju ixpdrl
bmehSï" f;dr;=re ;dlaIKh" jHdmdr ls%hdj,s
ndysr uQ,dY% fj; mej¯u iy m%jdyk fiajd i|yd
wfmalaIs; by< ,eîï yuqfõ 2020 jifr® ° fiajd
.sKqfï w;s˙la;h jr®Okh jkq we;ehs wfmalaId
flfr®' f;dr;=re ;dlaIKh wdY%s; wmkhk
tys by< jr®Okh wLKavj mj;ajd .kq we;ehs
wfmalaId lrk w;r" úfoaY fj<πu jr®Okh
ùu" yïnkaf;dg jrdfha fõ.j;a ixjr®Okh iy
fld<U jrdfha ls%hdldrlï jr®Okh ùu yuqfõ
m%jdyk fiajd wd∞hu by< hkq we;ehs wfmalaId
flfr®' úfoaYSh Kh m%udKh iy úfoaYSh Rcq
wdfhdack by< hEu fya;=fjka fmd,S f.ùï"
,dNdxY f.ùï iy m%;swdfhdacs; bmehSï by<
hEu yuqfõ m%d:ñl wd∞hï .sKqfï ys`.h mqΩ,a
jkq we;ehs mqfrdal:kh flfr®' úfoaY fiajd
kshqla;slhskaf.a fma%IK uE;ld,Sk jirj, °
ms<sìUq l< m%jK;dj wkqj hñka 2020 jifr® °
uOHia: jkqq we;ehs wfmalaId flfr®' fiajd .sKqfï
iy oaú;Shsl wd∞hï .sKqfï w;s˙la;h by< hkq
we;ehs wfmalaId l< o mqfrdal:kh lrkq ,nk
fj<| .sKqfï ys`.h iy m%d:ñl wd∞hï .sKqfï
ys`.h mqΩ,aùfï iuia; n,mEu fya;=fjka 2020
jifr® ° cx.u .sKqfï ys`.h mqΩ,a jkq we;ehs
wfmalaId flfr®'
y m%Odk jYfhka fld<U jrdh k.rh iy
yïnkaf;dg ldr®ñl l,dmh hk †.=ld,Sk
ixjr®Ok jHdmD;s i|yd wfmalaIs; úfoaYSh
Rcq wdfhdack ,eîï iy rch úiska rdcH
fm!oa.,sl yjq,ald¯;aj jHdmD;s i|yd fhduq
ùu yryd wfmalaIs; úfoaYSh Rcq wdfhdack
,eîï fya;=fjka 2020 jifr® ° uQ,H .sKqu fj;
,eîï jr®Okh jkq we;ehs mqfrdal:kh flfr®'
;jo" f,dalh mqrd rgj,a ;u uqo,a m%;sm;a;s
,sys,a ls¯u iy ue;sjrK wjidk ùu iu.
rfgys m%;sm;a;sj, ia:djrNdjhla jr®Okhla ùu
yuqfõ fld<U fldgia fj<|fmdf<ys iy rdcH
iq/l=ïm;a fj<|fmdf<ys Y=oaO úfoaYSh wdfhdack
jr®Okh jkq we;ehs wfmalaId flfr®' óg wu;rj"
cd'uQ' wruqof,a úia;Sr®K Kh myiqlu °r®>
ls¯u wdfhdaclhskaf.a úYajdih by< kexùug
fya;=jkq we;ehs wfmalaId flfr®' uQ,H .sKqu
fj; wfmalaIs; ,eîï úfoaYSh ixÑ; i;=gq∞hl
uÜgulg by< kexùug ∞hl jkq we;' úfoaYSh
Rcq wdfhdack by< hkq we;ehs wfmalaId l< o
2019 - 2023 ld,m˙Éf√ofha ° Kh fiajdlrK
f.ùï talrdYS ùu yuqfõ úfYaIfhkau cd;Hka;r
iaffj¯;aj ne∫ïlr" taldnoaO Kh myiqlï iy
il%Sh j.lSï l<ukdlrK fufyhqï yryd ,eîï
;=<ska ie,lsh hq;= úfoaYSh uQ,Hk imhd .ekSug
wjYH jkq we;' fï w;r" foaYSh úfoaY úksuh
fj<|fmdf<ys øjYS,;dj l%udkql+,j jr®Okh ùu
yuqfõ jd◊c nexl=j, uQ,H ;;a;ajh Yla;su;a jkq
we;ehs wfmalaId flfr®' kuHYS,S WoaOuk b,lal
ls¯fï l%ufõohg fhduqùu yuqfõ kuHYS,S iy
;r`.ld¯ úksuh wkqmd;sl mj;ajd f.k hkq
we;ehs wfmalaId flfr®'
y cd'uQ' wruqof,a úia;Sr®K Kh myiqlu 2020
jifr® ue† ld,h olajd wLKavj mj;skq we;ehs
wfmalaId flfr®' cd'uQ' wruqof,a úOdhl lñgqj
YS% ,xldj i|yd jk úia;Sr®K Kh myiqlfï
miajk iudf,dapkh iïmQr®K lrñka yhjk
jd˙lh uq∞ye¯u wkqu; lrk ,o w;r fuu
myiqlu 2020 jifr® cqks udih olajd jirlska
°r®> lrk ,o w;r b;s˙ jd˙l uq∞ye¯u Bg
wkql+,j is≥ls¯ug kshñ;h' Y%S ,xldj úia;Sr®K
Kh myiqlu hgf;a 2019 jifr® cqks udih i|yd
Y=oaO úfoaY ixÑ; b,lalh w;alr .;af;ah' yh
jk iudf,dapkh idr®:lj ksud ls¯u iu. tu
myiqlfuys y;ajk jd˙lh 2019 fkdjeïnr® udih
uq,° ,efnkq we;ehs wfmalaId flfr®' úia;Sr®K
Kh myiqlu °r®> ls¯u ;=<ska úfoaY wxYfha b†˙
±lau jr®Okh jkq we;ehs wfmalaId flfrk w;r
tu.ska wdfhdaclhskaf.a úYajdih jeä †hqKq fõ'
5
80
Y%S ,xld uy nexl=j uE;ld,Sk wdr®:ßl m%jK;d( 2019 iqúfYaI is≥ùï iy 2020 wfmalaIdjka