ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბა მშე ნებ ლო ბა ში ·...

ბირგიტ დ. მაიერ-ვ., ხათუნა სიჭინავა, თომას დუცია,

ჰოლგერ რაიფი, ნანი მეფარიშვილი.

ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბა

მშე ნებ ლო ბა ში

შემუშავებული და გამოცემულია:

სამხრეთ კავკასიაში კერძო სექტორის განვითარებისა და პროფესიული განათლების

პროგრამის მხარდაჭერით, რომელიც ხორციელდება გერმანიის საერთაშორისო

თანამშრომლობის საზოგადოების (GIZ) მიერ, გერმანიის ეკონომიკური

თანამშრომლობისა და განვითარების ფედერალური სამინისტროს (BMZ) სახელით.

Deutsche Gesellschaft für Internationale

Zusammenarbeit (GIZ) GmbH

Private Sector Development and Technical Vocational Education and Training South Caucasus

31a, Griboedov Str.,

0108 Tbilisi, Georgia

T + 995 322 201 833

F + 995 322 201 831

www.giz.de

ავტორები:

ბირგიტ დ. მაიერ-ვ.,

ხათუნა სიჭინავა,

თომას დუცია,

ჰოლგერ რაიფი,

ნანი მეფარიშვილი.

რედაქცია, დიზაინი და გრაფიკა:

ინა არჩუაშვილი,

მამუკა ტყეშელაშვილი,

თამაზ ჩხაიძე.

ფოტოები:

ავტორი მითითებულია შესაბამისი ფოტოს ქვეშ.

გერმანიის საერთაშორისო თანამშრომლობის საზოგადოება (GIZ) პასუხისმგებელი

არ არის პუბლიკაციაში მოცემულ ინფორმაციასა და შეხედულებებზე.

პუბლიკაციის თითოეული ნაწილი გამოხატავს მხოლოდ ავტორების მოსაზრებებსა

და დასკვნებს.

თბილისი, 2017

ISBN 978-9941-0-9612-9

ბირგიტ დ. მაიერ-ვ., ხათუნა სიჭინავა, თომას დუცია,

ჰოლგერ რაიფი, ნანი მეფარიშვილი.

ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბა

მშე ნებ ლო ბა ში

თბილისი, 2017

ძვირ ფა სო მკითხვე ლო,

სა ქარ თვე ლოს მთავ რო ბის მი ზა ნია ისე თი ეკო ნო მი კუ რი პო ლი -

ტი კის გა ტა რე ბა, რო მე ლიც უზ რუნ ველ ყოფს ქვეყ ნის მდგრად გან -

ვი თა რე ბას. ეს პო ლი ტი კა ხორ ცი ელ დე ბა მწვა ნე ეკო ნო მი კის პრინ -

ცი პე ბის შე სა ბა მი სად და ეკო ლო გი უ რად სუფ თა, თა ნა მედ რო ვე ტექ -

ნო ლო გი ე ბის და ნერ გვას ით ვა ლის წი ნებს. ცენ ტრა ლუ რი ხე ლი სუფ -

ლე ბის მხარ და ჭე რით, სა ქარ თვე ლოს 8 ქა ლა ქი, რო მე ლიც ქვეყ ნის

მო სახ ლე ო ბის ნა ხე ვარ ზე მეტს მო ი ცავს, ნე ბა ყოფ ლო ბით შე უ ერ -

თდა ევ რო კავ ში რის ფარ თო მას შტა ბი ან ინი ცი ა ტი ვას - მე რე ბის შე -

თან ხმე ბას; შე თან ხმე ბის ხელ მომ წერ ნი მიზ ნად ისა ხა ვენ 2020

წლის თვის ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბის ზრდი სა და გა ნახ ლე ბა დი ენერ გი -

ის წყა რო ე ბის გა მო ყე ნე ბის მეშ ვე ო ბით CO2-ის ემი სი ე ბის მი ნი მუმ

20%-ით შემ ცი რე ბას.

სამ შე ნებ ლო სექ ტო რი ერთ-ერთი ყვე ლა ზე დი ნა მი კუ რი და

სწრა ფად მზარ დი სექ ტო რია სა ქარ თვე ლო ში. 2016 წელს მშპ-ში მშე -

ნებ ლო ბი დან მომ დი ნა რე წილ მა 7%-ს გა და ა ჭარ ბა. პირ და პი რი

უცხო უ რი ინ ვეს ტი ცი ე ბი კი იმა ვე პე რი ოდ ში 28%-ით გა ი ზარ და

(წყარო: საქ სტა ტი).

აშ კა რაა, რომ სამ შე ნებ ლო სექ ტო რი რე სურ სე ბის უმ თავ რე სი

მომ ხმა რე ბე ლიც არის (მათ შო რის ენერ გი ის, წყლის და სა ხარ ჯი მა -

სა ლე ბის) და ენერ გი ის, ელექ ტრო ე ნერ გი ის, წყლი სა და სხვა მა სა -

ლე ბის მოხ მა რე ბის სო ლი დურ წილ ზე პა სუ ხის მგე ბე ლიც თა ვად გახ -

ლავთ. ენერ გო ე ფექ ტუ რი მშე ნებ ლო ბის სა ერ თა შო რი სო სტან დარ -

ტე ბი ხელს უწყობს ახა ლი ტექ ნო ლო გი ე ბი სა და მე თო დე ბის და ნერ -

გვას, რაც მდგრა დი გან ვი თა რე ბი სათ ვის - ეკო ლო გი უ რი, ეკო ნო მი -

კუ რი და სო ცი ა ლუ რი ბე ნე ფი ტე ბის თვალ საზ რი სით - ძა ლი ან მნიშ -

ვნე ლო ვა ნია.

დღეს დღე ო ბით, სა ქარ თვე ლოს სამ შე ნებ ლო სექ ტო რი ვერ

ახერ ხებს თა ვი სი ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბის პო ტენ ცი ა ლის სრუ ლად

რე ა ლი ზე ბას. სხვა მი ზე ზებ თან ერ თად ეს გა მოწ ვე უ ლია იმით, რომ

ლურ ჯსა ყე ლო ი ა ნი პერ სო ნა ლის, მე ნე ჯე რე ბის, არ ქი ტექ ტო რე ბის,

მშე ნე ბელ-ინჟინრებისა თუ სხვა სპე ცი ა ლის ტთა უნა რე ბი და ცოდ -

ნა ვერ აკ მა ყო ფი ლებს თა ნა მედ რო ვე ბიზ ნე სის მოთხოვ ნებს; ასე -

ვე არ შე ე სა ბა მე ბა სტან დარ ტებს ცოდ ნა, რო მელ საც იღე ბენ პრო -

ფე სი ულ სა გან მა ნათ ლებ ლო და წე სე ბუ ლე ბებ ში, სა დაც ჯერ კი დევ

არ არის და ნერ გი ლი ინო ვა ცი უ რი სწავ ლე ბის მე თო დე ბი, მა გა ლი -

თად უახ ლე სი ტექ ნო ლო გი ე ბის სწავ ლე ბა, სის ტე მე ბის სწო რი ინ -

სტა ლა ცია, გა ნახ ლე ბა დი ენერ გი ე ბის წყა რო ე ბის გა მო ყე ნე ბა, მშე -

ნებ ლო ბის და გეგ მვა ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბი სა და მდგრა დო ბის ასა -

მაღ ლებ ლად და ა.შ.

ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბის გა სა უმ ჯო ბე სებ ლად სა ქარ თვე ლოს ჰყავს

ძლი ე რი პარ ტნი ო რე ბი, რაც ძა ლი ან გვა ხა რებს. გერ მა ნი ის ეკო ნო -

მი კუ რი თა ნამ შრომ ლო ბი სა და გან ვი თა რე ბის ფე დე რა ლუ რი სა მი -

ნის ტროს სა ხე ლით (BMZ), GIZ-ი 1992 წლი დან უჭერს მხარს სა ქარ -

თვე ლოს სო ცი ა ლურ სა ბაზ რო ეკო ნო მი კა ზე გა დას ვლას, დე მოკ რა -

ტი უ ლი გან ვი თა რე ბი სა და კა ნო ნის უზე ნა ე სო ბი სა კენ მი მარ თუ ლი

ნა ბი ჯე ბით. 2013 წლი დან მო ყო ლე ბუ ლი, კერ ძო სექ ტო რის გან ვი თა -

რე ბი სა და პრო ფე სი უ ლი გა ნათ ლე ბის პროგ რა მამ სა კუ თა რი წვლი -

ლი შე ი ტა ნა სამ შე ნებ ლო სექ ტორ ში კომ პა ნი ე ბის პი რო ბე ბის გა უმ -

ჯო ბე სე ბა სა და უნარ-ჩვევების გან ვი თა რე ბა ში.

ვი მე დოვ ნებთ, რომ წი ნამ დე ბა რე სა ხელ მძღვა ნე ლოს გა მო ცე მა

ამ საქ მის თვის კი დევ ერ თი წინ გა გად გმუ ლი ნა ბი ჯი იქ ნე ბა და სამ -

შე ნებ ლო სექ ტო რის შემ დგო მი გან ვი თა რე ბი სათ ვის, ასე ვე ექ სპერ -

ტე ბის, მას წავ ლებ ლე ბის და სტუ დენ ტე ბის შე სა ბა მი სი ცოდ ნით აღ -

ჭურ ვი სათ ვის მას სა ჭი რო და აუცი ლე ბე ლი ინ სტრუ მენ ტის რო ლი მი -

ე ნი ჭე ბა.

ირ მა ქავ თა რა ძე

სა ქარ თვე ლოს ეკო ნო მი კი სა და მდგრა დი გან ვი თა რე ბის

მი ნის ტრის მო ად გი ლე

ძვირ ფა სო მკითხვე ლო,

კერ ძო სექ ტო რის გან ვი თა რე ბის და პრო ფე სი უ ლი გა ნათ ლე ბის

პროგ რა მა სამ ხრეთ კავ კა სი ა ში, რო მე ლიც ხორ ცი ელ დე ბა გერ მა ნი -

ის სა ერ თა შო რი სო თა ნამ შრომ ლო ბის სა ზო გა დო ე ბის (GIZ) მი ერ

გერ მა ნი ის ეკო ნო მი კუ რი თნამ შრომ ლო ბი სა და გან ვი თა რე ბის ფე -

დე რა ლუ რი სა მი ნის ტროს (BMZ) სა ხე ლით, მხარს უჭერს კერ ძო სექ -

ტო რის, მათ შო რის სამ შე ნებ ლო სექ ტო რის გან ვი თა რე ბას და მის -

თვის სა ჭი რო თა ნა მედ რო ვე პრო ფე სი უ ლი კვა ლი ფი კა ცი ე ბის შე სა -

თა ვა ზებ ლად გა მოთ ქვამს მზად ყოფ ნას.

პრო ფე სი უ ლი უნა რე ბის გან ვი თა რე ბა გან სა კუთ რე ბით აქ ტუ ა -

ლუ რია სამ შე ნებ ლო სექ ტო რი სათ ვის, სა დაც კომ პა ნი ებს მზარ დი ინ -

ტერ ნა ცი ო ნა ლი ზა ცი ის პი რო ბებ ში უწევთ საქ მი ა ნო ბა. არ სე ბუ ლი გა -

მოწ ვე ვე ბი დან ყვე ლა ზე მნიშ ვნე ლო ვა ნია, მო ერ გო მო ცე მუ ლი სექ -

ტო რის თვის და მა ხა სი ა თე ბელ სწრაფ ტემპს, მა რე გუ ლი რე ბელ ჩარ -

ჩო ებს და სამ რეწ ვე ლო სტან დარ ტე ბი სა და ნორ მე ბის მკაცრ

მოთხოვ ნებს. კვა ლი ფი ცი უ რი პერ სო ნა ლის სიმ წი რის გა მო სამ შე -

ნებ ლო კომ პა ნი ე ბის უმ რავ ლე სო ბას უჭირს არ სე ბულ გა მოწ ვე ვებ -

თან გამ კლა ვე ბა. კერ ძო სექ ტო რის გან ვი თა რე ბი სა და პრო ფე სი უ -

ლი გა ნათ ლე ბის პროგ რა მის - რო მე ლიც მხარს უჭერს სა ქარ თვე -

ლოს გან ვი თა რე ბას - საკ ვა ლი ფი კა ციო შე თა ვა ზე ბე ბი ით ვა ლის წი -

ნებს თა ნა მედ რო ვე, უსაფ რთხო, ეკო ლო გი უ რი და ენერ გო ე ფექ ტუ -

რი სამ შე ნებ ლო ტექ ნო ლო გი ე ბის მი წო დე ბას. 2014 წლის მა ის ში ჩა -

ტა რე ბუ ლი კო ო პე რა ცი ის ფო რუ მის „პროფესიული უნა რე ბი მშე ნებ -

ლო ბის თვის - მშე ნებ ლო ბა პრო ფე სი უ ლი უნა რე ბის თვის“, ძი რი თად -

მა და ინ ტე რე სე ბულ მა მხა რე ებ მა - სა ჯა რო და კერ ძო სექ ტო რის, სამ -

რეწ ვე ლო და სა გან მა ნათ ლებ ლო სფე რო ე ბის წარ მო მად გენ ლებ მა

და სამ შე ნებ ლო სფე როს პე ცი ა ლის ტებ მა - სა კითხი ფო რუ მის უმ -

თავ რეს თე მად და ა ფიქ სი რეს. ეს ღო ნის ძი ე ბა ჩა ტარ და პროგ რა მის

პარ ტნი ორ - ეკო ნო მი კი სა და მდგრა დი გან ვი თა რე ბი სა და გა ნათ -

ლე ბი სა და მეც ნი ე რე ბის სა მი ნის ტრო ებ თან ერ თად.

2015 წელს „ენერგოექსპერტთა კავ ში რი მდგრა დი ენერ გია და

გა რე მო“-სა (ხათუნა სი ჭი ნა ვა და ნა ნი მე ფა რიშ ვი ლი) და გერ მა ნელ

არ ქი ტექ ტორ თა ჯგუ ფის (ბირგიტ მა ი ე რი, თო მას დუ ცია და ჰოლ გერ

რა ი ფი) მი ერ შე მუ შავ და და გან ხორ ცი ელ და კურ სი „ენერგო ეფექ -

ტურობა მშე ნებ ლო ბა ში“. ამ სას წავ ლო პროგ რა მის მეშ ვე ო ბით გა -

დამ ზად და 45 ქარ თვე ლი სპე ცი ა ლის ტი, რო მელ თა შო რის იყ ვნენ

რო გორც სა ჯა რო და კერ ძო სექ ტო რის, ასე ვე სხვა დას ხვა მუ ნი ცი პა -

ლი ტე ტი სა და პრო ფე სი უ ლი სა გან მა ნათ ლებ ლო და წე სე ბუ ლე ბე ბის

წარ მო მად გენ ლე ბი. გერ მა ნი ა ში ორ გა ნი ზე ბულ მა სას წავ ლო ტურ მა

ქარ თველ სპე ცი ა ლის ტებს სა შუ ა ლე ბა მის ცა დას წრე ბოდ ნენ ენერ -

გო ე ფექ ტუ რო ბის ასა მაღ ლე ბელ სხვა დას ხვა ღო ნის ძი ე ბას და კონ -

კრე ტუ ლი მა გა ლი თე ბის თვის თვა ლის მი დევ ნე ბით გა ე ა ნა ლი ზე ბი -

ნათ მა თი იმ პლე მენ ტა ცი ის გზე ბი.

მო ნა წი ლე ებ მა არა ერ თხელ აღ ნიშ ნეს და ნა ნე ბით, რომ ამ მი -

მარ თუ ლე ბით ქარ თულ ენა ზე არ მო ი პო ვე ბო და არც სა თა ნა დო და

აქ ტუ ა ლუ რი კვლე ვე ბი და არც შე სა ბა მი სი რე ფე რა ლუ რი მა სა ლე ბი.

სწო რედ ამი ტომ გა დაწყდა, შექ მნი ლი ყო სა ხელ მძღვა ნე ლო -

„ენერგოეფექტურობა მშე ნებ ლო ბა ში“, რო მე ლიც გან კუთ ვნი ლი იქ -

ნე ბო და პრაქ ტი კო სე ბი სათ ვის. ამ სა ხელ მძღვა ნე ლოს შექ მნა ზე მუ -

შა ობ და გერ მა ნელ და ქარ თველ ექ სპერ ტთა იგი ვე გუნ დი, რო მელ -

მაც აღ ნიშ ნულ თე მა ზე მა ნამ დე სას წავ ლო კურ სი შე ი მუ შა ვა. გა მო -

ცე მა მიზ ნად ისა ხავს, და ეხ მა როს კომ პა ნი ებს, პრო ფე სი ულ და

უმაღ ლეს სა გან მა ნათ ლებ ლო და წე სე ბუ ლე ბებს და სექ ტო რის და ინ -

ტე რე სე ბულ სპე ცი ა ლის ტებს, რო მელ თაც ევ რო პუ ლი და სა ერ თა შო -

რი სო პრაქ ტი კე ბის შე სა ბა მი სად სურთ თა ვი ან თი საქ მი ა ნო ბი სა და

კონ კუ რენ ტუ ნა რი ა ნო ბის გა უმ ჯო ბე სე ბა.

გვინ და ვი სარ გებ ლოთ შე საძ ლებ ლო ბით და მად ლო ბა გა და ვუ -

ხა დოთ სა ხელ მძღვა ნე ლოს ავ ტო რებს, ამავ დრო უ ლად ჩვენს პარ -

ტნი ო რებ სა და კო ლე გებს, რო მელ თა ხელ შეწყო ბი თაც წარ მა ტე ბით

გან ხორ ცი ელ და სხვა მსგავ სი აქ ტი ვო ბე ბი. დარ წმუ ნე ბუ ლი ვართ,

რომ ეს გა მო ცე მა თა ვის წვლილს შე ი ტანს ქვეყ ნის ერთ-ერთი ყვე -

ლა ზე მზარ დი და და საქ მე ბის თვალ საზ რი სით ძა ლი ან მნიშ ვნე ლო -

ვა ნი სამ შე ნებ ლო სექ ტო რის წინ სვლა ში და ხელს შე უწყობს პრო ფე -

სი უ ლი უნა რე ბის გან ვი თა რე ბას და ენერ გი ის და ზოგ ვას.

პა ტი ვის ცე მით,

მა რი შე ფე რი

GIZ-ის სამ ხრეთ კავ კა სი ის ოფი სის ხელ მძღვა ნე ლი

შესავალი................................................................................................................................................10

1 ზოგადი დებულებები.........................................................................................................................12

1.1 ენერგოდაზოგვა, როგორც გლობალური ძალისხმევის ნაწილი.....................................12

1.2 კლიმატის ცვლილება და მისი შედეგები .............................................................................13

1.3 რას ნიშნავს ენერგოეფექტურობა?.......................................................................................17

1.4 ევროკავშირის დირექტივა შენობების ზოგადი ეფექტურობის შესახებ .........................18

2. ენერგოეფექტური და მდგრადი მშენებლობა..............................................................................19

2.1. ენერგოეფექტურობის ზრდა საცხოვრებელ შენობებში ...................................................19

2.2. ენერგოეფექტური მშენებლობა - ადგილობრივი ფაქტორები ........................................20

3. საქართველოს არქიტექტურა - ნიშანდობლივი მიმოხილვა.....................................................22

3.1. საქართველოს კლიმატური ზონები .....................................................................................22

3.2. ტრადიციული არქიტექტურიდან თანამედროვე ბინათმშენებლობამდე .......................24

4. სამშენებლო მეთოდები ...................................................................................................................31

4.1. კონსტრუქციების სახეობები..................................................................................................32

4.2. კედლის სტრუქტურა................................................................................................................33

4.3. ფანჯრები და კარები ..............................................................................................................34

4.4. სახურავები ...............................................................................................................................36

4.5. გრუნტთან შეხებაში მყოფი შენობის ნაწილები - საძირკვლის ფილა

და სარდაფის კედლები ..........................................................................................................37

5. სამშენებლო მასალები ....................................................................................................................38

5.1. მასალების სითბოს აკუმულირების უნარი..........................................................................38

5.2. შენობათა თბოსაიზოლაციო მასალები...............................................................................39

5.2.1. მინერალური ბამბა ........................................................................................................41

5.2.2. PS - პოლისტიროლ-ქაფპლასტი .................................................................................42

5.2.3. ქაფმინა ...........................................................................................................................44

5.2.4. PUR/RIP - პოლიურეთანის მყარი ქაფი ......................................................................45

5.2.5. კალციუმ სილიკატის ფილა..........................................................................................46

5.2.6. ცელულოზის თბოიზოლაცია........................................................................................47

5.2.7. მატყლი ............................................................................................................................48

5.2.8. ჩალა.................................................................................................................................48

5.2.9. მერქანი............................................................................................................................50

5.2.10. კანაფი............................................................................................................................51

6. სამშენებლო ფიზიკა.........................................................................................................................52

6.1. სამშენებლო ფიზიკის პრინციპები - სითბოს გადაცემის მექანიზმები ...........................53

6.1.1. თბოგამტარობა ..............................................................................................................54

6.1.2. თბოგამოსხივება............................................................................................................54

6.1.3. შთანთქმისა - α და გამოსხივების -ε კოეფიციენტები ..............................................55

6.2. თერმოიზოლაცია და კომფორტი.........................................................................................57

6.3. თერმოიზოლაცია და ენერგოდაზოგვა ...............................................................................58

6.3.1. ენერგეტიკული თბური დაცვა და პროექტირება.......................................................58

6.3.2. A/Ve ფარდობა ანუ შენობის კომპაქტურობის ზეგავლენა......................................60

6.3.3. ჰაერი და ჰაერის ტენიანობა........................................................................................61

6.3.4. ქარი..................................................................................................................................62

6.4. U სითბოს გაცემის კოეფიციენტები, როგორც სამშენებლო ფიზიკის პარამეტრები...63

6.4.1. კალკულაციის ნიმუში....................................................................................................65

6.5. თბური ხიდები ..........................................................................................................................66

6.5.1. თბური ხიდების შედეგები და პროექტირება ............................................................69

ს ა რ ჩ ე ვ ი

6.6. სითბური ლინზები ანუ გრუნტთან შეხებაში მყოფი შენობის

ნაწილების თბოიზოლაცია .....................................................................................................70

6.6.1. ტემპერატურა გრუნტში..................................................................................................71

6.7. იზოლაციის სისტემები და მათი მოქმედების სახეობები .................................................72

6.7.1. გარე იზოლაცია..............................................................................................................73

6.7.2. შიდა იზოლაცია..............................................................................................................73

6.7.3. გრუნტის მიმართ იზოლაცია .......................................................................................75

6.7.4. მონოლითური და თბოიზოლირებული გარე კედლების კონსტრუქციები............76

6.8. ზაფხულის თბოიზოლაცია .....................................................................................................77

6.8.1. ზაფხულის თბოიზოლაციის მიზნები...........................................................................77

6.8.2. სხვადასხვაგვარი კონსტრუქციების სითბოს აკუმულირების უნარი.....................80

6.8.3. თერმოიზოლაცია ზაფხულში - კონსტრუქციული მეთოდები და

ღამის ვენტილაცია......................................................................................................82

6.8.4. ფანჯრები და შემინვის საერთო ენერგიის გატარების კოეფიციენტი -g ..............85

6.9. დღის სინათლის გამოყენება ................................................................................................86

6.10. ნესტისაგან დაცვის საფუძვლები .......................................................................................87

6.11. კონდენსატი და სამშენებლო მასალები............................................................................89

6.12. კონდენსატის წარმოქმნა სამშენებლო ელემენტზე ........................................................90

6.13. კონდენსატი ფანჯრების კონსტრუქციებზე........................................................................91

6.14. კონდენსატით მიყენებული ზიანი .......................................................................................92

6.15. კონდენსატის წარმოქმნა სამშენებლო ელემენტზე ........................................................93

6.16. კონსტრუქციული ხარვეზები და ჰიგიენური რისკები ......................................................94

6.17. ნესტისაგან დაცვა და მასალების თვისებები...................................................................94

6.17.1. წყლის ორთქლის დიფუზიის წინაღობის კოეფიციენტი μ.....................................94

6.17.2. Sd - სიდიდე ანუ წყლის ორთქლის დიფუზიის ექვივალენტური

ჰაერის ფენის სისქე ....................................................................................................96

6.18. ენერგოდაზოგვა ჰერმეტული კონსტრუქციის მეთოდით................................................97

6.18.1 ჰერმეტულობის შრის შექმნა.......................................................................................98

6.18.2. ჩვეულებრივი სამშენებლო ელემენტების ჰერმეტულობა.....................................99

6.19. წვიმისაგან და სინესტისაგან დაცვა ..................................................................................99

6.19.1. მოთხოვნები ფასადების მიმართ............................................................................100

6.19.2. მოთხოვნები გრუნტთან შეხებაში მყოფი შენობის ნაწილების მიმართ...........101

6.19.3. მოთხოვნა სახურავების მიმართ.............................................................................102

6.20. ხანძარსაწინააღმდეგო და თერმოსაიზოლაციო დაცვა ..............................................103

6.21. მწვანე სახურავებისა და ფასადების თვისებები............................................................105

7 ტექნიკური მოწყობილობა..............................................................................................................108

7.1. საქართველოს ენერგომატარებლები და ენერგორესურსები .......................................108

7.1.1. ენერგომატარებლების კლასიფიკაცია....................................................................108

7.1.2. პირველადი ენერგიის ფაქტორები fP.......................................................................110

7.1.3. ამოწურვადი ენერგომატარებლები...........................................................................111

7.1.4. პოტენციური განახლებადი ენერგიები საქართველოში .......................................112

7.2. საქართველოსთვის დამახასიათებელი გათბობის ტექნიკის აღწერა .........................117

7.2.2 სასმელი თბილი წყლის მოწოდების სისტემები.............................................................118

7.2.3. გათბობისა და სასმელი თბილი წყლის მომარაგებისთვის

გამოყენებული ენერგომატარებლები....................................................................119

7.2.4. გათბობის სისტემებით მიღებული სითბოს განაწილება .......................................119

7.2.5. სასმელი თბილი წყლის მოწოდების სისტემები......................................................119

7.2.6. გათბობის ტექნიკის დამპროექტებელი სპეციალიზებური საწარმოები .............119

7.2.7. ხარვეზები გათბობის დაპროექტებისას...................................................................120

7.3. განახლებადი გათბობის სისტემები - ზოგადი მიმოხილვა ............................................120

7.3.1. სითბური ტუმბო ............................................................................................................120

7.3.2. პელეტების გათბობა....................................................................................................123

7.3.3. მზის სითბური ენერგია................................................................................................125

7.3.4. ფოტოვოლტაიკა ..........................................................................................................126

7.3.4. სითბო-ელექტრო ბლოკური სადგური (BHKW)........................................................128

7.3.5. საწვავის ენერგიის გარდამქმნელი ელემენტი.......................................................130

7.3.6. თერმული წყლები ........................................................................................................132

7.4. ტრადიციული, ეფექტური გათბობის სისტემები ...............................................................133

7.4.1. გაზზე მომუშავე წვის მაღალი მარგი ქმედების საქვაბეები .................................133

7.4.2. მაზუთზე მომუშავე წვის მაღალი მარგი ქმედების კოეფიციენტის

მქონე საქვაბეები ......................................................................................................134

7.4.4. ავტონომიური და ცენტრალური გათბობა ...............................................................135

7.5. სითბოს განაწილება .............................................................................................................135

7.5.1. სითბოგადაცემა ...........................................................................................................136

7.5.2. სათბობი ხელსაწყოები ...............................................................................................137

7.5.3. გათბობის ტუმბოები ელექრონული მართვით ........................................................140

7.5.4. თერმოსტატები .............................................................................................................141

7.6. გათბობის სისტემები განსხვავებული თბოგადამტანებით.............................................142

7.7. თბური დატვირთვის გაანგარიშება....................................................................................144

7.8. გაგრილების დატვირთვის გაანგარიშება.........................................................................145

7.9. ბინის ვენტილაცია/ჰაერცვლა ბინაში................................................................................145

7.10. ინოვაციური განახლებადი ენერგიის გამომუშავება ....................................................148

7.11. გაგრილების ეკოლოგიური სისტემები ............................................................................153

7.12. წვიმის წყლის გამოყენება .................................................................................................154

8. ენერგეტიკული ბალანსი................................................................................................................156

8.1. გარემოსთან სითბოცვლით გამოწვეული თბური დანაკარგები....................................157

8.1.2. თბოგადაცემის კოეფიციენტი, U-ღირებულება.......................................................158

8.2. შენობის შემომზღუდი კონსტრუქციების მახასიათებლები ............................................158

8.2.1 შენობის შემომზღუდი კონსტრუქციების მდებარეობა............................................158

8.2.2. შენობის შემომზღუდი კონსტრუქციების ორიენტაცია...........................................158

8.3. ენერგიის მიღების მახასიათებლები..................................................................................158

8.3.1. შიდა სითბოს მოდინება..............................................................................................158

8.3.2. შენობის ადგილმდებარეობა და აშენების წელი....................................................159

8.3.3. ენერგიის მიღება ფასადის მეშვეობით ....................................................................159

8.4. გათბობის სისტემის დანაკარგები......................................................................................160

8.4.1. ქვაბიდან სითბოს გადინების დანაკარგები ............................................................161

8.4.2. სისტემის დანაკარგები მაღალი სამუშაო რეჟიმის გამო/ქვაბის

მაღალი სიმძლავრის გამო .....................................................................................161

8.4.3. საკვამურიდან სითბოს გადინებით გამოწვეული დანაკარგები ..........................162

8.4.4. სითბოს გამანაწილებელი სისტემიდან გაუმთბარ ოთახებში სითბოს

გაცემით გამოწვეული დანაკარგები......................................................................162

8.4.5. არაეფექტური გათბობის სისტემის სხვა მიზეზები .................................................163

8.5. ვენტილაციის თბური დანაკარგები....................................................................................164

9. ხარისხის უზრუნველყოფა............................................................................................................165

9.1. ხარისხის უზრუნველყოფა მშენებლობის პროცესში.......................................................165

9.1.1 სამშენებლო მეთვალყურეობის მომსახურება შენობის ენერგეტიკული

რეკონსტრუქციის სამუშაოების შესრულებისას...................................................165

9.1.2. რეკომენდებული კონტროლი სამშენებლო სამუშაოების დაწყებამდე ..............166

9.1.3. კონტროლი სამშენებლო სამუშაოების შესრულების დროს.................................169

9.2. ჰერმეტულობის შემოწმება/აეროკარის ტესტი.................................................................176

9.2.1. ჰერმეტულობის შემოწმების წესი..............................................................................177

9.3. თერმოგრაფია .......................................................................................................................178

9.3.2. თბური ხიდები...............................................................................................................178

9.3.2. თერმოგრაფიის პრინციპები......................................................................................179

9.3.3. ემისიების კოეფიციენტი .............................................................................................179

9.3.4. სხვა თერმოგრაფიული სისტემები............................................................................180

9.3.5. სითბური გამოსახულებები პრაქტიკაში...................................................................181

10. თბოსაიზოლაციო ღონისძიებების ეკონომიურობის შეფასება ............................................183

10.1. ენერგოეფექტურობა, ენერგოდაზოგვა, ენერგოგამომუშავება ..................................183

10.2. ეკონომიურობა და დაზოგვის პოტენციალი ...................................................................184

11. ენერგომოხმარების კონსულტაცია ...........................................................................................186

11.1. შენობის ენერგოპასპორტი ................................................................................................186

11.2. პრაქტიკული მაგალითი: არსებული საცხოვრებელი სახლის ენერგეტიკული

სანირება .......................................................................................................................................

189

11.2.1. შენობის აღწერა .........................................................................................................189

11.2.2. ტექნიკური აღჭურვილობა ........................................................................................190

11.2.3. უკვე განხორციელებული მოდერნიზაცია ..............................................................190

11.2.4. თბური ხიდები/სუსტი ადგილები შენობის გარსში ................................................191

11.3. სანირების განრიგი .............................................................................................................192

11.3. სანირების ღონისძიებების ენერგეტიკული და ეკონომიკური შეფასება ...................197

11.4. ენერგიის, მავნე ნივთიერებებისა და ხარჯების დაზოგვა ............................................199

11.5. ენერგეტიკული სანირების სიკეთეები..............................................................................201

11.6. საყოფაცხოვრებო ენერგომოხმარება ............................................................................202

12. მდგრადი ეკოლოგიური მშენებლობის განზომილებები .......................................................205

12.1. მდგრადი მშენებლობის ეკოლოგიური განზომილება ..................................................206

12.2. მდგრადი მშენებლობის ეკონომიკური განზომილება..................................................206

12.3. მდგრადი მშენებლობის სოციალურ -კულტურული განზომილება..............................208

12.4. ადგილობრივი ეკოლოგიური სამშენებლო მასალების გამოყენება და

პერსპექტივა საქართველოში.............................................................................................208

13. ენერგოეფექტური შენობების მაგალითები გერმანიიდან.....................................................210

13.1. შენობის სტანდარტები .......................................................................................................210

13.1.1. KfW ენერგოეფექტური სახლები..............................................................................212

13.1.2. პასიური სახლები .......................................................................................................213

13.1.3. ნულოვანი და პლუს ენერგოსახლები....................................................................215

13.2. არქიტექტურული კონცეფციების მდგრადი განხორციელების მაგალითები ...........215

13.2.1. უმანქანო დასახლება ქ. კიოლნში .........................................................................215

13.2.2. აქტიურ-პასიური ცხოვრება ......................................................................................220

13.2.3. „პასიური სახლის“ პრინციპით აშენებული სკოლა,

ირისვეგ კიოლნ-ცუნდორფი...................................................................................223

13.2.4. „პასიური სახლის“ საგანმანათლებლო ცენტრი „კარი მსოფლიოში“

(“Tor zur Welt”)..............................................................................................................226

13.2.5. WOODCUBE ხის კუბი, ქ. ჰამბურგი ........................................................................229

13.6.6. BIQ წყალმცენარეების სახლი................................................................................230

13.2.7. ენერგოკომპეტენციის ცენტრი (EkoZet).................................................................234

13.2.8. Etrium, საოფისე და ადმინისტრაციული შენობა, ქ. კიოლნი ..............................239

13.2.9. სასტუმრო Wälderhaus, ქ. ჰამბურგი.........................................................................243

13.2.10. Greenpeace Energy, ქ.ჰამბურგი...............................................................................245

13.2.11. პლუს-ენერგოსახლი Solar Decathlon (2007) .........................................................247

13.2.12. საწარმოს კლიმატ-ნეიტრალური საბავშვო ბაღი...............................................252

13.2.13. სადურგლო საამქროს ახალი შენობა ..................................................................254

13.2.14. ყოფილი საჰაერო თავდასხმის საწინააღმდეგო ბუნკერის

გადაკეთება ენერგობუნკერად ..............................................................................256

14. წყაროები, საგნობრივი საძიებელი, ილუსტრაციები..............................................................260

14.1. გამოყენებული ლიტერატურა............................................................................................260

14.2. სტანდარტების ჩამონათვალი...........................................................................................261

14.3. შემოკლებები და ცნებები ..................................................................................................262

10

შე სა ვა ლი

მშე ნებ ლო ბა ყო ველ თვის პროგ რე სულ პა სუხს სცემ და კითხვა ზე, თუ რო გორ გა ვუმ -

კლავ დეთ კლი მა ტურ ცვლი ლე ბებს და რო გორ გა ვი უმ ჯო ბე სოთ საცხოვ რე ბე ლი პი რო ბე -

ბი. ეს იმას ნიშ ნავს, რომ არ ქი ტექ ტუ რის ამო ცა ნა ოდით გან იყო ადა მი ა ნის დაც ვა წვი -

მის, ქა რის, მზი სა და სი ცი ვი სა გან. ისე თი კლი მა ტუ რი ციკ ლე ბი, რო გო რიც წე ლი წა დის

დრო ე ბია, ასე ვე, ტემ პე რა ტუ რის მერ ყე ო ბა დღი სა და ღა მის მო ნაც ვლე ო ბი სას, გა ნა პი -

რო ბებ და ტრა დი ცი უ ლი4, რე გი ო ნა ლუ რი მშე ნებ ლო ბის ჩა მო ყა ლი ბე ბას - რაც, რა თქმა

უნ და, ეკო ნო მი კურ შე საძ ლებ ლო ბებ სა და მა სა ლე ბის ხელ მი საწ ვდო მო ბა ზეც იყო და მო -

კი დე ბუ ლი.

ინ დუს ტრი ა ლი ზა ცი ის, ისე ვე რო გორც ახა ლი სა ამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბი სა და მშე ნებ -

ლო ბის მე თო დე ბის გან ვი თა რე ბამ, არ ქი ტექ ტუ რა ში ახა ლი ცნე ბე ბი წარ მოშ ვა. არ ქი ტექ -

ტუ რულ მა გლო ბა ლი ზა ცი ამ გა ნა პი რო ბა ად გი ლობ რი ვი ელე მენ ტე ბის უარ ყო ფა. შე ნო -

ბე ბის პრო ექ ტი რე ბი სას უმე ტე სად ახალ ტექ ნი კურ შე საძ ლებ ლო ბებს ენი ჭე ბო და უპი რა -

ტე სო ბა და ნაკ ლე ბად ით ვა ლის წი ნებ დნენ რე გი ო ნუ ლი კლი მა ტუ რი მა ხა სი ა თებ ლე ბის

ტრა დი ცი ულ ცოდ ნას..

მი უ ხე და ვად ამი სა, ყვე ლა შე ნო ბა-ნა გე ბო ბის არ სე ბით ამო ცა ნას წარ მო ად გენ და გა -

რე შე ფაქ ტო რე ბის გან დაც ვა და და ბა ლან სე ბუ ლი კლი მა ტუ რი პი რო ბე ბის უზ რუნ ველ ყო -

ფა შე ნო ბის მომ ხმა რე ბელ თათ ვის. ამ დე ნად, პირ ველ რიგ ში შე ნო ბა ში გათ ვა ლის წი ნე -

ბუ ლია კომ ფორ ტუ ლი კრი ტე რი უ მე ბი, რო მე ლიც აკ მა ყო ფი ლებს ადა მი ა ნის მოთხოვ ნებს

კომ ფორ ტი სა და ჰი გი ე ნის მი მართ. ყვე ლა სა ჭი რო კრი ტე რი უ მის გათ ვა ლის წი ნე ბით, თა -

ნა მედ რო ვე მშე ნებ ლო ბამ გა ნა ვი თა რა კლი მატ დი ზა ი ნი, რო მელ მაც სამ შე ნებ ლო ფი ზი -

კის მეშ ვე ო ბით უნ და შექ მნას პროგ ნო ზი რე ბა დი და მი სა ღე ბი საცხოვ რე ბე ლი პი რო ბე ბი

მცი რე ენერ გო და ნა ხარ ჯით. რე სურ სე ბის ეფექ ტუ რი გა მო ყე ნე ბის, აგ რეთ ვე მშე ნებ ლო -

ბა სა და ცხოვ რე ბა ში მდგრა დი გან ვი თა რე ბის ეს ფუნ და მენ ტუ რი მის წრა ფე ბა კი დევ უფ -

რო გა ფარ თოვ და გა სულ ათ წლე უ ლებ ში; სამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბის თვი სობ რივ მა მა ხა სი -

ა თებ ლებ მა სა ზო გა დო ინ ტე რე სი გა მო იწ ვია. ამას და ე მა ტა ახა ლი მო ნა ცე მე ბი შე ნო ბე -

ბის სა სი ცოცხლო ციკ ლის შე სა ხებ: მშე ნებ ლო ბის დას რუ ლე ბის შემ დეგ, შე ნო ბის მოვ ლი -

სა და კარგ მდგო მა რე ო ბა ში შე ნარ ჩუ ნე ბის მიზ ნით, სა ვალ დე ბუ ლოა ხარ ჯთაღ რიცხვის

წარ მო ე ბა, რა თა მოხ დეს მი სი ოპ ტი მა ლუ რი ექ სპლუ ა ტა ცია და ტექ ნი კუ რი მომ სა ხუ რე -

ბის პე რი ო დუ ლო ბის დაც ვის უზ რუნ ველ ყო ფა.

სამ შე ნებ ლო ტექ ნო ლო გი ე ბის ოპ ტი მი ზა ცი ის ღო ნის ძი ე ბე ბის გარ და, სა ვალ დე ბუ ლო

გახ და გა რე მო ში არ სე ბუ ლი ბუ ნებ რი ვი ენერ გი ის ჩარ თვა შე ნო ბის კონ ცეფ ცი ა ში.

ასე ვე აუცი ლე ბე ლია გა ვით ვა ლის წი ნოთ შე ნო ბა-ნა გე ბო ბე ბის ენერ გე ტი კუ ლი

მოთხოვ ნა - მა თი ქსელ ში მი ერ თე ბი სა და შემ დგო მი ექ სპლუ ა ტა ცი ის სა კითხე ბი. ეს გუ -

ლის ხმობს არა მხო ლოდ ენერ გო მოხ მა რე ბის შემ ცი რე ბას სა ზო გა დო ე ბის/შე ნო ბის მომ -

ხმა რებ ლის მი ერ, არა მედ გა ნახ ლე ბა დი ენერ გი ის წყა რო ე ბის გა მო ყე ნე ბა საც, რო გო რი -

ცაა მზის ენერ გია ან გე ო თერ მუ ლი ენერ გია და ა.შ. ენერ გე ტი კუ ლი თვალ საზ რი სით გა -

უმ ჯო ბე სე ბუ ლი შე ნო ბის და საპ რო ექ ტებ ლად, დღეს კვა ლი ფი ცი უ რი ცოდ ნაა სა ჭი რო, რო -

მე ლიც სცდე ბა არ ქი ტექ ტუ რულ-და გეგ მა რე ბი თი პრო ექ ტის ფარ გლებს. აუცი ლე ბე ლია,

დაპ რო ექ ტე ბის ფა ზა ში ვე შე მუ შავ დეს რო გორც შე ნო ბის ტექ ნი კუ რი აღ ჭურ ვის, ისე სამ -

შე ნებ ლო-ფიზი კუ რი პი რო ბე ბის კონ ცეფ ცია. ამა ვე სა კითხებს გა ნე კუთ ვნე ბა შე ნო ბის

11

გათ ბო ბი სა და გაგ რი ლე ბი სათ ვის სა ჭი რო ენერ გე ტი კუ ლი და ნა ხარ ჯე ბის შემ ცი რე ბაც.

ხო ლო ისე თი პერ სპექ ტი უ ლი და გეგ მვის პრო ექ ტე ბი, რომ ლე ბიც უკ ვე ით ვა ლის წი ნებს

შე ნო ბის ტი პის ანუ მი სი და ნიშ ნუ ლე ბის შეც ვლა სა და მი სი მე ო რა დი გა მო ყე ნე ბის უნარს,

უნ და იყოს სტან დარ ტუ ლი პრო ექ ტი რე ბით შეს რუ ლე ბუ ლი.

წი ნამ დე ბა რე სა ხელ მძღვა ნე ლო ემ სა ხუ რე ბა მშე ნებ ლო ბა ში ენერ გო ე ფექ ტუ რი ღო -

ნის ძი ე ბე ბის და გეგ მვას, რომ ლე ბიც ეფუძ ნე ბა GIZ-ის პრო ექ ტის ფარ გლებ ში ქ. თბი ლის -

ში ჩა ტა რე ბუ ლი ტრე ნინ გე ბის თე მა ტი კას. GIZ-ის მი ერ მოწყო ბი ლი სა მუ შაო მივ ლი ნე ბის

დროს მი ღე ბულ მა გა მოც დი ლე ბამ კი დაგ ვარ წმუ ნა, რომ აღ ნიშ ნულ თე მა ზე აუცი ლე ბე -

ლი იყო ფუნ და მენ ტუ რი ნაშ რო მის შექ მნა. წიგ ნში წარ მოდ გე ნი ლია სა ქარ თვე ლო სა და

სამ ხრეთ კავ კა სი ის სა მი ვე ქვეყ ნის სამ შე ნებ ლო ტრა დი ცი ებ თან მი მარ თე ბა ში ენერ გო -

ე ფექ ტუ რი მშე ნებ ლო ბის უმ ნიშ ვნე ლო ვა ნე სი პა რა მეტ რე ბი და გან ხი ლუ ლია სამ შე ნებ -

ლო ფი ზი კუ რი ურ თი ერ თდა მო კი დე ბუ ლე ბე ბი რე გი ო ნა ლუ რი მა ხა სი ა თებ ლე ბის გათ ვა -

ლის წი ნე ბით. გარ და ამი სა, სა ხელ მძღვა ნე ლო შე ი ცავს უკ ვე გან ხორ ცი ე ლე ბულ პრო ექ -

ტებ საც, რომ ლე ბიც ით ვა ლის წი ნე ბენ კომ პლექ სურ და თა ნა მედ რო ვე სამ შე ნებ ლო მიდ -

გო მებს, რა თა და ი ზო გოს ენერ გო რე სურ სე ბი და შემ ცირ დეს CO2-ის გა მოფ რქვე ვა ატ -

მოს ფე რო ში.

12

1 ზო გა დი დე ბუ ლე ბე ბი

1.1 ენერ გო და ზოგ ვა, რო გორც გლო ბა ლუ რი ძა ლის ხმე ვის ნა წი ლი

მსოფ ლი ო ში პროგ რე სი რე ბა დი კლი მა ტუ რი ცვლი ლე ბა კა ცობ რი ო ბი სათ ვის უდი დეს

გა მოწ ვე ვას წარ მო ად გენს. კლი მა ტის დაც ვა სა ჭი რო ებს გა დამ წყვე ტი და მი ზან მი მარ -

თუ ლი ღო ნის ძი ე ბე ბის გა ტა რე ბას, რა თა შემ ცირ დეს საწ ვა ვი წი ა ღი სე უ ლი რე სურ სე ბის

ხარ ჯვა და მა თი წვის შე დე გად გა მოწ ვე უ ლი გლო ბა ლუ რი კლი მა ტის ცვლი ლე ბა.

უფ რო ეფექ ტუ რი მე ნეჯ მენ ტის მეშ ვე ო ბით მავ ნე სათ ბუ რის გა ზე ბის ემი სი ე ბის შე სამ -

ცი რებ ლად სა ჭი როა ბუ ნებ რი ვი რე სურ სე ბის და ზოგ ვა, რი თიც შე საძ ლე ბე ლი გახ დე ბა

მაქ სი მა ლუ რად მი ვაღ წი ოთ სო ცი ა ლურ კე თილ დღე ო ბას.

შე ნო ბე ბის სექ ტო რი მთლი ა ნო ბა ში მო ი ცავს ენერ გო მოხ მა რე ბის და ახ ლო ე ბით 40%-ს.

სამ შე ნებ ლო და ტექ ნი კუ რი ღო ნის ძი ე ბე ბის გა ტა რე ბით კი შე საძ ლე ბე ლია მნიშ ვნე ლო ვა ნი

ეკო ნო მი ის გა წე ვა ისე, რომ არ შე იზღუ დოს ცხოვ რე ბის დო ნე და კომ ფორ ტუ ლი პი რო ბე ბი.

გა ერ თი ა ნე ბუ ლი ერე ბის გა რე მო სა და გან ვი თა რე ბის სა ერ თა შო რი სო კო მი სია, ნორ -

ვე გი ე ლი პრე მი ერ-მი ნის ტრის გრო ჰარ ლემ ბრუნ დტლან დის ხელ მძღვა ნე ლო ბით, პირ -

ვე ლად 1987 წელს მი ვი და იმ დას კვნამ დე, რომ მხო ლოდ ერ თობ ლი ვი და მი ზან მი მარ -

თუ ლი ქმე დე ბით შე იძ ლე ბა გა ვუ წი ოთ შე სა ბა მი სი წი ნა აღ მდე გო ბა გლო ბა ლურ პრობ ლე -

მებს (ბრუნ დტლან დის ან გა რი ში). პირ ვე ლად კა ცობ რი ო ბის ის ტო რი ა ში საქ მე ეხე ბო და

“მდგრად გან ვი თა რე ბას” (suistanable development”), რო მე ლიც 1992 წელს რიო დე ჟა ნე ი -

როს “დე და მი წის სა მიტ ზე” “აგენ და 21”-ის სა ხე ლით სა ერ თა შო რი სო პროგ რა მად და ამ -

ტკი ცეს. “იაზ როვ ნე გლო ბა ლუ რად - იმოქ მე დე ლო კა ლუ რად!” - იყო დე ვი ზი, რომ ლი თაც

თი თო ე ულ ხე ლის მომ წერ ქვე ყა ნას მო უ წო დეს, შე ე მუ შა ვე ბი ნა სა კუ თა რი ად გი ლობ რი ვი

აგენ და, ანუ სა მოქ მე დო გეგ მა 21-ე სა უ კუ ნი სათ ვის.

1997 წელს კი ო ტოს პრო ტო კო ლით - გლო ბა ლუ რი დათ ბო ბის გა მომ წვევ ძი რი თად

მი ზე ზად მიჩ ნე უ ლი სათ ბუ რი გა ზე ბის გა მოფ რქვე ვის შემ ცი რე ბის მი საღ წე ვად - ინ დუს -

ტრი უ ლი ქვეყ ნე ბის თვის დად გინ და ნორ მე ბი, რო მელ თა შეს რუ ლე ბაც 2004 წელს რუ სე -

თის მი ერ ხელ შეკ რუ ლე ბის რა ტი ფი ცი რე ბით სა ვალ დე ბუ ლო გახ და.

კი ო ტოს პრო ტო კო ლი დან გა მომ დი ნა რე, ინ დუს ტრი ულ მა ქვეყ ნებ მა აიღეს ვალ დე -

ბუ ლე ბა, რომ ლის თა ნახ მა დაც 2012 წლამ დე მათ მი ნი მუმ 5%-ით უნ და შე ემ ცი რე ბი ნათ

სათ ბუ რი გა ზე ბის გა მოფ რქვე ვა 1990 წლის მდგო მა რე ო ბას თან შე და რე ბით.

გერ მა ნი ამ აიღო ვალ დე ბუ ლე ბა, 21%-ით შე ემ ცი რე ბი ნა სათ ბუ რი გა ზე ბის ემი სია

1990-დან 2012 წლამ დე პე რი ოდ ში. გარ და ამი სა, ქვე ყა ნამ მიზ ნად და ი სა ხა ტექ ნო ლო -

გი ებ თან და ენერ გო მა ტა რებ ლებ თან და კავ ში რე ბუ ლი ისე თი ამო ცა ნე ბის შეს რუ ლე ბა,

რო გო რი ცაა:

გა ნახ ლე ბა დი ენერ გი ის წი ლის 20%-ით გაზ რდა 2020 წლამ დე•

ევ რო გა ერ თი ა ნე ბა ში მთლი ა ნი სატ რან სპორ ტო მოძ რა ო ბი სათ ვის სა ჭი რო ბენ -•

ზინ სა და დი ზელ ში 10%-ით გა ე ზარ და ბი ო საწ ვა ვის წი ლი

კომ ბი ნი რე ბუ ლი სით ბო სა და სიმ ძლავ რის (კო გე ნე რა ცი უ ლი) სის ტე მე ბის გა -•

ფარ თო ე ბის ხელ შეწყო ბა

ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბის მკვეთ რი ზრდა•

2015 წლის დე კემ ბერ ში პა რიზ ში გა მარ თულ გა ე როს კლი მა ტის ცვლი ლე ბის რი გით

13

21-ე კონ ფე რენ ცი ა ზე (UNFCCC 21-ე) და ამავ დრო უ ლად კი ო ტოს პრო ტო კო ლის რი გით

მე-11 შეხ ვედ რა ზე შე თან ხმდნენ, რომ კლი მა ტის ცვლი ლე ბის რის კე ბი სა და შე დე გე ბის

შე სამ ცი რე ბე ლი ერთ-ერ თი გზაა გლო ბა ლუ რი სა შუ ა ლო ტემ პე რა ტუ რის ზრდის 2°C-მდე

შეზღუდ ვა, პრე ინ დუს ტრი ულ დო ნეს თან შე და რე ბით 40 გი გა ტო ნა გა მო ნაფ რქვე ვის შემ -

ცი რე ბით და ტემ პე რა ტუ რის ზრდის 1.5°C -მდე შეზღუდ ვის მცდე ლო ბა, პრე ინ დუს ტრულ

დო ნეს თან შე და რე ბით.

გერ მა ნი ამ აიღო ვალ დე ბუ ლე ბა, შე ამ ცი როს სათ ბუ რი გა ზე ბის გა მოფ რქვე ვა 2030 წ.-

მდე 55%-ით, 2040 წ.-მდე 70%-ით და 2050 წ.-მდე 80-95%-ით (1990 წლის სა ბა ზი სო წელ -

თან შე და რე ბით) და ენერ გე ტი კუ ლი კონ ცეფ ცი ის პა რა ლე ლუ რად შე ამ ცი როს პირ ვე ლა -

დი ენერ გი ის (Primary Energy) მოხ მა რე ბა 20% -ით 2020 წლის თვის 2008 წელ თან შე და რე -

ბით და 2050 წლის თვის 50% -ით.

2016 წლის აპ რილ ში 175-მა ქვე ყა ნამ, მათ შო რის აშშ-მ, ჩი ნეთ მა და გერ მა ნი ამ ხე -

ლი მო ა წე რა ხელ შეკ რუ ლე ბას კლი მა ტის ცვლი ლე ბის თა ო ბა ზე, რო მე ლიც 2016 წლის 4

ნო ემ ბერს შე ვი და ძა ლა ში.

გა ე როს მდგრა დი გან ვი თა რე ბის სა მიტ ზე “დღის წეს რი გი 2030” ამ ბი ცი უ რი მდგრა -

დი გან ვი თა რე ბის 17 მიზ ნით (“sustainable development goals”) მი ღე ბულ იქ ნა 2015 წლის 25

სექ ტემ ბერს სა ხელ მწი ფო თა მე თა უ რე ბი სა და მთავ რო ბის ხელ მძღვა ნე ლე ბის მი ერ.

მდგრა დი გან ვი თა რე ბის “აგენ და 2030”-ის ხელ მო წე რით სა ერ თა შო რი სო თა ნა მე გობ რო -

ბა დარ წმუ ნე ბუ ლია, რომ გლო ბა ლუ რი გა მოწ ვე ვე ბი მხო ლოდ ერ თობ ლი ვი ძა ლის ხმე -

ვით და იძ ლე ვა და ამ სა მოქ მე დო გეგ მის მეშ ვე ო ბით შე საძ ლე ბე ლი გახ დე ბა სა ერ თა შო -

რი სო ეკო ნო მი კუ რი წინ სვლა სო ცი ა ლურ სა მარ თლი ა ნო ბას თან ჰარ მო ნი ა სა და დე და -

მი წის ეკო ლო გი უ რი საზღვრე ბის ფარ გლებ ში.

ჩვენ შე საძ ლოა, ვი ყოთ პირ ვე ლი თა ო ბა, რო მე ლიც დაძ ლევს სი ღა რი -

ბეს, ასე ვე შე საძ ლოა, ვი ყოთ უკა ნას კნე ლე ბი, ვი საც შან სი აქვს, გა და არ ჩი -

ნოს ჩვე ნი პლა ნე ტა.

(გა ე როს ყო ფი ლი გე ნე რა ლუ რი მდი ვა ნი ბან კი მუ ნი “აგენ და 2030”-ზე)

1.2 კლი მა ტის ცვლი ლე ბა და მი სი შე დე გე ბი

დე და მი წა გან სა კუთ რე ბუ ლი პლა ნე -

ტაა - მი სი ორ ბი ტა საკ მა რი სად ახ ლო საა

მზეს თან, რა თა მი ი ღოს მის გან ენერ გია,

მაგ რამ საკ მა რი სად შორს იმი სათ ვის,

რომ არ და იწ ვას. ჩვენს პლა ნე ტა ზე სი -

ცოცხლი სათ ვის სა ჭი რო ყვე ლა ნა ი რი პი -

რო ბე ბია, და ამ პი რო ბე ბის შე სა ნარ ჩუ -

ნებ ლად პლა ნე ტას გარს არ ტყია ატ მოს -

ფე როს ფე ნა, რო მე ლიც იცავს მას კოს მი -

უ რი სამ ყა როს სი ცი ვი სა გან. დე და მი წა

უწყვე ტად იღებს ენერ გი ას მზის გა მოს ხი -

ვე ბის სა ხით. ამ ენერ გი ის 30%-ს დე და მი -

წა ირეკ ლავს და უკან უშ ვებს კოს მოს ში,

ხო ლო 70%-ს შთან თქავს, რაც ხმე ლე თის,

ატ მოს ფე რო სა და ოკე ა ნის გაცხე ლე ბას

(გათ ბო ბას) იწ ვევს. დე და მი წის ტემ პე რა -

ტუ რის სტა ბი ლუ რო ბა მის მი ერ მზის გა -

ილუსტრაცია 1: გლობალური რადიაციის

ზემოქმედება, არეკვლა, შთანთქმა და გაბნევა

მზის დასხივებისას (წყარო: ტ.დუცია, მზის

თერმული ენერგია ძეგლთა დაცვაში, გვ.63)

პირ

დაპირ

ი გ

ამო

სხივება

შთანთქმა

დაჩრდილვით

ფლუქტუაცია

დიფუზური

გამოსხივება

მზის ამოსვლის

კუთხე

გლობალური რადიაცია

პირდაპირი + დიფუზური

არეკვლა

1. ზოგადი დებულებები

14

მოს ხი ვე ბის შთან თქმა სა და თბუ რი ენერ გი ის გა მოს ხი ვე ბას შო რის დამ ყა რე ბუ ლი ზუს -

ტი ბა ლან სით აიხ სნე ბა. მზის ხი ლუ ლი გა მოს ხი ვე ბა ძი რი თა დად დე და მი წის ზე და პი რის

მი ერ შთა ინ თქმე ბა. ინ ფრა წი თელ სხი ვებს კი დე და მი წი დან კოს მოს ში ძი რი თა დად ატ -

მოს ფე როს ზე და ფე ნე ბი ას ხი ვებს.

დე და მი წის ზე და პი რის მი ერ გა მოს ხი ვე ბუ ლი ინ ფრა წი თე ლი ფო ტო ნე ბის უდი დეს ნა -

წილს ატ მოს ფე რო ში არ სე ბუ ლი სათ ბუ რის აირე ბი და ღრუბ ლე ბი “იჭერს” და ისი ნი კოს -

მოს ში მხო ლოდ ამ უკა ნას კნელ თა მი ერ ხე ლა ხა ლი გა მოს ხი ვე ბის შე დე გად შე იძ ლე ბა

მოხ ვდეს. გამ თბა რი ატ მოს ფე როს გა მოს ხი ვე ბის ნა წი ლი კვლავ დე და მი წის ზე და პირს

უბ რუნ დე ბა და უფ რო მე ტად ათ ბობს მას. გამ თბა რი ატ მოს ფე რო ასე ვე მეტ სით ბოს უბ -

რუ ნებს დე და მი წის ზე და პირს, მაგ რამ ამა ვე დროს მეტ სით ბოს ას ხი ვებს კოს მოს შიც. დე -

და მი წის ზე და პი რის და ატ მოს ფე როს ურ თი ერ თგათ ბო ბა გრძელ დე ბა მა ნამ, სა ნამ ატ -

მოს ფე როს ზე და ფე ნე ბი დან ენერ გი ის გაფ რქვე ვა მზის გან მი ღე ბულ ენერ გი ას არ გა უ -

ტოლ დე ბა. ამ დროს წო ნას წო რო ბა მყარ დე ბა დე და მი წის ზე და პი რის მი ერ შთან თქმულ

და მის მი ერ ატ მოს ფე რო ში გაფ რქვე ულ ენერ გი ას შო რის. ამ წო ნას წო რო ბა თა მიღ წე -

ვის შემ დეგ დე და მი წის (და ატ მოს ფე როს) ტემ პე რა ტუ რა სტა ბი ლურ დე ბა.

მე-20 სა უ კუ ნე ში დე და მი წის კლი მა ტის გლო ბა ლუ რი დათ ბო ბა ატ მოს ფე რო ში სათ -

ბუ რის ეფექ ტის მქო ნე აირე ბის კონ ცენ ტრა ცი ის ზრდი თაა გა მოწ ვე უ ლი. ატ მოს ფე როს იმ

კომ პო ნენ ტებს (აირებს), რომ ლე ბიც თბურ (ინ ფრა წი თელ) გა მოს ხი ვე ბას იჭერს, “სათ ბუ -

რის აირებს” უწო დე ბენ. დე და მი წის ატ მოს ფე რო ძი რი თა დად ჟან გბა დის და აზო ტის

აირე ბის გან შედ გე ბა, რომ ლე ბიც სათ ბუ რის აირებს არ გა ნე კუთ ვნე ბა. სათ ბუ რის ეფექტს

ატ მოს ფე როს სხვა და ნა მა ტე ბი იწ ვე ვენ. დე და მი წის ატ მოს ფე რო ში თბუ რი გა მოს ხი ვე -

ბის ძი რი თა დი შთან მთქმე ლე ბი არი ან: წყლის ორ თქლი (H2O), ნახ ში რორ ჟან გი (CO2) და

ოზო ნი (O3). მნიშ ვნე ლო ვა ნი შთან თქმის უნა რი აქვთ აგ რეთ ვე მე თანს (CH4), აზო ტის

ჟანგს (NO2) და ქლორ ფტორ ნახ შირ წყალ ბა დებს, თუმ ცა მა თი კონ ცენ ტრა ცია ატ მოს ფე -

ილუსტრაცია 2: დედამიწის მიერ მზის გამოსხივების შთანთქმა და

თბური ენერგიის გამოსხივების ბალანსი (გრაფიკა: ხ.სიჭინავა)

მზის გამოსხივებაშეიწოვებადედამიწის მიერ

კოსმოსისრადიაციულისითბო: 195 სითბოს პირდაპირ

ასხივებს ზედაპირი: 40

სითბო და ენერგიაატმოსფეროში

ზედაპირზე ნიადაგის დაოკეანის სითბო საშუალოდ 14°C

სათბურის გაზისშთანთქმა: 350

სათბურისეფექტი

235 W/m2

67

168324

452

15

რო ში შე და რე ბით მცი რეა. ატ მოს ფე როს მი ერ თბუ რი გა მოს ხი ვე ბის შთან თქმის უნა რი

მას ში სათ ბუ რის აირე ბის კონ ცენ ტრა ცი ა ზეა და მო კი დე ბუ ლი. რაც მე ტია კონ ცენ ტრა ცია,

მით მეტ სით ბოს იჭერს ატ მოს ფე რო და მით მაღ ლა იწევს დე და მი წის ზე და პი რი სა და

ატ მოს ფე როს სა შუ ა ლო ტემ პე რა ტუ რა.

სათ ბუ რი გა ზე ბის კონ ცენ ტრა ცი ის ზრდა, რაც მოქ მე დებს კლი მა ტის ცვლი ლე ბა ზე,

გა მოწ ვე უ ლია რო გორც ბუ ნებ რი ვი, ასე ვე ადა მი ან თა საქ მი ა ნო ბით. კლი მა ტის ცვლი ლე -

ბა ზე ბუ ნებ რი ვად მოქ მე დებს მზის რა დი ა ცია (გა მოს ხი ვე ბა), რომ ლის ენერ გი აც გა ი ზარ -

და 0,1%-ით, რის გა მოც მე-20 სა უ კუ ნის და საწყის ში, ტემ პე რა ტუ რა გა ი ზარ და 0,1°C-ით;

დე და მი წის ორ ბი ტის გან მე ო რე ბი თი ციკ ლე ბი, რაც ხდე ბა 10 000 წე ლი წად ში ერ თხელ,

რაც მოქ მე დებს მზის სხი ვე ბის და ცე მის კუთხე ზე და დრო ზე; ასე ვე ცი ვი და ცხე ლი წყლის

დი ნე ბე ბი ოკე ა ნის სიღ რმე ებ ში, ვულ კა ნუ რი ამოფ რქვე ვე ბი, რომ ლის შე დე გა დაც ატ მოს -

ფე რო ში იფ რქვე ვა ფერ ფლი. ზე მოთ ჩა მოთ ვლი ლი სათ ბუ რი გა ზე ბი დან ნახ ში რორ ჟანგს

(CO2), წამ ყვა ნი რო ლი უჭი რავს სათ ბუ რის ეფექ ტში. CO2 გა მო იფ რქვე ვა ატ მოს ფე რო ში

სხვა დას ხვა წყა რო ე ბი დან. მაგ., მცე ნა რე ე ბი დან, რომ ლე ბიც ჰა ე რი დან შთან თქა ვენ ნახ -

ში რორ ჟანგს, მაგ რამ რო დე საც ფოთ ლე ბი სცვი ვათ ან კვდე ბი ან, ისი ნი უკან ვე აბ რუ ნე -

ბენ ნახ ში რორ ჟანგს ატ მოს ფე რო ში. საწ ვა ვი წი ა ღი სე უ ლის (ქვა ნახ ში რი, ნავ თო ბი და ბუ -

ნებ რი ვი აირი) წვის შე დე გად ატ მოს ფე რო ში გა მო იფ რქვე ვა დი დი რა ო დე ნო ბით CO2,

იმა ზე მე ტი, ვიდ რე დე და მი წის კლი მა ტის სის ტე მას შე უძ ლია მი სი ადაპ ტი რე ბა. სათ ბუ რი

გა ზე ბი, რომ ლე ბიც საწ ვა ვი წი ა ღი სე უ ლის წვის შე დე გად წარ მო იქ მნე ბი ან, სით ბოს სა უ -

კე თე სო დამ ჭე რე ბი არი ან.

უნ და აღი ნიშ ნოს, რომ დე და მი წა ზე ყო ველ თვის ხდე ბო და კლი მა ტის ცვლი ლე ბა

სხვა დას ხვა ფაქ ტო რე ბის გა მო. მა გა ლი თად, ატ მოს ფე რო ში მომ ხდა რი ცვლი ლე ბე ბით,

მზის ენერ გი ის გა მოფ რქვე ვე ბით, რო დე საც ეს ენერ გია სხვა დას ხვა ინ ტენ სი ვო ბით აღ -

წევ და დე და მი წა ზე, მაგ რამ ბო ლოდ რო ინ დელ კლი მა ტურ ცვლი ლე ბებს ვერ ავ ხსნით

ილუსტრაცია 3: დედამიწის მიერ მზის გამოსხივების შთანთქმა და თბური ენერგიის

გამოსხივების ბალანსი (გრაფიკა: ხ.სიჭინავა)

ოკეან

ეატ

მო

სფ

ერ

ოკო

სმ

ოს

ი

მზის რადიაცია

(მოკლე ტალღები)

ხმელეთის ზედაპირიდან გამოსხივება

(გრძელი ტალღები)

თოვლი და ყინული

ქარხანა

გაზები ვულკანური

ამოფრქვევებიდან

ნალექი

ოკეანისა და ჰაერის

ურთიერთქმედებაოკეანისა და მყინვარის

ურთიერთქმედება

ქარი

ღრუბლები

აბსორბაცია

რადიაქტიული

ემისია

ატმოსფერული გამოსხივება

დინება

მიწისა და მთვარის

ურთიერთქმედებატყის გაჩეხვა

ადამიანების ჩარევით

მდინარეები

და ტბები


16

მხო ლოდ ბუ ნებ რი ვი მი ზე ზე ბით. სხვა დას ხვა მეც ნი ე რე ბის კვლე ვე ბის შე დე გად დად გინ -

და, რომ დე და მი წა ზე დათ ბო ბა ბო ლო ორი სა უ კუ ნეა და იწყო. გან სა კუთ რე ბით მე-20 სა -

უ კუ ნის შუა წლე ბი დან სათ ბუ რის გა ზის (GHG) კონ ცენ ტრა ცი ის გაზ რდა მო ი ტა ნა მრეწ ვე -

ლო ბის გან ვი თა რე ბამ და ეკო სის ტე მებ ში ადა მი ა ნის არას წორ მა ჩა რე ვამ. სწო რედ ეს

არის ადა მი ა ნის საქ მი ა ნო ბის დო მი ნან ტუ რი მი ზე ზი კლი მა ტის ცვლი ლე ბა ში.

კლი მა ტუ რი ცვლი ლე ბე ბი შე ი ნიშ ნე ბა სა ქარ თვე ლო შიც: ბო ლო 10 წლის გან მავ ლო -

ბა ში იგ რძნო ბა სა შუ ა ლო ტემ პე რა ტუ რის მა ტე ბა. 1906 წელ თან შე და რე ბით სა შუ ა ლო

წლი უ რი ტემ პე რა ტუ რა და ახ ლო ე ბით 0,5-0,7°C-ით გა ი ზარ და ქვეყ ნის აღ მო სავ ლეთ ნა -

წილ ში, ხო ლო შემ ცირ და და სავ ლეთ ნა წილ ში, მათ შო რის, კავ კა სი ო ნის მთი ან რა ი ო -

ნებ შიც. სამ ხრეთ სა ქარ თვე ლოს მთებ ში ნელ-ნე ლა ქრე ბა სხვა დას ხვა ჯი შის ხე ე ბი, რაც

ტემ პე რა ტუ რის ცვლი ლე ბას თა ნაა და კავ ში რე ბუ ლი. ასე ვე შემ ცირ და სა შუ ა ლო წლი უ რი

ნა ლე ქის რა ო დე ნო ბა, რა მაც გა მო იწ ვია სა ძოვ რე ბის ფარ თის შემ ცი რე ბა აღ მო სავ ლეთ

სა ქარ თვე ლო ში, ხო ლო ქვეყ ნის შა ვი ზღვის რე გი ონ ში მოხ და პი რი ქით - წლი უ რი ნა ლე -

ქის რა ო დე ნო ბა გა ი ზარ და (> 90 მმ).

ეკო ლო გი ა ზე კლი მა ტუ რი ზე მოქ მე დე ბის შე სამ ცი რებ ლად, უნ და გა ტარ დეს შემ დე გი

ღო ნის ძი ე ბე ბი: წყლის მე ნეჯ მენ ტი, მი წათ სარ გებ ლო ბის მე ნეჯ მენ ტი, ტყის ეკო სის ტე მე -

ბის აღ დგე ნის მე ნეჯ მენ ტი, საკ ვე ბი პრო დუქ ტე ბის წარ მო ე ბი სა და ნა პირ გა მაგ რე ბი თი სა -

მუ შა ო ე ბის მე ნეჯ მენ ტი.

ამას თან ერ თად, უნ და შე მუ შავ დეს კლი მა ტის ცვლი ლე ბის პო ლი ტი კა, კა ტას ტრო ფე -

ბის რის კის პრე ვენ ცია, მი ვი ღოთ ეკო ნო მი კუ რი, ეკო ლო გი უ რი და სო ცი ა ლუ რი ზო მე ბი,

რა თა ხე ლი შე ვუწყოთ რე გი ო ნე ბის მდგრად გან ვი თა რე ბას.

აუცი ლე ბე ლია, და ი ნერ გოს გა მაფ რთხი ლე ბე ლი ღო ნის ძი ე ბე ბი ბუ ნებ რი ვი მოვ ლე -

ნე ბით გა მოწ ვე უ ლი კა ტას ტრო ფე ბის თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად.

თუ არა ნა ირ ზო მებს არ მი ვი ღებთ, მო მა ვალ ში ჩვენს ქა ლა ქებ ში სით ბოს ინ დექ სი

(HI) შე იც ვლე ბა. სით ბოს ინ დექ სი არის ჰა ე რის ფაქ ტობ რი ვი ტემ პე რა ტუ რის შე ფარ დე ბა

ჰა ე რის შე სა ბა მის ტე ნი ა ნო ბას თან და წარ მო ად გენს ადა მი ა ნის თერ მუ ლი კომ ფორ ტის

მაჩ ვე ნე ბელს.

თბილისი

1955-1970 1990-2007 2020-2049

ნორმალური 1338 1349 1525

თბილი 796 843 1161

ძალიან თბილი 310 545 1527

ცხელი 4 17 287

ძალიან ცხელი 0 0 3

გაუსაძლისად ცხელი 0 0 0

სახიფათო დღეების

საერთო რაოდენობა314 562 1814

ცხრილი 1: გასულ წლებში თბილისში სითბოს ინდექსის ცვლილების შედარება მომავალი

წლების პროგნოზთან (წყარო:საქართველო, ჰიდრომეტეოროლოგიის დეპარტამენტი)

17

ცხრი ლი 1 გვიჩ ვე ნებს ტემ პე რა ტუ რი სა და ტე ნი ა ნო ბის მო ნა ცე მე ბის ფარ დო ბას და

პროგ ნოზს 2020-2049 წლე ბი სათ ვის. სა ვა რა უ დოდ, 21-ე სა უ კუ ნის შუა პე რი ო დი სათ ვის

თბი ლის ში მო სა ლოდ ნე ლია “სა ხი ფა თო დღე ე ბის” დრა მა ტუ ლი ზრდა.

დი დი კავ კა სი ო ნის რამ დე ნი მე მყინ ვარ ზე თა ნამ გზავ რუ ლი დაკ ვირ ვე ბა აჩ ვე ნებს,

რომ მყინ ვარ თა ფარ თობ მა (1901-2006წწ.) 6-9%-ით იკ ლო. აღ ნიშ ნუ ლი მოვ ლე ნე ბი რის -

კის ქვეშ აყე ნებს მო სახ ლე ო ბის უსაფ რთხო ე ბას და დიდ ზი ანს აყე ნებს ქვეყ ნის ეკო ნო -

მი კას (ბუ ნებ რივ კა ტას ტრო ფებ თან და კავ ში რე ბუ ლი ეკო ნო მი კუ რი ზა რა ლი).

ზე მოთ ქმუ ლი დან გა მომ დი ნა რე, დი დი მნიშ ვნე ლო ბა უნ და მი ვა ნი ჭოთ ენერ გო ე ფექ -

ტუ რი ღო ნის ძი ე ბე ბის და ნერ გვას და გა ნახ ლე ბა დი ენერ გი ის წყა რო ე ბის გა მო ყე ნე ბას,

რაც ხელს შე უწყობს ქვეყ ნის ეკო ლო გი უ რი პი რო ბე ბის გა უმ ჯო ბე სე ბას, ჩვენს ჯან საღ და

მდგრად მო მა ვალს.

1.3 რას ნიშ ნავს ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბა?

ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბის შე სა ხებ ევ რო კავ ში რის 2012/17/EU დი რექ ტი ვის თა ნახ მად

“ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბა არის სა შუ ა ლე ბა რო მე ლიც გვაძ ლევს სა შუ ა ლე ბას შე ვამ ცი როთ

ენერ გო რე სურ სებ ზე და მო კი დე ბუ ლე ბა და სათ ბუ რის გა ზე ბის ემი სი ე ბი და ხე ლი შე უწყოს

ეკო ნო მი კურ ზრდას”.

ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბა არის ად გი ლობ რი ვი სათ ბობ-ენერ გე ტი კუ ლი რე სურ სე ბის ეფექ -

ტუ რი გა მო ყე ნე ბა, ინო ვა ცი უ რი ტექ ნო ლო გი ე ბის და ნერ გვა და ენერ გო დამ ზო გი ღო ნის -

ძი ე ბე ბის პრაქ ტი კუ ლი რე ა ლი ზე ბა. ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბა ნე ბის მი ე რი ქვეყ ნის ეკო ნო მი -

კუ რი გან ვი თა რე ბის მა მოძ რა ვე ბე ლი ძა ლაა, ენერ გო უ საფ რთხო ე ბის უზ რუნ ველ ყო ფის

ერთ-ერ თი ძი რი თა დი წი ნა პი რო ბაა. ამი ტომ ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბა ქვეყ ნის ენერ გე ტი კუ -

ლი პო ლი ტი კის გან ვი თა რე ბის პრი ო რი ტეტს წარ მო ად გენს. სწო რედ ში და ენერ გო რე -

სურ სე ბი სა და ენერ გი ის ეფექ ტუ რად გა მო ყე ნე ბის დო ნე ანუ მთლი ა ნი ში და პრო დუქ ტის

ენერ გო ტე ვა დო ბის შემ ცი რე ბის გან ზო გა დე ბუ ლი მაჩ ვე ნებ ლე ბი, გა ნა პი რო ბე ბენ ქვე ყა -

ნა ში წარ მო ე ბუ ლი პრო დუქ ცი ის კონ კუ რენ ტუ ნა რი ა ნო ბას (რო გორც ში და, ისე გა რე ბა -

ზარ ზე) და ამ ქვეყ ნის ად გილ სა და როლს მსოფ ლიო თა ნა მე გობ რო ბა ში.

გან სა კუთ რე ბით მნიშ ვნე ლო ვა ნია ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბის გა უმ ჯო ბე სე ბა სა ქარ თვე -

ლო სათ ვის, სა დაც ერ თი მხრივ, სა კუ თა რი ეკო ნო მი კის უზ რუნ ველ სა ყო ფად საკ მა რი სი

რე სურ სე ბი გა რე დან შე მო ი ტა ნე ბა (ეს არის მოხ მა რე ბუ ლი ბუ ნებ რი ვი აირის მთე ლი რა -

ო დე ნო ბა, ნავ თო ბი სა და ნავ თობ პრო დუქ ტე ბის ძი რი თა დი და ელექ ტრო ე ნერ გი ის ნა წი -

ლი), ხო ლო მე ო რე მხრივ, სათ ბობ-ენერ გე ტი კუ ლი რე სურ სე ბის სა სარ გებ ლოდ გა მო ყე -

ნე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი 45%-საც კი არ აღე მა ტე ბა, ანუ ქვე ყა ნა ში არ სე ბუ ლი ენერ გო რე სურ -

სე ბის ნა ხე ვარ საც კი ვერ ვი ყე ნებთ.

ად გი ლობ რი ვი ენერ გო რე სურ სე ბის მოხ მა რე ბის შემ ცი რე ბა მნიშ ვნე ლო ვა ნია არა

მარ ტო ეკო ნო მი კუ რი, არა მედ სტრა ტე გი უ ლი თვალ საზ რი სი თაც. ეს ხელს შე უწყობს სა -

ქარ თვე ლო ში ამ ჟა მად არ სე ბუ ლი ენერ გე ტი კუ ლი და ეკო ნო მი კუ რი პრობ ლე მე ბის გა -

დაწყვე ტას, გაზ რდის ქვე ყა ნა ში წარ მო ე ბუ ლი პრო დუქ ცი ის კონ კუ რენ ტუ ნა რი ა ნო ბას მი -

სი ენერ გო ტე ვა დო ბის შემ ცი რე ბის ხარ ჯზე.

გარ და ენერ გო უ საფ რთხო ე ბი სა და მდგრა დი გან ვი თა რე ბი სა, ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბას

ბევ რი სი კე თე მო აქვს. მათ შო რის: და დე ბი თან აისა ხე ბა ჯან მრთე ლო ბა ზე, ქმნის ახალ სა -

მუ შაო ად გი ლებს, ზრდის კომ ფორ ტის დო ნეს, აუმ ჯო ბე სებს ეკო ლო გი ას და ეკო ნო მი კას.


18

1.4 ევ რო კავ ში რის დი რექ ტი ვა შე ნო ბე ბის ზო გა დი ეფექ ტუ რო ბის შე სა ხებ

2010 წლის აპ რილ ში ევ რო კავ შირ მა გა მო აქ ვეყ ნა დი რექ ტი ვა “შე ნო ბე ბის ზო გა დი

ეფექ ტუ რო ბის შე სა ხებ” (Richtlinie 2010/31/EU) შეც ვლი ლი რე დაქ ცი ით. 2010/C 123 E/04

ნომ რით მო ნიშ ნუ ლი ეს დი რექ ტი ვა ეყ რდნო ბა 2002 წლის პირ ველ რე დაქ ცი ას. იგი წარ -

მო ად გენს სა ერ თო ევ რო პულ სა ფუძ ველს და ხორ ცი ელ დე ბა კავ ში რის წევ რი თი თო ე უ -

ლი ქვეყ ნის სა მარ თლებ რი ვი სის ტე მის შე სა ბა მი სად. გერ მა ნი ა ში იგი გან ხორ ცი ელ და

2002 წელს ენერ გო და ზოგ ვის შე სა ხებ დად გე ნი ლე ბის შე მო ღე ბით. ამ დი რექ ტი ვა ში ყუ -

რადღე ბა უმ თავ რე სად გა მახ ვი ლე ბუ ლია საწ ვა ვი წი ა ღი სე უ ლის - ბუ ნებ რი ვი აირის, ნავ -

თო ბის ან ქვა ნახ ში რის - მდგრად, წინ და ხე დულ და ეფექ ტი ან მოხ მა რე ბა ზე, რად გან ისი -

ნი წვის პრო ცეს ში აფ რქვე ვენ ნახ ში რორ ჟანგს. ამ დე ნად დი რექ ტი ვა შე ნო ბე ბის ზო გა დი

ეფექ ტუ რო ბის შე სა ხებ წარ მო ად გენს კი ო ტოს პრო ტო კო ლით და სა ხუ ლი მიზ ნე ბის წარ -

მმარ თველ ელე მენტს, ეს ძი რი თა დად ით ქმის მე-2 და მე-3 მუხ ლებ ზე, რომ ლებ შიც

მოთხოვ ნი ლია ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბის გა უმ ჯო ბე სე ბა ეკო ნო მი კის მნიშ ვნე ლო ვან სფე რო -

ებ ში. აქე დან გა მომ დი ნა რე, დი რექ ტი ვა მიზ ნად ისა ხავს CO2 გა მო ნა ბოლ ქვის შემ ცი რე -

ბას გა ე როს ჩარ ჩო კონ ვენ ცი ის შე სა ბა მი სად და ტემ პე რა ტუ რის მა ტე ბის 2°C -ზე ქვე მოთ

შე ნარ ჩუ ნე ბას.

შე ნო ბე ბი ყვე ლა ზე დი დი ენერ გო მომ ხმა რებ ლე ბი არი ან. ევ რო კავ ში რის ქვეყ ნებ ში

შე ნო ბე ბის სრუ ლი ენერ გო მოხ მა რე ბა შე ად გენს გე ნე რი რე ბუ ლი ენერ გი ის და ახ ლო ე ბით

40%-ს. ამი ტო მაა, რომ უპი რა ტე სო ბა ენი ჭე ბა ისეთ ღო ნის ძი ე ბებს, რომ ლე ბიც გუ ლის -

ხმო ბენ გა ნახ ლე ბა დი ენერ გი ის წყა რო ე ბის გა მო ყე ნე ბის ზრდას. ეს ფაქ ტი ედო სა ფუძ -

ვლად ევ რო კავ ში რის ენერ გე ტი კუ ლი საბ ჭოს მი ერ და სა ხულ კონ კრე ტულ მი ზან საც, რო -

მე ლიც ავალ დე ბუ ლებს წევრ ქვეყ ნებს ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბის მი ნი მა ლუ რი მოთხოვ ნე ბის

დად გე ნას და 2020 წლი სათ ვის ენერ გი ის გა მო მუ შა ვე ბის წი ლის 20% -ის გე ნე რა ცი ას გა -

ნახ ლე ბა დი ენერ გი ის წყა რო ე ბით. იგი გერ მა ნი ა ში გან ხორ ცი ელ და 2009 წელს, რო დე -

საც მი ი ღეს კა ნო ნი “გა ნახ ლე ბა დი თბუ რი ენერ გი ის წყა რო ე ბის” შე სა ხებ (EEWärmeG). ეს

კა ნო ნი უშუ ა ლო კავ შირ შია ენერ გო და ზოგ ვის დად გე ნი ლე ბას თან და მი სი უმ თავ რე სი მი -

ზა ნია ახა ლა შე ნე ბულ შე ნო ბებ ში გათ ბო ბი სა და გაგ რი ლე ბი სათ ვის გა ნახ ლე ბა დი ენერ -

გი ის გა მო ყე ნე ბა. აქე დან გა მომ დი ნა რე, 2020 წლი სათ ვის შე ნო ბა თა ექ სპლო ა ტა ცი ის

სფე რო ში გათ ბო ბი სა და გაგ რი ლე ბი სათ ვის მოხ მა რე ბუ ლი ენერ გი ის 14% უნ და იყოს გა -

მო მუ შა ვე ბუ ლი გა ნახ ლე ბა დი ენერ გი ის წყა რო ე ბი დან.

ამ კა ნო ნის თა ნახ მად, გა ნახ ლე ბად ენერ გი ად ით ვლე ბა შემ დე გი წყა რო ე ბის გა მო -

ყე ნე ბა:

გე ო თერ მუ ლი ენერ გია•

გა რე მო დან მი ღე ბუ ლი თბუ რი ენერ გია•

მზის რა დი ა ცი ის ენერ გია•

ბი ო მა სი დან გა მო მუ შა ვე ბუ ლი ენერ გია•

ამას თან, “გა ნახ ლე ბა დი თბუ რი ენერ გი ის წყა რო ე ბის” შე სა ხებ კა ნო ნი ით ვა ლის წი -

ნებს დამ პრო ექ ტებ ლი სათ ვის გარ კვე უ ლი გა მო სა ვა ლის შე საძ ლებ ლო ბა საც, მა გა ლი -

თად, თუ ახა ლი შე ნო ბის ენერ გე ტი კულ კონ ცეფ ცი ა ში არ არის გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი გა -

ნახ ლე ბა დი ენერ გი ის წყა რო ე ბის გა მო ყე ნე ბა, მაგ რამ და გეგ მი ლია, რომ და ი ნერ გოს

ენერ გო დამ ზო გი ღო ნის ძი ე ბე ბი, რომ ლე ბიც 15% ენერ გო რე სურ სე ბის და ზოგ ვის სა შუ ა -

ლე ბას იძ ლე ვა (მი უ ხე და ვად კა ნო ნის მოთხოვ ნი სა გა მო ყე ნე ბუ ლი იყოს გა ნახ ლე ბა დი

ენერ გი ის წყა რო ე ბი), კა ნო ნი მა ინც შეს რუ ლე ბუ ლად ჩა ით ვლე ბა.

სა ზო გა დო ებ რივ შე ნო ბებ ში აღ ნის ნუ ლი დი რექ ტი ვის შეს რუ ლე ბის თვალ საზ რი სით,

გერ მა ნია ცდი ლობს გახ დეს სა მა გა ლი თო ქვე ყა ნა.

19

2. ენერ გო ე ფექ ტუ რი და მდგრა დი მშე ნებ ლო ბა

2.1. ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბის ზრდა საცხოვ რე ბელ შე ნო ბებ ში

საცხოვ რე ბელ შე ნო ბებ ში ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბის ზრდის მი საღ წე ვად ძალ ზე მნიშ ვნე -

ლო ვა ნია ოპ ტი მა ლუ რი ღო ნის ძი ე ბე ბის და ნერ გვა ტექ ნი კუ რი აღ ჭურ ვი ლო ბი სა და შე ნო -

ბის გა რე კონ სტრუქ ცი ის გა სა უმ ჯო ბე სებ ლად. ეს ხელს შე უწყობს ენერ გო მოხ მა რე ბი სა

და მას თან და კავ ში რე ბუ ლი ხარ ჯე ბის, აგ რეთ ვე გა რე მოს და მა ბინ ძუ რე ბე ლი აირე ბის

ემი სი ე ბის შემ ცი რე ბას.

თუ შე ნო ბა ში ძვე ლი და არა ე ფექ ტუ რი გათ ბო ბის სის ტე მაა და მონ ტა ჟე ბუ ლი, მი სი გა -

ნახ ლე ბა ეფექ ტუ რი ღო ნის ძი ე ბაა. მა ღალ ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბას გვთა ვა ზო ბენ შემ დე გი

გათ ბო ბის სის ტე მე ბი:

გე ო თერ მუ ლი ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის სის ტე მე ბი•

მყა რი გრა ნუ ლი რე ბუ ლი (პე ლე ტი და ბრი კე ტი,) სათ ბო ბის ცენ ტრა ლუ რი გათ -•

ბო ბის სის ტე მა

“ჰა ე რი-წყა ლი” ტი პის თბუ რი ტუმ ბო მზის ბა ტა რე ას თან (PV ,ფოტო ვოლ ტა ი კი)•

კომ ბი ნა ცი ა ში

ბუ ნებ რივ გაზ ზე მო მუ შა ვე წვის მა ღა ლი მარ გი ქმე დე ბის საქ ვა ბე მზის თერ მულ•

ენერ გი ას თან ერ თად

თხე ვად სათ ბობ ზე (ნავ თო ბის გა და მუ შა ვე ბის პრო დუქ ტე ბი: სო ლა რის ზე თი, მა -•

ზუ თი) მო მუ შა ვე ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის სის ტე მე ბი

სა სურ ვე ლია, გათ ბო ბი სათ ვის გა მო ვი ყე ნოთ ქვე ყა ნა ში არ სე ბუ ლი ისე თი ენერ გო მა -

ტა რებ ლე ბი, რომ ლე ბიც მო სა პო ვებ ლად ად ვი ლია და მათ ქი მი უ რი შედ გე ნი ლო ბა ში და -

ბა ლი CO2-ია ან CO2-ნე იტ რა ლუ რია. ის ლან დი ა ში სულ მა ლე თით ქმის ყვე ლა შე ნო ბა ეკო -

ლო გი უ რად სუფ თა გახ დე ბა, რად გა ნაც გა სათ ბო ბად და ელექ ტრო ე ნერ გი ის წარ მო ე ბის -

თვის იყე ნე ბენ გე ო თერ მუ ლი ენერ გი ის სით ბოს. გე ო თერ მუ ლი ენერ გი ის წყა რო ე ბი და -

სავ ლეთ სა ქარ თვე ლო შიც არ სე ბობს და წარ მო ად გენს ტრა დი ცი ულ ენერ გო მა ტა რე -

ბელს, ბუ ნებ რი ვი აირი სა და ნავ თო ბის, ალ ტერ ნა ტი ვას. სა ქარ თვე ლოს აგ რეთ ვე დი დი

რა ო დე ნო ბით ხის საწ ვა ვი რე სურ სის პო ტენ ცი ა ლი გა აჩ ნია, რო მე ლიც შე საძ ლე ბე ლია

დამ ზად დეს ხის ნარ ჩე ნე ბი სა გან და გა ნე კუთ ვნე ბა ად გი ლობ რივ გა ნახ ლე ბად CO2-ნე იტ -

რა ლურ ენერ გო მა ტა რე ბელ თა რიცხვს. მა თი გა სათ ბო ბად გა მო ყე ნე ბა შე იძ ლე ბა პე ლე -

ტის ან ბრი კე ტე ბის სა ხით. პე ლე ტის ან ბრი კე ტე ბის გათ ბო ბის სის ტე მე ბი ბევ რად უფ რო

ეფექ ტუ რია, ვიდ რე შე შის ღუ მე ლე ბი. იმი სათ ვის, რომ ტყის სა ფა რი არ გა ნად გურ დეს და

შე უ ნარ ჩუნ დეს მო მა ვალ თა ო ბებს, სა ქარ თვე ლო ში ტყი დან ხის საწ ვა ვი მა სა ლის მო წო -

დე ბა უნ და მოხ დეს მდგრა დი გა მო ყე ნე ბის პრინ ცი პის თა ნახ მად.

სათ ბო ბი ენერ გი ის ეფექ ტუ რად გა მო ყე ნე ბის მიზ ნით, ასე ვე ძალ ზე მნიშ ვნე ლო -•

ვა ნი ფაქ ტო რია გათ ბო ბის რე გუ ლი რე ბა და სით ბოს გა ნა წი ლე ბის მარ თვა:

გათ ბო ბის რე გუ ლი რე ბა შე ნო ბის გა რე ტემ პე რა ტუ რის კონ ტრო ლის გზით

გათ ბო ბის რე გუ ლი რე ბა შე ნო ბის ში და ტემ პე რა ტუ რის კონ ტრო ლის გზით•

რა დი ა ტო რის რე გუ ლი რე ბა თერ მოს ტა ტე ბის მეშ ვე ო ბით•

ელექ ტრო ნუ ლად რე გუ ლი რე ბა დი გათ ბო ბის ტუმ ბო ე ბის გა მო ყე ნე ბა•

2. ენერგოეფექტური და მდგრადი მშენებლობა

20

გათ ბო ბის სიმ ძლავ რის შემ ცი რე ბა ღა მით•

გათ ბო ბის მი ლე ბის თბო ი ზო ლა ცია და უთ ბუ ნე ბელ სა თავ სებ ში•

ენერ გო დამ ზო გი ღო ნის ძი ე ბე ბი შე ნო ბის შე მომ ზღუდ კონ სტრუქ ცი ას თან მი მარ თე ბა ში:

ბო ლო სარ თუ ლის ჭე რის თბო ი ზო ლა ცია•

სა ხუ რა ვის თბო ი ზო ლა ცია•

გა რე კედ ლე ბის თბო ი ზო ლა ცია•

ფან ჯრე ბის გა ნახ ლე ბა•

სარ და ფის ჭე რის თბო ი ზო ლა ცია•

ენერ გო მოხ მა რე ბის შე სამ ცი რე ბე ლი ღო ნის ძი ე ბე ბის და სა ნერ გად არ არის აუცი ლე -

ბე ლი ყო ველ თვის დი დი ინ ვეს ტი ცი ე ბის მო ზიდ ვა - ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბის გაზ რდა შე საძ -

ლე ბე ლია ისე თი მარ ტი ვი ხერ ხე ბი თაც, რო გო რი ცაა:

ოთა ხის ტემ პე რა ტუ რის შემ ცი რე ბა•

საცხოვ რე ბე ლი ფარ თე ბის ნა წი ლობ რი ვი გათ ბო ბა•

გათ ბო ბის ექ სპლო ა ტა ცი ი სას ფან ჯრის გად მო კი დე ბის პო ზი ცი ით გა მო ღე ბა•

რე გუ ლა რუ ლი და სწო რი ვენ ტი ლა ცია•

აბა ზა ნის შხა პით ჩა ნაც ვლე ბა•

თბი ლი წყლის მომ ჭირ ნედ ხარ ჯვა•

2.2. ენერ გო ე ფექ ტუ რი მშე ნებ ლო ბა - ად გი ლობ რი ვი ფაქ ტო რე ბი

ენერ გო დამ ზო გი შე ნო ბის დაპ რო ექ ტე ბის დროს აუცი ლე ბე ლია შე სა ბა მი სი ად გილ -

მდე ბა რე ო ბის რე გი ო ნა ლუ რი და ად გი ლობ რი ვი კლი მა ტუ რი პი რო ბე ბის გათ ვა ლის წი ნე -

ბა. კლი მა ტუ რი პი რო ბე ბი მო ი ცავს მზი სა და ქა რის გავ ლე ნას ყო ველ წლი ურ ციკ ლში, და

ასე ვე ნა ლე ქე ბის რა ო დე ნო ბას. ასე ვე გათ ვა ლის წი ნე ბულ უნ და იქ ნას ზე და პი რის ფე ნის

ტემ პე რა ტუ რის სტრა ტი ფი კა ცია, რად გა ნაც იგი და მო კი დე ბუ ლია გა რე ჰა ე რის ტემ პე რა -

ტუ რა სა და მზის დას ხი ვე ბა ზე. კლი მა ტუ რი ფაქ ტო რე ბის მაკ რო, მე ზო და მიკ როკ ლი მა -

ტის გათ ვა ლის წი ნე ბით, უნ და შე ირ ჩეს შე ნო ბის ორი ენ ტა ცია.

მაკ როკ ლი მა ტი აღ წერს რე გი ონ ში კლი მა ტის ზო გად ხა სი ათს მზის ნა თე ბის,•

ღრუბ ლი ა ნო ბის, ტემ პე რა ტუ რის, ქა რის, ჰა ე რის ტე ნი ა ნო ბი სა და ნა ლე ქე ბის მი -

ხედ ვით

მე ზოკ ლი მა ტი აღ წერს ად გი ლობ რი ვი პი რო ბე ბის ზე გავ ლე ნას, რო გო რი ცაა•

ტო პოგ რა ფია, ვე გე ტა ცია და ამ ტე რი ტო რი ი სა და შე მო გა რე ნის და მა ხა სი ა თე -

ბელ თვი სე ბებს

მიკ როკ ლი მა ტი შე მო ი ფარ გლე ბა რამ დე ნი მე მეტ რი დან რამ დე ნი მე კი ლო მეტ -•

რამ დე მან ძი ლით, მაგ.: მი წის ნაკ ვე თით, ვე გე ტა ცი უ რი სა ფა რით ან გზის რა ი მე

მო ნაკ ვე თით.

შე ნო ბის გათ ბო ბი სათ ვის სა ჭი რო თბუ რი მოთხოვ ნი სათ ვის შე იძ ლე ბა გა დამ წყვე ტი

მნიშ ვნე ლო ბა ჰქონ დეს:

ტო პოგ რა ფი ულ მდე ბა რე ო ბას (მაგ.: ვა კე ად გი ლი, დაბ ლო ბი, ცი ვი ჰა ე რის მა -•

სე ბის გა ბა ტო ნე ბუ ლი მდგო მა რე ო ბა, სამ ხრეთ - სამ ხრეთ-და სავ ლეთ ფერ დო ბი,

გან ლა გე ბა გო რაკ ზე)

21

ქა რით გა მოწ ვე ულ თბურ და ნა კარ გებს (იგუ ლის ხმე ბა ძი რი თა დად ქა რი სა გან•

არა საკ მა რი სად და ცუ ლი შე ნო ბე ბი)

ვე გე ტა ცი უ რი სა ფა რის მდე ბა რე ო ბას (ხე ებ ში, ხვი ა რა მცე ნა რე ებ ში და ა.შ.)•

წყალ თან სი ახ ლო ვეს (ტბა ან ზღვა, ტბო რი)•

მდე ბა რე ო ბას ქა ლა ქის ცენ ტრში, გა რე უ ბან ში ან სო ფელ ში.•

შე ნო ბის გათ ბო ბი სა და გაგ რი ლე ბი სათ ვის სა ჭი რო ენერ გო მოხ მა რე ბის შემ ცი რე ბის

სტრა ტე გი ის შე მუ შა ვე ბა ზე დიდ გავ ლე ნას ახ დენს ად გი ლობ რი ვი კლი მა ტის თვის და მა -

ხა სი ა თე ბე ლი წე ლი წა დის დრო ე ბი შე სა ბა მი სი ტემ პე რა ტუ რუ ლი მერ ყე ო ბით. გა რე მოს

(კლი მა ტუ რი ფაქ ტო რე ბის) და მომ ხმა რე ბელ თა ურ თი ერ თქმე დე ბის ღრმა ცოდ ნის მეშ -

ვე ო ბით შე საძ ლე ბე ლია შემ ცირ დეს ან თუნ დაც თა ვი დან ავი ცი ლოთ გათ ბო ბის, გაგ რი -

ლე ბი სა და გა ნა თე ბის სის ტე მე ბი სათ ვის სა ჭი რო ძვი რადღი რე ბუ ლი ხარ ჯე ბი.

ურბანული

განვითარება

(თბური

კუნძული)

თბური ენერგიის

მოხმარება

შემცირებული

85%-მდე

ვაკე ადგილი

ფარდობითი

სიდიდე: თბური

ენერგიის

მოხმარება:

100%

ღრმული,

ქვაბული, ხეობა

(ცივი ჰაერის

მასები)



გაზრდილი

120%-მდე

სამხრეთ

ფერდობი

(მზიანი

ფერდობი)



შემცირებული

85%-მდე

მთის წვერი

(ქარიანი

ადგილი)




110%-მდე

ჩრდილოეთის

ფერდობი

(ჩრდილიანი

ფერდობი)




115%-მდე

ილუსტრაცია 4: ადგილობრივ კლიმატურ პირობებზე დამოკიდებული თბური ენერგიის

მოხმარება. (გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი, წყარო: მ. გრაუტჰოფი, ვ. მოოკი, დებულება:

ინტეგრირებული დაპროექტების ინსტრუმენტები მზის ენერგიის გამოსაყენებლად ურბანულ

პირობებში Building a new century-5th)

22

3. სა ქარ თვე ლოს არ ქი ტექ ტუ რა -

ნი შან დობ ლი ვი მი მო ხილ ვა

3.1. სა ქარ თვე ლოს კლი მა ტუ რი ზო ნე ბი

სა ქარ თვე ლოს კლი მა ტუ რი პი რო ბე ბი არა ერ თგვა რო ვა ნია და და მო კი დე ბუ ლია

სხვა დას ხვა ფაქ ტორ ზე. ამა ვე დროს, ხმელ თა შუა და ალ პუ რი გავ ლე ნა აისა ხე ბა სა ქარ -

თვე ლოს შვიდ კლი მა ტურ რე გი ონ ში

ხმელ თა შუა ზღვის კლი მა ტი იმე რე თი სა და სა მეგ რე ლოს რე გი ო ნებ ში•

კონ ტი ნენ ტუ რი კლი მა ტი სამ ხრეთ და აღ მო სავ ლეთ რე გი ო ნებ ში: ქარ თლსა და•

კა ხეთ ში

ნა ხე ვა რუ დაბ ნო და სტე პუ რი ლან დშაფ ტი სამ ხრეთ-აღ მო სავ ლეთ ში - გა რეჯ ში•

სუბ ტრო პი კუ ლი კლი მა ტი შა ვი ზღვის მიმ დე ბა რე გუ რი ის რე გი ონ ში•

ალ პუ რი კლი მა ტი ხევ სუ რეთ ში, თუ შეთ სა და დიდ კავ კა სი ონ ზე•

მა ღა ლი ალ პუ რი ხე ო ბა სვა ნეთ ში დი დი კავ კა სი ო ნის ტე რი ტო რი ა ზე•

მყინ ვა რი•

ილუს ტრა ცია 5: სა ქარ თვე ლოს რუ კა (გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი)

23

თვიური ტემპერატურების საშუალო მაჩვენებლი

წლიურ ციკლში.

30

25

20

15

10

5

0

-5

°C

ბათუმი

თბილისი

გორი

1

6,3

1,5

-1

2

6,6

3,1

0,4

3

8,9

6,6

4,6

4

12

12,8

10,2

5

15,6

17,9

15,3

6

19,3

21,8

18,8

7

22

25

21,4

8

22,2

24,7

21,4

9

19,8

20,3

17,1

10

16,5

14,4

11,8

11

12,3

8,2

5,8

12

8,9

3,3

1,1

ილუს ტრა ცია 7: ქარ თუ ლი ტრა დი ცი უ ლი არ ქი ტექ ტუ რის ნი მუ ში, შა ტი ლი (ფოტო: მ. ცი რა მუა)

ილუსტრაცია 6: ბათუმის, გორისა და თბილისის თვიური შედარებითი ტემპერატურის

საშუალო მაჩვენებელი წლიურ ციკლში (წყარო: http://de.climate-data.org ოქტომბერი 2016)

3. საქართველოს არქიტექტურა - ნიშანდობლივი მიმოხილვა

24

3.2. ტრა დი ცი უ ლი არ ქი ტექ ტუ რი დან თა ნა მედ რო ვე ბი ნათ მშე ნებ ლო ბამ დე

სა ქარ თვე ლო ძვე ლი კულ ტუ რის ქვე ყა ნაა, რაც, შე სა ბა მი სად, ყო ველ თვის აისა ხე ბო -

და მის არ ქი ტექ ტუ რა ში. აღ სა ნიშ ნა ვია, რომ არ ქე ო ლო გე ბის მი ერ აღ მო ჩე ნი ლი ძვე ლი

წელ თაღ რიცხვის დრო ინ დე ლი ქა ლა ქე ბის მშე ნებ ლო ბა რო გო რი ცაა ნო ქა ლა ქე ვი და ძა -

ლი სის ნა ქა ლა ქა რი გვა ო ცებს მშე ნებ -

ლო ბის მა ღა ლი კულ ტუ რით და ენერ -

გო დამ ზო გი სა შუ ა ლე ბე ბის გა მო ყე ნე -

ბით. ჩვენს რე ა ლო ბა ში შე მორ ჩე ნილ

ქარ თუ ლი ტრა დი ცი უ ლი არ ქი ტექ ტუ რის

ნი მუ შებ ში - რო გო რე ბი ცაა შა ტი ლი, სვა -

ნუ რი კოშ კე ბი და საცხოვ რი სე ბი სა ქარ -

თვე ლოს კუთხე ე ბის მი ხედ ვით - ზედ მი -

წევ ნი თაა გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი გა რე მო

პი რო ბე ბის ზე გავ ლე ნა და და ცუ ლია

საცხოვ რებ ლის ში და კლი მა ტუ რი პი -

რო ბე ბი. სწო რად არის გათ ვა ლის წი ნე -

ბუ ლი შე ნო ბის ორი ენ ტა ცია და თბო ი -

ზო ლა ცია. აღ სა ნიშ ნა ვია ძვე ლი თბი -

ლი სის ის ტო რი უ ლი ნა წი ლის შე ნო ბა-

ნა გე ბო ბე ბი, რომ ლე ბიც თა ვი სი თბო -

ტექ ნი კუ რი მა ხა სი ა თებ ლე ბით აკ მა ყო -

ფი ლე ბენ თა ნა მედ რო ვე ევ რო პულ

სტან დარ ტებს.

ყო ვე ლი შე ნო ბა უნ და გან ვი ხი ლოთ

მი სი შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ე ბით:

კედ ლე ბი, სა ხუ რა ვი, იატა კი და ფან ჯრე -

ბი. სა ქარ თვე ლო ში არ სე ბუ ლი შე ნო ბე -

ბი უმე ტე სად საბ ჭო თა პე რი ოდ შია აშე -

ნე ბუ ლი. იმ პე რი ოდ ში, ენერ გი ის და ბა -

ლი ფა სის გა მო იგ ნო რი რე ბუ ლი იყო

კონ სტრუქ ცი ე ბის სით ბო დამ ცა ვი ღო -

ნის ძი ე ბე ბი. თუმ ცა ისიც უნ და ით ქვას, რომ ბო ლო ათ წლე ულ ში აშე ნე ბულ შე ნო ბებ შიც არ

არის გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი ზე მოთ აღ ნიშ ნუ ლი ღო ნის ძი ე ბე ბი, რის გა მოც ასე თი შე ნო ბე -

ბის გათ ბო ბას/გაგ რი ლე ბა სა და ვენ ტი ლა ცი ას დი დი რა ო დე ნო ბით ენერ გო მოხ მა რე ბა

სჭირ დე ბა. ასეთ შე ნო ბებ ში 1მ2 იატა კის ფარ თო ბის გათ ბო ბი სათ ვის მო იხ მა რე ბა 40-50%

-ით უფ რო მე ტი ენერ გია, ვიდ რე მსგავ სი კლი მა ტუ რი ზო ნის ევ რო კავ ში რის ქვეყ ნებ ში.

რო გორც ცნო ბი ლია, შე ნო ბე ბი მო იხ მა რენ ქვეყ ნა ში გე ნე რი რე ბუ ლი ენერ გი ის და ახ -

ლო ე ბით 40%-ს. შე ნო ბე ბი, გან სა კუთ რე ბით “საცხოვ რე ბე ლი”, ყვე ლა ზე დი დი ენერ გო -

მომ ხმა რებ ლე ბი არი ან (სა წარ მო/ინ დუს ტრი უ ლი შე ნო ბე ბის შემ დეგ). ზამ თრის პე რი ოდ -

ში გათ ბო ბის ხარ ჯის შემ ცი რე ბით, მაგ., შე ნო ბის კარ კა სის დათ ბუ ნე ბით, გათ ბო ბის, კონ -

დი ცი რე ბის, გა ნა თე ბის და ა.შ. სის ტე მე ბის გა მარ თუ ლი მუ შა ო ბით, ქვე ყა ნას შე უძ ლია შე -

ამ ცი როს ენერ გო მოხ მა რე ბის და ახ ლო ე ბით 25-35%.

ენერ გო ე ფექ ტუ რი ღო ნის ძი ე ბე ბის და ნერ გვა აუმ ჯო ბე სებს ყვე ლა ტი პის შე ნო ბა ში კომ -

ფორტს, ქმნის უკე თეს გა რე მოს და რაც ყვე ლა ზე მნიშ ვნე ლო ვა ნია - თა ვი დან გვა ცი ლებს

სხვა დას ხვა და ა ვა დე ბებს, რომ ლე ბიც არა ჯან სა ღი გა რე მო პი რო ბე ბი თაა გა მოწ ვე უ ლი.

ილუსტრაცია 8: ქართული ტრადიციული

საცხოვრებელი სახლების არქიტექტურის

ნიმუში, სვანეთი (ფოტო: ნ. მეფარიშვილი)

25

1990 წელს მეც ნი ე რებ მა მი აგ ნეს ზო გი ერ თი და ა ვა დე ბის (ალერ გია, თვა ლის ან თე ბა, კა -

ნის და ა ვა დე ბე ბი, ას თმა, სიმ სივ ნე, არ თრი ტი, არ თრო ზი, გულ სის ხლძარ ღვთა და ა ვა დე -

ბე ბი, თა ვის ტკი ვი ლი, ნერ ვი უ ლი გა ღი ზი ა ნე ბა და ა.შ) გა მომ წვევ მი ზე ზებს. მათ გა მო იკ -

ვლი ეს, რომ შე ნო ბე ბი, სა დაც არ არის გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი კონ სტრუქ ცი ე ბის სით ბო დამ -

ცა ვი ღო ნის ძი ე ბე ბი, არას წო რა დაა და მონ ტა ჟე ბუ ლი გათ ბო ბის, ვენ ტი ლა ცი ი სა და გა ცი ე -

ბის სის ტე მე ბი და შე ნო ბის ასა შე ნებ ლად გა მო ყე ნე ბუ ლია ისე თი სა ამ შე ნებ ლო მა სა ლა,

რო მე ლიც შე ი ცავს ჯან მრთე ლო ბი სათ ვის მავ ნე ქი მი ურ მი ნა რე ვებს, იწ ვევს სწო რედ ზე -

მოთ ჩა მოთ ვლილ და ა ვა დე ბებს. ასეთ შე ნო ბებს მათ უწო დეს “და ა ვა დე ბუ ლი სახ ლი”.

მრა ვალ ბი ნი ა ნი საცხოვ რე ბე ლი სახ ლე ბი ენერ გო და ზოგ ვის პო ტენ ცი ა ლის გაზ რდის

მრა ვალ შე საძ ლებ ლო ბას იძ ლე ვა. პირ ველ რიგ ში ეს და კავ ში რე ბუ ლია ბი ნე ბის კომ პაქ -

ტურ და გეგ მა რე ბას თან, სა ზო გა დო ებ რი ვი სივ რცის რა ცი ო ნა ლურ გა მო ყე ნე ბას თან (ზამ -

თრის ბა ღე ბის მოწყო ბის შე საძ ლებ ლო ბა). გან სა კუთ რე ბით აღ სა ნიშ ნა ვია, რომ ამ ტი -

პის შე ნო ბებ ში შე საძ ლე ბე ლია მაქ სი მა ლუ რად ეფექ ტუ რად იქ ნეს გა მო ყე ნე ბუ ლი თბო ი -

ზო ლა ცია, რაც გუ ლის ხმობს კედ ლე ბის თბო ი ზო ლა ცი ის გა უმ ჯო ბე სე ბას, სარ და ფი სა და

სა ხუ რა ვის დათ ბუ ნე ბას და სხვა ღო ნის ძი ე ბე ბის გა ტა რე ბას. და ბალ ან სა შუ ა ლო სარ თუ -

ლი ა ნო ბის საცხოვ რე ბელ სახ ლებ ში სამ ხრე თით და სამ ხრეთ-აღ მო სავ ლე თით ორი ენ ტი -

რე ბუ ლი ფან ჯრის ღი ო ბე ბის რა ო დე ნო ბი სა და კედ ლის ფარ თთან ფან ჯრე ბის ზო მე ბის

სწო რი თა ნა ფარ დო ბის სა შუ ა ლე ბით, შე საძ ლე ბე ლია შე ნო ბის პა სი უ რი გათ ბო ბა მზით.

უნ და აღი ნიშ ნოს,რომ სა ქარ თვე ლოს მო სახ ლე ო ბის მნიშ ვნე ლო ვა ნი ნა წი ლის

საცხოვ რე ბე ლი პი რო ბე ბი კომ ფორ ტის დო ნე ზე ბევ რად და ბა ლია, რად გან ვერ იხ დი ან

გა და სა ხა დებს და ცხოვ რო ბენ არა ე ნერ გო ე ფექ ტურ შე ნო ბებ ში. ერთ-ერ თი მთა ვა რი მი -

ზე ზად შეგ ვიძ ლია ასე ვე და ვა სა ხე ლოთ ენერ გო ე ფე ტუ რო ბის, ენერ გო და ზოგ ვი სა და თა -

ნა მედ რო ვე ტექ ნო ლო გი ე ბის შე სა ხებ ინ ფორ მა ცი ის ნაკ ლე ბო ბა.

ქვე მოთ მო ცე მუ ლია სა ქარ თვე ლო ში სხვა დას ხვა პე რი ოდ ში აშე ნე ბუ ლი ტი პი უ რი შე -

ნო ბე ბის კუთ რი ენერ გო მოხ მა რე ბა და ენერ გო მა ხა სი ა თებ ლე ბის ტენ დენ ცი ე ბი წლე ბის

მი ხედ ვით. მი თი თე ბუ ლი კუთ რი ენერ გო მოხ მა რე ბა ეფუძ ნე ბა ენერ გო ა უ დი ტის კვლე ვებს.

ილუსტრაციები 9 და 10: აშენების წელი 1870-1920; კუთრი ენერგომოხმარება 90-150

კვ.სთ/კვ.მ.წ. რუსთაველის გამზირი, განათლების სამინისტროს შენობა

(ფოტო: ნ. მეფარიშვილი; ხ. სიჭინავა)

რე გი ო ნა ლუ რი დი ზა ი ნი

მე-19 სა უ კუ ნე ში, სა ქარ თვე ლო სა და აზერ ბა ი ჯან ში კა პი ტა ლუ რი შე ნო ბე ბი უმ თავ რე -

სად ევ რო პუ ლი გა ნათ ლე ბის არ ქი ტექ ტო რე ბის პრო ექ ტე ბით შენ დე ბო და. ძვე ლი ქა ლა -

ქის (თბი ლი სი, ბა ქო) ის ტო რი უ ლი ცენ ტრი ძი რი თა დად 1917 წლამ დე აშე ნე ბუ ლი სახ ლე -

ბის გან შედ გე ბა. ეს შე ნო ბე ბი არა უ მე ტეს სამ სარ თუ ლი ან, (ხში რად ად გი ლობ რი ვი სა ხე -

ო ბის, კვად რა ტუ ლი ან ბრტყე ლი) აგუ რით ნა შენ ნა გე ბო ბებს წარ მო ად გენს. მათ ფან -


26

ილუს ტრა ცი ე ბი 11 და 12: აშე ნე ბის წე ლი 1950-1985; კუთ რი ენერ გო მოხ მა რე ბა

150-300 კვ.სთ/კვ.მ.წ. (ფოტო: ხ. სი ჭი ნა ვა)

ილუს ტრა ცი ე ბი 13 და 14: აშე ნე ბის წე ლი 1998-2016; კუთ რი ენერ გო მოხ მა რე ბა

320-350 კვ.სთ/კვ.მ.წ. საცხოვ რე ბე ლი სახ ლე ბი (ფოტო: ხ. სი ჭი ნა ვა)

ჯრებს ხში რად ერ თმა გი შე მინ ვა და ხის ჩარ ჩო ე ბი აქვთ. ამ შე ნო ბა თა უმ რავ ლე სო ბა კარ -

გად არის დაპ რო ექ ტე ბუ ლი.

მა თი შე მომ ზღუ დი კარ კა სის ზე და პი რის მო ცუ ლო ბას თან შე ფარ დე ბის კო ე ფი ცი ენ -

ტი მა ღა ლი არ არის, აქე დან გა მომ დი ნა რე, არც მა თი თბო და ნა კარ გე ბი არ არის დი დი

და თა ვი სი თბო ტექ ნი კუ რი მაჩ ვე ნებ ლე ბით შე ე სა ბა მე ბოდ ნენ იმ დრო ინ დელ სა უ კე თე სო

ევ რო პულ დო ნეს. შე ნო ბე ბის კედ ლე ბი აგუ რის ან კლდის ქვი საა, მა თი სის ქე სა შუ ა ლოდ

80 სმ-ს და ზოგ შემ თხვე ვა ში 100 სმ-ს და მეტ საც აღ წევს. ასე თი კედ ლე ბი ხში რად და მათ -

ბუ ნე ბე ლი ნა ყა რის და მა ტე ბით იყო თბო ი ზო ლი რე ბუ ლი. სარ თულ შუა გა და ხურ ვებს გა აჩ -

ნდათ თბო და ბგე რა სა ი ზო ლა ციო ფე ნი ლე ბი. ასე ვე თბო ი ზო ლი რე ბუ ლი იყო სას ხვე ნე

გა და ხურ ვე ბი. კი ბის უჯ რე დე ბი იყო და ხუ რუ ლი და და მა ტე ბი თი თბო ი ზო ლა ცი ის თვის მათ

გა აჩ ნდათ ტამ ბუ რე ბი, გა ნა თე ბი სათ ვის იყე ნებ დნენ მზის ენერ გი ას, გა მარ თუ ლად მუ შა -

ობ და ბუ ნებ რი ვი ვენ ტი ლა ცია, შე ნო ბე ბის სა ძირ კველ ში გან საზღვრუ ლი იყო წყა ლა ნი -

რე ბის სად რე ნა ჟე სის ტე მე ბი. ღუ მე ლე ბი გან ლა გე ბუ ლი იყო ისეთ ნა ი რად, რომ ერ თდრო -

უ ლად თბე ბო და რამ დე ნი მე ოთა ხი. კედ ლე ბის მა ღა ლი სით ბუ რი ინერ ცი ის გა მო, ბი ნის

გა სათ ბო ბად საკ მა რი სი იყო მა თი გა ხუ რე ბა 3-5 დღე ში ერ თხელ. ამ შე ნო ბე ბის ენერ გო -

ეფ ქტუ რო ბა უფ რო მა ღა ლია, ვიდ რე საბ ჭო თა პე რი ოდ ში აგე ბუ ლი შე ნო ბე ბი სა. საბ ჭო -

თა პე რი ოდ ში, გან სა კუთ რე ბით 50-იან წლებ ში კედ ლე ბის სის ქე არ გა ნი საზღვრე ბო და

თბო ინ ჟინ რულ მოთხოვ ნებ ზე დაყ რდნო ბით. ტექ ნო ლო გი უ რი და სტრუქ ტუ რუ ლი

მოთხოვ ნე ბით ერ თსა და იმა ვე კლი მა ტურ პი რო ბებ ში კედ ლე ბის სის ქე გა ნი საზღვრე ბო -

და შემ დეგ ნა ი რად:

ბლო კის კედ ლე ბი - 40 სმ,•

ფი ლის კედ ლე ბი - 30 სმ,•

კარ კა სის ფი ლის კედ ლე ბი - 25 სმ.•

ფან ჯრე ბი ძი რი თა დად ერ თმა გი მი ნით იყო შე მი ნუ ლი. ეს ნიშ ნავს, რომ შე ნო ბე ბის

უმე ტე სო ბა ზამ თარ ში 24 სა ა თის გან მავ ლო ბა ში მო მუ შა ვე ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის საქ -

ვა ბი დან ზედ მე ტი სით ბოს მი წო დე ბა ზე იყო გათ ვლი ლი. ამ შე ნო ბე ბის სა ხუ რა ვე ბი უმე -

ტეს წი ლად ბრტყე ლია, წყალ გამ ძლე სა ი ზო ლა ციო მა სა ლა გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი იყო

პრო ექ ტშიც და გა მო ი ყე ნე ბო და მშე ნებ ლო ბის დრო საც, თუმ ცა დრო თა გან მავ ლო ბა ში

ამორ ტი ზა ცია გა ნი ცა და, რად გა ნაც 30 წლის შემ დეგ მას ექ სპლუ ა ტა ცი ის ვა და ამო ე წუ -

27

ილუს ტრა ცი ე ბი 15 და 16: ოპე რის შე ნო ბა თბი ლის ში; მუ ნი ცი პა ლი ტე ტის შე ნო ბა ბა თუმ ში

(ფოტო: ხ.სი ჭი ნა ვა)


28

რა. ამ პე რი ოდ ში,შემ ცი რე ბულ იქ ნა მოთხოვ ნე ბი შე ნო ბე ბის თბო სა ი ზო ლა ციო თვი სე ბე -

ბი სად მი, შე სა ბა მი სად, კედ ლე ბის სის ქე 2-4-ჯერ იქ ნა შემ ცი რე ბუ ლი. საცხოვ რებ ლი კომ -

ფორ ტის კრი ტე რი უ მე ბი დაყ ვა ნილ იქ ნა სა ნი ტა რულ-ჰი გი ე ნუ რი ნორ მე ბის ქვე და

ზღვრამ დე.

არც ისე იშ ვი ა თად ბე ტო ნის კედ ლებ ში შე იმ ჩნე ო და კონ დენ სა ტით გა მოწ ვე უ ლი და -

ნეს ტი ა ნე ბა, ხავ სი და სო კო ე ბი. კი ბის უჯ რე დე ბი და სას ხვე ნე გა და ხურ ვე ბი ღია იყო და

ილუს ტრა ცია 17: საცხოვრებელი სახლები, ბაქო. (ფოტო: ჯაფარი როვშანი)

ილუს ტრა ცია 18: 1970-იან წლებ ში აშე ნე ბუ ლი შე ნო ბე ბი (ფოტო: ხ.სი ჭი ნა ვა)

29

ა.შ. ენერ გი ის გა და ჭარ ბე -

ბუ ლი ხარ ჯვა სამ შე ნებ ლო

მა სა ლე ბის ეკო ნო მი ის და

მშე ნებ ლო ბის მო ცუ ლო -

ბის სა თა ნა დოდ გაზ რდის

სა შუ ა ლე ბას იძ ლე ო და.

ენერ გი ის და ბა ლი ფა სე -

ბის პი რო ბებ ში ასე თი მშე -

ნებ ლო ბა ეკო ნო მი კუ რად

გა მარ თლე ბუ ლად გა მო ი -

ყუ რე ბო და.

საბ ჭო თა პე რი ოდ ში

აშე ნე ბუ ლი შე ნო ბე ბის უმ -

რავ ლე სო ბას და ბა ლი

თბო დაც ვი თი მა ხა სი ა -

თებ ლე ბის გა მო მა ღა ლი თბო და ნა კარ გე ბი აქვს. ენერ გი ის კარ გვა ძი რი თა დად გა მოწ -

ვე უ ლია ცუ დი დი ზა ი ნით, არა ა დეკ ვა ტუ რი ტექ ნო ლო გი ე ბი თა და მო სახ ლე ო ბის არას წო -

რი ქცე ვით. იმ დროს მი ღე ბულ კრი ტე რი უ მებ ში არ იყო გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი ენერ გე ტი -

კუ ლი (თბო დაც ვი თი მა ხა სი ა თებ ლე ბი) სა კითხე ბი, რად გა ნაც ენერ გო რე სურ სე ბი იაფი

იყო. დაპ რო ექ ტე ბა ხდე ბო და ისე თი გათ ბო ბის სის ტე მე ბის გათ ვა ლის წი ნე ბით, რომ ლე -

ბიც სახ ლებ ში კომ ფორ ტუ ლი ცხოვ რე ბის პი რო ბებს შექ მნი და და გათ ბო ბის სე ზონ ში საქ -

ვა ბე ში გე ნე რი რე ბულ სით ბოს უნ და შე ევ სო შე ნო ბის შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ის თბო -

და ნა კა რე ბი. აგ რეთ ვე უნ და აღი ნიშ ნოს, რომ წლე ბის გან მავ ლო ბა ში ამ შე ნო ბე ბის თბო -

მა ხა სი ა თებ ლე ბი კი დევ უფ რო გა უ ა რეს და. ეს ნიშ ნავს, რომ შე ნო ბის თბო დაც ვი თი პა რა -

მეტ რე ბი გა უ ა რეს და და მათ გა სათ ბო ბად კი დევ უფ რო მე ტი ენერ გი ის მოხ მა რე ბა გახ -

და სა ჭი რო, რო მე ლიც დღეს უკ ვე აღარ არის იაფი. შე სა ბა მი სად, მო სახ ლე ო ბის მნიშ -

ვნე ლო ვა ნი ნა წი ლის საცხოვ რე ბე ლი პი რო ბე ბის კომ ფორ ტის დო ნემ და ი წია.

დღე ვან დე ლი მშე ნებ ლო ბა ძი რი -

თა დად ორი ენ ტი ე ბუ ლია სამ შე ნებ ლო

თბო ტექ ნი კის ძველ საბ ჭო თა ნორ -

მებ ზე და ხში რად ეს ნორ მე ბიც არ

არის და ცუ ლი. სამ წუ ხა როდ, ახა ლი

შე ნო ბე ბის დაპ რო ექ ტე ბი სას ით ვა -

ლის წი ნებ დნენ მხო ლოდ ორ სა -

კითხს: სტა ტი კურ სტა ბი ლუ რო ბას და

ჰიდ რო გე ო ლო გი ურ შე ფა სე ბას. ეს

ნიშ ნავს, რომ დე ვე ლო პე რე ბი მხო -

ლოდ ორი საბ ჭო თა ნორ მის მი ხედ -

ვით აშე ნებ დნენ. უგუ ლე ბელ ყო ფი -

ლია თერ მუ ლი წი ნა ღო ბის სა ვალ დე -

ბუ ლო ნორ მა. საბ ჭო თა პე რი ოდ ში

კარ კა სის ელე მენ ტე ბი და ფა რუ ლი

იყო გა რე ფი ლე ბით, ხო ლო დღე ვან -

დე ლი პრაქ ტი კით შე ნო ბე ბის კედ ლე -

ბის ბლო კე ბი გან თავ სე ბუ ლია კარ კა -

სის ელე მენ ტებს შო რის, რაც ქმნის

ილუს ტრა ცია 19: სა ო ფი სე შე ნო ბა, თბი ლი სი (ფოტო: ხ. სი ჭი ნა ვა)

ილუს ტრა ცია 20: სას ტუმ რო შე ნო ბე ბი,

თბი ლი სი (ფოტო: ხ.სი ჭი ნა ვა)


30

თბურ ხი დებს. ახალ შე ნო ბებ ში ფარ თოდ გა მო ი ყე ნე ბა ორ მა გი შე მინ ვის მე ტა ლო - პლას -

ტმა სის ჩარ ჩო ი ა ნი ფან ჯრე ბი, რო მელ საც აწყო ბენ ჩვენს ქვეყ ნებ ში შე მო ტა ნი ლი მი ნი -

თა და ჩარ ჩო თი. მაგ რამ სა ბო ლოო პრო დუქ ტის სერ ტი ფი კა ცია არ არ სე ბობს, აქე დან

გა მომ დი ნა რე, ორ მა გი შე მინ ვის ფან ჯრე ბის თბო გამ ტა რო ბის მა ხა სი ა თებ ლე ბი ჩვენს

ქვეყ ნებ ში უფ რო და ბა ლია, ვიდ რე ევ რო პა ში დამ ზა დე ბუ ლი ასე თი ვე ფან ჯრე ბის. ახა ლი

შე ნო ბე ბის შე ფა სე ბამ ქ. თბი ლის ში გვიჩ ვე ნა, რომ მი უ ხე და ვად ორ მა გი ფან ჯრე ბი სა, ისი -

ნი არ მო იხ მა რენ ნაკ ლებ ენერ გი ას, რად გან ამ შე ნო ბე ბის თბუ რი წი ნა ღო ბის კო ე ფი ცი -

ენ ტი, ექ სტე რი ე რის და ბა ლი თბო დაც ვი თი მა ხა სი ა თებ ლე ბის გა მო და ბა ლია და სა უ კე -

თე სო შემ თხვე ვა ში აკ მა ყო ფი ლებს მხო ლოდ საბ ჭო თა პე რი ო დის დრო ინ დელ სა ვალ დე -

ბუ ლო კრი ტე რი უმს. რო გორც ზე მოთ აღ ვნიშ ნეთ, შე ნო ბე ბის სა ექ სპლუ ა ტა ციო ვა და შე -

და რე ბით გრძე ლია, კა პი ტა ლუ რი სა რე მონ ტო სა მუ შა ო ე ბი უნ და შეს რულ დეს მა თი ექ -

სპლუ ა ტა ცი ა ში შეს ვლი დან და ახ ლო ე ბით ყო ველ 30-40 წე ლი წად ში ერ თხელ. სა ვალ დე -

ბუ ლო რე მონ ტი სა და მოწყო ბი ლო ბის შეც ვლი სას შე საძ ლე ბე ლია შე ნო ბის ენერ გო ე ფექ -

ტუ რო ბის გა უმ ჯო ბე სე ბაც. ამ დროს ენერ გი ის და ზოგ ვის მიღ წე ვა შე საძ ლე ბე ლია ნაკ ლე -

ბი ხარ ჯით. ზოგ შემ თხვე ვა ში, ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბის გა საზ რდე ლად და ფი ნან სე ბა ან სა -

ერ თოდ არ არის სა ჭი რო, ან ძა ლი ან მცი რე დია საკ მა რი სი.

კერ ძო სახ ლე ბის უმ რავ ლე სო ბაც სამ ხრეთ კავ კა სი ის სა მი ვე ქვე ყა ნა ში ძი რი თა დად

საბ ჭო თა პე რი ოდ შია აშე ნე ბუ ლი და ამ დროს გავ რცე ლე ბულ პრაქ ტი კას შე ე სა ბა მე ბა.

კერ ძო სახ ლებ ში გან სა კუთ რე ბით დი დი ენერ გო რე სურ სი იხარ ჯე ბა გათ ბო ბი სათ ვის,

რად გა ნაც უმე ტე სად საბ ჭო თა პე რი ოდ ში გა მოშ ვე ბუ ლი არა ე ნერ გო ე ფექ ტუ რი გათ ბო ბის

ქვა ბე ბია და მონ ტა ჟე ბუ ლი.

რო გორც ზე მოთ აღ ვნიშ ნეთ, საბ ჭო თა კავ ში რის დაშ ლის შემ დგო მი პე რი ო დის გან -

მავ ლო ბა ში შე ნო ბე ბის თბო მა ხა სი ა თებ ლე ბი კი დევ უფ რო გა უ ა რეს და. ეს ნიშ ნავს, რომ

საწყი სი სა ვალ დე ბუ ლო თბო მა ხა სი ა თებ ლე ბის დო ნის პა რა მეტ რებ მა კი დევ უფ რო და ი -

წია და ამ შე ნო ბე ბის გა სათ ბო ბად კი დევ უფ რო მე ტი ენერ გი ის მოხ მა რე ბა გახ და სა ჭი -

რო, რო მე ლიც უკ ვე იაფი აღარ არის. შე სა ბა მი სად, სა მი ვე ქვეყ ნის მო სახ ლე ო ბის მნიშ -

ვნე ლო ვა ნი ნა წი ლის საცხოვ რე ბე ლი პი რო ბე ბი კომ ფორ ტის დო ნე ზე ბევ რად და ბა ლია.

სამ ხრეთ კავ კა სი ის სა მი ვე ქვე ყა ნას საბ ჭო თა კავ ში რი დან მემ კვიდ რე ო ბით დარ ჩა

შე ნო ბე ბი, კვარ ტა ლე ბი და ქა ლა ქე ბი გათ ვლი ლი შე უზღუ და ვი რა ო დე ნო ბის და ბა ლი ფა -

სის ენერ გი ის მოხ მა რე ბა ზე, რაც მძი მე ტვირ თად აწევს ჩვენს ქვეყ ნებს და სრულ წი ნა -

აღ მდე გო ბა შია სა ბაზ რო ეკო ნო მი კის პრინ ცი პებ თან.

31

4. სამ შე ნებ ლო მე თო დე ბი

დღეს დღე ო ბით არ სე ბულ სამ შე ნებ ლო მე თო დებ სა და მშე ნებ ლო ბის ტრა დი ცი ულ

ფორ მებს შო რის სხვა ო ბა აშ კა რაა. მა შინ, რო დე საც ტრა დი ცი უ ლი მშე ნებ ლო ბის ფორ -

მე ბის თვის რე გი ო ნა ლუ რი სამ შე ნებ ლო მა სა ლის გა მო ყე ნე ბაა ნი შან დობ ლი ვი, რად გა -

ნაც ის ად გი ლობ რი ვად მო ი პო ვე ბა და შე და რე ბით იაფია, თა ნა მედ რო ვე სამ შე ნებ ლო

სა მუ შა ო ე ბი უმე ტეს წი ლად სამ შე ნებ ლო წარ მო ე ბის მი ერ მო წო დე ბუ ლი ზო გა დად ხელ -

მი საწ ვდო მი მა სა ლე ბით ხორ ცი -

ელ დე ბა. თუ აქამ დე ის ტო რი უ ლი

ნა გე ბო ბე ბი და ქა ლა ქე ბი რე გი ო -

ნა ლუ რი იდენ ტო ბის და მა დას ტუ -

რე ბე ლი იყო, ახ ლა თა ნა მედ რო -

ვე კონ სტრუქ ცი ებ მა და შე ნო ბე -

ბის დი ზა ინ მა ხე ლი შე უწყო გარ -

კვე უ ლი გლო ბა ლი ზა ცი ის, ანუ

გან ზო გა დე ბის ჩა მო ყა ლი ბე ბას.

თა ნა მედ რო ვე მშე ნებ ლო ბა

ად ვი ლად გა მო სარ ჩე ვია ქარ ხნუ -

ლად დამ ზა დე ბუ ლი ისე თი სამ შე -

ნებ ლო მა სა ლე ბით, რო გო რი ცაა

მი ნა, ალუ მი ნი, ფო ლა დი და ბე -

ტო ნი. ამას თა ნა ვე, ურ ბა ნულ, მა -

ღა ლი სიმ ჭიდ რო ვის გა რე მო ში

გაჩ ნდა სა კითხე ბი, რომ ლე ბიც

გეგ მი უ რად უნ და გა დაწყდეს. მაგ., მზი დი კონ სტრუქ ცი ის დაპ რო ექ ტე ბის მოთხოვ ნე ბის

გარ და ამ სა კითხებ ში შე დის ხან ძარ სა წი ნა აღ მდე გო მოთხოვ ნე ბიც. გარ და ამი სა, ზო გა -

დი გან ხილ ვის ფო კუს ში მო ექ ცა ბევ რი სხვა ისე თი თე მა, რო მე ლიც ძი რი თა დად სამ შე -

ნებ ლო ფი ზი კის სფე როს გა ნე კუთ ვნე ბა. ასე თია ადა მი ა ნის/მომ ხმა რებ ლის დაც ვა გა რე

ფაქ ტო რე ბის ზე გავ ლე ნი სა გან. ამ დე ნად ცხა დი გახ და, რომ ყვე ლა კონ სტრუქ ცი ა სა და

სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტში გათ ვა ლის წი ნე ბულ უნ და იქ ნეს შემ დე გი სა კითხე ბი:

მზი დი კონ სტრუქ ცი ის დაპ რო ექ ტე ბა•

სა ხან ძრო უსაფ რთხო ე ბა•

ხმის იზო ლა ცია•

აკუს ტი კა შე ნო ბა ში•

თბო დაც ვა ზამ თრის პე რი ოდ ში•

თბო დაც ვა ზაფხუ ლის პე რი ოდ ში•

ჰი გი ე ნუ რი თბო დაც ვა•

ნეს ტის გან დაც ვა•

მე ხამ რი დი•

სე ის მო მე დე გო ბა•

ვიბ რა ცი ის გან დაც ვა•

მავ ნე ნივ თი ე რე ბე ბის ანა ლი ზი•

ილუსტრაცია 21: მონშაუ, ეიფელის ეროვნული პარკი.

ხის, ფახვერკის ტიპის ისტორიული ნაგებობები

აშენებულია ფიქლის გადახურვით (ფოტო: თ. დუცია)

4. სამშენებლო მეთოდები

32

ამით პრო ექ ტი რე ბის გან ვი თა რე ბა არ მთავ რდე ბა. თა ნა მედ რო ვე და გეგ მა რე ბა ში

მხო ლოდ შე ნო ბის ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბა რო დია გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი. გა ნი ხი ლე ბა აგ -

რეთ ვე მაგ., სამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბის დამ ზა დე ბა ზე გა წე უ ლი ენერ გო ხარ ჯი და მა თი

გამ ძლე ო ბა. თუმ ცა სამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბის დამ ზა დე ბა ზე გა წე უ ლი ხარ ჯი მთლი ა ნი

ანა ლი ზის მხო ლოდ ერ თი ას პექ ტია. ასე ვე მნიშ ვნე ლო ვა ნია მდგრა დო ბა, უტი ლი ზა -

ცია, გამ ძლე ო ბა და ტექ ნი კუ რი მომ სა ხუ რე ბის ინ ტერ ვა ლე ბი. აქე დან გა მომ დი ნა რე,

მკვეთ რა დაა გაზ რდი ლი ინ ტე რე სი ისე თი სამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბის მი მართ, რო მელ თა

დამ ზა დე ბა შე საძ ლე ბე ლია ად გი ლობ რი ვად, დი დი ენერ გო ხარ ჯის გა წე ვის გა რე შე,

რაც თა ვის თა ვად შე ამ ცი რებს ნედ ლე უ ლის მომ წო დე ბელ მე სა მე ქვეყ ნებ ზე და მო კი -

დე ბუ ლე ბას.

4.1. კონ სტრუქ ცი ე ბის სა ხე ო ბე ბი

ჩვენს დრო ში შე ნო ბის

ასა შე ნებ ლად დამ პრო ექ ტე -

ბელს ხე ლი მი უწ ვდე ბა კონ -

სტრუქ ცი ე ბის მრა ვალ ფე რო -

ვან ვა რი ან ტებ ზე. ტრა დი ცი უ -

ლი სამ შე ნებ ლო მე თო დე ბის

გარ და, მიზ ნობ რი ო ბი დან გა -

მომ დი ნა რე, არ სე ბობს აგ -

რეთ ვე სხვა დას ხვა (შე რე უ -

ლი) კონ სტრუქ ცი ე ბი. ძი რი -

თა დად გა ნას ხვა ვე ბენ კარ -

კა სულ კონ სტრუქ ცი ას საყ -

რდე ნი დგა რე ბით, კო ჭე ბი თა

და ჭე რით, და კა პი ტა ლურ

კონ სტრუქ ცი ას მზი დი კედ -

ლე ბით, რო მელ თაც თა ვის

მხრივ გა აჩ ნი ათ სხვა დას -

ხვაგ ვა რი ჭე რის ფი ლე ბის ან

კო ჭე ბის კონ სტრუქ ცი ე ბი.

ამას თან, დამ პრო ექ ტე ბელს

შე უძ ლია გა მო ი ყე ნოს ბე ტო ნი, ფო ლა დი ან ხე, ანუ მა სა ლე ბი, რო მელ თა ერ თთმა ნეთ თან

კომ ბი ნი რე ბაც შე საძ ლე ბე ლია მათ ზე არ სე ბუ ლი მოთხოვ ნე ბის გათ ვა ლის წი ნე ბით.

ასე მა გა ლი თად, ხის ნა გე ბო ბა ში შე საძ ლე ბე ლია ხის მო სა პირ კე თე ბე ლი პა ნე ლე ბის

თა ნა მედ რო ვე კონ სტრუქ ცი ის გა მო ყე ნე ბა დი დი ზო მის ასაწყო ბი სამ შე ნებ ლო ელე მენ -

ტე ბით. ამ მე თო დის უპი რა ტე სო ბა მა ღა ლი ხა რის ხის ქარ ხნუ ლად დამ ზა დე ბუ ლი ასაწყო -

ბი დე ტა ლე ბის არ სე ბო ბაა, რომ ლე ბიც შე საძ ლე ბელს ხდის სწრაფ აწყო ბა სა და დაშ ლას

შე ნო ბის გა და კე თე ბის ან გა ფარ თო ე ბის აუცი ლებ ლო ბის შემ თხვე ვა ში. ამ ტი პის ნა გე ბო -

ბა გათ ვლი ლია ყვე ლა ნა ირ ამინ დზე, დამ ზა დე ბის პრო ცეს ში ნაკ ლე ბი ტე ნი ა ნო ბა წარ -

მო იქ მნე ბა. სა ხან ძრო უსაფ რთხო ე ბის მხრივ ხის შე ნო ბას გა აჩ ნია ლი მი ტი - შე სა ბა მი -

სად, მი სი რე ა ლი ზა ცია ყო ველ თვის და მო კი დე ბუ ლია სა თა ნა დო სამ შე ნებ ლო დე ბუ ლე -

ბებ ზე.

ილუსტრაცია 22: საცხოვრებელი სახლის კარკასი

ქ. ოლოტში/ესპანეთი, აშენებული კარკასული

კონსტრუქციით, ბეტონის საყრდენებითა და მონოლითური

ღრუ ბლოკის ჭერით (ფოტო: თ. დუცია)

33

სტა ტი კუ რი სტა ბი ლუ რო ბის,

ხმის იზო ლა ცი ი სა და სა ხან ძრო

უსაფ რთხო ე ბის მხრივ უპი რა ტე -

სო ბის გა მო, აგუ რი თა და ბე ტო -

ნით კა პი ტა ლუ რი მშე ნებ ლო ბა

კვლა ვაც გა მარ თლე ბუ ლია, მი უ ხე -

და ვად იმი სა, რომ ეს სამ შე ნებ ლო

მა სა ლე ბი ძალ ზე ენერ გო ტე ვა დია.

ნე ბის მი ე რი ტი პის კონ სტრუქ -

ცი ა ში მთა ვარ კრი ტე რი უმს წარ მო -

ად გენს მი სი გარ დაქ მნის უნა რი,

იშ ვი ა თი ტექ მომ სა ხუ რე ბის აუცი -

ლებ ლო ბა და სამ შე ნებ ლო და ზი ა -

ნე ბე ბი სად მი ტო ლე რან ტო ბა.

4.2. კედ ლის სტრუქ ტუ რა

შე ნო ბის კედ ლე ბი არა მხო ლოდ სტა ტი კურ და არ ქი ტექ ტუ რულ მოთხოვ ნებს აკ მა ყო -

ფი ლე ბენ, არა მედ სა ხუ რავ თან ერ თად ატ მოს ფე რუ ლი ზე გავ ლე ნი სა გან დამ ცავ გა დამ -

წყვე ტი მნიშ ვნე ლო ბის ელე მენ ტსაც წარ მო ად გე ნენ, რო მე ლიც შე ნო ბის მომ ხმა რე ბელს

კლი მა ტუ რი პი რო ბე ბი სა გან იცავს. აქე დან გა მომ დი ნა რე ობს შე ნო ბის მი მართ წვი მა გამ -

ძლე ო ბი სა და ქარ გამ ძლე ო ბის ზო გა დი მოთხოვ ნე ბი. გარ და ამ მოთხოვ ნე ბი სა, ამას ემა -

ტე ბა კედ ლე ბის სტრუქ ტუ რის მოთხოვ ნე ბი, რაც შე იძ ლე ბა მო ი ცავ დეს თბო ი ზო ლა ცი ას

ზაფხუ ლი სა და ზამ თრის პე რი ოდ ში, ნეს ტი სა გან დაც ვას კონ სტრუქ ცი ა ში კონ დენ სა ტის

რომ არ წარ მოქ მნას, გა რე ხმა უ რის იზო ლა ცი ა სა და ხან ძარ სა წი ნა აღ მდე გო დაც ვას. შე -

ნო ბის ენერ გო ხა რის ხი სა და CO2-ის გა მო ყო ფის შემ ცი რე ბის თვალ საზ რი სით გან სა კუთ -

რე ბით მნიშ ვნე ლო ვა ნია კედ ლე ბის თბო ი ზო ლა ცი ის ხა რის ხი, ვი ნა ი დან კედ ლე ბი სა ხუ -

რავ თან ერ თად შე ნო ბის გა რე ზე და პი რის (კონ სტრუქ ცი უ ლი ნა წი ლის) ძი რი თად ელე -

მენტს წარ მო ად გე ნენ.

ენერ გე ტი კუ ლი თვალ საზ რი სით გა ნას ხვა ვე ბენ გა რე, ში და და კედ ლის შუ ა გულ ში

მოქ ცე უ ლი თბო ი ზო ლა ცი ე ბის მქო ნე კედ ლის სტრუქ ტუ რას. გა რე შრემ ნე ბის მი ერ შემ -

თხვე ვა ში უნ და უზ რუნ ველ ყოს წვი მი სა გან დაც ვა. აქე დან გა მომ დი ნა რე, პრო ექ ტი რე ბის

პირ ვე ლი რი გის ამო ცა ნას წარ მო ად გენს ამ შრის წყალ მე დე გო ბა. კონ სტრუქ ცი უ ლი

თვალ საზ რი სით გან სა კუთ რე ბუ ლი მნიშ ვნე ლო ბა აქვს კედ ლე ბის მზი დუ ნა რი ა ნო ბას. გა -

ნას ხვა ვე ბენ ტრა დი ცი ულ, კა პი ტა ლურ შე ნო ბას, რო მე ლიც მთლი ან კე დელს მუდ მი ვი

დატ ვირ თვი სა და ექ სპლო ა ტა ცი ით გან პი რო ბე ბუ ლი სხვა ზე მოქ მე დე ბე ბის სა ძირ კველ -

ში გა და ტა ნის თვის იყე ნებს. ეს შე და რე ბით რთუ ლი სამ შე ნებ ლო მე თო დი გარ კვე ულ პი -

რო ბებ ში ძალ ზე ეფექ ტუ რია სა ხან ძრო უსაფ რთხო ე ბი სა და ხმის იზო ლა ცი ის თვალ საზ -

რი სით. გა რე ხმა უ რის პრე ვენ ცი უ ლი იზო ლა ცი ის მხრივ მა სი უ რი, მძი მე კონ სტრუქ ცი ე ბი

გან სა კუთ რე ბულ უპი რა ტე სო ბას აღ წე ვენ. ხმის დამ ხშო ბი ღო ნის ძი ე ბა ეფუძ ნე ბა ძი რი -

თად წო ნას და და მო კი დე ბუ ლია სიხ ში რე ზე (ბერ გე რის მა სის კა ნო ნი აღ წერს ამ ურ თი -

ერ თკავ შირს). ეს ეხე ბა ყვე ლა ხმა უ რის ჩამ ხშობ ღო ნის ძი ე ბას და ამ ტკი ცებს, რომ m მა -

ილუსტრაცია 23: ფახვერკის ტიპის სახლის

ტრადიციული კარკასი ხის საყრდენებით,

რიგელებითა და ჩალანგარით (ფოტო: თ. დუცია)


34

სის ან f სიხ ში რის გა ორ მა გე ბით ხმის იზო ლა ცი ის პა რა მეტ რი იზ რდე ბა 6 დე ცი ბა ლით.

თუმ ცა, ეს არ იმოქ მე დებს კედ ლის თბურ დაც ვა ზე. აქ მნიშ ვნე ლო ბა ენი ჭე ბა სა ი ზო -

ლა ციო ფე ნის თბო გა და ცე მის კო ე ფი ცი ენტ U-ს, რო მე ლიც შე იძ ლე ბა გა მო ით ვა ლოს

თბო ი ზო ლა ცი ის შრის სის ქი სა და სით ბოს გა ტა რე ბის კო ე ფი ცი ენ ტის - λ სა ფუძ ველ ზე.

იმის მი უ ხე და ვად, შე ნო ბა რო გორ დაპ რო ექ ტდე ბა - კარ კა სუ ლი კონ სტრუქ ცი ის თუ

მზი დი კედ ლის პა ნე ლე ბის მქო ნე მა სი უ რი კონ სტრუქ ცი ის სა ხით, კე დე ლი ყო ველ თვის

წარ მო ად გენს კომ ბი ნი რე ბულ სამ შე ნებ ლო კომ პო ნენტს, რო მე ლიც შედ გე ბა მა სი უ რი

ელე მენ ტე ბი სა და ღი ო ბე ბი სა გან - ფან ჯრე ბის სა ხით. ეს გავ ლე ნას ახ დენს მის ზიდ ვის

(დატ ვირ თვის) უნარ სა და სამ შე ნებ ლო-ფიზი კურ ხა რის ხზე. ენერ გე ტი კუ ლი თვალ საზ რი -

სით, სა ჭი როა კედ ლის შე მად გე ნე ლი გან სხვა ვე ბუ ლი სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტე ბის ცალ-

ცალ კე გან ხილ ვა. კედ ლის კონ სტრუქ ცი ის სა სურ ვე ლი ხა რის ხის უზ რუნ ველ სა ყო ფად, ინ -

ტე რე სის სა განს მხო ლოდ კუთ რი წო ნა, თბო გა და ცე მის კო ე ფი ცი ენ ტი და ზიდ ვის უნა რი

არ წარ მო ად გენს. დაპ რო ექ ტე ბი სა და ტექ ნი კუ რი ზე დამ ხედ ვე ლო ბის გან ხორ ცი ე ლე ბის

პრო ცეს ში ყუ რადღე ბა უნ და მი ექ ცეს სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტე ბის შე ერ თე ბის ად გი ლებს,

მა სა ლე ბის ცვლი ლე ბა სა და გამ ჭოლ ელე მენ ტებს. ამ შემ თხვე ვა შიც ყვე ლა ზე სუსტ სამ -

შე ნებ ლო დე ტალს შე იძ ლე ბა გა დამ წყვე ტი მნიშ ვნე ლო ბა ჰქონ დეს მომ ხმა რებ ლის თვის.

გა რე ხმა უ რის იზო ლა ცი ის მოთხოვ ნე ბის დაკ მა ყო ფი ლე ბის მიზ ნით, კედ ლე ბი უნ და

გა ნი ხი ლე ბო დეს, რო გორც კომ ბი ნი რე ბუ ლი სამ შე ნებ ლო დე ტა ლი და უნ და მოხ დეს კედ -

ლი სა და ფან ჯრის გან სხვა ვე ბუ ლი თვი სე ბე ბის გა მოთ ვლა. ამას თან, თი თო ე უ ლი ელე -

მენ ტის მა ხა სი ა თე ბე ლი და კონ სტრუქ ცი უ ლი სის ქე ერ თმა ნეთს ავ სე ბენ ხმის იზო ლა ცი -

ის სა ბო ლოო კრი ტე რი უ მის სა ერ თო პა რა მეტ რე ბის ჩა მო სა ყა ლი ბებ ლად.

4.3. ფან ჯრე ბი და კა რე ბი

ფან ჯრე ბი და კა რე ბი მნიშ ვნე ლოვ ნად გან საზღვრა ვენ შე ნო ბის ექ სპლო ა ტა ცი ი სა და

მას ში ცხოვ რე ბის ხა რისხს. შე ნო ბის დაპ რო ექ ტე ბი სას ორი ვე სამ შე ნებ ლო კომ პო ნენ ტი -

სად მი არ სე ბობს გან სხვა ვე ბუ ლი მოთხოვ ნე ბი, რომ ლე ბიც გათ ვა ლის წი ნე ბულ უნ და იქ -

ნას. კა რე ბი და ფან ჯრე ბი, რო გორც მოძ რა ვი სამ შე ნებ ლო დე ტა ლე ბი, არ ქი ტექ ტუ რუ ლი

და სამ შე ნებ ლო-ფიზი კუ რი მოთხოვ ნე ბის გარ და ას რუ ლე ბენ უსაფ რთხო ე ბის, ანუ დაც -

ვის ფუნ ქცი ა საც. კარ-ფან ჯრე ბის სამ შე ნებ ლო ფი ზი კას თან და კავ ში რე ბულ სა კითხებს

გა ნე კუთ ვნე ბა ხმის იზო ლა ცია, სა ხან ძრო უსაფ რთხო ე ბა, თბო ი ზო ლა ცია, რო გორც ზამ -

თრის, ასე ვე ზაფხუ ლის პე რი ოდ ში. შე ნო ბა ში ცხოვ რე ბის ხა რის ხი სათ ვის ასე ვე ძალ ზე

მნიშ ვნე ლო ვა ნია ფან ჯრებ ზე და მო კი დე ბუ ლი გა ნა თე ბის პი რო ბე ბი.

არ სე ბი თად უნ და გან ვას ხვა ოთ ერ თმა ნე თი სა გან კა რე ბი და ფან ჯრე ბი, თუ ისი ნი

დამ ზა დე ბუ ლია მხო ლოდ გა უმ ჭვირ ვა ლე სამ შე ნებ ლო მა სა ლის გან. პრო ექ ტის მიზ ნობ -

რი ო ბი დან გა მომ დი ნა რე, ფან ჯრე ბის კონ ფი გუ რა ცი ი სას დამ პრო ექ ტე ბელს გა აჩ ნია მრა -

ვა ლი შე საძ ლებ ლო ბა იმი სათ ვის, რომ ერ თმა ნეთს და უ კავ ში როს სხვა დას ხვა თვი სე ბე -

ბის მქო ნე ელე მენ ტე ბი. ტექ ნი კუ რი შე საძ ლებ ლო ბებ ში შე დის ფან ჯრის მი ნე ბის ვა რი ა -

ცი ე ბი, მი ნებს შო რის სივ რცე, გა ზით შევ სე ბა, შე მინ ვის რა ო დე ნო ბა ან მი ნის შე მა ერ თე -

ბე ლი პრო ფი ლი. მსგავ სი მრა ვალ ფე რო ვა ნი არ ჩე ვა ნის დროს შე საძ ლე ბე ლია შემ დე გი

მოთხოვ ნე ბის დაკ მა ყო ფი ლე ბა:

თბო ი ზო ლა ცია ზამ თრის პე რი ოდ ში•

თბო ი ზო ლა ცია ზაფხუ ლის პე რი ოდ ში•


ხან ძარ სა წი ნა აღ მდე გო დაც ვა•

35

ზამ თრის პე რი ოდ ში თბო ი ზო ლა ცი ის მოთხოვ ნე ბის გან სა ხორ ცი ე ლებ ლად, პირ ველ

რიგ ში ყუ რადღე ბა ექ ცე ვა მი ნე ბის რა ო დე ნო ბას, მი ნებს შო რის სივ რცის გა ზით შევ სე ბის

ტიპს და მი ნე ბის შე მა ერ თე ბელ პრო ფილს. ორ მა გი და სამ მა გი შე მინ ვის მქო ნე ფან ჯრებ -

ში შე საძ ლე ბე ლია მი ვი ღოთ ფან ჯრე ბის თბო გა და ცე მის კო ე ფი ცი ენ ტი U, რო მე ლიც შე -

ად გენს 1,2 ვტ/(მ2..K)-დან 0,7 ვტ/(მ2..K)-მდე. თბო ი ზო ლა ცი ის მქო ნე გა რე კედ ლებ თან შე -

და რე ბით, მა ღა ლი კო ე ფი ცი ენ ტის მქო ნე ფან ჯრე ბის ეს მა ხა სი ა თე ბე ლი სი დი დე მა ინც

და ახ ლო ე ბით სამ ჯერ უარე სია. ამი ტომ დამ პრო ექ ტე ბელ მა პრო ექ ტში ვე უნ და გათ ვა ლოს

ფან ჯრე ბის ფარ თო ბი და ის, თუ რა გავ ლე ნას იქო ნი ებს იგი ზაფხულ ში მზის გა მოს ხი ვე -

ბის გან მომ დი ნა რე სით ბო ზე, ხო ლო ზამ თარ ში თბურ და ნა კარ გებ ზე.

მი ნე ბის რა ო დე ნო ბის გარ და, შე საძ ლოა სხვა სა ხის ოპ ტი მი ზა ცი აც - ფან ჯრებ ში ე.წ.

თბი ლი კი დის ჩა შე ნე ბა. ამას თან, მი ნის შე მა ერ თე ბე ლი პრო ფი ლი, რო მე ლიც ფან ჯრის

მი ნებს გვერ დუ ლად კე ტავს, შე იძ ლე ბა დამ ზა დე ბუ ლი იყოს არა ალუ მი ნის გან, არა მედ

პლას ტი კუ რი მა სა ლის გან. ამ გზით შე საძ ლე ბე ლია გრძი ვი თბუ რი და ნა კარ გე ბის გა უმ -

ჯო ბე სე ბა.

ზაფხუ ლო ბით კი თბო ი ზო ლა ცი ის თვის ძალ ზე მნიშ ვნე ლო ვა ნია მი ნებ ზე ფი რის გა -

დაკ ვრა, რო მე ლიც მზის გა მოს ხი ვე ბის შიგ ნით შე მოჭ რას ამ ცი რებს. ამ გვა რი მი ნე ბის

მარ კი რე ბი სათ ვის გა მო ი ყე ნე ბა მზის გა მოს ხი ვე ბის გამ ტა რო ბის კო ე ფი ცი ენ ტი g. რაც

უფ რო და ბა ლია g კო ე ფი ცი ენ ტი, მით უფ რო მეტ გა მოს ხი ვე ბას შე მო უშ ვებს შიგ ნით ფან -

ჯრის მი ნა. სწო რედ ამი ტომ ზე მო აღ ნიშ ნუ ლი ფი რის სა ფა რი უნ და გან ვი ხი ლოთ მზის გა -

მოს ხი ვე ბის შე სამ ცი რე ბელ სხვა დამ ცა ვებ თან ერ თობ ლი ო ბა ში, რომ ლე ბიც რამ დე ნა -

დაც ეს შე საძ ლე ბე ლია, გა რე დან უნ და გა და ეკ რას მი ნას, რა თა თა ვი სი ფუნ ქცია შე ას რუ -

ლოს. ფან ჯრე ბის ხმის იზო ლა ცი ის მოთხოვ ნე ბის და საკ მა ყო ფი ლებ ლად მხედ ვე ლო ბა -

შია მი სა ღე ბი მი ნის სის ქე და მი ნა პა კეტ ში მი ნებს შო რის და შო რე ბა. ხმის იზო ლა ცი ის

მოთხოვ ნე ბის და საკ მა ყო ფი ლებ ლად ასე ვე მნიშ ვნე ლო ვა ნია ფან ჯრის ჩარ ჩო სა და შე -

ნო ბას შო რის შე ერ თე ბა. ამი სათ ვის სა ვალ დე ბუ ლოა ჩარ ჩო სა და შავ კარ კასს შო რის

მთე ლი პე რი მეტ რის ჰერ მე ტუ ლი მა სით და ფარ ვა და და მონ ტა ჟე ბი სას გა ჩე ნი ლი ბზა რე -

ბის სრუ ლად ამოვ სე ბა.

პრე ვენ ცი ულ სა ხან ძრო უსაფ რთხო ე ბას თან მი მარ თე ბა ში უნ და გან ვას ხვა ოთ ორ გა -

ნი ზა ცი უ ლი და სტრუქ ტუ რუ ლი ღო ნის ძი ე ბე ბი. ფან ჯრე ბი სა და კა რე ბის ჩა შე ნე ბით ხდე -

ბა სა ხან ძრო უსაფ რთხო ე ბის ხელ შეწყო ბა. აქ დამ პრო ექ ტე ბელ მა უნ და გა ით ვა ლის წი -

ნოს ამა თუ იმ სამ შე ნებ ლო კომ პო ნენ ტის ხან ძარ გამ ძლე ო ბის უნა რი დრო ის მხრივ. რო -

გორც წე სი, ეს დრო გა ნი საზღვრე ბა 30, 60, 90 ან 120 წუ თით. ამ თვალ საზ რი სით მი ნე ბი

გან სხვავ დე ბა ერ თმა ნე თის გან. არ სე ბობს ისე თი მი ნე ბი, რომ ლე ბიც ზე მოთ ჩა მოთ ვლილ

დრო ე ბით ხან ძარ საც უძ ლე ბენ და სიმ ხურ ვა ლე საც არ ატა რე ბენ, ზო გი ერ თი მი ნი დან კი,

მი უ ხე და ვად იმი სა, რომ ხან ძარს უძ ლებს, ხან ძრით გა მოწ ვე უ ლი სით ბოს მო დი ნე ბა მა -

ინც შე იგ რძნო ბა.

კა რებ თან და კავ ში რე ბით გა სათ ვა ლის წი ნე ბე ლია მსგავ სი კლა სი ფი კა ცია ზამ თრის

თბო ი ზო ლა ცი ას თან, სა ხან ძრო უსაფ რთხო ე ბას თან და ხმის იზო ლა ცი ას თან მი მარ თე ბა ში.

ასე ვე მნიშ ვნე ლო ვა ნია უსაფ რთხო ე ბას თან და კავ ში რე ბუ ლი ყვე ლა სხვა სა კითხი. მთლი -

ა ნო ბა ში ფან ჯრე ბი ცა და კა რე ბიც მო ი აზ რე ბი ან კომ პლექ სურ სამ შე ნებ ლო კომ პო ნენ ტე -

ბად, რო მელ თა კონ ფი გუ რა ცი ის გან საზღვრაც და მო კი დე ბუ ლია დამ პრო ექ ტე ბელ ზე.


36

4.4. სა ხუ რა ვე ბი

ტრა დი ცი უ ლად სა ხუ რა ვე ბის ფორ მა და დახ რის კუთხე გან პი რო ბე ბუ ლია კლი მა ტუ -

რი პი რო ბე ბი თა და ატ მოს ფე რუ ლი ნა ლე ქე ბის რა ო დე ნო ბით. სა ხუ რა ვე ბის კონ სტრუქ -

ცი ის ძი რი თად მი ზანს ყო ველ თვის წარ მო ად გენ და წყლის შეღ წე ვი სა გან დაც ვა და აქე -

დან გა მომ დი ნა რე, დაგ რო ვე ბუ ლი წყლე ბის სა თა ნა დო არი ნე ბა. ასე წარ მო იქ მნა წვი მი -

ან რე გი ო ნებ ში უფ რო მკვეთ რად დახ რი ლი სა ხუ რა ვე ბი. ხო ლო იქ, სა დაც დიდ თოვ ლო -

ბა ჭარ ბობ და, სა ხუ რა ვე ბი ნაკ ლე ბად დახ რი ლია, რა თა თოვ ლი სა ხუ რავ ზე შე მორ ჩე ნი -

ლი ყო და ზვა ვი ვით არ წა მო სუ ლი ყო. თბო ი ზო ლა ცია და მას თან და კავ ში რე ბუ ლი ენერ -

გო დამ ზო გი მშე ნებ ლო ბა წარ სულ ში არა სო დეს ყო ფი ლა დაპ რო ექ ტე ბის მი ზა ნი. ამი ტო -

მაც სა ხუ რა ვის თბო ი ზო ლა ცი ას გან სა კუთ რე ბუ ლი ყუ რადღე ბა ენი ჭე ბა. თა ნა მედ რო ვე

მშე ნებ ლო ბის შე საძ ლებ ლო ბე ბის გავ რცე ლე ბას თან ერ თად გაქ რა ტრა დი ცი უ ლი და რე -

გი ო ნა ლუ რი ელე მენ ტე ბი. სა ხუ რა ვე ბის მა ხა სი ა თე ბე ლი ფორ მე ბი გა ნი დევ ნა და სულ უფ -

რო მე ტად მო ი კი და ფე ხი ბრტყე ლი გა და ხუ რა ვის კონ სტრუქ ცი ამ.

დღეს დღე ო ბით დამ პრო ექ ტებ ლებს გა და ხურ ვის და ჰერ მე ტი ზა ცი ის სის ტე მე ბის

ფარ თო არ ჩე ვა ნი აქვთ. სა ხუ რა ვე ბი იყო ფა სა მი სა ხის ფუნ და მენ ტუ რად გან სხვა ვე ბულ

კონ სტრუქ ცი ე ბად: ცი ვი სა ხუ რა ვი, თბი ლი სა ხუ რა ვი და ინ ვერ სი უ ლი სა ხუ რა ვი.

დახ რილ ორ ფერ და ან ცალ მხრი ვად და ფერ დე ბულ სა ხუ რა ვებს, რო გორც წე სი, აშე -

ნე ბენ ცი ვი სა ხუ რა ვის კონ სტრუქ ცი ის სა ხით. ამ კონ სტრუქ ცი ა ში გა და ხურ ვა ვენ ტი ლი -

რე ბა დია და წარ მოქ მნის წყალ გამ ტარ ფე ნას. ეს კონ სტრუქ ცია ყვე ლა ზე მე ტად შე ე სა ბა -

მე ბა დახ რი ლი სა ხუ რა ვე ბის მშე ნებ ლო ბის ის ტო რი ულ მე თოდს. გა და ხურ ვი სათ ვის კრა -

მი ტი სა და თუ ნუ ქის გარ და ასე ვე გა მო ი ყე ნე ბენ ბუ ნებ რივ ქვებ საც, მა გა ლი თად ფი ქალს.

ცი ვი სა ხუ რა ვის თბო ი ზო ლა ცი ის შემ თხვე ვა ში, თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლა ში და მხრი დან

სპე ცი ა ლუ რი მემ ბრა ნით, ე.წ ორ თქლის “დამ ჭე რი, ანუ ორ თქლშე უღ წე ვა დი მემ ბრა ნით”

გა და ი ჭი მე ბა. ეს ორ თქლის შე მა კა ვე ბე ლი მემ ბრა ნა აუცი ლე ბე ლია, რა თა სა ი ზო ლა ციო

შრე ში არ წარ მო იქ მნას კონ დენ სა ტი, რამ დე ნა დაც თბილ მა ჰა ერ მა შე იძ ლე ბა კონ ვექ ცი -

უ რად შე აღ წი ოს თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლის ფე ნა ში.

სრუ ლი ად სა პი რის პი როა თბი ლი სა ხუ რა ვის კონ სტრუქ ცია, რო მე ლიც, რო გორც წე -

სი, ბრტყე ლი სა ხუ რა ვე ბის თვის გა მო ი ყე ნე ბა. მას არ გა აჩ ნია სა ვენ ტი ლა ციო შრე. თბი -

ლი სა ხუ რა ვის ფე ნე ბის სტრუქ ტუ რა ში შე დის მზი დი გარ სი, ორ თქლის დამ ჭე რი, ანუ ორ -

თქლშე უღ წე ვა დი მემ ბრა ნა, თბო სა ი ზო ლა ციო შრე და სა ხუ რა ვის ჰერ მე ტი ზა ცია.

მზიდ გარ სად გა მო ი ყე ნე ბა ბე ტო ნის გა და ხურ ვა, გოფ რი რე ბუ ლი თუ ნუ ქი ან ხის ფიც -

რე ბი, რომ ლებ ზეც და ი ტა ნე ბა სა ი ზო ლა ციო და ჰერ მე ტი ზა ცი ის პა კე ტი. კონ სტრუქ ცი ის

ზე და მხა რე წარ მო ად გენს ჰიდ რო ი ზო ლა ცი ას, რო მე ლიც სა ხუ რავ ზე და სა გე ბი სინ თე ტი -

კუ რი მა სა ლის ან ბი ტუ მის რუ ლო ნე ბის (ტო ლის) სა ხით მზად დე ბა.

თუ სა ხუ რა ვი წარ მო ად გენს ხის კონ სტრუქ ცი ას, იმის და მი უ ხე და ვად, თბი ლია სა ხუ -

რა ვი თუ ცი ვი, არ შე იძ ლე ბა იმის და ვიწყე ბა, რომ ხის სა ხუ რა ვი ნეს ტი სად მი მგრძნო ბი -

ა რეა. ეს კი დამ პრო ექ ტე ბელს იმა ზე მი ა ნიშ ნებს, რომ პრო ექ ტში გა სათ ვა ლის წი ნე ბე ლია

შრო ბის რე ზერ ვე ბი და ისიც, რომ მან გან სხვა ვე ბუ ლი შრე ე ბის სამ შე ნებ ლო-ფიზი კუ რი

თვი სე ბე ბი ერ თმა ნეთს უნ და შე უ სა ბა მოს.

ინ ვერ სი უ ლი სა ხუ რა ვი თა ვი სე ბუ რია და რა დი კა ლუ რად გან სხვავ დე ბა თბი ლი და ცი ვი

სა ხუ რა ვე ბის კონ სტრუქ ცი ე ბის გან, რად გა ნაც აქ ჰიდ რო სა ი ზო ლა ციო შრე თბო სა ი ზო ლა -

ციო მა სა ლის ქვეშ მდე ბა რე ობს. ამ დე ნად, თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლა მუდ მი ვად ნეს ტი ან ად -

გი ლა საა გან თავ სე ბუ ლი. ამ გვარ სა ხუ რავ ში მხო ლოდ XPS-პო ლის ტი როლ-პე ნოპ ლას ტის

სა ი ზო ლა ციო მა სა ლას იყე ნე ბენ. თბი ლი და ცი ვი სა ხუ რა ვე ბის კონ სტრუქ ცი ებ ში დამ პრო -

ექ ტე ბელს შე სა ბა მი სი თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლე ბის გა ცი ლე ბით დი დი არ ჩე ვა ნი აქვს.

37

4.5. გრუნ ტთან შე ხე ბა ში მყო ფი შე ნო ბის ნა წი ლე ბი - სა ძირ კვლის ფი ლა

და სარ და ფის კედ ლე ბი

გრუნ ტთან შე ხე ბა ში მყოფ შე ნო ბის ნა წი ლებ ში უნ და გან ვას ხვა ოთ სა ძირ კვლის ფი -

ლა და გა რე კედ ლე ბი. იმ დროს, რო დე საც ორი ვე სამ შე ნებ ლო ელე მენტს უყე ნე ბენ ნეს -

ტის მი მართ ჰერ მე ტი ზა ცი ის მოთხოვ ნებს, კედ ლე ბის შემ თხვე ვა ში მზი დი კონ სტრუქ ცი -

ის დაპ რო ექ ტე ბი სას და მა ტე ბით სა ჭი როა გრუნ ტის მი ერ წარ მო შო ბი ლი წნე ვის კონ -

სტრუქ ცი უ ლი გა მოთ ვლა.

ნეს ტი სა გან დაც ვის მოთხოვ ნა გან პი რო ბე ბუ ლია მო მიჯ ნა ვე გრუნ ტის მდგო მა რე ო -

ბით და იმის და მი ხედ ვით, თუ რო გორ დგას წყა ლი და რო გორ ხდე ბა მი სი არი ნე ბა. ამას -

თან, სტა ტი კუ რი მო ნა ცე მე ბის გარ და, სა ჭი როა გე ო ლო გი უ რი დას კვნაც.

ჰიდ რო ჰერ მე ტუ ლო ბას თან და კავ ში რე ბუ ლი და მა ტე ბი თი მოთხოვ ნე ბი გან პი რო ბე -

ბუ ლია სარ და ფის სა თავ სე ბის გა მო ყე ნე ბის წე სით. აქ უნ და გა ნი საზღვროს, იგი და უთ ბუ -

ნე ბელ შე ნო ბა ში სა საწყო ბო და ნიშ ნუ ლე ბით გა მო ი ყე ნე ბა, თუ სა თავ სოს ში და გათ ბო -

ბით უნ და გა მო ი ყე ნონ საცხოვ რებ ლად.

ორი ვე ვა რი ან ტი ით ვა ლის წი ნებს გან სხვა ვე ბულ ხა რის ხობ რივ მოთხოვ ნას:

რო გორც ჰიდ რო ი ზო ლა ცი ის მი მართ სის ვე ლის წი ნა აღ მდეგ, ასე ვე თბო ი ზო ლა ცი ის

მი მართ თბუ რი და ნა კარ გე ბის თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად.

სარ და ფის სა თავ სე ბის ჰერ მე ტი ზა ცი ის თვის დამ პრო ექ ტე ბელს შე უძ ლია, გა მო ი ყე -

ნოს შემ დე გი შე საძ ლებ ლო ბე ბი: თეთ რი აბა ზა ნა - წყალ გა უმ ტა რი რკი ნა-ბე ტო ნის კონ -

სტრუქ ცია, ან შა ვი აბა ზა ნა - ბი ტუ მის სქე ლი ფე ნით და ფა რუ ლი კონ სტრუქ ცია. გრუნ -

ტის წყლე ბის ან ფე ნათ შო რის წყლე ბის მა ტე ბი დან გა მომ დი ნა რე, ჰერ მე ტუ ლო ბის გა -

სამ ყა რებ ლად, შე იძ ლე ბა სად რე ნა ჟო სის ტე მის მოწყო ბაც, რო მე ლიც შე ამ ცი რებს

წყლის წნე ვას.

38

5. სამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბი

5.1. მა სა ლე ბის სით ბოს აკუ მუ ლი რე ბის უნა რი

ამ ჟა მად არ სე ბუ ლი გათ ბო ბის სის ტე მე ბი, რო გორც წე სი, წყვე ტილ რე ჟიმ ში მუ შა ო -

ბენ. სა ღა მო ო ბით, დად გე ნილ დროს, სის ტე მე ბი გა და დი ან ღა მით კლე ბის რე ჟიმ ზე. ჰა ე -

რი შე ნო ბა ში და შე ნო ბის შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ის ნა წი ლე ბი გრილ დე ბა. თუ გაგ რი -

ლე ბა ძა ლი ან ძლი ე რია, დი ლა ო ბით მა ტუ ლობს და მა ტე ბი თი გათ ბო ბის სა ჭი რო ე ბა. ამ

ეფექ ტის შე სამ ცი რებ ლად ფარ თის, თბომ წარ მო ებ ლუ რო ბის, სით ბოს გა და ცე მის და ჰა -

ერ ცვლის გარ და მნიშ ვნე ლო ვა ნია ასე ვე კედ ლის ჭე რი სა და იატა კის ხა რის ხის გათ ვა -

ლის წი ნე ბაც. გათ ბო ბის პრო ცეს ზე და დე ბი თი ზე გავ ლე ნის მიღ წე ვა შე იძ ლე ბა ასე ვე და -

ბა ლი თბო გამ ტა რი თვი სე ბე ბის მქო ნე სამ შე ნებ ლო მა სა ლის გა მო ყე ნე ბით. ამის შე ფა -

სე ბა შე საძ ლე ბე ლია ე.წ. სით ბო შეღ წე ვა დო ბის კო ე ფი ცი ენ ტის b სა შუ ა ლე ბით, რო მე ლიც

გა მო ით ვლე ბა ფორ მუ ლით:

სა დაც:

b - სით ბო შეღ წე ვა დო ბის კო ე ფი ცი ენ ტი [(W·s0,5)/(m2·K)]

λ - კუთ რი თბო გამ ტა რო ბა [ვტ/(მ·K)]

c - კუთ რი თბო ტე ვა დო ბა [J/(kg·K)]

p – მო ცუ ლო ბი თი სიმ კვრი ვე [კგ/მ3]

ამას თან, რაც უფ რო და ბა ლია მა სა ლის სით ბო შეღ წე ვა დო ბის კო ე ფი ცი ენ ტი b, მით

უფ რო ნაკ ლე ბია სამ შე ნებ ლო კომ პო ნენ ტში თბო გამ ტა რო ბა და მით უფ რო სწრა ფად

ხდე ბა სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტე ბის ზე და პი რის გათ ბო ბა. ამ დე ნად, სით ბო შეღ წე ვა დო ბის

მა სა ლამო ცუ ლო ბი თი სიმ კვრი ვე

[კგ/მ3]

სით ბო შეღ წე ვა დო ბის

კო ე ფი ცი ენ ტი b

[kJ/m2h0,5K] კჯ/მ2სთ0,5 კ

მი ნა ბამ ბა 100 0,055

ხე (სოჭი) 500 0,10

მერ ქან-ბოჭკოვანი ფი ლა 300 0,18

კორ პი 100-200 0,16-დან 0,24-მდე

აგუ რის წყო ბა 1800 1,2-1,4

ფლო ატ-მინა 2500-2600 1,3-1,5

იატა კის მო ჭიმ ვა 2000 1,5

ფი ლე ბი 2300

ბე ტო ნი 2200 1,5-1,7

ფო ლა დი 7800 14

სპი ლენ ძი 8900 36

ცხრი ლი 2: სხვა დას ხვა მა სა ლე ბის სის ქი სა და თბო გამ ტა რო ბის კო ე ფი ცი ენ ტე ბის მა გა ლი თე ბი.

39

კო ე ფი ცი ენ ტი b არის სა თავ სო ე ბი სა და კონ სტრუქ ცი ე ბის შე ფა სე ბის სა ზო მი. ამ სი დი -

დით წი ნას წარ შეგ ვიძ ლია და ვად გი ნოთ, სა თავ სო ე ბის გათ ბო ბა მოკ ლე ვა და შია შე საძ -

ლე ბე ლი, თუ გათ ბო ბის პრო ცე სი გა ხან გრძლივ დე ბა, ვი ნა ი დან გა რე მომ ცველ სამ შე ნებ -

ლო ელე მენ ტებს გა აჩ ნი ათ მა ღა ლი სით ბო შეღ წე ვა დო ბის კო ე ფი ცი ენ ტი b, სა მა გი ე როდ

სით ბოს აკუ მუ ლი რე ბა უკეთ შე უძ ლი ათ.

მა ღა ლი სით ბო შეღ წე ვა დო ბის კო ე ფი ცი ენ ტი ნიშ ნავს მა სა ლის ძლი ერ სით ბოს აკუ -

მუ ლი რე ბის უნარს. სა მა გი ე როდ, და ბა ლი სით ბო შეღ წე ვა დო ბის კო ე ფი ცი ენ ტი იმის მაჩ -

ვე ნე ბე ლია, რომ მა სა ლა ნე ლა შთან თქავს სით ბოს და ხე ლით უშუ ა ლო შე ხე ბი სას შე და -

რე ბით თბი ლად გვეჩ ვევ ნე ბა.

5.2. შე ნო ბა თა თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლე ბი

ენერ გო ე ფექ ტუ რი შე ნო ბის ასა შე ნებ ლად არ სე ბობს თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლის

ფარ თო არ ჩე ვა ნი, რომ ლე ბიც მოთხოვ ნე ბის შე სა ბა მი სად შე იძ ლე ბა შე ირ ჩეს.

საცხოვ რე ბე ლი სახ ლის მშე ნებ ლო ბი სათ ვის შე საძ ლე ბე ლია ნა გე ბო ბის და ყო ფა ტი -

პი უ რი სამ შე ნებ ლო კომ პო ნენ ტე ბის მი ხედ ვით:

გრუნ ტის სა ი ზო ლა ციო სა ძირ კვლის ფი ლას თან მი მარ თე ბა ში, უპირ ვე ლეს ყოვ ლი -

თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლე ბი

არა ორ გა ნუ ლი ორ გა ნუ ლი

ბუ ნებ რი ვი

ნედ ლე უ ლის გან

სინ თე ტი კუ რი




სინ თე ტი კუ რი


კე რამ ზი ტი აფუ ე ბუ ლი მი ნა ბამ ბა PUR (პოლიურეთანი)

პემ ზაკალ ცი უ მის

სი ლი კა ტისე ლი

XPS (ექსტრუდირებული

პო ლის ტი რო ლი)

პერ ლი ტიმი ნე რა ლუ რი

ბოჭ კოკა ნა ფი

EPS (ექსპანდირებული

პო ლის ტი რო ლი)

ვერ მი კუ ლი ტი ქაფ მი ნა მერ ქნის ბოჭ კო

ხის ბურ ბუ შე ლა

ხის მატყლი

კორ პი

ცე ლუ ლო ზის

ბოჭ კო

ჩა ლა

ცხრი ლი 3: თბოსაიზოლაციო მასალები.

სა, არ სე ბობს მოთხოვ ნა სა ძირ კველ ში სა ი ზო ლა ციო მა სა ლის კომ პრე სი უ ლი ძა ლი სა და

ხან გამ ძლე ო ბის მი მართ. აქე დან გა მომ დი ნა რე, ეს იზო ლა ცი ე ბი არა მარ ტო კუმ შვი სად -

მი გამ ძლე უნ და იყოს, არა მედ იმ ქი მი კა ტე ბის მი მართ რე ზის ტენ ტუ ლიც, რომ ლებ საც შე -

საძ ლოა შე ი ცავ დეს გრუნ ტის წყლე ბი. გარ და ამი სა, მოთხოვ ნე ბი იც ვლე ბა გრუნ ტის ან

ფე ნათ შო რი სი წყლე ბის არ სე ბო ბის შემ თხვე ვა ში. გრუნ ტთან შე ხე ბა ში მყოფ არე ში პე -

რი მეტ რის სა ი ზო ლა ცი ოდ გან სა კუთ რე ბით გა მო სა დე გია ქაფ მი ნის, XPS, PUR ან EPS გა -

მო ყე ნე ბა.

გა რე კედ ლე ბის იზო ლა ცი ი სათ ვის გა მოდ გე ბა მი ნე რა ლუ რი ბამ ბა, სე ლი, მატყლი ან

EPS. აქ გან სა კუთ რე ბუ ლი ყუ რადღე ბა უნ და მი ექ ცეს სა ი ზო ლა ციო მა სა ლის ფორ მამ -

დგრა დო ბას და მოთხოვ ნებს სა ხან ძრო უსაფ რთხო ე ბის მი მართ. თუ ხორ ცი ელ დე ბა

საცხოვ რე ბე ლი შე ნო ბის შემ დგო მი და მა ტე ბი თი თბო ი ზო ლა ცია, რომ ლის გა რე კედ ლის

კონ სტრუქ ცია აგე ბუ ლია ჰა ე რის შუ აშ რის მქო ნე ორ მა გი კედ ლის სა ხით, მა შინ გა მო ი ყე -

ნე ბა სა ი ზო ლა ციო მა სა ლის ჩა ჭირ ხვნის მე თო დი. სა ა მი სოდ გა მო ი ყე ნე ბენ იმ გვარ სა ი -

ზო ლა ციო მა სა ლას, რომ ლის შე ტა ნაც კედ ლის შუ აშ რე ში ფხვი ე რი სა ხით არის შე საძ ლე -

ბებ ლი.

სა ხუ რა ვი სათ ვის სა ი ზო ლა ციო მა სა ლის შერ ჩე ვა ასე ვე და მო კი დე ბუ ლია მი სი ჩა შე -

ნე ბის თა ვი სე ბუ რე ბებ ზე. ბრტყე ლი სა ხუ რა ვის თბო ი ზო ლა ცი ი სათ ვის გა მო ი ყე ნე ბა EPS,

ქაფ მი ნა, XPS ან მი ნე რა ლუ რი ბამ ბა. აქ წი ნას წარ უნ და გა ირ კვეს, გა მო ი ყე ნე ბა თუ არა

სა ხუ რა ვის ფარ თი, რა მიზ ნით გა მო ი ყე ნე ბა იგი და რა სიმ ძი მის დატ ვირ თვაა მას ზე მო -

სა ლოდ ნე ლი. თუ სახ ლი შენ დე ბა დახ რი ლო ბის მქო ნე ხის ნივ ნი ვის კონ სტრუქ ცი ის სა -

ხით, იზო ლა ცია გან თავ სდე ბა ნივ ნი ვე ბის თავ ზე ან ნივ ნი ვებს შო რის ღრე ჩო ებ ში. ნივ ნი -

ვებს შო რის იზო ლა ცი ი სათ ვის ისე თი მა სა ლა უნ და შე ირ ჩეს, რო მე ლიც ხის მა სა ლის სე -

ზო ნურ ცვლი ლე ბას შე ე სა ბა მე ბა. ამ შემ თხვე ვა ში სა სურ ვე ლია მი ნე რა ლუ რი ბამ ბის გა -

მო ყე ნე ბა, რო მელ საც ჭარ ბი ოდე ნო ბით და ა ფე ნენ ხე ებს შო რის. თუ სა ი ზო ლა ციო მა სა -

ლა გან თავ სდე ბა ნივ ნი ვე ბის თავ ზე, უმ ჯო ბე სია EPS და PUR სა ი ზო ლა ციო ფი ლე ბის გა -

მო ყე ნე ბა, რომ ლე ბიც, სა ჭი რო ე ბის შემ თხვე ვა ში შე იძ ლე ბა კომ პო ზი ტუ რი მა სა ლის სა -

ხით იქ ნას ჩა შე ნე ბუ ლი.

ილუს ტრა ცია 24: კერ ძო სახ ლის ცალ კე უ ლი ნა წი ლის სა ვა რა უ დო წი ლი სა ერ თო თბურ და ნა -

კარ გებ ში. (წყარო: თ. დუ ცია; ნ. ბო გუშ; სამ შე ნებ ლო ფი ზი კის სა ფუძ ვლე ბი, გვ.133)


40

5.2.1. მი ნე რა ლუ რი ბამ ბა

მი ნე რა ლუ რი ბამ ბა არის იმ თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლე ბის კრე ბი თი სა ხე ლი, რომ ლე -

ბიც დამ ზა დე ბუ ლია მი ნის ან ქვის ბა ზა ზე. დამ ზა დე ბის დროს ხდე ბა საწყი სი მი ნე რა ლუ -

რი ნედ ლე უ ლის გად ნო ბა, რომ ლის შემ დგო მი ცენ ტრი ფუ გი რე ბი თა და საქ შე ნე ბი დან

გაფ რქვე ვით მი ი ღე ბა მი ნე რა ლუ რი ბოჭ კო.

მი ნა ბამ ბის და სამ ზა დებ ლად საწყის ნედ ლე უ ლად გა მო ი ყე ნე ბა მი ნის ნარ ჩე ნე ბი ან

მი ნის ნედ ლე უ ლი, რო გო რი ცაა კვარ ცის ქვი შა, ხო ლო ქვა ბამ ბის და სამ ზა დებ ლად - ბა -

ზალ ტი ან დი ა ბა ზი.

მი ნა ბამ ბი სა და ქვა ბამ ბის იზო ლა ცია ორ თქლგამ ტა რია და იგი შე ნო ბის ში და მხრი -

დან უნ და და ცუ ლი იყოს ფოლ გით ან დი ფუ ზი უ რი ფი რით, რა თა არ მოხ დეს კონ დენ სა -

ტის წარ მოქ მნა სა ი ზო ლა ციო შრე ში. გარ და ამი სა, მი ნე რა ლუ რი ბამ ბა არის ობის, ლპო -

ბი სა და მავ ნებ ლე ბის მი მართ მე დე გი. ვი ნა ი დან მი ნე რა ლუ რი ბამ ბის საწყი სი ნედ ლე უ -

ლი მი ნე რა ლუ რი წარ მო შო ბი საა, იგი არ იწ ვის.

შე ნო ბის რე კონ სტრუქ ცი ი სას შე საძ ლოა ძველ მა მი ნე რა ლურ მა ბამ ბამ ჯან მრთე ლო -

ბის პრობ ლე მა წარ მოშ ვას. არ სე ბობს ეჭ ვი, რომ მი ნე რა ლურ ბამ ბა ში ჩა ყო ლე ბუ ლი მოკ -

ლე ბოჭ კო ე ბი იწ ვევს კი ბოს და ა ვა დე ბას. მი ნე რა ლუ რი ბამ ბის და მუ შა ვე ბი სას აუცი ლე -

ბე ლია რეს პი რა ტო რის გა მო ყე ნე ბა.

41

მი ნე რა ლუ რი ბამ ბა

საწყი სი ნედ ლე უ ლიკვარ ცის ქვი შა, მი ნის ნარ ჩე -

ნე ბი, ბა ზალ ტი ან დი ა ბა ზი

კუთ რი თბო გამ ტა რო ბა λ 0,035-0,045 ვტ/(მ·K)

წყლი სორ თქლის დი ფუ ზი -

ის წი ნა ღო ბა µ1-2

მო ცუ ლო ბი თი სიმ კვრი ვე 15-150კგ/მ3

კუთ რი სით ბო ტე ვა დო ბა 840-1000 ჯ/კგ·K

წვის თვი სე ბე ბი არ იწ ვის

მე ო რე უ ლი გა მო ყე ნე ბის

უნა რი

ნა წი ლობ რივ გა და მუ შავ დე ბა;

რო გორც მი ნე რა ლუ რი სამ შე -

ნებ ლო მა სა ლა მი ნე რა ლუ რი

ბამ ბა არის უტი ლი ზე ბა დი

გა მო ყე ნე ბის

შე საძ ლებ ლო ბე ბი

თბო ი ზო ლა ცია და ცუ ლი უნ და

იყოს ატ მოს ფე რუ ლი ზე მოქ მე -

დე ბი სა გან; ბრტყე ლი და დახ -

რი ლი სა ხუ რა ვე ბის თბო ი ზო -

ლა ცია; ნივ ნი ვებ სშო რი სი

თბო ი ზო ლა ცია; ფა სა დე ბი; ში -

და თბო ი ზო ლა ცია; ჩატ კეპ ნით

იზო ლა ცია; გათ ბო ბის მი ლე -

ბი სა და სა ვენ ტი ლა ციო სის -

ტე მე ბის თბო ი ზო ლა ცია, თბო -

ი ზო ლა ცია ხმა უ რი სა გან დაც -

ვის თვი სე ბე ბით

მი ნე რა ლუ რი ბამ ბა გა მო ი ყე ნე ბა ფა სა დე ბის, ბრტყე ლი და ორ ფერ და სა ხუ რა ვე ბის

იზო ლა ცი ი სათ ვის, აგ რეთ ვე სა ვენ ტი ლა ციო სის ტე მე ბი სა და თბო გაყ ვა ნი ლო ბე ბის ტექ -

ნი კუ რი იზო ლა ცი ი სათ ვის. მი ნე რა ლუ რი ბამ ბის გა მო ყე ნე ბა შე იძ ლე ბა ასე ვე ხმა ურ შთან -

თქმი თი მოთხოვ ნე ბის შემ თხვე ვა შიც.

5.2.2. PS - პო ლის ტი როლ-ქაფპლასტი

პო ლის ტი როლ-ქაფპლასტი არის უჯ რე დო ვა ნი მყა რი პლას ტი კუ რი ფო რი ა ნი მა სა

პო ლის ტი რო ლის გან ან პო ლი მე რუ ლი ნა რე ვის გან მი ღე ბუ ლი, რო მელ შიც მე ტი წი ლი პო -

ლის ტი რო ლია. დამ ზა დე ბის ტი პის მი ხედ ვით გა მო არ ჩე ვენ:

შე დუ ღე ბუ ლი, აფუ ე ბუ ლი პო ლის ტი რო ლის გრა ნუ ლებს (EPS)•

ექ სტრუ დე რით აქა ფე ბულ ქაფ პო ლის ტი როლს (XPS)•

პო ლის ტი რო ლი იწარ მო ე ბა ნავ თობ სახ დე ლი პრო დუქ ტის - სტი რო ლი სა გან. პო ლის -

ტი რო ლი სა გან დამ ზა დე ბუ ლი სა ი ზო ლა ციო მა სა ლა არის აალე ბა დი, ამი ტომ მა თი და -

მუ შა ვე ბა ყო ველ თვის ხდე ბა ხან ძარ სა წი ნა აღ მდე გო სა შუ ა ლე ბე ბით. გა სულ წლებ ში ეს

ხდე ბო და HBCD (Hexabromcyclododecan) - ის და მა ტე ბის შე დე გად. ქი მი კა ტე ბის შე სა ხებ

ევ რო პის REAH დად გე ნი ლე ბით HBCD შე ფას და რო გორც ძალ ზე შხა მი ა ნი ნივ თი ე რე ბა

წყლის ორ გა ნიზ მე ბის მი მართ. დღეს დღე ო ბით, მი სი, რო გორც ან ტი ა ა ლე ბა დი სა შუ ა ლე -

ბის გა მო ყე ნე ბა, მთელ მსოფ ლი ო ში აკ რძა ლუ ლია. . გრა ფი ტის და მა ტე ბით დამ ხმა რე


42

EPS - აფუ ე ბუ ლი პო ლის ტი რო ლი

საწყი სი ნედ ლე უ ლინავ თო ბის სტი რო ლი, ასა ფუ -

ე ბე ლი დამ ხმა რე სა შუ ა ლე ბა

კუთ რი თბო გამ ტა რო ბა λ 0,032-0,040 ვტ/ მ ·K

წყლის ორ თქლის დი ფუ ზი ის

წი ნა ღო ბა d µ20-100

მო ცუ ლო ბი თი სიმ კვრი ვე 10-35 კგ/მ3

კუთ რი სით ბო ტე ვა დო ბა 1500 ჯ/(კგ.K)

წვის თვი სე ბე ბი

რთუ ლად აალე ბა დი

(აალებისაგან დამ ცა ვი სა შუ -

ა ლე ბით აღ ჭურ ვის გა მო)


უნა რი

მხო ლოდ წმინ და ხა რის ხის

და და უ ბინ ძუ რე ბე ლი ნარ ჩე -

ნე ბი, შე საძ ლე ბე ლია ენერ გე -

ტი კუ ლი მე ო რა დი გა მო ყე ნე -

ბა



ფა სა დის თბო სა ი ზო ლა ციო

პა ნე ლი, ბრტყე ლი სა ხუ რა ვე -

ბი, ში და თბო ი ზო ლა ცია,

იატა კის მო ჭიმ ვის ქვეშ ხმა უ -

რის გან დაც ვის სა ჭი რო ე ბის -

თვის

ნივ თი ე რე ბად გა მო ყე ნე ბი სას (ნაცრისფერი პა ნე ლი), იზ რდე ბა სა ი ზო ლა ციო პა ნე ლის

სით ბოს დაგ რო ვე ბის უნა რი. გრა ფი ტის ნა წი ლა კე ბის და მა ტე ბით შე საძ ლე ბე ლია კუთ რი

თბო გამ ტა რო ბის შემ ცი რე ბა.

EPS არის მჟა ვა გამ ძლე (ლპობაგამძლე), ნაკ ლე ბად ელას ტი უ რი და ნეს ტის მი მართ

გამ ძლე. შე საძ ლო ტენ ტე ვა დო ბა შე ად გენს < 5 %.

XPS-ით აღ ნიშ ნა ვენ ექ სტრუ დი რე ბულ ხისტ ქაფ პლასტს. მა სა ლას გა აჩ ნია მა ღა ლი

წი ნა ღო ბა კუმ შვა ზე და იგი გა მო ი ყე ნე ბა გრუნ ტთან შე ხე ბა ში მყოფ არე ზე პე რი მეტ რუ ლი

თბო ი ზო ლა ცი ის თვის ან ინ ვერ სი უ ლი სა ხუ რა ვის თვის.

EPS-ის და XPS-ის და მუ შა ვე ბა ხდე ბა სამ შე ნებ ლო მო ე დან ზე რო გორც წე სი თერ მუ -

ლი ხერ ხის გა მო ყე ნე ბით. ულ ტრა ა ი ის ფე რი სხი ვე ბის ზე მოქ მე დე ბის გან ზე და პი რი ყვით -

ლდე ბა და მა სა ლა ხდე ბა მყი ფე. ამი ტომ EPS-ისა და XPS-ის მა სა ლა მუ დამ და ცუ ლი უნ -

და იყოს მზის სხი ვე ბი სა გან. ორი ვე ტი პის სა ი ზო ლა ციო მა სა ლა სამ შე ნებ ლო მო ედ ნზე

და ცუ ლი უნ და იყოს აგ რეთ ვე გამ ხსნელ თან, საწ ვავ თან და მი ნე რა ლურ ზე თებ თან შე ხე -

ბი სა გან, ვი ნა ი დან ამ ნივ თი ე რე ბე ბის ზე და პირ ზე მოხ ვედ რი სას მთლი ა ნად ზი ან დე ბა სა -

ი ზო ლა ციო მა სა ლა.

ეს სა ი ზო ლა ციო მა სა ლე ბი არ არის ჯან მრთე ლო ბი სათ ვის სა ში ში. ასე რომ სტი რო -

ლი საკ ვე ბი პრო დუქ ტის შე სა ფუ თა ვა დაც კი გა მო ი ყე ნე ბა.

43

XPS - ექ სტრუ დი რე ბუ ლი პო ლის ტი რო ლი

საწყი სი ნედ ლე უ ლი ნავ თო ბის სტი რო ლი,

კუთ რი თბო გამ ტა რო ბა λ 0,030-0,040 ვტ/ მ.კ



მო ცუ ლო ბი თი სიმ კვრი ვე 25-45კგ/მ3

კუთ რი სით ბო ტე ვა დო ბა 1300-1700 ჯ/(კგ.K)

წვის თვი სე ბე ბი რთუ ლად აალე ბა დი


უნა რი



ნე ბი, შე საძ ლე ბე ლია ენერ გე -

ტი კუ ლი მე ო რე უ ლი გა მო ყე -

ნე ბა



გრუნ ტთან შე ხე ბა ში მყო ფი

შე ნო ბის ნა წი ლის თბო ი ზო -

ლა ცია (სარდაფის თბო ი ზო -

ლა ცია და სა ძირ კვლის ფი -

ლის ქვეშ); ინ ვერ სი უ ლი სა ხუ -

რა ვი

5.2.3. ქაფ მი ნა

ქაფ მი ნა არის სა ი ზო ლა ციო მა სა ლა, რო მე ლიც ნა წი ლობ რივ იწარ მო ე ბა ავ ტო ინ -

დუს ტრი ის სპე ცი ა ლუ რი მი ნის ნარ ჩე ნე ბის გან (დაახლ.66%), კვარ ცის ქვი შის გან, დო ლო -

მი ტის გან, ასე ვე კალ ცი უ მის და ნატ რი უ მის კარ ბო ნა ტის გან. ქაფ მი ნა არ შე ი ცავს შემ -

კვრელ ნივ თი ე რე ბას.

სა ი ზო ლა ციო მა სა ლა არ იწ ვის, არის წყალ გა უმ ტა რი და კუმ შვა გამ ძლე. ში და სტრუქ -

ტუ რა არის უჯ რე დო ვა ნი, ამი ტომ ქაფ მი ნა არის ორ თქლშე უღ წე ვი და არ არის ზე და პი -

რუ ლად აქ ტი უ რი. მი სი მა ღა ლი კუმ შვა გამ ძლე ო ბი დან გა მომ დი ნა რე, ქაფ მი ნა უმე ტე სად

სა ძირ კვლის ფი ლი სა და მზი დი სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტე ბის ქვეშ გა მო ი ყე ნე ბა. ვი ნა ი დან

ფი ლის კი დე ე ბი და ცუ ლი უნ და იყოს ყინ ვის გან, და გე ბის დროს მათ გა და ფა რა ვენ თხე -

ვა დი ბი ტუ მით. ქაფ მი ნა ფი ლე ბის სა ხით იგე ბა სა ხუ რა ვებ ზე, სა ძირ კვლის ფი ლის ქვეშ

და გა რე კედ ლებ ზე. ამას გარ და შე საძ ლე ბე ლია ქაფ მი ნის ხრე შის, რო გორც ჩა ნა ყა რის

გა მო ყე ნე ბაც.

სხვა მა სა ლე ბის გან გა მო ცალ კე ვე ბი სას ქაფ მი ნის სა ი ზო ლა ციო მა სა ლე ბი შე იძ ლე -

ბა და იფ ქვას და რო გორც და მა ტე ბი თი ნივ თი ე რე ბა ხე ლახ ლა იქ ნას გა მო ყე ნე ბუ ლი

წარ მო ე ბა ში.


44

ქაფ მი ნა

საწყი სი ნედ ლე უ ლი

ქვი შა, კი რი, დო ლო მი ტი, მი -

ნის ნარ ჩე ნე ბი ავ ტო ინ დუს -

ტრი ი დან

კუთ რი თბო გამ ტა რო ბა λ 0,040-0,60 ვტ/(მ·კ)


წი ნა ღო ბა d µუსას რუ ლო





უნა რი



ნე ბი, რო მელ საც არ აქვს

მიკ რუ ლი ბი ტუ მი



სა ხუ რა ვი და ჭე რი - ატ მოს -

ფე რუ ლი ზე მოქ მე დე ბის გან

და ცულ ად გი ლებ ში/შიდა

იზო ლა ცია/, კედ ლე ბი და სა -

ძირ კვლის ფი ლა გრუნ ტის

იზო ლა ცი ის თვის/ტექნიკური

იზო ლა ცია

5.2.4. PUR/RIP - პო ლი უ რე თა ნის მყა რი ქა ფი

პო ლი უ რე თა ნის ქაფ მი ნა არის და ხუ რუ ლუჯ რე დო ვა ნი ქაფ მა სა, რო მე ლიც გა მო ი ყე -

ნე ბა მშე ნებ ლო ბა ში და სა ყო ფაცხოვ რე ბო და სამ რეწ ვე ლო ტექ ნი კა ში ქარ ხნუ ლად დამ -

ზა დე ბულ თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლად სხვა დას ხვა ნა ი რი სიმ ტკი ცის მქო ნე ზე და პი რი ა ნი

სა ი ზო ლა ციო ფირ ფი ტე ბის ან ბლო კე ბის სა ხით, რო გორც სა კონ სტრუქ ციო მა სა ლა ან

სენ დვიჩ-პანელები. პო ლი უ რე თა ნის ქა ფი აგ რეთ ვე შე იძ ლე ბა დამ ზად დეს ად გილ ზეც,

პირ და პირ სამ შე ნებ ლო მო ე დან ზე. მა თი მექ ნი კუ რი სიმ ტკი ცის გა მო, PUR- და PIR-მყარი

ქა ფის სა ი ზო ლა ციო პა ნე ლე ბი, არის კუმ შვა გამ ძლე და ტვირ თგამ ძლე.

პო ლი უ რე თა ნის სენ დვიჩ-პანელები გან კუთ ვნი ლია უმე ტე სად სხვა დას ხვა სა ხის მზი -

დი კონ სტრუქ ცი ე ბის მქო ნე პა ვი ლი ო ნის ტი პი სა და ინ დუს ტრი უ ლი შე ნო ბე ბის ჭე რი სა და

კედ ლე ბი სათ ვის, აგ რეთ ვე სა მა ცივ რე და სა ყი ნუ ლე ნა გე ბო ბე ბი სა და და ნად გა რე ბი სათ -

ვის.

პო ლი უ რე თა ნის მყა რი ქა ფის სა ი ზო ლა ციო მა სა ლა (PUR/PIR) წარ მო იქ მნე ბა ქი მი უ -

რი რე აქ ცი ის შე დე გად, თხე ვა დი საწყი სი ნედ ლე უ ლის თვის და ბალ ტემ პე რა ტუ რა ზე მდუ -

ღა რე ასა ფუ ე ბე ლი დამ ხმა რე სა შუ ა ლე ბის და მა ტე ბით, რო გო რი ცაა წმინ და ან ნა წი ლობ -

რივ ფტო რი ა ნი ნახ შირ წყალ ბა დი ან CO2.

PUR- და PIR-პოლიურეთანის ქა ფი არ არის ჰიგ როს კო პუ ლი და გა აჩ ნია ჩა კე ტი ლი

უჯ რე დო ვა ნი სტრუქ ტუ რა. ამ დე ნად ის არ იწოვს არც ნესტს ჰა ე რი დან და არც წყალს და

არ ახ დენს მის გა და ტა ნას, ე.ი. არ არის კა პი ლა რუ ლად აქ ტი უ რი. სა ი ზო ლა ციო პა ნე ლე -

ბის გამ ჭო ლი და ნეს ტი ა ნე ბა შე საძ ლე ბე ლია მხო ლოდ წყლის ორ თქლის დი ფუ ზი ის შე -

დე გად მი სი სამ შე ნებ ლო-ფიზიკური თვალ საზ რი სით არა სა თა ნა დო გა მო ყე ნე ბით (მაგ:

ორ თქლგა უმ ტა რი აფ სკის არარ სე ბო ბის შემ თხვე ვა ში). PUR-ი და ცუ ლი უნ და იყოს ულ -

ტრა ი ის ფე რი სხი ვე ბი სა გან, რომ ლე ბიც იწ ვე ვენ მი სი ზე და პი რის და ზი ა ნე ბას.

45

PUR/RIP - პო ლი უ რე თა ნის მყა რი ქა ფი

საწყი სი ნედ ლე უ ლი

ნავ თო ბის ან შაქ რის ჭარ -

ხლის, სი მინ დი სა და კარ ტო -

ფი ლის პო ლი ო ლი, ასა ფუ ე -

ბე ლი დამ ხმა რე სა შუ ა ლე ბა,

პენ ტა ნი/ ხანძარსა წინააღ -

მდეგო სა შუ ა ლე ბა TCCP



წი ნა ღო ბა d µ

30-200 უსას რუ ლო მხო ლოდ

ალუ მი ნის აფ სკით



წვის თვი სე ბე ბიევ როკ ლა სის C-s3 რთუ ლად

ან ზო მი ე რად აალე ბა დი


უნა რი

შე საძ ლე ბე ლია ჩა მარ ხვა და

დაწ ვა

5.2.5. კალ ცი უმ სი ლი კა ტის ფი ლა

მი ნე რა ლუ რი სა ი ზო ლა ციო პა ნე ლე ბი არის მო ნო ლი თუ რი და შედ გე ბა კალ ცი უ მის

ჰიდ რო სი ლი კა ტი სა გან, კი რი სა გან, წყლის, ქვი შის, ცე მენ ტის და ასე ვე ფო რებ წარ მომ -

ქმნი მა სა ლე ბის გან, რომ ლე ბიც წარ მოქ მნი ან >95% ფო რი ა ნო ბას. პა ნე ლე ბი არის სუნ -

თქვა დი და ქმნის და ბა ლან სე ბულ კლი მა ტურ რე ჟიმს შე ნო ბა ში, ვი ნა ი დან არე გუ ლი რებს

ტე ნი ა ნო ბას. ამას თან ხდე ბა ოთახ ში ჰა ე რის ტე ნი ა ნო ბის შთან თქმა და გარ კვე უ ლი დრო -

ის შემ დეგ მი სი კვლავ და ტე ნი ა ნე ბა. პა ნე ლე ბის და მონ ტა ჟე ბა ხდე ბა ორ თქლგა უმ ტა რი

აფ სკის გა რე შე. პა ნე ლე ბი გა მო ი ყე ნე ბა შე ნო ბე ბის და მა ტე ბი თი ში და იზო ლა ცი ი სათ ვის

და სო კო ვა ნი და ზი ა ნე ბე ბის მქო ნე ფარ თე ბის სა ნი რე ბის თვის. სამ შე ნებ ლო ბი ო ლო გი -

ის თვალ საზ რი სით ეს სა ი ზო ლა ციო პა ნე ლე ბი უსაფ რთხოა, ხო ლო ოპ ტი მა ლუ რი 8-10-

ის ტო ლი PH სი დი დის გა მო მათ გა აჩ ნი ათ ტუ ტი ა ნო ბის უნა რი, რაც თრგუ ნავს სო კო სა

და მიკ რო ორ გა ნიზ მე ბის წარ მოქ მნას.


46

კალ ცი უმ სი ლი კა ტის ფი ლა

საწყი სი ნედ ლე უ ლიკალ ცი უ მის ჰიდ რო სი ლი კა ტი,

კი რი, წყა ლი, ცე მენ ტი, ქვი შა



წი ნა ღო ბა d µ2-20 სუნ თქვა დი





უნა რი

გა და ხა რის ხე ბუ ლი ნარ ჩე ნი;

უტი ლი ზე ბა დი რო გორც სამ -

შე ნებ ლო ნა გა ვი



ში და იზო ლა ცია, სო კო ვა ნი

და ზი ა ნე ბე ბის მქო ნე ფარ თის

სა ნი რე ბა, გა რე ი ზო ლა ცია

5.2.6. ცე ლუ ლო ზის თბო ი ზო ლა ცია

ცე ლუ ლო ზით იზო ლა ცი ი სას გა მო ი ყე ნე ბა მა კუ ლა ტუ რა. ცეცხლგამ ძლე ო ბის გა სა უმ -

ჯო ბე სებ ლად ცე ლუ ლო ზის ფან ტე ლებს უმა ტე ბენ ბო რის მა რილს. ცე ლუ ლო ზის იზო ლა -

ცია არ სე ბობს რო გორც ფან ტე ლე ბის სა ხით ჩა ბერ ვი თი სა ი ზო ლა ციო მე თო დის გა მო ყე -

ნე ბი სას, ასე ვე პა ნე ლე ბის სა ხი თაც. პა ნე ლე ბის შემ თხვე ვა ში სტა ბი ლი ზა ცი ის თვის სა ჭი -

როა ჯუ თის ნარ თის ან პო ლი ო ლე ფი ნის ბოჭ კოს და მა ტე ბა შუ ა სა დე ბად.

ცე ლუ ლო ზის იზო ლა ცია არის სუნ თქვა დი და ტე ნი ა ნო ბის მა რე გუ ლი რე ბე ლი. ვი ნა ი -

დან ცე ლუ ლო ზის ბოჭ კო ე ბი ჰიდ რო ფი ლუ რია და წყალ ში ფუვ დე ბა, აუცი ლე ბე ლია ნეს -

ტი სა გან დაც ვის უზ რუნ ველ ყო ფა. გარ და ამი სა, აუცი ლე ბე ლია ცე ლუ ლო ზის დაც ვა მჟა -

ვე ბი სა და ტუ ტე სა გან. ცე ლუ ლო ზის იზო ლა ცია ობის მი მართ რე ზის ტენ ტუ ლია და არა დე -

ფორ მი რე ბა დი, თუმ ცა არ არის კუმ შვის მი მართ მდგრა დი.

ბო რის მა რი ლით გა ჯე რე ბუ ლი სა ი ზო ლა ციო მა სა ლის უტი ლი ზა ცია კომ პოს ტი რე ბის

გზით და უშ ვე ბე ლია, რად გან ის წარ მო ად გენს სა შიშ რო ე ბას გრუნ ტის წყლე ბი სათ ვის. ხის

მა სა ლას თან ერ თად მი სი და გე ბი სას გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი უნ და იყოს მა თი შე ხე ბის არე -

ში ხის მა სა ლის ტე ნი ა ნო ბა, რა მაც არ უნ და გა და ა ჭარ ბოს 20%-ს.

47

ცე ლუ ლო ზის თბო ი ზო ლა ცია

საწყი სი ნედ ლე უ ლი მა კუ ლა ტუ რა






წვის თვი სე ბე ბი

ფან ტე ლე ბი: ზო მი ე რად

აალე ბა დი;

ფი ლე ბი: ძნე ლად აალე ბა დი


უნა რი

და ხა რის ხე ბუ ლი და და უ ბინ -

ძუ რე ბე ლი ნარ ჩე ნე ბი



ჰა ე რის შუა შრე ე ბის ჩა ბერ -

ვით იზო ლა ცია; გა რე იზო ლა -

ცია; ნივ ნი ვე ბის ღრე ჩო ე ბის

იზო ლა ცია

5.2.7. მატყლი

მატყლის იზო ლა ცია გა ნე კუთ ვნე ბა გა ნახ ლე ბად ნედ ლე ულს და ტან საც მლის სა ხით

ალ ბათ წარ მო ად გენს უძ ვე ლეს თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლას. ვი ნა ი დან ის ბუ ნებ რი ვი პრო -

დუქ ტია, მატყლი და ცულ უნ და იქ ნას ჩრჩი ლის მი ერ და ზი ა ნე ბი სა გან. სა ა მი სოდ ეს მა -

სა ლა სა ჭი რო ებს ნატ რი უ მის ბო რა ტი სა და ნა ტუ რა ლუ რი კა უ ჩუ კის და მა ტე ბას. ნატ რი უ -

მის ბო რა ტის და მა ტე ბა აუმ ჯო ბე სებს ხან ძარ სა წი ნა აღ მდე გო თვი სე ბებს. ხან ძრის შემ -

თხვე ვა ში, მატყლში არ სე ბუ ლი კე რა ტი ნი გა მო ყოფს ტოქ სი კურ ნივ თი ე რე ბებს. იმი სათ -

ვის, რომ სა ი ზო ლა ციო მა სა ლამ არ გა ნი ცა დოს დე ფორ მა ცია, მატყლში ბოჭ კოს გა სამ -

ყა რებ ლად ურე ვენ პო ლი ეს ტე რის ბოჭ კო ებს.

5.2.8. ჩა ლა


48

მატყლი

საწყი სი ნედ ლე უ ლი ცხვრის მატყლი

კუთ რი თბო გამ ტა რო ბა λ 0,040 ვტ/(მ·K)




კუთ რი სით ბო ტე ვა დო ბა 1300 J/(kg·K)

წვის თვი სე ბე ბი ზო მი ე რად აალე ბა დი


უნა რი

შე საძ ლე ბებ ლია; ბორ მა რი -

ლით და მუ შა ვე ბუ ლი მატყლი

უნ და იქ ნას დე პო ნი რე ბუ ლი.



ნივ ნი ვებს შო რის სა ხუ რა ვი;

გაყ ვა ნი ლო ბე ბის იზო ლა ცია;

და ბი ჯე ბით გა მოწ ვე უ ლი ხმა -

უ რის იზო ლა ცია; ამო სავ სე ბი

მატყლი

ჩა ლა

საწყი სი ნედ ლე უ ლი ჩა ლა

კუთ რი თბო გამ ტა რო ბა λ 0,052-0,080 ვტ/(მ.კ)


წი ნა ღო ბა d µ2

მო ცუ ლო ბი თი სიმ კვრი ვე და ახლ.110-270 კგ/მ3

კუთ რი სით ბო ტე ვა დო ბა c ჯ/(კგ.K)

წვის თვი სე ბე ბი E (ყოფილი B2)

გა მო ყე ნე ბის შე საძ ლებ ლო -

ბე ბი

კე დე ლი, კედ ლის ძე ლებს

შო რი სი არე ე ბი, სა ხუ რა ვე ბი

სიტყვა „ჩალა“ გვახ სე ნებს ნე ბის მი ე რი სა ხე ო ბის მარ ცვლე უ ლის ან ბოჭ კო ვა ნი მცე -

ნა რე ე ბის გა მომ შრალ ღე რო ებს, ანუ მცე ნა რის იმ ნა წილს, რო მე ლიც ფეს ვებ სა და თავ -

თა ვებს შო რი საა. საწყის ნედ ლე უ ლად ნე ბის მი ე რი ჯი შის მარ ცვლე უ ლი გა მოდ გე ბა: ხორ -

ბა ლი, ჭვა ვი, ქე რი, შვრია, ფეტ ვი, სე ლი, კა ნა ფი ან ბრინ ჯი. ვი ნა ი დან ჩა ლა ყო ველ თვის

მო ი პო ვე ბო და საცხოვ რე ბე ლი ტე რი ტო რი ის მიმ დე ბა რედ, მას მუდ მი ვად იყე ნებ დნენ სახ -

ლთმშე ნებ ლო ბა ში თი ხის ბათ ქა შის შე მავ სებ ლად ან გა და ხურ ვის თვის.

სა ინ ტე რე სოა ის ფაქ ტი, რომ სამ შე ნებ ლო-ფიზიკური თვი სე ბე ბი დან გა მომ დი ნა რე

ით ვლე ბა ჩა ლა თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლად. ჩა ლას გა აჩ ნია თით ქმის სრუ ლად ჰიდ რო -

ფო ბუ ლი ქერ ქი. ვი ნა ი და ნაც ჩა ლის ღე როს მი ლი სებ რი აღ ნა გო ბა აქვს და დი დი რა ო დე -

ნო ბით ჰა ერს შე ი ცავს, ამ დე ნად მას კარ გი თერ მო სი ზო ლა ციო თვი სე ბე ბი გა აჩ ნია. სამ -

შე ნებ ლო-ფიზიკურ და თბო სა ი ზო ლა ციო თვი სე ბებ თან მი მარ თე ბა ში აგ რეთ ვე ყუ რად სა -

ღე ბია ის, რომ მი სი დაწყო ბის მი მარ თუ ლე ბას გა დამ წყვე ტი მნიშ ვნე ლო ბა აქვს თბო ი ზო -

ლა ცი ის ტექ ნი კურ ხა რის ხზე. მშე ნებ ლო ბა ში ჩა ლის რუ ლო ნე ბის გა მო ყე ნე ბი სას, ღე როს

მი მარ თუ ლე ბის კუთ რი თბო გამ ტა რო ბის სა ან გა რი შო პა რა მეტ რი ღე როს მი მარ თუ ლე ბით

შე ად გენს λ=0,080 ვტ/(მ.კ) ხო ლო ღე როს მი მარ თუ ლე ბის მარ თო ბუ ლად λ=0,052 ვტ/(მ.კ) ამ -

გვა რად გა ნი ვი დაწყო ბა, რო გორც ეს მაგ., ის ლით გა და ხურ ვის კონ სტრუქ ცი ე ბის შემ -

თხვე ვა ში ხდე ბა, სამ შე ნებ ლო-ფიზიკურ უპი რა ტე სო ბას იძ ლე ვა.

სა ერ თო სამ შე ნებ ლო ზე დამ ხედ ვე ლო ბის მი ერ დაშ ვე ბუ ლია ჩა ლით თბო ი ზო ლი რე -

ბუ ლი ის კონ სტრუქ ცი ე ბი, რომ ლე ბიც მრა ვალ ჯე რაა გან ხორ ცი ე ლე ბუ ლი და გა მოც დი -

ლი. ესე ნია:

გა რე კედ ლის კონ სტრუქ ცი ე ბი უამინ დო ბი სად მი მე დე გი გა რე ფა სა დით და ვენ -•

ტი ლი რე ბა დი ში და ჰა ე რის შრით;

ბუ ნებ რივ პი რო ბებ ში უამინ დო ბა ზე შე მოწ მე ბუ ლი ბათ ქა შის შრის მქო ნე გა რე•

კედ ლის კონ სტრუქ ცი ე ბი;

სა ხუ რა ვის კონ სტრუქ ცი ე ბი ვენ ტი ლი რე ბა დი გა და ხურ ვით.•

ჩა ლის კო ნე ბი მზად დე ბა დაპ რეს ვით, რო მელ თა სიმ კვრი ვემ შე საძ ლოა მი აღ წი ოს

270 კგ/მ3-ს. მი სი დაჯ დო მის თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად უმ ჯო ბე სია მა ღა ლი სიმ კვრი ვე, თუმ -

ცა სა ი ზო ლა ციო ეფექ ტის მხრივ უპი რა ტე სო ბა ენი ჭე ბა და ბალ სიმ კვრი ვეს (110 კგ/მ3-დან

130 კგ/მ3-მდე). რაც უფ რო და ბა ლია ჩა ლის კო ნის სიმ კვრი ვე და გე ბი სას, მით უფ რო დი -

დია შემ დგო მი ჯდე ნის ალ ბა თო ბა. გან სა კუთ რე ბით მზი დი კონ სტრუქ ცი ე ბის აგე ბი სას სა -

ჭი როა მა თი წი ნას წა რი მო ჭიმ ვა, რა თა თა ვი დან ავი ცი ლოთ მო სა ლოდ ნე ლი ჯდე ნა. კე -

დელ ში ჯდე ნის ზე მოქ მე დე ბის თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად, უნ და გა მო ი ყე ნონ შეძ ლე ბის დაგ -

ვა რად დი დი სიმ კვრი ვის მქო ნე ჩა ლის კო ნე ბი. მარ ცვლე უ ლი ზრდის დროს შთან თქავს

CO2-ს და იმა ვე რა ო დე ნო ბით გა მო აფ რქვევს მას ლპო ბის ან წვის დროს. ეს იმა ზე მეტყვე -

ლებს, რომ ჩა ლას გა აჩ ნია CO2-ის ნე იტ რა ლუ რი ბა ლან სი. გარ და ამი სა, ჩა ლა წარ მო ად -

გენს მარ ცვლე უ ლის წარ მო ე ბის თან მდევ პრო დუქტს, რის შე დე გა დაც ჩა ლის კო ნე ბის

დამ ზა დე ბი სას და ხარ ჯუ ლი ენერ გია ეკ ვი ვა ლენ ტუ რია 15,3 მე გაჯ/მ2-ის ტო ლი ენერ გი ის

შემ ცვე ლო ბი სა პირ ვე ლა დი ენერ გი ის არა გა ნახ ლე ბა დი წყა რო ე ბი დან (PENRT).

49

5.2.9. მერ ქა ნი

მერ ქნის თბო ი ზო ლა ცია მზად დე ბა გრძელ ბოჭ კო ვა ნი წიწ ვო ვა ნი ან ზოგ შემ თხვე ვა -

ში, ფოთ ლო ვა ნი ჯი შე ბის ხის მა სა ლის გან. ეს იზო ლა ცია სუნ თქვა დია და სა ი ზო ლა ციო

შრე ნეს ტის გან და ცუ ლი უნ და იყოს. მსუ ბუ ქი თბო სა ი ზო ლა ციო ფი ლე ბი შე და რე ბით მეტ

ნესტს იღე ბენ.

საწყი სი ნედ ლე უ ლის ხან ძრი სა გან და სა ცა ვად ბოჭ კო ებს ჟღენ თენ ბორ მჟა ვით, ლა -

ტექ სით ან ალუ მი ნის სულ ფა ტის მი ნა რე ვი ა ნი ცვი ლის ემულ სი ით.

ისე თი ვე თვი სე ბე ბის გა მო, რო გო რიც გა აჩ ნი ათ კონ სტრუქ ცი ულ ძე ლებს ნივ ნი ვებ -

ში, ზედ მე ტო ბით აღე ბულ ფი ლებს შე უძ ლი ათ კარ გად და ა ბა ლან სონ ტე ნის გა ცე მით ან

მი ღე ბით გა მოწ ვე უ ლი მა თი შეკ ლე ბა და გა ჯირ ჯვე ბა. ვი ნა ი დან თბო სა ი ზო ლა ცი ოდ გა -

მო ყე ნე ბუ ლი მერ ქა ნი გა ნახ ლე ბა დი ნედ ლე უ ლია, ამ დე ნად, ამ გვა რი თბო ი ზო ლა ცია ეკო -

ლო გი უ რი თვალ საზ რი სით და დე ბი თად უნ და შე ფას დეს.


50

მერ ქნის ბოჭ კო

საწყი სი ნედ ლე უ ლი მერ ქა ნი

კუთ რი თბო გამ ტა რო ბა λ 0,040-0,090 ვტ/მ. k





წვის თვი სე ბე ბიევ როკ ლა სი E; ზო მი ე რი დან

ძნე ლა და ა ლე ბამ დე


უნა რი

მხო ლოდ და ხა რის ხე ბუ ლი


ნე ბი; სუფ თა ხის იზო ლა ცი ის

კომ პოს ტი რე ბა და საშ ვე ბია



გა რე თბო ი ზო ლა ცია - უამინ -

დო ბის გან და ცუ ლი; ნივ ნი -

ვებ სშო რი სი თბო ი ზო ლა ცია;

ში და თბო ი ზო ლა ცია

5.2.10. კა ნა ფი

კა ნა ფის თბო ი ზო ლა ცია სუნ თქვა დია. ამი ტომ აუცი ლე ბე ლია კა ნა ფის დაც ვა სა ი ზო -

ლა ციო შრე ში ნეს ტის წარ მოქ მნი სა გან. მავ ნებ ლე ბი სა გან და ზი ა ნე ბა კა ნა ფის შემ თხვე -

ვა ში ნაკ ლებ სა ვა რა უ დოა, ვი ნა ი დან კა ნა ფი არ შე ი ცავს ათ ვი სე ბად პრო ტე ინს.

წარ მო ე ბის პრო ცეს ში კა ნა ფის ბოჭ კო ებს, იმის და მი ხედ ვით, თუ რა პრო დუქ ტი მზად -

დე ბა, ურე ვენ სხვა დას ხვა და ნა მა ტებს. ეს შე იძ ლე ბა იყოს პო ლი ეს ტე რის ბოჭ კო ფორ -

მის სტა ბი ლუ რო ბის თვის, ბი ტუ მი ჰიდ რო ფო ბი ზა ცი ი სათ ვის ან ბორ მა რი ლი, რო გორც

ცეცხლდამ ცა ვი სა შუ ა ლე ბა.

51

კა ნა ფი

საწყი სი ნედ ლე უ ლი კა ნა ფი

კუთ რი თბო გამ ტა რო ბა λ 0,040-0,050 ვტ/(მ.კ)





წვის თვი სე ბე ბი ზო მი ე რად აალე ბა დი


უნა რი



ნე ბი



გა რე თბო ი ზო ლა ცია - უამინ -

დო ბის გან და ცუ ლი; ნივ ნი ვებ -

სშო რი სი თბო ი ზო ლა ცია; ში -

და თბო ი ზო ლა ცია

6. სამ შე ნებ ლო ფი ზი კა

სამ შე ნებ ლო ფი ზი კუ რი ანა ლი ზი სას თბო ი ზო ლა ცია და ნეს ტი სა გან დაც ვა ერ თობ -

ლი ო ბა ში უნ და გან ვი ხი ლოთ. საქ მე ეხე ბა არა მხო ლოდ ენერ გო დამ ზო გი მშე ნებ ლო ბის

ას პექ ტებს, არა მედ იმ სამ შე ნებ ლო ხარ ვე ზე ბის პრე ვენ ცი ა საც, რომ ლე ბიც სამ შე ნებ ლო

ფი ზი კუ რი ხა სი ა თის შეც დო მე ბის შე დე გია.

რა ტომ წარ მო ად გენს თბო ი ზო ლა ცია და ნეს ტი სა გან დაც ვა ერ თობ ლი ო ბას ანა ლი -

ზის დროს? სამ შე ნებ ლო თბო ი ზო ლა ცია ძი რი თა დად გან სხვა ვე ბულ მოთხოვ ნე ბის შე სა -

ბა მი სად იყო ფა, ესე ნია:

თბო ი ზო ლა ცია ზამ თარ ში•

თბო ი ზო ლა ცია ზაფხულ ში•

ჰი გი ე ნუ რი თბო ი ზო ლა ცია, და ო ბე ბის სა შიშ რო ე ბის გა მოვ ლე ნა•

მოთხოვ ნე ბი შე ნო ბის ნა წი ლე ბის გა დაბ მე ბის ჰერ მე ტუ ლო ბის მი მართ•

თბუ რი ხი დე ბის ანა ლი ზი•

ნეს ტი სა გან დაც ვის ანა ლი ზის დროს და მა ტე ბით ხდე ბა შე ნო ბის ნა წი ლე ბის შეს წავ -

ლა და შე ფა სე ბა:

კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნა შე ნო ბის ნა წი ლე ბის შიგ ნით;•

წვი მი სა გან დაც ვის მოთხოვ ნე ბი;•

თბო ი ზო ლა ცი ის გა მოთ ვლე ბი ში და ზე და პი რებ ზე კრი ტი კუ ლი ტე ნი ა ნო ბის თა -•

ვი დან ასა ცი ლებ ლად.

ნეს ტი სა გან დაც ვა არის მნიშ ვნე ლო ვა ნი სა ფუძ ვე ლი გა მარ თუ ლი თბო ი ზო ლა ცი ის

უზ რუნ ველ სა ყო ფად. და სა ბუ თე ბის წე სით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი გა მოთ ვლე ბი ემ სა ხუ რე -

ბა იმ გვა რი კონ სტრუქ ცი ე ბის პრო ექ ტი რე ბას, რომ ლე ბიც შე ნო ბის ნა წილ ში არ სე ბუ ლი

კონ დენ სა ტით არ და ზი ან დე ბი ან. კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნის შემ თხვე ვა ში ნა გე ბო ბა სხვა -

დას ხვა რის კის ქვეშ დგას. უშუ ა ლოდ თბო ი ზო ლა ცი ას თან კავ შირ ში გა სათ ვა ლის წი ნე ბე -

ლია, რომ სვე ლი იზო ლა ცია კარ გავს თა ვის სა ი ზო ლა ციო თვი სე ბებს.

კონ დენ სა ტი წარ მო იქ მნე ბა, რო დე საც შე ნო ბის ში და ჰა ე რი, რო მე ლიც ყო ველ თვის

ტე ნის გარ კვე უ ლი რა ო დე ნო ბა საც შე ი ცავს, კონ სტრუქ ცი ა ში ან სა ი ზო ლა ციო შრე ში შე -

აღ წევს. ეს ხდე ბა მა შინ, რო დე საც შე ნო ბის ში და ჰა ერ გა უმ ტა რი შრის ჰერ მე ტუ ლო ბა

დარ ღვე უ ლია, რის გა მოც სა ი ზო ლა ციო შრე ში ტემ პე რა ტუ რა ეცე მა. თბი ლი ჰა ე რი ცივ -

დე ბა მყი სი ე რად და გას ცემს დაგ რო ვე ბულ ტენს. ეს გა მო თა ვი სუფ ლე ბუ ლი წყა ლი თან -

და თან ავ სებს თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლის ფო რებ სა და ღრუ ებს, რო მელ თა კონ დენ სა -

ტით ავ სე ბის შე დე გად, ცუდ თბო გამ ტარ ჰა ერს ჩა ა ნაც ვლებს კარ გი თბო გამ ტა რი წყა ლი.

შე სა ბა მი სად კონ სტრუქ ცია კარ გავს თა ვის ენერ გე ტი კულ ხა რისხს. მოთხოვ ნე ბი

ზაფხულ ში თბო ი ზო ლა ცი ა ზე გა მომ დი ნა რე ობს იმ მო საზ რე ბი დან, რომ შე ნო ბე ბი, რომ -

ლებ საც გა აჩ ნი ათ დი დი მი ნის ზე და პი რე ბი, დი დი რა ო დე ნო ბით ენერ გი ას მო იხ მა რენ

გა საგ რი ლებ ლად. საპ რო ექ ტო და კონ სტრუქ ცი უ ლი შე საძ ლებ ლო ბე ბის მეშ ვე ო ბით.უკვე

ად რე უ ლი დაპ რო ექ ტე ბის ეტაპ ზე შე საძ ლე ბებ ლია მო საზ რე ბე ბის გა მოთ ქმა შე ნო ბის გაგ -

რი ლე ბის ხარ ჯის შე სა ხებ.

თბო ი ზო ლა ცი ის მი მარ თგარ და ენერ გო და ზოგ ვის მოთხოვ ნი სა, არ სე ბობს აგ რეთ ვე

52

სხვა გარ კვე უ ლი სა ხის მოთხოვ ნე ბი, მა გა ლი თად, მოთხოვ ნა თბო ი ზო ლა ცი ის ჰი გი ე ნუ -

რო ბის მი მართ. ჰი გი ე ნუ რი თბო ი ზო ლა ცი ის მი ზა ნია მი ნი მა ლუ რი სით ბო დაც ვის უზ რუნ -

ველ ყო ფა შე ნო ბებ ში, რო მე ლიც იმავ დრო უ ლად გა მო რიცხავს კონ დენ სა ტის წარ მოქ -

მნას შე ნო ბის ცი ვი ნა წი ლის ზე და პირ ზე და თა ვი დან აიცი ლებს მრა ვა ლი და ა ვა დე ბის

გა მომ წვე ვი ობის სო კოს გა ჩე ნას შე ნო ბის შიგ ნით.

6.1. სამ შე ნებ ლო ფი ზი კის პრინ ცი პე ბი - სით ბოს გა და ცე მის მე ქა ნიზ მე ბი

სით ბოს გა და ტა ნის მა მოძ რა ვე ბე ლი ძა ლა არის ტემ პე რა ტუ რუ ლი სხვა ო ბა ორ არეს

შო რის. სით ბოს მო დი ნე ბა ხდე ბა მა ღალ ტემ პე რა ტუ რუ ლი გა რე მო დან და ბალ ში,ანუ სით -

ბო დან სი ცი ვე ზე. შე სა ბა მი სად, შე ნო ბა ში სით ბოს გა დი ნე ბა ხდე ბა გამ თბა რი სა თავ სი -

დან გა უმ თბარ ში ან გა რეთ.

სივ რცის ერ თი წერ ტი ლი დან მე ო რე ში ტემ პე რა ტუ რა თა სხვა ო ბის ხარ ჯზე სით ბოს გა -

და ტა ნის პრო ცესს თბო გა და ცე მა ეწო დე ბა. არ სე ბობს თბო გა და ცე მის სა მი ძი რი თა დი სა -

ხე: თბო გამ ტა რო ბა (კონდუქცია), კონ ვექ ცია და გა მოს ხი ვე ბა. ამ რი გად, სით ბოს გა და -

ტა ნის პო ტენ ცი ა ლი ტემ პე რა ტუ რა თა სხვა ო ბაა.

სით ბოს გა და ტა ნა სხვა დას ხვა ნა ი რად ხდე ბა. გამ თბარ სა თავ სში სით ბოს გა და ტა ნა

ხდე ბა გრძელ ტალ ღო ვა ნი გა მოს ხი ვე ბით სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტზე და ჰა ე რის კონ ვექ ცი -

ით სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტის წინ. სით ბოს გა და ტა ნა სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტში და მო კი დე -

ბუ ლია მი სი შე მად გე ნე ლი მა სა ლის თვი სე ბებ ზე და სტრუქ ტუ რა ზე. ერ თგვა რო ვან მა სა -

ლებს, რო გო რიც მა გა ლი თად ფო ლა დის პრო ფი ლია, მხო ლოდ თბო გა და ცე მის თვი სე ბა

აქვთ. თუ სამ შე ნებ ლო მა სა ლას გა აჩ ნია ჰა ერ შემ ცვე ლი კა მე რე ბი ან ფო რე ბი, ხდე ბა

სით ბოს გა და ტა ნის გან სხვა ვე ბუ ლი მე ქა ნიზ მე ბის ზედ დე ბა. სით ბოს გა და ტა ნა ხდე ბა:

სით ბოს გა და ცე მით მყა რი მა სა ლის მეშ ვე ო ბით•

თბო გა და ცე მით კა მე რებ ში ან ფო რებ ში არ სე ბუ ლი აირე ბის კონ ვექ ცი ით•

თბო გა მოს ხი ვე ბით ფო რებ ში•

53

ში და გა რე

ილუს ტრა ცია 25: სით ბოს ტრან სპორ ტი რე ბის მე ქა ნიზ მე ბი ფო რო ვან სამ შე ნებ ლო მა სა ლა ში.

(გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი, წყარო: თ.დუცია).

კონ სტრუქ ცი ის ფა სად ზე სით ბოს გა და ცე მა ზე ზე გავ ლე ნას ახ დენს გრძელ ტალ ღო -

ვა ნი გა მოს ხი ვე ბა სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტი დან და ქა რის კონ ვექ ცია. მზის სი ნათ ლის

გა მოს ხი ვე ბის მოკ ლე ტალ ღო ვა ნი ნა წი ლი და მა ტე ბით იწ ვევს სამ შე ნებ ლო ელე მენ -

ტის ზე და პი რის გათ ბო ბას. ფაქ ტი უ რად შე ნო ბის გა რე ელე მენ ტე ბის ზე და პი რის ტემ პე -

რა ტუ რა შე საძ ლოა მნიშ ვნე ლოვ ნად გა ი ზარ დოს მზის მოკ ლე ტალ ღო ვა ნი გა მოს ხი ვე -

ბის შე დე გად.

6.1.1. თბო გამ ტა რო ბა

თბო გამ ტა რო ბა არის სით ბოს გა და ტა ნის სა ხე მყა რი, თხე ვა დი და გა ზი სებ რი ნივ -

თი ე რე ბე ბის უძ რავ ნა წი ლა კებს შო რის. ასე რომ, თბო გამ ტა რო ბა სით ბოს გა და ცე მის

სა ხეა, მა ტე რი ა ლუ რი გა რე მოს ნა წი ლა კებს ან ელე მენ ტებს შო რის, მა თი ერ თმა ნეთ თა

ნურ თი ერ თშე ხე ბის დროს. მა სი ურ სამ შე ნებ ლო მა სა ლებ ში სით ბოს გა და ცე მა ხდე ბა უშუ -

ა ლოდ მიმ დე ბა რე მო ლე კუ ლებს შო რის. გამ ტა რით სით ბოს გა და ცე მი სათ ვის გან -

მსაზღვრე ლია მო ლე კუ ლე ბის რა ო დე ნო ბა ან მო ცუ ლო ბი თი სიმ კვრი ვე (კგ/მ3). ამას თან,

მა ღა ლი მო ცუ ლო ბი თი სიმ კვრი ვე (კგ.მ3) გა ნი ხი ლე ბა, რო გორც კარ გი თბო გამ ტა რო ბის

(ვტ/ მ·K) მაჩ ვე ნე ბე ლი.

ცხრი ლი 4: ნი მუ ში ზო გი ერ თი ჩვე უ ლებ რი ვი სამ შე ნებ ლო მა სა ლის თბო გამ ტა რო ბი სა

თა ნახ მად სტან დარ ტე ბი სა DIN EN ISO 10456 ან DIN V 4108-4.

6.1.2. თბო გა მოს ხი ვე ბა

თბო გა და ცე მის გარ და სამ შე ნებ ლო მა სა ლა ში სით ბოს გა და ტა ნის პრო ცე სი ზე და პი -

რი დან ზე და პირ ზეხ დე ბა ელექ ტრო მაგ ნი ტუ რი ტალ ღე ბის სა შუ ა ლე ბით. გა მოს ხი ვე ბით სით -

ბოს გა ცე მი სინ ტენ სი ვო ბა გა ნი საზღვრე ბას ხი ვურ თბო გა ცე მა ში მო ნა წი ლე ზე და პი რე ბის -

ტემ პე რა ტუ რუ ლი სხვა ო ბით.მაგალითად, სა თავ სში გან ლა გე ბულ ზე და პი რებ სშო რის,

სხვა დას ხვა შე ნო ბე ბის გა რე ზე და პი რებ სშო რის. ყვე ლა ამ შემ თხვე ვა ში გა მოს ხი ვე ბი სათ -


54

სამასალე მერქანი

ფორიანი ბეტონი

მასიური პოლიმერები

თერმო-მინა

კლინკერი

გრუნტი

ბეტონი

ბუნებრივი ქვა

ფოლადი

ჩვეულებრივი სამშენებლო მასალების თბოგამტარობის კოეფიციენტი

თბოდამცავი და ნესტისაგან დამცავი საანგარიშო პარამეტრები DIN-ის თანახმად

ვის გამ ჭვირ ვა ლე გა რე მოს, რო მე ლიც ატა რებს თბურ ტალ ღებს, წარ მო ად გენს ჰა ე რი.

სამ შე ნებ ლო-ფიზიკურ გა მოთ ვლებ ში სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტის ზე და პი რის თბუ რი გა მოს -

ხი ვე ბა არ არის გან ცალ კე ვე ბით შე ფა სე ბუ ლი, არა მედ რო გორც თბო გა და ცე მის წი ნა -

ღო ბა Rsi და Rse სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტის წინ არ სე ბულ კონ ვექ ცი ას თან ერ თად.

სურ. 26 სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტზე მოქ მე დი

მთლი ა ნი გა მოს ხი ვე ბის და ყო ფა არეკ ლილ,

შთან თქმულ და გა და ცე მულ გა მოს ხი ვე ბე ბად

(გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი, წყარო: თ. დუ -

ცია, ნ. ბო გუშ, სამ შე ნებ ლო ფი ზი კის სა ფუძ -

ვლე ბი, გვ.47)

იმ დროს, რო დე საც მა სი ურ სამ შე ნებ ლო მა სა ლებ ში თბო გა და ცე მა მიმ დი ნა რე ობს

მყარ სხე უ ლე ბის მიმ დე ბა რე მო ლე კუ ლებს შო რის, გა ზებ სა და სითხე ებ ში თბო გა ცე მა დი -

ნა მი ურ პრო ცესს წარ მო ად გენს. კონ ვექ ცი ი სას სით ბოს გა და ტა ნა ხდე ბა სა თავ სში ენერ -

გი ის მა ტა რე ბე ლი ჰა ე რის მო ლე კუ ლე ბის გა და ად გი ლე ბით. სით ბოც ვლა ჰა ერ სა და სამ -

შე ნებ ლო მა სა ლას შო რის და მო კი დე ბუ ლია ჰა ე რის ნა კა დის სის წრა ფე სა და ჰა ე რის ტემ -

პე რა ტუ რა ზე, აგ რეთ ვე ზე და პი რის თვი სე ბებ სა (ხორკლიანობა) და გე ო მეტ რი ა ზე.

ჰა ერ სა და ზე და პირ სშო რის თბო გა ცე მის პრო ცე სი მიმ დი ნა რობ სსხვა დას ხვა ნა ი -

რად.განასხვავებენბუნებრივდაიძულებითკონვექციას. პირ ველ შემ თხვე ვა ში ჰა ე რი მოძ -

რა ობ სცი ვი დაცხე ლი ნა წი ლა კე ბის სიმ კვრი ვე თას ხვა ო ბის ხარ ჯზე, სიმ კვრი ვე თას ხვა ო ბა -

კი გა მოწ ვე უ ლი ა ტემ პე რა ტუ რა თას ხვა ო ბით. მე ო რე შემ თხვე ვა ში მოძ რა ო ბა გა მოწ ვე უ ლი -

ა გა რე შე ძა ლე ბით მა გა ლი თად ვენ ტი ლა ტო რი ან ქა რი.

6.1.3. შთან თქმი სა - α და გა მოს ხი ვე ბის -ε კო ე ფი ცი ენ ტე ბი

სამ შე ნებ ლო მა სა ლის ან სხე უ ლის თვი სე ბე ბი დან გა მომ დი ნა რე, რო მე ლიც იღებს

სით ბოს, ხდე ბა მი სი, რო გორც ში ნა გა ნი ენერ გი ის აკუ მუ ლი რე ბა და შემ დეგ გა ცე მა.

შთან თქმა ზე ზე მოქ მე დე ბას ახ დე ნენ მა სა ლის ფე რე ბი და მი სი ზე და პი რის ფაქ ტუ რა. ბე -

ე რის და შტე ფა ნის თა ნახ მად, პროგ ნო ზი რე ბის მიზ ნით, სამ შე ნებ ლო ტი პი უ რი მა სა ლე -

ბი სათ ვის შეგ ვიძ ლია ვი სარ გებ ლოთ შთან თქმის კო ე ფი ცი ენ ტის αs სი დი დე ე ბით.

თუ სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტე ბის ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რა მზის დას ხი ვე ბი სას მცი რე -

დით იც ვლე ბა, ეს ნიშ ნავს, რომ αs/ε და ბა ლია.

მზით გა ნა თე ბუ ლი სა ღე ბა ვი ა ნი ფე ნის ზე და პი რის ზე გავ ლე ნა ტემ პე რა ტუ რა ზე ნათ -

ლა დაა ასა ხუ ლი ვერ ნე რი სა1 (1986) და აკ ბა რის2 (2008) ანა ლი ზებ ში. აკ ბარ მა ურ ბა ნულ

55

მთლი ა ნი გა მოს ხი ვე ბა

არეკ ლი ლი

გა მოს ხი ვე ბა

შთან თქმუ ლი

გა მოს ხი ვე ბა

გა ტა რე ბუ ლი გა მოს ხი ვე ბა

1. ვერ ნე რი, მუ ქი ფე რის კედ ლის ზე და პი რე ბი - მა თი ზე მოქ მე დე ბა თბურ და ნა კარ გებ ზე.

2. აკ ბა რი, ენერ გო და ზოგ ვის შე საძ ლებ ლო ბე ბი და ჰა ე რის ხა რის ხის გა უმ ჯო ბე სე ბა ქა ლა ქის

გა ვარ ვა რე ბულ კუნ ძუ ლებ ზე, გვ.13

გა რე მო ში გაგ რი ლე ბის პა სი უ რი სის ტე მე ბის გან მარ ტე ბი სათ ვის გა მო იკ ვლია გან სხვა -

ვე ბუ ლი ფე რე ბის მქო ნე ზე და პი რე ბის და ერ თნა ი რი ფე რის ზე და პი რებ ზე ტემ პე რა ტუ რის

ზრდის კო ე ფი ცი ენ ტე ბი, რომ ლე ბიც და მო კი დე ბულ ნი არი ან მზის სხი ვე ბის შთან თქმის

უნარ ზე.

ჰე ლი ო ტექ ნი კუ რი გა მო ყე ნე ბი სა და სამ შე ნებ ლო კონ სტრუქ ცი ი სათ ვის მნიშ ვნე ლო -

ვა ნია მზის გა მოს ხი ვე ბი სა αs და ამა თუ იმ მა სა ლის ზე და პი რის ემი სი ის კო ე ფი ცი ენ -

ტის ε თა ნა ფარ დო ბა. სამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბის ემი სი ის კო ე ფი ცი ენ ტი ε არის ყო ველ -

თვის <1, ვი ნა ი დან სხე უ ლე ბი არას დროს იღე ბენ სრუ ლად ენერ გი ას გა რე მოს გან და მის

გარ კვე ულ ნა წილს არეკ ვლით ყო ველ თვის უკან აბ რუ ნე ბენ. ხა ო ი ა ნი ზე და პი რი კი ხელს

უწყობს გაბ ნე ულ გა მოს ხი ვე ბას.


56

შთან თქმის კო ე ფი ცი ენ ტი αs მზის გა მოს ხი ვე ბი სათ ვის და გა მოფ რქვე ვის კო ე ფი ცი ენ ტი ε

მა სა ლა αs E αs / ε

ალუ მი ნი, გაპ რი ა ლე ბუ ლი 0,20 0,08 2,50

რუ ბე რო ი დი, შა ვი 0,82 0,91 0,90

რკი ნა, მო თუ თი ე ბუ ლი 0,38

რკი ნა, ხორ კლი ა ნი 0,75 0,82 0,91

სა ღე ბა ვი, თუ თი ის ჟან გის თეთ რი პიგ მენ ტით 0,22 0,92 0,24

შა ვი ზე თის სა ღე ბა ვი 0,90 0,92 0,98

სპი ლენ ძი, გაპ რი ა ლე ბუ ლი 0,18 0,03 6,00

სპი ლენ ძი, და ჟან გუ ლი 0,70 0,45 1,56

ფი ქა ლი 0,88 0,91 0,97

კრა მი ტი, წი თე ლი 0,75 0,93 0,81

ობი ექ ტის ფე რიტემ პე რა ტუ რუ ლი ზრდა

კელ ვინ ში

მზის სხი ვე ბის შთან თქმის

კო ე ფი ცი ენ ტი

თეთ რი სა ფა რი 10 0,18

ცე მენ ტის ფე რი სა ფა რი 19 0,29

მწვა ნე სა ფა რი 27 0,46

შა ვი სა ფა რი 49 0,98

ფო ლა დი, მო თუ თი ე ბუ ლი 47 0,65

ცხრი ლი 5: სხვა დას ხვა ჩვე უ ლებ რი ვი სამ შე ნებ ლო მა სა ლის შთან თქმის კო ე ფი ცი ენ ტის

შე და რე ბა. (წყარო: ჰ. დ. ბე ერ, ქ. შტე ფან, სით ბო სა და მა სის გა და ცე მა, გვ.633)

ცხრი ლი 6: სხვა დას ხვა ფე რის ზე და პი რე ბის შე და რე ბა და მა თი ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რის

ზრდა მზით დას ხი ვე ბი სას. (წყარო: ჰ. აკ ბა რი, სა თა უ რი, ენერ გო და ზოგ ვის შე საძ ლებ ლო ბე ბი

და ჰა ე რის ხა რის ხის გა უმ ჯო ბე სე ბა ქა ლა ქის გა ვარ ვა რე ბულ კუნ ძუ ლებ ზე, გვ.13)

6.2. თერ მო ი ზო ლა ცია და კომ ფორ ტი

სამ შე ნებ ლო-ფიზიკური პრო ექ ტი რე ბის ფარ გლებ ში კომ ფორ ტი არ წარ მო ად გენს

მკა ფი ოდ შე მო საზღვრულ სა მუ შაო სფე როს, რად გან თი თო ე უ ლი ინ დი ვი დი თა ვი სე ბუ -

რად გან საზღვრავს მას და ამ გვა რად იგი ინ დი ვი დუ ა ლუ რი ფაქ ტო რე ბის მა ტა რე ბე ლია.

ამას თან, კომ ფორ ტი უნ და აღ ვიქ ვათ, რო გორც კრე ბი თი ცნე ბა, რო მე ლიც არ შე მო ი ფარ -

გლე ბა მხო ლოდ თერ მო ი ზო ლა ცი ის ას პექ ტე ბით. ადა მი ა ნის თვის კომ ფორ ტუ ლი პი რო -

ბე ბი შემ დე გი ოთხი ძი რი თა დი პა რა მეტ რით გა ნი საზღვრე ბა: ტემ პე რა ტუ რა, ტე ნი ა ნო ბა,

ჰა ე რის შედ გე ნი ლო ბა და მი სი მოძ რა ო ბის სიჩ ქა რე. თი თო ე უ ლი ამ პა რა მეტ რის ცვა ლე -

ბა დო ბა უნ და მოხ დეს გარ კვე ულ ზღვრებ ში, რო მე ლიც კომ ფორ ტის პი რო ბებს და აკ მა -

ყო ფი ლებს.

სივ რცით აკუს ტი კას, ხმა უ რის გან იზო ლა ცი ას, ფე რა დო ვან გა ფორ მე ბას, ზაფხულ ში

თერ მო ი ზო ლა ცი ას ან ნეს ტი სა გან დაც ვის ფაქ ტორ საც კი შე უძ ლი ათ გავ ლე ნა იქო ნი ონ

შე ნო ბის ექ სპლუ ა ტა ცი ის ხა რის ხზე და მომ ხმა რებ ლის აღ ქმა ზე.

ილუს ტრა ცია 27:

ურ თი ერ თკავ ში რე ბი

და გავ ლე ნე ბი, რომ -

ლე ბიც მოქ მე დე ბენ

შე ნო ბა ში კომ ფორ -

ტის აღ ქმა ზე.

(წყარო: თ. დუ ცია)

ამ ფაქ ტო რე ბის გარ და, და მა ტე ბით უნ და გან ვი ხი ლოთ სა თავ სებ ში ჰა ე რის ხა რის ხი

და ჰა ე რის ნა კა დი. შე ნო ბის ექ სპლუ ა ტა ცი ი სათ ვის მნიშ ვნე ლო ვა ნია, რომ ჰა ე რის შე მო -

დი ნე ბა სა თავ სში იყოს და გეგ მი ლი და თა ვი დან უნ და ავი რი დოთ დი დი სიჩ ქა რის მქო ნე

ცი ვი ჰა ე რის ჭავ ლე ბის წარ მო შო ბა, რა ზეც ზე გავ ლე ნას ახ დენს გა მათ ბობ ლე ბის სა ვენ -

ტი ლა ციო სის ტე მის ღი ო ბე ბის გან ლა გე ბე ბი. ამას თან ერ თად სა ჭი როა, ყუ რადღე ბა მი -

ექ ცეს სა თავ სში ტემ პე რა ტუ რუ ლი დაშ რე ვე ბის თა ვი დან აცი ლე ბას. კომ ფორ ტუ ლო ბი -

სათ ვის გა დამ წყვე ტი მნიშ ვნე ლო ბა აქვს ფე ხე ბის დო ნე ზე სი ცი ვის, ხო ლო თა ვის დო ნე -

57

ჰაერის

სისუფთავე

ვენტილაცია

შენობის

შიდა

ტემპერატურა

მოპირკეთება

სამშენებლო

ელემენტების

ზედაპირის


საქმიანობის

სახე

მაცხოვრე -

ბელთა

სიმჭიდროვე

სივრცითი

აკუსტიკა

ჰაერის

ტენიანობა

ზედაპირები

და ფერები

ფანჯრები და

ხედი

გასახსნელი

ფანჯრები

რეგული რებადი

გათბობა/

გაგრილება.

კომ ფორ ტი

ზე ზედ მე ტი სით ბოს არი დე ბას. აგ რეთ ვე მნიშ ვნე ლო ვა ნია ყვე ლა შე მომ ზღუ დი სამ შე -

ნებ ლო ელე მენ ტის ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რაც. ამ ზე და პი რე ბის ტემ პე რა ტუ რე ბი ადა -

მი ა ნი სათ ვის ასა ტან დი ა პა ზონ ში უნ და იყოს მოქ ცე უ ლი. დაპ რო ექ ტე ბი სას ყუ რადღე -

ბა უნ და მი ექ ცეს, იმას, რომ თა ვი დან აცი ლე ბულ იქ ნას მა ღა ლი ტემ პე რა ტუ რუ ლი სხვა -

ო ბით გა მოწ ვე უ ლი გა მოს ხი ვე ბის ასი მეტ რია სხვა დას ხვა სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტებს შო -

რის. მსგავს დი ა პა ზონ ში უნ და იყოს მოქ ცე უ ლი შე ნო ბის ში და ჰა ე რის ტემ პე რა ტუ რა -

სა და ზე და პი რე ბის ტემ პე რა ტუ რებს შო რის სხვა ო ბაც, რა თა მომ ხმა რე ბელ მა არა კომ -

ფორ ტუ ლად არ იგ რძნოს თა ვი. ყვე ლა ეს ფაქ ტო რი გა სათ ვა ლის წი ნე ბე ლია დაპ რო ექ -

ტე ბი სას. მაგ რამ მომ ხმა რებ ლის თვის არა მხო ლოდ სამ შე ნებ ლო-ფიზიკურად გა მოთ -

ვლა დი პი რო ბე ბის შეს რუ ლე ბას აქვს გავ ლე ნა კომ ფორ ტუ ლო ბის შეგ რძნე ბა ზე. მნიშ -

ვნე ლო ვა ნია აგ რეთ ვე, თუ რამ დე ნად შე უძ ლია მას თა ვად გან საზღვროს სა ყო ფაცხოვ -

რე ბო პი რო ბე ბი, რო მელ თა შეც ვლაც თა ვად შე უძ ლია - მაგ., ფან ჯრე ბის გა ღე ბით ან

გათ ბო ბის და კონ დენ ცი ო ნე რის რე გუ ლი რე ბით. თუ კი მომ ხმა რე ბე ლი თა ვად ვერ ახერ -

ხებს ში და საცხოვ რე ბე ლი პი რო ბე ბის შეც ვლას, მას შე უძ ლია და იხ მა როს მა რე გუ ლი -

რე ბე ლი ტექ ნი კა. ამ გვა რად, „კომფორტის“ თე მა მო ი ცავს მნიშ ვნე ლო ვან ფსი ქო ლო -

გი ურ ას პექ ტებ საც.

ზო გა დად ცნე ბა „კომფორტი“ აღ ნიშ ნავს კომ პლექ სურ ურ თი ერ თდა მო კი დე ბუ ლე ბებს

სა თავ სებ ში, რაც ნა წი ლობ რივ სამ შე ნებ ლო ფი ზი კი თაა გან პი რო ბე ბუ ლი, თუმ ცა ყო ველ -

თვის და კავ ში რე ბუ ლია ადა მი ა ნის მოთხოვ ნი ლე ბებ თან და, შე სა ბა მი სად, ძალ ზე პი რა -

დუ ლი, ანუ სუ ბი ექ ტუ რი ხა სი ა თი საა.

6.3. თერ მო ი ზო ლა ცია და ენერ გო და ზოგ ვა

2010 წლის 19 მა ისს ევ რო პარ ლა მენ ტმა და ევ რო საბ ჭომ მი ი ღეს 2010/31/EU დი რექ -

ტი ვა, რომ ლის მი ზა ნია შემ ცირ დეს CO2-ის გა მოფ რქვე ვა ატ მოს ფე რო ში ენერ გო მოხ მა -

რე ბის შემ ცი რე ბი თა და გა ნახ ლე ბა დი ენერ გი ის წყა რო ე ბის გა მო ყე ნე ბით. დი რექ ტი ვა -

ში წა ყე ნე ბუ ლია შე ნო ბა-ნაგებობებისადმი ენერ გე ტი კუ ლი მა ხა სი ა თებ ლე ბის გა უმ ჯო ბე -

სე ბის მოთხოვ ნე ბი, რად გა ნაც ევ რო კავ შირ ში ენერ გო მოხ მა რე ბის და ახლ. 40% მო დის

სა ბი ნაო სექ ტორ ზე. სა ქარ თვე ლო 2017 წელს გახ და ენერ გე ტი კუ ლი თა ნა მე გობ რო ბის

ხე ლის მომ წე რი მხა რე და ქვეყ ნის ხე ლი სუფ ლე ბამ აიღო ვალ დე ბუ ლე ბა ენერ გე ტი კუ ლი

თა ნა მე გობ რო ბის კა ნო ნე ბის ტრან სპო ნი რე ბა ზე, შე ნო ბებ ში ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბის პრობ -

ლე მე ბის გა და საწყვე ტად. ამი ტომ შე ნო ბის დაპ რო ექ ტე ბი სას აუცი ლე ბე ლია გათ ვა ლის -

წი ნე ბულ იქ ნას ენერ გო დამ ზო გი ღო ნის ძი ე ბე ბი, რომ ლე ბიც შე ამ ცი რებს ენერ გო მოთხოვ -

ნას გათ ბო ბა სა და გაგ რი ლე ბა ზე.

6.3.1. ენერ გე ტი კუ ლი თბუ რი დაც ვა და პრო ექ ტი რე ბა

შე ნო ბის პრო ექ ტის მომ ზა დე ბის დროს შე საძ ლე ბე ლია გა ნი საზღვროს, თუ რა სა ვა -

რა უ დო ენერ გო ხარ ჯი ექ ნე ბა ამ შე ნო ბას, ანუ შე ფას დეს შე ნო ბის ენერ გე ტი კუ ლი და ნა -

ხარ ჯე ბის პო ტენ ცი ა ლი. პრო ექ ტი რე ბი სას ით ვა ლის წი ნე ბენ მზის მი მართ შე ნო ბის ორი -

ენ ტა ცი ას და ლო კა ლუ რად გა ბა ტო ნე ბუ ლი ქა რის მი მარ თუ ლე ბე ბას. ქა რი სა გან და ცუ ლი

ად გი ლი ხელს უწყობს თბო და ნა კარ გე ბის შემ ცი რე ბას. ზამ თრის მზედ გო მის მხა რეს ფა -


58

სად ზე გან ლა გე ბუ ლი ფან ჯრე ბი ხელს უწყობს შე ნო ბის გათ ბო ბას მზის სით ბუ რი გა მოს -

ხი ვე ბის გა მო ყე ნე ბით. თუმ ცა ზამ თრო ბით მზის გა მოს ხი ვე ბით მი ღე ბუ ლი სით ბოს შე ფა -

სე ბა და ფან ჯრე ბის ფარ თო ბე ბის გან საზღვრა უნ და გა ნი ხი ლე ბო დეს ზაფხუ ლო ბით სით -

ბოს გან დაც ვას თან ურ თი ერ თკავ შირ ში, ვი ნა ი დან დი დი ზო მის ფან ჯრებ მა შე იძ ლე ბა გა -

მო იწ ვი ოს გაგ რი ლე ბის მა ღა ლი დატ ვირ თვის აუცი ლებ ლო ბა, რა საც თან ახ ლავს დი დი

ენერ გო და ნა ხარ ჯი.

ილუს ტრა ცია 28: შე ნო ბის ორი ენ ტა ცია წლი უ რი მზედ გო მის გათ ვა ლის წი ნე ბით

(წყარო: თ. დუ ცია, რ. მუ ხა, ენერ გო ე ფექ ტუ რი მშე ნებ ლო ბა, გვ.42)

პრო ექ ტის დე ტა ლუ რი გან ხილ ვი სათ ვის მნიშ ვნე ლო ვა ნია კედ ლი სა და ფან ჯრის

ფარ თის თა ნა ფარ დო ბა სა თავ სის ფარ თთან. თუ ზამ თრის პი რო ბე ბის გათ ვა ლის წი ნე -

ბით, უპი რა ტე სო ბა ენი ჭე ბა ღი ო ბე ბის სამ ხრე თის კენ გან ლა გე ბას, მა შინ ჩრდი ლო ე თის -

კენ გან ლა გე ბუ ლი ფარ თო ბე ბი შე და რე ბით მცი რე ზო მის ღი ო ბე ბით თუნ და დაპ რო ექ -

ტდეს, რა თა სით ბოს და ნა კარ გე ბი ფან ჯრე ბი დან შემ ცირ დეს. ამას თან და კავ ში რე ბით

გა სათ ვა ლის წი ნე ბე ლია ისიც, რომ კარ გად იზო ლი რე ბულ ფან ჯა რა საც კი ოთხჯერ უფ -

რო ცუ დი თბო გა და ცე მის კო ე ფი ცი ენ ტი- U გა აჩ ნია, ვიდ რე ჩვე უ ლებ რივ კე დელს.

კი დევ ერთ მნიშ ვნე ლო ვან ფაქ ტორს წარ მო ად გენს შე ნო ბის ფორ მა და მი სი შე მომ -

ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ე ბის ელე მენ ტე ბის (გარსის) ზე და პი რი. კომ პაქ ტურ და ნაკ ლე ბად და -

ნა წევ რე ბულ შე ნო ბებს შე და რე ბით მცი რე გარ სის ზე და პი რი გა აჩ ნი ათ სა ძირ კვე ლის

ფარ თობ თან მი მარ თე ბა ში და შე სა ბა მი სად - ნაკ ლე ბი ფარ თო ბი, რომ ლი და ნაც გა რე -

მო სა და ში და სივ რცეს შო რის სით ბოც ვლა ხდე ბა. ძლი ე რად და ნა წევ რე ბულ შე ნო ბებ ში

მა ტუ ლობს გარ სის ზე და პი რის ფარ თო ბი და იზ რდე ბა თბუ რი ხი დე ბის, ანუ შეღ წე ვა დი

წერ ტი ლე ბის ზე მოქ მე დე ბაც ფა სა დებ სა და სა ხუ რა ვებ ში. ამი ტო მაც პრო ექ ტი რე ბის

დროს ყუ რადღე ბის ცენ ტრში შე ნო ბის გარ სის ზე და პი რის თბო ი ზო ლა ცი ის კონ ცეფ ცი ას -

თან ერ თად თბუ რი ხი დე ბის კონ ცეფ ცია, ანუ მა თი შემ ცი რე ბა დგას.

თერ მუ ლი ხი დე ბი შე ნო ბე ბის სტრუქ ტუ რის სუს ტი მხა რეა, რო მე ლიც წარ მო იქ მნე ბა

შე ნო ბის სხვა დას ხვა ნა წი ლე ბის ერ თმა ნეთ თან შე ერ თე ბის, ქა რი ან მხა რეს მყო ფი შე -

ნო ბის ნა წი ლე ბი დან შე ნო ბის შიგ ნით თბი ლი ან / და ცი ვი ჰა ე რის ნა კა დის შეღ წე ვის გა -

მო. სწო რედ ამი ტომ, თბუ რი და ნა კარ გე ბის შემ ცი რე ბის მნიშ ვნე ლო ვან ფაქ ტორს წარ -

59

ზაფხუ ლი

გა ზაფხუ ლი,

შე მოდ გო მა

ზამ თა რი

მო ად გენს შე ნო ბის ნა წი ლე ბის ჰა ერ გა უმ ტა რი და ქარ გამ ძლე შე ერ თე ბე ბის შეს რუ ლე ბა.

სივ რცი თი მოწყო ბის დაპ რო ექ ტე ბი სა და შე თან ხმე ბის თა ნახ მად შე საძ ლე ბე ლია სა -

თავ სე ბის, რო გორ ბუ ფე რუ ლი ზო ნე ბის, ჩარ თვა პრო ექ ტში. ეს შე იძ ლე ბა ტამ ბუ რე ბით ან

ზამ თრის ბა ღე ბით გან ხორ ცი ელ დეს. ცალ კე უ ლი სა თავ სოს გან სხვა ვე ბულ მა ორი ენ ტი -

რე ბამ ასე ვე შე იძ ლე ბა გავ ლე ნა მო ახ დი ნოს ენერ გო და ნა ხარ ჯზე. და ბა ლი ში და ტემ პე -

რა ტუ რის მქო ნე სა თავ სე ბი მაგ.: კი ბის უჯ რე დი, უმ ჯო ბე სია გან თავ სდეს ჩრდი ლო ე თის

მხა რეს.

ილუს ტრა ცია 29: მკვეთ რად

და ნა წევ რე ბუ ლი საცხოვ რე -

ბე ლი სახ ლი პრო ექ ტით

გან პი რო ბე ბუ ლი მო მა ტე ბუ -

ლი გარ სის ფარ თო ბით,

რაც იწ ვევს გაზ რდილ

ენერ გო ხარჯს.

(ფოტო: თ. დუ ცია)

6.3.2. A/Ve ფარ დო ბა ანუ შე ნო ბის კომ პაქ ტუ რო ბის ზე გავ ლე ნა

A/Ve ფარ დო ბით მი ღე ბუ ლი პა რა მეტ რით შე საძ ლე ბე ლია შე ვა ფა სოთ შე ნო ბის და ახ -

ლო ე ბი თი ენერ გო ხარ ჯე ბი. ამ გვა რი მარ ტი ვი ხერ ხით შე საძ ლე ბე ლია შე ნო ბის კომ პაქ -

ტუ რო ბის გან საზღვრა, რო მელ შიც სით ბომ ცვლე ლი შე ნო ბის გარ სის ფარ თობს ვა და -

რებთ დათ ბუ ნე ბუ ლი სა თავ სის მო ცუ ლო ბას:

A - სით ბომ ცვლე ლი შე ნო ბის გარ სის ფარ თო ბი მ2-ში

Ve - გა რე ზო მე ბის მი ხედ ვით გა მოთ ვლი ლი შე ნო ბის მო ცუ ლო ბა მ3-ში

A/Ve-ს და ბა ლი შე ფარ დე ბა შე ნო ბის კომ პაქ ტუ რო ბის მაჩ ვე ნე ბე ლია რო მე ლიც მი უ -

თი თებს, რომ გარ სის ფარ თო ბის წი ლი მის მო ცუ ლო ბას თან შე და რე ბით მცი რეა. ოპ ტი -

მა ლუ რი ფარ დო ბა საცხოვ რე ბე ლი შე ნო ბი სათ ვის 0,7-ის ტო ლია, ხო ლო მრა ვალ ბი ნი ა -

ნი სახ ლი სათ ვის, ანუ მა ღალ სარ თუ ლი ა ნი შე ნო ბი სათ ვის იგი მერ ყე ობს 0,3-დან 0,4-მდე.

აღ ნიშ ნუ ლი ფარ დო ბა წარ მო ად გენს სა ფუძ ველს შე ნო ბის ენერ გო ე კო ნო მი კუ რი ანა ლი -

ზი სათ ვის.


60

6.3.3. ჰა ე რი და ჰა ე რის ტე ნი ა ნო ბა

ჰა ე რი წარ მო ად გენს აირე ბის ნა რევს. იგი პრაქ ტი კუ ლად ყო ველ თვის შე ი ცავს გარ -

კვე უ ლი რა ო დე ნო ბით წყლის ორთქლს, რო მე ლიც გან საზღვრავს მის ტე ნი ა ნო ბას. ტე ნი -

ან ჰა ერს ეწო დე ბა გა ჯე რე ბუ ლი, თუ იგი შე ი ცავს მო ცე მულ ტემ პე რა ტუ რა ზე წყლის ორ -

თქლის მაქ სი მა ლურ რა ო დე ნო ბას. თუ წყლის ორ თქლის რა ო დე ნო ბა მაქ სი მა ლურ ზე ნაკ -

ლე ბია, ჰა ერს გა უ ჯე რე ბე ლი ეწო დე ბა. გა უ ჯე რე ბე ლი ჰა ე რი წარ მო ად გენს მშრა ლი ჰა ე -

რი სა და გა და ხუ რე ბუ ლი წყლის ორ თქლის ნა რევს და უმე ტე სად საქ მე გვაქვს გა უ ჯე რე -

ბელ ჰა ერ თან. თუ ჰა ერ ში არ სე ბუ ლი წყლის ორ თქლის წილს გან ვი ხი ლავთ ჰა ე რის ტემ -

პე რა ტუ რას თან მი მარ თე ბა ში, ეს გა რე მო ე ბა აღი წე რე ბა რო გორც ჰა ე რის ფარ დო ბი თი

ტე ნი ა ნო ბა და მო ცე მუ ლია პრო ცენ ტებ ში.

ცხრი ლი 7: ჰა ე რის გა ჯე რე ბუ ლო ბა გან სხვა ვე ბუ ლი ტემ პე რა ტუ რე ბის თვის.

მრა ვა ლი სამ შე ნებ ლო მა სა ლი სათ ვის მნიშ ვნე ლო ვა ნია ჰა ე რის ფარ დო ბი თი ტე ნი ა -

ნო ბა. სამ შე ნებ ლო მა სა ლებს, რომ ლე ბიც მი ნე რა ლუ რი წარ მო შო ბი საა ან ხის სა ფუძ -

ველ ზეა დამ ზა დე ბუ ლი, გა აჩ ნი ათ ჰიგ როს კო პუ ლი თვი სე ბე ბი. ამ დე ნად ისი ნი ატ მოს ფე -

რულ ჰა ერ თან იმ ყო ფე ბი ან მუდ მივ ტე ნი ა ნო ბის ცვლის პრო ცეს ში. ჰიგ როს კო პუ ლი თვი -

სე ბე ბი ხა სი ათ დე ბა სამ შე ნებ ლო მა სა ლის ე.წ. წო ნას წო რუ ლი ტე ნი ა ნო ბით.

თუ ჰა ე რი თბე ბა, მა ტუ ლობს წყლის შე ნარ ჩუ ნე ბის უნა რიც. აქე დან გა მომ დი ნა რე,

თბილ ჰა ერს გა ცი ლე ბით მე ტი წყლის შე ნარ ჩუ ნე ბის უნა რი აქვს, ვიდ რე ცივ ჰა ერს. ხო -

ლო გა ცი ვე ბუ ლი ჰა ე რი პი რი ქი თაა - მა შინ ვე გა მო ა თა ვი სუფ ლებს წყალს. ეს ხდე ბა კონ -

დენ სა ტის სა ხით. ამი ტომ სამ შე ნებ ლო საქ მი ა ნო ბი სას ყუ რადღე ბა უნ და მი ექ ცეს ცივ სამ -

შე ნებ ლო მა სა ლებს, გან სა კუთ რე ბით თბურ ხი დებ სა და სხვა ცუ დად თბო ი ზო ლი რე ბულ

სამ შე ნებ ლო კომ პო ნენ ტებს, რომ ლე ბიც თა ვი ან თი ზე და პი რის და ბა ლი ტემ პე რა ტუ რის

გა მო იწ ვე ვენ ჰა ე რის სა საზღვრო შრის გა ცი ვე ბას.

ჰა ე რის ფარ დო ბი თი ტე ნი ა ნო ბა Ф არის გარ კვე უ ლი ტემ პე რა ტუ რა ზე ტე ნის კონ ცენ -

ტრა ცი ის c-ს გა ნა ყო ფი გა ჯე რე ბუ ლო ბის ტე ნი ა ნო ბა ზე cs

Φ = c / cs

სა დაც:

c = წყლის ორ თქლის კონ ცენ ტრა ცია [(გრ/მ3)-ში]

cs = გა ჯე რე ბუ ლო ბის ტე ნი ა ნო ბა [(გრ/მ3)-ში]

61

ჰა ერ ში ტე ნი ა ნო ბის გა ჯე რე ბუ ლო ბა (100%) ჰა ე რის ტემ პე რა ტუ რას თან შე და რე ბით

ტემ პე რა ტუ რა °Cგა ჯე რე ბუ ლო ბა

(გრ/მ3)ტემ პე რა ტუ რა °C

გა ჯე რე ბუ ლო ბა

(გრ/მ3)

30 30,3 9 8,5

26 24,4 6 7,3

22 19,4 3 6,0

20 17,3 0 4,54

16 13,6 -5 3,24

12 10,7 -9 2,33

ცხრი ლი 8: ჰა ე რის ტემ პე რა ტუ რა ზე და მო კი დე ბუ ლი მაქ სი მა ლურ ორ თქლის

შემ ცვე ლო ბის მრუ დი 100% გა ჯე რე ბუ ლო ბის ტე ნი ა ნო ბი სას და 50% და 80% ჰა ე რის

ფარ დო ბი თი ტე ნი ა ნო ბი სას

6.3.4. ქა რი

ქა რი არის თერ მუ ლი მოვ ლე ნა, რო მე ლიც ჰა ე რის მა სე ბის ერ თმა ნე თი სა გან გან -

სხვა ვე ბუ ლად გათ ბო ბის შე დე გად წარ მო იქ მნე ბა და მზის რა დი ა ცი ის ზე მოქ მე დე ბას გა -

ნიც დის. ამ გვა რად, ქა რი არის სხვა დას ხვა სიმ კვრი ვე ე ბის მქო ნე აირუ ლი გა რე მოს გა -

თა ნაბ რე ბის შე დე გი, რო მე ლიც წარ მო იქ მნე ბა სხვა დას ხვა დო ნის გათ ბო ბის შე დე გად.

ხმე ლე თი სა და ზღვის, აგ რეთ ვე დღი სა და ღა მის ინ ტერ ვა ლებს შო რის სხვა ო ბე ბის

გა მო, ჰა ე რის გათ ბო ბის პრო ცე სი არა სო დეს არ არის ერ თგვა რო ვა ნი. ის მუდ მი ვად გა -

ნიც დის თერ მულ პრო ცე სებს, რა თა აღად გი ნოს წნე ვებს შო რის გან სხვა ვე ბა და „ჰაერად“

წო დე ბუ ლი აირი წო ნას წო რო ბის მდგო მა რე ო ბას და უბ რუნ დეს. ქა რე ბი მკვეთ რად გან -

სხვავ დე ბა რე გი ო ნა ლუ რი თვალ საზ რი სი თაც. ტი პი უ რი რე გი ო ნა ლუ რი ქა რე ბი გვხვდე ბა

ზღვის ნა პი რის სი ახ ლო ვეს. ხმე ლე თის მა სი ვის ძლი ე რი გა ხუ რე ბის შე დე გად სა ნა პი რო

ზოლ ში ჰა ე რიც ძლი ე რად თბე ბა. ეს იწ ვევს ჰა ე რის სიმ კვრი ვის შემ ცი რე ბას და ხმე ლე -

თის მა სის ზე და პირ ზე აღ მა ვა ლი თბუ რი ნა კა დის აღ ძვრას, რა საც მოს დევს ზღვი დან მო -

ბე რი ლი ძლი ე რი ქა რე ბი.


62

ტემ პე რა ტუ რა ზე და მო კი დე ბუ ლი წყლის ორ თქლის შემ ცვე ლო ბა ჰა ერ ში

წყლ

ის

ორ

თქ

ლის

რა ო

დე ნ

ო ბა

(გ/მ

3)

100% ჰაერისფარდობითი ტენიანობა



100% ჰაერის ფარდობითიტენიანობა



ილუს ტრა ცია 30: ქა რის ზე მოქ მე -

დე ბა შე ნო ბის გა რე ელე მენ ტებ ზე

ქა რის წნე ვი სა და ქა რის გა უხ შო ე -

ბის გა მო (წყარო: თ.დუცია,

ნ.ბოგუშ, სამ შე ნებ ლო ფი ზი კის

სა ფუძ ვლე ბი, გვ.39)

სამ შე ნებ ლო ფი ზი კის თვალ საზ რი სით, ქა რის ზე მოქ მე დე ბა კონ სტრუქ ცი ა ზე აისა ხე -

ბა ზე და პი რე ბის მკვეთ რი გა ცი ვე ბით. ამი ტომ ქა რი ან მხა რეს მდე ბა რე შე ნო ბის ზე და პი -

რებს დი დი თბო და ნა კარ გე ბის გა მო გათ ბო ბის მა ღა ლი მოთხოვ ნა გა აჩ ნი ათ. აქე დან გა -

მომ დი ნა რე ჯერ კი დევ კონ ცეფ ცი ის შედ გე ნი სას სა ჭი როა იმის გან საზღვრა, თუ რა ზე -

მოქ მე დე ბა შე იძ ლე ბა იქო ნი ოს ქარ მა კუ ბა ტუ რა ზე და ფა სად ზე. კომ პაქ ტუ რი შე ნო ბე ბი

გვთა ვა ზო ბენ გაზ რდილ ქარ სა წი ნა აღ მდე გო დაც ვას. აგ რეთ ვე დიდ შე ნო ბებ საც შე უძ ლი -

ათ ქა რი სა გან და ცუ ლი და ქარ პი რა მხა რის მოწყო ბით უშუ ა ლო გავ ლე ნა იქო ნი ონ ქა -

ლა ქის მიკ როკ ლი მატ ზე და გა მო იწ ვი ონ შე ნო ბე ბით გან პი რო ბე ბუ ლი წერ ტი ლო ვა ნი ქა -

რე ბის წარ მოქ მნა.

ცხელ თვე ებ ში ქა რებს შე უძ ლი ათ ხე ლი შე უწყონ შე ნო ბე ბის პა სი ურ გაგ რი ლე ბას. ზო -

გი ერთ ცხელ რე გი ონ ში ამ გვა რი გა მოც დი ლე ბის სა ფუძ ველ ზე გაჩ ნდა შე ნო ბა-ნაგე ბო -

ბე ბის სა ხე ო ბე ბი, რომ ლე ბიც კარ გად იყე ნე ბენ ამ ეფექტს.

6.4. U სით ბოს გა ცე მის კო ე ფი ცი ენ ტე ბი, რო გორც სამ შე ნებ ლო ფი ზი კის

პა რა მეტ რე ბი

შე ნო ბის კონ სტრუქ ცი ის ზე და პი რე ბის ელე მენ ტე ბის, მაგ.: სა ხუ რა ვის, კედ ლის, ფან -

ჯრის და სა ძირ კვლის ფი ლის (იატაკის) თბო დამ ცა ვი თვი სე ბის შე სა ფა სებ ლად გა მო ი -

ყე ნე ბა U-კოეფიციენტი [ვტ/მ2·K] ანუ თბო გა და ცე მის კო ე ფი ცი ენ ტი. ეს კო ე ფი ცი ენ ტი შე -

ნო ბის კომ პო ნენ ტე ბი დან სით ბოს და ნა კარ გე ბის მაჩ ვე ნე ბე ლია და გა მო ი ყე ნე ბა შე -

ნო ბის ყვე ლა გა რე ელე მენ ტე ბის ენერ გე ტი კუ ლი შე ფა სე ბი სათ ვის. თბო გა და ცე მის კო ე -

ფი ცი ენ ტი ით ვა ლის წი ნებს ჰა ე რის თერ მულ წი ნა ღო ბას შე ნო ბა ში კე დელ თან მი მარ თე -

ბა ში და ისე ვე, რო გორც შე ნო ბის ში და ჰა ერს გა რე კე დელ თან მი მარ თე ბა ში, მი სი გა -

ან გა რი შე ბა ეფუძ ნე ბა ჰა ე რის ში და და გა რე ტემ პე რა ტუ რე ბის სხვა ო ბას. სამ შე ნებ ლო

ფი ზი კა ში, თბო გა და ცე მის კო ე ფი ცი ენ ტი ნიშ ნავს 1 ვა ტი სით ბოს გა დი ნე ბას 1 მ2 შე ნო ბის

კონ სტრუქ ცი ის ნა წი ლე ბის შრე ე ბი დან 1 სთ-ის გან მავ ლო ბა ში, რო დე საც ორი ვე ზე და -

პირს (შიდა და გა რე ზე და პი რებს) შო რის ტემ პე რა ტუ რის სხვა ო ბა 1 კელ ვი ნია (K).

თით ქმის ყვე ლა ტი პის სამ შე ნებ ლო მა სა ლას აქვს თვი სე ბა გა ა ტა როს სით ბო მა სა -

ლის შრის სის ქე ში [მ]. თბო გამ ტა რუ ნა რი ა ნო ბა λ [ვტ/მ·K] გვიჩ ვე ნებს, თუ რამ დე ნად კარ -

გად ატა რებს სხვა დას ხვა ტი პის მა სა ლა სით ბოს და გან კუთ ვნი ლია სა ი ზო ლა ციო მა -

სა ლის სით ბოს და ნა კარ გე ბის შე ფა სე ბი სათ ვის, და არა არ ქი ტექ ტუ რუ ლი კონ სტრუქ ცი -

ის თვის. თუ თბო გამ ტა რუ ნა რი ა ნო ბას გავ ყოფთ მა სა ლის სის ქე ზე, მი ვი ღებთ სით ბოს გა -

ცე მის კო ე ფი ცი ენტს, რო მელ შიც თბო გა და ცე მის კო ე ფი ცი ენ ტის გან გან სხვა ვე ბით, გათ -

63

ვა ლის წი ნე ბუ ლია მა სა ლე ბის შრე ე ბის მო მიჯ ნა ვე ჰა ე რის ში და და გა რე ტემ პე რა ტუ რე -

ბის სხვა ო ბა. სით ბოს გა დი ნე ბის წი ნა ღო ბა, ანუ თერ მუ ლი წი ნა ღო ბა, უკუპ რო პორ ცი უ -

ლია, შექ ცე უ ლი სი დი დეა სით ბოს გა ცე მის კო ე ფი ცი ენ ტი სა. კონ სტრუქ ცია, რომ ლის თვი -

საც იან გა რი შე ბა თბო გა და ცე მის კო ე ფი ცი ენ ტი, რო გორც წე სი, შედ გე ბა სხვა დას ხვა

თბო გამ ტა რო ბის მქო ნე რა მო დე ნი მე შრი სა გან. ამ შრე ებ ში სით ბოს გა დი ნე ბის წი ნა ღო -

ბა Rsi და Rse, ასა ხა ვენ სით ბოს გა და ცე მას ჰა ე რი დან კონ სტრუქ ცი ის კე დელ ზე. ნორ მა ტი -

უ ლი დად გე ნი ლე ბე ბის თა ნახ მად, რო მე ლიც ით ვა ლის წი ნებს გა რე მოს პი რო ბებ სა და სა -

მონ ტა ჟო სი ტუ ა ცი ას, შე ნო ბის შიგ ნით სით ბოს გა დი ნე ბის წი ნა ღო ბას მი იჩ ნე ვენ რომ ტო -

ლია 0,13 [მ² K/კვტ], რო დე საც გა რე ზე და პირ ზე ზე მოქ მე დე ბას ახ დენს და ახ ლო ე ბით

5 მ/წმ ქა რის სიჩ ქა რე.

ილუს ტრა ცია 31: ჩვე უ ლებ რი ვი თბო გა -

და ცე მის წი ნა ღო ბის გეგ მა შე ნო ბის გა -

რე ელე მენ ტე ბის ში და და გა რე მხა რე -

ებ ზე და გრუნ ტის მი მართ.

(წყარო: თ. დუ ცია, ნ. ბო გუშ, სამ შე ნებ -

ლო ფი ზი კის სა ფუძ ვლე ბი, გვ.37)

დამ პრო ექ ტე ბელს და გეგ მვის ფა ზა ში შე უძ ლია, სით ბოს გა დი ნე ბის წი ნა ღო ბა გა -

ით ვა ლის წი ნოს მა სა ლე ბის შერ ჩე ვი თა და მი სი შრის სის ქის შეც ვლით. კონ სტრუქ ცია

რომ ლის თვი საც ხდე ბა თბო გა და ცე მის კო ე ფი ცი ენ ტის გა მოთ ვლა, რო გორც წე სი, შედ -

გე ბა სხვა დას ხვა თბო გამ ტა რუ ნა რი ა ნო ბის შრე ე ბი სა გან. სით ბოს გა დი ნე ბის წი ნა ღო ბის

გა მოთ ვლა მთლი ა ნი კონ სტრუქ ცი ი სათ ვის ხდე ბა შემ დე გი მარ ტი ვი ფორ მუ ლით:

R = d / λ

ანუ შრის სის ქის ფარ დო ბით კონ სტრუქ ცი უ ლი ელე მენ ტის ცალ კე უ ლი შრის თბო -

გამ ტა რუ ნა რი ა ნო ბა ზე. სით ბოს გა დი ნე ბის წი ნა ღო ბე ბის სა ერ თო ჯა მი ტო ლია სხვა დას -

ხვა სამ შე ნებ ლო შრე ე ბის სით ბოს გა დი ნე ბის წი ნა ღო ბე ბის და Rsi და Rse თბო გა და ცე მის

წი ნა ღო ბის (რომელიც გან საზღვრავს სით ბოს გა და ცე მას ჰა ე რი დან კე დელ ზე) ჯა მის.

და ან გა რი შე ბის ნი მუ ში:

RT = Rsi + R1 + R2 + R3 + ⋯ + Rse

მარ ტი ვად შე იძ ლე ბა ით ქვას, რომ შე ნო ბის გა რე ელე მენ ტის მა ღა ლი თბო გა და ცე -

მის წი ნა ღო ბა RT მცი რე თბო და ნა კარ გე ბი სა და ენერ გე ტი კუ ლი ოპ ტი მი ზა ცი ის მაჩ ვე ნე -

ბე ლია. თუ ყვე ლა წი ნა ღო ბის RT ჯა მი დან გა მო ვიყ ვანთ შექ ცე ულ სი დი დეს, მი ვი ღებთ

თბო გა და ცე მის კო ე ფი ცი ენტს ანუ კონ სტრუქ ცი ის U-კოეფიციენტს. U-კოეფიციენტი არა

მხო ლოდ მა სა ლის თვი სე ბე ბი სა და სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტე ბის ძლი ერ მხა რეს აღ ნიშ -

ნავს, არა მედ ით ვა ლის წი ნებს მი სი მონ ტა ჟის თა ვი სე ბუ რე ბებ საც.


64

ილუს ტრა ცია 32: U-თბოგადაცემის კო ე ფი ცი ენ ტის შე მად გე ნე ლი ელე მენ ტე ბის დი აგ რა მა

6.4.1. კალ კუ ლა ცი ის ნი მუ ში

ცხრი ლი 9: U-კოეფიციენტის მო ნა ცე მე ბის შე და რე ბა ორ გა რე ი ზო ლა ცი ის მქო ნე, კირ ქვი შის

აგუ რით ნა გებ კე დელ ზე. (წყარო: თ. დუ ცია, ნ. ბო გუშ, სამ შე ნებ ლო ფი ზი კის სა ფუძ ვლე ბი, გვ.37)

65

თერ მუ ლი წი ნა ღო ბა

მ² · K/ვტ

თბო გა და ე მის წი ნა ღო ბა

R=d/λ

მ² · K/ვტ

U-თბოგადაცემის კო ე ფი ცი ენ ტი

ვტ/(მ2 K)

RT=1/ R +Rsi+Rse

Rsi - ში და

მ² · K/ვტ

Rse - გა რე

მ² · K/ვტ

მა სა ლის თვი სე ბე ბი:

კუთ რი თბო გამ ტა რო ბა

λ-კოეფიციენტი

ვტ/(მ.K)

კონ სტრუქ ცი ის

თვი სე ბა სამ შე ნებ ლო

ელე მენ ტის სის ქე

მ

გა რე კედ ლე ბის კონ სტრუქ ცია dკუთ რი

წო ნაλ R

მპა(კგ/მ3)

კგ/მ3

ვტ/მ.

K

მ2 K

/ვტ

შე ლე სი ლი კე დე ლი 100 მმ თბო ი ზო ლა ცი ით:

გა რე თბო გა და ცე მის წი ნა ღო ბა 0,04

სინ თე ტი კუ რი ფი სის ბათ ქა ში 0,003 1100 0,700 0,004

EPS-თბოსაიზოლაციო მა სა ლა 0,1 20 0,036 2,778

კირ ქვი შის აგუ რი 0,175 1800 0,990 0,177

კირ ცე მენ ტის ბათ ქა ში 0,02 1800 1,000 0,02

ში და თბო გა და ცე მის წი ნა ღო ბა 0,13

R ჯა მუ რი 3,149

U-კოეფიციენტი 1/R=0,32 ვტ/მ2K

შე ლე სი ლი კე დე ლი 160 მმ თბო ი ზო ლა ცი ით:

გა რე თბო გა და ცე მის წი ნა ღო ბა 0,04

სინ თე ტი კუ რი ფი სის ბათ ქა ში 0,003 1100 0,700 0,004

EPS-საიზოლაციო მა სა ლა 0,16 20 0,036 4,444

კირ ქვი შის აგუ რი 0,175 1800 0,990 0,177

კირ ცე მენ ტის ბათ ქა ში 0,02 1800 1,000 0,02

ში და თბო გა და ცე მის წი ნა ღო ბა 0,13

R ჯა მუ რი 4,815

U-კოეფიციენტი 1/R=0,21 ვტ/მ2K

შიდა

შიდა

ორი ვე თბო ი ზო ლი რე ბუ ლი კედ ლის კონ სტრუქ ცი ის თბო გა და ცე მის კო ე ფი ცი ენ ტი შე -

ად გენს 0,21 ვტ/მ2K ან 0,32 ვტ/მ2K. ამას თან მნიშ ვნე ლო ვა ნი გავ ლე ნა აქვს თბო სა ი ზო ლა -

ციო მა სა ლის კუთრ თბო გამ ტა რო ბა სა და თბო სა ი ზო ლა ციო შრის სის ქეს. 100 მმ-იანი

თბო ი ზო ლა ცი ის მქო ნე კე დელ ში სა ი ზო ლა ციო შრის თბო გა და ცე მის წი ნა ღო ბის წი ლი

შე ად გენს მთლი ა ნი კონ სტრუქ ცი ის და ახ ლო ე ბით 88,2%-ს. თუ მა ვე კედ ლის კონ სტრუქ -

ცია შეს რულ დე ბა 160 მმ-იანი იმა ვე ხა რის ხის თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლით, თბო გა და ცე -

მის წი ნა ღო ბის წი ლი გა იზ რდე ბა და ახ ლო ე ბით 92,3%-მდე.

6.5. თბუ რი ხი დე ბი

შე ნო ბის ენერ გო მა ხა სა თებ ლე ბის გა უმ ჯო ბე სე ბი სათ ვის მი სი გარ სის ზე და პირ ზე

თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლის გა მო ყე ნე ბამ, გა მოკ ვე თა თბუ რი ხი დის, რო გორც თბო ტექ -

ნი კუ რი დე ფექ ტის არ სე ბი თი მნიშ ვნე ლო ბა. თბუ რი ხი დე ბი ეწო დე ბა სით ბოს გა დამ ტან

გარ სში ლო კა ლუ რად შე მო საზღვრულ ზო ნებს, რომ ლებ საც უფ რო მა ღა ლი თბუ რი ნა კა -

დის სიმ კვრი ვე გა აჩ ნი ათ, ვიდ რე მო მიჯ ნა ვე კონ სტრუქ ცი ულ ელე მენ ტებს. ეს ზო ნე ბი,

თბო ი ზო ლა ცი ის თვალ საზ რი სით, წარ მო ად გენს კონ სტრუქ ცი ის სუსტ ად გი ლებს, რად გა -

ნაც აქ ად გი ლი აქვს დი დი რა ო დე ნო ბით ტრან სმი სი ით ანუ გა და ცე მით გა მოწ ვე ულ თბურ

და ნა კარ გებს.

თბუ რი ხი დე ბი იყო ფა შემ დეგ სა ხე ო ბე ბად:

მა სა ლის თვი სე ბე ბით გან პი რო ბე ბუ ლი თბუ რი ხი დე ბი•

კონ სტრუქ ცი უ ლად გან პი რო ბე ბუ ლი თბუ რი ხი დე ბი•

გე ო მეტ რი უ ლად გან პი რო ბე ბუ ლი თბუ რი ხი დე ბი•

თუ შე ნო ბე ბი დაპ რო ექ ტე ბუ ლი და აშე ნე ბუ ლია თერ მუ ლი გა მიჯ ვნის გა რე შე, თბუ რი

ხი დე ბის ეფექ ტი შე იძ ლე ბა გაჩ ნდეს შემ დეგ სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტებ ში:

ფან ჯრის შე ერ თე ბის ად გი ლე ბი•

მო ა ჯი რე ბი სა და მზის გან დამ ცა ვი ელე მენ ტე ბის მზი დი კონ სტრუქ ცია•

ში და კედ ლის გა რე კედ ლთან, იატაკ თან და ჭერ თან შე ერ თე ბის ად გი ლე ბი•

სა ძირ კვლის ფი ლე ბი გა რე კედ ლებ თან და ფუნ და მენ ტე ბი•

გა რე კედ ლებ ში ჩა შე ნე ბუ ლი გა და ხურ ვის ფი ლე ბი•

ფა სა დე ბის ში და და გა რე კუთხე ე ბი•

შე ნო ბის გა მო წე უ ლი ნა წი ლე ბის მაგ.: აივ ნე ბი სა და ფარ დუ ლე ბის შე ერ თე ბის•

ად გი ლე ბი

კუთხო ვა ნი წარ მო ნაქ მნე ბი გა რე კედ ლის ჭერ თან და სა ხუ რავ თან შე ერ თე ბის•

ად გი ლებ ში

შე ნო ბა ში სა ინ ჟინ რო კო მუ ნი კა ცი ე ბის შე სას ვლე ლი ად გი ლე ბი•

მა სა ლის თვი სე ბე ბით გან პი რო ბე ბუ ლი თბუ რი ხი დე ბი წარ მო ი შო ბა ერ თმა ნეთ თან

შე ერ თე ბულ შე ნო ბის ნა წი ლებ ში მაგ., ჩა ლან გრის კედ ლე ბი სა და ნივ ნი ვე ბი ა ნი სა ხუ რა -

ვე ბის შემ თხვე ვა ში. ეს კონ სტრუქ ცი ე ბი შედ გე ბა სხვა დას ხვა მა სა ლე ბი სა გან - მაგ., ხის

ნივ ნი ვი ესაზღვრე ბა იზო ლი რე ბულ ჩა ლან გა რის კე დელს. ვი ნა ი დან ამ სამ შე ნებ ლო მა -

სა ლებს გა აჩ ნი ათ გან სხვა ვე ბუ ლი თვი სე ბე ბი, რო გო რი ცაა მო ცუ ლო ბი თი სიმ კვრი ვე და

კუთ რი თბო გამ ტა რო ბა, არც სით ბუ რი ნა კა დია თა ნა ბა რი. აქე დან წარ მო იქ მნე ბა ერ თმა -

ნე თი სა გან გან სხვა ვე ბუ ლი სით ბუ რი ნა კა დე ბი და ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რე ბი. და მა ხა -


66

სი ა თე ბე ლია შე ნო ბის ნა წი ლის ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რის კლე ბა ში და მხრი დან და ბა -

ლი სით ბოს გა ტა რე ბის წი ნა ღო ბის მქო ნე არე ში.

ილუს ტრა ცია 33: იზო თერ მი და სით ბუ რი პრო ცე სი ბე ტო ნის საყ რდე ნის მქო ნე კე დელ ში, რო -

მელ საც ორი ვე მხრი დან ესაზღვრე ბა კირ ქვი შის აგუ რე ბი. ბე ტო ნის საყ რდე ნის ზო ნა ში ძლი -

ე რი სით ბუ რი ნა კა დის გა მო, სა თავ სის ში და მხრი დან ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რა უფ რო და ბა -

ლია, ვიდ რე აგუ რის კე დელ ზე. (წყარო: თ. დუ ცია, ნ. ბო გუშ, სამ შე ნებ ლო ფი ზი კის სა ფუძ ვლე -

ბი, გვ.66)

პრაქ ტი კა ში მა სა ლის თვი სე ბე ბით გან პი რო ბე ბუ ლი თბუ რი ხი დე ბის გა მოვ ლე ნა უმე -

ტეს წი ლად გვხვდე ბა დუ ბე ლე ბით შე ერ თე ბულ თბო ი ზო ლა ცი ის სის ტე მებ ში. პლას ტმა -

სის დუ ბე ლის უკე თე სი თბო გამ ტა რო ბი დან გა მომ დი ნა რე, თვალ სა ჩი ნოა მა სა ლით გან -

პი რო ბე ბუ ლი თბუ რი ხი დე ბის არ სე ბო ბა. პლას ტმა სის დუ ბე ლის არე ებ ში წარ მო იქ მნე ბა

გაძ ლი ე რე ბუ ლი სით ბუ რი ნა კა დე ბი, რაც მო მიჯ ნა ვე თბო ი ზო ლი რე ბულ ზე და პი რებ თან

შე და რე ბი თი წვევს დუ ბე ლის თავ ზე არ სე ბუ ლი ზე და პი რე ბის მე ტად გათ ბო ბას. ამი ტომ

ასეთ ად გი ლებ ში უფ რო სწრა ფად შრე -

ბა მო ბათ ქა შე ბუ ლი ზე და პი რი, რაც

ხელს უშ ლის და ხავ სე ბა სა და სო კოს გა -

ჩე ნას.

ილუს ტრა ცია 34: ფა სა დი დუ ბე ლით შე ერ -

თე ბუ ლი თბო ი ზო ლა ცი ის სის ტე მით. დუ -

ბე ლე ბის არე ში, თბუ რი ხი დე ბის ეფექ ტის

მეშ ვე ო ბით, ხდე ბა დი დი ოდე ნო ბით სით -

ბოს მო დი ნე ბა და შე სა ბა მი სად - წერ ტი -

ლო ვა ნი გაშ რო ბა. რის შე დე გა დაც აღარ

ჩნდე ბა ობი და ხავ სი. (ფოტო: თ. დუ ცია)

ილუს ტრა ცია 35: მა სა ლის თვი სე ბე ბით

გან პი რო ბე ბუ ლი თბუ რი ხი დი საცხოვ რე -

ბელ სახ ლის სა ხუ რავ ში. სა ხუ რა ვის ხის

ნივ ნი ვის არე არ არის თბო ი ზო ლი რე ბუ -

ლი. ეს იწ ვევს დი დი ოდე ნო ბით სით ბოს

მო დი ნე ბას შიგ ნი დან, რაც სა ხუ რა ვის ზე -

და პირს თბი ლად და ყი ნუ ლის გან თა ვი სუ -

ფალ მდგო მა რე ო ბა ში ამ ყო ფებს. მკა ფი -

ოდ ჩანს ნივ ნი ვე ბის გან ლა გე ბა და რა ო -

დე ნო ბა. (ფოტო: თ. დუ ცია)

67

კონ სტრუქ ცი უ ლად გან პი რო ბე ბუ ლი თბუ რი ხი დე ბი ჩნდე ბა კონ სტრუქ ცი ულ ელე მენ -

ტებ ში გა ნი ვი კვე თის შეც ვლის დროს. მათ შო რი საა ისე თი კონ სტრუქ ცი უ ლი ელე მენ ტე -

ბი, რო გო რი ცაა გა მათ ბობ ლის ნი ში, სა მონ ტა ჟო ღრე ჩო, ფან ჯრის ღი ო ბი, ფან ჯრის ზღუ -

და რი და შტო რე ბის კო ლო ფი.

ოთა ხის თავ ზე გა დე ბუ ლი კო ჭის მა გა ლი თი გვიჩ ვე ნებს თბუ რი ხი დე ბის ზე მოქ მე დე -

ბას. სარ ტყე ლი მოქ მე დებს რო გორც „გამაგრილებელი წი ბო“ გა და ხურ ვის ფი ლა ში. აქ

მოყ ვა ნი ლი მა გა ლი თე ბი ნათ ლად წარ მო ა ჩე ნენ კო ჭის გვერ დი თი თბო ი ზო ლი რე ბის გავ -

ლე ნას და ზე მო თა, ში და ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რის ცვლი ლე ბას.

ილუს ტრა ცია 36: დათ ბუ ნე ბუ ლი

სა თავ სოს ბე ტო ნის გა და ხურ ვა

ზე და პი რის ქვე და მხრი დან იზო -

ლა ცი ით. კო ჭა რჩე ბა თბო ი ზო -

ლა ცი ის გა რე შე.


ილუს ტრა ცია 37: დათ ბუ ნე ბუ ლი

სა თავ სოს ქვე მო დან იზო ლი რე -

ბუ ლი ბე ტო ნის ჭე რი კო ჭის გვერ -

დი თი თბო ი ზო ლა ცი ით. კო ჭის

გვერ დის თბო ი ზო ლა ცია ხელს

უწყობს სით ბუ რი ნა კა დე ბის შემ -

ცი რე ბას და თერ მუ ლად გა წო ნას -

წო რე ბულ პი რო ბებს სამ შე ნებ ლო

კომ პო ნენ ტში. (წყარო: თ. დუ ცია)

გე ო მეტ რი უ ლი თბუ რი ხი დის თვალ სა ჩი ნო სუ რა თი გა ნი საზღვრე ბა სით ბოს მიმ წო -

დე ბე ლი ში და და სით ბოს გამ ცე მი გა რე ზე და პი რე ბის არა ბა ლან სი რე ბუ ლი თა ნა ფარ -

დო ბით. აქე დან გა მომ დი ნა რე ობს „გამაგრილებელი წი ბოს ეფექ ტი“, რო მე ლიც ში და ზე -

და პი რის ტემ პე რა ტუ რის და წე ვას იწ ვევს. გე ო მეტ რი უ ლი თბუ რი ხი დე ბი ხში რად გვხვდე -

ბა კონ სტრუქ ცი ულ თბურ ხი დებ თან კომ ბი ნა ცი ა ში.

ილუს ტრა ცია 38: სით ბუ რი ნა კა დე ბი სა და იზო თერ მე -

ბის გა მო სა ხუ ლე ბა და უთ ბუ ნე ბე ლი სა თავ სის კუთხე -

ში. ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რა კუთხე ში და ახლ. 2-3 K-

ით ნაკ ლე ბია ვიდ რე მო მიჯ ნა ვე კედ ლე ბის ზე და პირ -

ზე (წყარო: თ. დუ ცია, ნ. ბო გუშ, სამ შე ნებ ლო ფი ზი კის



68

ტი პი ურ გე ო მეტ რი ულ თბურ ხი დებს წარ მო ად გე ნენ სა თავ სე ბის კუთხე ე ბი. შე ნო ბის

ში და მხრი დან კუთხე ებ ში ენერ გო და ნა კარ გე ბის მა ტე ბა იწ ვევს კედ ლის ზე და პი რის ძლი -

ერ გა ცი ვე ბას. ში და კუთხე ე ბის გა ცი ვე ბა და კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნა შე ნო ბის ცივ ნა -

წი ლებ ში ხელს უწყობს ობის სო კოს გა ჩე ნას.

ილუს ტრა ცია 39: სამ გან ზო მი ლე ბი ა ნი თბუ რი ხი დი

ოთახ ში. კუთხის არე ში და ბა ლი ზე და პი რუ ლი

ტემ პე რა ტუ რის გა მო ჩნდე ბა კონ დენ სა ტი, რაც

მი სი და ო ბე ბის სა ფუძ ველს წარ მო ად გენს.


6.5.1. თბუ რი ხი დე ბის შე დე გე ბი და პრო ექ ტი რე ბა

ენერ გო ბა ლან სში თბუ რი ხი დე ბის ეფექ ტის შე სამ ცი რებ ლად ყვე ლა ზე მე ტად მი ზან -

შე წო ნი ლია ერ თი ა ნი, უწყვე ტი, გა რე თბო სა ი ზო ლა ციო შრის მოწყო ბა. ამას თა ნა ვე სით -

ბუ რი დაც ვა სა ჭი რო ებს შე ნო ბის ზე და პი რი დან გა მოშ ვე რი ლი ისეთ სამ შე ნებ ლო ელე -

მენ ტებს, რო გო რი ცაა აივ ნის ფი ლე ბი, სხვე ნებ ში არ სე ბუ ლი ლავ გარ და ნი ან მზი დი კონ -

სო ლე ბი, რომ ლე ბიც ერ თვის ფო ლა დის სტრუქ ტუ რებს. შე ნო ბის ამ ნა წი ლე ბის მი ერ შე -

ნო ბის თბო სა ი ზო ლა ციო შრის გაკ ვე თის შემ თხვე ვა ში, მათ არ უნ და მო ახ დი ნონ თბი ლი

ში და სივ რცის პირ და პი რი შე პი რა პი რე ბა გა რე ცივ ზო ნას თან.

თერ მუ ლი გა მიჯ ვნის გან სა ხორ ცი ე ლებ ლად სამ შე ნებ ლო ინ დუს ტრია გვთა ვა ზობს სხვა -

დას ხვაგ ვარ ჩა სა შე ნე ბე ლი დე ტა ლებს, რო გო რი ცაა მა გა ლი თად და წო ლის მი მართ მე დე -

გი, დო ნე ე ბის გამ თა ნაბ რე ბე ლი ე. წ. „პირველი ფე ნის ქვა“ კედ ლის ძირ ში და სა ლა გებ ლად

ან სა ი ზო ლა ციო კა ლა თე ბი გა -

მოშ ვე რი ლი ბე ტო ნის ფი ლე -

ბის თვის, ხი სა და აგ რეთ ვე რკი -

ნის კონ სტრუქ ცი ე ბის თვის.

ილუს ტრა ცია 40: თბუ რი ხი დე ბის

ეფექ ტის თა ვი დან ასა ცი ლებ -

ლად, ქვის კედ ლის ქვე და ფე ნა

შე იძ ლე ბა შეს რულ დეს თბო ი ზო -

ლი რე ბუ ლი „პირველი ფე ნის

ქვით“. პრო ექ ტში გათ ვა ლის წი -

ნე ბუ ლი უნ და იყოს სტა ტი კუ რი

მოთხოვ ნე ბი კუმ შვა მე დე გო ბი -

სად მი.(ფოტო: თ. დუ ცია).

69

6.6. სით ბუ რი ლინ ზე ბი ანუ გრუნ ტთან შე ხე ბა ში მყო ფი შე ნო ბის ნა წი ლე ბის

თბო ი ზო ლა ცია

შე ნო ბის გარ სის ენერ გე ტი კუ ლი ანა ლი ზი სას გან სა კუთ რე ბულ შემ თხვე ვას წარ მო -

ად გე ნენ გრუნ ტთან შე ხე ბა ში მყო ფი შე ნო ბის ნა წი ლე ბი. ვი ნა ი დან ეს კონ სტრუქ ცი უ ლი

ელე მენ ტე ბი: კე დე ლი და სა ძირ კვლის ფი ლა, ჰა ერ თან კი არა, არა მედ გრუნ ტთან არი -

ან შე ხე ბა ში, გამ თბა რი შე ნო ბი დან მო დი ნე ბუ ლი თბუ რი ნა კა დე ბი გა ნიც დი ან და სუს ტე -

ბას. ამას თა ნა ვე წლის გან მავ ლო ბა ში საგ რძნო ბი ხდე ბა მიმ დე ბა რე გრუნ ტის დაგ ვი ა -

ნე ბუ ლი ზე მოქ მე დე ბა. ცივ გა რე ჰა ერ თან პირ და პი რი კონ ტაქ ტი ასე ვე ნაკ ლე ბად ახ დენს

ზე გავ ლე ნას ამ სამ შე ნებ ლო ნა წი ლე ბის ტემ პე რა ტუ რებ ზე. ამ ფაქ ტო რებ თან ერ თად შე -

ნო ბი დან გა რე მო ში გარ და მა ვალ თბურ ნა კა დებ ზე საგ რძნობ ზე გავ ლე ნას ახ დენს შე ნო -

ბის გრუნ ტში ჩას ვლის სიღ რმეც.

შე ნო ბის გარ სის ყვე ლა სხვა ზე და პი რის კონ ტექ სტში საცხოვ რე ბე ლი სახ ლის გრუნ -

ტთან შე ხე ბა ში მყო ფი ელე მენ ტე ბის თბუ რი და ნა კარ გე ბი შე ად გენს სა ერ თო და ნა კარ -

გე ბის და ახ ლე ბით 10%-ს. მნიშ ვნე ლო ვან გავ ლე ნას ენერ გო და ნა კარ გებ ზე ახ დე ნენ აგ -

რეთ ვე გრუნ ტში შე ნო ბის ჩას ვლის სიღ რმე და სა ძირ კვლის ფი ლის ზო მა. რად გა ნაც მი -

წის ღრმა შრე ებ ზე გრუნ ტში წლი უ რი ტემ პე რა ტუ რუ ლი ფა ზე ბის წა ნაც ვლე ბა არ ხდე ბა,

ამ დე ნად მას ზე ფაქ ტი უ რად არ აისა ხე ბა გა რე ტემ პე რა ტუ რის ცვა ლე ბა დო ბა. აქე დან გა -

მომ დი ნა რე, გა მარ ტი ვე ბუ ლად შეგ ვიძ ლია სა ძირ კვლის ფი ლის კი დის თბო სა ი ზო ლა ცი -

ოდ 5,00 მეტ რი ა ნი მომ ვლე ბი ზო ლი საკ მა რი სად მი ვიჩ ნი ოთ.

სტან დარ ტუ ლი შემ თხვე ვე ბის თვის, ნი ა და გის კუთ რი თბო გამ ტა რო ბის კო ე ფი ცი ენ -

ტად შეგ ვიძ ლია ავი ღოთ λE=2,0 ვტ/(მ·K). თუ არ სე ბობს ზუს ტი მო ნა ცე მე ბი ნი ა და გის ტი -

პის შე სა ხებ, შე იძ ლე ბა ფაქ ტი უ რი თბო გამ ტა რო ბის დად გე ნა. სით ბურ ნა კა დებ ზე გრუნ -

ტის ზე გავ ლე ნის გარ და, უნ და შე ფას დეს გრუნ ტის წყლე ბის დო ნეც - მი თუ მე ტეს თუ გრუნ -

ტის წყლე ბის დო ნე მა ღა ლია და დი ნე ბის სიჩ ქა რეც შე და რე ბით მა ღა ლია, ასეთ შემ თხვე -

ვა ში იზ რდე ბა გრუნ ტის კუთ რი თბო გამ ტა რო ბა, რაც იწ ვევს მა ღალ თბურ და ნა კარ გებს

გრუნ ტთან შე ხე ბა ში მყო ფი შე ნო ბის ნა წი ლე ბი დან.

გრუნ ტთან შე ხე ბა ში მყო ფი შე ნო ბის ნა წი ლე ბის კუთ რი თბო გამ ტა რო ბის გა მოთ ვლი -

სას გათ ვა ლის წი ნე ბულ უნ და იქ ნას თბო გა და ცე მის წი ნა ღო ბაც. გრუნ ტთან შე ხე ბა ში მყო -

ფი კედ ლე ბის სა ძირ კვლის ფი ლი სათ ვის სა თავ სის ში და მხა რეს მი ღე ბუ ლია, რომ

Rsi=0,17 (მ2·K/ვტ) ან Rsi=0,13 (მ2·K/ვტ). გრუნ ტი დან შემ ხებ შე ნო ბის ნა წილ ზე გა რე თბო გა -

და ცე მის წი ნა ღო ბად დად გე ნი ლია Rse=0,00 (მ2·K/ვტ).


70

ნი ა და გის თბო ტექ ნი კუ რი მა ხა სი ა თებ ლე ბი

მა სა ლაკუთ რი წო ნა პა

[კგ/მ3]

დად გე ნი ლი კუთ რი თბო გამ ტა რო ბა

λ [ვტ/მ·K]

თი ხა და ლა მი 1200-1800 1,5

ქვი შა და ხრე ში 1700-2200 2,0

კრის ტა ლუ რი ბუ ნებ რი ვი ქვა 2800 3,5

და ნა ლე ქი ბუ ნებ რი ვი ქვა 2600 2,3

ცხრი ლი 10: ნი ა და გის თბო ტექ ნი კუ რი მა ხა სი ა თებ ლე ბი

6.6.1. ტემ პე რა ტუ რა გრუნ ტში

შე ნო ბის მიმ დე ბა რე არე ზე სე ზო ნურ ტემ პე რა ტუ რის ცვლას უშუ ა ლო გავ ლე ნა აქვს ნი -

ა და გის ტემ პე რა ტუ რა ზე. აქ ხდე ბა სე ზო ნუ რად გან პი რო ბე ბუ ლი ტე პე რა ტუ რუ ლი ფა ზე ბის

წა ნაც ვლე ბა, რაც შე დე გია ნი ა და გის თვი სე ბი სა, და აგ რო ვოს სით ბო, ასე ვე გარ კვე უ ლი

დრო ის შემ დეგ გას ცეს იგი. სით ბოს აკუ მუ ლი რე ბის უნარ თან ერ თად მნიშ ვნე ლო ვა ნია ნი -

ა და გის შრე ე ბის სიღ რმეც. რაც უფ რო დი დია და შო რე ბა მი წის ზე და პი რი დან, მით უფ რო

და ბა ლია ატ მოს ფე რუ ლი ტემ პე რა ტუ რის ზე გავ ლე ნა გრუნ ტის გათ ბო ბა ზე. ზე და პირ თან ახ -

ლოს მყო ფი შრე ე ბი ჰა ე რი დან მი ღე ბულ სით ბოს თან ერ თად აგ რეთ ვე გა ნიც დის მზის გა -

მოს ხი ვე ბი სა და მი სი შთან თქმით გა მოწ ვე უ ლი გათ ბო ბის ხან მოკ ლე ზე მოქ მე დე ბა საც.

ილუს ტრა ცია 41: იზო თერ მუ ლი

პრო ცე სე ბის გა მო სა ხუ ლე ბა მი -

წის ზე და პი რი დან და ახლ. 2 მეტ -

რის სიღ რმე ზე გრუნ ტში ჩა სუ ლი

არა ი ზო ლი რე ბუ ლი ბე ტო ნის კონ -

სტრუქ ცის თვის -5°C გა რე ჰა ე რი -

სა და +10°C ნი ა და გის ტემ პე რა -

ტუ რე ბის მქო ნე სტა ცი ო ნა რუ ლი

სა საზღვრო პი რო ბე ბით. სა ძირ -

კვლის ფი ლის ქვეშ წარ მო იქ მნე -

ბა თბუ რი ლინ ზა. ატ მოს ფე რუ ლი

ჰა ე რის და ბა ლი ტემ პე რა ტუ რა ზე -

გავ ლე ნას ახ დენს ზე და პირ თან

ახ ლოს მყოფ გრუნ ტის შრე ებ ზე.

(წყარო: თ. დუ ცია).

ილუს ტრა ცია 42: იგი ვე კონ -

სტრუქ ცია და ნი ა დაგ ში ჩას ვლის

იგი ვე სიღ რმე, გრუნ ტთან შე ხე ბა -

ში მყო ფი 140 მმ სის ქის ბე ტო ნის

კედ ლის λ=0,035 W/(m·K) კუთ რი

თბო გამ ტა რო ბის მქო ნე და მა ტე -

ბი თი ვერ ტი კა ლუ რი თბო ი ზო ლა -

ცი ით. შე ნო ბი დან მო დი ნე ბუ ლი

თბუ რი ნა კა დის შემ ცი რე ბის შე -

დე გად გრუნ ტი უფ რო მე ტად ცივ -

დე ბა. (წყარო: თ. დუ ცია)

ილუს ტრა ცია 43: შე ნო ბა გათ ბო -

ბი თა და ბრტყე ლი სა ძირ კვლით,

რო მელ საც გა აჩ ნია იზო ლი რე ბუ -

ლი ლენ ტუ რი ფუნ და მენ ტი და 5 მ-

მდე დამ ცა ვი სა ი ზო ლა ციო არ შია

სა ძირ კვლის ფი ლის ქვეშ. და ბა -

ლი გა რე ტემ პე რა ტუ რა -5°C არ

ახ დენს არ სე ბით ზე მოქ მე დე ბას

და უთ ბუ ნე ბელ შუა ზო ნა ზე.


71

სე ზო ნუ რი ცვლი ლე ბე ბის გავ ლე ნა ნი ა და გის ტემ პე რა ტუ რა ზე უმ ნიშ ვნე ლოა იმ შე ნო -

ბე ბის თვის, რო მელ თაც გან სა კუთ რე ბით დი დი ან ღრმად გან ლა გე ბუ ლი სა ძირ კვლის

ფი ლე ბი გა აჩ ნი ათ. ამ გვა რი კონ სტრუქ ცი ე ბი სათ ვის საკ მა რი სი და მი ზან შე წო ნი ლია 2 მ

სიღ რმის ვერ ტი კა ლუ რი ან 5 მ ჰო რი ზონ ტა ლუ რი ყინ ვა მე დე გი თბო ი ზო ლა ცის მოწყო ბა.

ნორ მა ლუ რი სიღ რმის მქო ნე საცხოვ რე ბელ შე ნო ბებ ში შე იძ ლე ბა ზე მო აღ ნიშ ნუ ლი არ

გა ვით ვა ლის წი ნოთ.

6.7. იზო ლა ცი ის სის ტე მე ბი და მა თი მოქ მე დე ბის სა ხე ო ბე ბი

შე ნო ბა ში თბუ რი ენერ გი ის მოხ მა რე ბის შემ ცი რე ბის მიზ ნით, მთა ვარ ამო ცა ნას წარ -

მო ად გენს ფა სა დის, სა ხუ რა ვი სა და სა ძირ კვლის ფი ლის იზო ლა ცია. დი დია კედ ლი სა და

სა ხუ რა ვის ზე და პი რე ბის წვლი ლი თბო გა და ცე მის გზით თბურ და ნა კარ გებ ში. ჩვე უ ლებ -

რივ სა კუ თარ საცხოვ რე ბელ სახ ლში ცალ კე უ ლი ზე და პი რე ბის თბუ რი და ნა კარ გე ბის წი -

ლე ბი ასე თია :

გრუნ ტში მყო ფი სა ძირ კვე ლი: 5-დან 10 %-მდე•

სა ხუ რა ვი: 15-დან 20 %-მდე•

ფან ჯა რა: 20-დან 25 %-მდე•

კე დე ლი: 20-დან 25 %-მდე•

ვენ ტი ლა ცია: 10-დან 20 %-მდე•

გათ ბო ბა: 30-დან 35 %-მდე•

ამას თან ენერ გე ტი კუ ლი შე დე გე ბი სა და კონ სტრუქ ცი უ ლი ღო ნის ძი ე ბე ბი სათ ვის გა -

დამ წყვე ტი მნიშ ვნე ლო ბა ენი ჭე ბა თბო სა ი ზო ლა ციო სიბ რტყის მდე ბა რე ო ბას. დამ პრო -

ექ ტე ბელს არ ჩე ვა ნი აქვს ში და და გა რე იზო ლა ცი ებს შო რის, გა რე კედ ლის შემ თხვე ვა -

ში კი და მა ტე ბით მო ნო ლი თურ სა და თბო ი ზო ლი რე ბულ კონ სტრუქ ცი ებს შო რის.

ილუს ტრა ცია 44: სქე მა ტუ რი ტემ პე რა ტუ რის დი ნა მი კა სხვა დას ხვა კედ ლის სტრუქ ტუ რებ ში,

მარ ცხნივ - მო ნო ლი თუ რი კე დე ლი, შუ ა ში - კე დე ლი გა რე იზო ლა ცი ით, მარ ჯვნივ - კე დე ლი

ში და იზო ლა ცი ით. (წყარო: თ. დუ ცია, ნ. ბო გუშ, სამ შე ნებ ლო ფი ზი კის სა ფუძ ვლე ბი, გვ. 36)


72

თბო გა და ცე მის

წი ნა ღო ბა Rsi

თბო გა და ცე მის

წი ნა ღო ბა Rse

ში და გა რე ში და გა რე

6.7.1. გა რე იზო ლა ცია

შე ნო ბის ნა წი ლე ბის გა რე დან თბო ი ზო ლი რე ბას გა აჩ ნია ის უპი რა ტე სო ბა, რომ მა თი

ყვე ლა შე ერ თე ბის დე ტა ლუ რი დაპ რო ექ ტე ბი სას შე საძ ლე ბე ლია თბუ რი ხი დე ბის გან დაც -

ვა, რის შე დე გა დაც ყვე ლა ზე საგ რძნობ ლად მცირ დე ბა შე ნო ბი დან სით ბუ რი ნა კა დი. ძი -

რი თა დად გა რე იზო ლა ცია უზ რუნ ველ ყოფს იმას, რომ შე ნო ბის მზი დი კონ სტრუქ ცია

აღარ დგას პე რი ო დუ ლი გა ყინ ვა-გალღვობის რის კის ქვეშ და შე სა ბა მი სად თით ქმის გა -

მო ი რიცხე ბა სით ბუ რი ძაბ ვე ბის წარ მოქ მნა სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტებ ში. რო გორც ილუს -

ტრა ცია #43 სქე მა ტუ რად უჩ ვე ნებს, ტემ პე რა ტუ რის ვარ დნა და გა ყინ ვის წერ ტი ლის ქვე -

ვით ჩაც დე ნა ხდე ბა გა რეთ მდე ბა რე სა ი ზო ლა ციო სიბ რტყე ში. ამ დე ნად ზამ თრის პი რო -

ბებ ში წარ მო იქ მნე ბა და ბა ლან სე ბუ ლი და კომ ფორ ტუ ლი მიკ როკ ლი მა ტი შე ნო ბა ში, ვი -

ნა ი დან ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რა კედ ლის ში და მხრი დან შე და რე ბით მა ღა ლია და თით -

ქმის შე ე სა ბა მე ბა ში და ჰა ე რის ტემ პე რა ტუ რას. ამ გვა რად ში და სა თავ სე ბის თვის მა სი უ -

რი სამ შე ნებ ლო დე ტა ლე ბი წარ მო ად გე ნენ თერ მო მა რე გუ ლი რე ბელ აკუ მუ ლა ტორს, რო -

მე ლიც ზაფხუ ლის თვე ებ ში შე ღა ვათს გვაძ ლევს.

თუმ ცა გა რე იზო ლა ცია გა ნა პი რო ბებს აგ რეთ ვე სით ბუ -

რი ნა კა დე ბის მკვეთ რად შემ ცი რე ბას. რაც აფერ ხებს ფა სა -

დე ბის გა რე მხრი დან გაშ რო ბას. ამ დე ნად გა რე დან იზო ლი -

რე ბუ ლი ფა სა დე ბი მიდ რე კი ლია ხავ სის მო კი დე ბი სა კენ, რაც

გა მოწ ვე უ ლია კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნით ფა სა დის ზე და პი -

რებ ზე.

ილუს ტრა ცია 45: სით ბუ რი ნა კა დი და იზო თერ მე ბი გა რე დან

იზო ლი რე ბულ კე დელ ში, მას ში შეს მუ ლი ხის კო ჭო ვა ნი ჭე რით.

ხის კო ჭე ბი მთლი ა ნად მოქ ცე უ ლია სამ შე ნებ ლო კომ პო ნენ ტის

თბილ ნა წილ ში. (წყარო: თ.დუცია; ნ.ბოგუშ; სამ შე ნებ ლო ფი ზი -

კის სა ფუძ ვლე ბი, გვ.182)

6.7.2. ში და იზო ლა ცია

თუ შე ვა და რებთ რა ი მე ფა სა დის ში და იზო ლა ცი ი სა და გა რე იზო ლა ცი ის მოქ მე დე -

ბის პრინ ცი პებს, შე ვამ ჩნევთ, რომ ში და იზო ლა ცი ის შემ თხვე ვა ში მზი დი ელე მენ ტი

მთლი ა ნად მოქ ცე უ ლია გა ყინ ვი სად მი მიდ რე კილ ნა წილ ში და ტემ პე რა ტუ რის და ცე მა ში -

და მხრი დან ხდე ბა სა ი ზო ლა ციო შრე ში. აქე დან წარ მო იქ მნე ბა კონ სტრუქ ცი უ ლი პრობ -

ლე მე ბი, რო გო რი ცაა სამ შე ნებ ლო ნა წი ლე ბის გა ფარ თო ე ბა და მის გან გა მოწ ვე უ ლი

ჭყლეტ ვე ბი. შე უძ ლე ბე ლია, ყვე ლა ერ თმა ნეთ თან შე კავ ში რე ბუ ლი შე ნო ბის ნა წი ლე ბი,

რო გო რი ცაა ში და კედ ლე ბი და ჭე რი, ში და თბო ი ზო ლა ცი ით გერ მე ტუ ლად იყ ვნენ და ფა -

რულ ნი. შე დე გად საგ რძნო ბი ხდე ბა თბუ რი ხი დე ბის ეფექ ტი. რაც იწ ვევს გაძ ლი ე რე ბულ

სით ბურ ნა კა დებს სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტე ბის შე ერ თე ბის წერ ტი ლებ ში, რაც ერ თი სამ შე -

ნებ ლო ნა წი ლი დან მე ო რე ში გა დას ვლის არე ში ზე და პი რე ბის ტემ პე რა ტუ რას სა ჭი რო ზე

დაბ ლა სწევს. ამ დე ნად არ სე ბობს რის კი იმი სა, რომ ერ თმა ნეთ თან შე კავ ში რე ბუ ლი შე -

ნო ბის ნა წი ლე ბის შე ერ თე ბის ად გი ლებ ში ცივ ზე და პირ ზე წარ მო იქ მნას კონ დენ სა ტი,

რაც სა თავ სო ში და ო ბე ბის სა ფუძ ველს ქმნის.

73

საკ მა ოდ დი დი სამ შე ნებ ლო ზი ა ნის მო ყე ნე ბა შე უძ ლია აგ რეთ ვე შე ნო ბის ნა წი ლე -

ბის არას წო რად შეს რუ ლე ბულ შე პი რა პი რე ბას სა თავ სის ში და მხრი დან. თუ მა გა ლი -

თად არ მოხ დე ბა ორ თქლამ რი დე ბის მთელ პე რი მეტ რზე სრულ ყო ფი ლად შე მოვ ლე ბა,

ან თუ თბო სა ი ზო ლა ციო პა ნე ლე ბი ღრე ჩო ე ბით და ი გე ბა, ეს გა მო იწ ვევს კონ დენ სა ტის

წარ მოქ მნას თბო ი ზო ლა ცი ა სა და ცივ სამ შე ნებ ლო ელე მენტს შო რის. ილუსტრ.45-ზე

გა მო სა ხუ ლი ხის კო ჭე ბის კონ სტრუქ ცი ის შემ თხვე ვა ში, სო კოს გა ჩე ნის შე დე გად არა

მარ ტო ჰი გი ე ნუ რი საფ რთხე იქ მნე ბა, არა მედ იმავ დრო უ ლად კონ სტრუქ ცი უ ლიც, თუ კი

წარ მოქ მნი ლი კონ დენ სა ტი გახ დე ბა ხის დამ შლე ლი სო კოს

გა ჩე ნის მი ზე ზი. ამი ტომ სა მუ შაო პრო ექ ტში ვე უნ და ხდე ბო -

დეს ყვე ლა შე მა ერ თე ბე ლი ელე მენ ტის სამ შე ნებ ლო-ფი ზი -

კური შე ფა სე ბა.

ილუს ტრა ცია 46: იზო თერ მუ ლი პრო ცე სი ში და იზო ლა ცი ის

მქო ნე აგუ რის კე დელ ში, მას ში შეს მუ ლი ხის კო ჭო ვა ნი ჭე რით..

(წყარო: თ. დუ ცია, ნ.ბოგუშ, სამ შე ნებ ლო ფი ზი კის


ში და სა ი ზო ლა ციო სის ტე მე ბის უმ რავ ლე სო ბა, თუ მათ გა აჩ ნი ათ და ბა ლი Sd

(ორთქლის დი ფუ ზი ის ეკ ვი ვა ლენ ტუ რი ჰა ე რის სის ქე) მა ხა სი ა თე ბე ლი, შეს რუ ლე ბუ ლი უნ -

და იყოს სა თავ სის მხრი დან მო მა ვა ლი ორ თქლსა წი ნა აღ მდე გო დაც ვით, რა თა თბო სა -

ი ზო ლა ციო შრე სა და ცივ გა რე კე დელს შო რის არ გაჩ ნდეს კონ დენ სა ტი და ფა რუ ლი

ობის სო კო. ეს არ ეხე ბა თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლად გა მო ყე ნე ბულ კალ ცი უმ-სილიკატის

ფი ლებს და PUR-პერფორირებულ ფი ლებს, რო მელ თა შე მუ შა ვე ბა სპე ცი ა ლუ რად და ო -

ბე ბუ ლი ად გი ლე ბის სა ნი რე ბის მიზ ნით ხდე ბა. ამ ფი ლე ბის თბო სა ი ზო ლა ციო თვი სე ბე -

ბი დან გა მომ დი ნა რე, ზე და პი რე ბის ტემ პე რა ტუ რის მა ტე ბას თან ერ თად ხდე ბა სა თავ სის

ჰა ე რი დან სი ნეს ტის შუ ა ლე დუ რი დაგ რო ვე ბა, რო მე ლიც გარ კვე უ ლი დრო ის შემ დეგ ისევ

გა იფ რქვე ვა ჰა ერ ში. ანა ლო გი უ რად, ორ თქლის სა წი ნა აღ მდე გო დაც ვის გა რე შე ში და

თბო სა ი ზო ლა ცი ოდ შეგ ვიძ ლია ქაფ მი ნის პრო დუქ ტე ბის გა მო ყე ნე ბა, ვი ნა ი დან ქაფ მი ნა

ორ თქლის დი ფუ ზი ი სად მი მა ღა ლი მე დე გო ბით გა მო ირ ჩე ვა და თბო სა ი ზო ლა ციო შრე -

ში ვერ მოხ ვდე ბა ვე რა ნა ი რი სი ნეს ტე.

ვი ნა ი დან ში და თბო ი ზო ლა ცი ე ბის უმე ტე სო ბა ცვლის შე ნო ბის გა რე ელე მენ ტე ბის

გაშ რო ბის უნარს და შრე ბა მხო ლოდ გა რე მხა რე, ყო ველ თვის უნ და შე მოწ მდეს ში და

შრე. გა რე კედ ლე ბი სათ ვის აუცი ლე ბე ლია:

ქმე დი თუ ნა რი ა ნი წვი მი სა გან დამ ცა ვი ფე ნა•

აგუ რი სა თუ ქვის კე დელ ში ზრდა დი სი ნეს ტის არ არ სე ბო ბო ბა•

აგუ რის თუ ქვის კე დელ ში დე ფექ ტი ა ნი წყალ გაყ ვა ნი ლო ბე ბის არ არ სე ბო ბა•

თუმ ცა ში და იზო ლა ცი ე ბი სწო რედ არ სე ბუ ლი შე ნო ბე ბი სა და არ ქი ტექ ტუ რუ ლი ძეგ -

ლე ბის სა ნი რე ბი სას იძ ლე ვა გა რე ზე და პი რე ბის ენერ გო ოპ ტი მი ზა ცი ის გან ხორ ცი ე ლე -

ბის შანსს. ქვე მოთ მოყ ვა ნილ მი მო ხილ ვა ში წარ მოდ გე ნი ლია ში და თბო ი ზო ლა ცი ე ბის

გა სათ ვა ლის წი ნე ბე ლი და დე ბი თი და უარ ყო ფი თი მხა რე ე ბი:


74

6.7.3. გრუნ ტის მი მართ იზო ლა ცია

გრუნ ტის მი მართ გა მო სა ყე ნე ბე ლი თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლე ბი ზო გა დი ტერ მი ნით

- პე რი მეტ რუ ლი თბო ი ზო ლა ცია - აღი ნიშ ნე ბა. პე რი მეტ რუ ლი თბო ი ზო ლა ცის გან თავ სე -

ბა მი წას თან შე ხე ბა ში მყოფ არე ში უზ რუნ ველ ყოფს შე ნო ბე ბის თბუ რი ხი დე ბის გან თა ვი -

სუ ფა ლი ნა გე ბო ბე ბის შე ნე ბას და ენერ გე ტი კუ ლი და ნა კარ გე ბის მი ნი მუ მამ დე დაყ ვა ნას.

შე ნო ბის გა რეთ გან ლა გე ბუ ლი პე რი მეტ რუ ლი თბო ი ზო ლა ცი ის გრუნ ტთან შე ხე ბა ში

მყოფ არე ში მოქ მე დებს გან სა კუთ რე ბუ ლი პი რო ბე ბი სით ბოს გა ტა რე ბის წი ნა ღო ბი სა და

აქე დან გა მომ დი ნა რე თბო გა და ცე მის U კო ე ფი ცი ენ ტის გა მო სათ ვლე ლად. ვი ნა ი დან შე -

ნო ბის ნა წი ლის მი წას თან შემ ხებ მხა რეს ჰა ერ თან კონ ტაქ ტი არ გა აჩ ნია, გა მო ი რიცხე -

75

უპი რა ტე სო ბე ბი ნაკ ლო ვა ნე ბე ბი

შე საძ ლე ბე ლია ოთა ხე ბის სწრა ფად

გათ ბო ბა ზამ თარ შიოთა ხე ბის სწრა ფად გათ ბო ბა ზაფხუ ლო ბით

ენერ გე ტი კუ ლი მდგო მა რე ო ბის გა უმ -

ჯო ბე სე ბა თბო და ნა კარ გე ბის შემ ცი -

რე ბის გა მო

აუცი ლე ბე ლია და მა ტე ბი თი მზი დი კონ სტრუქ -

ცი ი ის მოწყო ბა კე დელ ზე ჩა მო სა კი დი ავე ჯი -

სათ ვის

ზე და პი რე ბის ტემ პე რა ტუ რის და შე სა -

ბა მი სად კომ ფორ ტის ზრდაძლი ერ დე ბა თბუ რი ხი დე ბის ეფექ ტი

სო კოს გა ჩე ნის რის კის შემ ცი რე ბა

კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნა სა ი ზო ლა ციო შრის

მიღ მა მდე ბა რე შე ნო ბის ცივ ნა წი ლებ ზე ორ -

თქლსა წი ნა აღ მდე გო დაც ვის ხარ ვე ზი ა ნი შეს -

რუ ლე ბი სას

შე ნო ბე ბის ეტა პობ რი ვი სივ რცი თი

რე ა ბი ლი ტა ცი ის შე საძ ლებ ლო ბა

ხმა უ რი სა გან დაც ვის შე საძ ლო გა უ ა რე სე ბა

ძალ ზე მსუ ბუ ქი თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლის გა -

მო ყე ნე ბი სას.

არა ნა ი რი ხა რა ჩოს ხარ ჯიარ ჩე უ ლი თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლი დან გა -

მომ დი ნა რე ხან ძარ სა წი ნა აღ მდე გო რის კე ბი

არ ქი ტექ ტუ რულ ძეგ ლებ ში სა ჭი რო ე -

ბის შემ თხვე ვა ში შე საძ ლე ბე ლია მა -

თი მონ ტა ჟი

მარ გი ფარ თო ბის და ნა კარ გე ბი

ნეს ტი ა ნი კედ ლე ბის შემ თხვე ვა ში, სა თავ სის

მხრი დან გაშ რო ბის პო ტენ ცი ა ლის შემ ცი რე ბა

გა ყინ ვის წერ ტი ლი ღრმად აღ წევს შე ნო ბის

ნა წილ ში, შე სა ბა მი სად ყინ ვი სა გან და ზი ა ნე ბის

სა შიშ რო ე ბა

კედ ლებ ში გა ყინ ვის სა შიშ რო ე ბა მას ში წყალ -

გაყ ვა ნი ლო ბის არ სე ბო ბი სას

მო ნაც ვლე ო ბი თი გა ყინ ვა-გალღობა კონ -

სტრუქ ცი ის სიბ რტყე ზე

ცხრი ლი 11: ში და თბო ი ზო ლა ცი ე ბის და დე ბი თი და უარ ყო ფი თი მხა რე ე ბი

ბა თბო გა ცე მის წი ნა ღო ბა Rse, რო მე ლიც გა მოს ხი ვე ბი სა და კონ ვექ ცი ის ზე მოქ მე დე ბას

ახა სი ა თებს.

გა სათ ვა ლის წი ნე ბე ლია, რომ თბო სა ი ზო ლა ციო ფი ლე ბი ერ თმა ნეთ თან მჭიდ როდ

შე პი რა პი რე ბუ ლი, ღრუ ე ბის გა რე შე, გლუვ ქვე ნი ა დაგ ზე უნ და და ი გოს. ქაფ მი ნის ფი ლე -

ბის შემ თხვე ვა ში, სამ შე ნებ ლო დე ტა ლე ბის ზე და პი რე ბი მთლი ა ნად უნ და შე წებ დეს ბი -

ტუ მის წე ბო თი და და ი ფა როს ყინ ვი სა გან დამ ცა ვი ფე ნით, თუ ეს ფი ლე ბი უკ ვე არ არის

ამ გვა რად დამ ზა დე ბუ ლი ქარ ხნუ ლად. პე რი მეტ რუ ლი თბო ი ზო ლა ცია უნ და იყოს მე დე გი

გრუნ ტის წნე ვი სად მი, ახ ლომ დე ბა რე ნა გე ბო ბე ბის წნე ვი სად მი, გა ყინ ვა-გალღობის მო -

ნაც ვლე ო ბი სად მი და წყლის ზე მოქ მე დე ბი სად მი. ასე ვე ცნო ბი ლი უნ და იყოს მო ნა ცე მე -

ბი გრუნ ტის წყლე ბის სა ვა რა უ დო დატ ვირ თვის შე სა ხებ, რომ ლებ მაც შე იძ ლე ბა გა მო იწ -

ვი ონ იზო ლა ცი ის დაშ ლა. წყლის ფაქ ტი უ რი ზე მოქ მე დე ბა იყო ფა სა მი სა ხე ო ბის დატ -

ვირ თვად:

ნი ა და გის ტე ნი ა ნო ბა•

არა სა დაწ ნეო წყლე ბი•

სა დაწ ნეო წყლე ბი•

პე რი მეტ რი უ ლი თბო ი ზო ლა ცი ის გან ხორ ცი ე ლე ბა უნ და მოხ დეს შე ნო ბის აუცი ლე -

ბელ ჰიდ რო ი ზო ლა ცი ას თან შე თა ნა დე ბუ ლად. მაგ., თუ კონ სტრუქ ცია მდე ბა რე ობს ისეთ

ად გი ლას, სა დაც პე რი ო დუ ლად ჩნდე ბა ფე ნათ შო რი სი წყლის ნატ ბო რი, ეს გა მო იწ ვევს

ჰიდ როს ტა ტი კურ წნე ვას. გრუნ ტის კა პი ლა რულ წყალ გამ ტა რო ბას თან ერ თობ ლი ო ბა ში

ე.წ. კა პი ლა რუ ლი წყლის დო ნემ შე იძ ლე ბა აიწი ოს გრუნ ტის წყლის სარ კის ზე მო თაც.

ილუს ტრა ცია 47: XPS-ის პე -

რი მეტ რუ ლი თბო ი ზო ლა ცია

ლენ ტუ რი სა ძირ კვე ლის

გვერ დე ბის ორი ვე მხრი დან

თბუ რი ხი დე ბის ზე მოქ მე დე -

ბის შე სამ ცი რებ ლად. (ფოტო:

თ. დუ ცია)

6.7.4. მო ნო ლი თუ რი და თბო ი ზო ლი რე ბუ ლი გა რე კედ ლე ბის კონ სტრუქ ცი ე ბი

ტრა დი ცი ულ მო ნო ლი თურ კონ სტრუქ ცი ა საც კი შე უძ ლია და აკ მა ყო ფი ლოს თბო ი ზო -

ლა ცი ი სა და ენერ გო ოპ ტი მი ზა ცი ის მოთხოვ ნე ბი. ამის გან ხორ ცი ე ლე ბა შე იძ ლე ბა და მათ -

ბუ ნე ბე ლი ჩა ნა ყა რის მქო ნე აგუ რის, ანუ მრა ვალ ფო რი ა ნი აგუ რის ან ფო რო ვა ნი ბე ტო -

ნის ბლო კე ბის გა მო ყე ნე ბით. მაგ რამ ამ მა სა ლის (ქვების) გა მო სა ყე ნებ ლად დაპ რო ექ ტე -

ბის პრო ცეს ში ვეა სა ჭი რო ინ ჟი ნერ-კონსტრუქტორთან შე თან ხმე ბა, ვი ნა ი დან მა თი გა მო -

ყე ნე ბა კონ სტრუქ ცი უ ლი თვალ საზ რი სით შეზღუ დუ ლია. ამ ქვის მა სა ლას და ბა ლი თბო -


76

გამ ტა რო ბი სა და გა უმ ჯო ბე სე ბუ ლი თბო ი ზო ლა ცი ის უნა რის

სა ნაც ვლოდ დაქ ვე ი თე ბუ ლი აქვს რო გორც დატ ვირ თვის მი -

მართ მე დე გო ბა, ისე ხმა ურ სა წი ნა აღ მდე გო დაც ვა.

ილუს ტრა ცია 48: ჩა ნა ყა რი ა ნი აგუ რის გა მო სა ხუ ლე ბა, რომ ლი -

თაც შე იძ ლე ბა აშენ დეს მო ნო ლი თუ რი და თბო ი ზო ლი რე ბუ ლი

შე ნო ბე ბი. (ფოტო: თ. დუ ცია)

მო ნო ლი თურ შრე ე ბი ან კონ სტრუქ ცი ა ში ტემ პე რა ტუ რუ ლი დი ნა მი კა თან და თა ნო ბით

ვარ დე ბა მთლი ა ნი სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტის სის ქის გას წვრივ. შე ლე სი ლი აგუ რი ში და

მხრი დან ესაზღვრე ბა სა თავ სში მყოფ თბილ ჰა ერს, გა რე დან კი ცივ ჰა ერს და მას სით -

ბუ რი ძაბ ვე ბის მი ღე ბის უნა რი გა აჩ ნია. მო ნო ლი თუ რი კონ სტრუქ ცი ის მშე ნებ ლო ბას უპი -

რა ტე სო ბა გა აჩ ნია რო გორც ზამ თრის, ისე ზაფხუ ლის თბო ი ზო ლა ცი ის მხრივ, რად გან

შე საძ ლე ბე ლია ში და მხრი დან თერ მო მა რე გუ ლი რე ბე ლი აკუ მუ ლი რე ბუ ლი თბუ რი მა სის

გა მო ყე ნე ბა. მი ნე რა ლუ რი მა სა ლის გა მო ეს აგუ რე ბი არ იწ ვის. უჯ რე დე ბის ამოვ სე ბა სა -

ი ზო ლა ციო მა სა ლის ჩა ნა ყა რით კი დევ უფ რო ზრდის ამ ქვე ბის თბო ი ზო ლა ცი ის უნარს.

6.8. ზაფხუ ლის თბო ი ზო ლა ცია

6.8.1. ზაფხუ ლის თბო ი ზო ლა ცი ის მიზ ნე ბი

სა ზაფხუ ლო სით ბო დაც ვა შე ნო ბებ ში ემ სა ხუ რე ბა ძი რი თა დად ორ მი ზანს. სა თავ სე -

ბის გაგ რი ლე ბის ენერ გო ხარ ჯის შემ ცი რე ბი სა და ძვი რადღი რე ბუ ლი ენერ გო ხარ ჯი ა ნი

ტექ ნი კუ რი გა დაწყვე ტი ლე ბე ბის თა ვი დან აცი ლე ბის გარ და, მი სი მი ზა ნია აგ რეთ ვე შე -

ნო ბა ში სა თა ნა დო პი რო ბე ბის შექ მნა. რის შე დე გა დაც შე ნარ ჩუ ნე ბულ უნ და იქ ნას მომ -

ხმა რებ ლის ქმე დი თუ ნა რი ა ნო ბა და კომ ფორ ტი. იმი სათ ვის, რა თა უზ რუნ ველ ვყოთ ქმე -

დი თუ ნა რი ა ნო ბა და გა მოვ რიცხოთ ჯან მრთე ლო ბის რის კე ბი, შე ნო ბა ში ში და ტემ პე რა -

ტუ რა და მო კი დე ბუ ლია რე გი ო ნის ზაფხუ ლის კლი მა ტურ ზო ნა ში დად გე ნილ ტემ პე რა ტუ -

რა ზე და უნ და შე ად გენ დეს 21°C-დან 23°C-მდე. სა ზაფხუ ლო სით ბო დაც ვის და სა ბუ თე ბის

მი ზა ნია, რომ დაპ რო ექ ტე ბის თა ნა ვე მოხ დეს შე ნო ბის სა თავ სე ბის გათ ბო ბის პრო ცე სის

შე ფა სე ბა. დამ პრო ექ ტე ბელს ამ შემ თხვე ვა ში უკ ვე ად რე ულ ფა ზა ში ვე შე ეძ ლე ბა სხვა -

დას ხვა სა ხის სამ შე ნებ ლო ღო ნის ძი ე ბე ბის მეშ ვე ო ბით ზე მოქ მე დე ბა მო ახ დი ნოს სა -

ზაფხუ ლო გათ ბო ბის პრო ცეს ზე. ესე ნია:

სარ კმე ლე ბის ორი ენ ტა ცია•

სარ კმე ლე ბის სიბ რტყე ე ბის გან ლა გე ბა (კედელი და სა ხუ რა ვი)•

შე მინ ვის სა ხე ო ბა•

მზი სა გან დაც ვის სა ხე ო ბა და გან ლა გე ბა•

სარ კმე ლე ბის ფარ თო ბის ზო მა ზე და პი რის ფარ თობ თან მი მარ თე ბა ში•

ოთა ხე ბის ვენ ტი ლა ცი ის სა ხე ო ბა•

პა სი უ რი გაგ რი ლე ბის გა მო ყე ნე ბა•

შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ე ბის სა ხე ო ბა•

77

ილუს ტრა ცია 49: შე ნო ბის ნა წი ლე ბის ორი -

ენ ტა ცი ის და სა ვა რა უ დოდ მი ღე ბუ ლი გა -

მოს ხი ვე ბის სიმ ძლავ რის ზე გავ ლე ნა ივ ნის -

ში ცი უ რიხ ში/შვეიცარია. მრუ დე ბი გვიჩ ვე -

ნებს 1% გა მოს ხი ვე ბის სიხ ში რეს და 50%

გა მოს ხი ვე ბის სიხ ში რეს (წყვეტილი ხა ზე -

ბი). (წყარო: პ. სა ბა დი, სახ ლი და მზის

ენერ გია, გა მომ ცემ ლო ბა ჰე ლი ო ნი ცი უ რი -

ხი 1977; მე-3 გან ვრცო ბი ლი გა მო ცე მა)

სა ზაფხუ ლო სით ბო დაც ვის გა მოთ ვლე ბი წარ მო ებს მზის რა დი ა ცი ის შე დე გად შე მო -

დი ნე ბუ ლი სით ბოს მა ხა სი ა თებ ლე ბის მეშ ვე ო ბით და ან გა რიშ დე ბა შემ დე გი ფორ მუ ლით:

Svorh. = ∑ Aw,J · gtot,j / AG

სა დაც:

Aw,J სა თავ სის სარ კმლის ფარ თო ბი მ2-ში, რო გორც შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი -

ის ელე მენ ტი;

gtot,j შე ნო ბის შე მი ნუ ლი ან და გამ ჭვირ ვა ლე კონ სტრუქ ცი უ ლი ელე მენ ტე ბის

გავ ლით მი ღე ბუ ლი ჯა მუ რი რა დი ა ცი უ ლი სით ბოს გა ტა რე ბის კო ე ფი ცი ენ -

ტი მზის გან დამ ცა ვი შერ ჩე უ ლი მოწყო ბი ლო ბის ჩათ ვლით

AG სა თავ სის ელე მენ ტე ბის სა ერ თო ფარ თი მ2-ში

სა ერ თო ენერ გო გამ ტა რო ბის კო ე ფი ცი ენ ტი gtot გა მო ით ვლე ბა g მი ნის ენერ გო გამ ტა -

რო ბის კო ე ფი ცი ენ ტის გამ რავ ლე ბით Fc. დაჩ რდილ ვის მოძ რა ვი მოწყო ბი ლო ბე ბით გა -

მოწ ვე უ ლი მზის რა დი ა ცი ის შემ ცი რე ბის კო ე ფი ცი ენ ტზე (მზისგან დამ ცა ვი მოწყო ბი ლო -

ბე ბის შემ ცი რე ბის კო ე ფი ცი ენ ტზე).

თუ მზის გან დაც ვა არ არის პრო ექ ტით გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი, შემ ცი რე ბის კო ე ფი ცი -

ენ ტი შე ად გენს Fc 1-ს, რაც ნიშ ნავს, რომ ში და სით ბო დაც ვა არ უმ ჯო ბეს დე ბა. ყვე ლა სხვა

ში და და გა რე მზის გან დამ ცა ვი სის ტე მა ხელს უწყობს ოთა ხებ ში გათ ბო ბის პრო ცე სის

გა უმ ჯო ბე სე ბას, ანუ გათ ბო ბის მკვეთრ შემ ცი რე ბას გა მოთ ვლებ ში. ყვე ლა ზე ეფექ ტურ

მზის გან დაც ვას უზ რუნ ველ ყო ფენ ძი რი თა დად გა რეთ მდე ბა რე სის ტე მე ბი. მზის გა მოს -

ხი ვე ბი სა გან და სა ცა ვად აგ რეთ ვე შე იძ ლე ბა სა ხუ რა ვის შვე რი ლე ბის, საჩ რდი ლობ ლე -

ბის და მარ კი ზე ბის და ყე ნე ბა. მი ნი სათ ვის მზის დამ ცა ვი ტექ ნი კუ რი თვი სე ბე ბის მა ხა სი ა -

თებ ლად გა მო ი ყე ნე ბენ g სა ერ თო ენერ გი ის გა ტა რე ბის კო ე ფი ცი ენტს. ეს პა რა მეტ რი

წარ მო ად გენს შე მინ ვის ენერ გო გამ ტა რო ბის სა ერ თო კო ე ფი ცი ენტს, რი თიც ხდე ბა სარ -

კმლის მი ნა ზე მზის პირ და პი რი სხი ვე ბის და ცე მის შემ ცი რე ბის შე ფა სე ბა. ნორ მა ლურ

ორ მაგ შე მინ ვას და ბა ლი თბო გამ ტა რო ბით, რო გორც წე სი, გა აჩ ნია 0,72-დან 0,65-მდე

ენერ გო გამ ტა რო ბის კო ე ფი ცი ენ ტი. მზის გან დამ ცა ვი შე მინ ვი სათ ვის ეს მაჩ ვე ნე ბე ლი

0,20-მდე ჩა მო დის.


78

ციურიხი - კლოტენი (1963-1972)

გლ

ობალ

ურ

ი რ

ად

იაც

ია G

v [კ

კალ

.მ2/ს

თ]

არ სე ბუ ლი მზის ენერ გი ის მა ხა სი ა თებ ლე ბის დად გე ნა ხდე ბა gtot,- ით შემ დეგ ნა ი რად:

gtot = g FC

სა დაც:

Fc - მზის გან დამ ცა ვი მოწყო ბი ლო ბე ბის შემ ცი რე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი

g - მზის სხი ვე ბის მარ თო ბუ ლად და ცე მი სას მი ნის სა ერ თო ენერ გი ის

გა ტა რე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი

პრინ ციპ ში, მზის გან დამ ცა ვი შე მინ ვის გა მო ყე ნე ბა უნ და გან ვი ხი ლოთ ცალ კე უ ლი

შემ თხვე ვე ბის მი ხედ ვით. ვი ნა ი დან მზის გან დამ ცა ვე ბი ძლი ერ შე ფე რი ლე ბია, გაგ რი -

ლე ბის ენერ გი ის ეკო ნო მი ის სა ნაც ვლოდ იზ რდე ბა ხარ ჯე ბი სა თავ სე ბის გა ნა თე ბა ზე მთე -

ლი წლის გან მავ ლო ბა ში.

79

მარ კი ზი და საჩ რდი ლო ბე ლი

ასახ ვე ვი გა რე ჟა ლუ ზი და ხუ რუ ლი

ასახ ვე ვი გა რე ჟა ლუ ზი ¾ და ხუ რუ ლი

თეთ რი შიგ ნით მდე ბა რე

შა ვი შიგ ნით მდე ბა რე

არა ნა ი რი მზის გან დაც ვა

ცხრი ლი 12: მზის გან დაც ვის შემ ცი რე ბის კო ე ფი ცი ენ ტის შე და რე ბა DIN-4108-2-ის თა ნახ მად

Fc - მზის გან დამ ცა ვი მოწყო ბი ლო ბე ბის შემ ცი რე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი

ილუს ტრა ცია 50: სარ კმლის სიბ რტყე ე ბის კლა სი ფი ცი რე ბა ჰო რი ზონ ტალ თან მი მარ თე ბა ში.

(წყარო: თ. დუ ცია, ნ. ბო გუშ, სამ შე ნებ ლო ფი ზი კის სა ფუძ ვლე ბი, გვ.168)

ბა ლან სის შედ გე ნი სას ასე ვე ცალ-ცალკე უნ და იქ ნას გან ხი ლუ ლი სა ხუ რა ვი სა და ფა სა -

დის სარ კმე ლე ბი. სწო რედ მან სარ დის სარ კმე ლე ბი დან, მა თი დახ რის გა მო, ხდე ბა გა ცი ლე -

ბით ძლი ე რი დას ხი ვე ბა, ვიდ რე გა რე კედ ლებ ზე მდე ბა რე და უხ რე ლი სარ კმე ლე ბი დან.

6.8.2. სხვა დას ხვაგ ვა რი კონ სტრუქ ცი ე ბის სით ბოს აკუ მუ ლი რე ბის უნა რი

ზაფხუ ლის პი რო ბებ ში სა თავ სე ბის შე სა ფა სებ ლად არ სე ბით ფაქ ტორს წარ მო ად -

გენს კედ ლე ბის, იატა კის, ჭე რი სა და სა ხუ რა ვე ბის კონ სტრუქ ცი ის ტი პე ბი, ვი ნა ი დან შე -

ნო ბის ყვე ლა შე მომ ზღუ დი ნა წი ლი სით ბოს იღებს სა თავ სში არ სე ბუ ლი ჰა ე რი დან ან

მზის პირ და პი რი გა მოს ხი ვე ბი დან, რა დრო საც ჯერ ხდე ბა ამ სით ბოს აკუ მუ ლი რე ბა, გარ -

კვე უ ლი დრო ის შემ დეგ კი მი სი კვლავ გა ცე მა. ამ პრო ცეს ში, თბო გამ ტა რო ბა სა და კუთ -

რი წო ნას თან ერ თად, მნიშ ვნე ლო ვან პა რა მეტ რებს წარ მო ად გე ნენ მა სა ლის თვი სე ბე ბი,

სით ბოს შეღ წე ვის კო ე ფი ცი ენ ტი, მა სა ლის სპე ცი ფი კუ რი კუთ რი სით ბო ტე ვა დო ბა - c და

ქმე დი თი სით ბო ტე ვა დო ბა Cwirk.

სპე ცი ფი უ რი კუთ რი სით ბო ტე ვა დო ბა c არის მა სა ლის თვი სე ბა, რო მე ლიც ისე ვე რო -

გორც λ მა სის სით ბო გამ ტა რო ბის კო ე ფი ცი ენ ტი, ანუ სამ შე ნებ ლო მა სა ლის კუთ რი წო -

ნის გათ ვა ლის წი ნე ბით გა ნი ხი ლე ბა. სპე ცი ფი კუ რი კუთ რი სით ბო ტე ვა დო ბის c კო ე ფი ცი -

ენ ტი აჩ ვე ნებს სით ბოს ხარჯს Q, რო მე ლიც სა ჭი როა, რა თა სამ შე ნებ ლო მა სა ლა ში ტემ -

პე რა ტუ რის დო ნემ მო ი მა ტოს 1 K-თი. აქე დან გა მომ დი ნა რე, და ბა ლი c სპე ცი ფი კუ რი კუთ -

რი სით ბო ტე ვა დო ბის მქო ნე სამ შე ნებ ლო მა სა ლებს ტემ პე რა ტუ რის ასა წე ვად უნ და მი ე -

წო დოს ნაკ ლე ბი ენერ გია. სპე ცი ფი კუ რი კუთ რი სით ბო ტე ვა დო ბის სა ფუძ ველ ზე ხდე ბა

ზაფხუ ლის სით ბო დაც ვის და სა ბუ თე ბის დად გე ნა და სა თავ სში ამა თუ იმ მა სა ლის ფარ -

თო ბის წი ლის გათ ვა ლის წი ნე ბით ქმე დი თი სით ბო ტე ვა დო ბის Cwirk გა მოთ ვლა.

კონ სტრუქ ცი ე ბის სით ბოს დაგ რო ვე ბის უნა რის შე სა ფა სებ ლად უნ და გან ვი ხი ლოთ

მხო ლოდ მა თი ის ფე ნე ბი, რომ ლე ბიც სა თავ სში არ სე ბულ ჰა ერს ესაზღვრე ბი ან. ამას თან

კონ სტრუქ ცი უ ლი ელე მენ ტის ზე მოქ მე დე ბა თა ვი სი მთე ლი გა ნივ კვე თით შეზღუ დუ ლია.

სით ბუ რი ფა ზე ბის წა ნაც ვლე ბი სა და დრო ში და ყოვ ნე ბის გა მო, გათ ბო ბა-გაგრილების

პრო ცეს ში ჩარ თუ ლია მხო ლოდ სა თავ სის ზე და შრე ე ბი. ამი ტომ აქ მოქ მე დებს 10 სმ-ის

წე სი. ქვე და ფე ნე ბი შეგ ვიძ ლია ბა ლან სის დად გე ნი სას არ გა ვით ვა ლის წი ნოთ, ვი ნა ი დან

აქ სადღე ღა მი სო მო ნაც ვლე ო ბის ზე მოქ მე დე ბა უმ ნიშ ვნე ლოა.

მაგ რამ თუ კონ სტრუქ ცი ის ში და

მხა რეს გან თავ სე ბუ ლია ისე თი თბო ი ზო -

ლი რე ბუ ლი ელე მენ ტე ბი, რო გო რი ცაა

იატა კის უნა კე რო მო ჭიმ ვა, ან კედ ლე -

ბის ში და თბო ი ზო ლა ცია, სით ბოს აკუ მუ -

ლი რე ბის უნა რი მხო ლოდ სა ი ზო ლა ციო

შრემ დეა ქმე დი თი, ვი ნა ი დან იზო ლა ცი -

ის მდე ბა რე ო ბა ამ ცი რებს თბურ ნა კადს

სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტში.

ილუს ტრა ცია 51: მა სი უ რი კედ ლის გა სათ -

ვა ლის წი ნე ბე ლი ქმე დი თი ფე ნე ბის სის ქე -

ე ბის სქე მა ტუ რი გა მო სა ხუ ლე ბა. (წყარო:

თ. დუ ცია, ნ. ბო გუშ, სამ შე ნებ ლო ფი ზი კის

სა ფუძ ვლე ბი , გვ.174)


80

გა სათ ვა ლის წი ნე ბე ლი შრის სის ქე

გა რე ში დათბუ რი

ნა კა დი

კონ სტრუქ ცი ის სა ხე ო ბე ბი გა მარ ტი ვე ბუ ლად იყო ფა შემ დეგ ნა ი რად:

მსუ ბუ ქი Cwirk/AG < 50 Wh/(K·m²)

სა შუ ა ლო Cwirk/AG 50 Wh/(K·m²)-სა და 130 Wh/(K·m²)-ს შო რის

მძი მე Cwirk/AG > 130 Wh/(K·m²)

მძი მე კონ სტრუქ ცი ი სათ ვის და მა ხა სი ა თე ბე ლია, რო დე საც ჭე რი რკი ნა ბე ტო ნი საა და

მა სი ურ ში და და გა რე კონ სტრუქ ცი ულ ელე მენ ტებს გა აჩ ნი ათ გა სა შუ ა ლო ე ბუ ლი და ფარ -

თობ ზე და მო კი დე ბუ ლი კუთ რი წო ნა > 1600 კგ/მ3.

სა შუ ა ლო კონ სტრუქ ცი ის თვი სე ბებს გა ნე კუთ ვნე ბა რკი ნა ბე ტო ნის ჭე რი და მა სი უ რი

ში და და გა რე ელე მენ ტე ბი, რომ ლებ საც გა აჩ ნი ათ გა სა შუ ა ლო ე ბუ ლი და ფარ თობ ზე და -

მო კი დე ბუ ლი კუთ რი წო ნა >600 კგ/მ3.

ისე რო გორც მძი მე, ასე ვე არც სა შუ ა ლო ვა რი ან ტებ ში არ არ სე ბობს ში და სა ი ზო ლა -

ციო შრე ე ბი, შე კი დუ ლი ან თერ მუ ლად გა და ხუ რუ ლი ჭე რი. გა მარ ტი ვე ბუ ლი შე ფა სე ბა აგ -

რეთ ვე გა მო რიცხავს >4,50 მ სი მაღ ლის მქო ნე სა თავ სებს.

მსუ ბუ ქი კონ სტრუქ ცი ის ტიპს გა ნე კუთ ვნე ბა ყვე ლა ნა ი რი კონ სტრუქ ცია, რო მელ თაც

არ გა აჩ ნი ათ ზე მო აღ ნიშ ნუ ლი თვი სე ბე ბი. მათ შო რი საა თა ბა შირ-მუყაოს კედ ლე ბი და

შე კი დუ ლი ჭე რი. შემ სუ ბუ ქე ბუ ლი კონ სტრუქ ცი ი სათ ვის და მა ხა სი ა თე ბე ლია მო პირ კე თე -

ბის უკან ში და თბო ი ზო ლა ცი ის გან თავ სე ბა.

კონ სტრუქ ცი ის სა ხე ო ბას გავ ლე ნა აქვს თბუ რი ენერ გი ის შთან თქმი სა და კვლავ გა -

ცე მის უნარ ზე. მძი მე კონ სტრუქ ცია გა ცი ლე ბით ნე ლა რე ა გი რებს ტემ პე რა ტუ რულ რყე -

ვებ ზე. ამ გვარ კონ სტრუქ ცი ა ში და დე ბით ფაქ ტორს წარ მო ად გენს სამ შე ნებ ლო ელე მენ -

ტე ბის დი დი მა სა, რის გა მოც იგი ინერ ტუ ლად და, ამ დე ნად, გამ თა ნაბ რებ ლად რე ა გი -

რებს დღე-ღამურ ტემ პე რა ტუ რულ დი ნა მი კა ზე.

ილუს ტრა ცია 52: მზის დას ხი ვე ბის შე დე გად ჰა ე რის ტემ პე რა ტუ რის მა ტე ბა მსუ ბუ ქი და რთუ -

ლი კონ სტრუქ ცი ე ბის თა ნა ბარ ოთა ხებ ში გა ნი ა ვე ბულ და გა უ ნი ა ვე ბელ მდგო მა რე ო ბა ში.

(წყარო: კ. გერ ტი, სა თავ სე ბის გათ ბო ბა ფან ჯრე ბი დან ინ სო ლა ცი ის შე დე გად)

81

ჰა ე რ

ის

ტემ

პე რ

ა ტ

უ რ

ის

მა ტ

ე ბა

[K]

პირ ვე ლი დღე მე ო რე დღე მე სა მე დღე

ღა მის ვენ ტი ლა ცია

მსუ ბუ ქი კონ სტრუქ ცი ის ტი პი

რთუ ლი კონ სტრქცი ის ტი პი

სა ა თი [h]

გა უ ნი ა ვე ბე ლი

გა ნი ა ვე ბის და საწყი სი გა ნი ა ვე ბის და სას რუ ლი

გა ნი ა ვე ბუ ლი (ჰაერცვლის ჯე რა დო ბა)

შე ნო ბე ბი, რომ ლე ბიც შემ სუ ბუ ქე ბუ ლი კედ ლე ბი თა და ჭე რი თაა აშე ნე ბუ ლი, გა მო ირ -

ჩე ვი ან სრუ ლი ად გან სხვა ვე ბუ ლი ქცე ვით გათ ბო ბი სა და გაგ რი ლე ბის პრო ცეს ში. და ბა -

ლი სით ბოს აკუ მუ ლი რე ბის უნა რის მქო ნე მსუ ბუქ სამ შე ნებ ლო მა სა ლებს, რო გო რი ცაა

ხე, თა ბა შირ-მუყაოს პა ნე ლე ბი და ში და თბო სა ი ზო ლა ციო შრე ე ბი, უპი რა ტე სო ბა ენი ჭე -

ბათ იმ შემ თხვე ვა ში, რო დე საც სა თავ სის გა მო ყე ნე ბა იშ ვი ა თად ხდე ბა.მსგავსი კონ -

სტრუქ ცი ე ბი ან სა თავ სე ბი სწრა ფად თბე ბა, რად გან ენერ გია არ იხარ ჯე ბა კონ სტრუქ ცი -

უ ლი ელე მენ ტის თავ და პირ ველ გათ ბო ბა ზე. თუმ ცა ზაფხულ ში და ხან გრძლი ვი სიცხის

პე რი ოდ ში ამ გვა რი კონ სტრუქ ცი ე ბი იწ ვევს ში და ტემ პე რა ტუ რის ზრდას, რის შე დე გა დაც

იზ რდე ბა გაგ რი ლე ბის დატ ვირ თვა. ამ დე ნად ხან გრძლი ვი ზაფხუ ლის შემ თხვე ვა ში, მა -

თი სამ შე ნებ ლო-ფიზიკური ინერ ტუ ლო ბი დან გა მომ დი ნა რე, უპი რა ტე სო ბა გა აჩ ნი ათ მძი -

მე კონ სტრუქ ცი ებს.

ცი ვი ზამ თრის პი რო ბებ ში კი პი რი ქით, უკე თე სია შემ სუ ბუ ქე ბუ ლი კონ სტრუქ ცია, რად -

გან ასე თი სა თავ სე ბი უფ რო სწრა ფად თბე ბა.

6.8.3. თერ მო ი ზო ლა ცია ზაფხულ ში - კონ სტრუქ ცი უ ლი მე თო დე ბი და

ღა მის ვენ ტი ლა ცია

ზაფხუ ლის პე რი ოდ ში დღე-ღამის გან მავ ლო ბა ში ოთა ხის ტემ პე რა ტუ რა მნიშ ვნე -

ლოვ ნა დაა და მო კი დე ბუ ლი შე ნო ბე ბი სა და სა თავ სე ბის კონ სტრუქ ცი ულ გა დაწყვე ტა ზე.

სარ კმლის ფარ თო ბის სა თავ სის იატა კის ფარ თობ თან თა ნა ფარ დო ბის გარ და მნიშ ვნე -

ლო ვან ფაქ ტორს წარ მო ად გენს კედ ლე ბის, იატა კი სა და ჭე რის კონ სტრუქ ცი აც, რო მე -

ლიც გავ ლე ნას ახ დენს სა თავ სის კლი მა ტურ პი რო ბებ ზე. თუ მზის სხი ვე ბი ფან ჯრი დან

ოთახ ში ხვდე ბა, გა ნა თე ბუ ლი კონ სტრუქ ცი უ ლი ელე მენ ტე ბი თბე ბა პირ და პი რი დას ხი ვე -

ბის შე დე გად. ამ გვა რი გათ ბო ბის პრო ცეს ში მოკ ლე ტალ ღო ვა ნი გა მოს ხი ვე ბა, რო მელ -

საც ატა რებს ფან ჯრის მი ნა, გარ და იქ მნე ბა გრძელ ტალ ღო ვან თბურ გა მოს ხი ვე ბად.

გრძელ ტალ ღო ვან გა მოს ხი ვე ბას თა ვის მხრივ არ შე უძ ლია სა თავ სი დან გა მოს ვლა, რად -

გან მხო ლოდ მოკ ლე ტალ ღო ვან გა მოს ხი ვე ბას

შე უძ ლია სარ კმლის მი ნა ში გას ვლა. შე სა ბა მი -

სად, გრძელ ტალ ღო ვა ნი გა მოს ხი ვე ბის წი ლი

რჩე ბა სა თავ სში და ქმნის ე.წ. სათ ბუ რის ეფექტს,

რის შე დე გა დაც მა ტუ ლობს ტემ პე რა ტუ რის დო -

ნე სა თავ სში. ამ დროს თბე ბა არა მარ ტო სა თავ -

სის ჰა ე რი, არა მედ შე ნო ბის შე მომ ზღუ დი კონ -

სტრუქ ცი ე ბიც, რომ ლე ბიც ინა ხა ვენ სით ბოს.

მხო ლოდ მას შემ დეგ, რო დე საც ღა მის გან მავ -

ლო ბა ში გა რე ტემ პე რა ტუ რა ქვე ვით იწევს და აგ -

რილ დე ბა, კონ სტრუქ ცი ის ელე მენ ტე ბი აბ რუ ნე -

ბენ სით ბოს უკან სა თავ სის ჰა ერ ში, რო მე ლიც

შემ დეგ გა ი წო ვე ბა.

ილუს ტრა ცია 53: ადა მი ანს უჭი რავს ორ მა გი მზის -

გან დამ ცა ვი მი ნის ფირ ფი ტის ნი მუ ში. მი ნის ფირ -

ფი ტა არ ატა რებს ადა მი ა ნის გრძელ ტალ ღო ვან

თბურ გა მოს ხი ვე ბას. (ფოტო: თ. დუ ცია)


82

ილუს ტრა ცია 54: სათ ბუ რის ეფექ ტის წარ მოქ მნა ინ ფრა წი თე ლი სხი ვე ბის წი ლით, რო მე ლიც

მი ნას გა ივ ლის და სა თავ სში მა სა ზე და ცე მის შე დე გად გარ და იქ მნე ბა გრძელ ტალ ღი ან თბურ

გა მოს ხი ვე ბად, რო მე ლიც რჩე ბა სა თავ სში. (წყარო: თ. დუ ცია, რ. მუ ხა, ენერ გო ე ფექ ტუ რი

მშე ნებ ლო ბა, გვ.116)

სით ბოს შთან თქმის, მი სი აკუ მუ ლი რე ბი სა და კვლავ გა მო ყო ფის დროს ასე ვე მნიშ -

ვნე ლო ვა ნია სამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბის თბო ტექ ნი კუ რი თვი სე ბე ბი. იგი აღი წე რე ბა სით ბოს

შეღ წე ვის კო ე ფი ცი ენ ტით b, რო მე ლიც თა ვის მხრივ და მო კი დე ბუ ლია მა სა ლის კუთრ წო -

ნა ზე p, სით ბო ტე ვა დო ბა ზე c და კუთრ სით ბო გამ ტა რო ბა ზე λ.

ცხრი ლი 13: შერ ჩე უ ლი სამ შე ნებ ლო მა სა ლის სპე ცი ფი კუ რი კუთ რი სით ბო ტე ვა დო ბა c და

კუთ რი წო ნა p DIN EN ISO 10456:2010-05-ის თა ნახ მად.

83

სპე ცი ფი უ რი კუთ რი სით ბო ტე ვა დო ბა

Pmin

[კგ/მ3]

Pmax

[კგ/მ3]

c

[ჯ/(კგ*K)]

-დან -მდე

ბი ტუ მი (რულონი) 1100 1100 1000

ბე ტო ნი 900 2400 1000

ლი ნო ლე უ მი 1200 1200 1500

ფარ და გი 200 200 1300

თა ბა შირ-მუყაოს ფი ლე ბი 700 900 1000

მერ ქა ნი 450 700 1600

ფირ ფი ცა რი 300 900 1700

OSB-პანელი 650 650 1700

კირ ქვი შის აგუ რი 900 2200 1000

მერ ქნის ბოჭ კო ვა ნი სა ი ზო ლა ციო ფი ლა 40 250 2000

ფო ლა დი 7800 7800 450

მი ნე რა ლუ რი ბამ ბა 10 200 1030

მა სი უ რი აგუ რი 1000 2400 1000

მოკლე და გრძელტალღოვანი


არეკლილი გრძელტალღოვანი


არეკლილი

გრძელტალღოვანი


მინა

მასსა

მშე ნებ ლო ბის მე თო დებს გავ ლე ნა აქვს თბუ რი ენერ გი ის შთან თქმი სა და კვლავ გა -

ცე მის უნარ ზე. მარ ტი ვად რომ ვთქვათ, რაც უფ რო მძი მეა კონ სტრუქ ცია, მით უფ რო შე -

ნე ლე ბუ ლია რე აქ ცია მო მიჯ ნა ვე სა თავ სის ჰა ერ ში მომ ხდარ ტემ პე რა ტუ რულ ცვლი ლე -

ბებ ზე, რაც მა სით გან პი რო ბე ბუ ლი ინერ ტუ ლო ბით არის გა მოწ ვე უ ლი. ხან გრძლი ვი ცხე -

ლი ზაფხუ ლის და საწყის ში ის და დე ბი თად აისა ხე ბა სა თავ სის ში და ტემ პე რა ტუ რის და -

რე გუ ლი რე ბა ზე. მაგ რამ რამ დე ნი მე ცხე ლი დღის შემ დეგ ხან გრძლი ვი სით ბოს გა და ცე -

მა სა თავ სის ჰა ე რი დან კონ სტრუქ ცი ა ზე გა მო იწ ვევს სით ბოს აკუ მუ ლი რე ბას, რო მე ლიც

ღა მის სა ა თებ შიც კი თით ქმის აღარ გა და დის გა რე მო ში. მი უ ხე და ვად ამი სა, მძი მე კონ -

სტრუქ ცი ებს, რო გო რი ცაა მა გა ლი თად გრი უნ დე რის ეპო ქის ძვე ლი სახ ლე ბი, გა აჩ ნია და -

დე ბი თი მხა რე ე ბი. მათ ში ზაფხუ ლის პი რო ბებ ში და დე ბი თად აისა ხე ბა ორი ძი რი თა დი

პი რო ბის ურ თი ერ თქმე დე ბა: აგუ რის კონ სტრუქ ცი ის მა ღა ლი სიმ კვრი ვე და ფან ჯრის

ფარ თო ბის ხელ საყ რე ლი შე ფარ დე ბა სა თავ სის ჰა ე რის მო ცუ ლო ბას თან მი მარ თე ბა ში,

რაც ამ ცი რე ბის ოთა ხე ბის ძლი ერ გა და ხუ რე ბას.

ამის სა პი რის პი როდ სრუ ლი ად გან სხვა ვე ბულ ხა სი ათს ამ ჟღავ ნე ბენ ზაფხუ ლო ბით

მსუ ბუ ქი კონ სტრუქ ცი ე ბი, რო გო რი ცაა მა გა ლი თად, თა ბა შირ-მუყაოს კედ ლე ბი და ხმის

ჩამ ხშო ბი თვი სე ბე ბის მქო ნე შე კი დუ ლი ჭე რი, რომ ლე ბიც ნა წი ლობ რივ შე ი ცა ვენ თბო -

სა ი ზო ლა ციო მა სა ლას ან თა ვად არი ან დამ ზა დე ბუ ლი თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლი სა გან.

ამ მა სა ლე ბი სა კონ სტრუქ ცი ის თა ვი სე ბუ რე ბი დან გა მომ დი ნა რე, მის მო მიჯ ნა ვედ მყო ფი

სა თავ სის ჰა ე რი დან სით ბო მხო ლოდ მცი რე ოდე ნო ბით ხვდე ბა კონ სტრუქ ცი ა ში. ამ დე -

ნად, სით ბო რჩე ბა სა თავ სის ჰა ერ ში,რის შე დე გა დაც ამ გვა რად მოწყო ბი ლი ოთა ხე ბი გა -

ცი ლე ბით სწრა ფად თბე ბა. თუმ ცა ღა მის გა ნი ა ვე ბის შე დე გად ტემ პე რა ტუ რის დო ნე ამ

ოთა ხებ ში ასე ვე სწრა ფად ეცე მა. ზაფხუ ლო ბით მსუ ბუ ქი კონ სტრუქ ცი ის სა თავ სებ ში პი -

რო ბე ბი კრი ტი კუ ლია, გან სა კუთ რე ბით, თუ ოთა ხის სარ კმე ლე ბის ფარ თო ბის წი ლი მა -

ღა ლია. მსგავ სი სა თავ სე ბი, რო გორც წე სი, სა ჭი რო ე ბენ შე ნო ბის გა რე დან მზის გან დაც -

ვის მოწყო ბას და ბა ლი g სა ერ თო სა ერ თო ენერ გი ის გა ტა რე ბის კო ე ფი ცი ენ ტის მქო ნე

შე მინ ვას და პა სი უ რი გაგ რი ლე ბი სა ან გა ნი ა ვე ბის კონ ცეპ ტუ ა ლურ გეგ მას.

სა მა გი ე როდ მსუ ბუ ქი კონ სტრუქ ცი ე ბის სით ბოს აკუ მუ ლი რე ბის და ბალ უნარს უპი რა -

ტე სო ბა აქვს ზამ თრის პე რი ოდ ში. ეს იმ შემ თხვე ვა ში, თუ სა თავ სებს იშ ვი ა თად იყე ნე ბენ

ან თუ გათ ბო ბა წყვე ტილ რე ჟიმ ში მუ შა ობს. ასეთ შემ თხვე ვა ში ეს ოთა ხე ბი სწრა ფად თბე -

ბა სა სურ ველ ში და ტემ პე რა ტუ რის დო ნემ დე, ვი ნა ი დან არ სა ჭი რო ებს მძი მე კონ სტრუქ -

ცი ის მთე ლი მა სის თავ და პირ ველ გათ ბო ბას.

სით ბოს აკუ მუ ლი რე ბის უნა რის შე ფა სე ბა ხდე ბა ქმე დი თი სით ბო ტე ვა დო ბის Cwirk გა -

მოთ ვლით. ამი სათ ვის უნ და და ზუს ტდეს მ2-ზე გათ ვლი ლი ყვე ლა შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ -

ცი ის მა სა. დღე-ღამეში ფა ზუ რი წა ნაც ვლე ბი სა და მა სის სამ შე ნებ ლო ფი ზი კუ რი ინერ -

ტუ ლო ბის გა მო გა მოთ ვლებ ში უნ და მოხ დეს შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ე ბის მხო ლოდ

პირ ვე ლი ში და 10 სმ-ის ფე ნის ენერ გო შე ფა სე ბა. ქმე დი თი სით ბო ტე ვა დო ბის Cwirk დად -

გე ნა ხდე ბა შემ დე გი ფორ მუ ლის სა ფუძ ველ ზე:

cwirk = ∑ c j · Pj · d j · A j

j - სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტის შრე

cj - ერ თი ფე ნის სამ შე ნებ ლო მა სა ლის სპე ცი ფი კუ რი კუთ რი სით ბო ტე ვა დო ბა

Pj - გან სა ხილ ვე ლი შრის სამ შე ნებ ლო მა სა ლის კუთ რი წო ნა

dj - შრის ქმე დი თი სის ქე

Aj - კონ სტრუქ ცი ის ელე მენ ტის ქმე დი თი ფარ თო ბი


84

6.8.4. ფან ჯრე ბი და შე მინ ვის სა ერ თო ენერ გი ის გა ტა რე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი -g

სა ზაფხუ ლო სით ბო დაც ვის მოთხოვ ნე ბის შე სა ბა მი სად, სა თავ სის შე ფა სე ბი სას მთა -

ვა რი კრი ტე რი უ მი არის ფან ჯრე ბის ფარ თო ბის ზო მა სა თავ სის იატა კის ფარ თობ თან მი -

მარ თე ბა ში. სა ზაფხუ ლო სით ბო დაც ვის ანა ლი ზის დროს წი ნა პლან ზე დგას გაგ რი ლე ბის

დატ ვირ თვის და გაგ რი ლე ბის ხარ ჯის შემ ცი რე ბა. დი დი ფარ თო ბის ფან ჯრე ბი გა მოთ -

ვლილ და სა ბუ თე ბებ ში უმე ტეს წი ლად ითხოვს და ბა ლი g სა ერ თო ენერ გი ის გა ტა რე ბის

კო ე ფი ცი ენ ტის მქო ნე მი ნე ბი სა და გა რეთ მოწყო ბი ლი მზის დამ ცა ვე ბის გა მო ყე ნე ბას. g

კო ე ფი ცი ენ ტი მი ნის მზის გან დამ ცა ვი თვი სე ბის ხა რის ხის მა ხა სი ა თე ბე ლია, რო მე ლიც

გან საზღვრავს სა ერ თო ენერ გო გამ ტა რო ბას. მზის გან დამ ცა ვი მი ნე ბი გა მო ირ ჩე ვა და -

ბა ლი g კო ე ფი ცი ენ ტით. ეს პა რა მეტ რი გვაჩ ვე ნებს შე მინ ვის სა ერ თო ენერ გო გამ ტა რო -

ბის ხა რისხს. იგი ყო ველ თვის <1, ანუ უფ რო და ბა ლია, ვიდ რე 100%, ვი ნა ი დან მი ნის ფირ -

ფი ტა ში გას ვლი სას მზის გა მოს ხი ვე ბა მი ნის ზურ გის მხა რეს კლე ბუ ლობს. ამას იწ ვევს

არეკ ვლის, შთან თქმი სა და ტრან სმი სი ის კომ პლექ სუ რი პრო ცე სი.

ილუს ტრა ცია 55: ფან ჯრის მი -

ნე ბის გა მოს ხი ვე ბი სად მი და -

მო კი დე ბუ ლე ბას გა ნა პი რო -

ბებს გა მოფ რქვე ვა, ტრან სმი -

სია და არეკ ვლა. (წყარო: თ.

დუ ცია, რ. მუ ხა, ენერ გო ე ფექ -

ტუ რი მშე ნებ ლო ბა, გვ.115,

ნ.ფოაუდის, თ.რიხტერის მი -

ხედ ვით)

მი ნის გან სხვა ვე ბულ თვი სე ბე ბი შემ დე გი პა რა მეტ რე ბით ხა სი ათ დე ბი ან:

g - სა ერ თო ენერ გო გამ ტა რო ბა

Tv - გამ ჭვირ ვა ლო ბა

Pv - სი ნათ ლის არეკ ვლა

Te - ენერ გო გა და ცე მა

Pe - ენერ გი ის არეკ ვლა

αe - ენერ გი ის შთან თქმა

Tuv – UV-ულტრაიისფერი სხი ვე ბის გამ ტა რო ბა

მი ნის შე ფა სე ბა ხდე ბა სი ნათ ლის ტალ ღე ბის დი ა პა ზო ნის მი მართ სხვა დას ხვა

მოთხოვ ნე ბის თა ნახ მად. მი ნის TL გამ ჭვირ ვა ლო ბის პა რა მეტ რე ბი მო ი ცავს სი ნათ ლის

ტალ ღე ბის დი ა პა ზონს 380-დან 780-ნანომეტრმდე. ანუ ამ მაჩ ვე ნებ ლით ფას დე ბა სი ნათ -

ლის სპექ ტრის ის ნა წი ლი, რომ ლის მი მარ თაც ადა მი ა ნის თვა ლი მგძნო ბი ა რეა. ამის -

გან გან სხვა ვე ბუ ლია ტალ ღე ბის ის დი ა პა ზო ნე ბი, რომ ლებ შიც ხდე ბა ულ ტრა ი ის ფე რი

სხი ვე ბის გამ ტა რო ბის და სა ერ თო ენერ გი ის გა ტა რე ბის შე ფა სე ბა. ულ ტრა ი ის ფე რი სხი -

ვე ბის გამ ტა რო ბის შე ფა სე ბა ხდე ბა შე და რე ბით მცი რე 280 – 380 ნა ნო მეტ რის სიგ რძის

ტალ ღებს შო რის, ანუ სი ნათ ლის გამ ჭვირ ვა ლო ბის შე ფა სე ბის ქვე მოთ მდე ბა რე დი ა პა -

ზონ ში. ხო ლო სა ერ თო ენერ გი ის გამ ტა რო ბის შე ფა სე ბა ხდე ბა უფ რო ფარ თო დი ა პა -

85

დაცემული


არეკლილი

გამოსხივებაგარდაქმნილი


შთანთქმული


ზონ ში, რო მე ლიც მო ი ცავს სი ნათ ლის ტალ ღებს 780-დან 2500 ნა ნო მეტ რამ დე. ჩვე უ ლებ -

რი ვი ორ მა გი მი ნის თბო სა ი ზო ლა ციო პა კეტს გა აჩ ნია g (ან εn) გა მოს ხი ვე ბის კო ე ფი ცი -

ენ ტი, რომ ლის მნიშ ვნე ლო ბა შე საძ ლე ბე ლია 0,72-დან 0,65-მდე ფარ გლებ ში იყოს. რაც

უფ რო და ბა ლია გა მოს ხი ვე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი მით უფ რო მცი რეა მი ნი დან თბო გა და ცე მა.

მზის გან დამ ცა ვი შე მინ ვის დროს გა მოს ხი ვე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი შე იძ ლე ბა 0,48-დან 0,19-

მდე დი ა პა ზონ ში მერ ყე ობ დეს, რაც და მო კი დე ბუ ლია მი ნა-პაკეტის აგე ბუ ლე ბა სა და გა -

მო ყე ნე ბუ ლი მი ნის სა ხე ო ბა ზე. მზის გან დამ ცა ვი შე მინ ვის გა მო ყე ნე ბი სას, რო მელ საც

ძალ ზე და ბა ლი სა ერ თო გა მოს ხი ვე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი

აქვს, შე იძ ლე ბა წი ნა აღ მდე გო ბე ბი წარ მო იშ ვას შე ნო ბის

ექ სპლუ ა ტა ცი ის დროს, ვი ნა ი დან, გაგ რი ლე ბის დატ ვირ -

თვის შე სამ ცი რებ ლად ოთახ ში გა მოს ხი ვე ბის შე მოშ ვე ბა

იზღუ დე ბა, ამან კი შე საძ ლოა გა ზარ დოს ხე ლოვ ნუ რი გა -

ნა თე ბის ხარ ჯი. ამ დე ნად ერ თმა ნეთ თან სრულ წი ნა აღ -

მდე გო ბა ში მო დის ორი ენერ გე ტი კუ ლი მი ზა ნი, რომ ლე ბიც

დამ პრო ექ ტე ბელ მა ერ თმა ნეთ თან უნ და შე ა ჯე როს.

ილუს ტრა ცია 56: და ბა ლი ენერ გო გამ ტა რო ბის

კო ე ფი ცი ენ ტის მქო ნე შე მინ ვა გა მო ირ ჩე ვა მი ნის

ძლი ე რი შე ფე რი ლო ბით. (ფოტო: თ. დუ ცია)

6.9. დღის სი ნათ ლის გა მო ყე ნე ბა

ბუ ნებ რი ვი დღის სი ნათ ლე დიდ გავ ლე ნას ახ დენს ადა მი ა ნის ჯან მრთე ლო ბა ზე და

კომ ფორ ტზე. კვლე ვებ მა აჩ ვე ნა, რომ დღის სი ნათ ლე და დე ბი თად მოქ მე დებს სის ხლის

შე მად გენ ლო ბა ზე და ამავ დრო უ ლად თრგუ ნავს ძი ლის ჰორ მო ნის, მე ლა ტო ნი ნის გა მო -

ყო ფას. სა მა გი ე როდ აქ ტი ურ დე ბი ან „კარგი გან წყო ბის ჰორ მო ნე ბი“, რო გო რი ცაა სე რა -

ტო ნი ნი და ნო რად რე ნა ლი ნი. ზამ თრის თვე ებ ში შუა და ჩრდი ლო ეთ ევ რო პის მო სახ ლე -

ო ბის და ახ ლო ე ბით ერ თი მე ოთხე დი გა ნიც დის ზამ თრის დეპ რე სი ას სი ნათ ლის ნაკ ლე -

ბო ბის გა მო, რაც წარ მა ტე ბით და მარ ტი ვად შე იძ ლე ბა ბუ ნებ რი ვი სი ნათ ლის მეშ ვე ო ბით

გა ნი კურ ნოს.

დღის სი ნათ ლე ასე ვე და დე ბი თად მოქ მე დებს ადა მი ან ზე ავად მყო ფო ბი სას და ზო -

გა დად აძ ლი ე რებს იმუ ნურ სის ტე მას. აგ რეთ ვე პირ და პი რი მზის სხი ვე ბის და ცე მი სას მა -

ტუ ლობს შრო მი სუ ნა რი ა ნო ბა და სწავ ლის უნა რი.

პრო ექ ტი რე ბი სას ყო ვე ლი ვე ამის გათ ვა ლის წი ნე ბა უნ და მოხ დეს შე სა ბა მი სი მი ნე -

ბის შერ ჩე ვი თა და ფან ჯრე ბის სიბ რტყე თა გან თავ სე ბი სა და ზო მე ბის კონ ფი გუ რა ცი ით.

სა ნი ტა რულ-ჰიგიენური მოთხოვ ნე ბის გარ და მნიშ ვნე ლო ვა ნია აგ რეთ ვე ენერ გე ტი კუ ლი

მოთხოვ ნე ბიც, რომ ლე ბიც კომ პლექ სუ რად უნ და გან ვი ხი ლოთ სა ზაფხუ ლო სით ბო დაც -

ვას თან მი მარ თე ბა ში. მზის სი ნათ ლის გა მო ყე ნე ბი სას გა სათ ვა ლის წი ნე ბე ლია შემ დე გი

ფაქ ტო რე ბი:

ფან ჯრე ბის გე ორ გა ფი უ ლი ორი ენ ტა ცია•

ფან ჯრე ბის ზო მა•

ფან ჯრე ბის სა მონ ტა ჟო სი ტუ ა ცია•


86

სა თავ სის სიღ რმე•

შე მინ ვის ტი პი•

მარ გი სიბ რტყის სი მაღ ლე, სა დაც უნ და მოხ ვდეს სი ნათ ლე•

თუმ ცა შე ნო ბა ში კომ ფორ ტის უზ რუნ -

ველ სა ყო ფად არა მხო ლოდ ეს ფაქ ტო -

რე ბია მნიშ ვნე ლო ვა ნი. ფან ჯრე ბის გან -

თავ სე ბი სას მო ფიქ რე ბუ ლი უნ და იყოს

მა თი ისე თი გან ლა გე ბა, რომ მომ ხმა რებ -

ლე ბე ლი ვი ზუ ა ლურ ურ თი ერ თო ბა ში

იყოს თა ვის გა რე მოს თან. მაგ., გა უმ -

ჭვირ ვა ლე მი ნის მეშ ვე ო ბით ზე მო დან ჩა -

მო სუ ლი სი ნათ ლე არ არის ოპ ტი მა ლუ რი

გა დაწყვე ტა ად გილ სამ ყო ფე ლის ხა რის -

ხის გა სა უმ ჯო ბე სებ ლად.

მხო ლოდ ერთ მხა რეს მოწყო ბი ლი

ფან ჯრა სა თავ სის დი დი სიღ რმი სას გა ნა -

პი რო ბებს სი ნათ ლის რა ო დე ნო ბის საგ -

რძნობ სიმ ცი რეს, თუ და შო რე ბა ფან ჯა -

რა სა და მარგ ფარ თობს შო რის საკ მა ოდ

დი დია.

სა სურ ვე ლია ზე მო დან გა ნა თე ბის

მოწყო ბა და ფან ჯრე ბის გან ლა გე ბა

ოთა ხის ორი ვე მხა რეს, რა თა უზ რუნ ველ -

ყო ფილ იქ ნას თა ნა ბა რი და ენერ გო დამ -

ზო გი გა ნა თე ბა.

ილუს ტრა ცია 57: ფან ჯრე ბის გან ლა გე ბის

ზე გავ ლე ნა ოთახ ში დღის სი ნათ ლით

გა ნა თე ბა ზე. (წყარო: თ. დუ ცია)

ოფის ში სა მუ შაო ად გი ლას უსარ გებ ლოა იატა კის დო ნი დან ფან ჯრე ბის მოწყო ბა. ვი -

ნა ი დან სა მუ შაო ად გი ლის ეფექ ტუ რი სი მაღ ლე მდე ბა რე ობს იატა კი დან 80 სმ სი მაღ ლე -

ზე, სწო რედ აქ უნ და ხვდე ბო დეს ყვე ლა ზე მე ტი სი ნათ ლის რა ო დე ნო ბა. იატა კის დო ნი -

დან მოწყო ბი ლი ფან ჯრე ბის შემ თხვე ვა ში, უსარ გებ ლო სი ნათ ლის მო წო დე ბას ემა ტე ბა

ისიც, რომ ზაფხულ ში სით ბოს მო დი ნე ბა მა ტუ ლობს, ხო ლო ზამ თარ ში - თბუ რი და ნა კარ -

გე ბი. ოთა ხის მე ო რე მხა რეს და მა ტე ბი თი მაღ ლამ დე ბა რე ფან ჯრე ბი მკვეთ რად გაზ რდის

გა ნა თე ბას სა თავ სის სიღ რმე ში.

6.10. ნეს ტი სა გან დაც ვის სა ფუძ ვლე ბი

მშე ნებ ლო ბის პრო ექ ტი რე ბის მთა ვა რი ამო ცა ნა ყო ველ თვის იყო ნა გე ბო ბის დაც ვა

წყლი სა გან. შე ნო ბებ ში გა ჩე ნი ლი ნეს ტი შე იძ ლე ბა სხვა დას ხვა წარ მო მავ ლო ბის იყოს

და მი სი და ზი ა ნე ბის მთა ვარ მი ზეზს წარ მო ად გენ დეს.

87

ილუს ტრა ცია 58: სი ნეს ტის შე საძ ლო ზე მოქ მე დე ბა შე ნო ბა ზე.

(წყარო: თ. დუ ცია, ნ. ბო გუშ, სამ შე ნებ ლო ფი ზი კის სა ფუძ ვლე ბი, გვ.141)

იმ ნეს ტის წი ნა აღ მდეგ, რო მე ლიც გა რე დან ახ დენს ზე მოქ მე დე ბას შე ნო ბა ზე, ნა გე -

ბო ბის დაც ვის მიზ ნით პრო ექ ტის კონ სტრუქ ცი ულ ნა წილ ში გათ ვა ლის წი ნე ბულ უნ და იქ -

ნას დრე ნა ჟის მოწყო ბა. მთა ვა რი ფაქ ტო რი მშრა ლი კონ სტრუქ ცი ის უზ რუნ ველ სა ყო ფად

არის ჰიდ რო ი ზო ლა ცი ის და გეგ მვა და გათ ვლა. ეს ეხე ბა, რო გორც მი წას თან შე ხე ბულ

სექ ტორს სა ძირ კვლის ფი ლი თა და კედ ლე ბით, ასე ვე სა ხუ რა ვებს, რომ ლე ბიც უნ და შეს -

რულ დეს ჰიდ რო ი ზო ლა ცი ის პრინ ცი პე ბის დაც ვით. პრო ექ ტში და მა ტე ბით უნ და შე მუ შავ -

დეს ნეს ტი სა გან დაც ვის ერ თი ა ნი კონ ცეფ ცია, რო მე ლიც უფ რო მეტს მო ი ცავს, ვიდ რე ზე -

მო აღ ნიშ ნუ ლი ას პექ ტე ბი. ესე ნია:

კონ სტრუქ ცი ე ბის დაც ვა თავ სხმა წვი მი სა გან•

შე ნო ბის ნა წი ლებ ზე კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნი სა გან დაც ვა•

კონ სტრუქ ცი ებ ში კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნი სა გან დაც ვა•

დი ფუ ზი ის გა მოთ ვლა კონ დენ სა ტი სა და აორ თქლე ბის რა ო დე ნო ბის და სად გე ნად•

მი თი თე ბე ბი კედ ლე ბი სა და სა ხუ რა ვე ბის ჰერ მე ტუ ლო ბის თა ო ბა ზე•

კონ დენ სა ტი სა გან დაც ვის და სა ბუ თე ბის თა ვი სუფ ლე ბის სა ფუძ ვლე ბი•

ორ თქლის წნე ვის გა ნა წი ლე ბის გა მოთ ვლე ბი•

კომ პლექ სუ რი ნეს ტი სა გან დაც ვა ქმნის მნიშ ვნე ლო ვან სა ფუძ ველს შე ნო ბის ენერ -

გე ტი კუ ლი და სა ნი ტა რულ-ჰიგიენური ხა რის ხის უზ რუნ ველ სა ყო ფად.

სა ძირ კვე ლი დან წა მო სუ ლი სი ნეს ტი სა თუ წვი მის მი ერ შე ნო ბა ზე გა რე დან გან ხორ -

ცი ე ლე ბუ ლი ზე მოქ მე დე ბის გარ და წყა ლი შე იძ ლე ბა ექ სპლუ ა ტა ცი ი დან გა მომ დი ნა რეც

მოხ ვდეს კონ სტრუქ ცი ა ში. ამ შემ თხვე ვა ში ყუ რადღე ბას იქ ცევს ნეს ტის წარ მოქ მნის სხვა -

დას ხვა წყა რო, რომ ლე ბიც მომ ხმა რე ბელ ზეა და მო კი დე ბუ ლი. მომ ხმა რე ბელ ზე და მო კი -

დე ბუ ლი ნეს ტის წარ მომ ქმნე ლე ბია:


88

საკვამურსა და სახურავს

შორის სიმჭიდროვის

დარღვევა

სა ხუ რავ ში

გა ჟონ ვა

დე ფექ ტი ა ნი

წყალ სა დი ნა რი ღა რი

კონ დენ სა ცია

ჰიგ როს კო პია

და ზი ა ნე ბუ ლი

მი ლე ბი/შეერთებები

კო

ნ დ

ენ

სა ტ

ი

ცუ დი

შე პი რა პი რე ბა

თავ სხმა

წვი მა

წვი მის

წყა ლი

ზე და პი რუ ლი

წყა ლი

ნა ჟო ნი წყა ლი

გრუნ ტის ტე ნი ა ნო ბა

გრუნ ტის წყლე ბის სარ კე

შეტ ბო რი ლი წყა ლი

სა დაწ ნეო წყლე ბი

კა პი ლა რუ ლად

მზარ დი სი ნეს ტე

კე დელ ში

წყლის შხე ფე ბი

მაცხოვ რებ ლის მი ერ ნეს ტის გა მო ყო ფა, აქ ტი ვო ბის ხა რის ხი დან გა მომ დი ნა რე•

რეცხვა და სა რეცხის გაშ რო ბა•

მცე ნა რე ე ბი საცხოვ რე ბელ ოთა ხებ ში•

ბა ნა ო ბა და შხა პის მი ღე ბა•

ხარ შვა და ჭურ ჭლის რეცხვა•

ჰა ერ ში ტე ნის შემ ცვე ლო ბა ზე გავ ლე ნას ახ დენს მომ ხმა რებ ლის მი ერ შე ნო ბის გა ნი ა -

ვე ბის ღო ნის ძი ე ბე ბი. დრეზ დე ნის (გერმანია) ტექ ნი კუ რი უნი ვერ სი ტე ტის 2001 წელს გა მოქ -

ვეყ ნე ბულ მა კვლე ვის ან გა რიშ მა აჩ ვე ნა, რომ მომ ხმა რებ ლის ქმე დე ბი დან გა მომ დი ნა რე,

მაგ., ოთხსუ ლი ან ოჯახ ში ყო ველ დღი უ რად გა მო ი ყო ფა და ახლ. 10,4 კგ წყა ლი. მოხ მა რე -

ბის შე დე გად წარ მო შო ბი ლი წყლის ეს რა ო დე ნო ბა დღის გან მავ ლო ბა ში უნ და გა ნი ავ დეს,

რა თა ნეს ტმა საცხოვ რე ბელ ოთა ხებს ჰი გი ე ნუ რი ან კონ სტრუქ ცი უ ლი ზი ა ნი არ მი ა ყე ნოს.

6.11. კონ დენ სა ტი და სამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბი

ვი ნა ი დან, სამ შე ნებ ლო ფი ზი კის თვალ საზ რი სით, რთუ ლია ერ თმა ნე თი სა გან გავ მიჯ -

ნოთ სით ბო და ტე ნი ა ნო ბა, გან ხილ ვი სას ყო ველ თვის ეს ორი ვე ას პექ ტი უნ და იქ ნას გათ -

ვა ლის წი ნე ბუ ლი. თუ შე იც ვლე ბა ტემ პე რა ტუ რის დო ნე, ეს ავ ტო მა ტუ რად აისა ხე ბა ჰა ე -

რის ფარ დო ბით ტე ნი ა ნო ბა ზე. სამ შე ნებ ლო თვალ საზ რი სით ამ დროს გან სა კუთ რე ბით

მნიშ ვნე ლო ვა ნია შე ნო ბის შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ე ბის ზე და პი რე ბის ტემ პე რა ტუ რე ბი,

რომ ლებ საც თა ვის მხრივ ზე გავ ლე ნას ახ დე ნენ შე ნო ბის ნა წი ლის მო მიჯ ნა ვე ჰა ე რის

შრის ტემ პე რა ტუ რა ზე. რაც უფ რო დი დია ტემ პე რა ტუ რუ ლი სხვა ო ბა თბილ სა თავ სის ჰა -

ერ სა და შე ნო ბის ნა წი ლის ცივ ზე და პირს შო რის, მით უფ რო დი დია ზე და პი რებ ზე კონ -

დენ სა ტის წარ მოქ მნის სა შიშ რო ე ბა. ეს ფე ნო მე ნი გან სა კუთ რე ბით აშ კა რა ხდე ბა ზამ თარ -

ში, რო დე საც ის და ო ბე ბის სა ხით ვლინ დე ბა თბუ რი ხი დე ბის სი ახ ლო ვე ში ან ცუ დად თბო -

ი ზო ლი რე ბულ შე ნო ბის ნა წი ლებ ში.

ამ გვა რი მოვ ლე ნე ბი სას მნიშ ვნე ლო ვა ნია რო გორც ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რა, ასე ვე სამ -

შე ნებ ლო მა სა ლის თვი სე ბე ბი. თუ გა მო ყე ნე ბუ ლია მი ნე რა ლუ რი ანუ ბუ ნებ რი ვი მა სა ლე ბი,

უნ და გათ ვა ლის წი ნე ბულ იქ ნას მა თი სორ ბცი უ ლი თვი სე ბე ბი. ეს თვი სე ბა არ სე ბი თად გა ნას -

ხვა ვებს ბათ ქაშს, ბე ტონს, ხე სა და აგუ რის წყო ბას ისე -

თი მა სა ლე ბი სა გან, რო გო რი ცაა მი ნა, მე ტა ლი და პო -

ლი მე რე ბი. მი ნის, მე ტა ლი სა და პო ლი მე რე ბის შემ -

თხვე ვა ში კონ დენ სა ტი ილე ქე ბა ზე და პირ ზე. მი ნე რა -

ლუ რი და ბუ ნებ რი ვი მა სა ლის შემ თხვე ვა ში კი საქ მე

სხვაგ ვა რა დაა. აქ მა სა ლას გა აჩ ნია მუდ მი ვი ტენ ტე -

ვა დო ბა, ე.წ. წო ნას წო რუ ლი ტე ნი ა ნო ბა, რო მე ლიც ჰა -

ე რის ფარ დო ბით ტე ნი ა ნო ბას თან მი მარ თე ბა ში უნ და

გან ვი ხი ლოთ. ამას თა ნა ვე, ამ გვარ მა სა ლებ ში კა პი -

ლა რუ ლი სტრუქ ტუ რის მეშ ვე ო ბით ხდე ბა ნეს ტის გა -

დას ვლა სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტზე. სორ ბცი ულ სამ შე -

ნებ ლო მა სა ლებ ში უწყვე ტად მიმ დი ნა რე ობს ად სორ -

ბცი ი სა და დე სორ ბცი ის პრო ცე სი.

ილუს ტრა ცია 59: ხი ლუ ლი კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნა

სარ კე ზე და უხი ლა ვი ნეს ტის გან ლა გე ბა მო ბათ ქა შე -

ბულ ზე და პი რებ ზე. (ფოტო: თ. დუ ცია)

89

თუ სა თავ სში ჰა ე რის ფარ დო ბი თი ტე ნი ა ნო ბა

60%-ს გა და ა ჭარ ბებს, სამ შე ნებ ლო მა სა ლის კა პი -

ლა რებ ში ჩნდე ბა სორ ბცი უ ლი აფ სკი, რის შე დე გა -

დაც შე ნო ბის ნა წილ ში წყლის ორ თქლის დი ფუ ზი -

ას თან ერ თად და მა ტე ბით კა პი ლა რუ ლი კონ დენ სა -

ცი ის სა ხით ხდე ბა ნეს ტის გავ რცე ლე ბა, რო მე ლიც

კა პი ლა რე ბის ზო მებ ზეა და მო კი დე ბუ ლი. ამ პრო ცე -

სის მა მოძ რა ვე ბე ლი ძა ლა ჰა ე რის ფარ დო ბი თი ტე -

ნი ა ნო ბაა და არა ორ თქლის წნე ვა. წყლის გა და ად -

გი ლე ბა ფო რებ სა და კა პი ლა რებ ში ხდე ბა თხე ვა დი

სა ხით. თა ვი სუ ფა ლი წყა ლი კა პი ლა რებ ში ხელს

უწყობს ობის სო კოს გა ჩე ნას ზე და პი რებ ზე.

ილუს ტრა ცია 60: სამ შე ნებ ლო მა სა ლის აბ სორ ბცი ის,

ად სორ ბცი ი სა და დე სორ ბცი ის პრო ცე სე ბის სქე მა ტუ -

რი გა მო სა ხუ ლე ბა ჰა ე რის ტენ ტე ვა დო ბას თან მი მარ -

თე ბა ში. (წყარო: თ. დუ ცია)

აგუ რის ან ქვის კედ ლე ბის აღ მარ თვი სას კა პი ლა რუ ლი კონ დენ სა ცია იწყე ბა 25-დან

50%-მდე ჰა ე რის ფარ დო ბი თი ტე ნი ა ნო ბი სას. ამ ტე ნი ა ნო ბას მი ნე რა ლურ სამ შე ნებ ლო

მა სა ლებ ში კავ ში რი არ აქვს კონ დენ სა ცი ის ტემ პე რა ტუ რას თან კონ სტრუქ ცი ა ში. ეს პა -

რა მეტ რი აღ ნიშ ნავს მხო ლოდ მა სა ლის წო ნას წო რულ ტე ნი ა ნო ბას, რო მე ლიც აბ სორ -

ბცი ით არის გა ნა პი რო ბე ბუ ლი.

ვი ნა ი დან ამ შემ თხვე ვა ში ჰა ე რის ფარ დო ბი თი ტე ნი ა ნო ბაა გან მსაზღვრე ლი,

ზაფხულ ში მი ნე რა ლუ რი სამ შე ნებ ლო მა სა ლა ან ხის მა სა ლა უფ რო ტე ნი ა ნია, ვიდ რე ზამ -

თარ ში. ეს იმი ტომ ხდე ბა, რომ მა ღა ლი ტემ პე რა ტუ რის გა მო, ჰა ე რის აბ სო ლუ ტუ რი ტე -

ნი ა ნო ბა უფ რო მა ღა ლია, ვიდ რე ზამ თარ ში.

6.12. კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნა სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტზე

სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტის ზე და პირ ზე წარ მოქ მნი ლი კონ დენ სა ტის შე სა ფა სებ ლად

მნიშ ვნე ლო ვა ნია ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რა ან fRsi სი დი დე, რომ ლის დად გე ნაც შე საძ ლე -

ბე ლია ქვე მოთ მოყ ვა ნი ლი გა მოთ ვლე ბით. გამ თბა რი ში და სა თავ სე ბის სამ შე ნებ ლო

ელე მენ ტე ბის სამ შე ნებ ლო ფი ზი კუ რი ხა რის ხის შე ფა სე ბი სას მნიშ ვნე ლო ვა ნია სით ბოს

გა ტა რე ბის წი ნა ღო ბა R, რომ ლის მეშ ვე ო ბი თაც ნორ მა ტი ულ პი რო ბებ ში სამ შე ნებ ლო

ელე მენ ტის ზე და პი რის მო სა ლოდ ნე ლი ტემ პე რა ტუ რა გა ნი საზღვრე ბა, ან და გა მო ით ვლე -

ბა უგან ზო მი ლე ბო კო ე ფი ცი ენ ტი fRsi:

fRsi = θsi – θe / θi – θe

ამას თან გა სათ ვა ლის წი ნე ბე ლია უც ვლე ლი ზღვრუ ლი პი რო ბე ბი:

θsi სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტის ში და ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რა

θe -5°C გა რე ჰა ე რის ტემ პე რა ტუ რა

θi 20°C სა თავ სის ში და ჰა ე რის ტემ პე რა ტუ რა


90


მასალაჰაერი

ფორა



ქარი +

სითბო ფორა

დესორბცია



ფორა

ადსორბცია

წყლის

მოლეკულა

წყლის

მოლეკულა

შთანთქმა

თანაბარი

ტენიანობა

ში და ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რის და სად გე ნად გამ თბარ ოთა ხებ ში Rsi-ს სით ბოს გა -

ტა რე ბის წი ნა ღო ბა 0,25 მ2K/ვტ-ის ტო ლად უნ და ვი ვა რა უ დოთ. შე სა ნარ ჩუ ნე ბე ლი ზღვა -

რუ ლი სი დი დე შე ად გენს fRsi ≥0,7 ანუ 12,6°C ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რას. თუ ამ პა რა მეტ -

რის მო ნა ცე მე ბი აღე მა ტე ბა 0,7-ს და ჰა ე რის ფარ დო ბი თი ტე ნი ა ნო ბა არ აღე მა ტე ბა

50%-ს, კონ დენ სა ტის გა ჩე ნის საფ რთხე არ არ სე ბობს. ამ გვარ პი რო ბებ ში ზე და პი რი კონ -

დენ სა ტის გან და შე სა ბა მი სად ობის სო კოს გან თა ვი სუ ფა ლი რჩე ბა.

სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტის ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რა გა ნი საზღვრე ბა ამ გა და კე თე ბუ -

ლი ფორ მუ ლით:

θsi = θi – (θi - θe/RT)·Rsi

გა მოთ ვლის ნი მუ ში:

თბო ი ზო ლი რე ბუ ლი აგუ რის მო ნო ლი თუ რი კედ ლის კონ სტრუქ ცი ის ყვე ლა შრი სა და

სით ბოს გა და სას ვლე ლი ად გი ლე ბის მთლი ა ნი სით ბოს გა ტა რე ბის წი ნა ღო ბი დან ყა ლიბ -

დე ბა ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რა:

θ s i= 20–(20-(-5)/4,623)·0,25 = 18,65°C

ამ გვა რად მი ღე ბუ ლია კედ ლის კონ სტრუქ ცი ის და სა ბუ თე ბა ზე და პი რის კრი ტი კულ

ტემ პე რა ტუ რის მი მართ. კედ ლის ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რა მა ღა ლია შე სა ნარ ჩუ ნე ბელ

ზღვრულ სი დი დე ზე, რო მე ლიც 12,6°C-ს ტო ლია, რაც და მა ხა სი ა თე ბე ლია თა ნა მედ რო ვე

და თბო ი ზო ლი რე ბუ ლი კედ ლის კონ სტრუქ ცი ე ბის თვის. ასეთ პი რო ბებ ში კედ ლებ ზე

კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნა მო სა ლოდ ნე ლი არ არის.

6.13. კონ დენ სა ტი ფან ჯრე ბის კონ სტრუქ ცი ებ ზე

ზამ თრის გან სა კუთ რე ბულ პი რო ბებ ში ხში რად ჩნდე ბა კონ დენ სა ტი ფან ჯრის კონ -

სტრუქ ცი ებ ზე. ეს, რო გორც წე სი, იმის მაჩ ვე ნე ბე ლია, რომ მაცხოვ რე ბე ლი არ უზ რუნ ველ -

ყოფს გათ ბო ბი სა და ვენ ტი ლა ცი ის სა თა ნა დო რე ჟიმს. უჟან გა ვი ფო ლა დის, ალუ მი ნის ან

პლას ტმა სის ჩარ ჩო ი ა ნი ფან ჯრის მი ნის მომ ვლე ბის შე მა ერ თე ბე ლი არ შია თბო ტექ ნი კუ -

91

ფე ნის სტრუქ ტუ რა ფე ნის სის ქე d [მ]

თბო გამ ტა რო ბის

კო ე ფი ცი ენ ტი λ

[ვტ/მ.K]

სით ბოს გა ტა რე -

ბის წი ნა ღო ბა

d/λ [მ2. K/ვტ]

ბათ ქა ში: კი რის ბათ ქა ში 0,02 0,700 0,028

სამ შე ნებ ლო ბლო კი: პო რი ტი 0,30 0,070 4,285

ბათ ქა ში: კირ ცე მენ ტი 0,02 1,000 0,020

სით ბოს გა ტა რე ბის წი ნა ღო ბა R 4,333

თბო გა და ცე მის წი ნა ღო ბა შიგ ნით Rsi [მ2. K/ვტ] 0,250

თბო გა და ცე მის წი ნა ღო ბა გა რეთ Rse [მ2. K/ვტ] 0,040

მთლი ა ნი სით ბოს გა ტა რე ბის წი ნა ღო ბა RT 4,623

ცხრი ლი 14: თბო გამ ტა რო ბის მაჩვენებლები

რი თვალ საზ რი სით სუსტ წერ ტილს წარ მო ად გენს მა ღა ლი ზო ლი რე ბულ მი ნა პა კეტ ში.

„თბილი არ ში ის“ გა მო ყე ნე ბით შე საძ ლე ბე ლია თბუ რი და ნა კარ გე ბის შემ ცი რე ბა და იმავ -

დრო უ ლად ზე და პი რე ბის ტემ პე რა ტუ რის ზრდა. თუ მი ნა პა კე ტის მომ ვლებ შე მა ერ თე ბელ

არ ში ა ში მი ნის ფირ ფი ტე ბის ერ თმა ნე თის გან და სა შო რებ ლად ტრა დი ცი უ ლი ფო ლა დის

ან ალუ მი ნის შუ ა სა დე ბი გა მო ი ყე ნე ბა, უფ რო მო სა ლოდ ნე ლია კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნა.

ილუს ტრა ცია 61: ახა ლი ფან ჯა რა

„თბილი არ შია“ პლას ტმა სის ფან ჯრის

ნა რი მან დში. ამ გვარ კონ სტრუქ ცი ა ში

ძალ ზე მცი რეა თბუ რი ხი დე ბის ეფექ -

ტი შე პი რა პი რე ბის ად გი ლებ ში.


ილუს ტრა ცია 62: ფან ჯა რა კონ დენ სა -

ტით მი ნის კი დი სა და ალუ მი ნის ნა -

რი მან დის მო საზღვრე არე ში. ალუ მი -

ნის მა ღა ლი გამ ტა რო ბა იწ ვევს და -

ბალ ზე და პი რულ ტემ პე რა ტუ რას ნა -

პი რებ ში. (ფოტო: თ. დუ ცია)

6.14. კონ დენ სა ტით მი ყე ნე ბუ ლი ზი ა ნი

კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნას ხში რად იწ ვევს სამ შე ნებ ლო ფი ზი კუ რი და კონ სტრუქ ცი -

უ ლი დე ფექ ტე ბი, რომ ლე ბიც თა ვის მხრივ გა მოწ ვე უ ლია თბუ რი ხი დე ბით, არა საკ მა რი -

სი თბო ი ზო ლა ცი ით ან უხა რის ხოდ შეს რუ ლე ბუ ლი და ცუ დად გათ ვლი ლი ორ თქლგა უმ -

ტა რი იზო ლა ცი ით. თუმ ცა მომ ხმა რებ ლის ქმე დე ბაც შე იძ ლე ბა გახ დეს კონ დენ სა ტის წარ -

მოქ მნის მი ზე ზი: მაგ., არა საკ მა რი სი ვენ ტი ლა ცია, რის გა მოც არ ხდე ბა ნეს ტის გან დევ -

ნა ბი ნი დან, ან გა რე კე დელ თან მჭიდ როდ მიდ გმუ ლი ავე ჯი, რომ ლის უკა ნაც არ ხდე ბა

ჰა ე რის ცირ კუ ლა ცია. ასეთ შემ თხვე ვებ ში კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნა თვალ სა ჩი ნო მხო -

ლოდ ობის გა ჩე ნის შემ დეგ ხდე ბა.


92

ილუს ტრა ცია 63: ობის სო კო კა რა დის უკა ნა მხა რეს, რო -

მე ლიც ძა ლი ან ახ ლოს იყო მიდ გმუ ლი ცივ გა რე კე დელ -

თან, რო მელ ზეც გაჩ ნდა კონ დენ სა ტი. (ფოტო: თ. დუ ცია)

ილუს ტრა ცია 64: ობის სო კო მა სი ურ და

არა ი ზო ლი რე ბულ გა რე კე დელ ზე, რაც

მაცხოვ რებ ლის არას წო რი ჩვე ვე ბით გან -

პი რო ბე ბუ ლი ჰა ე რის მა ღა ლი ფარ დო ბი -

თი ტე ნი ა ნო ბით არის. გა მოწ ვე უ ლი

(ფოტო: თ. დუ ცია).

6.15. კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნა სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტზე

სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტე ბის შიგ ნით კონ დენ სა ტის გა ჩე ნის და სა ბუ თე ბა გა მო ით ვლე -

ბა დად გე ნილ ზღვრულ პი რო ბებ ზე დაყ რდნო ბით, რომ ლე ბიც გა ბა ტო ნე ბულ კლი მა ტურ

პი რო ბებს ით ვა ლის წი ნე ბენ.

ამ და სა ბუ თე ბის თა ნახ მად, ში და კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნა გა მო რიცხუ ლი არაა. აქ

მნიშ ვნე ლო ვა ნია ის, რომ ზაფხულ ში აორ თქლე ბის პე რი ოდ ში შე საძ ლე ბე ლი იყოს ზამ -

თრის პე რი ოდ ში მო სუ ლი წყლის ამოშ რო ბა. თუმ ცა ყუ რადღე ბა უნ და მი ექ ცეს იმას, რომ

წყალ მა არ და ა ზი ა ნოს სამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბი, შე ნარ ჩუნ დეს მდგრა დო ბა და არ შემ ცირ -

დეს თბო ი ზო ლა ცი ის ხა რის ხი.

ეს მოთხოვ ნა შეს რუ ლე ბუ ლად ჩა ით ვლე ბა, თუ მოხ დე ბა შემ დე გი ძი რი თა დი პი რო -

ბე ბის დაც ვა:

თუ და ლექ ვის პე რი ოდ ში (ზამთარი) გაჩ ნდე ბა კონ დენ სა ტი, ის კვლავ უნ და•

დაბ რუნ დეს ატ მოს ფე რო ში აორ თქლე ბის პე რი ოდ ში (ზაფხულში).

სამ შე ნებ ლო მა სა ლა, რო მე ლიც შე ხე ბა შია კონ დენ სატ თან არ უნ და და ზი ან დეს•

(სოკო, კო რო ზია).

წარ მოქ მნი ლი კონ დენ სა ტის მა სის ზღვრუ ლი სი დი დე სა ხუ რა ვი სა და კედ ლის•

კონ სტრუქ ცი ებ ში უნ და შე ად გენ დეს მაქ სი მუმ 1,0 კგ/მ2.

93

კონ სტრუქ ცი ი სა და სა ი ზო ლა ციო ფე ნის და სა ცა ვად უნ და მოხ დეს ფე ნე ბის სტრუქ -

ტუ რე ბის შე თა ნა დე ბა. ეს ხდე ბა ე.წ. წყლის ორ თქლის დი ფუ ზი ის ეკ ვი ვა ლენ ტუ რი ჰა ე რის

შრის სის ქის - Sd კო ე ფი ცი ენ ტის - მეშ ვე ო ბით, რომ ლის გა მოთ ვლაც სამ შე ნებ ლო ელე -

მენ ტის სის ქი სა წყლის ორ თქლის დი ფუ ზი ის წი ნა ღო ბის კო ე ფი ცი ენ ტზე - μ გამ რავ ლე -

ბით მი ი ღე ბა.

6.16. კონ სტრუქ ცი უ ლი ხარ ვე ზე ბი და ჰი გი ე ნუ რი რის კე ბი

რო გორც წი ნა თა ვებ ში აღ ვწე რეთ, კონ სტრუქ ცი უ ლი ხარ ვე ზე ბი გაძ ლი ე რე ბულ სით -

ბურ ნა კა დებს იწ ვევს, რაც თა ვის მხრივ სა თავ სის ში და ზე და პი რე ბის გა ცი ვე ბას და შე -

დე გად ობის სო კოს გა ჩე ნას გა ნა პი რო ბებს. უნ და ვა ღი ა როთ, რომ სო კოს სპო რე ბი ჩვე -

ნი საცხოვ რე ბე ლი გა რე მოს მუდ მივ ნა წილს წარ მო ად გენს და თა ვად ობის გან თით ქოს -

და თა ვი სუ ფალ გა რე მო შიც კი შე საძ ლე ბე ლია სპე ცი ა ლუ რი ფილ ტრე ბით სო კოს სპო რე -

ბის ჰა ე რი დან შე წო ვა. ეს ჩვე უ ლებ რი ვი ამ ბა ვია და ჯან მრთე ლი ადა მი ა ნი ევო ლუ ცი ის

შე დე გად იმუ ნუ რია ამ სპო რე ბის მი მართ.

სა თავ სში „მავნებელი“ სო კოს სპო რე ბის არ სე ბო ბა ხში რად შე იმ ჩნე ვა შმო რის სუ -

ნით. გარ და ამი სა, ზო გი ერ თი გა ურ კვე ვე ლი და გან მე ო რე ბა დი ავად მყო ფო ბის სინ დრო -

მე ბი, რო გო რი ცაა ბრონ ქი ა ლუ რი ას თმა, ნე ი რო დერ მა ტი ტი, ალერ გი უ ლი კო ნი უნ ქტი ვი -

ტი ან ალერ გი უ ლი სურ დო, ასე ვე ობის სო კოს არ სე ბო ბას მი ა ნიშ ნებს.

ამი ტომ და ზი ა ნე ბუ ლი ზე და პი რე ბის შე ფა სე ბის დროს უნ და გან ვას ხვა ოთ ობის სო -

კოს თუ რა სა ხე ო ბას თან გვაქვს საქ მე და რა ზო მი საა ობ მო დე ბუ ლი ზე და პი რი. სა ნი რე -

ბის სა მუ შა ო ე ბის და გეგ მვის დროს აუცი ლე ბე ლია სო კოს გა მომ წვე ვი მი ზე ზე ბის შეს წავ -

ლა და მა თი ანა ლი ზი, რა თა აღ მო იფხვრას მი სი შემ დგომ ში წარ მოქ მნა.

6.17. ნეს ტი სა გან დაც ვა და მა სა ლე ბის თვი სე ბე ბი

კონ სტრუქ ცი ის თერ მუ ლი და ნეს ტი სა გან დაც ვა, მი უ ხე და ვად თა ვი ან თი გან სხვა ვე -

ბუ ლი მიზ ნე ბი სა, ქმნი ან ერ თობ ლი ო ბას, რამ დე ნა დაც მხო ლოდ ნეს ტის გან სრულ ყო ფი -

ლად დაც ვა უზ რუნ ველ ყოფს სა თა ნა დო თერ მულ დაც ვას.

6.17.1. წყლის ორ თქლის დი ფუ ზი ის წი ნა ღო ბის კო ე ფი ცი ენ ტი μ

წყლის ორ თქლის წი ნა ღო ბის კო ე ფი ცი ენ ტი - μ არის მა სა ლის თვი სე ბა და აღ ნიშ ნავს

წყლის ორ თქლის დი ფუ ზი ის წი ნა ღო ბას. ეს სი დი დე წარ მო ად გენს სამ შე ნებ ლო ელე მენ -

ტში მა სა ლის წყლის ორ თქლის დი ფუ ზი ი სად მი წი ნა ღო ბის შე ფა სე ბის პა რა მეტრს. წყლის

ორ თქლის დი ფუ ზი ის წი ნა ღო ბის კო ე ფი ცი ენ ტი სამ შე ნებ ლო მა სა ლი სათ ვის - μ მო ცე მუ -

ლია რო გორც უგან ზო მი ლე ბო კო ე ფი ცი ენ ტი ჰა ე რის თვი სე ბებ თან მი მარ თე ბა ში.

რო გორც წე სი, სა ერ თა შო რი სო ნორ მე ბის თა ნახ მად, მო ცე მუ ლია ორი μ-კოე ფიცი -

ენტი მა სა ლე ბი სათ ვის. ეს ორი ვე მაჩ ვე ნე ბე ლი მი უ თი თებს სამ შე ნებ ლო მა სა ლის წყლის

ორ თქლის დი ფუ ზი ის წი ნა ღო ბას ნეს ტი ან და მშრალ მდგო მა რე ო ბა ში. მა ღა ლი

μ-კოეფიციენტი აღ ნიშ ნავს მშრალ მდგო მა რე ო ბას და შე სა ბა მი სად, ნიშ ნავს მა ღალ წი -


94

ნა ღო ბას. და ბა ლი μ-კოეფიციენტი აღ ნიშ ნავს ნეს ტი ან მდგო მა რე ო ბას და ნიშ ნავს და -

ბალ წი ნა ღო ბას.

ცხრი ლი 15: სამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბი სა და მა თი წყლის ორ თქლის დი ფუ ზი ის წი ნა ღო ბის

კო ე ფი ცი ენ ტი μ

კონ სტრუქ ცი ის და ნეს ტი ა ნე ბის ტექ ნი კუ რი უსაფ რთხო ე ბის ანა ლი ზი სათ ვის, ანუ შე -

საძ ლო კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნის პროგ ნო ზი სათ ვის, მა სა ლის თბო სა ი ზო ლა ციო თვი სე -

ბებ თან ერ თად მნიშ ვნე ლო ვა ნია μ-კოეფიციენტის ცოდ ნაც.

ისეთ მა სა ლებს, რო გო რი ცაა მა გა ლი თად მი ნე რა ლუ რი ბამ ბა, გა აჩ ნი ათ და ბა ლი,

1-ის ტო ლი μ-კოეფიციენტი, ამ დე ნად ის ად ვი ლად ით ვი სებს წყლის ორთქლს, ანუ გა აჩ -

ნია წყლის ორ თქლის დი ფუ ზი ის წი ნა ღო ბა, რო მე ლიც მხო ლოდ ჰა ე რი სას შე ე სა ბა მე ბა.

ეს გა მომ დი ნა რე ობს მი ნე რა ლუ რი ბამ ბის სტრუქ ტუ რი დან, რო მე ლიც არ არის და ხუ რუ -

ლუჯ რე დო ვა ნი და რომ ლის ღრე ჩო ე ბის მე ტი წი ლიც ჰა ე რი სა გან შედ გე ბა; ანუ მი ნე რა -

ლუ რი ბამ ბა არის დი ფუ ზი ის მი მართ აბ სო ლუ ტუ რად ღია მა სა ლა და რო გორც წე სი, თუ

95

ნეს ტი სა გან დამ ცა ვი ტექ ნი კუ რი სა ან გა რი შო პა რა მეტ რე ბი

მა სა ლაწყლის ორ თქლის დი ფუ ზი ის წი ნა ღო -

ბის სა ო რი ენ ტა ციო სი დი დე μ

ბათ ქა ში

კი რის ან კირ ცე მენ ტის ბათ ქა შის დუ ღა ბი 15/35

ფი სით მო ბათ ქა შე ბა 15/200

კედ ლის ქვის წყო ბა

გაზ ბე ტო ნის (ფოროვანი ბე ტო ნი) სამ შე ნებ -

ლო ფი ლა5/10

კირ ქვი შის აგუ რი 15/20

კლინ კე რი (მაღალ ტემ პე რა ტუ რა ზე გა მომ -

წვა რი აგუ რი), მა ღალ ნახ ვრე ტი ა ნი კლინ კე რი50/100

სა ჰერ მე ტი ზა ცი მა სა ლე ბი

ბი ტუ მის ტო ლი, თა ნახ მად DIN EN13707 20 000

სინ თე ტი კუ რი ტო ლი DIN16729 50 000/75 000

მერ ქნის მა სა ლა

ფირ ფი ცა რი 300 კგ/მ2 50/150

OSB-ფილები 30/50

თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლა

მი ნე რა ლუ რი ბამ ბა 1

გა ფუ ე ბუ ლი ქაფ პლას ტი (EPS) 60/60

ექ სტრუ დი რე ბუ ლი ქაფ პლას ტი (XPS) 150/150

ქაფ მი ნა ∞(ორთქლგაუმტარი)

ბუ ნებ რი ვი ქვა

ფი ქა ლი 800/1000

გრა ნი ტი 10000/10000

ის სა თავ სის ში და მხრი და ნაა და მონ ტა ჟე ბუ ლი, სა ჭი რო ებს ორ თქლის მი ღე ბის შე მა ნე -

ლე ბე ლი ან ორ თქლის შე მა კა ვე ბე ლი შრით დაც ვას. თუ მი ნე რა ლურ ბამ ბას შე ვა და რებთ

სა ი ზო ლა ციო მა სა ლას - ქაფ მი ნას, ვნა ხავთ, რომ და ხუ რუ ლუჯ რე დო ვა ნი სტრუქ ტუ რის

მქო ნე ქაფ მი ნას გა აჩ ნია უსას რუ ლო μ-კოეფიციენტი. ანუ ქაფ მი ნა არის ორ თქლგა უმ ტა -

რი თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლა. ეს თვი სე ბა შე დე გია ქაფ მი ნის და ხუ რუ ლუჯ რე დო ვან

სტრუქ ტუ რი სა, რამ დე ნა დაც მი ნე რა ლუ რი ბამ ბი სა გან გან სხვა ვე ბით ქაფ მი ნის უჯ რე დე -

ბი ერ თმა ნეთ თან არ არი ან და კავ ში რე ბულ ნი.

მრა ვა ლი სამ შე ნებ ლო მა სა ლის ნორ მებ ში და პრო დუქ ტის დო კუ მენ ტა ცი ებ ში მო ცე -

მუ ლია ორი μ-კოეფიციენტი. ეს გან პი რო ბე ბუ ლია ტენ შთან თქმის შე სა ბა მი სი უნა რით. და -

ბა ლი კო ე ფი ცი ენ ტი ასა ხავს ნეს ტი ან მდგო მა რე ო ბას, რო მე ლიც ამავ დრო უ ლად წყლის

ორ თქლის დი ფუ ზი ის და ბალ წი ნა ღო ბა ზე მი უ თი თებს. მშრა ლი მა სა ლე ბი კი ქმნი ან ორ -

თქლის დი ფუ ზი ის მა ღალ წი ნა ღო ბას. აქე დან გა მომ დი ნა რე მი ზან შე წო ნი ლია, რომ კონ -

სტრუქ ცი ის ფე ნე ბის სტრუქ ტუ რა ორ თქლის დი ფუ ზი ის პრო ცე სე ბის გათ ვა ლის წი ნე ბით

ჩა მო ყა ლიბ დეს.

6.17.2. Sd - სი დი დე ანუ წყლის ორ თქლის დი ფუ ზი ის ექ ვი ვა ლენ ტუ რი

ჰა ე რის ფე ნის სის ქე

სამ შე ნებ ლო პრაქ ტი კუ ლი მიზ ნე ბი სათ ვის კონ სტრუქ ცი ის შე სა ფა სებ ლად Sd სი დი დე

მნიშ ვნე ლო ვან პა რა მეტრს წარ მო ად გენს, რამ დე ნა დაც Sd სი დი დე μ-კოეფიციენტს სამ -

შე ნებ ლო ელე მენ ტის ფაქ ტი ურ სის ქეს თან მი მარ თე ბა ში ახა სი ა თებს. Sd აღ ნიშ ნავს

წყლის ორ თქლის დი ფუ ზი ის ეკ ვი ვა ლენ ტუ რი ჰა ე რის შრის სის ქეს და წარ მო ად გენს სამ -

შე ნებ ლო ელე მენ ტის ფე ნის სის ქი სა [m] და მა სა ლის თვი სე ბის μ ნამ რავლს.

Sd= m · µ

ეს პა რა მეტ რი გა მო ხა ტავს სამ შე ნებ ლო მა სა ლის წყლის ორ თქლის დი ფუ ზი ის წი ნა -

ღო ბას ჰა ერ თან მი მარ თე ბა ში. წყლის ორ თქლის დი ფუ ზი ის სის ქის ერ თე უ ლი არის m.

მრა ვალ შრი ა ნი სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტის შემ თხვე ვა ში Sd-სიდიდე ცალ კე უ ლი შრი სათ -

ვის გა ნი საზღვრე ბა და მოხ დე ბა მა თი შე ჯა მე ბა

კირ ქვი შის აგუ რის გა რე კედ ლი სა და ტრა პე ცი ი სებ რი თუ ნუ ქის ფი ლე ბი ა ნი მზი დი

გარ სის სა ხით შეს რუ ლე ბუ ლი ბრტყე ლი სა ხუ რა ვის მა გა ლით ზე Sd სიდი დე შემ დეგ ნა ი -

რად და ით ვლე ბა:

ცხრი ლი 16: კლინ კე რის ფა სა დი ა ნი, გა რე დან იზო ლი რე ბუ ლი კედ ლის Sd სი დი დის გა მოთ ვლა.


96

მა გა ლი თი 1: Sd სი დი დის გა მოთ ვლა კლინ კე რის ფა სა დი ა ნი გა რე დან

იზო ლი რე ბუ ლი კედ ლი სათ ვის

სამ შე ნებ ლო მა სა ლაფე ნის

სის ქე [m]

μSd[m]

მშრა ლი ნეს ტი ა ნი

თა ბა ში რის ბათ ქა ში 0,01 8 8 0,08

კირ ქვი შის აგუ რი 0,175 15 25 2,63

მი ნე რა ლუ რი ბამ ბის იზო ლა ცია 0,14 1 1 0,14

კლინ კე რის ფა სა დი 0,014 50 100 1,4

Sd - სი დი დე ( ჯა მუ რი) 4,25

გა მო ყე ნე ბუ ლი სამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბი და ფე ნე ბის სის ქე ე ბი ადას ტუ რე ბენ, თუ რო -

გორ შე იძ ლე ბა Sd - სი დი დის ვა რი რე ბა, ანუ რო გორ უნ და მოხ დეს მა თი შე თა ნა დე ბა.

ამის გათ ვა ლის წი ნე ბა გან სა კუთ რე ბით სა ვალ დე ბუ ლოა ხის ბრტყე ლი სა ხუ რა ვის კონ -

სტრუქ ცი ებ ში. აქ უნ და ჩა შენ დეს გა საშ რო ბი რე ზერ ვე ბი, ხო ლო აფ სკე ბი სა და ტო ლე ბის

შრე ე ბის თან მიმ დევ რო ბა ისე თი უნ და იყოს, რომ Sd სი დი დე შიგ ნი დან გა რეთ კლე ბუ -

ლობ დეს.

დაპ რო ექ ტე ბის გა მარ ტი ვე ბულ წე სად შე იძ ლე ბა იქ ცეს ის, რომ მა სა ლა თა შრე ებ ში

წყლის ორ თქლის დი ფუ ზი ის სი დი დე უნ და კლე ბუ ლობ დეს შიგ ნი დან გა რეთ, რა თა არ

დაბ რკოლ დეს გა მოშ რო ბა და სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტში ნეს ტი არ დაგ როვ დეს.

6.18. ენერ გო და ზოგ ვა ჰერ მე ტუ ლი კონ სტრუქ ცი ის მე თო დით

ენერ გე ტი კუ ლი მოთხოვ ნე ბის და საკ მა ყო ფი ლებ ლად და შე ნო ბის გარ სი დან თბუ რი

და ნა კარ გე ბის შე სამ ცი რებ ლად მხო ლოდ სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტის ფე ნე ბის სტრუქ ტუ -

რის გან ხილ ვა არ არის საკ მა რი სი. ენერ გო ხა რის ხის ანა ლი ზის დროს არ ცთუ უმ ნიშ ვნე -

ლო როლს ას რუ ლე ბენ სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტე ბის შე ერ თე ბის ად გი ლე ბი, ვი ნა ი დან არა -

ჰერ მე ტუ ლო ბის გა მო აქ ხში რად გვხვდე ბა კონ ვექ ცი უ რი თბუ რი და ნა კარ გე ბი.

შე სა ბა მი სად, ჩნდე ბა მოთხოვ ნე ბი დამ პრო ექ ტებ ლე ბი სა და შემ სრუ ლებ ლე ბის მი -

მართ, რა თა გა მო ი რიცხოს გა ჟონ ვით გა მოწ ვე უ ლი თბუ რი ენერ გი ის არა სა სურ ვე ლი და -

ნა კარ გე ბი და შე მუ შავ დეს ჰა ერ შე უღ წე ვა დო ბის კონ ცეფ ცია.

ამი ტო მაც ჰა ერ შე უღ წე ვა დო ბის კონ ცეფ ცი ის შედ გე ნი სას პრო ექ ტი რე ბის გან სა კუთ -

რე ბუ ლი ყუ რადღე ბის ცენ ტრში ექ ცე ვი ან სხვა დას ხვა სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტის შე ერ თე -

ბი სა და გა დას ვლის ად გი ლე ბი.

ილუს ტრა ცია 65: სქე მა ტუ რი გა მო სა ხუ ლე ბა ში და ჰა ერ შე უღ წე ვა დი ფე ნის და სად გე ნად, გეგ -

მი უ რი გა დაკ ვე თის წერ ტი ლე ბის შე სა თა ნა დებ ლად. (წყარო: თ. დუ ცია, ნ. ბო გუშ, სამ შე ნებ -

ლო ფი ზი კის სა ფუძ ვლე ბი, გვ.82)

97

იმი სათ ვის, რა თა ჰა ერ შე უღ წე ვად მა შრემ ეფექ ტუ რად და იც ვას თბო სა ი ზო ლა ციო

სიბ რტყე, ჰერ მე ტუ ლო ბის ფე ნა ზო გა დად უნ და და მონ ტაჟ დეს სა თავ სის ში და მხრი დან,

სა ი ზო ლა ციო სიბ რტყის წინ. სამ შე ნებ ლო სა მუ შა ო ე ბის და გეგ მვის ფარ გლებ ში ერ თმან -

თთან შე თა ნა დე ბუ ლი უნ და იქ ნას შე ერ თე ბის ყვე ლა დე ტა ლი და სამ შე ნებ ლო მა სა ლე -

ბი. სამ შე ნებ ლო ზე დამ ხედ ვე ლო ბის პრო ცეს ში გან სა კუთ რე ბით უნ და გა კონ ტროლ დეს

სწო რედ ეს პუნ ქტე ბი. პრო ექ ტი რე ბის ძი რი თად მი ზანს უნ და წარ მო ად გენ დეს სუს ტი წერ -

ტი ლე ბის ანუ რის კე ბის შემ ცი რე ბა. აქე დან გა მომ დი ნა რე, უნ და შემ ცირ დეს შე ნო ბის ნა -

წილ ში გა რე დან შე სუ ლი ელე მენ ტე ბის რიცხვი. ამ თვალ საზ რი სით გან სა კუთ რე ბით მნიშ -

ვნე ლო ვა ნია ელექ ტრო სა მუ შა ო ე ბის ჩა ტა რე ბა, რამ დე ნა დაც გა და ხურ ვის არე ში ყო ველ -

თვის არ სე ბობს კა ბე ლე ბის არ ხე ბი ან კა ბე ლის ტრა სე ბის სა მაგ რე ბი და გა ნა თე ბა.

ელექ ტრი კო სებ მა ჰერ მე ტუ ლად უნ და და ა მონ ტა ჟონ ყვე ლა ელექ ტრო ხელ საწყო და

გა მა ნა წი ლე ბე ლი კო ლო ფი. ასე ვე ჰერ მე ტუ ლად უნ და მოხ დეს იმ მი ლე ბის შე ერ თე ბა,

რომ ლე ბიც მაგ., გა რემ დე ბა რე ელე მენ ტე ბის: სა ტე ლი ტუ რი ან ტე ნის, ასახ ვე ვი და რა ბე -

ბი სა და ჟა ლუ ზე ბის და ყე ნე ბი სას გვხვდე ბა.

სით ბოს და ნა კარ გე ბის შემ ცი რე ბის რე ა ლუ რი მიზ ნის გარ და, ასე ვე აუცი ლე ბე ლია სა -

ამ შე ნებ ლო ელე მენ ტე ბის ჰერ მე ტუ ლად შე ერ თე ბა, რა თა თა ვი დან იქ ნას აცი ლე ბუ ლი ტე -

ნი ა ნო ბის შე ტა ნა სამ შე ნებ ლო კონ სტრუქ ცი ა ში ან თბო სა ი ზო ლა ციო შრე ში. ის ფაქ ტი, რომ

სა ამ შე ნებ ლო ელე მენ ტე ბის ჰერ მე ტუ ლად შე ერ თე ბა გა მო რიცხავს თბი ლი ში და ჰა ე რის შე -

მო დი ნე ბას, მცირ დე ბა სამ შე ნებ ლო ან სა ი ზო ლა ციო შრე ში კონ დენ სა ცი ის წარ მოქ მნის სა -

შიშ რო ე ბაც. ამ გვა რად, ჰა ერ შე უღ წე ვა დო ბის კონ ცეფ ცი ის გათ ვა ლის წი ნე ბით ხდე ბა იზო -

ლა ცი ი სა და შე სა ბა მი სად კონ სტრუქ ცი ის ნეს ტი სა გან დაც ვა, რაც ძა ლი ან მნიშ ვნე ლო ვა -

ნია ჯან სა ღი კონ სტრუქ ცი ი სათ ვის, რად გა ნაც ნეს ტის შეღ წე ვამ კონ სტრუქ ცი ა ში შე იძ ლე ბა

გა მო იწ ვი ოს მე ტა ლის სამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბის კო რო ზია ან ხის მა სა ლას გა უ ჩი ნოს სო კო.

6.18.1 ჰერ მე ტუ ლო ბის შრის შექ მნა

ში და სა თავ სის თვის ჰა ერ შე უღ წე ვა დი ფე ნა სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტებს შო რის გა დაბ -

მე ბით მაგ., სა ი ზო ლა ციო აფ სკის, წე ბო ფი რის ან წი ნას წარ შე კუმ შუ ლი შე მამ ჭიდ რო ე ბე -

ლი ლენ ტის მეშ ვე ო ბით უნ და მო ეწყოს. ყვე ლა გა დაბ მა სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტებს შო -

რის და ძა ბუ ლო ბის გან თა ვი სუფ ლად, ანუ მარ ყუ ჟე -

ბის სა ხით სრულ დე ბა, რა მაც კონ სტრუქ ცი ებ ში შე -

საძ ლო ცვლი ლე ბე ბის კომ პენ სი რე ბა უნ და მო ახ დი -

ნოს და თა ვი დან აიცი ლოს შე მამ ჭიდ რო ე ბე ლი აფ -

სკის გა ხე ვა. ამას თან, აფ სკე ბის გან ლა გე ბა უნ და

მოხ დეს ერ თი მე ო რე ზე საკ მა რი სი პირ გა და დე ბით,

მწარ მო ებ ლის ინ სტრუქ ცი ის თა ნახ მად.

ილუს ტრა ცია 66: პე რი მეტ რზე შე მოვ ლე ბუ ლი ლენ ტი

ჰა ერ შე უღ წე ვა დი ფე ნის შე საქ მნე ლად აგუ რის კე დელ -

სა და ფან ჯრის ჩარ ჩოს შო რის. (ფოტო: თ. დუცია)


98

6.18.2. ჩვე უ ლებ რი ვი სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტე ბის ჰერ მე ტუ ლო ბა

ჰერ მე ტი ზა ცი ის კონ ცეფ ცი ის შე მუ შა ვე ბი სას ჩვე უ ლებ რივ ხდე ბა სხვა დას ხვა მა სა ლე -

ბით დამ ზა დე ბუ ლი გა დას ვლე ბი სა და გა დაბ მე ბის კვლე ვა და ერ თმა ნეთ თან და კავ ში -

რე ბა. და სა მონ ტა ჟე ბელ აფ სკებს გა აჩ ნი ათ მა ღა ლი Sd-კოეფიციენტი და ჰერ მე ტუ ლე ბი

არი ან.

მა თი მო მიჯ ნა ვე სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტე ბი სათ ვის კი ყო ველ კონ კრე ტულ შემ თხვე -

ვას უნ და გა უ კეთ დეს შე სა ბა მი სი ანა ლი ზი. ბე ტო ნის კონ სტრუქ ცი ე ბი, რო გორც წე სი, ჰერ -

მე ტუ ლია. აგუ რის კედ ლე ბი კი მხო ლოდ მო ბათ ქა შე ბის შემ დეგ ხდე ბა ჰა ერ შე უღ წე ვა დი.

სამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბი, რო გო რი ცაა თუ ნუ ქი, მერ ქან ბურ ბუ შე ლო ვა ნი ფი ლა, ბოჭ კო ვა -

ნი ცე მენ ტის ფი ლა ან თა ბა შირ ბოჭ კო ვა ნი ფი ლა ასე ვე ით ვლე ბა ჰერ მე ტუ ლად. არა ჰერ -

მე ტულ მა სა ლად ით ვლე ბა: მი ნე რა ლუ რი ბამ ბის თბო ი ზო ლა ცია, ფიბ რო ლი თის ფი ლა,

მაგ რამ ასე ვე გოფ რი რე ბუ ლი თუ ნუ ქის ფი ლა, თუ ის შე პი რა პი რე ბით და ეწყო ბა. ამ შემ -

თხვე ვა ში გოფ რი რე ბუ ლი თუ ნუ ქის ჰერ მე ტუ ლო ბის უზ რუნ ველ სა ყო ფად უნ და მოხ დეს

მა თი შე პი რა პი რე ბის ად გი ლე ბის და მა ტე ბი თი და მუ შა ვე ბა .

6.19. წვი მი სა გან და სი ნეს ტი სა გან დაც ვა

ნა გე ბო ბის ენერ გე ტი კუ ლი და კონ სტრუქ ცი უ ლი მოთხოვ ნე ბის უზ რუნ ველ ყო ფას ემ -

სა ხუ რე ბა ნეს ტი სა გან ეფექ ტუ რი დაც ვა. კონ სტრუქ ცი უ ლი ნეს ტი სა გან დაც ვა რე გი ო ნე -

ბის შე სა ბა მი სად შე იძ ლე ბა ძალ ზედ გან სხვავ დე ბოდ ნენ ერ თმა ნე თის გან. ის ტო რი ულ ნა -

გე ბო ბებ ზე დაკ ვირ ვე ბა გვაჩ ვე ნებს, თუ რამ დე ნად გან სხვა ვე ბუ ლად აშე ნებ დნენ წი ნა სა -

უ კუ ნე ებ ში ადა მი ა ნე ბი, რა თა მარ ტი ვად გამ კლა ვე ბოდ ნენ ქა რი სა და ატ მოს ფე რუ ლი ნა -

ლე ქე ბის პრობ ლე მებს.

ნა გე ბო ბის ენერ გე ტი კუ ლი და კონ სტრუქ ცი უ ლი მოთხოვ ნე ბის უზ რუნ ველ ყო ფის მიზ -

ნით შე ნო ბის გა რე ნა წი ლე ბი ისე უნ და აიგოს, რომ წყალ მა ნა კე რე ბი დან და ბზა რე ბი -

დან ვერ შე აღ წი ოს მას ში. მა სა ლე ბიც ისე უნ და შე ირ ჩეს, რომ წყა ლი ზე და პი რე ბი დან კა -

პი ლა რუ ლი შე წო ვის გზით არ მოხ ვდეს კონ სტრუქ ცი ა ში. ვი ნა ი დან ასეთ შემ თხვე ვა ში

კონ სტრუქ ცია დად გე ბა ყინ ვე ბით მი ყე ნე ბუ ლი ზი ა ნის რის კის ქვეშ, დაქ ვე ით დე ბა სა ი -

ზო ლა ციო თვი სე ბე ბი და გა იზ რდე ბა თბუ რი და ნა კარ გე ბი.

ბათ ქა შის წვი მი სა გან დამ ცა ვი და წყლის შემ წო ვი თვი სე ბა აღი წე რე ბა წყლის მი ღე -

ბის კო ე ფი ცი ენ ტით. თუ ბათ ქა ში წყალ მე დე გია, მი სი კო ე ფი ცი ენ ტი უნ და შე ად გენ დეს

≤0,2 კგ/(მ.სთ 0,5)-ს.

თუ ფა სა დებ ზე და სა ხუ რა ვებ ში ფი ლა-მასალების, მაგ., ფიქ ლის ან ფა სა დის ფი -

ლე ბის, აგ რეთ ვე კრა მი ტის, და გე ბა შიგ ნი დან ვენ ტი ლი რე ბად კონ სტრუქ ცი ას თან ერ თად

ში და წყალ სა რი ნი მემ ბრა ნე ბის გა რე შე ხდე ბა, მა შინ ეს ფი ლა-მასალები საკ მა რი სი პირ -

გა და დე ბით უნ და და ე გოს.

ძლი ე რი წვი მი სა გან დაც ვის მოთხოვ ნე ბის უზ რუნ ველ სა ყო ფად სა ჭი როა ყვე ლა ნა -

კე რი სა და შე ნო ბის ნა წი ლე ბის შე ერ თე ბის ად გი ლე ბის წი ნას წა რი და გეგ მვა. სიბ რტყე ე -

ბის ჰერ მე ტი ზა ცია უნ და მოხ დეს ვერ ტი კა ლურ კონ სტრუქ ცი ებ ზე უახ ლე სი ტექ ნი კუ რი მე -

თო დე ბის თა ნახ მად, რა თა და ვიც ვათ შე ნო ბა და გუ ბე ბუ ლი წყლი სა და წყლის შხე ფე ბი -

სა გან. შე ნო ბის ნა წი ლე ბის შე ერ თე ბის ად გი ლე ბის ძლი ე რი წვი მი სა გან და სა ცა ვად აუცი -

ლე ბე ლია აგ რეთ ვე მამ ჭიდ რო ე ბე ლი ლენ ტე ბი, აფ სკე ბი და ნა კე რე ბის ჰერ მე ტი კე ბი.

სა ხუ რა ვის ჰიდ რო ი ზო ლა ცი ის და გე ბა უნ და მოხ დეს იმ ად გი ლის მო სა ლოდ ნე ლი ნა -

99

ლე ქე ბის რა ო დე ნო ბის შე სა ბა მი სად, სა დაც შენ დე ბა ნა გე ბო ბა. შე სარ ჩე ვი ჰერ მე ტი ზა -

ცი ის სის ტე მის გარ და ასე ვე სა ჭი როა გა ნი საზღვროს წყალ სა რი ნე ბის რა ო დე ნო ბა და

პა რა მეტ რე ბი.

6.19.1. მოთხოვ ნე ბი ფა სა დე ბის მი მართ

წვი მის ზე მოქ მე დე ბის გან ფა სა დე ბის დაც ვის ხა სი ა თი და მო კი დე ბუ ლია პირ ველ რიგ -

ში ად გი ლობ რი ვი ნა ლე ქე ბის რა ო დე ნო ბა ზე. ამის გარ და სა ჭი როა კონ სტრუქ ცი ის ტი პის

გათ ვა ლის წი ნე ბაც. წვი მი სა გან დაც ვას გაშ ლილ ად გი ლას მდე ბა რე მა ღა ლი ან ცალ კე -

უ ლი შე ნო ბე ბი უფ რო მო ითხოვს, ვიდ რე ის შე ნო ბე ბი, რომ ლებ საც შე და რე ბით და ცუ ლი

მდე ბა რე ო ბა აქვთ.

ამას თან, ფა სა დის ზე და შრე ას რუ ლებს ატ მოს ფე რუ ლი ზე მოქ მე დე ბი სა გან დამ ცავ

ფუნ ქცი ას, რო მე ლიც წვი მი სა გან დაც ვა საც გუ ლის ხმობს. პირ ვე ლი რი გის ამო ცა ნაა კონ -

სტრუქ ცი ის მშრა ლად შე ნარ ჩუ ნე ბა, სტრუქ ტუ რუ ლი და ზი ა ნე ბის თა ვი დან აცი ლე ბა და

ნეს ტით გან პი რო ბე ბუ ლი ყინ ვი სა გან და ზი ა ნე ბის გა მო რიცხვა. სით ბუ რი დაც ვის ენერ გე -

ტი კუ ლი მოთხოვ ნე ბი ასე ვე გუ ლის ხმობს თბო ი ზო ლა ცი ის წყლი სა გან დაც ვას.

ფა სა დის არ ქი ტექ ტუ რუ ლი გა დაწყვე ტი სათ ვის და მის და სა ცა ვად შე იძ ლე ბა შე ირ -

ჩეს სხვა დას ხვა სის ტე მა:

შიგ ნი დან ვენ ტი ლი რე ბა დი ფა სა დე ბი ჰიდ რო ფო ბუ ლი ფი ლე ბით (მაგ: ბუ ნებ რი -•

ვი ქვა / ბოჭკოვანი ცე მენ ტი / HPL (მაღალი წნე ვის ლა მი ნა ტი) / აგური / ხე)

მო ბათ ქა შე ბუ ლი ფა სა დე ბი•

შუ შის ფა სა დე ბი•

შიგ ნი დან ვენ ტი ლი რე ბა დი ფა სა დე ბის შემ თხვე ვა ში ყუ რადღე ბა უნ და მი ექ ცეს, რომ

მოხ დეს წვი მის წყლის არი ნე ბა, რა თა მან არ შე აღ წი ოს თბო სა ი ზო ლა ციო შრე ში. ამი -

ტომ ფა სა დის ფი ლის უკან ჰა ე რის შრე უნ და აღ წევ დეს 40 მმ-ს. სამ შე ნებ ლო ფი ზი კის

თვალ საზ რი სით, კვა ლი ფი ცი უ რი შეს რუ ლე ბის შემ თხვე ვა ში ამ გვა რი კონ სტრუქ ცია გვთა -

ვა ზობს სა ი მე დო დაც ვას, რამ დე ნა დაც ჰა ე რის შუ აშ რე ში კონ ვექ ცია უზ რუნ ველ ყოფს

თბო სა ი ზო ლა ციო შრის გაშ რო ბას.

მო ბათ ქა შე ბუ ლი ფა სა დის შემ თხვე ვა ში, წი ნას წარ უნ და იქ ნას გარ კვე უ ლი, რამ დე -

ნად დი დია ად გი ლობ რი ვი ნა ლე ქე ბის რა ო დე ნო ბა. ვი ნა ი დან ბათ ქა ში, რო გორც წე სი,

მი ნე რა ლუ რი მა სა ლის გან შედ გე ბა, ეს მა სა ლა არის ჰიგ როს კო პუ ლი და ზე და პი რუ ლად

(კაპილარულად) აქ ტი უ რი, რაც იმას ნიშ ნავს, რომ მოხ დე ბა წყლის შთან თქმა და კვლავ

გა ცე მა. ფა სა დი სათ ვის გა მო სა ყე ნე ბე ლი ბათ ქა შის ტი პი სათ ვის გა დამ წყვე ტი მნიშ ვნე -

ლო ბა აქვს წყლის შთან თქმის კო ე ფი ცი ენტს WW. ბათ ქა შე ბი და ზე და პი რის სხვა სა ფა -

რე ბი, რო მელ თა წყლის შთან თქმის კო ე ფი ცი ენ ტი შე ად გენს WW≤0,5 კგ/მ2·h 0,5) ით ვლე -

ბა წყალ გა უმ ტა რად.

დგარ-კოჭების-კონსტრუქციიის სა ხის მი ნის ფა სა დე ბი, ან სტრუქ ტუ რულ-შემინული-

ფასადი, ამ მა სა ლა თა თვი სე ბე ბი დან გა მომ დი ნა რე არ შთან თქა ვენ ნესტს. ამ გვარ ფა -

სა დებ ში გა სათ ვა ლის წი ნე ბე ლია, რომ კონ სტრუქ ცი ა ში სა ვა რა უ დოდ შეღ წე უ ლი წყლის

არი ნე ბა მოხ დეს წყალ სა რი ნი ღი ო ბე ბის მეშ ვე ო ბით.

ზე და პი რე ბის გარ და, ასე ვე შე პი რა პი რე ბის ად გი ლე ბი და ნა კე რე ბიც უნ და იყოს

ძლი ე რი წვი მის მი მართ მე დე გი.


100

ილუს ტრა ცია 67: ფან ჯრის პლას ტი კუ რი ჩარ -

ჩო ქვე და წყალ სა რი ნი ღი ო ბით. წვი მი სა გან

უკე თე სი დაც ვი სათ ვის, ფან ჯრის რა ფა აკე ცი -

ლია უკა ნა მხა რეს და წი ნა მხა რე 20 მმ-ით

გად მოშ ვე რი ლია მო ბათ ქა შე ბულ ზე და პირ ზე.


6.19.2. მოთხოვ ნე ბი გრუნ ტთან შე ხე ბა ში მყო ფი შე ნო ბის ნა წი ლე ბის მი მართ

მი წას თან შე ხე ბა ში მყო ფი კონ სტრუქ ცი უ ლი ელე მენ ტე ბის ნეს ტი სა გან დაც ვა ხორ -

ცი ელ დე ბა ნა გე ბო ბის ჰერ მე ტი ზა ცი ის მეშ ვე ო ბით. ეს, რო გორც წე სი, ხდე ბა გა რე დან,

ჰიდ რო სა ი ზო ლა ციო სა ფა რის და ტა ნით ან ბი ტუ მის ბა ზა ზე შე ფითხნის მეშ ვე ო ბით, თუმ -

ცა შე საძ ლე ბე ლია წყალ გა უმ ტა რი ბე ტო ნის ჩა შე ნე ბი თაც.

და მა ტე ბით შე იძ ლე ბა აგ რეთ ვე ჰიდ რო ი ზო ლა ცი ა ზე წყლის ზე მოქ მე დე ბის შემ ცი რე -

ბა დრე ნა ჟის მოწყო ბის მეშ ვე ო ბით. დრე ნა ჟი სა და შერ ჩე უ ლი შრე ე ბის სტრუქ ტუ რის და -

მონ ტა ჟე ბა და პა რა მეტ რე ბის გან საზღვრა ხდე ბა არ სე ბუ ლი გე ო ლო გი უ რი პი რო ბე ბის

გათ ვა ლის წი ნე ბით: ნი ა და გის წყლის არი ნე ბის უნა რი აქ ძალ ზე მნიშ ვნე ლო ვა ნია.

დრე ნა ჟის მოწყო ბას თან ერ თად ასე ვე მნიშ ვნე ლო ვა ნია დაგ რო ვე ბუ ლი შე მო სუ ლი

წყლის სა კითხის გა დაწყვე ტაც. იმი სათ ვის, რა თა შე ვამ ცი როთ ად გი ლობ რივ ეკო ლო გი -

ურ სის ტე მა ზე ზე მოქ მე დე ბა, დრე ნა ჟი სა და შე მო სუ ლი წყა ლი კა ნა ლი ზა ცი ის სის ტე მა ში

კი არ უნ და ჩა ვუშ ვათ, არა მედ უნ და დავ ტო ვოთ ჩვენს ნაკ ვეთ ზე სარ წყა ვად. ეს შე იძ ლე -

ბა უზ რუნ ველ ვყოთ ჩა სა ჟო ნი ჭის ან თხრი ლე ბის მეშ ვე ო ბით.

ნა გე ბო ბას თან მი მარ თე ბა ში გვხვდე ბა სხვა დას ხვა ტი პის წყლე ბი, მათ შო რი საა:

გამ დი ნა რი ჩა ჟო ნი ლი წყა ლი•

შეტ ბო რი ლი ჩა ჟო ნი ლი წყა ლი•

გა რე სა დაწ ნეო წყლე ბი•

ფე ნათ შო რი სი წყლე ბი•

გან სა კუთ რე ბით, თუ ში და სა თავ სე ბი სრულ ფა სო ვა ნი ექ სპლუ ა ტა ცი ის თვი საა გათ -

ვა ლის წი ნე ბუ ლი, აუცი ლე ბე ლია გა რე დან ჰიდ რო ჰერ მე ტი ზა ცია.

აგ რეთ ვე გან სა კუთ რე ბულ დაც ვას მო -

ითხოვს გა დას ვლის ად გი ლი მი წას თან შე ხე -

ბა ში მყოფ პე რი მეტ რი სა და ფა სა დის თბო ი -

ზო ლა ცი ებს შო რის. თბო სა ი ზო ლა ციო შრე ზე

და მა ტე ბი თი ჰიდ რო ჰერ მე ტუ ლი შრის და მონ -

ტა ჟე ბა აღ კვე თავს ბათ ქა შის კა პი ლა რე ბი -

დან გამ ტა რო ბას.

ილუს ტრა ცია 68: ჰერ მე ტი ზა ცია პე რი მეტ რის

თბო ზო ლა ცი ა ზე და ბათ ქაშ ზე, მო ბათ ქა შე ბუ ლი

ფა სა დის და სა ცა ვად. (ფოტო: თ. დუ ცია)

101

6.19.3. მოთხოვ ნა სა ხუ რა ვე ბის მი მართ

სა ხუ რა ვებს ერ თმა ნე თის გან ას ხვა ვე ბენ სა ხუ რა ვის კონ სტრუქ ცი ის ტი პის მი ხედ ვით,

რაც ასე ვე გავ ლე ნას ახ დენს და სა მონ ტა ჟე ბე ლი ჰიდ რო ი ზო ლა ცი ის სა ხე ო ბა ზე. ძი რი თა -

დად სა ხუ რა ვებს ყო ფენ სამ კა ტე გო რი ად:

თბი ლი სა ხუ რა ვი•

ცი ვი სა ხუ რა ვი•

ინ ვერ სი უ ლი სა ხუ რა ვი•

ცივ სა ხუ რავ ში კრა მი ტი წარ მო ად გენს წყლის წარ მმარ თველ ფე ნას. თუმ ცა ეს შრე

არ არის წყალ გა უმ ტა რი და ყო ველ თვის სა ჭი რო ებს თოვ ლი სა გან და მა ტე ბით დაც ვას.

ამი სათ ვის სა ხუ რა ვის კარ კას სა და თბო ი ზო ლა ცი ის თავ ზე გა და ჭი მა ვენ მემ ბრა ნას, რო -

მე ლიც შეღ წე ულ წყალს მი მარ თავს ღა რის კენ.

თბი ლი სა ხუ რა ვის კონ სტრუქ ცია კი ტი პუ რია ბრტყე ლი გა და ხურ ვე ბი სათ ვის. აქ, მზი -

დი გარ სის თავ ზე, რო მე ლიც შე იძ ლე ბა იყოს ბე ტო ნის ან ტრა პე ცი ი სებ რი თუ ნუ ქის ფი -

ლის, ხდე ბა ორ თქლის შე მა კა ვებ ლის, თბო ი ზო ლა ცი ის და ჰიდ რო ჰერ მე ტი ზა ცი ის და ფე -

ნა. ამ კონ სტრუქ ცი ა ში უნ და მოხ დეს ამ აფ სკე ბის წყლის ორ თქლის დი ფუ ზი ის წი ნა ღო -

ბის აღ მნიშ ვნე ლი Sd - სი დი დე ე ბის ერ თმა ნეთ თან შე თა ნა დე ბა. აქ მნიშ ვნე ლო ვა ნია, რომ

Sd - სი დი დე ე ბი იკ ლებ დნენ შიგ ნი დან გა რეთ, რა თა ზაფხუ ლის თვე ებ ში არ შე ა ფერ ხდეს

გაშ რო ბის პრო ცე სი და სა ვა რა უ დოდ გა ჩე ნილ მა კონ დენ სატ მა გაშ რო ბა შეძ ლოს.

ინ ვერ სი უ ლი სა ხუ რა ვის კონ სტრუქ ცი ა ში ხდე ბა ჰერ მე ტი ზა ცი ის შრის და გე ბა სა ი ზო -

ლა ციო შრის ქვეშ. აქ იზო ლა ცია მუდ მი ვად წყალ ში იმ ყო ფე ბა, რის გა მოც ინ ვერ სი ულ

სა ხუ რა ვებ ში მხო ლოდ XPS-ის წნე ვა გამ ძლე იზო ლა ცი ე ბი გა მო ი ყე ნე ბა. ამას თან ერ თად

სა ი ზო ლა ციო შრე და ცუ ლი უნ და იყოს ქა რის შე წო ვი სა და ულ ტრა ი ის ფე რი გა მოს ხი ვე -

ბი სა გან.

ნე ბის მი ე რი სა ხის სა ხუ რა ვის კონ სტრუქ ცი ებ ში და ცუ ლი უნ და იყოს მოთხოვ ნე ბი

ვერ ტი კა ლურ ან შე მა ერ თე ბელ სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტებ ზე ნა კე რე ბის და შე პი რა პი რე ბის

შეს რუ ლე ბის მი მართ. სა ხუ რა ვის ჰიდ რო ი ზო ლა ცია წყლის წარ მმარ თვე ლი სიბ რტყის

თავ ზე მი ნი მუმ 15 სმ სი მაღ ლე ზე უნ და გა დი ო -

დეს. თუმ ცა ეს მოთხოვ ნე ბი შე იძ ლე ბა და ვარ -

ღვი ოთ იმ შემ თხვე ვა ში, თუ შე სა ბა მის რე გი ონ -

ში მა ღა ლია თოვ ლის მი ე რი ან ატ მოს ფე რუ ლი

ნა ლე ქე ბის დატ ვირ თვა. ასეთ შემ თხვე ვა ში, შე -

პი რა პი რე ბის სი მაღ ლემ უნ და მო ი მა ტოს. შე პი -

რა პი რე ბის სი მაღ ლე ასე ვე შე სა ბა მი სად უნ და

იყოს მორ გე ბუ ლი ისეთ შემ თხვე ვა ზე, რო დე -

საც სა ხუ რა ვის ჰიდ რო ჰერ მე ტი ზა ცი ა ზე ისე თი

ფე ნე ბის და ტა ნა ხდე ბა, რო გო რი ცაა მაგ.: ხრე -

შის სა ფა რი. ასეთ შემ თხვე ვა ში, ზე და ნიშ ნულს

წარ მო ად გენს ხრე შის სა ფა რი, რო მე ლიც

წყლის წარ მმარ თველ შრე ზე დევს.

ილუს ტრა ცია 69: სა ხუ რა ვის ჰიდ რო ჰერ მე ტი ზა ცი -

ის არა საკ მა რი სი შე პი რა პი რე ბის სი მაღ ლემ ხრე -

შის ფე ნის თავ ზე შე იძ ლე ბა გა მო იწ ვი ოს ფა რუ ლი

სტრუქ ტუ რუ ლი და ზი ა ნე ბა. (ფოტო: თ. დუ ცია)


102

6.20. ხან ძარ სა წი ნა აღ მდე გო და თერ მო სა ი ზო ლა ციო დაც ვა

ბო ლო წლებ ში ხან ძრის გა ჩე ნის შემ თხვე ვებ მა გა ნა პი რო ბა კედ ლებ სა და სა ხუ რა -

ვებ ში ფარ თოდ გა მო ყე ნე ბუ ლი სა ი ზო ლა ციო მა სა ლე ბის მი მართ და მო კი დე ბუ ლე ბის

შეც ვლა. თბო სა ი ზო ლა ციო და ენერ გო დამ ზო გი თვი სე ბე ბის გარ და, ყუ რადღე ბის ცენ -

ტრში დგას აგ რეთ ვე სა ხან ძრო უსაფ რთხო ე ბის მოთხოვ ნე ბი. ეს გან სა კუთ რე ბით ეხე ბა

პო ლის ტი რო ლის სა ი ზო ლა ციო მა სა ლებს.

ცხრი ლი 17: სა ხან ძრო უსაფ რთხო ე ბის მოთხოვ ნე ბის მი მო ხილ ვა

სამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბი, რომ ლე ბიც ად ვი ლად აალე ბა დია, არ უნ და იყოს და მონ ტა -

ჟე ბუ ლი. ამ დე ნად, არ სე ბობს მოთხოვ ნა მი ნი მუ მი ჩვე უ ლებ რივ აალე ბად სამ შე ნებ ლო

მა სა ლებ ზე.

სამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბის კლა სი ფი კა ცია ხდე ბა ევ რო პუ ლი სტან დარ ტე ბის შე სა ბა მი -

სად მა თი ცეცხლგამ ძლე ო ბის კლა სე ბის მი ხედ ვით და გა აჩ ნი ათ გან სხვა ვე ბუ ლი მი ზან -

მი მარ თუ ლე ბე ბი:

R - სტა ტი კუ რი ფუნ ქცია და მზი დუ ნა რი ა ნო ბა

I - თბო ი ზო ლა ცია ხან ძრის შემ თხვე ვა ში

E - ცეცხლი სა და გა ზე ბის გავ რცე ლე ბის შე მა კა ვებ ლო ბა

ეს მოთხოვ ნე ბი მიბ მუ ლია კონ სტრუქ ცი ი ის სპე ცი ფი კურ მოთხოვ ნებ თან და დრო ის

მაჩ ვე ნე ბელ თან. პო ლის ტი რო ლის თბო ი ზო ლა ცი ის გა მო ყე ნე ბი სათ ვის არ სე ბობს რე კო -

მენ და ცი ე ბი შე ნო ბა თა გა რე კედ ლე ბის თბო სა ი ზო ლა ციო სის ტე მე ბის (WDVS) დამ ცა ვი

ეფექ ტის უზ რუნ ველ სა ყო ფად. ამას თა ნა ვე, და გეგ მვი სა და მოვ ლი სას ყუ რადღე ბა უნ და

მი ექ ცეს სამ არ სე ბით ას პექტს. ესე ნია:

თბო ი ზო ლი რე ბუ ლი ფა სა დის გა მარ თულ მდგო მა რე ო ბა ში შე ნარ ჩუ ნე ბა•

მა ღა ლი წვის ენერ გი ის მქო ნე საგ ნე ბის ფა სა დებ ზე გან თავ სე ბის თა ვი დან•

აცი ლე ბა

103

ხან ძარ სა წი ნა აღ მდე გო ღო ნის ძი ე ბე ბი

პრე ვენ ცი უ ლი

ხან ძარ დაც ვა

ტექ ნი კუ რი

ხან ძარ დაც ვა

ხან ძარ სა წი ნა აღ მდე გო

ზო მე ბი

სამ შე ნებ ლო მა სა ლე ბი ცეცხლსაქ რო ბე ბისიგ ნა ლი ზა ცია (კვამლის

დე ტექ ტო რი)

სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტე ბი

(კედლები/სახურავი და ა.შ.)კედ ლის ჰიდ რან ტე ბი სა მაშ ვე ლოს გა მო ძა ხე ბა

ხან ძარ შე მა კა ვე ბე ლი მო -

ნაკ ვე თე ბი

ხან ძრის მა უწყე ბე ლი

მოწყო ბი ლო ბე ბი

ხან ძრის ჩაქ რო ბა

(სპრინკლერი)

სა ე ვა კუ ა ციო გზე ბი

ხან ძრის ავ ტო მა ტუ რი ჩაქ -

რო ბის მოწყო ბი ლო ბე ბი

(სპრინკლერი)

ხან ძრის ჩაქ რო ბა და ევა -

კუ ა ცია

კვამ ლი სა და ცხე ლი ჰა ე -

რის გამ წო ვე ბიგან გა შის გეგ მე ბი

სა ხან ძრო-სამაშველო სამ -

სა ხუ რი

გა რე კედ ლე ბის თბო სა ი ზო ლა ციო სის ტე მე ბის (WDVS) არ სე ბულ კე დელ ზე შემ -•

დგო მი გან თავ სე ბა

ამ რე კო მენ და ცი ე ბის თა ნახ მად გა რე კედ ლე ბის თბო სა ი ზო ლა ციო სის ტე მე ბის

(WDVS) მქო ნე შე ნო ბის მფლო ბე ლი ვალ დე ბუ ლია რე გუ ლა რუ ლად შე ა კე თოს და გა მარ -

თულ მდგო მა რე ო ბა ში შე ი ნარ ჩუ ნოს ფა სა დი. მო ბათ ქა შე ბუ ლი ზე და პი რის და ზი ა ნე ბის

შემ თხვე ვა ში, დრო უ ლად და კვა ლი ფი ცი უ რად უნ და მოხ დეს მი სი შე კე თე ბა, რა თა შე ნარ -

ჩუ ნე ბულ იქ ნას მთლი ა ნი სის ტე მის დაც ვა ხან ძრის გა მომ წვე ვი მი ზე ზე ბი სა და ნეს ტის მი -

მართ.

ამას თა ნა ვე, მა ღა ლი წვის ენერ გი ის მქო ნე საგ ნე ბი სულ ცო ტა სა მი მეტ რის და შო -

რე ბით უნ და იყოს გან თავ სე ბუ ლი თბო ი ზო ლი რე ბუ ლი ფა სა დე ბის გან. ასეთ სა შიშ რო ე -

ბად შე იძ ლე ბა ჩა ით ვა ლოს ნაგ ვის კონ ტე ი ნე რე ბის გან ლა გე ბის ად გი ლიც. ეს კონ ტე ი ნე -

რე ბი შეძ ლე ბის დაგ ვა რად უნ და მო თავ სდეს და ხუ რულ არაწ ვად შე მო ღო ბილ ტე რი ტო -

რი ა ზე.

რო დე საც შე ნო ბა ადა მი ა ნე ბით არის და სახ ლე ბუ ლი, მა შინ მი სი ფა სა დე ბის აალე -

ბა დი თბო ი ზო ლა ცი ით შემ დგო მი აღ ჭურ ვი სას სა ჭი როა და გეგ მვას თან ერ თად გან ხორ -

ცი ელ დეს ორ გა ნი ზა ტო რუ ლი ღო ნის ძი ე ბე ბიც. ასე მაგ., მშე ნებ ლო ბის ფა ზი სა და სამ შე -

ნებ ლო ობი ექ ტის პი რო ბე ბი დან გა მომ დი ნა რე, უნ და ჩა ტარ დეს სა ხან ძრო უსაფ რთხო ე -

ბის ღო ნის ძი ე ბე ბი მაცხოვ რებ ლე ბი სა და შე ნო ბის დაც ვის მიზ ნით, რა ზეც პა სუხს აგებს

არა მხო ლოდ დამ კვე თი, არა მედ სა მუ შა ო ე ბის შემ სრუ ლე ბე ლი კომ პა ნია და მშე ნებ ლო -

ბის ხელ მძღვა ნე ლი.

ფა სა დე ბის პო ლის ტი რო ლის ბა ზა ზე დამ ზა დე ბუ ლი თბო ი ზო ლა ცი ით და ფარ ვი სას

ხან ძარ დაც ვის მი ზანს წარ მო ად გენს ამ თბო ი ზო ლა ცი ის დაწ ვის თა ვი დან აცი ლე ბა.

თბო ი ზო ლა ცი ით ფა სა დის აღ ჭურ ვის კონ კრე ტუ ლი შემ თხვე ვის, თბო ი ზო ლა ცი ის სის ქის

და მი სი მი მაგ რე ბის მე თო დის მი ხედ ვით, ყა ლიბ დე ბა მოთხოვ ნე ბი ჰო რი ზონ ტა ლუ რი და

ვერ ტი კა ლუ რი წვა მე დე გი სა ხან ძრო ლარ ტყე ბის რა ო დე ნო ბი სა და გან ლა გე ბის მი მართ.

აგ რეთ ვე და ცუ ლი უნ და იყოს ზღუ და რი ფან ჯრის თავ ზე. რის თვი საც EPS-საიზოლაციო

შრე ში ჩა ტა ნე ბულ უნ და იქ ნას არაწ ვა დი მი ნე რა ლუ რი ბამ ბის ელე მენ ტე ბი. სა ხან ძრო

ლარ ტყის სის ქე უნ და შე ად გენ დეს მი ნი მუმ 200 მმ. ამას გარ და, და მა ტე ბით არ სე ბობს

მოთხოვ ნე ბი EPS-თბოსაიზოლაციო მა სა ლის სიმ კვრი ვის, ბათ ქა შის ფე ნის გა მა მაგ რე -

ბე ლი ბა დის კუთ რი წო ნის, თა ვად ბათ ქა შის ფე ნი სა და სა მაგ რი სის ტე მე ბის სა ხე ო ბის

მი მართ, რომ ლე ბიც უნ და იქ ნას და ცუ ლი. სა მუ შა ოს შეს რუ ლე ბის და გეგ მვის დროს, დამ -

პრო ექ ტე ბელ მა ობი ექ ტის თა ვი სე ბუ რე ბა თა გათ ვა ლის წი ნე ბით უნ და შე ა მოწ მოს და გა -

ნა ხორ ცი ე ლოს აღ ნიშ ნუ ლი პუნ ქტე ბის შეს რუ ლე ბა.

ილუს ტრა ცია 70: ფა სა დი პო ლის ტი რო ლის სა ი ზო ლა ციო პა ნე -

ლე ბი თა და მი ნე რა ლუ რი ბამ ბის ჰო რი ზონ ტა ლუ რი სა ხან ძრო

ლარ ტყე ბით. (ფოტო: თ. დუცია)


104

6.21. მწვა ნე სა ხუ რა ვე ბი სა და ფა სა დე ბის თვი სე ბე ბი

მწვა ნე სა ხუ რა ვებს და ფა სა დებს უპი რა ტე სო ბა გა აჩ ნი ათ ქა ლა ქის ეკო ლო გი ის

თვალ საზ რი სით და ამავ დრო უ ლად წარ მო ად გე ნენ კარგ საცხოვ რე ბელ გა რე მოს ფრინ -

ვე ლე ბის თვის, მწე რე ბი სა და პეპ ლე ბის თვის. ამას თან ერ თად ისი ნი იკ რებს მტვერს და

ამ გვა რად ხელს უწყობს ქა ლა ქის ჰა ე რის გაწ მენ დას. თუ მწვა ნე სა ხუ რა ვის კონ სტრუქ -

ცია წვი მის წყლის შე კა ვე ბის სა შუ ა ლე ბას იძ ლე ვა, მა შინ ის და მა ტე ბით სით ბო სა და ნეს -

ტის მა რე გუ ლი რე ბე ლი ცაა. მწვა ნე კონ სტრუქ ცი ე ბი ამ ცი რე ბენ არი ნე ბის სის ტე მის

მოწყო ბის აუცი ლებ ლო ბას, რად გა ნაც მათ წვი მის წყლის შე კა ვე ბის უნა რი გა აჩ ნი ათ.

თუმ ცა ზამ თრი სა და ზაფხუ ლის პე რი ო დე ბი სათ ვის თბო ი ზო ლა ცი ის ენერ გე ტი კუ ლი თვი -

სე ბე ბის თვალ საზ რი სით ეს კონ სტრუქ ცი ე ბი ჯერ სრუ ლად არ არის შეს წავ ლი ლი. კონ -

სტრუქ ცი ის თვით დაჩ რდილ ვის მეშ ვე ო ბით, მწვა ნე კონ სტრუქ ცი უ ლი ელე მენ ტე ბი ხელს

უწყო ბენ აგ რეთ ვე თერ მუ ლი რყე ვე ბი სა და ზე და პი რუ ლი და ჭი მუ ლო ბის შემ ცი რე ბას.

თუ სა ხუ რა ვის სიბ რტყის გა სამ წვა ნებ ლად ვი ყე ნებთ მცე ნა რე ებს, მა შინ გამ წვა ნე ბის

ტი პი უნ და მო ვარ გოთ შე ნო ბის მდე ბა რე ო ბა სა და მის ორი ენ ტა ცი ას. გამ წვა ნე ბუ ლი სა ხუ -

რა ვი იცავს მწვა ნე სა ფა რის ქვეშ არ სე ბულ ჰიდ რო ი ზო ლა ცი ის შრეს ულ ტრა ი ის ფე რი გა -

მოს ხი ვე ბი სა და სით ბუ რი ძაბ ვე ბი სა გან, რომ ლე ბიც წარ მო იქ მნე ბა დღის გან მავ ლო ბა ში

ტემ პე რა ტუ რის ცვა ლე ბა დო ბი თა და მზის პირ და პი რი გა მოს ხი ვე ბით.

ილუს ტრა ცია 71: ლი ბან ში

Hills Visitor Center-ის

გამ წვა ნე ბუ ლი სა ხუ რა ვი.

(წყარო: iStock)

ავ სტრი ის შე ნო ბე ბის გამ წვა ნე ბის ასო ცი ა ცი ის კვლე ვებ მა აჩ ვე ნა, რომ რო გორც

კედ ლის, ასე ვე გრუნ ტის გამ წვა ნე ბის სის ტე მე ბის შემ თხვე ვა ში, გამ წვა ნე ბუ ლი შე ნო ბის

ნა წი ლე ბი ხელს უწყობს ტემ პე რა ტუ რუ ლი სხვა ო ბის გა უმ ჯო ბე სე ბას 3 კელ ვი ნით

(-27°.15°C) ზამ თრის პი რო ბებ ში. თუმ ცა კონ სტრუქ ცი ის თბო ი ზო ლა ცი ის უნა რი აშ კა რად

და მო კი დე ბუ ლია მი სი წყლით გაჟ ღენ თის ხა რის ხზე, რამ დე ნა დაც წყა ლი ფუ ძეშ რის ფო -

რებ სა და ღრუ ებ ში ზრდის კონ სტრუქ ცი ის სით ბო გამ ტა რო ბის კო ე ფი ცი ენტს. ნი კოლ

პფო ზე რის3 კვლე ვებ მა ექ სპე რი მენ ტით და ამ ტკი ცა, რომ ექ სტენ სი უ რად გამ წვა ნე ბუ ლი

სა ხუ რა ვის 10 სმ სის ქის ფუ ძეშ რე აუმ ჯო ბე სებს თბო გა და ცე მის წი ნა ღო ბას 0,14-დან

0,40 ვტ/მ2K-მდე. ვე ნის აგ რო კულ ტუ რის უნი ვერ სი ტე ტის სა ინ ჟინ რო ბი ო ლო გი ი სა და ლან -

დშაფ ტის დი ზა ი ნის ინ სტი ტუ ტის შემ დგომ მა კვლე ვებ მა და ა დას ტუ რა არა მარ ტო შემ ცი -

105

3 - ნ. პფო ზე რი, და სხვ., შე ნო ბის გამ წვა ნე ბის ენერ გია - მოკ ლე ან გა რი ში, დარ მშტა ტის ტექ -

ნი კუ რი უნი ვერ სი ტე ტი 2013.

რე ბუ ლი სით ბოს გა დი ნე ბა მწვა ნე სა ხუ რა ვე ბი დან, არა მედ აჩ ვე ნა მწვა ნე ფა სა დე ბის და -

დე ბი თი ეფექ ტიც ად გი ლობ რი ვი ჰა ე რის ტე ნი ა ნო ბა ზე. ამას იწ ვევს აორ თქლე ბის პრო -

ცე სი, რო მე ლიც ხელს უწყობს ზაფხულ ში გაგ რი ლე ბას, რის შე დე გა დაც ეცე მა გა რე მო

ტემ პე რა ტუ რა და უმ ჯო ბეს დე ბა ქუ ჩა ში გამ ვლელ თა კე თილ დღე ო ბა.

მწვა ნე სა ხუ რა ვე ბის და დე ბი თი ას პექ ტე ბის მი მო ხილ ვა:

და მა ტე ბი თი თა ვი სუ ფა ლი სივ რცის გა მო ყე ნე ბა საცხოვ რე ბე ლი ან სა მუ შაო ტე -•

რი ტო რი ის უშუ ა ლო სი ახ ლო ვეს

მიკ როკ ლი მა ტის გა უმ ჯო ბე სე ბა•

სა ხუ რა ვის გამ წვა ნე ბის შრის და დე ბი თი თბო სა ი ზო ლა ციო ეფექ ტი•

წყლის შე კა ვე ბის უნა რი (მწვანე სა ხუ რა ვე ბის მეშ ვე ო ბით ხდე ბა წლი უ რი ნა ლე -•

ქის 50%-ის აორ თქლე ბა, წყლის არი ნე ბის სის ტე მე ბის აუცი ლებ ლო ბის შემ ცი -

რე ბა და გამ წმენ დი ნა გე ბო ბე ბის გა მო თა ვი სუფ ლე ბა)

ხმა უ რის იზო ლა ცი ის გა უმ ჯო ბე სე ბა, რხე ვე ბის მი მართ მთლი ა ნი ფარ თო ბის•

მო მა ტე ბუ ლი ინერ ცი უ ლო ბა და მცე ნა რე უ ლი სა ფა რის მი ერ კარ გი ბგე რათ -

შთან თქმა

გა მოს ხი ვე ბუ ლი სით ბო სა გან დაც ვა•

გა და ხუ რე ბი სა გან დაც ვა•

სა ხუ რა ვის კონ სტრუქ ცი ის მე ქა ნი კუ რი და ფი ზი კუ რი დატ ვირ თვის შეზღუდ ვა•

სა ხუ რა ვის ზე და პი რის დაც ვა ულ ტრა ი ის ფე რი გა მოს ხი ვე ბი სა და სეტყვი სა გან•

ილუს ტრა ცია 72: პა რიზ ში, Musee du Quai Branly-ის

მწვა ნე ფა სა დის ფრაგ მენ ტი, არ ქი ტექ ტო რი ჟან

ნუ ვე ლი, ლან დშაფ ტის დი ზა ი ნე რი პატ რიკ ბლან კი


ილუს ტრა ცია 73: სა ცუ რაო აუზი ნა წი ლობ რივ გამ წვა ნე ბუ ლი, ტრა პე ცი ი სებ რი თუ ნუ ქის

ფი ლე ბის ფა სა დით, ჰამ ბურ გი ვილ ჰელ მსბურ გი. (ფოტო:თ. დუ ცია)

უნ და აღი ნიშ ნოს, რომ უკ ვე არ სე ბობს ისე თი ტექ ნი კუ რი სა შუ ა ლე ბე ბი, რომ ლე ბიც

ფა სად ზე ვერ ტი კა ლუ რი ბა ღე ბის მოწყო ბის სა შუ ა ლე ბას იძ ლე ვა. ფრან გი ლან დშაფ ტის

არ ქი ტექ ტო რი პატ რიკ ბლან კი აწყობს ამ გვარ ფა სა დებს ში და სა ქა ლა ქო გა ნა შე ნი ა ნე -

ბა ში, რო გო რი ცაა მაგ.: Musee du Quai Branly პა რიზ ში. ასე თი ტი პის ფა სა დე ბი თა ვი ან თი

კონ სტრუქ ცი უ ლი აგე ბუ ლე ბის მეშ ვე ო ბით აუმ ჯო ბე სე ბენ ქა ლა ქის კლი მატს. რო გორც ზე -


106

მოთ აღ ვნიშ ნეთ, ფა სა დის კონ სტრუქ ცია იწოვს წვი მის წყალს, ახ დენს მის შუ ა ლე დურ

დაგ რო ვე ბას და გარ კვე უ ლი დრო ის შემ დეგ, აორ თქლე ბის გზით, აბ რუ ნებს ატ მოს ფე რო -

ში. ამ გვარ ფა სა დებს და მა ტე ბი თი სარ წყა ვი სის ტე მა ესა ჭი რო ე ბა, ამის გა მო მცე ნა რე -

ებს ყო ველ დღი უ რად მი ე წო დე ბა წყა ლი ფა სა დის სის ტე მა ში, რის შე დე გა დაც ადი ა ბა ტუ -

რი აორ თქლე ბი თი გაგ რი ლე ბის გა მო მო მიჯ ნა ვე არე ე ბი თან მიმ დევ რუ ლად გრილ დე -

ბა. პფო ზე რის თა ნახ მად, ამ გვარ გამ წვა ნე ბულ ფარ თებს გა აჩ ნი ათ და ბა ლან სე ბის მა -

ღა ლი პო ტენ ცი ა ლი ქა ლა ქის ცენ ტრში ე.წ. „გავარვარებული კუნ ძუ ლის“ ეფექ ტის შე სამ -

ცი რებ ლად.

მწვა ნე ფა სა დის მზი დი კონ სტრუქ ცია, ნა გე ბო ბის მზი დი გა რე კედ ლის წინ მის გან და -

მო უ კი დებ ლად დგას. მწვა ნე ფა სა დის მზი დი კონ სტრუქ ცი ი დან რომ არ მოხ დეს ნა გე ბო -

ბის გა რე კე დელ ში ფეს ვე ბის გად გმა და მი სი დან გრე ვა, აუცი ლე ბე ლია და მა ტე ბი თი კონ -

სტრუქ ცი უ ლი ღო ნის ძი ე ბე ბის გა ტა რე ბა. ამი ტომ, მწვა ნე ფა სა დის კონ სტრუქ ცია შედ გე -

ბა ალუ მი ნის პრო ფი ლის მზი დი კარ კა სი სა გან. ამ მზიდ კარ კას სა და გა რე კე დელს შო -

რის არის ჰა ე რის შუ აშ რე, თა ვად ნა გე ბო ბის მზიდ კარ კას ზე და მონ ტა ჟე ბუ ლია მზის პა -

ნე ლე ბის PVC-ფილები და თე ქის ქსო ვი ლის ფე ნა. მწვა ნე ფა სა დი უზ რუნ ველ ყოფს და -

მა ტე ბით ბგე რათ შთან თქმის ეფექტს, რო მე ლიც მნიშ ვნე ლოვ ნად აუმ ჯო ბე სებს ცხოვ რე -

ბის კომ ფორ ტის პი რო ბებს შუა ქა ლა ქის ტე რი ტო რი ა ზე.

მწვა ნე ფა სა დის უპი რა ტე სო ბის მი მო ხილ ვა:

თბო ი ზო ლა ცია ჰა ე რის ბა ლი შის მეშ ვე ო ბით, ფოთ ლე ბის სა ფარ სა და კე დელს•

შო რის

ქა რი სა გან დაც ვა კონ ვექ ცი ის მეშ ვე ო ბით და ნაკ ლე ბი სით ბუ რი და ნა კარ გე ბი,•

რად გან ქა რი არ ხვდე ბა პირ და პირ კე დელს


გაგ რი ლე ბა•

ჰა ე რის გაწ მენ და•

ყვე ლა ამ თვი სე ბის ოპ ტი მა ლუ რად გა მო სა ყე ნებ ლად, სა სურ ვე ლია სამ ხრე თის ფა -

სად ზე გან თავ სდეს ფო თოლ მცვე ნი მცე ნა რე ე ბი, ხო ლო ფა სა დებ ზე ყვე ლა და ნარ ჩენ მხა -

რეს - მა რად მწვა ნე მცე ნა რე ე ბი.

107

7 ტექ ნი კუ რი მოწყო ბი ლო ბა

7.1. სა ქარ თვე ლოს ენერ გო მა ტა რებ ლე ბი და ენერ გო რე სურ სე ბი

7.1.1. ენერ გო მა ტა რებ ლე ბის კლა სი ფი კა ცია

სა ქარ თვე ლო ში არ სე ბუ ლი ენერ გო მა ტა რებ ლე ბი შემ დეგ ნა ი რად ნა წილ დე ბა: 41,95%

ბუ ნებ რი ვი აირი, ნავ თო ბი 23,94%, გა ნახ ლე ბა დი ენერ გი ის წყა რო ე ბი კი სულ, ჯა მუ რად,

27,44% წარ მო ად გენს. მას ში შე დის: ჰიდ რო ე ნერ გო რე სურ სე ბი 16,41%, ბი ო მა სა 10,64%

და გა ნახ ლე ბა დი ენერ გი ის წყა რო ე ბი (მზე, ქა რი) 0,39%, ქვა ნახ შირს ყვე ლა ზე და ბა ლი

წი ლი აქვს და შე ად გენს 6,66%-ს.

მსოფ ლიო ტენ დენ ციაა, გა ზარ დონ გა ნახ ლე ბა დი ენერ გი ით გა მო მუ შა ვე ბუ ლი

ენერ გი ის წი ლი ქვეყ ნე ბის მთლი ა ნი ელექ ტრო ე ნერ გი ის გა მო მუ შა ვე ბა ში. სა ქარ თვე -

ლო ში 2017 წელს ძა ლა ში შე ვი და რე გუ ლა ცია, რომ ლის თა ნახ მა დაც გა მარ ტივ და მიკ -

რო სიმ ძლავ რის ელექ ტრო სად გუ რე ბის მფლო ბელ თათ ვის ქსელ ზე მი ერ თე ბის პრო ცე -

დუ რა. სა ქარ თვე ლოს მო სახ ლე ო ბას აქვს შე საძ ლებ ლო ბა „ნეტო აღ რიცხვის“ ძი რი თად

პრინ ცი პით და ა მონ ტა ჟოს გა ნახ ლე ბად ენერ გი ებ ზე მო მუ შა ვე მიკ რო სიმ ძლავ რის

ელექ ტრო სად გუ რი და გა მო ი მუ შა ოს ელექ ტრო ე ნერ გია სა კუ თა რი მოხ მა რე ბი სათ ვის,

ხო ლო ჭარ ბად გა მო მუ შა ვე ბის შემ თხვე ვა ში, ელექ ტრო ე ნერ გია მი ა წო დოს ელექ ტრო -

ე ნერ გი ის გა მა ნა წი ლე ბელ ქსელს, რომ ლის დად გმუ ლი სიმ ძლავ რე არ უნ და აღე მა ტე -

ბო დეს 100 კი ლო ვატს.

ილუს ტრა ცია 74: სა ქარ თვე ლოს ენერ გო მა ტა რებ ლე ბის კლა სი ფი კა ცია %-ში

108

გე ო თერ მუ ლი,მზის, 0.39%

ნავ თო ბი 23,94%

ქვა ნახ ში რი 6,66%

ბუ ნებ რი ვი აირი 41,95%

ჰიდ რო ე ნერ გია16,41%

ბი ო მა სა 10,64%

ნავ თო ბი

ბუ ნებ რი ვი აირი

ქვა ნახ ში რი

ბი ო მა სა

ჰიდ რო ე ნერ გია

გე ო თერ მუ ლი,მზე

ცხრი ლი 18: სა ქარ თვე ლოს ენერ გო მა ტა რებ ლე ბი მო ცე მუ ლი ტო ნებ ში ნავ თო ბის ეკ ვი ვა ლენ -

ტი 2014. (წყარო: http://www.iea.org/statistics/statisticssearch/report/?country=GEORGIA

&product=balances &year=2014)

არა გა ნახ ლე ბად ენერ გო მა ტა რებ ლებს მი ე კუთ ვნე ბი ან: ქვა ნახ ში რი, ნავ თო ბი, ბუ ნებ -

რი ვი აირი, საწ ვა ვი ფი ქა ლი, სათ ბო ბი ტორ ფი და ბირ თვუ ლი საწ ვა ვი, ურა ნი და თო რი -

უ მი. გა ნახ ლე ბა დი ენერ გო მა ტა რებ ლე ბია: მზე, ქა რი, ჰიდ რო ე ნერ გია, ბი ო მა სა, ცხე ლი

თერ მუ ლი წყლე ბი და ა.შ. ამო წურ ვა დი ენერ გო რე სურ სე ბის უპი რა ტე სო ბას მა თი მა ღა -

ლი ენერ გე ტი კუ ლი პო ტენ ცი ა ლი, ენერ გო სიმ კვრი ვე და მოქ ნი ლი გა მო ყე ნე ბა დო ბა წარ -

მო ად გენს. წი ა ღი სე უ ლი ენერ გო მა ტა რებ ლე ბის უდი დეს წილს შე ად გენს ქვა ნახ ში რი. ნავ -

თო ბის რე სურ სი მთელ მსოფ ლი ო ში ქვა ნახ ში რის რე სურ სზე და ახლ. 5-6-ჯერ ნაკ ლე ბია.

ამო წურ ვა დი ენერ გო მა ტა რებ ლე ბის უარ ყო ფით მხა რეს წარ მო ად გენს წვის შე დე გად

გა მო ყო ფი ლი ემი სი ე ბი, რაც ზი ანს აყე ნებს გა რე მოს და კლი მატს. ჩი ნეთ ში ნახ შირ ზე მო -

მუ შა ვე ელექ ტრო სად გუ რე ბი ისე თი რა ო დე ნო ბით აფ რქვე ვენ ტოქ სი კურ ნივ თი ე რე ბებს,

რომ ელექ ტრო სად გუ რის ტე რი ტო რი ა ზე რეს პი რა ტო რუ ლი აირ წი ნა ღე ბის ტა რე ბაა სა -

ვალ დე ბუ ლო.

ბუ ნებ რი ვი აირი სა და ნავ თო ბის გა მო ყე ნე ბა ზრდის და მო კი დე ბუ ლე ბას მომ წო დე -

ბელ ქვე ყა ნა ზე ენერ გო ხარ ჯე ბის და სა მო მავ ლოდ ენერ გი ის მი წო დე ბის თვალ საზ რი სით.

ილუს ტრა ცია 75: ამო წურ ვა დი ენერ გო მა ტა რებ ლე ბის მოხ მა რე ბის დარ ჩე ნი ლი დრო

(გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი)

109

ენერ გო მა ტა რე ბე ლიპრო ცენ -

ტი

რა ო დე -

ნო ბა

ერ თე უ -

ლიეკ ვი ვა ლენ ტის ტი პი

ნავ თო ბი 23,94% 1.046.000 ტო ნა ნავ თო ბის ეკ ვი ვა ლენ ტი

ბუ ნებ რი ვი აირი 41,95% 1.833.000 ტო ნა ნავ თო ბის ეკ ვი ვა ლენ ტი

ქვა ნახ ში რი 6,66% 291.000 ტო ნა ნავ თო ბის ეკ ვი ვა ლენ ტი

ბი ო მა სა 10,64% 465.000 ტო ნა ნავ თო ბის ეკ ვი ვა ლენ ტი

ჰიდ რო ე ნერ გია 16,41% 717.000 ტო ნა ნავ თო ბის ეკ ვი ვა ლენ ტი

გე ო თერ მუ ლი, მზის 0,39% 17.000 ტო ნა ნავ თო ბის ეკ ვი ვა ლენ ტი

მთლი ა ნი ენერ გო მოხ მა რე ბა 100,00% 4.369.000 ტო ნა ნავ თო ბის ეკ ვი ვა ლენ ტი

ურა ნი



ნახ ში რი

წლე ბი

7.1.2. პირ ვე ლა დი ენერ გი ის ფაქ ტო რე ბი fP

ცხრი ლი 19: პირ ვე ლა დი ენერ გი ის ფაქ ტო რე ბი4, პირ ვე ლა დი მოხ მა რე ბა.

სა ბო ლოო ენერ გია QE

სა ბო ლოო ენერ გია არის ენერ გია, რო მე ლიც სახ ლში გა ზის მრიცხვე ლი დან მი ე წო -

დე ბა, ან თხე ვა დი სათ ბო ბი საწ ვა ვი, რო მე ლიც შე მავ სე ბე ლი მი ლი დან ის ხმე ბა ავ ზში და

გარ და იქ მნე ბა გა სათ ბობ სით ბოდ. ასე ვე ელექ ტრო ე ნერ გია, რო მე ლიც დე ნის მრიცხვე -

ლით მი ე წო დე ბა, რა თა გა მო ყე ნე ბულ იქ ნას ელექ ტრო და ნად გა რე ბის ექ სპლუ ა ტა ცი ი -

სათ ვის; ან ავ ტო ნო მი უ რი და თბუ რი ცენ ტრა ლუ რი ენერ გია, რო მე ლიც ცენ ტრა ლუ რი გათ -

ბო ბის ქვა ბის მეშ ვე ო ბით სახ ლში უზ რუნ ველ ყოფს თერ მულ ენერ გი ას. ეს ენერ გი ის ფორ -

მე ბი მი ი ღე ბა გა მო სა ყე ნე ბე ლი ენერ გი ი დან, რო მელ საც უშუ ა ლო სარ გე ბე ლი - რო გო რი -

ცაა გათ ბო ბა, ცხე ლი წყა ლი და ა.შ. - მო აქვს მაცხოვ რებ ლი სათ ვის,

პირ ვე ლა დი ენერ გი ის ფაქ ტო რი fP

პირ ვე ლა დი ენერ გი ის ფაქ ტო რი ასა ხავს ყვე ლა იმ და მა ტე ბით ხარჯს, რო მე ლიც წინ

უს წრებს ენერ გო მოხ მა რე ბას. ასე თია: ენერ გი ის წყა როს აღ მო ჩე ნა, ენერ გი ის მო პო ვე ბა,

გაწ მენ და, გაშ რო ბა, ტრან სპორ ტი რე ბა, და საწყო ბე ბა, გა ნა წი ლე ბა და მომ ხმა რებ ლის -

თვის მი წო დე ბა. ეს წინ მსწრე ბი ენერ გო ხარ ჯე ბი შე ჯა მე ბუ ლია fP-თი. რაც უფ რო მა ღა ლია

პირ ვე ლა დი ენერ გი ის ფაქ ტო რი, მით უფ რო მა ღა ლია პირ ვე ლა დი ენერ გი ის ხარ ჯი.

პირ ვე ლა დი ენერ გია QP

პირ ვე ლა დი ენერ გია მო ი ცავს ყვე ლა იმ წინ მსწრებ ენერ გო ხარჯს, რო მე ლიც სა ჭი -

როა იმი სათ ვის, რომ მომ ხმა რე ბელს მი ე წო დოს სა ბო ლოო QE ენერ გია. ამ და მა ტე ბი თი

ენერ გო ხარ ჯე ბის ოდე ნო ბას გან საზღვრავს fP-ფაქტორი.

QE x fP=QP


110

ენერ გო მა ტა რებ ლე ბი გერ მა ნი ის მა გა ლით ზე

QE

საბოლოო

ენერ გია

kWh-ში

fP

ფაქტორები

გერ მა ნი ი -

სათ ვის,

EnEV-2016

QP

პირველადი

ენერ გი ის

მოხ მა რე ბა

kWh-ში

ჰიდ რო ე ნერ გია 1,00 0,00 0,00

ახა ლი გა ნახ ლე ბა დი ენერ გია 1,00 0,00 0,00

ცენ ტრა ლუ რი თბო მო მა რა გე ბა, გა ნახ ლე ბა დი 1,00 0,00 0,00

მზის ენერ გია 1,00 0,00 0,00

თბო ე ლექ ტრო სად გუ რი, გა ნახ ლე ბა დი 1,00 0,10 0,10

ბი ო მა სა 1,00 0,20 0,20

ცენ ტრა ლუ რი თბო მო მა რა გე ბა, წი ა ღი სე უ ლი 1,00 0,70 0,70

ნავ თო ბი 1,00 1,10 1,10

ბუ ნებ რი ვი აირი 1,00 1,10 1,10

ნახ ში რი 1,00 1,10 1,10

ელექ ტრო ე ნერ გია 1,00 1,80 1,80

4 - სამ წუ ხა როდ, მო ნა ცე მე ბი სა ქარ თვე ლოს პირ ვე ლა დი ენერ გი ის ფაქ ტო რე ბის შე სა ხებ არ

არის ხელ მი საწ ვდო მი. ამ ცნე ბის წარ მო სა ჩე ნად გა მო ვი ყე ნეთ გერ მა ნი ის პირ ვე ლა დი

ენერ გი ის ფაქ ტო რე ბი, EnEV 2016.

სა ბო ლოო ენერ გი ი სა QE და fP-ფაქტორის ნამ რავ ლი შე ე სა ბა მე ბა პირ ვე ლად ენერ -

გი ას QP. მაგ., იმი სათ ვის, რომ მომ ხმა რე ბელს მი ე წო დოს 1,00 kWh სა ბო ლოო ენერ გია

ბუ ნებ რი ვი აირის ფორ მით, და მა ტე ბით უნ და და ი ხარ ჯოს 0,10 kWh ენერ გი ის წყა როს აღ -

მო სა ჩე ნად და მო სა პო ვებ ლად, გა საწ მენ დად, გა საშ რო ბად, ტრან სპორ ტი რე ბა ზე, და -

საწყო ბე ბა ზე, გა ნა წი ლე ბა ზე და კლი ენ ტის თვის მი წო დე ბა ზე.

პირ ვე ლა დი ენერ გო მოხ მა რე ბა QP წარ მო ად გენს შე ფა სე ბის პა რა მეტრს ყვე ლა

საცხოვ რე ბე ლი და არა საცხოვ რე ბე ლი შე ნო ბი სათ ვის გერ მა ნი ა ში და ენერ გო პას პორ -

ტში ერ თე უ ლით - kWh(m2·a) არის მო ცე მუ ლი.

7.1.3. ამო წურ ვა დი ენერ გო მა ტა რებ ლე ბი


ენერ გო მა ტა რე ბე ლი ნავ თო ბი ფარ თო დაა გავ რცე ლე ბუ ლი სატ რან სპორ ტო სფე რო -

ში, გა მო ი ყე ნე ბა ელექ ტრო სად გუ რებ ში, სა დაც გარ და იქ მნე ბა ელექ ტრო ე ნერ გი ად და

სით ბოს გა მო სა მუ შა ვებ ლად შე ნო ბებ ში. მსოფ ლი ო ში ყვე ლა ზე დი დი მოთხოვ ნა სწო რედ

ამ ენერ გო მა ტა რე ბელ ზეა. სა ვა რა უ დოდ, კი დევ და ახლ. 40-50 წლის სამ ყო ფი ნავ თო ბის

რე ზერ ვე ბია დარ ჩე ნი ლი.

თუმ ცა დე და მი წა ზე არ სე ბობს აგ რეთ ვე არატ რა დი ცი უ ლი ენერ გო მა ტა რებ ლე ბის მა -

რა გი, რო მელ თა მო პო ვე ბაც, იმი სათ ვის, რომ მათ გან აწარ მო ონ ნავ თობ პრო დუქ ტე ბი,

დიდ ხარ ჯებ თა ნაა და კავ ში რე ბუ ლი. არატ რა დი ცი ულ ენერ გო მა ტა რებ ლებს შო რი საა ნავ -

თო ბის ქვი შა და საწ ვა ვი ფი ქა ლი, რომ ლე ბიც დი დი ოდე ნო ბით არის კა ნა და ში. მო პო -

ვე ბა რენ ტა ბე ლუ რია იმ შემ თხვე ვა ში, თუ ნავ თო ბის ფა სი იქ ნე ბა და ახლ. 80 აშშ დო ლა -

რი ბა რელ ზე. ამ არატ რა დი ცი უ ლი ნავ თო ბის მა რა გის გა მო ყე ნე ბით ვა რა უ დო ბენ ნავ თო -

ბის მოხ მა რე ბის გა ხან გრძლი ვე ბას კი დევ 15 წლით.

აგ რეთ ვე შე საძ ლე ბე ლია მი ნე რა ლუ რი საწ ვა ვის ქვა ნახ ში რი დან მო პო ვე ბა ფი შერ-

ტროფშის მე თო დით, რაც მხო ლოდ იმ შემ თხვე ვა ში იქ ნე ბა რენ ტა ბე ლუ რი, თუ ნავ თო ბის

ფა სი აიწევს და ახლ. 150 აშშ დო ლა რამ დე ბა რელ ზე.

ილუს ტრა ცია 76: ნედ ლი ნავ თო ბის ფა სე ბის გან ვი თა რე ბა. (წყარო: http://www.tecson.de/his-

torische-oelpreise.html; 01.2017-ის მდგო მა რე ო ბით)

111

2017 წლის იან ვარ ში ნედ ლი ნავ თო ბის ფა სი იყო 55 აშშ დო ლა რი ბა რელ ზე. სა ვა რა -

უ დოდ, მო სა ლოდ ნე ლია ნავ თობ ზე ფა სე ბის მკვეთ რად ზრდა, ვი ნა ი დან ეს ენერ გო მა ტა -

რე ბე ლი ამო წურ ვა დია, ახა ლი ნავ თობ სა ბა დო ე ბის აღ მო ჩე ნა კი ყო ველ თვის დიდ კა პი -

ტა ლურ და ბან დე ბებ თან არის და კავ ში რე ბუ ლი.


ბუ ნებ რი ვი აირი ნავ თობ თან შე და რე ბით უფ რო ეკო ლო გი უ რად სუფ თა ენერ გო მა ტა -

რე ბე ლია, ვი ნა ი დან მი სი წვის შე დე გად გა ცი ლე ბით ნაკ ლე ბი CO2 გა მო იფ რქვე ვა. საწ -

ვავ აირ ში წყლის შემ ცვე ლო ბის მა ღა ლი წი ლის გა მო, ამ ენერ გო მა ტა რებ ლის წვის სით -

ბოს ეფექ ტი უფ რო ძლი ე რია, ვიდ რე მა ზუ თი სა. ბუ ნებ რი ვი აირის მა რა გი სა ვა რა უ დოდ,

კი დევ და ახლ. 50-80 წელს გვე ყო ფა. ბუ ნებ რი ვი აირის ყვე ლა ზე დი დი სა ბა დო ე ბი არის

რუ სეთ სა და ირან ში.

7.1.4. პო ტენ ცი უ რი გა ნახ ლე ბა დი ენერ გი ე ბი სა ქარ თვე ლო ში

ჰიდ რო ე ნერ გია

ჰიდ რო ე ნერ გია არის სუფ თა და გა ნახ ლე ბა დი ენერ გი ის ფორ მა. 2013 წელს სა ქარ -

თვე ლო ში წარ მო ე ბუ ლი 10 059 მლნ. კვ.სთ ელექ ტრო ე ნერ გი ი დან, და ახლ. 8271 მლნ. კვ.

სთ. წარ მო ე ბულ იქ ნა ჰიდ რო ე ლექ ტრო სად გუ რებ ში, რაც შე ე სა ბა მე ბა და ახლ.82,2%-ს.

და ნარ ჩე ნი 17,8% ელექ ტრო ე ნერ გია კი წარ მო ე ბულ იქ ნა ნახ შირ ზე მო მუ შა ვე ელექ ტრო -

სად გუ რებ ში.

ცხრი ლი 20: სა ქარ თვე ლოს ელ.ენერგიის ბაზ რის შერ ჩე უ ლი საკ ვან ძო მო ნა ცე მე ბი 2011-2013

წწ-ში (მოცემული მლნ.კვ.სთ-ში). (წყარო: http://www.iea.org/statistics/statisticssearch/report/?coun-

try=GEORGIA&product=balances&year=2014, 02.2017-ის მდგო მა რე ო ბით)

მზის ენერ გია

მზე წარ მო ად გენს უფა სო ენერ გი ის გა ნახ ლე ბად წყა როს. სა ქარ თვე ლოს თა ვი სი 250-

280 მზი ა ნი დღის ანუ 1900-2200 მზი ა ნი სა ა თის მეშ ვე ო ბით გა აჩ ნია მზის ენერ გი ის უდი -

დე სი პო ტენ ცი ა ლი. გლო ბა ლუ რი გა მოს ხი ვე ბა რე გი ო ნი დან გა მომ დი ნა რე, მერ ყე ობს

1250-1800 კვ.სთ/მ2 ფარ გლებ ში.

მზის ენერ გი ი დან თერ მუ ლი ან ელექ ტრო ე ნერ გი ის მი სა ღე ბად მრა ვალ გვა რი შე საძ -

ლებ ლო ბე ბი არ სე ბობს. მზის გა მოს ხი ვე ბით შეგ ვიძ ლია ვა წარ მო ოთ ელ.ენერგია და


112

წელი 2011 2012 2013

ელ.ენერგიის წარმოება 10.104 9.696 10.059

თბოელექტროსადგურები 1) 2.212 1.277 1.788

ჰიდროელექტროსადგურები 2) 7.892 7.219 8.271

ჰიდროენერგიის წილი პროცენტებში 78,1 74,5 82,2

იმპორტი 471 615 484

ექსპორტი 931 528 450

მთლიანი მოხმარება 9.453 9.559 9.894

სით ბო. ინო ვა ცი უ რი გა მო ყე ნე ბის სხვა სფე რო ებს წარ მო ად გენს მზის ენერ გი ით გაგ რი -

ლე ბა და მზის ენერ გი ის სა წარ მოო პრო ცე სე ბის თვის გა მო ყე ნე ბა.

ფო ტო ვოლ ტა ი კა

ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი ეფექ ტის მეშ ვე ო ბით შე იძ ლე ბა ელექ ტრო ე ნერ გი ის წარ მო ე ბა

მზის ელე მენ ტე ბით. ვი ნა ი დან ცალ კე უ ლი ელე მენ ტე ბი მცი რე რა ო დე ნო ბით აწარ მო ე ბენ

ელექ ტრო ე ნერ გი ას, ამი ტომ ფო ტო ვოლ ტა ი კუ რი პა ნე ლე ბის სა ხით მათ ერ თობ ლი ვად

ამონ ტა ჟე ბენ. ამ პა ნე ლე ბით მო პო ვე ბუ ლი მუდ მი ვი დე ნი გარ დამ ქმნე ლის მეშ ვე ო ბით

გარ და იქ მნე ბა ცვლად დე ნად, რომ ლის გა მო ყე ნე ბაც შე საძ ლე ბე ლია სახ ლებ ში. მი სი

გაშ ვე ბა შე იძ ლე ბა სა ერ თო მოხ მა რე ბის ქსელ შიც. ფო ტო ვოლ ტა ი კუ რი და ნად გა რის და -

სა მონ ტა ჟებ ლად უნ და გა ვით ვა ლის წი ნოთ სა ხუ რა ვის დახ რა და ორი ენ ტა ცია, ასე ვე ზე -

და პი რის ფარ თო ბი. მა ღა ლი ეფექ ტის მი საღ წე ვად, მზის პა ნე ლე ბი არ უნ და იყოს დაჩ -

რდი ლუ ლი ხე ე ბით, ბუხ რე ბი თა და სხვა მო მიჯ ნა ვე სახ ლე ბით.

ა) ფო ტო ვოლ ტა ი კა - კუნ ძუ ლე ბის სის ტე მა

ჯერ ხდე ბა მო პო ვე ბუ ლი ენერ გი ის შუ ა ლე დუ რი დაგ რო ვე ბა აკუ მუ ლა ტო რებ ში, ხო -

ლო შემ დეგ, სა ჭი რო ე ბის შემ თხვე ვა ში, მი სი გა მო ი ყე ნე ბა მაგ., იმ დროს, რო დე საც მზე

არ ას ხი ვებს. ეს სის ტე მა სრუ ლი ად ავ ტო ნო მი უ რად მუ შა ობს. ის გათ ვლი ლია დე ნის მი -

წო დე ბა ზე შო რე ულ რე გი ო ნებ ში. ფო ტო ვოლ ტა ი კის პა ნე ლებს ამონ ტა ჟე ბენ სამ ხრე თი -

სა კენ მი მარ თულ სა ხუ რა ვებ ზე.

ბ) ქსელ თან მი ერ თე ბუ ლი ფო ტო ვოლ ტა ი კის და ნად გა რე ბი

ფო ტო ვოლ ტა ი კის პა ნე ლე ბი უმე ტეს წი ლად სამ ხრე თი სა კენ მი მარ თულ სა ხუ რა ვებ -

ზე მონ ტაჟ დე ბა. მზის ელ.ენერგიის გა მო ყე ნე ბა შე იძ ლე ბა უშუ ა ლოდ ად გილ ზე ვე მოხ დეს,

ასე ვე შიძ ლე ბა მი ე წო დოს აკუ მუ ლა ტო რებს ან სა ერ თო მოხ მა რე ბის ელექ ტროქ სელს.

გ) ფო ტო ვოლ ტა ი კა - ელექ ტრო სად გუ რე ბი

თუ არ სე ბობს დი დი და უჩ რდი ლა ვი ფარ თო ბე ბის გა მო ყე ნე ბის შე საძ ლებ ლო ბა, ფო -

ტო ვოლ ტა ი კის ელ.სადგურებს შე უძ ლია 50-100 მგვტ ელ.ენერგიის წარ მო ე ბა.

მზის სით ბუ რი ენერ გია

რო დე საც მზის პირ და პი რი სხი ვე ბი ეცე მა შავ შთან მთქმელ ზე (აბსორბერზე), წარ მო -

იქ მნე ბა თერ მუ ლი ენერ გია, რო მე ლიც შე იძ ლე ბა აკუ მუ ლირ დეს თბი ლი წყლის სა ხით და

კომ ბინ რე ბულ იქ ნას გათ ბო ბას თა ნაც. ჰე ლი ო თერ მუ ლი თბი ლი წყლის სა წარ მო ებ ლად

იყე ნე ბენ მზის კო ლექ ტო რებს შავ ზე და პი რი ა ნი შთან მთქმე ლე ბით (აბსორბერებით), რო -

მელ თა მეშ ვე ო ბი თაც პირ და პი რი მზის გა მოს ხი ვე ბა გარ და იქ მნე ბა თერ მულ ენერ გი ად.

ეს თერ მუ ლი ენერ გია ან ტიფ რიზ გა რე უ ლი წყლის მეშ ვე ო ბით მი ე წო დე ბა თბი ლი წყლის

ავზს. რო დე საც სითხე კო ლექ ტორ ში სა სურ ველ ტემ პე რა ტუ რას მი აღ წევს, ტუმ ბოს მეშ ვე -

ო ბით მოხ დე ბა მი სი ტრან სპორ ტი რე ბა ჰე ლი ო თერ მულ ავ ზში, იქი დან კი თბო გა დამ ცე -

მი აპა რა ტით გა და ვა თბი ლი წყლის ავ ზში. ამ სრუ ლად გა ნახ ლე ბა დი თერ მუ ლი ენერ გი -

ის გა მო ყე ნე ბა შე იძ ლე ბა სას მე ლი წყლის გას თბო ბად ან კომ ბი ნა ცი ა ში გათ ბო ბის სის -

ტე მის მხარ და სა ჭე რად.

გე ო თერ მუ ლი ენერ გია

გე ო თერ მულ ენერ გი ას ანუ გე ო თერ მი ას სა ქარ თვე ლო ში უკ ვე 1951 წლი დან იყე ნებ -

დნენ ენერ გი ის გა მო სა მუ შა ვებ ლად. ქვე ყა ნას გა აჩ ნია გე ო თერ მუ ლი რე სურ სე ბის მა რა -

113

გი 250-400 მლნ.მ3/წელიწადში. 2008 წლის კვლე ვამ აჩ ვე ნა, რომ სა ქარ თვე ლოს გა აჩ ნია

30-108°C ტემ პე რა ტუ რის მქო ნე 250 ბუ ნებ რი ვი და ხე ლოვ ნუ რი თერ მუ ლი წყლე ბის წყა -

რო. მათ გან 80% ქვეყ ნის და სავ ლეთ შია და ხარ ჯე ბი სა და რე სურ სე ბის გა მო ყე ნე ბის ხე -

ი რი ა ნო ბის თვალ საზ რი სით, უფ რო ცხე ლი წყლით მო მა რა გე ბი სა და გათ ბო ბის თვის გა -

მოდ გე ბა (როგორც ბუ ნებ რი ვი აირის შემ ცვლე ლი). ქა ლა ქე ბის - ზუგ დი დი სა და თბი ლი -

სის მიმ დე ბა რე ტე რი ტო რი ე ბი საკ მა ოდ იმე დის მომ ცე მია გე ო თერ მუ ლი ენერ გი ის აღ მო -

ჩე ნი სა და გა მო ყე ნე ბის თვალ საზ რი სით. პო ტენ ცი უ რი სიმ ძლავ რე შე ფა სე ბუ ლია

420 მგვტ.-ით, ხო ლო მის გან შე საძ ლო გა მო მუ შა ვე ბუ ლი წლი უ რი ენერ გია და ახლ.

2,7 მლრდ.კვ.სთ.-ით. სამ წუ ხა როდ, აქამ დე აღ მო ჩე ნი ლი თერ მუ ლი წყა რო ე ბი დღემ დე

არ გა მო ი ყე ნე ბა ენერ გი ის მი ღე ბის მიზ ნით.

ქა რის ენერ გია

უკა ნას კნელ წლებ ში 165 მე ტე ო რო ლო გი უ რი სად გუ რის ქარ მზო მე ლო ბის მო ნა ცე მებ -

ზე დაყ რდნო ბით, სა ქარ თვე ლო ში ქა რის ენერ გი ის წარ მო ე ბის პო ტენ ცი ა ლი შე ფა სე ბუ -

ლია 5 მლნ.კვ.სთ-ით წე ლი წად ში, ანუ 2000 მგვტ. სიმ ძლავ რით. „ქარენერგოს“ კვლე ვით -

მა ინ სტი ტუტ მა, „ქარის ენერ გე ტი კის კვლე ვით მა ცენ ტრმა“, გა მო აქ ვეყ ნა სა ქარ თვე ლოს

ქა რის ენერ გე ტი კუ ლი ატ ლა სი, რომ ლის მი ხედ ვი თაც ქვე მოთ მო ცე მუ ლი (ტექნიკურად

გან ხორ ცი ე ლე ბა დი) ქა რის ელ.სადგურები დიდ პო ტენ ცი ალს გვთა ვა ზო ბენ.

ცხრი ლი 21: სა ქარ თვე ლო ში ქა რის გე ნე რა ტო რე ბის პო ტენ ცი ა ლი 02.2017-ის მდგო მა რე ო -

ბით (წყარო: http://georgien.ahk.de/fileadmin/ahk_georgien/Publikation/DWV_-Georgien_Kompakt_

Erneuerbare_Energien_2014.pdf,)


114

ქარის ელ.სადგური დადგმული სიმძლავრე

ელექტროენერგიის

საშუალო წარმადობა /

წელიწადში

ჭოროხი 90 მგვტ. 240 მლნ.კვტ.სთ

ჯვარი 30 მგვტ. 75 მლნ.კვტ.სთ

გოდერძი 60 მგვტ. 170 მლნ.კვტ.სთ

გორი 200 მგვტ. 480 მლნ.კვტ.სთ

ქუთაისი 150 მგვტ. 340 მლნ.კვტ.სთ

ლიხი 630 მგვტ. 2.000 მლნ.კვტ.სთ

მუხრანი 90 მგვტ. 200 მლნ.კვტ.სთ

ფარავანი 120 მგვტ. 290 მლნ.კვტ.სთ

ფოთი 90 მგვტ. 210 მლნ.კვტ.სთ

რუსთავი 60 მგვტ. 150 მლნ.კვტ.სთ

თბილისი 150 მგვტ. 350 მლნ.კვტ.სთ

ცხრაწყარო 100 მგვტ. 260 მლნ.კვტ.სთ

ბი ო მა სა

ხის პე ლე ტე ბი (გრანულები)

ხის პე ლე ტე ბი მზად დე ბა ხის ნა ხერ ხი თა და ბურ ბუ შე ლა თით. ხის ბურ ბუ შე ლას აშ რო -

ბენ, ამ კვრი ვე ბენ და მატ რი ცა ში წნე ხა ვენ, რის შე დე გა დაც წარ მო იქ მნე ბა 4-5 მმ დი ა -

მეტ რი სა და და ახლ. 20-25 მმ სიგ რძის მცი რე ზო მის ძე ლე ბი (პელეტები). პე ლე ტე ბის ერ -

თგვა რო ვა ნი ფორ მა სა შუ ა ლე ბას იძ ლე ვა, რომ ეს საწ ვა ვი ავ ტო მა ტუ რად ხრახ ნუ ლი კონ -

ვე ი ე რის მეშ ვე ო ბით მი ე წო დოს წვის პრო ცესს. გათ ბო ბის სა ჭი რო ე ბის შე სა ბა მი სად,

ხრახ ნუ ლი კონ ვე ი ე რი ბრუ ნავს სწრა ფად ან ნე ლა. პე ლე ტე ბი უნ და ინა ხე ბო დეს მშრა -

ლად, რა თა შე ი ნარ ჩუ ნონ ფორ მა. გათ ბო ბა პე ლე ტე ბის და ნად გა რით არის ეკო ლო გი უ -

რად სუფ თა და CO2-ნეიტრალური, ვი ნა ი დან ეს გა და მუ შა ვე ბუ ლი საწ ვა ვი მხო ლოდ იმ -

დენ CO2-ს გა მო აფ რქვევს, რამ დენ საც ერ თი ხე შთან თქავს ზრდის პრო ცეს ში. პე ლე ტის

გათ ბო ბის სის ტე მებს, რო გორც წე სი, გათ ბო ბის რე ჟი მის ხში რი მო ნაც ვლე ო ბის თა ვი დან

ასა ცი ლებ ლად, გა აჩ ნი ათ ბუ ფე რუ ლი სა ცა ვი. დღეს დღე ო ბით გა მო ი ყე ნე ბა პე ლე ტე ბის

გათ ბო ბის ორი სხვა დას ხვა სის ტე მა: პე ლე ტის ქვა ბი ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბი სათ ვის და

ცალ კე უ ლი პე ლე ტის ღუ მე ლი. პე ლე ტის ქვაბს აქვს მა ღა ლი სიმ ძლავ რე და შე უძ ლია ერ -

თი ან მრა ვა ლო ჯა ხი ა ნი სახ ლე ბის გათ ბო ბა.

ხის ნა ფო ტე ბი

ხის ნა ფო ტე ბიც მერ ქნის წარ მო ე ბის ნარ ჩე ნის გან მი ღე ბუ ლი ენერ გო მა ტა რე ბე ლია.

ხის პე ლე ტე ბი სა გან გან სხვა ვე ბით, ხის ნა ფო ტე ბი მზად დე ბა ხე ე ბის ან მერ ქნის და უ მუ -

შა ვე ბე ლი ნარ ჩე ნე ბი სა გან და ხექ ცე უ ლე ბი სა გან, რომ ლე ბიც კონ სტრუქ ცი უ ლი გა და მუ -

შა ვე ბი სათ ვის აღარ გა მოდ გე ბა. ამ ხის მა სა ლას ჩარ ხე ბით ანა ფო ტე ბენ. დაწ ვის პრო -

ცე სამ დე ნა ფო ტებს აშ რო ბენ და ხრახ ნი ა ნი კონ ვე ი ე რით ან ვიბ რა ცი უ ლი ცხა უ რით ავ -

ტო მა ტი ზე ბუ ლად მი ა წო დე ბენ საწ ვავ მოწყო ბი ლო ბას. ხის ნა ფო ტე ბის გათ ბო ბის სის ტე -

მე ბი გან კუთ ვნი ლია უმე ტე სად დი დი ობი ექ ტე ბის, სკო ლე ბი სა და ად მი ნის ტრა ცი უ ლი შე -

ნო ბე ბის თბო მო მა რა გე ბი სათ ვის. გა სათ ბო ბად CO2-ნეიტრალური ხის ნა ფო ტე ბის გა მო -

ყე ნე ბა კლი მატ ზე ზრუნ ვის მა გა ლი თია. ხის ნა ფო ტე ბის გათ ბო ბის სის ტე მე ბი მუ შა ობს ბი -

ვა ლენ ტურ რე ჟიმ ში ტრა დი ცი ულ გათ ბო ბის სის ტე მებ თან ერ თად.

ბი ო გა ზი

ბი ო გა ზი მი ი ღე ბა სხვა დას ხვა სპე ცი ა ლურ ბი ო გა ზის და ნად გა რებ ში ისე თი ბი ო ლო -

გი უ რი ნარ ჩე ნე ბის გან, რო გო რი ცაა:

ბი ო ნა გა ვი•

გამ წმენ დი ნა გე ბო ბე ბი დან მორ ჩე ნი ლი ლა მი•

საკ ვე ბის ნარ ჩე ნე ბი•

წუნ წუ ხი (თხევადი ნა კე ლი)•

ნა კე ლი•

შუ ა ლე დუ რი კულ ტუ რე ბი•

ძვე ლი ცხი მე ბი•

ცხო ველ თა ლე ში•

ბი ო გა ზი მი ი ღე ბა ასე ვე ენერ გო-მცენარეების მეშ ვე ო ბი თაც. ასე თია მა გა ლი -•

თად:

სი მინ დი•

მარ ცვლე უ ლი•

ბა ლა ხი•

115

გა ზი წარ მო იქ მნე ბა ანა ე რო ბუ ლი მიკ რო ორ გა ნიზ მე ბის გა მო ყე ნე ბით გაზ გა უმ ტარ

კონ ტე ი ნერ ში. ხრწნის პრო ცე სი და მო კი დე ბუ ლია გა მო ყე ნე ბულ ძი რი თად ნედ ლე ულ ზე

(ბიონარჩენები ან ენერ გომ ცე ნა რე ე ბი), ტემ პე რა ტუ რა ზე და PH-მაჩვენებელზე. სუბ სტრა -

ტის წყლის შემ ცვე ლო ბა უნ და იყოს მი ნი მუმ 50%. ბი ო გა ზის წარ მო ე ბის გვერ დი თი პრო -

დუქ ტი არის სა სუ ქი, რო მე ლიც გა მო ი ყე ნე ბა სოფ ლის მე ურ ნე ო ბა ში. ბი ო გა ზი შე ი ცავს

50-70% მე თანს და 25-50% ნახ ში რორ ჟანგს. ბი ო გა ზის ენერ გო შემ ცვე ლო ბა შე ად გენს ბუ -

ნებ რი ვი აირის 60%-ს და გა აჩ ნია ტე ნის მა ღა ლი შენ ცვე ლო ბა. გა ზის გა მო ყე ნე ბამ დე უნ -

და მოხ დეს ბი ო გა ზის გა უწყლო ე ბა და გა უ გო გირ დო ე ბა.


ბი ო გა ზის რე აქ ტო რი.

(წყარო: Shutterstock)

წარ მო ე ბუ ლი ბი ო გა ზით შე იძ ლე ბა გათ ბო ბის სის ტე მე ბი სა და სით ბო-ელექტრო

ბლო კუ რი სად გუ რე ბის (BHKW) ექ სპლუ ა ტა ცია. ბი ო გა ზის გან მი ღე ბუ ლი სი კე თე იმა ში

მდგო მა რე ობს, რომ დი დი ოდე ნო ბით ბი ო ლო გი ურ ნარ ჩე ნებს შე უძ ლია ტრა დი ცი უ ლი

და ძვი რადღი რე ბუ ლი საწ ვა ვის ჩა ნაც ვლე ბა და სოფ ლის მე ურ ნე ო ბი სათ ვის სა სუ ქის

წარ მო ე ბა. მე თა ნის გა ზი, რო მე ლიც უკონ ტრო ლო ხრწნის პრო ცე სის შემ თხვე ვა ში ატ -

მოს ფე რო ში მოხ ვდე ბო და, დაწ ვის შე დე გად ნაკ ლე ბად მავ ნე გა მო ნა ბოლ ქვში გარ და -

იქ მნე ბა და თან, ამავ დრო უ ლად, თერ მუ ლი ენერ გია გა მო მუ შავ დე ბა.

გამ წმენ დი ნა გე ბო ბე ბი სა და სა სოფ ლო-სამეურნეო სა წარ მო ე ბის ბი ო გა ზის მომ პო -

ვე ბე ლი და ნად გა რე ბი მნიშ ვნე ლოვ ნად უწყობს ხელს ამ სა წარ მო ე ბის ენერ გო ხარ ჯე -

ბის და ზოგ ვას.

ილუს ტრა ცია 78: საწ მენდ ნა გე -

ბო ბა ში ხრწნის შე დე გად მი ღე -

ბუ ლი აირის მომ პო ვე ბე ლი და -

ნად გა რი



116

7.2. სა ქარ თვე ლოს თვის და მა ხა სი ა თე ბე ლი გათ ბო ბის ტექ ნი კის აღ წე რა

სა ქარ თვე ლო ში უმე ტე სად დე ცენ ტრა ლი ზე ბუ ლი გათ ბო ბის სის ტე მე ბია, ვი ნა ი დან

1990 წ-ის ენერ გოკ რი ზი სის შემ დეგ ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის საქ ვა ბე ე ბი მო ი შა ლა. სა ქარ -

თვე ლოს მო სახ ლე ო ბას კვლა ვაც აქვს ზამ თარ ში გათ ბო ბას თან და კავ ში რე ბუ ლი პრობ -

ლე მე ბი. თი თო ე უ ლი ოჯა ხი სა კუ თა რი ფი ნან სე ბით, თა ვად წყვეტს გათ ბო ბის პრობ ლე -

მას. მო სახ ლე ო ბა ქა ლა ქებ ში უმ თავ რე სად ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის მოწყო ბი ლო ბებს

იყე ნებს, სოფ ლის მო სახ ლე ო ბა კი ინ დი ვი დუ ა ლურ, მარ ტი ვად დამ ზა დე ბულ შე ში სა და

გა ზის გათ ბო ბის ქვა ბებს.

სა ქარ თვე ლო ში გა მო ყე ნე ბუ ლი გათ ბო ბის მოწყო ბი ლო ბე ბია:

შე შის ღუ მე ლი, გა სათ ბო ბად და საჭ მლის მო სამ ზა დებ ლად•

გა ზის გათ ბო ბის ქვა ბი (ბოილერი), სით ბო თი და ცხე ლი წყლით მო მა რა გე ბი -•

სათ ვის

ოთა ხის გა ზის გა მათ ბო ბე ლი ცალ კე უ ლი ხელ საწყო ე ბი•

ოთა ხის ელექ ტრო გათ ბო ბა ან ელექ ტრო გა მათ ბო ბე ლი•

თბი ლი ჰა ე რის შემ ბე რი ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბა ად მი ნის ტრა ცი უ ლი შე ნო ბე ბი სა•

და სას ტუმ რო ე ბი სათ ვის

იატაკ ქვე შა გათ ბო ბა•

გა ზის ან დე ნის ინ ფრა წი თე ლი გა მომ სხი ვე ბე ლი და ნად გა რე ბი ბა რებ სა და რეს -•

ტორ ნებ ში გა რე გათ ბო ბი სათ ვის ზო გა დად არ არის ფარ თოდ გავ რცე ლე ბუ ლი

117

ილუსტრ.79: შეშის ღუმელი

საჭმლის მოსამზადებლად

ილუსტრ.80: გაზის გათბობის

ქვაბი

ილუსტრ.81: ოთახის

ცალკეული გაზის

გამათბობელი

ილუსტრ.82: კედლის

რადიატორი

ილუსტრ.83: ელექტრო


ილუსტრაცია 84: ცხელი

ჰაერის შებერვით გათბობა

(წყარო: მ.ტყეშელაშვილი)

7.2.2 სას მე ლი თბი ლი წყლის მო წო დე ბის სის ტე მე ბი

სა ქარ თვე ლოს მო სახ ლე ო ბის მხო ლოდ 30%-ს გა აჩ ნია გა ზის კომ ბი ნი რე ბუ ლი გათ -

ბო ბის ქვა ბი, რო მე ლიც უზ რუნ ველ ყოფს სით ბო სა და ცხე ლი წყლის მი ღე ბას. გათ ბო ბი -

სა და ცხე ლი წყლი სათ ვის ფარ თოდ გა მო ი ყე ნე ბა გა ზის გათ ბო ბის სის ტე მა და ხუ რუ ლი

წვის კა მე რი თა და აირ სა რი ნით, ან გათ ბო ბის სის ტე მა ღია წვის კა მე რით აირ სა რი ნის

გა რე შე. არის შემ თხვე ვე ბი, რო დე საც სის ტე მის არას წო რი და მონ ტა ჟე ბის გა მო გა ზის გა -

მათ ბობ ლის აირ სა რი ნი მი ერ თე ბუ ლია შე ნო ბის ვენ ტი ლა ცი ის სის ტე მას თან. ამან შე იძ -

ლე ბა საფ რთხე შე უქ მნას მაცხოვ რე ბელ თა სი ცოცხლეს, ვი ნა ი დან ამ გვარ გა მო ნა -

ბოლქვს სუ ნი არ აქვს.

სოფ ლის მო სახ ლე ო ბა, რო მე ლიც არ არის მი ერ თე ბუ ლი ქა ლა ქის კო მუ ნა ლურ ქსე -

ლებ თან და არ აქვს მუდ მი ვი წყალ მო მა რა გე ბა, შეზღუ დუ ლად იყე ნებს გა ზის გათ ბო ბის

კომ ბი ნი რე ბულ ქვაბს და სო ფელ ში წყალს გა ზის ქუ რა ზე ან შე შის ღუ მელ ზე აცხე ლე ბენ.

იქ, სა დაც გამ დი ნა რე წყა ლი პრობ ლე მას არ წარ მო ად გენს, გა მო ი ყე ნე ბა გამ დი ნა -

რე წყლის ელექ ტრო გა მაცხე ლე ბე ლი.


118

ილუსტრაცია 85:

გაზზე მომუშავე

ინფრაწითელი

გამომსხივებელი

ხელსაწყო გარე

გათბობისთვის


დენის გათბობის



დენზე მომუშავე




ხელსაწყო






ხელსაწყო


გამდინარე წყლის

ელექტრო

გამაცხელებელი.


გაზის

კომბინირებული

გათბობა.


გაზზე მომუშავე

გამდინარე წყლის

გამაცხელებელი.



თბილი წყლის ავზი.



7.2.3. გათ ბო ბი სა და სას მე ლი თბი ლი წყლის მო მა რა გე ბის თვის გა მო ყე ნე ბუ ლი

ენერ გო მა ტა რებ ლე ბი

გათ ბო ბი სა და ცხე ლი წყლით მო მა რა გე ბი სათ ვის ძი რი თა დად ენერ გო მა ტა რე ბე ლი

- ბუ ნებ რი ვი აირი გა მო ი ყე ნე ბა. ინ დი ვი დუ ა ლურ გათ ბო ბის ღუ მე ლებ ში უმე ტე სად შე შას

იყე ნე ბენ. ბი ნებ ში, სა დაც დე ცენ ტრა ლი ზე ბუ ლი შე შის ღუ მე ლე ბია, სით ბო გა ი ცე მა თბუ -

რი გა მოს ხი ვე ბის გზით. ბი ნე ბის ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის სით ბო ნა წილ დე ბა რა დი ა ტო -

რე ბის მეშ ვე ო ბით.

7.2.4. გათ ბო ბის სის ტე მე ბით მი ღე ბუ ლი სით ბოს გა ნა წი ლე ბა

საცხოვ რე ბე ლი ბი ნე ბის უმე ტე სო ბა ში გათ ბო ბის სით ბოს ძი რი თა დად ანა წი ლე ბენ

პა ნე ლუ რი რა დი ა ტო რე ბით და გა მო ნაკ ლის შემ თხვე ვებ ში, ძვი რადღი რე ბულ ობი ექ ტებ -

ში - იატაკ ქვე შა გათ ბო ბის სა შუ ა ლე ბით.

ამ ორი ვე სით ბოს გა დამ ცემ სის ტე მას გა აჩ ნია და დე ბი თი და უარ ყო ფი თი მხა რე ე ბი:

პა ნე ლუ რი რა დი ა ტო რე ბი იაფია და ოთა ხის ტემ პე რა ტუ რაც უკე თე სად რე გუ -•

ლი რე ბა დი. რო გორც წე სი, ამ რა დი ა ტო რებს არ აქვთ თერ მოს ტა ტი ა ნი ვენ ტი -

ლი და ვენ ტილს უმე ტე სად ხე ლით არე გუ ლი რე ბენ. ასე რომ, და მა ტე ბი თი მზის

გა მოს ხი ვე ბით ან ადა მი ა ნე ბის ჭარ ბი რა ო დე ნო ბით გან პი რო ბე ბულ მა თბურ მა

დატ ვირ თვამ შე იძ ლე ბა ოთა ხის გა და ხუ რე ბა გა მო იწ ვი ოს.

იატაკ ქვე შა გათ ბო ბას ის უპი რა ტე სო ბა გა აჩ ნია, რომ ოთახ ში ად გილს არ იკა -•

ვებს, ვი ნა ი დან მო ჭიმ ვის ქვეშ მდე ბა რე ობს. მი სი უარ ყო ფი თი მხა რე კი ის არის,

რომ იგი ძალ ზე ინერ ტუ ლად რე ა გი რებს ტემ პე რა ტუ რის მო მა ტე ბა სა და კლე ბა ზე.

რო დე საც სა სურ ვე ლი ტემ პე რა ტუ რა მიღ წე უ ლია, და მა ტე ბი თი თბუ რი დატ ვირ თვა

(ადამიანების ან ელექ ტრო მოწყო ბი ლო ბე ბის მი ერ გა მო ყო ფი ლი სით ბო, ასე ვე

მზის გა მოს ხი ვე ბის სით ბოს მო დი ნე ბა) იწ ვევს ოთა ხის სწრაფ გა და ხუ რე ბას.

7.2.5. სას მე ლი თბი ლი წყლის მო წო დე ბის სის ტე მე ბი

გამ დი ნა რე წყლის ელექ ტრო გა მაცხე ლე ბე ლი•

ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბა•

შე შა ზე ან ნახ შირ ზე მო მუ შა ვე აბა ზა ნის წყლის გა მაცხე ლე ბე ლი•

ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის სის ტე მა ში თბი ლი წყლის მო წო დე ბა ხდე ბა შე შა ზე ან ნახ -

შირ ზე მო მუ შა ვე გათ ბო ბის ქვა ბი დან. თუ საცხოვ რე ბელ ბი ნა ში და მონ ტა ჟე ბუ ლია გა ზის

ოთა ხის გა მათ ბო ბე ლი, ცხე ლი წყალს გაზ ზე ან დენ ზე მო მუ შა ვე გამ დი ნა რე წყლის გა -

მაცხე ლებ ლით იღე ბენ. სოფ ლებ ში ცხე ლი წყლით უზ რუნ ველ ყო ფა ხდე ბა შე შის, ელექ -

ტრო ე ნერ გი ის, ან გა ზის წვის შე დე გად.

7.2.6. გათ ბო ბის ტექ ნი კის დამ პრო ექ ტე ბე ლი სპე ცი ა ლი ზე ბუ რი სა წარ მო ე ბი

გათ ბო ბის მე მონ ტა ჟე ე ბის უმე ტე სო ბას სა ქარ თვე ლო ში მხო ლოდ ტრა დი ცი უ ლი გათ -

ბო ბის სის ტე მე ბის და მონ ტა ჟე ბის გა მოც დი ლე ბა გა აჩ ნია ბი ნებ სა და 1-2-ოჯახიან სა კუ -

თარ სახ ლებ ში.

119

7.2.7. ხარ ვე ზე ბი გათ ბო ბის დაპ რო ექ ტე ბი სას

ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის სის ტე მე ბის და გეგ მვა და მოწყო ბა მრა ვალ ბი ნი ა ნი და მა -

ღალ სარ თუ ლი ა ნი სახ ლე ბის სე რი ო ზუ ლი პრობ ლე მაა: რო გორც წე სი, შე ნო ბის დას რუ -

ლე ბი სას არ არ სე ბობს არც ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის სის ტე მა და არც ცენ ტრა ლუ რი გამ -

წო ვი სის ტე მა მთლი ა ნი შე ნო ბი სათ ვის. რო დე საც ბი ნე ბი გა და ე ცე მა მფლო ბე ლებს,

მფლო ბე ლე ბი თა ვად არი ან პა სუ ხის მგე ბელ ნი სა კუ თარ ბი ნებ ში გათ ბო ბის სის ტე მის

მოწყო ბა ზე. ამან უკ ვე გა მო იწ ვია უბე დუ რი შემ თხვე ვე ბი, რად გან და უ დევ რო ბით მოხ და

გათ ბო ბის გა მო ნა ბოლ ქვის გაშ ვე ბა სა ვენ ტი ლა ციო შახ ტებ ში. გარ და ამი სა, ინ დი ვი დუ -

ა ლუ რი გათ ბო ბის სის ტე მე ბის უარ ყო ფი თი მხა რე ის არის, რომ ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის

სის ტე მებ თან შე და რე ბით, ტექ ნი კუ რი აღ ჭურ ვი ლო ბი დან გა მომ დი ნა რე, მათ ბევ რად მე -

ტი ენერ გო და ნა კარ გი აქვთ და საგ რძნობ ლად არა ე ფექ ტუ რე ბი არი ან.

გა მო ნა ბოლ ქვით მო წამ ვლის სა შიშ რო ე ბა

ცენ ტრა ლუ რი გამ წო ვის სის ტე მის არარ სე ბო ბის გა მო თი თო ე უ ლი ბი ნი დან გა მო ნა -

ბოლ ქვის გა დი ნე ბა ხდე ბა შე ნო ბის შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ი დან, გა რე კედ ლი დან უშუ -

ა ლოდ ბი ნის სარ თუ ლის არე ში, რაც ზე და ბი ნის მაცხოვ რებ ლე ბის ჯან მრთე ლო ბი სათ -

ვის ზი ა ნის მი ყე ნე ბას და მათ მო წამ ვლას იწ ვევს.

გარ და ამი სა, ამ ახ ლად აშე ნე ბუ ლი შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ე ბის ხში რი გა ბურ ღვე ბი

და გა მონ გრე ვე ბი კედ ლებ ში, აზი ა ნებს ძლი ე რი წვი მის სა წი ნა აღ მდე გო ჰერ მე ტი ზა ცი ას.

სა სურ ვე ლია, რომ ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის გეგ მა გამ წოვ სის ტე მას თან ერ თად იმ -

თა ვით ვე გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი იყოს პრო ექ ტი რე ბი სას.

იმი სათ ვის, რა თა გა მოთ ვლი თი პროგ რა მე ბის მეშ ვე ო ბით მოხ დეს სა ჭი რო თბუ რი

დატ ვირ თვის გა მოთ ვლა გათ ბო ბის ხა ზე ბის და გათ ბო ბის გა ნა წი ლე ბის ზო მე ბის და სად -

გე ნად, ასე ვე გათ ბო ბის ტუმ ბო ე ბი სა და გამ წო ვი არ ხე ბის გან სა სა საზღვრა ვად, აუცი ლე -

ბე ლია, რომ გათ ბო ბის ხე ლოს ნებს ჰქონ დეთ შე სა ბა მი სი გა ნათ ლე ბა, რა თა სა თა ნა დოდ

უზ რუნ ველ ყონ გათ ბო ბის სის ტე მე ბის ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბა და ხა რის ხი.

7.3. გა ნახ ლე ბა დი გათ ბო ბის სის ტე მე ბი - ზო გა დი მი მო ხილ ვა

7.3.1. სით ბუ რი ტუმ ბო

სით ბუ რი ტუმ ბო არის რე გე ნე რა ცი უ ლი გათ ბო ბის სის ტე მა, რო მე ლიც ელექ ტრო ე -

ნერ გი ის გა მო ყე ნე ბით ნი ა და გის, გრუნ ტის წყლე ბის და გა რე მო ჰა ე რის თერ მუ ლი ენერ -

გი ის მა ღალ ტემ პე რა ტუ რულ დო ნე ზე აყ ვა ნით ხელს უწყობს მა თი გათ ბო ბის მიზ ნით გა -

მო ყე ნე ბას.

სით ბუ რი ტუმ ბო თი გა მო ყე ნე ბუ ლი ენერ გი დან შე საძ ლე ბე ლია მი სი ჯე რა დი თბო ე -

ნერ გი ის მი ღე ბა. ენერ გი ის წყა როდ ძი რი თა დად გა მო ი ყე ნე ბა ელექ ტრო ე ნერ გია.

წლის გან მავ ლო ბა ში გა მო ყე ნე ბუ ლი ენერ გი ი სა და წარ მო ე ბუ ლი ენერ გი ის თა ნა ფარ -

დო ბა, გვაძ ლევს ეფექ ტუ რო ბის წლი ურ მაჩ ვე ნე ბელს. მწარ მო ებ ლე ბის მი ერ მი თი თე -

ბუ ლი ეფექ ტუ რო ბის წლი უ რი მაჩ ვე ნე ბე ლი 4-ზე მე ტია, პრაქ ტი კა ში კი ეს მაჩ ვე ნებ ლე -

ბი უმე ტე სად მწარ მო ებ ლის მი ერ მი თი თე ბულ სი დი დე ზე ნაკ ლე ბია, ზო გი ერთ შემ თხვე -

ვა ში კი - 3-ზე ნაკ ლე ბიც. წლი უ რი ეფექ ტუ რო ბის მა ღა ლი მაჩ ვე ნებ ლის მი სა ღე ბად მიღ -

წე ულ უნ და იქ ნეს რაც შე იძ ლე ბა მცი რე სხვა ო ბა სით ბოს წყა როს ტემ პე რა ტუ რა სა და

სის ტე მი სათ ვის სით ბოს გა დამ ტა ნი მე დი უ მის (მაგ. წყლის) ტემ პე რა ტუ რას შო რის. სა -

ა მი სოდ აუცი ლე ბე ლია პა ნე ლუ რი გათ ბო ბის (კედლის ან იატა კის) გა მო ყე ნე ბა, რო მე -


120

ლიც და ბალ ტემ პე რა ტუ რა ზე მუ შა ობს.

წყლის გათ ბო ბი სას თბუ რი ტუმ ბო ე ბის გა მო ყე ნე ბის ზღვა რი შეზღუ დუ ლია, რამ დე ნა -

დაც ამ მოწყო ბი ლო ბე ბის გა მო ყე ნე ბით მაქ სი მუმ 55-60°C-ის ტო ლი სით ბოს გა დამ ტა ნი

მე დი უ მის ტემ პე რა ტუ რის და, შე სა ბა მი სად, მხო ლოდ 5°C-ით და ბა ლი თბი ლი წყლის ტემ -

პე რა ტუ რის მი ღე ბაა შე საძ ლე ბე ლი5. სამ ბი ნა ზე მე ტის მქო ნე შე ნო ბებ ში ლე გი ო ნე ლას

ბაქ ტე რი ე ბის გა ჩე ნის თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად აუცი ლე ბე ლია, რომ თბი ლი წყლის ავ ზში

ტემ პე რა ტუ რა იყოს 65-70°C.

ილუს ტრა ცია 93: სით ბუ რი ტუმ ბო ე ბის სით ბოს ხვა დას ხვა წყა რო ე ბის თვის: მი წა, წყა ლი და ჰა ე -

რი. (გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი, წყარო:Bundesverband Wärmepumpe (BWP) e.V.)

სით ბოს წყა რო ე ბი თბუ რი ტუმ ბო ე ბი სათ ვის

სის ტე მა 1 და სის ტე მა 2 წარ მო ად გე ნენ მა რილ ხსნა რის თბურ ტუმ ბო ებს და ახ დე ნენ

მი წის სით ბოს გე ნე რი რე ბას გათ ბო ბის სით ბოდ. გან სხვა ვე ბა კო ლექ ტო რის სა ხე ო ბა შია,

რო მე ლიც ნი ა და გი დან მი ღე ბულ გე ო თერ მულ ენერ გი ას გა დას ცემს თხე ვად სით ბოს გა -

დამ ტან მე დი უმს - მა რილ ხსნარს.

სის ტე მა 1: მა რილ ხსნა რის თბუ რი ტუმ ბო ე ბი გრუნ ტის ზონ დე ბით

სის ტე მა 1-ში ჭა ბურ ღი ლის მეშ ვე ო ბით მი წა ში ვერ ტი კა ლუ რად ჩა სო ბი ლი, ბე ტო ნით

შე მო სი ლი ზონ დე ბი გა მო ი ყე ნე ბა სით ბოს შთამ ნთქმე ლე ბად. ჭა ბურ ღი ლე ბის რა ო დე ნო -

ბა და სიღ რმე გათ ვლი ლია სით ბუ რი ტუმ ბო ე ბის მოხ მა რე ბულ სიმ ძლავ რე ზე. ჭა ბურ ღი -

ლე ბის სიღ რმე სხვა დას ხვა რე გი ო ნის შე სა ბა მი სად შე იძ ლე ბა გან სხვა ვე ბუ ლი იყოს. ეს

სის ტე მა არ არის ოპ ტი მა ლუ რი ამ ჟა მად არ სე ბუ ლი შე ნო ბე ბის თვის, ვი ნა ი დან ის დი დი

მო ცუ ლო ბის მი წის სა მუ შა ო ებ სა და დი დი ზო მის სა ბურღ მან ქა ნებს სა ჭი რო ებს.

სის ტე მა 2: მა რილ ხსნა რის-თბური ტუმ ბო ე ბი მი წის ბრტყე ლი კო ლექ ტო რე ბით

ბრტყე ლი კო ლექ ტო რი სით ბოს წყა როდ იყე ნებს ნი ა დაგ ში აკუ მუ ლი რე ბულ მზის

ენერ გი ას. იგი მი წის ზე და პი რი დან ერ თი მეტ რის სიღ რმე ზე ლაგ დე ბა. ეს სის ტე მაც არ

121

5 - წყა რო: იუნ გი, სა ხელ მძღვა ნე ლო ენერ გო მოხ მა რე ბის კონ სულ ტა ცია, გვ.60

არის ოპ ტი მა ლუ რი არ სე ბუ ლი შე ნო ბე ბის თვის, ვი ნა ი დან ის დი დი მო ცუ ლო ბის მი წის სა -

მუ შა ო ებს სა ჭი რო ებს.

სის ტე მა 3: წყა ლი-წყალი ტი პის სით ბუ რი ტუმ ბო ე ბი მო სა პო ვე ბე ლი და შთან მთქმე -

ლი ჭე ბით

ეს სის ტე მა სით ბოს წყა როდ იყე ნებს გრუნ ტის წყალს. მი სი უპი რა ტე სო ბა 1, 2 და 4

სის ტე მებ თან შე და რე ბით მდგო მა რე ობს იმა ში, რომ გრუნ ტის წყალს მთე ლი წლის მან -

ძილ ზე თით ქმის მუდ მი ვად მა ღა ლი ტემ პე რა ტუ რა გა აჩ ნია და შე სა ბა მი სად, კარგ სით -

ბოს წყა როს წარ მო ად გენს. ეს სის ტე მა ნა წი ლობ რივ ოპ ტი მა ლუ რია არ სე ბუ ლი შე ნო ბე -

ბის თვის, ვი ნა ი დან ის დი დი მო ცუ ლო ბის წყლის ჭა ბურ ღი ლის ბურ ღვით სა მუ შა ო ებს სა -

ჭი რო ებს.

სის ტე მა 4: ჰა ე რი-წყალი ტი პის თბუ რი ტუმ ბო ე ბი გა რემ დე ბა რე თბო გა დამ ცე მით

სით ბოს წყა როდ გა მო ი ყე ნე ბა გა რე მოს ჰა ე რი. სა ინ სტა ლა ციო ხარ ჯე ბი უტოლ დე ბა

გათ ბო ბის ახა ლი სის ტე მი სას. ამ დე ნად, ეს სის ტე მა ყვე ლა ზე მე ტად მი ე სა და გე ბა არ სე -

ბულ შე ნო ბებს.

სის ტე მა 5: მე ო რა დი სით ბოს გა მო ყე ნე ბა ნარ ჩე ნი წყლე ბი სა და ჰა ე რი სა გან

თერ მუ ლი ენერ გი ის გა მო ყე ნე ბის კი დევ ერთ წყა როს წარ მო ად გენს სით ბუ რი ტუმ -

ბო ე ბი, რომ ლე ბიც ნარ ჩე ნი წყლე ბის და ჰა ე რის სით ბოს იყე ნებს. წყალ სა რინ არ ხებ ში

ინ ტეგ რი რე ბუ ლი სით ბოს გა დამ ტა ნი ხელ საწყო ე ბის მეშ ვე ო ბით სით ბურ ტუმ ბო ებს მი ე -

წო დე ბა დი დი ოდე ნო ბით არ სე ბუ ლი თერ მუ ლი ენერ გია, რო მე ლიც უკ ვე მა ღალ ტემ პე -

რა ტუ რულ დო ნე ზე იმ ყო ფე ბა. ეს თერ მუ ლი ენერ გია, რო მე ლიც ძი რი თა დად გა მო უ ყე ნებ -

ლად იკარ გე ბა კა ნა ლი ზა ცი ა ში, წარ მო ად გენს დიდ პო ტენ ცი ალს თბუ რი ენერ გი ის სა -

წარ მო ებ ლად.

ნარ ჩე ნი წყლე ბის სით ბო თი მო სარ გებ ლე სის ტე მა შე იძ ლე ბა მო ეწყოს მაგ.: სა ა ვად -

მყო ფო ებ სა და სა წარ მო ებ ში.

სით ბუ რი ტუმ ბო ე ბი და ფო ტო ვოლ ტა ი კა

სით ბუ რი ტუმ ბო ე ბის სის ტე მის ელექ ტრო კომ პრე სო რე ბი შე იძ ლე ბა ავა მუ შა ოთ ფო -

ტო ე ლექ ტრუ ლი მოწყო ბი ლო ბე ბით და ამ გვა რად, ტრა დი ცი უ ლი ენერ გო მა ტა რებ ლე ბის

ენერ გი ის და ზოგ ვით, გა ვუფ რთხილ დეთ კლი მატს.

სით ბუ რი ტუმ ბო ე ბი და მზის სით ბუ რი ენერ გია

სით ბუ რი ტუმ ბო ე ბი შე იძ ლე ბა კომ ბი ნი რე ბულ იქ ნას მზის თერ მულ კო ლექ ტო რებ თან,

რის შე დე გა დაც სას მელ თბილ წყლზე მოთხოვ ნი ლე ბა ზაფხუ ლო ბით დაკ მა ყო ფილ დე -

ბა მზის კო ლექ ტო რე ბით და არა სით ბუ რი ტუმ ბო ე ბით.

სით ბუ რი ტუმ ბო ე ბის ბი ვა ლენ ტუ რი ექ სპლუ ა ტა ცია

რო გორც წე სი, სით ბუ რი ტუმ ბო ე ბი აღ ჭურ ვი ლია ელექ ტრო სათ ბო ბი ელე მენ ტით, რო -

მე ლიც გათ ბო ბის რე ჟიმს გა მარ თულ მდგო მა რე ო ბა ში ინარ ჩუ ნებს მა ში ნაც კი, რო დე საც

გა რე ტემ პე რა ტუ რა ან ნი ა და გის ტემ პე რა ტუ რა არ წარ მო ად გე ნენ საკ მა რის სით ბურ წყა -

როს. ელექ ტრო სათ ბო ბი ელე მენ ტით სით ბუ რი ტუმ ბოს ექ სპლუ ა ტა ცი ის რე ჟი მი დიდ ხარ -

ჯებ თა ნაა და კავ ში რე ბუ ლი და მი სი გა მო ყე ნე ბა მხო ლოდ სა გან გე ბო სი ტუ ა ცი ა შია სა სურ -

ვე ლი. აქე დან გა მომ დი ნა რე, რე კო მენ დე ბუ ლია, რომ სით ბუ რი ტუმ ბოს თბუ რი დატ ვირ -

თვის საპ რო ექ ტო გათ ვლე ბი გან ხორ ცი ელ დეს სპე ცი ა ლი ზე ბუ ლი სა წარ მოს მი ერ. არ სე -


122

ბობს ალ ტერ ნა ტი უ ლი შე საძ ლებ ლო ბაც, რომ ელექ ტრო სათ ბობ ელე მენტს და ე მა ტოს

გათ ბო ბის კი დევ ერ თი სის ტე მა, რო მე ლიც მხო ლოდ ამ გვარ სი ტუ ა ცი ებ ში გა მო ი ყე ნე ბა

გათ ბო ბი სათ ვის. ესე ნი შე იძ ლე ბა იყოს ბუ ნებ რი ვი აირ ზე, მა ზუთ ზე ან პე ლე ტებ ზე მო მუ -

შა ვე გათ ბო ბის სის ტე მე ბი.

სით ბუ რი ტუმ ბოს მუ შა ო ბის პრინ ცი პი

ნა ბი ჯი 1: მო პო ვე ბა

სით ბუ რი ტუმ ბო ე ბი არ თმე ვენ თერ მულ ენერ გი ას ნი ა დაგს ან გრუნ ტის წყლებს. ამი -

სათ ვის ხდე ბა ენერ გო ზონ დე ბის ჩაშ ვე ბა გრუნ ტში ან გრუნ ტის წყალ ში. იქ ცირ კუ ლი რებს

სით ბოს გა დამ ტა ნი მე დი უ მი, რო მე ლიც შთან თქავს თერ მულ ენერ გი ას და გა დას ცემს

სხვა წრებ რუნ ვას: ამა ორ თქლე ბელ წრებ რუნ ვას.

ჰა ე რის სით ბუ რი ტუმ ბო ე ბი გა რე ჰა ერს არ თმე ვენ გა რე მოს სით ბოს და არ თმე ულ

ენერ გი ას გა დას ცე მენ ამა ორ თქლე ბელ წრებ რუნ ვას.

ნა ბი ჯი 2: მოქ მე დე ბის პრინ ცი პი

სით ბურ ტუმ ბო ში არ სე ბობს ამა ორ თქლე ბე ლი წრებ რუნ ვა, სა დაც ცირ კუ ლი რებს მა -

ცი ვე ბე ლი აგენ ტი. სით ბოს გა დამ ტან და ნად გარ ში, ამა ორ თქლე ბელ ში, ხდე ბა გა რე მოს

ენერ გი ის გა და ტა ნა პირ ვე ლი წრებ რუნ ვი დან მა ცი ვე ბელ აგენ ტზე, რო მე ლიც შე დე გად

აორ თქლდე ბა. ჰა ე რის სით ბუ რი ტუმ ბო ე ბის შემ თხვე ვა ში გა რე ჰა ე რი ახუ რებს მა ცი ვე -

ბელ აგენტს. მა ცი ვე ბე ლი აგენ ტის ორ თქლი გა და დის სა ჭირ ხნში/კომპრესორში. კომ პრე -

სი ის შე დე გად კი მა ტუ ლობს აირი სებ რი მა ცი ვე ბე ლი აგენ ტის ტემ პე რა ტუ რის დო ნე, ანუ

იგი თბე ბა. სით ბოს გა დამ ტან მე ო რე და ნად გარ ში გა ხუ რე ბუ ლი მა ცი ვე ბე ლი აგენ ტი თა -

ვის ენერ გი ას გა დას ცემს გათ ბო ბის სა მუ შაო კონ ტურს და კონ დენ სირ დე ბა გა მათხე ვა -

დე ბელ და ნად გარ ში. შემ დგომ გათხე ვა დე ბუ ლი მა ცი ვე ბე ლი აგენ ტი შემ ცირ დე ბა დრო -

სელ ში. სა ბო ლო ოდ, თხე ვა დი გან მუხ ტუ ლი მა ცი ვე ბე ლი აგენ ტი დაბ რუნ დე ბა ამა ორ -

თქლე ბელ ში.

ნა ბი ჯი 3: გათ ბო ბა

შე ნო ბა ში არ სე ბობს სით ბოს გა დამ ტან მე დი უმ ზე - წყალ ზე მო მუ შა ვე სით ბოს გა ნა -

წი ლე ბი სა და აკუ მუ ლი რე ბის სის ტე მა. ეს წყა ლი იღებს იმ სით ბოს, რო მელ საც მა ცი ვე ბე -

ლი აგენ ტი გა მათხე ვა დე ბელ და ნად გარ ში გას ცემს და მას პა ნე ლურ რა დი ა ტო რებს ან

გათ ბო ბის შუ ა ლე დურ სა ცავს გა დას ცემს.

7.3.2. პე ლე ტე ბის გათ ბო ბა

პე ლე ტე ბის გათ ბო ბა წარ მოქ მნის თერ მულ ენერ გი ას ხის პე ლე ტე ბის წვის მეშ ვე ო -

ბით, რომ ლე ბიც დამ ზა დე ბუ ლია მერ ქნის ნარ ჩე ნე ბით, რო გო რი ცაა ხის ბურ ბუ შე ლა და

ნა ხერ ხი.

პე ლე ტე ბის გათ ბო ბის მუ შა ო ბის პრინ ცი პი

პე ლე ტე ბი ინა ხე ბა რე ზერ ვუ არ ში. იგი მი ე წო დე ბა ცის ტერ ნი ა ნი ავ ტო მან ქა ნით, რო -

მე ლიც ჩა ტუმ ბავს პე ლე ტებს რე ზერ ვუ არ ში. ამი ტომ რე ზერ ვუ ა რი შეძ ლე ბის დაგ ვა რად

ხმა გა უმ ტა რი, მტვერ გა უმ ტა რი და, ამას თან, მშრა ლი უნ და იყოს. რე ზერ ვუ ა რი დან პე ლე -

123

ტე ბი კონ ვე ი ე რით მი ე წო დე ბა წვის კა მე რას. კონ ვე ი ე რი აწ ვდის იმ რა ო დე ნო ბის საწ ვავ

მა სა ლას (პელეტებს), რაც შე ნო ბა ში სით ბოს მოთხოვ ნას შე ე სა ბა მე ბა. წვის პრო ცე სი

იწყე ბა ელექ ტრო ნუ ლი ვარ ვა რის ჩხი რი სა და სა ბერ ვე ლის მეშ ვე ო ბით. ერ თგვა რო ვა ნი

წვის პრო ცე სის უზ რუნ ველ სა ყო ფად სა ჭი როა ბუ ფე რუ ლი სა ცა ვი თერ მუ ლი ენერ გი ის შუ -

ა ლე დურ შე სა ნა ხად.

პე ლე ტე ბის გათ ბო ბა ფა რავს სიმ ძლავ რე თა დი ა პა ზონს: 4-12 კვტ, 10-32 კვტ, 17-56

კვტ, 17-22 კვტ. ხის პე ლე ტე ბის გათ ბო ბა არის ეკო ლო გი უ რად სუფ თა და არ აბინ ძუ რებს

გა რე მოს, ვი ნა ი დან ეს გა და მუ შა ვე ბუ ლი საწ ვა ვი მხო ლოდ იმ რა ო დე ნო ბის CO2-ს გა მო -

აფ რქვევს, რამ დენ საც ერ თი ხე შთან თქავს ზრდის პრო ცეს ში. გარ და ამი სა, პე ლე ტე ბის

ყვე ლა ტი პის გათ ბო ბა შე იძ ლე ბა კომ ბი ნი რე ბულ იქ ნას ჰე ლი ო თერ მუ ლი გათ ბო ბის სის -

ტე მას თან.


124

სრუ ლი ად ავ ტო მა ტი ზე ბუ ლი პე ლე ტე ბის ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბა

გათ ბო ბის ქვა ბი

მი სა წო დე ბე ლი

კონ ვე ი ე რი

ხის პე ლე ტე ბის მა რა გი

წვის კა მე რა

ილუს ტრა ცია 94: ხის პე ლე ტე ბი (წყარო: Shutterstock)

ილუს ტრა ცია 95: პე ლე ტე ბის გათ ბო ბის სქე მა. (გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი)

პე ლე ტის ღუ მე ლე ბი

გარ და ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის სის ტე მე ბი სა, საცხოვ რე ბელ ბი ნებ ში შე საძ ლე ბე ლია

პე ლე ტე ბის ინ დი ვი დუ ა ლუ რი გათ ბო ბის ღუ მე ლე ბის და მონ ტა ჟე ბაც. ეს ავ ტო ნო მი უ რი ღუ -

მე ლე ბი მა რაგ დე ბა და ფა სო ე ბუ ლი პე ლე ტე ბის პრო დუქ ტით: ღუ მელ ში ინ ტეგ რი რე ბუ ლი

რე ზერ ვუ ა რი ივ სე ბა პე ლე ტე ბით, რომ ლე ბიც რამ დე ნი მე დღის მან ძილ ზე მი ე წო დე ბა ღუ -

მელს. პე ლე ტე ბის ავ ტო ნო მი ურ ღუ მელს გა აჩ ნია ოთა ხის ტემ პე რა ტუ რის მი ხედ ვით მა -

რე გუ ლი რე ბე ლი რე ლე.

პე ლე ტე ბის ღუ მე ლე ბის ინ ტეგ რი რე ბა შეს ძლე ბე ლია ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის სის -

ტე მა შიც: მა თი აღ ჭურ ვა შე იძ ლე ბა სპე ცი ა ლუ რი წყლის კა მე რე ბით, რომ ლე ბიც წარ მო -

ე ბუ ლი სით ბოს 75%-მდე გა დას ცე მენ ბუ ფე რულ სა ცავს, რო მე ლიც მი ერ თე ბუ ლია ცენ -

ტრა ლუ რი გათ ბო ბის სის ტე -

მას თან. წყლის ავ ზე ბი და მონ -

ტა ჟე ბუ ლია წვის კა მე რებ ში და

ას რუ ლე ბენ სით ბოს გა დამ ტა -

ნი და ნად გა რის ფუნ ქცი ას.

თერ მუ ლი ენერ გი ის კუთ რი წი -

ლი, რო მე ლიც ათ ბობს სა -

ცავს, და წი ლი, რო მე ლიც მი ე -

წო დე ბა სით ბოს გა მა ნა წი ლე -

ბელ სის ტე მას, ცვლა დია.


პე ლე ტის ღუ მე ლი.


7.3.3. მზის სით ბუ რი ენერ გია

მზის ენერ გი ის თერ მულ ენერ გი ად გარ და საქ მნე ლად აუცი ლე ბე ლია მზის პირ და პი -

რი გა მოს ხი ვე ბა. კო ლექ ტო რის შა ვი ზე და პი რი შთან თქავს მზის გა მოს ხი ვე ბას, გარ დაქ -

მნის მას თერ მულ ენერ გი ად და გა დას ცემს სით ბოს გა დამ ტან მე დი უმს (წყალი, ჰა ე რი ან

გლი კოლ-შერეული წყა ლი). სით ბოს გა დამ ტა ნი და ნად გა რი მი ღე ბულ თერ მულ ენერ გი -

ას გა დას ცემს მზის ენერ გი ის ბუ ფე რულ სა ცავს. იქი დან კი ხდე ბა მზის გან გე ნე რი რე ბუ -

ლი თერ მუ ლი ენერ გი ის გა მო ყე ნე ბა თბი ლი წყლის ან გათ ბო ბის სის ტე მის უზ რუნ ველ სა -

ყო ფად. თბი ლი წყლის მოხ მა რე ბა ფარ თოდ არის გავ რცე ლე ბუ ლი და მზის ენერ გი ით შე -

საძ ლე ბე ლია თბი ლი წყლის წლი უ რი მოთხოვ ნი ლე ბის 70%-ის დაკ მა ყო ფი ლე ბა. უკ ვე

გათ ბო ბის სე ზო ნის გარ და მა ვალ თვე ებ შია შე საძ ლე ბე ლი ბუ ფე რუ ლი ავ ზის შევ სე ბა თბი -

ლი წყლით.

მზის ენერ გი ის გათ ბო ბის სის ტე მი სათ ვის სა ჭი როა დი დი ზო მის კო ლექ ტო რის ზე და -

პი რი. თუ თბი ლი წყლით უზ რუნ ველ სა ყო ფად ერთ ადა მი ან ზე გათ ვლი ლია დახლ. 1,5 მ2

და 50-100 ლ. ბუ ფე რუ ლი სა ცა ვის მო ცუ ლო ბა, გათ ბო ბის სის ტე მი სათ ვის ჰე ლი ო თერ მუ -

ლი და ნად გა რე ბის გა ან გა რი შე ბა იწყე ბა და ახლ. 20მ2 და 800 ლ. ბუ ფე რუ ლი სა ცა ვის მო -

125

სა ცა ვი

წყლის სით ბოს გა დამ -

ცე მი და ნად გა რი

მი წო დე ბის კონ ვე ი ე რი

წვის კა მე რა

ჰა ე რის რა ო დე ნო ბის

სენ სო რი

ცუ ლო ბი დან. ამ გათ ვლებს სა ფუძ ვლად უდევს გათ ბო ბით უზ რუნ ველ ყო ფა ღრუბ ლი ან

დღე ებ ში და რაც შე იძ ლე ბა მე ტი გა მოს ხი ვე ბის გარ დაქ მნა თერ მულ ენერ გი ად ზამ თარ -

ში, მზის ნაკ ლე ბი გა მოს ხი ვე ბი სას.

მზის ენერ გი ით გათ ბო ბის სის ტე მის უარ ყო ფი თი მხა რე ის არის, რომ გათ ბო ბის პე -

რი ოდ ში (ზამთრის თვე ებ ში) მზეს გა მოს ხი ვე ბის და ბა ლი სიმ ძლავ რე აქვს და მზი ა ნი სა -

ა თე ბის რა ო დე ნო ბაც შე და რე ბით მცი რეა.

მზის კო ლექ ტო რე ბი იყო ფა ორ სა ხე ო ბად:

ბრტყე ლი კო ლექ ტო რე ბი

ილუს ტრა ცია 97: ბრტყე ლი კო ლექ ტო რე ბი: 9 კო ლექ ტო რი, თი თო ე უ ლი 5მ2. ფარ თო ბით

(ფოტო: ჰ. რა ი ფი)

ილუს ტრა ცია 98: მი ლი სებ რი კო ლექ ტო რე ბი.


მი ლი სებ რი კო ლექ ტო რე ბი

ბრტყე ლი კო ლექ ტო რე ბი უფ რო ფარ თო დაა გავ რცე ლე ბუ ლი, ვიდ რე მი ლი სებ რი კო -

ლექ ტო რე ბი და მა თი წარ მო ე ბაც უფ რო იაფია. მი ლი სებრ კო ლექ ტო რებ თან შე და რე ბით,

ბრტყე ლი კო ლექ ტო რე ბის მარ გი ქმე დე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი (მქკ) უფ რო მე ტა დაა და მო კი -

დე ბუ ლი კო ლექ ტო რე ბის ორი ენ ტა ცი ა ზე.

მი ლი სებ რი კო ლექ ტო რის კო ლექ ტო რე ბი მი ნის ვა კუ უმ მი ლა კებ შია ჩა დუ ღა ბე ბუ ლი.

ვა კუ უ მუ რი კაფ სუ ლი რე ბა ამ ცი რებს თერ მულ და ნა კარ გებს და წარ მოქ მნის უკე თეს მქკ-ს

ბრტყელ კო ლექ ტო რებ თან შე და რე ბით. მი ლი სებ რი კო ლექ ტო რე ბი მა თი მა ღა ლი ენერ -

გე ტი კუ ლი მქკ-ის მეშ ვე ო ბით, შე იძ ლე ბა და მონ ტაჟ დეს არა ოპ ტი მა ლუ რი ორი ენ ტა ცი ის

მქო ნე სა ხუ რავ ზეც, სა დაც ისი ნი მა ინც წარ მოქ მნი ან მა ღალ სის ტე მურ ტემ პე რა ტუ რას.

სას მე ლი წყლის გათ ბო ბის ხარ ჯე ბის შემ ცი რე ბის მიზ ნით, მრა ვალ მა სას ტუმ რომ და

„გესთჰაუსმა“ სა ქარ თვე ლო ში უკ ვე და ა მონ ტა ჟა მზის ენერ გი ის კო ლექ ტო რე ბი.


126

7.3.4. ფო ტო ვოლ ტა ი კა

მზის ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი ელე მენ ტე ბი ტექ ნი კუ რი მიზ ნით პირ ვე ლად გა მო ი ყე ნეს 1958

წელს კოს მო სურ თა ნამ გზავ რზე - ვან გუ არდ 1. ვან გუ არდ 1 (დიამეტრი: 16 სმ), რო მე ლიც მზის

ელე მენ ტე ბით იკ ვე ბე ბო და, შვი დი წლის მან ძილ ზე მო ნა ცე მებს აწ ვდი და კოს მო სი დან.6

ფო ტო ვოლ ტა ი კის შემ თხვე ვა შიც მზის ენერ გია პირ და პირ გარ და იქ მნე ბა ელექ ტრო -

ე ნერ გი ად. ჰე ლი ო თერ მუ ლი ენერ გი ის მოხ მა რე ბი სა გან გან სხვა ვე ბით, ფო ტო ვოლ ტა ი -

კა უფ რო ფარ თო დაა გავ რცე ლე ბუ ლი და გვთა ვა ზობს გა ცი ლე ბით უკე თეს ღი რე ბუ ლე -

ბა-სარგებლის თა ნა ფარ დო ბას. აქე დან გა მომ დი ნა რე, ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი ენერ გია არა

მხო ლოდ ელექ ტრო მოწყო ბი ლო ბე ბის: ტე ლე ვი ზო რის, სა რეცხის მან ქა ნი სა და კომ პუ ტე -

რის ექ სპლუ ა ტა ცი ი სათ ვის გა მო ი ყე ნე ბა, არა მედ თერ მულ ენერ გი ად გარ და საქ მნე ლა -

დაც თბი ლი წყლის ბო ი ლერ ში და მონ ტა ჟე ბუ ლი მი ლი სებ რი ელექ ტრო გამ ხუ რებ ლის მეშ -

ვე ო ბით, რო მე ლიც მზის ენერ გი ას პირ და პირ გარ დაქ მნის თერ მულ ენერ გი ად და ბუ ფე -

რულ სა ცავ ში თბი ლი წყლის სა ხით ინა ხავს.

სას მე ლი წყლის გაცხე ლე ბის ჩარ თვას შე იძ ლე ბა უპი რა ტე სო ბა მი ე ნი ჭოს სხვა ელექ -

ტრო მომ ხმა რებ ლებ თან შე და რე ბით, ან მხო ლოდ მა შინ მოხ დეს მი სი აქ ტი ვა ცია, რო დე -

საც ჭარ ბი ელექ ტრო ენერ გი ის წარ მო ე ბის შე დე გად, ის ენერ გია არ ცთუ მიმ ზიდ ველ ფა -

სად მი ე წო დე ბა სა ერ თო ელექ ტროქ სელს, ან რო ცა მი სი მოხ მა რე ბა სა ერ თოდ არ ხდე ბა.

სით ბუ რი ტუმ ბო ე ბის ამუ შა ვე ბა ასე ვე შე საძ ლე ბე ლია მზის ენერ გი ა ზე. ფო ტო ე ლექ -

ტრუ ლი და ნად გა რით თბუ რი ტუმ ბოს შე უ ფერ ხე ბე ლი მუ შა ო ბის რე ჟი მის უზ რუნ ველ სა ყო -

ფად რე კო მენ დე ბუ ლია აკუ მუ ლა ტო რის გა მო ყე ნე ბა მზის ენერ გი ის და საგ რო ვებ ლად.

ჩი ნეთ ში მზის ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი მო დუ ლე ბის ჭარ ბი წარ მო ე ბის შე დე გად მათ ზე და ე -

ცა ფა სე ბი. მზის ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი მო დუ ლის მქკ გა სულ წლებ ში გა ი ზარ და. €/Wp სი დი დე

აღ ნიშ ნავს ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი მო დუ ლის ფასს, რო მე ლიც მას გა აჩ ნია მსოფ ლიო ბა ზარ ზე.

ცხრი ლი 22: ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი მო დუ ლის ფა სე ბის დი ნა მი კის ტენ დენ ცია. (წყარო: http://pvx-

change.com/priceindex/default.aspx?langTag=de-DE , 02.2017-ის მდგო მა რე ო ბით)

ბა ზარ ზე არ სე ბუ ლი მზის ელე მენ ტე ბის სა ხე ო ბის მი ხედ ვით მქკ შე ად გენს 11-20%-ს.

კვლე ვე ბი სას მზის ელე მენ ტე ბის მქკ-მ შე ად გი ნა 40%, რაც იმას ნიშ ნავს, რომ ტრა დი ცი -

უ ლი მზის ელე მენ ტე ბის მარ გი ქმე დე ბის კო ე ფი ცი ენტს ჯერ არ მი უღ წე ვია თა ვი სი მაქ სი -

მუ მის თვის და ჯერ კი დევ გა აჩ ნია ზრდის მა ღა ლი პო ტენ ცი ა ლი.

127

ფა სის ბა რო მეტ რი

მი თი თე ბა ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი

მო დუ ლის ფა სე ბის ინ დექ სზე

დე კემ ბე რი 2016

მო დუ ლის ტი პი, წარ მო შო ბა

გან ვი თა რე ბის ტენ დენ ცია2016 წ-ის იან ვრი დან

გან ვი თა რე ბის ტენ დენ ცია2016 წ-ის ნო ემ ბრი დან

1. მოცემულია ფასები მხოლოდ

ფოტოელექტრული

მოდულისათვის

2. ეს არ არის გასაყიდი ფასები.

საშუალო, ექსპლუატაციისათვის

მზა მზის დანადგარის ფასი

გერმანიაში უნდა გამრავლდეს

2-3-ჯერ.

3. ეს ფასები წარმოადგენენ

საშუალო სეთავაზებულ ფასს

ევროპულ სპოტურ ბაზარზე

(ჩინური პროდუქტი განბაჟებული)

და მოცემულია ნეტო დღგ-ს

გარეშე ევროში კილოვატ პიკზე.

გერ მა ნია

იაპო ნია,კორეა

ჩი ნე თი

სამხრ.აღმ. აზია, ტა ი ვა ნი

კრისტალური მოდულები

6 - წყა რო: www.renewable-energy-concepts.com/german/sonnenenergie,01.2017-ის მდგო მა რე ო ბით

ილუს ტრა ცია 99: მზის ელე მენ ტე ბის მარ გი ქმე დე ბის კო ე ფი ცი ენ ტის გან ვი თა რე ბა.

(წყარო: https://phys.org/news/2014-12-nrel-efficiency-solar-cell.html,02.2017-ის მდგო მა რე ო ბით)

ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი და ნად გა რის მწარ მო ებ ლუ რო ბა მქკ-ს გარ და და მო კი დე ბუ ლია

მის ტემ პე რა ტუ რა ზე და მზის კენ ორი ენ ტა ცი ა ზე. ყვე ლა ზე ოპ ტი მა ლუ რია მზის ელე მენ ტე -

ბის გან თავ სე ბა სამ ხრე თის მხა რეს 30° დახ რით.

7.3.4. სით ბო-ელექტრო ბლო კუ რი სად გუ რი (BHKW)

სით ბო-ელექტრო ბლო კუ რი სად გუ რი არის სახ ლის ში და ელექ ტრო სად გუ რი, რო მე -

ლიც ერ თდრო უ ლად აწარ მო ებს ელ. ენერ გი ას და სით ბოს. სით ბო-ელექტრო ბლო კუ რი

სად გუ რის ცენ ტრა ლურ ელე მენტს წარ მო ად გენს ძრა ვა, რო მე ლიც მუ შა ობს დი ზელ ზე,

ბუ ნებ რივ აირ ზე, ბი ო გაზ ზე, ბი ო დი ზელ ზე და მცე ნა რე ულ ზეთ ზე. ძრა ვა წვავს საწ ვავს,

აწარ მო ებს გათ ბო ბის სით ბოს და ამუ შა ვებს დე ნის გე ნე რა ტორს სახ ლში ელექ ტრო ე ნერ -

გი ის უზ რუნ ველ სა ყო ფად - ჭარ ბი ელექ ტრო ე ნერ გია მი ე წო დე ბა სა ერ თო ქსელს ან კვე -

ბავს აკუ მუ ლა ტორს. ძრა ვას აქვს ხმა გა უმ ტა რი გარ საც მი.

მომ გე ბი ა ნი ექ სპლუ ა ტა ცი ი სათ ვის სით ბო-ელექტრო ბლო კუ რი სად გუ რი სა ჭი რო ებს

რაც შე იძ ლე ბა ხან გრძლივ გა მო ყე ნე ბას, რო მე ლიც > 5.500 სთ.-ია წე ლი წად ში. დე ნის და

სით ბოს ერ თდრო უ ლი მოხ მა რე ბი სას ხან გრძლი ვი ექ სპლუ ა ტა ცი ის მი საღ წე ვად, რო -

გორც წე სი, სით ბო-ელექტრო ბლო კუ რი სად გუ რე ბი და ბალ ელექ ტრულ სიმ ძლავ რე ებ -

ზეა გათ ვლი ლი. და ნად გა რი კომ ბი ნი რე ბუ ლია ბუ ფე რულ სა ცავ თან თერ მუ ლი ენერ გი ის

აკუ მუ ლი რე ბი სათ ვის და მუ შა ობს ტრა დი ცი ულ გათ ბო ბის სის ტე მას თან ერ თად.

სით ბო-ელექტრო ბლო კუ რი სად გუ რი რე კო მენ დე ბუ ლია შე ნო ბე ბი სათ ვის, რომ ლებ -

საც არა გათ ბო ბის პე რი ოდ შიც სით ბოს მა ღა ლი სა ჭი რო ე ბა გა აჩ ნი ათ, მაგ.: სას ტუმ რო ე -

ბი სა ცუ რაო აუზე ბით, მო ხუ ცე ბულ თა სახ ლე ბი, სა ა ვად მყო ფო ე ბი და ა.შ.

სით ბო-ელექტრო ბლო კუ რი სად გუ რი შე იძ ლე ბა გა მო ყე ნე ბულ იქ ნას ავა რი უ ლი

ელექ ტროკ ვე ბი სათ ვის და ტრა დი ცი უ ლი ავა რი უ ლი ელექ ტროკ ვე ბის აგ რე გა ტის ჩა სა -

ნაც ვლებ ლად. ასეთ შემ თხვე ვა ში, ელექ ტრო სის ტე მე ბი გა აგ რძე ლე ბენ მუ შა ო ბას მა ში -


128

ნაც კი, თუ გა ი თი შე ბა სა ერ თო ელექ ტრო მო -

მა რა გე ბა. ეს შე იძ ლე ბა გან სა კუთ რე ბით რე -

ლე ვან ტუ რი იყოს სა ა ვად მყო ფო ე ბის თვის,

მო ხუ ცე ბულ თა სახ ლე ბი სათ ვის, გა მოთ ვლი -

თი ცენ ტრე ბი სა და სა ჯა რო და წე სე ბუ ლე ბე ბი -

სათ ვის.

სით ბო-ელექტრო ბლო კუ რი სად გუ რი

იყო ფა შემ დეგ სა ხე ო ბე ბად:

მიკ რო-BHKW: ელექ ტრო სიმ ძლავ რე 15•

კვტ-მდე

მი ნი-BHKW: ელექ ტრო სიმ ძლავ რე 50•

კვტ-მდე

დი დი-BHKW: ელექ ტრო სიმ ძლავ რე•

5.000 კვტ-მდე

ილუს ტრა ცია 100: მიკ რო-BHKW ბგე რათ შთან -

მთქმე ლი გარ საც მით. (წყარო: EC POWER)

სით ბო-ელექტრო ბლო კუ რი სად გუ რის თერ მუ ლი ენერ გია შეგ ვიძ ლია პა რა ლე ლუ -

რად გა მო ვი ყე ნოთ სას მე ლი წყლის გა საცხე ლებ ლად, ტექ ნო ლო გი უ რი სით ბო სათ ვის,

აბ სორ ბცი უ ლი მა ცი ვარ-დანადგარების ექ სპლუ ა ტა ცი ი სათ ვის ან ავ ტო ნო მი უ რი გათ ბო -

ბის ქსე ლის კვე ბის წყა როდ. ამას თან, წარ მო ე ბუ ლი ელექ ტრო ე ნერ გია გა მო ი ყე ნე ბა თა -

ვად ობი ექ ტში ან მი ე წო დე ბა სა ერ თო ქსელს.

ილუს ტრა ცია 101: ბლოკ-ელ.გათბობის საქ ვა ბე, სქე მა (წყარო: EC POWER)

129

4%

დანაკარგი

≈60%


>10%


დენი

სითბო

ბლოკ-გათბობის

საქვაბე

ელექტრო სადგური

გათბობის ქვაბი

სით ბო-ელექტრო ბლო კუ რი სად გუ რი რო გორც კუნ ძუ ლო ვა ნი სის ტე მა

გან ცალ კე ვე ბულ არე ებ ში

საზღვაო კონ ტე ი ნერ ში მო თავ სე ბულ

სით ბო-ელექტრო ბლო კურ სად გურს კუნ ძუ -

ლო ვა ნი სის ტე მის სა ხით ან კომ ბი ნი რე ბუ -

ლად შე უძ ლია ეფექ ტუ რად უზ რუნ ველ ყოს

თერ მუ ლი ან ელექ ტრო ე ნერ გია. ქა ლა ქებ სა

და ცალ კე ულ რა ი ო ნებ ში მი ზან შე წო ნი ლია

დე ცენ ტრა ლი ზე ბუ ლი თბო მო მა რა გე ბის სის -

ტე მე ბის გა მო ყე ნე ბა, რომ ლე ბიც ელექ ტრო ე -

ნერ გი ი სა და სით ბოს ურ თი ერ თკავ შირს იყე -

ნე ბენ. სით ბო-ელექტრო ბლო კუ რი სად გუ რის,

რო გორც კუნ ძუ ლო ვა ნი სის ტე მის გა მო ყე ნე ბა

კარ გი შე საძ ლებ ლო ბაა გან ცალ კე ვე ბუ ლი

რა ი ო ნე ბის ერ თდრო უ ლად დე ნი თა და თერ -

მუ ლი ენერ გი ით ეკო ნო მი უ რი უზ რუნ ველ ყო -

ფი სათ ვის.


ბლოკ-ელ.ქვაბი, რო გორც

კუნ ძუ ლო ვა ნი სის ტე მა.

(წყარო:iStock)

7.3.5. საწ ვა ვის ენერ გი ის გარ დამ ქმნე ლი ელე მენ ტი

ისე ვე რო გორც სით ბო-ელექტრო ბლო კუ რი სად გუ რი (BHKW), საწ ვა ვის ენერ გი ის

გარ დამ ქმნე ლი ელე მენ ტი ერ თდრო უ ლად აწარ მო ებს ელ.ენერგიასა და სით ბოს. ძი რი -

თად გან სხვა ვე ბას წარ მო ად გენს ე.წ ცი ვი წვის პრო ცე სი, რომ ლის დრო საც წყალ ბა დის

და ჟან გბა დის ქი მი უ რი რე აქ ცი ის შე დე გად მი ი ღე ბა წყა ლი.


საწ ვა ვის ენერ გი ის

გარ დამ ქმნე ლი ელე მენ ტი



130

ილუს ტრა ცია 104: თერ მო ე ლექ ტრუ ლი გე ნე რა ტო რი (გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი, წყარო:

http://www.bluegen.de/de/technologie/brennstoffzellen/wie-funktioniert-eine-brennstoffzelle/02.2017-ის

მდგო მა რე ო ბით)

ორი ვე ქი მი უ რი ელე მენ ტის, წყალ ბა დი სა და ჟან გბა დის შე რე ვით, საწ ვა ვის ენერ გი -

ის გარ დამ ქმნე ლი ელე მენ ტი ე.წ. ცი ვი წვის მეშ ვე ო ბით წარ მოქ მნის ელექ ტრო ე ნერ გი ას

და სით ბოს. ანო დის მხრი დან ხდე ბა წყალ ბა დის მი წო დე ბა, რო მელ საც კა ტა ლი ზა ტო რი

ყოფს და დე ბით იონე ბად და უარ ყო ფით ელექ ტრო ნე ბად.

უარ ყო ფი თად და მუხ ტუ ლი წყალ ბა დის ელექ ტრო ნე ბი გამ ტარ გა რე მო ში მი ე მარ თე -

ბი ან კა თო დის კენ, რის შე დე გა დაც იკ ვრე ბა ელექ ტრუ ლი წრე დი.

კა თოდ თან მყო ფი და დე ბი თად და მუხ ტუ ლი წყალ ბა დის იონე ბი რე აქ ცი ა ში შე დი ან

ჟან გბად თან და ერ თდე ბი ან წყა ლის სა ხით, რის შე დე გა დაც გა მო ი ყო ფა თერ მუ ლი ენერ -

გია. ქი მი უ რი რე აქ ცი ი სათ ვის სა ჭი როა წყალ ბა დი. საწ ვა ვის ენერ გი ის გარ დამ ქმნელ

ელე მენტს წყალ ბა დი მი ე წო დე ბა ბუ ნებ რი ვი აირის რი ფორ მინ გის (გაკეთილშობილების)

შე დე გად. ჟან გბა დის არ თმე ვა ხდე ბა გა რე მოს ჰა ე რი დან. საწ ვა ვის ენერ გი ის გარ დამ -

ქმნე ლი ელე მენ ტის ექ სპლუ ა ტა ცი ი სათ ვის იყე ნე ბენ ტრა დი ცი ულ ბუ ნებ რივ აირს.

„Power to Gas„-ტექნოლოგია/საწვავის ენერ გი ის გარ დამ ქმნე ლი ელე მენ ტის

ექ სპლუ ა ტა ცია მზის ენერ გი ით მი ღე ბუ ლი წყალ ბა დით

წყალ ბა დის მი ღე ბა შე საძ ლე ბე ლია აგ რეთ ვე რე გე ნე რა ცი ულ ელექ ტრო ე ნერ გი ა ზე

მო მუ შა ვე ელექ ტრო ლი ზის მეშ ვე ო ბით. ელექ ტრო ე ნერ გი ის წარ მო ე ბი სათ ვის გა მო ი ყე -

ნე ბა ჭარ ბი ელექ ტრო ე ნერ გია, რო მე ლიც იწარ მო ე ბა CO2-გამოფრქვევების გა რე შე: ქა -

რის გე ნე რა ტო რის, ჰიდ რო ე ლექ ტრო სად გუ რის ან მზის ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი ენერ გო სად -

გუ რის მეშ ვე ო ბით. „Power to Gas„-ტექნოლოგიის უპი რა ტე სო ბას წარ მო ად გენს ის, რომ

რე გე ნე რა ცი უ ლი ენერ გი ის წყალ ბა დად გარ დაქ მნის შე დე გად შე საძ ლე ბე ლია რე გე ნე -

რა ცი უ ლი ენერ გი ის დი დი ოდე ნო ბით შე ნახ ვა და მი სი სა ჭი რო ე ბი სა მებრ გა მო ყე ნე ბა.

რე გე ნე რა ცი უ ლი ენერ გი ის გა მო ყე ნე ბის უარ ყო ფი თი მხა რე ე ბი კი ასე თია: ქა რის ენერ -

გი ის გა მო ყე ნე ბა ხდე ბა მხო ლოდ მა შინ, რო დე საც ქა რი ქრის. ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი დე ნი

და მო კი დე ბუ ლია მზის გა მოს ხი ვე ბა ზე. რე გე ნე რა ცი უ ლი ენერ გი ის წყა რო ე ბი უწყვე ტად

არ არი ან ჩვენს გან კარ გუ ლე ბა ში.

131


აირიგა უ გო გირ -

დო ე ბა

მე თა ნი და ორ თქლი და ახლ.750°C

მე თა ნის

მი წო დე ბა

ანო დი და

შტუ ცე რი

გა ზა ვე ბუ ლი

ელექ ტრო ლი ტი

ელექ ტრუ -

ლი ძაბ ვა

კა თო დი

ჰა ე რის მი წო დე ბა ჟან გბა დი იონე ბი ჰა ე რი (გამონაბოლქვი)

მე თა ნის ში და რი ფორ მინ გი

წყალ ბად სა და

ნახ ში რორ ჟან გში

ჟან გბა დის იონებ თან რე აქ ცია გა მო ი მუ შა ვებს

დენს და წარ მოქ მნის წყლის ორთქლს და

ნახ ში რორ ჟანგს (გამონაბოლქვს)

რე ფორ მე რი: ეთა ნის,

პრო პა ნის და ბუ თა ნის გაც ლა

გა მო ნა ბოლ ქვიაირე ბის გა მო ყე -

ნე ბა დი სით ბო(მაღალტემპე -

რატურული)

ორ თქლი

დღეს დღე ო ბით არ სე ბობს რე გე ნე რა ცი უ ლი ელექ ტრო ე ნერ გი ის სა ცა ვე ბის შეზღუ დუ -

ლი რა ო დე ნო ბა. სა ტუმბ ჰიდ რო ე ლექ ტრო სად გურ ში ელექ ტრო ე ნერ გია გარ და იქ მნე ბა

პო ტენ ცი ურ ენერ გი ად: ჭარ ბი დე ნის წარ მო ე ბი სას წყა ლი გა და ი ტუმ ბე ბა მაღ ლობ ზე მდე -

ბა რე წყალ სა ცავ ში, ხო ლო სა ჭი რო ე ბის შემ თხვე ვა ში ის კვლავ ჩა მო ე დი ნე ბა მაღ ლო ბი -

დან და აამუ შა ვებს ტურ ბი ნას ელ.ენერგიის სა წარ მო ებ ლად.

ელექ ტრო ე ნერ გი ის შემ ნახ ვე ლი აკუ მუ ლა ტო რე ბი გა მო ი ყე ნე ბა მხო ლოდ სა ინ ჟინ -

რო-ტექნიკურ მას შტაბ ში. ენერ გი ის აკუ მუ ლა ტო რე ბის ფარ თო მას შტა ბი ა ნი გა მო ყე ნე ბის

შე საძ ლებ ლო ბე ბი შეზღუ დუ ლია. რე გე ნე რა ცი ის გზით მო პო ვე ბუ ლი დე ნით (Power to Gas)

მი ღე ბუ ლი წყალ ბა დი არის მო მავ ლის ალ ტერ ნა ტი ვა და გა მო სა ვა ლი არა გა ნახ ლე ბა დი

ენერ გო მა ტა რებ ლე ბით, ნავ თო ბით, ბუ ნებ რი ვი აირი თა და ნახ ში რით ენერ გო მო მა რა გე -

ბი სა და მათ თან და კავ ში რე ბუ ლი CO2-ემისიების თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად.

არ სე ბობს პნევ მა ტუ რი და რო ტა ცი უ ლი აკუ მუ ლა ტო რე ბი, რომ ლე ბიც ელექ ტრო ე ნერ -

გი ას სხვა სა ხის ენერ გი ად გარ დაქ მნი ან, ინა ხა ვენ და კვლავ აწ ვდი ან მომ ხმა რე ბელს.

რო ტა ცი უ ლი აკუ მუ ლა ტო რის ფარ თო გა მო ყე ნე ბა არ არის შე საძ ლე ბე ლი. აღ ნიშ ნუ ლი

აკუ მუ ლა ტო რის ნაკლს წარ მო ად გენს მი სი არა საკ მა რი სად მო ბი ლუ რი გა მო ყე ნე ბის შე -

საძ ლებ ლო ბა. რე გე ნე რა ცი უ ლი ენერ გი ის ფარ თო გა მო ყე ნე ბი სათ ვის დი დი მნიშ ვნე ლო -

ბა აქვს თხე ვა დი აკუ მუ ლი რე ბის უნა რის მქო ნე გა რე მოს ენერ გი ის მა ღა ლი სიმ კვრი ვით,

რო გო რი ცაა მაგ. წყალ ბა დი.

7.3.6. თერ მუ ლი წყლე ბი

სა ქარ თვე ლო ში არ სე ბობს თერ მუ ლი წყლე ბი, რომ ლე ბიც თერ მუ ლი ენერ გი ის წყა -

როდ და გათ ბო ბის სით ბოს მი სა ღე ბად გა მო ი ყე ნე ბა. თერ მუ ლი ენერ გი ის გა მო ყე ნე ბით,

სით ბოს გა და ცე მის პრო ცე სის მეშ ვე ო ბით შე საძ ლე ბე ლია გათ ბო ბის სით ბო და სას მე ლი

თბი ლი წყლის მი ღე ბა. თერ მულ წყალს - მას შემ დეგ რაც მას აერ თმე ვა თერ მუ ლი ენერ -

გია - ისევ და ვაბ რუ ნებთ ნი ა დაგ ში.

გა მო ყე ნე ბის ნი მუ ში 1 - თერ მუ ლი წყლე ბის მოხ მა რე ბა:

თბი ლი სის ერთ ნა წილ ში, კერ ძოდ კი სა ბურ თა ლო ზე, გე ო თერ მულ თერ მულ წყლებს

იყე ნე ბენ სით ბოს წყა როდ. დღე ი სათ ვის გე ო თერ მუ ლი წყლით მა რაგ დე ბა 78 შე ნო ბა. წყა -

რო დან ხდე ბა თერ მუ ლი წყლის არ თმე ვა და მი სი პირ და პირ მი წო დე ბა საცხოვ რე ბელ

სახ ლებ ში.

იმი სათ ვის, რა თა ავა მაღ ლოთ თერ მუ ლი წყლე ბის პო ტენ ცი ა ლი, აუცი ლე ბე ლია, დავ -

ზო გოთ თერ მუ ლი წყლის რე სურ სე ბი და გა მო ვი ყე ნოთ თა ნა მედ რო ვე ტექ ნო ლო გი ე ბი:

დღეს დღე ო ბით ჯერ არ არ სე ბობს თერ მუ ლი წყლის მო მა რა გე ბის უწყვე ტი რე ჟი მი. წყლის

გა მა ნა წი ლე ბე ლი სის ტე მის მილ სა დე ნებს არ გა აჩ ნია თბო ი ზო ლა ცია და ჭა ბურ ღი ლი -

დან მო პო ვე ბუ ლი თერ მუ ლი წყა ლი ისევ ჭა ში კი არ ბრუნ დე ბა, არა მედ გა მო უ ყე ნებ ლად

ჩა ე დი ნე ბა პირ და პირ კა ნა ლი ზა ცი ა ში.

გა მო ყე ნე ბის ნი მუ ში 2 - თერ მუ ლი წყლე ბის მოხ მა რე ბა:

თბი ლის ში არ სე ბობს გო გირ დის აბა ნო ე ბი, სა დაც იყე ნე ბენ თერ მულ წყლებს. გა მო -

ყე ნე ბის შემ დეგ ეს ნა მუ შე ვა რი წყა ლი პირ და პირ ჩა ე დი ნე ბა მდი ნა რე მტკვარ ში, ისე, რომ

არ ხდე ბა თერ მუ ლი წყლის ნარ ჩე ნი სით ბოს გა მო ყე ნე ბა (მაგალითად, სხვა შე ნო ბე ბის

გა სათ ბო ბად). შე იძ ლე ბო და სით ბოს გა დამ ტა ნი და ნად გა რის და მონ ტა ჟე ბა კა ნა ლი ზა ცი -


132

ის მი ლებ ში ნარ ჩე ნი წყლი სათ ვის თერ მუ ლი ენერ გი ის ას რთმე ვად. ამ გვა რად მო პო ვე ბუ -

ლი თერ მუ ლი ენერ გია სით ბუ რი ტუმ ბო ე ბით შე იძ ლე ბა ავიყ ვა ნოთ სა ჭი რო ტემ პე რა ტუ -

რის დო ნემ დე და შემ დგომ გა მო ვი ყე ნოთ გათ ბო ბის მიზ ნით. ნარ ჩე ნი სით ბოს წყა რო ე ბი

შე სა ნიშ ნა ვად გა მოდ გე ბა სით ბოს წყა როდ სით ბუ რი ტუმ ბვის პრო ცე სე ბი სათ ვის. უკ ვე

5-6 წე ლია, რაც თერ მუ ლი წყლე ბის ნარ ჩე ნი სით ბო გა მო ი ყე ნე ბა სათ ბუ რე ბის გა სათ ბო ბად.

7.4. ტრა დი ცი უ ლი, ეფექ ტუ რი გათ ბო ბის სის ტე მე ბი

ენერ გი ა ზე ზრდა დი ფა სე ბი და კლე ბა დი რე სურ სე ბი სულ უფ რო მა ღალ მოთხოვ ნებს

აყე ნებს ეფექ ტუ რი გათ ბო ბის სის ტე მის მი მართ. გათ ბო ბის მოწყო ბი ლო ბე ბის სა ექ სპლო -

ა ტა ციო ხარ ჯე ბის შე სამ ცი რებ ლად სა ჭი როა ისე თი გათ ბო ბის სის ტე მე ბი, რომ ლე ბიც

ენერ გო მა ტა რე ბელს სრულ ფა სოვ ნად გარ დაქ მნი ან გათ ბო ბის სით ბოდ ან იმუ შა ვე ბენ

რე გე ნე რა ცი ულ ენერ გი ა ზე ან შე საძ ლე ბე ლი იქ ნე ბა მა თი კომ ბი ნი რე ბა.

უპი რა ტე სო ბა უნ და მი ე ნი ჭოს იმ გათ ბო ბის სის ტე მე ბის გა მო ყე ნე ბას, რომ ლე ბიც უფ -

რო ეფექ ტუ რად მუ შა ო ბენ და ბალ სის ტე მურ ტემ პე რა ტუ რა ზე: 55°C/45°C და შე სა ბა მი სად,

დიდ ფარ თო ბი ან სით ბოს გა დამ ტან ზე და პი რებ ზე. იატა კის გათ ბო ბის შემ თხვე ვა ში რე -

კო მენ დე ბუ ლია 35°C/28°C სის ტე მის ტემ პე რა ტუ რა.

7.4.1. გაზ ზე მო მუ შა ვე წვის მა ღა ლი მარ გი ქმე დე ბის საქ ვა ბე ე ბი

უკ ვე მრა ვა ლი წე ლია გაზ ზე მო მუ შა ვე წვის მა ღა ლი მარ გი ქმე დე ბის საქ ვა ბე ე ბი გან -

საზღვრა ვენ თა ნა მედ რო ვე ტექ ნი კის დო ნეს და გათ ბო ბის სის ტე მე ბის უმე ტეს ნა წილ საც

ისი ნი შე ად გე ნენ. ბუ ნებ რი ვი აირის წვის შე დე გად გა მო ყო ფი ლი ნა მუ შე ვა რი აირე ბი

სტან დარ ტულ და და ბალ ტემ პე რა ტუ რულ საქ ვა ბე ში ცხელ დე ბა 150°C-მდე და გა იტყორ -

ცნე ბა გა რე მო ში, ისე, რომ არ ხდე ბა ამ ნა მუ შე ვა რი აირე ბის თერ მუ ლი ენერ გი ის გა მო -

ყე ნე ბა. თა ნა მედ რო ვე გაზ ზე მო მუ შა ვე წვის მა ღა ლი მარ გი ქმე დე ბის

საქ ვა ბე ე ბი იყე ნე ბენ გა მო ნა ბოლ ქვის თერ მულ ენერ გი ას, რომ ლის დრო საც გა მო ნა -

ბოლ ქვის გა ცი ვე ბის დროს წარ მოქ მნი ლი კონ დენ სა ცი ის ენერ გია უკან მი ე წო დე ბა გათ -

ბო ბის სის ტე მას. ამ გვა რი წვის სით ბოს ეფექ ტის მეშ ვე ო ბით გაზ ზე მო მუ შა ვე წვის მა ღა -

ლი მარ გი ქმე დე ბის საქ ვა ბე ე ბის მქკ აღ -

წევს 98%-ს. ნა მუ შე ვა რი აირი ცივ დე ბა

40°C ტემ პე რა ტუ რა ზე და აქე დან გა მომ დი -

ნა რე, თერ მუ ლი ენერ გი ის 11% -მდე შე იძ -

ლე ბა მო პო ვე ბულ იქ ნას გა მო ნა ბოლ ქვის

კონ დენ სა ცი ის ენერ გი ის ხარ ჯზე

ილუს ტრა ცია 105: გა მო ნა ბოლ ქვის ნაკ ლე -

ბი თბუ რი და ნა კარ გე ბი გაზ ზე მო მუ შა ვე

წვის მა ღა ლი მარ გი ქმე დე ბის საქ ვა ბე ებ ში

(გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი, წყარო:

http://www.asue.de/sites/default/files/ asue/the-

men/energie_im_haus/2006/grafiken/

grafik_396_f.jpg; 02.2017-ის მდგო მა რე ო ბით)

133

ნა მუ შე ვა რი აირის ტემ პე რა ტუ რა

და ბალ ტემ პე რა ტუ -

რუ ლი საქ ვა ბე

გაზ ზე მო მუ შა ვე წვის

მა ღა ლი მარ გი ქმე დე -

ბის საქ ვა ბე ე ბი

გა მო ნა ბოლ ქვის გაგ რი ლე ბის პრო -

ცეს ში ხდე ბა აირ ში არ სე ბუ ლი წყლის ორ -

თქლის კონ დენ სი რე ბა, რო მე ლიც გა მო ი -

ყო ფა წვე თე ბის სა ხით. ამი ტომ ბუ ნებ რი ვი

აირის საქ ვა ბე მი ერ თე ბუ ლია კა ნა ლი ზა ცი -

ას თან. სა ნამ კონ დენ სა ტი ჩა ე დი ნე ბა კა ნა -

ლი ზა ცი ა ში, უნ და მოხ დეს მი სი გა ნე იტ რა -

ლი ზე ბა. გა მო ნა ბოლ ქვის მი ლე ბი მზად დე -

ბა მჟა ვა მე დე გი პლას ტმა სის გან, რომ ლე -

ბი და ნაც ნა მუ შე ვა რი აირი ვენ ტი ლა ტო რის

მეშ ვე ო ბით გა დის გა რეთ.

ილუს ტრა ცია 106: გაზ ზე მო მუ შა ვე წვის მა ღა -

ლი მარ გი ქმე დე ბის საქ ვა ბის სქე მა ტუ რი გა -

მო სა ხუ ლე ბა (გრაფიკა: მ.ტყეშე ლა შ ვი ლი,

წყარო: http://www.asue.de/energie-im-

haus/grafiken/brennwerttechnik_mit_integri-

ertem_kondensations-waermetauscher; 02.2017-

ის მდგო მა რე ო ბით)

და ბალ ტემ პე რა ტუ რულ საქ ვა ბეს თან შე და რე ბით, საწ ვა ვის ნაკ ლე ბი მოხ მა რე ბის

გარ და, იგი ვე გათ ბო ბის სით ბოს გა ცე მი სას ემი სი ე ბიც ნაკ ლე ბია. ხმა რე ბა ში არ სე ბო ბენ

წვის მა ღა ლი მარ გი ქმე დე ბის საქ ვა ბე ე ბი ნე ბის მი ე რი მწარ მო ებ ლუ რო ბით 11კვტ.-დან

500 კვტ.-მდე. და ბა ლი სიმ ძლავ რის მქო ნე ანუ 100 კვტ.-მდე საქ ვა ბე ე ბი შე იძ ლე ბა კე დელ -

ზე და სა კი დი და იატაკ ზე და სად გა მი სა ხით დამ ზად დეს. >100 კვტ. სიმ ძლავ რის შემ თხვე -

ვა ში ხდე ბა იატაკ ზე მდგა რი გათ ბო ბის ქვა ბე ბის და მონ ტა ჟე ბა.

7.4.2. მა ზუთ ზე მო მუ შა ვე წვის მა ღა ლი მარ გი ქმე დე ბის კო ე ფი ცი ენ ტის

მქო ნე საქ ვა ბე ე ბი

თა ნა მედ რო ვე ტექ ნი კის დო ნეს შე ე სა ბა მე ბა მა ზუთ ზე მო მუ შა ვე წვის მა ღა ლი მარ გი

ქმე დე ბის კო ე ფი ცი ენ ტის მქო ნე საქ ვა ბე ე ბიც და გა ნე კუთ ვნე ბა ტრა დი ცი ულ ენერ გო ე ფექ -

ტურ გათ ბო ბის სის ტე მებს, რომ ლე ბიც ასე ვე იყე ნე ბენ საწ ვა ვის წვის შე დე გად გა მო ყო ფი -

ლი კონ დენ სა ტის სით ბოს ეფექტს. ნა მუ შე ვარ აირ ში წყლის და ბა ლი შემ ცვე ლო ბის გა მო

მა ზუთ ზე მო მუ შა ვე საქ ვა ბე ებს წვის ნაკ ლე ბი მარ გი ქმე დე ბა აქვთ: თუმ ცა თერ მუ ლი ენერ -

გი ის 6 %-მდე მო პო ვე ბა მა ინც შე საძ ლე ბე ლია გა მო ნა ბოლ ქვში არ სე ბუ ლი კონ დენ სა ტის

ენერ გი ის მეშ ვე ო ბით. გა მო ნა ბოლ ქვის მი ლე ბი მზად დე ბა მჟა ვამ დგრა დი პლას ტმა სის გან.

ჰე ლი ო თერ მუ ლი გათ ბო ბა ან ჰე ლი ო თერ მულ ცხელ წყალ მო მა რა გე ბა გვთა ვა ზობს საწ -

ვა ვი სა და ემი სი ე ბის შემ ცი რე ბის კარგ შე საძ ლე ბე ლო ბას და ამ სის ტე მე ბის კომ ბი ნი რე ბა

მა ღა ლი მარ გი ქმე დე ბის კი ე ფი ცი ენ ტის მქო ნე საქ ვა ბე ებ თან იძ ლე ვა შე სა ნიშ ნავ შე დეგს.


134

ჰა ე რი


აირი შემ რე ვი

სით ბოს

მი წო დე ბა

სით ბოს

გა დამ ცე მი

და ნად გა რი

სით ბოს რე -

ცირ კუ ლა ციაგა მო ნა -

ბოლ ქვი

კონ დენ სა ტის არი ნე ბა

7.4.4. ავ ტო ნო მი უ რი და ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბა

ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბა თბო ე ლექ ტრო სად გუ რე ბის მეშ ვე ო ბით

იმის გათ ვა ლის წი ნე ბით, რომ თბო ე ლექ ტრო სად გუ რებს დი დი პო ტენ ცი ა ლი გა აჩ -

ნი ათ ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბით მო მა რა გე ბის სის ტე მა ში, სა ჭი როა მა თი აშე ნე ბა და გა -

მო ყე ნე ბა საცხოვ რე ბე ლი ბი ნე ბის გათ ბო ბით უზ რუნ ველ ყო ფი სათ ვის. ცენ ტრა ლუ რი

გათ ბო ბის სის ტე მა არის ეკო ლო გი უ რი, ემი სი ე ბის გან თა ვი სუ ფა ლი ენერ გო მა ტა რე ბე -

ლი და კლი მა ტის დაც ვის ერთ-ერთი მთა ვა რი კომ პო ნენ ტი. ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის

მეშ ვე ო ბით ხდე ბა პირ ვე ლა დი გა მო ყე ნე ბუ ლი ენერ გო მა ტა რებ ლის ეფექ ტუ რი მოხ მა -

რე ბა-ელექტროენერგიად გარ დაქ მნა; უკ ვე წარ მო ე ბუ ლი თერ მუ ლი ენერ გია გა მო ი ყე -

ნე ბა საცხოვ რე ბე ლი სახ ლე ბის გა სათ ბო ბად და არ გა იფ რქვე ვა შხეფ სა ცი ვა რი დან გა -

რე მო ში. ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის სის ტე მა ძალ ზე კომ ფორ ტუ ლია, ვი ნა ი დან გათ ბო -

ბის თვი საც და ცხელ წყალ მო მა რა გე ბის თვი საც მხო ლოდ ერ თი სით ბოს გა დამ ცე მი პუნ -

ქტია სა ჭი რო. ამას თა ნა ვე, არ არის სა ვალ დე ბუ ლო გამ წო ვის ან აირ სა რი ნი მი ლის

მოწყო ბა.

ცენ ტრა ლუ რად გა მო მუ შა ვე ბუ ლი ავ ტო ნო მი უ რი და ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბა ენერ გო -

ე ფექ ტუ რია. მას შე უძ ლია ჩა ა ნაც ვლოს ნაკ ლე ბად ეფექ ტუ რი გა ზის და მა ზუ თის გათ ბო -

ბის მრა ვალ რიცხო ვა ნი სის ტე მე ბი და ხე ლი შე უწყოს გა რე მოს დაც ვას.

ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბა ენერ გო მა ტა რებ ლის - ნაგ ვის მეშ ვე ო ბით

ალ ტერ ნა ტი ულ ენერ გო მა ტა რებ ლად ად გი ლობ რი ვი და ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის

სის ტე მი სათ ვის შე იძ ლე ბა საწ ვა ვის სა ხით გა მო ყე ნე ბულ იქ ნას ნა გა ვი. ნა გა ვი არის რე -

გე ნე რა ტი უ ლი ენერ გო მა ტა რე ბე ლი, რო მე ლიც თით ქმის გა ნუ საზღვრე ლი რა ო დე ნო ბით

არ სე ბობს. 1.000 კგ ნა გა ვი ენერ გე ტი კუ ლად შე ე სა ბა მე ბა 250 ლ მა ზუთს და თერ მუ ლი გა -

და მუ შა ვე ბის (წვის) გზით გარ და იქ მნე ბა გა სათ ბობ სით ბოდ და ელ.ენერგიად.

ავ ტო ნო მი უ რი გათ ბო ბა სით ბო-ელექტრო ბლო კუ რი სად გუ რის (BHKW) მეშ ვე ო ბით

ცენ ტრა ლუ რი სით ბოს გა მა ნა წი ლე ბელ სის ტე მებს, რომ ლე ბიც ცენ ტრა ლუ რი თბო ე -

ლექ ტრო სად გუ რი დან მა რაგ დე ბა, ენი ჭე ბა უპი რა ტე სო ბა დე ცენ ტრა ლი ზე ბულ მო მა რა -

გე ბის სის ტე მებ თან შე და რე ბით, რად გან ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის სის ტე მა მთლი ა ნო ბა -

ში გა ცი ლე ბით ნაკ ლებ ემი სი ებს წარ მო შობს, ვიდ რე მრა ვა ლი ცალ კე უ ლი გათ ბო ბის სის -

ტე მა. იმ შემ თხვე ვა ში, თუ და ი გეგ მე ბა ახა ლი საცხოვ რე ბე ლი უბ ნის აშე ნე ბა, რე კო მენ -

დე ბუ ლია გათ ბო ბი სა და ელ.ენერგიის სის ტე მე ბის უზ რუნ ველ ყო ფა სით ბო-ელექტრო

ბლო კუ რი სად გუ რის (BHKW) მეშ ვე ო ბით. ალ ტერ ნა ტი ვას წარ მო ად გენს აგ რეთ ვე თბო -

ცენ ტრა ლი და სახ ლე ბის თერ მუ ლი ენერ გი ით უზ რუნ ველ სა ყო ფად. სით ბო-ელექტრო

ბლო კუ რი სად გუ რი (BHKW) დე ტა ლუ რა დაა აღ წე რი ლი 7.3.4. თავ ში.

7.5. სით ბოს გა ნა წი ლე ბა

გათ ბო ბის სის ტე მა შედ გე ბა სით ბოს გე ნე რა ტო რი სა გან და სით ბოს ტრან სპორ ტი რე -

ბი სა და სით ბოს გა და ცე მის კომ პო ნენ ტე ბი სა გან. სის ტე მის ძი რი თა დი შე მად გე ნე ლი ნა -

წი ლე ბია გათ ბო ბის სით ბოს მწარ მო ე ბე ლი, გა მა ნა წი ლე ბე ლი მილ სა დე ნი

(ჰორიზონტალური გა მა ნა წი ლე ბე ლი), გათ ბო ბის ხა ზი (ვერტიკალური გა მა ნა წი ლე ბე ლი)

და სით ბოს გა დამ ტა ნი და ნად გა რი სით ბოს გა და სა ტა ნად.

135

7.5.1. სით ბო გა და ცე მა

გათ ბო ბის სის ტე მის პირ ვე ლა დი ენერ გი ის მოხ მა რე ბა და მო კი დე ბუ ლია იმ ენერ გო -

მა ტა რებ ლებ ზე, რომ ლებ ზეც ის მუ შა ობს. მაგ.: ბუ ნებ რი ვი აირი, მა ზუ თი, ნახ ში რი, ელექ -

ტრო ე ნერ გია. ცენ ტრა ლუ რი გათ ბო ბის და ნად გარ ში ხდე ბა გათ ბო ბის სის ტე მის წყლის

წრებ რუნ ვა: ელექ ტრო ცირ კუ ლა ცი ის ტუმ ბო ე ბის მეშ ვე ო ბით მილ სა დე ნის გავ ლით წყა -

ლი მი ე წო დე ბა გათ ბო ბის რა დი ა ტორს ან იატა კის გათ ბო ბას და შემ დეგ უკან ბრუნ დე ბა.

წნე ვის გამ თა ნაბ რე ბე ბე ლი რე ზერ ვუ ა რი იღებს გამ თბა რი წყლის ნა წილს, ანუ არე გუ ლი -

რებს წყლის მო ცუ ლო ბის ცვლი ლე ბას მინ მა ლუ რი და მაქ სიმ ლუ რი ტემ პე რა ტუ რე ბის

დროს, რა თა სის ტე მა ში წნე ვა მუ დამ თა ნა ბა რი იყოს.

გათ ბო ბის სით ბოს გა მა ნა წი ლე ბე ლი სის ტე მა იყო ფა ერ თმი ლი ან და ორ მი ლი ან გათ -

ბო ბის სის ტე მე ბად. ერ თმი ლი ა ნი გათ ბო ბის სის ტე მის და მონ ტა ჟე ბა იშ ვი ა თად ხდე ბა, ვი -

ნა ი დან ის გათ ბო ბის სით ბოს დიდ და ნა კარ გებს და ტექ ნი კუ რი მარ თვის პრობ ლე მებს

იწ ვევს. ორ მი ლი ან გათ ბო ბის სის ტე მას გა აჩ ნია ის უპი რა ტე სო ბა, რომ თი თო ე ულ რა დი -

ა ტორს მი ე წო დე ბა ერ თნა ი რი შე მა ვა ლი ტემ პე რა ტუ რის მქო ნე წყა ლი, ვი ნა ი დან ამ გა -

მა ნა წი ლე ბელ სის ტე მას ერ თმა ნე თი სა გან გან ცალ კე ვე ბუ ლი - შე მა ვა ლი და გა მო მა ვა ლი

მი ლე ბი გა აჩ ნია.

ილუს ტრა ცია 107: ერ თმი ლი ა ნი და ორ მი ლი ა ნი გათ ბო ბის სის ტე მე ბი (გრაფიკა:

მ.ტყეშელაშვილი, წყარო: http://www.co2online.de/energie-sparen/heizenergie-sparen/ein-

rohrheizung/einrohrheizung-nachteile-undfunktionsschema/media/schematische-darstellung-der-

rohrsysteme/; 02.2017-ის მდგო მა რე ო ბით)

ჰო რი ზონ ტა ლუ რი გა ნა წი ლე ბა

ას ხვა ვე ბენ გათ ბო ბის წრი ულ და ქსე ლურ სის ტე მებს:

წრი ულ სის ტე მა წარ მო ად გენს შე მა ვა ლი და გა მო მა ვა ლი მი ლე ბის გან შედ გე -•

ნილ წრეს, რო მელ ზეც მი ერ თე ბუ ლია რა დი ა ტო რე ბი

ქსე ლუ რი სის ტე მა ამა რა გებს რა დი ა ტო რებს ცენ ტრა ლუ რი სარ თუ ლებ სშო რი სი•

გა მა ნა წი ლებ ლის მეშ ვე ო ბით. და დე ბი თი მხა რე: სარ თუ ლებ სშო რი სი გა მა ნა წი -

ლე ბე ლი აღ ჭურ ვი ლია სით ბომ ზო მით.


136

ერ თმი ლი ა ნი გათ ბო ბის სის ტე მა

ორ მი ლი ნი გათ ბო ბის სის ტე მა

სით ბოს გა მა ნა წი ლე ბე ლი სის ტე მის და ნა კარ გე ბი

სით ბოს გა მა ნა წი ლე ბე ლი სის ტე მის და ნა კარ გე ბი გა მოწ ვე უ ლია სით ბოს მიმ წო დე -

ბე ლი გაყ ვა ნი ლო ბე ბის არა საკ მა რი სი იზო ლა ცი ით. დე ცენ ტრა ლი ზე ბუ ლი ინ დი ვი დუ ა ლუ -

რი ღუ მე ლე ბის ცენ ტრა ლურ თბო მა ნა წი ლებ ლად გა და კე თე ბის დროს ხში რად ხდე ბა

სით ბოს მიმ წო დე ბე ლი გაყ ვა ნი ლო ბე ბის გა რე კე დელ ში გაყ ვა ნა იზო ლა ცი ის გა რე შე. ეს

იწ ვევს მა ღალ თბურ და ნა კარ გებს გა რე კედ ლი დან, რის შე დე გა დაც გათ ბო ბის ენერ გია

არას რულ ფა სოვ ნად მი ე წო დე ბა რა დი ა ტო რებს.

7.5.2. სათ ბო ბი ხელ საწყო ე ბი

რა დი ა ტო რე ბი

თუ ჯის ან ფო ლა დის რა დი ა ტო რე ბი მზად დე ბა ცალ კე ულ სექ ცი ე ბის სა ხით, რის გა -

მოც მათ სექ ცი ე ბი ან რა დი ა ტო რებ საც უწო დე ბენ. ამ რა დი ა ტო რებს სით ბოს გა ნა წი ლე -

ბი სას გა აჩ ნი ათ სით ბოს გა მოს ხი ვე ბის მა ღა ლი უნა რი და კონ ვექ ცი ის და ბა ლი მაჩ ვე ნე -

ბე ლი.

ილუს ტრა ცია 108: თუ ჯის და

ფო ლა დის რა დი ა ტო რი


ხში რად რა დი ა ტო რე ბი ეს თე ტი კუ რი მო საზ რე ბე ბით, აღ ჭურ ვი ლია სპე ცი ა ლუ რი გარ -

საც მით. რა დი ა ტო რის გარ საც მი წი ნა ღო ბას უქ მნის რა დი ა ტო რი დან მო დი ნე ბულ გამ -

თბარ ჰა ერს, ამას თან ერ თად, მცირ დე ბა გა მოს ხი ვე ბის სით ბოს წი ლიც. რა დი ა ტო რის

გარ საც მი უარ ყო ფი თად მოქ მე დებს სით ბოს გა და ცე მა ზე და შე დე გად ზრდის გათ ბო ბის

ენერ გი ის მოხ მა რე ბას.

ილუს ტრა ცია 109: გათ ბო ბის

რა დი ა ტო რის გარ საც მი


137

იგი ვე ეხე ბა ფარ დებ სა და ავეჯს, რომ ლე ბიც ეფა რე ბი ან რა დი ა ტორს: კონ ვექ ცი უ რი

თბო გა და ცე მის წი ლი და გა მოს ხი ვე ბის სით ბოს წი ლი მცირ დე ბა, რაც ზრდის ენერ გო -

ხარ ჯებს.


პა ნე ლუ რი რა დი ა ტო რი


პა ნე ლუ რი რა დი ა ტო რი

პა ნე ლუ რი რა დი ა ტო რი შედ გე ბა გლუ ვი ან დაპ რო ფი რე ბუ ლი თუ ნუ ქის ფურ ცლი სა -

გან და გა ნე კუთ ვნე ბა ბრტყელ რა დი ა ტო რებს. პა ნე ლურ რა დი ა ტორ ში ჩა ე დი ნე ბა თბი -

ლი წყა ლი. მი სი პა ნე ლე ბი გას ცე მენ სით ბოს ოთახ ში. გარ და ამი სა, რა დი ა ტო რის პა ნე -

ლებს შო რის არ სე ბუ ლი თუ ნუ ქის ფურ ცლე ბი გას ცე მენ კონ ვექ ცი ურ სით ბოს ოთახ ში. რა -

დი ა ტორ ში, რო მელ საც აქვს სა მი პა ნე ლი და ორი ფირ ფი ტო ვა ნი რი გი, გა მოს ხი ვე ბის

სით ბო სა და კონ ვექ ცი უ რი სით ბოს წი ლე ბი თა ნა ბა რია.

პა ნე ლე ბი სა და ფირ ფი ტე ბის რა ო დე ნო ბის მი ხედ ვით იც ვე ლე ბა პა ნე ლის გა მათ ბო -

ბე ლი ელე მენ ტის სის ქე. ზო მე ბის (სიმაღლე, სი გა ნე, სიღ რმე) შეც ვლით შე საძ ლე ბე ლია

პა ნე ლუ რი რა დი ა ტო რის სიმ ძლავ რის ინ დი ვი დუ ა ლუ რი მორ გე ბა ოთახ ზე.

ილუს ტრა ცია 111: პა ნე ლუ რი რა დი ა ტო რი (წყარო: Kermi GmbH)


138

უკანა ხედი

წინა ხედი

ტიპი 10 ტიპი 11 ტიპი12 ტიპი 20/22 ტიპი 30/33

შემავალი მილი 3/4” გამავალი მილი 3/4”

იატა კის ან კედ ლის გათ ბო ბა

იატა კის და კედ ლის გათ ბო ბით შე საძ ლე ბე ლია სით ბოს დიდ ფარ თობ ზე გა და ცე მა,

რომ ლის უზ რუნ ველ ყო ფა ხდე ბა და ბა ლი სის ტე მუ რი ტემ პე რა ტუ რე ბით. ორი ვე ტი პის

გათ ბო ბა მონ ტაჟ დე ბა მომ ხმა რებ ლი სათ ვის უჩინ რად - იატა კის სა ფა რის ქვეშ ან სა თავ -

სის ში და ბათ ქა შის ქვეშ.

იმი სათ ვის, რომ იატაკ ში ან გა რე კე დელ ში ჩა შე ნე ბუ ლი გათ ბო ბის თბუ რი ენერ გია

პირ ველ რიგ ში ოთახს მი ე წო დოს, აუცი ლე ბე ლია იატა კის გათ ბო ბის ქვე და მხრი დან ან

კედ ლის გათ ბო ბის შემ თხვე ვა ში, ოთა ხის გან მიქ ცე ულ, გა უმ თბარ მხა რეს, მო ეწყოს თერ -

მო ი ზო ლა ცია.


იატაკ ქვე შა გათ ბო ბა


იატა კის გათ ბო ბას აგე ბენ მო ჭიმ ვის ქვეშ და მი სი მა სის გა მო ის ნე ლა რე ა გი რებს

ტე მე პე რა ტუ რის ცვლი ლე ბა ზე. ოთა ხის სწრაფ გა და ხუ რე ბას ხელს უწყობს აგ რეთ ვე მზის

გა მოს ხი ვე ბის შე დე გად სით ბოს შე მო დი ნე ბა დი დი ფარ თო ბის მქო ნე ფან ჯრე ბი დან, თუ

შე მო სუ ლი სით ბოს და იატა კის გათ ბო ბის სით ბოს მო დი ნე ბა ერ თდრო უ ლად ხდე ბა.

იატა კის გათ ბო ბის გა სათ ბო ბი ზე და პი რე ბი შე იძ ლე ბა გათ ბო ბის რამ დე ნი მე წრე დად

და ი ყოს. მარ თვის პულ ტის მეშ ვე ო ბით ხდე ბა ოთა ხე ბის გა სათ ბო ბი სიმ ძლავ რე ე ბის მორ -

გე ბა ოთა ხის თბურ მოთხოვ ნი ლე ბა ზე. გარ და ამი სა, ოთა ხე ბი აღ ჭურ ვი ლია თერ მოს ტა -

ტე ბით, რო მელ თაც ოთა ხის სა სურ ვე ლი ტემ პე რა ტუ რის მი ხედ ვით აყე ნე ბენ.

ილუს ტრა ცია 113: მარ თვის პუნ ქტი

და გა მა ნა წი ლე ბე ლი იატა კის გათ -

ბო ბი სათ ვის (ფოტო: ჰ. რა ი ფი)

139

ჰა ე რით გათ ბო ბა

ჰა ე რით გათ ბო ბი სას თბო მა ტა რებ ლად გა მო ი ყე ნე ბა ჰა ე რი და იგი სა ჰა ე რო არ ხე -

ბით მი ე წო დე ბა შე სა ბა მის სა თავ სებს ვენ ტი ლა ტო რის მეშ ვე ო ბით. ჰა ე რის და ბა ლი კუთ -

რი სით ბო ტე ვა დო ბის გა მო ეს სის ტე მა ძი რი თა დად შე ე ფე რე ბა სრუ ლი თბო ი ზო ლა ცი ი -

სა და ძალ ზე და ბა ლი თბუ რი დატ ვირ თვის მქო ნე შე ნო ბებს.

ჰა ე რით გათ ბო ბის სის ტე მა მუ შა ობს სხვა დას ხვაგ ვარ სით ბოს გე ნე რა ტო რე ბით, რო -

გო რი ცაა პე ლე ტე ბით გათ ბო ბა, ბუ ნებ რი ვი აირის საქ ვა ბე, თბუ რი ტუმ ბო. ამ გათ ბო ბის

სის ტე მის უპი რა ტე სო ბა იმა შია, რომ ხელ მი საწ ვდო მია გა რე ჰა ე რის შე რე ვა მი სა წო დე -

ბელ გამ თბარ ჰა ერ თან, შე საძ ლე ბე ლია ჰა ე რის გა ფილ ტვრა და არ არის სა ჭი რო გა მათ -

ბო ბე ლი რა დი ა ტო რე ბის და მონ ტა ჟე ბა.

ინ დი ვი დუ ა ლუ რი ღუ მე ლე ბი/პელეტის ღუ მე ლე ბი

ინ დი ვი დუ ა ლურ ღუ მე ლებს შე უძ ლი ათ ცენ ტრა ლურ გათ ბო ბა ში ჩა ა ნაც ვლონ ტრა დი -

ცი უ ლი ენერ გო მა ტა რებ ლე ბი, თუ მა გა ლი თად შე შას გა მო ვი ყე ნებთ, რო გორც გა ნახ ლე -

ბად ენერ გო მა ტა რე ბელს. ნარ გა ვე ბის გაფ რთხი ლე ბის მიზ ნით, სა სურ ვე ლია, პე ლე ტებ -

ზე მო მუ შა ვე ღუ მე ლი აღ ჭურ ვი ლი იყოს წყლის ავ ზე ბი თაც და მი ერ თე ბუ ლი იყოს გათ ბო -

ბის გა მა ნა წი ლე ბელ ქსელ ზე.

ელექ ტრო გა მათ ბობ ლე ბი

არ არის რე კო მენ დე ბუ ლი ინ დი ვი დუ ა ლუ რი ელექ ტრო ღუ მე ლე ბის გა მო ყე ნე ბა, რად -

გან ისი ნი ძვი რადღი რე ბულ ენერ გო მა ტა რე ბელ ზე - დენ ზე მუ შა ო ბენ, რო მე ლიც თა ვის

მხრივ, დი დი და ნა კარ გე ბის მქო ნე ნახ ში რის გან, გა ზის, ნავ თო ბი სა და ატო მუ რი

ელ.ენერგიიდან ელექ ტრო ე ნერ გი ად გარ დაქ მნის პრო ცე -

სის შე დე გად მი ი ღე ბა, ხო ლო შემ დეგ გარ და იქ მნე ბა სით -

ბოდ. მრავ ლმხრი ვი გარ დაქ მნის პრო ცე სის გა მო ელექ -

ტრო ე ნერ გი ას გა აჩ ნია პირ ვე ლა დი ენერ გი ის ხარ ჯის მა -

ღა ლი კო ე ფი ცი ენ ტი და ამი ტომ არ უნ და იქ ნას გა მო ყე ნე -

ბუ ლი გათ ბო ბის მიზ ნით, გარ და იმ შემ თხვე ვე ბი სა, რო დე -

საც დე ნი მი ი ღე ბა წყლის, ქა რი სა და მზის ენერ გი ის რე გე -

ნე რა ცი ის გზით.


ელექ ტრო გა მათ ბო ბე ლი


7.5.3. გათ ბო ბის ტუმ ბო ე ბი ელექ რო ნუ ლი მარ თვით

ტუმ ბო ე ბი ცხელ წყალ მო მა რა გე ბის სის ტე მი სათ ვის სა ო ჯა ხო მე ურ ნე ო ბა ში ყვე ლა ზე

მეტ ელექ ტრო ო ბას მო იხ მა რენ, ვი ნა ი დან ისი ნი ხში რად ჩარ თულ ნი არი ან მუ შა ო ბის ყვე -

ლა ზე მა ღალ რე ჟიმ ზე და თა ნაც 365 დღე წე ლი წად ში. ძვე ლი ტუმ ბო ე ბის გა მოც ვლით და

მა თი სწო რად შერ ჩე ვით, ცხელ წყალ მო მა რა გე ბის მოთხოვ ნი ლე ბის შე სა ბა მი სი კარ გი

რე გუ ლი რე ბით, დავ ზო გავთ ენერ გი ა სა და ფულს და ტუმ ბოს ხარ ჯის ამო გე ბაც შე საძ ლე -

ბე ლი გახ დე ბა უკ ვე ერ თი წლის შემ დეგ. ელექ ტრო ნუ ლად მარ თვა დი გათ ბო ბის ტუმ ბო -

ე ბი შე ე სა ბა მე ბა თა ნა მედ რო ვე ტექ ნი კის დო ნეს და, რო გორც წე სი, მა თი შეც ვლა არ

არის და კავ ში რე ბუ ლი დიდ ხარ ჯებ თან.


140

ილუს ტრა ცია 115: ელექ ტრო-მართვადი

თბუ რი ტუმ ბო ე ბი (ფოტო: ჰ. რა იფი)

7.5.4. თერ მოს ტა ტე ბი

თერ მოს ტა ტე ბი ემ სა ხუ რე ბი ან ოთა ხის ტემ პე რა ტუ რის და რე გუ ლი რე ბას, ისი ნი პირ -

და პირ არი ან და კავ ში რე ბუ ლი რა დი ა ტო რე ბის ვენ ტი ლებ თან და შე უძ ლი ათ მა თი ავ -

ტო მა ტუ რად და რე გუ ლი რე ბა. თერ მოს ტა ტის მა რე გუ ლი რე ბე ლი თა ვის მეშ ვე ო ბით შე -

საძ ლე ბე ლია ოთახ ში ნე ბის მი ე რი ტემ პე რა ტუ რის მი ღე ბა. ელექ ტრო მოწყო ბი ლო ბე ბი -

დან და მა ტე ბი თი სით ბოს მო დი ნე ბის შემ თხვე ვა ში, ასე ვე მზის სით ბოს მო დი ნე ბის

დროს, თერ მოს ტა ტი დას წევს ტემ პე რა ტუ რას და რა დი ა ტო რი აღარ გას ცემს ზედ მეტ

სით ბურ ენერ გი ას ოთახ ში. ჭკვი ა ნი თერ მოს ტა ტე ბი გა ნი ა ვე ბი სას ამ ცი რე ბენ რა დი ა ტო -

რე ბის მუ შა ო ბას, რის შე დე გა დაც აღარ იკარ გე ბა ზედ მე ტი გათ ბო ბის სით ბო მი სი გა რე

ჰა ერ ში გა დი ნე ბით.

ილუს ტრა ცია 116: ჩვე უ ლებ რი ვი

თერ მოს ტა ტის თა ვი


141

ძა ლი ან კომ ფორ ტუ ლია დრო ის მი ხედ ვით და სა რე გუ ლი რე ბე ლი თერ მოს ტა ტე ბი,

რამ დე ნა დაც ისი ნი ოთა ხის ავ ტო მა ტურ გათ ბო ბას წი ნას წარ დაპ როგ რა მე ბუ ლი გეგ მის

მი ხედ ვით უზ რუნ ველ ყო ფენ. ეს კი იმას ნიშ ნავს, რომ წი ნას წა რი დაპ როგ რა მი რე ბის მეშ -

ვე ო ბით ისი ნი იძ ლე ვი ან გან საზღვრულ დრო სა და გან საზღვრულ ტემ პე რა ტუ რა ზე ოთა -

ხის გათ ბო ბის შე საძ ლებ ლო ბას.


დრო ის მი ხედ ვით

რე გუ ლი რე ბა დი თერ მოს ტა ტი


სმარ ტფო ნით და სა რე გუ ლი რე ბელ თერ მოს ტა ტებ თან წვდო მა და ოთა ხის კლი მა ტის

სპონ ტა ნუ რი და რე გუ ლი რე ბა შე იძ ლე ბა დე და მი წის თით ქმის ნე ბის მი ე რი ად გი ლი დან.

თერ მოს ტა ტი გარ დამ ქმნე ლით და კავ ში რე ბუ ლია დის ტან ცი ურ გა დამ ცემ თან და იმარ -

თე ბა უსა დე ნო ინ ტე ნეტ-

ქსელის (WLAN) მეშ ვე ო ბით.


სმარ ტფო ნით

და სა რე გუ ლი რე ბე ლი

თერ მოს ტა ტი


7.6. გათ ბო ბის სის ტე მე ბი გან სხვა ვე ბუ ლი თბო გა დამ ტა ნე ბით

შე ნო ბას, რო გორც წე სი, ათ ბო ბენ ცენ ტრა ლუ რი სით ბოს გე ნე რა ტო რით, სით ბოს გა -

ნა წი ლე ბა და მი წო დე ბა კი ხდე ბა წყალ სა დე ნის სის ტე მით. შე ნო ბის გათ ბო ბა შე იძ ლე ბა

აგ რეთ ვე დე ცენ ტრა ლი ზე ბუ ლი ავ ტო ნო მი უ რი ღუ მე ლე ბით. ასე ვე შე საძ ლე ბე ლია, ერ თი

ან რამ დე ნი მე შე ნო ბის თბო ე ნერ გი ით უზ რუნ ველ ყო ფა ად გი ლობ რი ვი ან ცენ ტრა ლუ რი

გათ ბო ბის ქსე ლით.


142

გათ ბო ბის სის ტე მე ბის კლა სი ფი კა ცია შე იძ ლე ბა თბო შემ ცვე ლის მი ხედ ვით მოხ დეს

შემ დეგ ნა ი რად :

წყლით გათ ბო ბის სის ტე მა

წყლით გათ ბო ბის სის ტე მა ში თბო შემ ცვე ლი არის წყა ლი. რო გორც წე სი, გათ ბო ბის

სის ტე მა ში წყლის ცირ კუ ლა ცი ას ახ დენს ელექ ტრო ტუმ ბო. გათ ბო ბის სის ტე მის ეკო ნო მი -

უ რი და ეფექ ტუ რი ექ სპლუ ა ტა ცი ი სათ ვის გა დამ წყვე ტი მნიშ ვნე ლო ბა ენი ჭე ბა მილ გაყ ვა -

ნი ლო ბის ქსე ლის გა ან გა რი შე ბას და გათ ბო ბის ვერ ტი კა ლუ რი ხა ზი სა და გა მა ნა წი ლე -

ბე ლი ხა ზის პა რა მეტ რე ბის გან საზღვრას. იმი სათ ვის რომ არ მოხ დეს გა სათ ბო ბი სა თავ -

სე ბის სით ბო თი ჭარ ბი მო მა რა გე ბა ან პი რი ქით, სით ბოს დაკ ლე ბა, აუცი ლე ბე ლია გათ -

ბო ბის გა მა ნა წი ლე ბე ლი სის ტე მის ჰიდ რავ ლი კუ რი გა თა ნაბ რე ბა.

ჰიდ რავ ლი კუ რი გა თა ნაბ რე ბა უზ რუნ ველ ყოფს, რომ გათ ბო ბის ყვე ლა რა დი ა ტორს,

მათ შო რის ობი ექ ტში ყვე ლა ზე მო შო რე ბულ საც კი, თა ნაბ რად მი ე წო დოს თბო ე ნერ გია,

ხო ლო თბო გე ნე რა ტორ თან ყვე ლა ზე ახ ლოს მდე ბა რე რა დი ა ტო რი არ გა და ხურ დეს. რა -

დი ა ტო რის სარ ქვე ლე ბის ხმა და მას თან და კავ ში რე ბუ ლი ჰიდ რავ ლი კუ რი წი ნა ღო ბა უნ -

და აღ მო იფხვრას, რის შე დე გა დაც ელექ ტრო ტუმ ბო მო იხ მარს ნაკ ლებ ენერ გი ას. ამის

გარ და, გა იზ რდე ბა ტემ პე რა ტუ რუ ლი სხვა ო ბა მიმ წო დე ბა-დაბრუნებას შო რის და შე საძ -

ლე ბე ლი გახ დე ბა წვის სით ბოს უკე თე სად გა მო ყე ნე ბა: გათ ბო ბის ამ სის ტე მას შე უძ ლია

სით ბოს ეფექ ტუ რად და ეკო ნო მი უ რად გა მო მუ შა ვე ბა.

ილუს ტრა ცია 119: ჰიდ რავ ლი კუ რი გა თა ნაბ რე ბა (გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი, წყარო:

http://www.energiewelt.de/web/cms/ de2034122/energieberatung/heizung/heizung-einstellen/hydraulis-

cher-abgleich/; 02.2017-ის მდგო მა რე ო ბით)

ჰიდ რავ ლი კუ რი გა თა ნაბ რე ბის გა ან გა რი შე ბა ხდე ბა პროგ რა მუ ლი უზ რუნ ველ ყო ფის

მეშ ვე ო ბით, რო მე ლიც სპე ცი ა ლუ რად ამ მიზ ნით შე მუ შავ და, მა გა ლი თად:

Optimus von Hottgenroth•

Easyplan von Heimeier•

143

ჰიდრავლიკური

რეგულირების გარეშე

ჰიდრავლიკური

რეგულირებით

ორ თქლით გათ ბო ბა

ორ თქლით გათ ბო ბა მუ შა ობს თბო შემ ცვე ლით - წყლის ორ თქლი. სით ბოს წყა როს

წარ მო ად გენს ორ თქლის ქვა ბი. გა მათ ბობ ლე ბად ამონ ტა ჟე ბენ თუ ჯის რა დი ა ტო რებს. ეს

სის ტე მა სწრა ფად ხურ დე ბა და რა დი ა ტო რე ბიც არ არის დი დი. ექ სპლუ ა ტა ცი ის დროს

რა დი ა ტო რის ზე და პი რი ძლი ე რად ხურ დე ბა. ორ თქლის გა მათ ბობ ლებს ძი რი თა დად იყე -

ნე ბენ სამ რეწ ვე ლო ნა გე ბო ბე ბის (პავილიონების) გა სათ ბო ბად, რომ ლე ბიც წარ მოქ მნი -

ან ტექ ნო ლო გი ურ ორთქლს ან გა აჩ ნი ათ ორ თქლის ქვაბ-უტილიზატორი.

ელექ ტრო გათ ბო ბა

ელექ ტრო გათ ბო ბა გარ დაქ მნის ელექ ტრო ე ნერ გი ას თბურ ენერ გი ად. არ სე ბობს ღია

ელექ ტრო და ნად გა რე ბი ჰა ერ თან პირ და პი რი კონ ტაქ ტით და და ხუ რუ ლი და ნად გა რე ბი,

გა მათ ბობ ლე ბი, რომ ლებ საც გა და აქვთ სით ბო თერ მო ზე თის ან წყლის მეშ ვე ო ბით გათ -

ბო ბის რა დი ა ტო რის ზე და პირ ზე.

ელექ ტრო გათ ბო ბას შე უძ ლია იატა კის ან კედ ლის გათ ბო ბის სა ხით სით ბოს მი წო დე -

ბა. ეს ალ ტერ ნა ტი უ ლი შე საძ ლებ ლო ბაა იმ შემ თხვე ვა ში, თუ საკ მა რი სი რე გე ნე რა ცი უ ლი

ელ.ენერგიაა ჩვენს გან კარ გუ ლე ბა ში. ანუ, თუ ენერ გია მო ი პო ვე ბა წვის გა რე შე: მზის, ქა -

რის ან ჰიდ რო ე ნერ გი ის მეშ ვე ო ბით, მა შინ ელექ ტრო გათ ბო ბა ით ვლე ბა ეკო ლო გი ურ

გათ ბო ბის სის ტე მად და წარ მო ად გენს ზე მოთ აღ წე რი ლი ენერ გო სის ტე მე ბის ალ ტერ ნა -

ტი ვას. ხო ლო, თუ ელექ ტრო ე ნერ გია ტრა დი ცი უ ლად ნახ ში რით, ნავ თო ბი თა და გა ზით

მი ი ღე ბა, ამ შემ თხვე ვა ში ელექ ტრო გათ ბო ბა არ არის რე კო მენ დე ბუ ლი.

ელექ ტრო გათ ბო ბის და დე ბი თი მხა რეა: არის უხ მა უ რო და არ სა ჭი რო ებს სე ზო ნურ

ტექ მომ სა ხუ რე ბას.

ელექ ტრო გათ ბო ბის ძი რი თა დი უარ ყო ფი თი მხა რეა: ფა სი ელექ ტრო ე ნერ გი ა ზე და

მა ღა ლი ენერ გო ხარ ჯე ბი, რომ ლე ბიც და კავ ში რე ბუ ლია ელექ ტრო ე ნერ გი ის წარ მო ე ბა -

სა და ტრან სპორ ტი რე ბას თან.

7.7. თბუ რი დატ ვირ თვის გა ან გა რი შე ბა

თბუ რი დატ ვირ თვის გა ან გა რი შე ბა აუცი ლე ბე ლია, რა თა ყო ვე ლი ად გილ მდე ბა რე ო -

ბი სათ ვის ობი ექ ტის სით ბოს გე ნე რა ტო რის სიმ ძლავ რე გა ნი საზღვროს გა რე ჰა ე რის ნო -

მი ნა ლუ რი ტემ პე რა ტუ რი დან გა მომ დი ნა რე. გა რე ჰა ე რის ნო მი ნა ლუ რი ტემ პე რა ტუ რა

გვიჩ ვე ნებს ყვე ლა ზე და ბალ ორი დღის სა შუ ა ლო ტემ პე რა ტუ რას, რო მე ლიც 20 წლის მან -

ძილ ზე 10-ჯერ იქ ნა მიღ წე უ ლი ან მის ქვე მოთ და ეშ ვა. მა გალ თად, ქა ლაქ კი ოლ ნში გა რე

ჰა ე რის ნო მი ნა ლუ რი ტემ პე რა ტუ რა შე ად გენს -10°C.

გათ ბო ბის დატ ვირ თვის გა ან გა რი შე ბამ უნ და უზ რუნ ველ ყოს ის, რომ გა რე ჰა ე რის

ნო მი ნა ლუ რი ტემ პე რა ტუ რის შემ თხვე ვა შიც კი ოთა ხებ ში მა თი გა მო ყე ნე ბის შე სა ბა მი -

სად უნ და მი აღ წი ოს :

საცხოვ რე ბე ლი ოთა ხის ტემ პე რა ტუ რამ: 20°C•

სა ა ბა ზა ნოს ტემ პე რა ტუ რამ: 24°C•

დე რე ფა ნის ტემ პე რა ტუ რამ: 15°C•

სა თავ სე ბის გათ ბო ბის დატ ვირ თვის გა ან გა რი შე ბი სათ ვის გან მსაზღვრე ლია თბო და -

ნა კარ გე ბი შე ნო ბის გა რე შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ე ბი დან და სა ვენ ტი ლა ციო სის ტე მე -

ბი დან, ასე ვე გა ჟონ ვი სა და სა თავ სში სა ჭი რო ჰა ერ ცვლის გა მო მი ღე ბუ ლი და ნა კარ გე -


144

ბი. ამას ემა ტე ბა და ნა კარ გე ბი ქა რი ა ნი ად გილ მდე ბა რე ო ბის შემ თხვე ვა ში, სით ბუ რი და -

ნა კარ გე ბი გრუნ ტის წყლებ თან სი ახ ლო ვის გა მო და მი წას თან შე ხე ბა ში მყო ფი ზე და პი -

რე ბი დან, აგ რეთ ვე და ნა კარ გე ბი სით ბუ რი ხი დე ბი დან.

გათ ბო ბის დატ ვირ თვის გა ან გა რი შე ბა ხდე ბა EN 12831-ის თა ნახ მად. ერთ- ან ორ ბი -

ნი ა ნი სახ ლე ბი სათ ვის გა მო ით ვლე ბა მარ ტი ვი მე თო დით, ხო ლო უფ რო დი დი შე ნო ბე ბი -

სათ ვის დე ტა ლუ რი გეგ მის თა ნახ მად შე იძ ლე ბა გა მო ით ვა ლოს.

7.8. გაგ რი ლე ბის დატ ვირ თვის გა ან გა რი შე ბა

გაგ რი ლე ბის დატ ვირ თვა ში იგუ ლის ხმე ბა სა თავ სის თბუ რი დატ ვირ თვა, რო მე ლიც

შედ გე ბა შემ დე გი ფაქ ტო რე ბი სა გან:

მე ტე ო რო ლო გი უ რად გან პი რო ბე ბუ ლი გა რე თბუ რი დატ ვირ თვა•

ში და თბუ რი დატ ვირ თვა•

გა რე თბურ დატ ვირ თვებ ზე დიდ ზე გავ ლე ნას ახ დენს მზის სით ბოს მო დი ნე ბა ფან -

ჯრე ბი დან. ამი ტომ, სა თავ სის ორი ენ ტა ცი ი დან გა მომ დი ნა რე, დი დი მნიშ ვნე ლო ბა აქვს

მზის გან კარგ დაც ვას. შე ნო ბის გა უმ ჭვირ ვა ლე ნა წი ლე ბი დან შე მოღ წე უ ლი სით ბო - მა -

თი აკუ მუ ლი რე ბის უნა რი დან გა მომ დი ნა რე - შე და რე ბით გვი ან აღ წევს ოთახ ში. ამას ემა -

ტე ბა თბუ რი დატ ვირ თვა მა ღა ლი ტემ პე რა ტუ რის მქო ნე მო მიჯ ნა ვე ოთა ხე ბი დან.

ფან ჯრე ბის გა რე დან დაჩ რდილ ვის მეშ ვე ო ბით შეგ ვიძ ლია თა ვი დან ავი ცი ლოთ სით -

ბოს შე მო დი ნე ბა და შე ვამ ცი როთ გაგ რი ლე ბის დატ ვირ თვა.

ში და სით ბუ რი დატ ვირ თვა შედ გე ბა ადა მი ა ნე ბის მი ერ გა მო ყო ფი ლი სით ბო სა გან,

ასე ვე ელექ ტრო მოწყო ბი ლო ბე ბის, მაგ.: გა ნა თე ბის, კომ პი უ ტე რუ ლი ტექ ნი კის, სას მე ლე -

ბის ავ ტო მა ტე ბის მი ერ, აგ რეთ ვე სხვა პრო ცე სე ბის შე დე გად გა მო ყო ფი ლი სით ბო სა გან.

ადა მი ა ნე ბის მი ერ გა მო ყო ფი ლი სით ბო და მო კი დე ბუ ლია მათ საქ მი ა ნო ბებ ზე. ფი ზი კუ -

რად და უტ ვირ თა ვი ადა მი ა ნის მი ერ გა მო ყო ფი ლი სით ბო 20°C -ზე შე ად გენს 120 ვტ-ს,

ხო ლო მძი მე ფი ზი კუ რი შრო მი სას - 270 ვტ-ს. გა ნა თე ბის სით ბუ რი დატ ვირ თვა შედ გე ბა

მი საყ ვა ნი სიმ ძლავ რი სა და და კარ გუ ლი სიმ ძლავ რი სა გან.

7.9. ბი ნის ვენ ტი ლა ცია/ჰაერცვლა ბი ნა ში

ბი ნის ვენ ტი ლა ცია სა ჭი როა, რა თა უზ რუნ ველ ვყოთ ბი ნის ნეს ტი სა გან დაც ვა და მო -

ვახ დი ნოთ საჭ მლის მომ ზა დე ბის, სა რეცხის გაშ რო ბის, ბა ნა ო ბის, მცე ნა რე ე ბის და აკ ვა -

რი უ მის არ სე ბო ბის შე დე გად გა მოწ ვე უ ლი ტე ნის დატ ვირ თვის არი ნე ბა გა რე ჰა ერ ში.

ოთა ხებ ში ჰა ე რის მა ღა ლი ტე ნი ა ნო ბის არ სე ბო ბამ შე იძ ლე ბა გა მო იწ ვი ოს სე რი ო ზუ ლი

კონ სტრუქ ცი უ ლი ზი ა ნი.

შე ნო ბის ნა წი ლებ ზე კონ დენ სა ტის წარ მოქ მნა და მი სი ზი ა ნი დე ტა ლუ რა დაა აღ წე -

რი ლი 6.11-დან 6.15-მდე თა ვებ ში.

მი სა ღებ და სა ძი ნე ბელ ოთა ხებ ში სა ვალ დე ბუ ლოა სის ტე მა ტუ რი ვენ ტი ლა ცია, ვი ნა ი -

დან მცე ნა რე ე ბი თა და ტე ნის სხვა წყა რო ე ბი დან ხდე ბა ოთა ხის ჰა ე რის ტე ნით გა ჯე რე ბა.

ვი ნა ი დან ტე ნის გან სა კუთ რე ბით დი დი დატ ვირ თვა მო დის სამ ზა რე უ ლო სა და სა ა -

ბა ზა ნო ზე, შე სა ბა მი სად უნ და მოხ დეს მი სი რაც შე იძ ლე ბა სწრა ფად არი ნე ბა. თუ აბა ზა -

145

ნას არ გა აჩ ნია ფან ჯა რა, სა ჭი როა და მონ ტაჟ დეს

გამ წო ვი ვენ ტი ლა ტო რი ტე ნი ა ნო ბის სენ სო რით,

რო მე ლიც ტე ნის სრულ ყო ფილ გა ნი ა ვე ბას უზ რუნ -

ველ ყოფს.


აბა ზა ნის ვენ ტი ლა ტო რი სი ნეს ტის სენ სო რით.


გარ და ტე ნი სა გან დაც ვი სა, ვენ ტი ლა ცია ით ვა ლის წი ნებს სა ნი ტა რულ-ჰიგიენურ ას -

პექ ტებ საც. ვენ ტი ლა ცი ამ სა თავ სი დან უნ და გან დევ ნოს ნახ ში რორ ჟან გი, ჰა ე რის და მა -

ბინ ძუ რებ ლე ბი, შე ტივ ტი ვე ბუ ლი ნივ თი ე რე ბე ბი, ცუ დი სუ ნი და აქ რო ლა დი ორ გა ნუ ლი ნა -

ერ თე ბი. ავე ჯი, ქსო ვი ლე ბი და სა ღე ბა ვე ბი შე იძ ლე ბა შე ი ცავ დნენ აქ რო ლად ნივ თი ე რე -

ბებს, რომ ლე ბიც ჰა ერ ში გა და დი ან და სა ში ში არი ან ჯან მრთე ლო ბი სათ ვის. მაგ., ნახ ში -

რორ ჟან გი არის უსუ ნო და იწ ვევს თა ვის ტკი ვილ სა და გუ ლის რე ვას.

ილუს ტრა ცია 121: სა ვენ ტი ლა ციო ტექ ნი კის სის ტე მე ბი. (წყარო: www.tzwl.de)


146

ბინის ვენტილაციის სისტემები

გასათვალისწინებელი ინფილტრაცია

ბუნებრივი ვენტილაციავენტილატორის მეშვეობით

განიავება

მომდენ-გამწოვი

ვენტილაცია(ნესტისაგან

დაცვა)



სავენტილ -აციო შახტითვენტილაცია

გამწოვივენტილაციის

სისტემა

მომდენივენტილაციის



ვენტილაციისსისტემა

ბი ნის ავ ტო მა ტი ზე ბუ ლი ვენ ტი ლა ცია

თუ ბი ნის მაცხოვ რე ბე ლი ვერ უზ რუნ ველ ყოფს ვენ ტი ლა ცი ას, არ სე ბობს ვენ ტი ლა ცი -

ის პრო ცე სის ავ ტო მა ტი ზე ბის შე საძ ლებ ლო ბა. ყვე ლა ზე მარ ტი ვი მე თო დია გამ წო ვი სის -

ტე მა, რო მე ლიც შე ი წოვს ჰა ერს ცენ ტრა ლუ რი ად გი ლი დან და გა ი ტანს მას გა რე მო ჰა -

ერ ში. იმი სათ ვის, რომ მოხ დეს სუფ თა გა რე ჰა ე რის შე მო დი ნე ბა, სა ჭი როა გა რე ჰა ე რის

შე მო საშ ვე ბი მოწყო ბი ლო ბე ბის არ სე ბო ბა, რო მელ თა და მონ ტა ჟე ბა სა სურ ვე ლი ვენ ტი -

ლა ცი ის კონ ცეფ ცი ი სა და ჰა ერ ცვლის შე სა ბა მი სად შე საძ ლე ბე ლია ფან ჯრებ ში, ასახ ვე -

ვი ჟა ლუ ზე ბის გარ საც მში ან გა რე კედ ლებ ში.

მე ო რე ვა რი ან ტია ბი ნის ვენ ტი ლა ცი ის სის ტე მა რე კუ პე რა ცი ით, რო დე საც სა ა ბა ზა -

ნოს, სა პირ ფა რე შო სა და სამ ზა რე უ ლოს ჰა ე რის გა რეთ გა ი წო ვე ბა და მი სა ღებ და სა ძი -

ნე ბელ ოთა ხებს სუფ თა ჰა ე რი მო ე წო დე ბა. იმი სათ ვის, რა თა მი სა ღებ და სა ძი ნე ბელ

ოთა ხებ ში შე მო ე დი ნოს არა ცი ვი გა რე ჰა ე რი, არა მედ წი ნას წარ შემ თბა რი, მი სი შეთ ბო -

ბა ხდე ბა თბომ ცვლე ლის მეშ ვე ო ბით. თბო გა დამ ცე მი არ თმევს სით ბოს აბა ზა ნი დან, ტუ -

ა ლე ტი დან და სამ ზა რე უ ლო დან გა რეთ გა წო ვილ ჰა ერს და მის 85%-ს გა დას ცემს გა რე -

დან შე მო ტა ნილ სუფ თა ჰა ე რის ნა კადს. ამის შე დე გად ვენ ტი ლა ცი ის სით ბუ რი და ნა კარ -

გე ბი მკვეთ რად შემ ცირ დე ბა და კომ ფორ ტუ ლი ვენ ტი ლა ცია მა ინც ხორ ცი ელ დე ბა.

ვენ ტი ლა ცი ის გეგ მა DIN 1946-6-ის თა ნახ მად

გერ მა ნი ა ში მოქ მე დებს სტან დარ ტი საცხოვ რე ბე ლი ბი ნე ბის გა ნი ა ვე ბის შე სა ხებ. DIN

1946-6 თა ნახ მად, ვენ ტი ლა ცი ის გეგ მის შედ გე ნა სა ჭი როა იმ შემ თხვე ვა ში, თუ ხდე ბა ფან -

ჯრე ბის ერ თი მე სა მედ ზე მე ტის ან სა ხუ რა ვის მთლი ა ნად გა ნახ ლე ბა და ამ გზით შე ნო -

ბის ჰერ მე ტი ზა ცია. სტან დარ ტი მო ითხოვს და სა ბუ თე ბის წარ დგე ნას ვენ ტი ლა ცი ის ოთხი

სა ფე ხუ რის თვის. ეს სა ფე ხუ რე ბია:

ვენ ტი ლა ცია ტე ნი ა ნო ბი სა გან და სა ცა ვად

სა ბა ზი სო ვენ ტი ლა ცია ტე ნი ა ნო ბი სა გან და ზი ა ნე ბის თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად. ეს სა -

ფე ხუ რი უზ რუნ ველ ყო ფილ უნ და იქ ნას მუდ მივ რე ჟიმ ში, მაცხოვ რებ ლის მო ნა წი ლე ო ბის

გა რე შე.

შემ ცი რე ბუ ლი ვენ ტი ლა ცია

აუცი ლე ბე ლი და მა ტე ბი თი ვენ ტი ლა ცია - მავ ნე ნივ თი ე რე ბე ბით სა შუ ა ლო და ბინ ძუ -

რე ბის შემ თხვე ვა ში სა ნი ტა რულ-ჰიგიენური მი ნი მა ლუ რი დო ნის და საკ მა ყო ფი ლებ ლად.

ეს სა ფე ხუ რი შეძ ლე ბის დაგ ვა რად უზ რუნ ველ ყო ფილ უნ და იქ ნას მომ ხმა რებ ლი სა გან და -

მო უ კი დებ ლად.

ნო მი ნა ლუ რი ვენ ტი ლა ცია

გუ ლის ხმობს აუცი ლე ბელ ვენ ტი ლა ცი ას სა ნი ტა რუ ლი და ჰი გი ე ნუ რი მოთხოვ ნე ბის

და საკ მა ყო ფი ლებ ლად, აგ რეთ ვე სამ შე ნებ ლო კონ სტრუქ ცი ის დაც ვას ნორ მა ლუ რი მოხ -

მა რე ბის პი რო ბებ ში. აქ შე საძ ლე ბე ლია მაცხოვ რებ ლის ნა წი ლობ რი ვი მო ნა წი ლე ო ბა,

რაც გუ ლის ხმობს ფან ჯრი დან აქ ტი ურ გა ნი ა ვე ბას.

ინ ტენ სი უ რი ვენ ტი ლა ცია

ამ ცი რებს პი კურ დატ ვირ თვებს (მაგ.: საჭ მლის მომ ზა დე ბა, რეცხვა). აქაც შე საძ ლე -

ბე ლია მაცხოვ რებ ლის ნა წი ლობ რი ვი ჩარ თუ ლო ბა, რაც გუ ლის ხმობს ფან ჯრი დან აქ ტი -

ურ გა ნი ა ვე ბას. სტან დარ ტი DIN 1946-6 მი უ თი თებს მაცხოვ რე ბელს, რა სა ხის ჰა ერ ცვლაა

სა ჭი რო. სტან დარ ტი სა შუ ა ლე ბას აძ ლევს მაცხოვ რე ბელს ან სახ ლის მფლო ბელს, თა -

ვად მი ი ღოს გა დაწყვე ტი ლე ბა ვენ ტი ლა ცი ის გეგ მის გან ხორ ცი ე ლე ბის შე სა ხებ.

147

ილუს ტრა ცია 122: ბი ნის ვენ ტი ლა ცი ის სის ტე მა რე კუ პე რა ცი ით. (გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი,

წყარო: www.RWE.com)

პროგ რა მუ ლი უზ რუნ ველ ყო ფა ვენ ტი ლა ცი ის გეგ მის შე სად გე ნად თა ნახ მად DIN 1946-6

ბი ნე ბის ვენ ტი ლა ცი ის ფე დე რა ცი უ ლი ასო ცი ა ცია გვთა ვა ზობს ვენ ტი ლა ცი ის გეგ მის

შედ გე ნი სა და გა მოთ ვლის პროგ რა მას VfW. გარ და ამი სა, მრა ვა ლი მწარ მო ე ბე ლი უფა -

სოდ გვთა ვა ზობს პროგ რა მულ უზ რუნ ველ ყო ფას ვენ ტი ლა ცი ის გეგ მის შე სად გე ნად.

7.10. ინო ვა ცი უ რი გა ნახ ლე ბა დი ენერ გი ის გა მო მუ შა ვე ბა

ქვე მოთ მოყ ვა ნილ მა გა ლი თებ ში წარ მოდ გე ნი ლია ინო ვა ცი უ რი რე გე ნე რა ცი უ ლი ენერ -

გი ის გა მო მუ შა ვე ბის ტექ ნი კა, რომ ლის გან ხორ ცი ლე ბაც შე საძ ლე ბე ლია სა ქარ თვე ლო შიც.

თა ღე დე ბი მდ. ელ ბა ზე ქ. ჰამ ბურ გის სა -

პორ ტო ქა ლაქ ში


თა ღე დე ბი მდ.ელბაზე, Greenpeace Energy.



148

გა რე ჰა ე რის შე წო ვა

სუფ თა ჰა ე რის გა ნა წი ლე ბა

ნარ ჩე ნი ჰა ე რის გა წო ვა

ცენ ტრა ლუ რი

და ნად გა რი

ამ შე ნო ბის მთა ვა რი იდე ის - მდგრა დი გან ვი თა რე ბი სა და ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბის სიმ -

ბო ლოს წარ მო ად გენს სა ხუ რავ ზე გან ლა გე ბუ ლი ქა რის სა მი გე ნე რა ტო რი. კონ ცეფ ცია

მუ შა ობს ისე თი პა სი უ რი ელე მენ ტე ბით, რო გო რი ცაა გე ო თერ მუ ლი რე სურ სე ბის გა მო ყე -

ნე ბა ენერ გო ხი მინ ჯე ბის, სა გან გე ბოდ იზო ლი რე ბუ ლი ფა სა დი სა და იზო ლი რე ბუ ლი სამ -

მა გი შე მინ ვის კომ ბი ნა ცი ის მეშ ვე ო ბით. ფო ტო ე ლექ ტრო ელე მენ ტე ბის პა ნე ლე ბი, რომ -

ლე ბიც გან ლა გე ბუ ლია სა ხუ რა ვის დიდ ფარ თობ ზე, ქა რის გე ნე რა ტორ თან ერ თად უზ -

რუნ ველ ყოფს შე ნო ბის, რო გორც „მზის ელექ ტრო სად გუ რის“ მუ შა ო ბას ჰამ ბურ გის სა პორ -

ტო ქა ლა ქის შუ ა გულ ში (დაწვრილებითი აღ წე რა იხ. 13.2.10 თავ ში).

BIQ , წყალ მცე ნა რე ე ბის სახ ლი ქ.ჰამბურგში

ილუს ტრა ცია 124: BIQ წყალ მცე ნა რე -

ე ბის სახ ლი ქ. ჰამ ბურ გში.


წყალ მცე ნა რე ე ბის სახ ლი სათ ვის 1,2 სმ სის ქის აკ ვა რი უ მებ ში გა მო ი ყე ნე ბა ფირ ფი -

ტი სე ბუ რი რე აქ ტო რე ბი წყალ მცე ნა რე ე ბის გა მო საზ რდე ლად. აკ ვა რი უ მე ბის სა ერ თო მო -

ცუ ლო ბა შე ად გენს და ახლ. 4000 ლიტრს და ფა რავს სახ ლის ორ მხა რეს. კარგ პი რო ბებ -

ში, ანუ ოპ ტი მა ლუ რი ტემ პე რა ტუ რი სა და სი ნათ ლის ოპ ტი მა ლუ რი გა ნა თე ბის დროს, ამ -

გვარ მოწყო ბი ლო ბა ში შე საძ ლე ბე ლია 1-2 კვი რა ში 2-6 გ/ლ წყალ მცე ნა რე ე ბის ბი ო მა სის

მო პო ვე ბა, ანუ, ამ შემ თხვე ვა ში, მთლი ა ნო ბა ში, მი ი ღე ბა 8-24 კგ.

მო სავ ლის აღე ბის შემ დეგ წყალ მცე ნა რე ებს გა და ა მუ შა ვე ბენ ენერ გო მოხ მა რე ბი სათ -

ვის: წყლის აუზ ში მოგ რო ვე ბუ ლი წყალ მცე ნა რე ებს თავ სდე ბა რე ზერ ვუ არ ში და სპე ცი ა -

ლუ რი ბაქ ტე რი ე ბის მეშ ვე ო ბით ხდე ბა მა თი ფერ მენ ტა ცია. ფერ მენ ტა ცი ის შე დე გად გა -

მო ი ყო ფა მე თა ნი, რო მე ლიც შემ დგომ გა მო ი ყე ნე ბა, რო გორც საწ ვა ვი. (დაწვრილებითი

აღ წე რა იხ. 13.6.6. თავ ში).

სწრაფ მზარ დი ხე ე ბის პლან ტა ცი ე -

ბი (KUP) ხის ნა ფო ტე ბის მო სა პო -

ვებ ლად


სწრაფ მზარ დი ხე ე ბის პლან ტა ცი ე ბი.

(წყარო: ttz-bremerhaven.de)

149

სწრაფ მზარ დი ხე ე ბის პლან ტა ცი ებ ში იგუ ლის ხმე ბა სწრა ფად მზარ დი ხის ჯი შე ბის გა -

შე ნე ბა სა სოფ ლო-სამეურნეო ფარ თობ ზე, რო მელ თაც გა აჩ ნი ათ ჭრა-კაფვის მცი რე დრო.

აღ ნიშ ნულ ბი ო მა სას იყე ნე ბენ სხვა დას ხვა მა სა ლის მი სა ღე ბად, მა გა ლი თად ქა ღალ დის,

ცე ლუ ლო ზი სა და ხის გა და მა მუ შა ვე ბელ სა წარ მო ებ ში. თუმ ცა უმე ტე სად მას იყე ნე ბენ ხის

ნა ფო ტე ბი სა გან ენერ გი ის სა წარ მო ებ ლად. ამი ტომ მათ ენერ გოტყე ებ საც უწო დე ბენ.

სწრაფ მზარ დი ხე ე ბის პლან ტა ცი ე ბი სათ ვის იყე ნე ბენ ყვე ლა ჯი შის ხეს, რო მელ საც

აქვს კუნ ძი დან ამო ნა ყა რის უნა რი. ეკო ნო მი კურ ინ ტე რე სის სა განს კი წარ მო ად გნენ ისე -

თი გამ ძლე ნერ გე ბი, რო გო რი ცაა ტი რი ფი, ვერ ხვი, თეთ რი აკა ცია, თხმე ლა და გან სა -

კუთ რე ბით ალ ვის ხის ჰიბ რი დი. მა თი ზრდის ინ ტენ სი ვო ბა მკვეთ რად აჭარ ბებს ჩვე უ ლებ -

რი ვი ტყე ე ბი სას. ბა ვა რი ის საც დელ ფარ თო ბებ ზე დარ გუ ლი ბალ ზა მის ალ ვის ხის სხვა -

დას ხვა სა ხე ო ბე ბის სუ კე თე სო შე დე გი იყო წე ლი წად ში ჰექ ტარ ზე 10-153 ტო ნა ნა მა ტი

სრუ ლი ად მშრა ლი ბი ო მა სა. ეს შე ე სა ბა მე ბა 30 კუ ბუ რი მეტ რი ხე-ტყის მო ცუ ლო ბას, ანუ

და ახლ. 5.000-7.000 ლიტ რი მა ზუ თის ენერ გო შემ ცვე ლო ბას. სა სოფ ლო-სამეურნეო მი წათ -

სარ გებ ლო ბას თან შე და რე ბით სწრაფ მზარ დი ხე ე ბის პლან ტა ცი ე ბი წარ მო ად გენს ეკო -

ლო გი უ რად სუფ თა და მი წის გა მო ყე ნე ბის ძალ ზე ეფექ ტურ სა ხეს.7

ქა რის ელექ ტრო სად გუ რი (ქარის გე ნე რა ტო რი)

ქა რის გე ნე რა ტო რე ბი გარ დაქ მნი ან ქა რის კი ნე ტი კურ ენერ გი ას მე ქა ნი კუ რად

(როტორის ბრუნ ვის ენერ გი ად), რომ ლის გარ დაქ მნაც ხდე ბა ელექ ტრო ე ნერ გი ად. ქა რის

გე ნე რა ტო რებს გა აჩ ნი ათ სიმ ძლავ რის სხვა დას ხვა დო ნე ე ბი, რომ ლე ბიც იწყე ბა 500 ვა -

ტით და გა მოდ გე ბა ისე თი პა ტა რა და მო უ კი დე ბე ლი სის ტე მე ბის მო სა მა რა გებ ლად, რო -

გო რი ცაა პა ტა რა კვლე ვი თი სა ზო მი სად გუ რე ბი ქა რი ან, მაგ რამ ნაკ ლებ მზი ან რა ი ო ნებ ში.

თა ნა მედ რო ვე, დი დი ქა რის გე ნე რა ტო რე ბის სიმ ძლავ რე შე ად გენს 3000 კვტ-ს, ხო ლო რო -

ტო რის დი ა მეტ რი შე ად გენს 90 მ-ს. 3000 კვტ-ის 100% სიმ ძლავ რის მი სა ღე ბად სა ჭი როა 108

კმ/სთ (30 მ/წმ ) ქა რის სიჩ ქა რე. ეს შე ე სა ბა მე ბა 11 ბო ფორტს (ქარის სიმ ძლავ რის სკა ლა),

ანუ წარ მო ად გენს გრი გა ლი სე ბურ ქარს. დი დი ენერ გო მო გე ბის მი სა ღე ბად რე კო მენ დე ბუ -

ლია ქა რი ა ნი ად გი ლი. თა ნა მედ რო ვე ქა რის გე ნე რა ტო რე ბის სიმ ძლავ რე და მო კი დე ბუ -

ლია ქა რის სიჩ ქა რე ზე და იმ ფარ თობ ზე, რო მელ საც ფრთე ბი შე მო ხა ზა ვენ მოძ რა ო ბი სას.

ცხრილი 23: ქარის გენერატორი. (წყარო: ჰ. რაიფი)


150

7 - წყა რო: http://www.lwf.bayern.de/forsttechnik-holz/biomassenutzung/050535/index.php

2017 წ-ის იან ვრის მდგო მა რე ო ბით)

აღნიშვნა / სპეციფიკაცია

მც

ირ

ე ზ

ომ

ის

ქარ

ის

გენ

ერ

ატ

ორ

ი

ქარ

ის

გენ

ერ

ატ

ორ

ი

დიდ

ი ქ

არ

ის

გენ

ერ

ატ

ორ

ი

მს

ოფ

ლიო

ს

უდ

იდ

ეს

ი

ქარ

ის

გენ

ერ

ატ

ორ

ი

სიმძლავრე კვტ-ში 0,50 50,00 3.000,00 8.000,00

ხმაურის დონე dB-ში 40,00 60,00 100,00 103,00

როტორის დიამეტრი მ 1,15 18,00 90,00 154,00

როტორის ფართობი მ2 1,03 254,34 6.358,50 18.617,06

ნომინალური სიჩქარე მ/წმ-ში 12,50 10,00 15,00 13,00


ქა რის პა ტა რა ელ.სადგური

500 ვტ სიმ ძლავ რით.



ქა რის გე ნე რა ტო რე ბის პარ კი


მზის ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი სად გუ რე ბი

ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი და ნად გა რე ბი, რომ ლე ბიც მზის ელექ ტრო სად გუ რებს გა ნე კუთ ვნე -

ბი ან, შე იძ ლე ბა მყა რად და მაგ რდე ნენ ჩარ ჩო ზე ან ძრა ვას მეშ ვე ო ბით მიჰ ყვნენ მზის მოძ -

რა ო ბას. მზის ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი პა ნე ლე ბი პირ და პი რი ან დი ფუ ზი უ რი გა მოს ხი ვე ბი დან გა -

მო ი მუ შა ვე ბენ ელექ ტრო ე ნერ გი ას. ყვე ლა ზე მე ტი ელექ ტრო ე ნერ გი ის გა მო მუ შა ვე ბა ხდე ბა

პირ და პი რი გა მოს ხი ვე ბი სა და შე და რე ბით გრი ლი ტემ პე რა ტუ რის დროს. ფო ტო ე ლექ ტრულ

პა ნე ლებ ზე მტვრის დაგ რო ვე ბა და და ლექ ვა გა ნა პი რო ბებს ენერ გო მო გე ბის და ნა კარგს.

მი უ ხე და ვად იმი სა, რომ ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი პა ნე ლე ბის მქკ უფ რო და ბა ლია ვიდ რე ჰე -

ლი ო თერ მუ ლი კო ლექ ტო რე ბი სა, უკე თე სი ღი რე ბუ ლე ბა-სარგებლობის თა ნა ფარ დო ბის გა -

მო უპი რა ტე სო ბა მა ინც მზის ფო ტო ე ლექ ტრულ სად გუ რებს ენი ჭე ბა. მის და დე ბით მხა რეს

ისიც წარ მო ად გენს, რომ ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი პა ნე ლი პირ და პირ აწარ მო ებს ელ.ენერგიას

და აღარ არის სა ჭი რო გა ხუ რე ბუ ლი

ორ თქლის თერ მო დი ნა მი კუ რი გარ -

დაქ მნა ელ. ენერგიად.


მზის ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი სად გუ რი

მყა რად და მონ ტა ჟე ბუ ლი

ფო ტო ვოლ ტა ი კის პა ნე ლე ბით


151

საკ მა რი სი ფარ თო ბის არ სე ბო ბის შემ თხვე -

ვა ში, მზის მიმ ყოლ ჰე ლი ოს ტა ტებ თან შე და რე -

ბით უპი რა ტე სო ბა ენი ჭე ბათ სამ ხრე თით მი მარ -

თულ, უმოძ რა ოდ და მონ ტა ჟე ბულ ფო ტო ე ლექ -

ტრულ პა ნე ლებს.

ფო ტო ე ლექ ტრუ ლი სად გუ რე ბის არ ცერ თი

სის ტე მა არ გა მო ყოფს CO2-ს და ხელს უწყობს

მდგრად ეკო ლო გი ურ ენერ გო მო მა რა გე ბას.

ილუს ტრა ცია 129: ფო ტო ვოლ ტა ი კის ელ.სადგური

მზის კენ მოძ რა ვი ჰე ლი ოს ტა ტე ბით


ჰე ლი ოს ტა ტე ბი მი მარ თა ვენ ფო ტო ე ლექ ტრულ პა ნე ლებს მზის კენ და ამ გზით შე და -

რე ბით მეტ ენერ გი ას მო ი პო ვე ბენ, ვიდ რე უმოძ რაო პა ნე ლე ბი. ეს სის ტე მე ბი ძალ ზე ძვი -

რადღი რე ბუ ლია და გა მო ი ყე ნე ბა იქ, სა დაც პა ტა რა ფარ თობ ზე რაც შე იძ ლე ბა დი დი

ოდე ნო ბის ელექ ტრო ე ნერ გი ის მო პო ვე ბა უნ და მოხ დეს, ხო ლო თა ვად ამ მოწყო ბი ლო -

ბის ფა სი მე ო რე ხა რის ხო ვან როლს თა მა შობს.

ჰე ლი ო თერ მუ ლი ელექ ტრო სად გუ რი: პა რა ბო ლუ რი ღა რი სებ რი ელ.სადგური

პა რა ბო ლუ რი ღა რი სებ რი ელ.სადგური მზის ენერ გი ი სა გან აწარ მო ებს თბურ ენერ -

გი ას მი სი სამ რეწ ვე ლო გა მო ყე ნე ბის მიზ ნით და სა ბო ლოო ჯამ ში ისე ფუნ ქცი ო ნი რებს,

რო გორც ჩვე უ ლებ რი ვი ორ თქლის ელექ ტრო სად გუ რი. ორ თქლის ელექ ტრო სად გუ რე ბი

სით ბუ რი წყა როს მეშ ვე ო ბით აცხე ლე ბენ წყალს აორ თქლე ბამ დე, სა ნამ ის გე ნე რა ტო -

რის მეშ ვე ო ბით არ წარ მოქ მნის (მუდმივ) დენს. გან სა კუთ რე ბუ ლი კი ჰე ლი ო თერ მულ

ელექ ტრო სად გუ რებ ში, მათ შო რის პა რა ბო ლურ ღა რი სებრ ელექ ტრო სად გუ რებ ში, არის

ის, რომ პირ ვე ლა დი სა ჭი რო ენერ გი ის მი წო დე ბა ხდე ბა არა წი ა ღი სე უ ლი საწ ვა ვის სა -

ხით, რო გო რი ცაა ნავ თო ბი და ნახ ში რი, არა მედ ეკო ლო გი უ რი საწ ვა ვის სა ხით - მზის

ენერ გი ით.

ღერ ძზე და მაგ რე ბუ ლი პა რა ბო ლუ რი სარ კე ე ბი მიჰ ყვე ბი ან მზის მოძ რა ო ბას და ახ -

დე ნენ მზის გა მოს ხი ვე ბის 80-ჯერ კონ ცენ ტრი რე ბას. აბ სორ ბე რის მი ლაკ ში არ სე ბუ ლი

თერ მო ზე თი, ცხელ დე ბა და ახლ. 500°C-ზე. თბუ რი ენერ გია მი ე წო დე ბა ორ თქლის გე ნე -

რა ტორს ორ თქლის ტურ ბი ნი სა და გე ნე რა ტო რის ასა მუ შა ვებ ლად, რო მე ლიც აწარ მო ებს

ელ.ენერგიას და კვე ბავს ელექ ტროქ სელს.


პა რა ბო ლუ რი ღა რი სებ რი

ელ.სადგური.



152

7.11. გაგ რი ლე ბის ეკო ლო გი უ რი სის ტე მე ბი

გაგ რი ლე ბის ეკო ლო გი უ რი სის ტე მე ბი გა მო ი მუ შა ვე ბენ სიგ რი ლეს ელექ ტრო ე ნერ გი -

ის გა მო ყე ნე ბის გა რე შე. გაგ რი ლე ბა ხდე ბა თერ მუ ლი წყა რო ე ბის გა მო ყე ნე ბით, რო მელ -

თა ტემ პე რა ტუ რის დო ნე უფ რო და ბა ლია, ვიდ რე გა საგ რი ლე ბე ლი სა თავ სი სა.

წი ნას წარ გაგ რი ლე ბუ ლი ჰა ე რი

ჰა ე რი, რომ ლის გაგ რი ლე ბაც ხდე ბა გრუნ ტში ჩაწყო ბი ლი მი ლე ბის (გეოთერმული

თბომ ცვლე ლე ბი) მეშ ვე ო ბით, გა საგ რი ლებ ლად მი ე წო დე ბა სა თავსს. ენერ გო ხარ ჯი შე -

მო ი ფარ გლე ბა ვენ ტი ლა ტო რი სათ ვის გა მო ყე ნე ბუ ლი ელექ ტრო ე ნერ გი ით. ეს შე საძ ლე -

ბელს ხდის გა მა ცი ვე ბე ლი სა კომ პრე სო რო და ნად გა რე ბის მუ შა ო ბი სათ ვის სა ჭი რო მა -

ღა ლი ენერ გო ხარ ჯე ბის და ზოგ ვას და კონ დი ცი რე ბუ ლი კერ ძო საცხოვ რე ბე ლი სახ ლე -

ბი სა და სა ზო გა დო ებ რი ვი შე ნო ბე ბის სა ექ სპლო ა ტა ციო ხარ ჯე ბის შემ ცი რე ბას.

მზის ენერ გი ით გაგ რი ლე ბა/მზის ენერ გი ა ზე მო მუ შა ვე გა მა ცი ვე ბე ლი და ნად გა რე ბი

მზის ენერ გი ა ზე მო მუ შა ვე გა მა ცი ვე ბელ და ნად გა რებ ში (ჩილერებში) ელექ ტრო კომ -

პრე სო რი შეც ვლი ლია თერ მო კომ პრე სო რით. და ხუ რულ (ჩილერებში) გა მა ცი ვებლ და -

ნად გა რებ ში აბ სორ ბცი ის ან ად სორ ბცი ის პრო ცე სე ბის შე დე გად ვი ღებთ ცივ წყალს

(წყლის გა მა ცი ვე ბე ლის შემ ცვლე ლი), რაც არის ჰა ე რის კონ დი ცი რე ბის არა პირ და პი რი

სის ტე მა8. მზის ენერ გი ით გაგ რი ლე ბის გა მო ყე ნე ბით, რე გე ნე რა ცი უ ლი გაგ რი ლე ბა შე იძ -

ლე ბა უზ რუნ ველ ვყოთ ზაფხულ ში მზის რა დი ა ცი ის სა შუ ა ლე ბით.

ღია სის ტე მებს იყე ნე ბენ ტემ პე რა ტუ რი სა და ტე ნი ა ნო ბის პირ და პი რი კონ დი ცი რე ბი -

სათ ვის. და ხუ რუ ლი სის ტე მე ბის გან გან სხვა ვე ბით, არ ხდე ბა ცი ვი წყლის წარ მო ე ბა. ღია

სის ტე მებს იყე ნე ბენ იქ, სა დაც მო ითხო ვე ბა გაგ რი ლე ბის მა ღა ლი დატ ვირ თვა და ჰა ერ -

ცვლის მა ღა ლი სიჩ ქა რე. ღია სის ტე მებს ასე ვე უწო დე ბენ კონ დი ცი ო ნი რე ბას სორ ბცი ის

მეშ ვე ო ბით (SGK) და ძი რი თა დად იყე ნე ბენ ისე თი ტი პის კონ დი ცი რე ბი სათ ვის, რო დე საც

სა ჭი როა დი დი მო ცუ ლო ბის გა რე ჰა ე რი.

ილუს ტრა ცია 131: მზის ენერ გი ით გაგ რი ლე ბა. (გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი, წყარო: FHI)

მზის ენერ გია ტექ ნო ლო გი უ რი პრო ცე სე ბი სათ ვის

მზის ენერ გია ტექ ნო ლო გი უ რი პრო ცე სე ბი სათ ვის გუ ლის ხმობს მზის ენერ გი ის მოხ -

მა რე ბას მა ღალ ტემ პე რა ტუ რულ დო ნე ზე. ამი სათ ვის გა მო ი ყე ნე ბა ვა კუ უმ მი ლო ვა ნი

კო ლექ ტო რე ბი, რომ ლე ბიც, თუ სა ჭი როა, მა ფო კუ სი რე ბე ლი სარ კე ე ბის მეშ ვე ო ბით აძ -

153

8 - წყა რო:http://www.sonnenenergie.de/index.php?id=30&no_cache=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=

137 2017 წ-ის მდგო მა რე ო ბით

ჰე ლი ო თერ მუ ლი

კო ლექ ტო რი გათ ბო ბა

ცხე ლი წყა ლი

გაგ რი ლე ბათერ მულ ენერ გი ა ზე

მო მუ შა ვე გაგ რი ლე ბის

პრო ცე სი

ლი ე რე ბენ მზის გა მოს ხი ვე ბას და ტექ -

ნო ლო გი უ რი პრო ცე სე ბი სათ ვის წარ -

მოქ მნი ან გა ცი ლე ბით მა ღალ ტემ პე -

რა ტუ რას.


ვა კუ უ მის მი ლი სებ რი კო ლექ ტო რე ბი.


ვა კუ უმ მი ლო ვა ნი კო ლექ ტო რე ბი

გვაწ ვდი ან წყალს, რო მელ საც გა და ე ცე -

მა სით ბო 70-130°C ფარ გლებ ში გაცხე -

ლე ბუ ლი თბო შემ ცვე ლი სა გან.

მა ფო კუ სი რე ბე ლი სარ კე ე ბის მქო ნე

ვა კუ უმ მი ლო ვა ნი კო ლექ ტო რე ბი წარ -

მოქ მნი ან 300°C-მდე ტემ პე რა ტუ რას. მა -

ფო კუ სი რე ბე ლი სის ტე მე ბი მუ შა ო ბენ

სით ბოს გა დამ ტა ნი თბო შემ ცვე ლით -

თერ მუ ლი ზე თით.

ილუს ტრა ცია 133: პა რა ბო ლუ რი ღა რი


მზის ენერ გი ის ტექ ნო ლო გი ურ პრო ცე სებ ში გა მო ყე ნე ბა ხდე ბა და ნად გა რე ბი სათ ვის,

რომ ლებ საც ესა ჭი რო ე ბათ ცხე ლი წყლით წმენ და, გალ ვა ნურ აბა ზა ნებ ში, გა სა ლაქ და -

ნად გა რებ სა და სა წარ მო ებ ში, სა დაც ჭარ ბად მო იხ მა რენ ცხელ წყალს, მაგ. სა ყას ბო ებ ში.

7.12. წვი მის წყლის გა მო ყე ნე ბა

წვი მის წყლის გა მო ყე ნე ბით შე საძ ლე ბე -

ლია სას მე ლი წყლის 50%-ის და ზოგ ვა. წვი -

მის წყა ლი შე იძ ლე ბა რა ცი ო ნა ლუ რად გა მო -

ვი ყე ნოთ უნი ტა ზის ჩა სა რეცხად, ბა ღის მო -

სარ წყა ვად და სა რეცხის გა სა რეცხად.

ილუს ტრა ცია 134: საცხოვ რე ბე ლი სახ ლი დამ -

რე ცი სა ხუ რა ვით, წვი მის წყლის გა მო ყე ნე ბის

მიზ ნით. (ფოტო: ჰ. რა ი ფი)


154

ამ მიზ ნით წვი მის წყა ლი, რო მე ლიც ბრტყე ლი ან დახ რი ლი სა ხუ რა ვი დან მო ე დი ნე ბა

სა რინ მი ლებ ში, გროვ დე ბა მი წის ქვე შა რე ზერ ვუ არ ში. ფილ ტრე ბის მეშ ვე ო ბით წყა ლი იწ -

მინ დე ბა უხე ში მი ნა რე ვე ბის გან, ხო ლო წვრი ლი ნა წი ლა კე ბი, რომ ლე ბიც წყალ ზე მძი მეა,

ილე ქე ბა მი წის ქვე შა რე ზერ ვუ ა რის ძირ ზე. სა კონ ტრო ლო ნახ ვრე ტის სა შუ ა ლე ბით რე ზერ -

ვუ ა რი რე გუ ლა რუ ლად სუფ თავ დე ბა.


პლას ტმა სის ავ ზი.


წვი მის წყლის გა მო სა ყე ნე ბე ლი და ნად გა რის კომ პო ნენ ტე ბია:

მი წის ქვე შა რე ზერ ვუ ა რი ან ავ ზი•

უხე ში და წვრი ლი ფილ ტრე ბი•

წვი მის წყლის ტუმ ბო•

ცალ კე მილ გაყ ვა ნი ლო ბის ქსე ლი წვი მის წყლი სათ ვის•

და მაგ რო ვე ბელ ორ მოს თან მი ერ თე ბუ ლი ზედ მე ტი წყლის გა და სა დი ნე ბე ლი მი ლი•

თუმ ცა ყვე ლა ნა ი რი ტი პის სა ხუ რა ვი არ გა მოდ გე ბა წვი მის წყლის გა მო სა ყე ნებ ლად.

სპი ლენ ძი სა და თუ თი ის სა ხუ რა ვე ბი დან შე იძ ლე ბა ლი თო ნის ხსნა დი ნა ერ თე ბი ჩა -

რეცხოს, რომ ლე ბიც ზი ა ნის მომ ტა ნია გა რე მოს თვის; ბი ტუ მით ჰერ მე ტი ზე ბუ ლი ბრტყე -

ლი სა ხუ რა ვე ბი დან კი მავ ნე ბი ო ცი დე ბი გა მო ი ყო ფა.

წვი მის წყლის სა ყო ფაცხოვ რე ბო გა მო ყე ნე ბა

წვი მის წყლის სა ყო ფაცხოვ რე ბო და ნიშ ნუ ლე ბით გა მო ყე ნე ბი სას აუცი ლე ბე ლია სას -

მე ლი და წვი მის წყლის მილ გაყ ვა ნი ლო ბის სის ტე მე ბის მკაც რად გან ცალ კე ვე ბა, რა თა

ბაქ ტე რი ე ბი წვი მის წყლი დან სას მელ წყალ ზე არ გა და ვი დეს.

წვი მის წყლის გა მო ყე ნე ბა შე იძ ლე ბა სა რეცხის გა სა რეცხა დაც. სას მელ წყალ თან შე -

და რე ბით, წვი მის წყლის და ბა ლი სი ხის ტის გა მო, რეცხვი სას შე იძ ლე ბა და ი ზო გოს სა -

რეცხი ფხვნი ლის 20%. წვი მის წყალ ში არ სე ბუ ლი ბაქ ტე რი ე ბი რეცხვის პრო ცეს ში მაქ სი -

მა ლუ რად ნად გურ დე ბი ან.

მი თი თე ბა: და ბა ლი იმუ ნი ტე ტის მქო ნე და ხან ში შე სუ ლი ადა მი ა ნე ბი სათ ვის, ასე ვე

ბავ შვე ბი სათ ვის, რე კო მენ დე ბუ ლია ამ გვა რად გა რეცხი ლი სა რეცხის და უ თო ე ბა, რა თა

დარ ჩე ნი ლი ბაქ ტე რი ე ბიც გა ნად გურ დნენ.9 წვი მის წყლის გა მო ყე ნე ბა ტუ ა ლე ტის ჩა სა -

რეცხად სრუ ლი ად უვ ნე ბე ლია.

155

9 - წყა რო: www.umweltbundesamt.de ,01.2017-ის მდგო მა რე ო ბით

8. ენერ გე ტი კუ ლი ბა ლან სი

ენერ გე ტი კუ ლი ბა ლან სი არის შე ნო ბის ენერ გე ტი კუ ლი ნა კა დე ბის ანა ლი ზი და გვიჩ -

ვე ნებს ამ ნა კა დე ბის მი მარ თუ ლე ბას, მათ ურ თი ერ თო ბებს შე ნო ბის კომ პო ნენ ტებ თან

(შემომზღუდი კონ სტრუქ ცია და ტექ ნი კუ რი სის ტე მე ბი), შე ნო ბის მომ ხმა რებ ლებ თან და

გა რე მოს თან. ენერ გე ტი კუ ლი ბა ლან სის მეშ ვე ო ბით ხდე ბა შე ნო ბა-ნაგებობების თბუ რი

ნა კა დე ბის ანა ლი ზი და შე საძ ლე ბე ლია თბუ რი და ნა კარ გე ბი სა და თბუ რი და ნა მა ტე ბის

ურ თი ერ თშე და რე ბა. ენერ გო და ნა კარ გე ბი შედ გე ბა შე ნო ბის გა რე შე მომ ზღუ დი კონ სრუქ -

ცი ე ბის - სა ხუ რა ვის, გა რე კედ ლის, კარ-ფანჯრების თბუ რი და ნა კარ გე ბი სა გან, და ნა კარ -

გე ბი სა გან სა ინ ჟინ რო სის ტე მე ბი დან და ვენ ტი ლა ცი ის არ ხი დან. თბუ რი და ნა მა ტე ბი შედ -

გე ბა ელექ ტრო მოწყო ბი ლო ბე ბის, ადა მი ა ნე ბი სა და შე ნო ბა ში გა რე დან შე მო სუ ლი მზის

გა მოს ხი ვე ბის მი ერ გა მო ყო ფი ლი სით ბო სა გან.

თბუ რი და ნა მა ტი შე იძ ლე ბა საკ მა რი სი იყოს გათ ბო ბა ზე გა დას ვლის გარ და მა ვალ

პე რი ოდ ში ან ზაფხულ ში შე ნო ბის ტემ პე რა ტუ რულ კონ ტროლ ზე გა დაყ ვა ნამ დე. გათ ბო -

ბის პე რი ოდ ში კი სა ჭი როა თბუ რი ენერ გი ის გა მო ყე ნე ბა, რა თა შე ნო ბა ში შე ნარ ჩუნ დეს

კომ ფორ ტუ ლი ტემ პე რა ტუ რის დო ნე. ენერ გო და ზოგ ვის კა ნო ნის თა ნახ მად, თბუ რი და -

ნა კარ გე ბი სა და თბუ რი და ნა მა ტე ბის ჯა მი ერ თმა ნე თის ტო ლია. თუ შე ნო ბა ში კომ ფორ -

ტის დო ნის შე ნარ ჩუ ნე ბი სათ ვის გვე სა ჭი რო ე ბა და მა ტე ბი თი თბუ რი ენერ გია, მა შინ ეს

ენერ გია წარ მო ად გენს შე ნო ბის ზედ მეტ ენერ გო ხარჯს. სწო რედ ამი ტომ, თბუ რი ენერ გი -

ის მოთხოვ ნის შე სამ ცი რებ ლად ყუ რადღე ბა უნ და გა მახ ვილ დეს შე ნო ბის გარ სის თერ -

მულ ხა რის ხსა და ჰერ მე ტუ ლო ბა ზე, გათ ბო ბის მოწყო ბი ლო ბის ეფექ ტუ რო ბა ზე, შე ნო ბის

ად გილ მდე ბა რე ო ბა სა და მომ ხმა რებ ლის ქცე ვებ ზე.

ილუს ტრა ცია 136: საცხოვ რე ბე ლი სახ ლი რეს ტორ ნით: ენერ გო და ნა კარ გე ბი და

ენერ გო მო გე ბა შე ნო ბის გარ სი დან. (ფოტო: ჰ. რა ი ფი)

156

სა ხუ რა ვი 27%

ვენ ტი ლა ცია 14%გათ ბო ბა 19%

კედ ლე ბი 16%

ფან ჯრე ბი 9%

იატა კი 15%

მზის სით ბოს

მო დი ნე ბა 9%

ში და წყა რო ე ბი 11%

8.1. გა რე მოს თან სით ბოც ვლით გა მოწ ვე უ ლი თბუ რი და ნა კარ გე ბი

გა რე მოს თან სით ბოც ვლით გა მოწ ვე უ ლი თბო და ნა კარ გე ბი წარ მო ად გენს შე ნო ბის

გარ სის მი ზე ზით წარ მოქ მნილ ენერ გე ტი კულ და ნა კარ გებს. ამ გვა რი ენერ გო და ნა კარ გე -

ბი ნა წი ლობ რივ მზი თა და ში და სით ბო გა მომ ყო ფი წყა რო ე ბით კომ პენ სირ დე ბა. გა რე -

მოს თან სით ბოც ვლით გა მოწ ვე უ ლი თბო და ნა კარ გე ბის უდი დე სი ნა წი ლის კომ პენ სი რე -

ბა შე საძ ლე ბე ლია გათ ბო ბის მოწყო ბი ლო ბის მი ერ გა ცე მუ ლი თერ მუ ლი ენერ გი ის მეშ -

ვე ო ბით. გა რე მოს თან სით ბოც ვლით გა მოწ ვე უ ლი თბო და ნა კარ გე ბი გა მო ით ვლე ბა ში -

და და გა რე ტემ პე რა ტუ რე ბის სხვა ო ბის გამ რავ ლე ბით შე ნო ბის ნე ბის მი ე რი შე მომ ზღუ -

დი კონ სტრუქ ცი ის მთლი ან ფარ თობ ზე და მის სით ბო გამ ტა რო ბის U კო ე ფი ცი ენ ტზე, მი -

სი პა რა მეტ რია H’T ერ თე უ ლით ვტ/(მ2·K)

H’T = Σ (Tში და - Τგა რე) x Fშე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ის x Uშე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ის W/(m2·K)

სა დაც,

H’T = გა რე მოს თან სით ბოც ვლით გა მოწ ვე უ ლი თბუ რი და ნა კარ გე ბი W/(m2·K)

Tში და = ოთა ხის ტემ პე რა ტუ რა კელ ვინ ში

Τგა რე = გა რე ტემ პე რა ტუ რა კელ ვინ ში

Fშე ნო ბის ნა წი ლი = შე ნო ბის შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ის ფარ თო ბი

Uშე ნო ბის ნა წი ლი = შე ნო ბის შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ის თბო გამ ტა რო ბის კო ე ფი ცი ენ ტი

W/(m2·K)

გა მოთ ვლის ნი მუ ში გა რე კედ ლი დან გა რე მოს თან სით ბოც ვლით გა მოწ ვე უ ლი თბო -

და ნა კარ გე ბის და სად გე ნად:

გა რე კედ ლის სიგ რძე: 10 მ

გა რე კედ ლის სი მაღ ლე: 5,5 მ

ფან ჯრე ბის გა მო საკ ლე ბი ფარ თო ბი: 6 ფან ჯა რა თი თო 1,5 მ2

კედ ლის ფარ თო ბი: 10 მ x 5,5 მ - (6 x 1,5 მ2) = 46 მ2

Tში და = 20°C

Τგა რე = -10°C

ტემ პე რა ტუ რუ ლი სხვა ო ბა: 30 კელ ვი ნი

Uშე ნო ბის ნა წი ლი = Uგა რე კე დე ლი = 1,5 W/(m2·K)

H’T = Σ (20°C- -10°C) x 46 მ2 x1,5 W/(m2·K)=2.070 ვტ

გა რე კე დე ლი იწ ვევს 2.070 ვტ=2,07 კვტ ოდე ნო ბის თბო და ნა კარ გებს. 3,5-თვიანი გათ -

ბო ბის პე რი ოდ ში (3,5 x 30 დღე ზე x 24 სთ-ზე) 2.520 სთ-ის გან მავ ლო ბა ში იხარ ჯე ბა 5.216,4

კვტ სთ. თერ მუ ლი ენერ გია, რა თა მოხ დეს გა რე კედ ლის თბო და ნა კარ გე ბის კომ პენ სი რე -

ბა. მთლი ა ნი ობი ექ ტის გა რე შე მომ ზღუ დი

კონ სტრუქ ცი ე ბი დან სრუ ლი სით ბუ რი და -

ნა კარ გე ბის და სად გე ნად უნ და გა ნი -

საზღვროს შე ნო ბის ყვე ლა ნა წი ლის ფარ -

თო ბი და თბო გამ ტა რო ბის კო ე ფი ცი ენ ტი

და გამ რავ ლდეს ში და და გა რე ტემ პე რა -

ტუ რე ბის სხვა ო ბა ზე.

ილუს ტრა ცია 137: თბო გამ ტა რო ბის

კო ე ფი ცი ენ ტის დად გე ნა.

157

[W·(m2·K)-1]

8.1.2. თბო გა და ცე მის კო ე ფი ცი ენ ტი, U-ღირებულება

თბო გა და ცე მის კო ე ფი ცი ენ ტი ნიშ ნავს 1 ვა ტი სით ბოს გა დი ნე ბას 1 მ2 შე ნო ბის კონ -

სტრუქ ცი ის ნა წი ლე ბის შრე ე ბი დან 1 სთ-ის გან მავ ლო ბა ში, რო დე საც ორი ვე ზე და პირს

(შიდა და გა რე ზე და პი რებს) შო რის ტემ პე რა ტუ რის სხვა ო ბა 1 კელ ვი ნია (K).10

8.2. შე ნო ბის შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ე ბის მა ხა სი ა თებ ლე ბი

8.2.1 შე ნო ბის შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ე ბის მდე ბა რე ო ბა

მდე ბა რე ო ბა ახა სი ა თებს შე ნო ბის შე მომ ზღუდ კონ სტრუქ ცი ებს ვერ ტი კა ლურ (გარე

კე დე ლი, სახ ლის კა რი, ფან ჯა რა), ჰო რი ზონ ტა ლურ (ბრტყელი სა ხუ რა ვი, ფუნ და მენ ტის

ფი ლა, გრუნ ტზე გან ლა გე ბუ ლი იატა კი) ან დახ რილ (დახრილი სა ხუ რა ვი, ცალ ფერ და სა -

ხუ რა ვი, დახ რი ლი სა ხუ რა ვის ფან ჯა რა) მდგო მა რე ო ბას ნუ ლო ვან სიბ რტყე ზე. შე ნო ბის

შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ე ბის გან ლა გე ბას მნიშ ვნე ლო ბა აქვს მზის ენერ გი ის მი ღე ბის -

თვის. მა გა ლი თად, თუ ფან ჯა რა 45° -ითაა ჩა მონ ტა ჟე ბუ ლი დახ რილ სა ხუ რავ ში სამ ხრე -

თის მი მარ თუ ლე ბით, ეს უზ რუნ ველ ყობს მზის სხი ვე ბის ენერ გი ის შთან თქმი სათ ვის და -

ცე მის ოპ ტი მა ლურ კუთხეს.

8.2.2. შე ნო ბის შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ე ბის ორი ენ ტა ცია

შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ე ბის მზის მი მართ ორი ენ ტა ცია გა ნა პი რო ბებს მზის სით -

ბოს მო დი ნე ბას. რაც უფ რო მკვეთ რა დაა შე ნო ბის შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცია მი მარ თუ -

ლი მზის კენ, მით უფ რო ძლი ე რია მზის ენერ გი ის მო დი ნე ბა. სამ ხრე თის მხა რეს დი დი

ფან ჯრე ბის არ სე ბო ბა გა ნა პი რო ბებს მზის სით ბოს დი დი ოდე ნო ბით მო დი ნე ბას, რაც ზამ -

თარ ში ენერ გი ის და ზოგ ვის შე საძ ლებ ლო ბას იძ ლე ვა. შე ნო ბის შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ -

ცი ე ბი, რომ ლე ბიც ჩრდი ლო ე თი თაა გან ლა გე ბუ ლი, არ უზ რუნ ველ ყო ფენ მზის სით ბოს

მო დი ნე ბას. აქე დან გა მომ დი ნა რე, ჩრდი ლო ე თის ფა სა დებ ზე უნ და და ი გეგ მოს მცი რე ზო -

მის ფან ჯრე ბი.

დი დი და სამ ხრე თის კენ მი მარ თუ ლი ფან ჯრე ბი გა მო იწ ვე ვენ შე ნო ბის გა და ხუ რე ბას,

თუ ზაფხულ ში არ მო ეწყო ბა სა თა ნა დო დაჩ რდილ ვა. გა რეთ მდე ბა რე დაჩ რდილ ვის ელე -

მენ ტებს, რომ ლე ბიც უნ და და მონ ტაჟ დეს ფან ჯრე ბის წინ, გა აჩ ნი ათ მზის არა სა სურ ვე ლი

გა მოს ხი ვე ბი სა გან დაც ვის კარ გი ეფექ ტი.

8.3. ენერ გი ის მი ღე ბის მა ხა სი ა თებ ლე ბი

8.3.1. ში და სით ბოს მო დი ნე ბა

ში და სით ბოს მო დი ნე ბა ხდე ბა ელექ ტრო მომ ხმა რე ბე ლი ხელ საწყო ე ბი სა გან, რო გო -

რი ცაა ტე ლე ვი ზო რი, რა დიო, კომ პუ ტე რი, ჭურ ჭლის სა რეცხი მან ქა ნა, გა ნა თე ბა, მა ცი -

ვარ- და ნად გა რე ბი, ან მაცხოვ რებ ლე ბის გან, რომ ლე ბიც სით ბოს გა მო ყო ფენ სა თავ სში.


158

10 - RWE-სამშენებლო სა ხელ მძღვა ნე ლო, VWEW-შპს ენერ გო გა მომ ცემ ლო ბა, 13 გა მო ცე მა

20-4, ამო ნა რი დი თა ვი 3.3 კონ სტრუქ ცი უ ლი თბო ი ზო ლა ცია, გვ.1/5, 01.2017-ის მდგო მა რე ო ბით

ში და სით ბოს სხვა გა მო ყო ფა ხდე ბა არათ ბო ი ზო ლი რე ბუ ლი სით ბოს მომ წო დე ბე ლი მი -

ლე ბით, რომ ლე ბიც გას ცე მენ სით ბოს სა თავ სში.

8.3.2. შე ნო ბის ად გილ მდე ბა რე ო ბა და აშე ნე ბის წე ლი

თბო და ნა კარ გე ბის გა ნა წი ლე ბა

და მო კი დე ბუ ლია სამ შე ნებ ლო კონ -

სტრუქ ცი ა ზე, შე ნო ბის მდე ბა რე ო ბა -

ზე (ცალკე მდგო მი, კუთხის ან შუ ა ში

მდგო მი) და მაცხოვ რებ ლე ბის მომ -

ხმა რებ ლურ თვი სე ბებ ზე.

ილუს ტრა ცია 138: შე ნო ბის ად გი ლი,

მდე ბა რე ო ბა და მდგო მა რე ო ბა მნიშ -

ვნე ლო ვან კრი ტე რი უ მებს წარ მო ად -

გენს ენერ გო ბა ლან სი სათ ვის.


ილუს ტრა ცია 139: ცალ მხრი ვად აშე ნე -

ბუ ლი შე ნო ბა მა ღა ლი გა რე ზე და პი -

რის დი დი წი ლით. (ფოტო: ჰ. რა ი ფი)

ცალ კე მდგო მი შე ნო ბე ბი, მას ში გა რე ზე და პი რის მა ღა ლი წი ლის გა მო, გა ნა პი რო -

ბე ბენ უფ რო მა ღალ ენერ გო და ნა კარ გებს, ვიდ რე ობი ექ ტე ბი, რო მელ თაც ორი ვე მხრი -

დან შე ნო ბე ბი ემიჯ ნე ბა. მნიშ ვნე ლო ვან პა რა მეტრს შე ნო ბის გარ სის თბუ რი და ნა კარ გე -

ბის გან საზღვრი სათ ვის წარ მო ად გენს A/Ve-კოეფიციენტი. (A/Ve -კოეფიციენტი იხი ლე

6.3.2. თავ ში).

8.3.3. ენერ გი ის მი ღე ბა ფა სა დის მეშ ვე ო ბით

რაც უფ რო მუ ქი ფე რი საა შე მომ ზღუ დი კონ სტრუქ ცია, მით უფ რო მა ღა ლია გა მოს ხი -

ვე ბის შთან თქმის დო ნე α, მზის ენერ გი ის თერ მულ ენერ გი ად გარ და საქ მნე ლად. ენერ -

გო ბა ლან სზე ზე მოქ მე დე ბას ახ დენს შე ნო ბის ფე რა დი გა ფორ მე ბაც. მარ თა ლია, ეს ზე -

159

მოქ მე დე ბა არ ცთუ ისე მნიშ ვნე ლო ვა ნია იმ ენერ გი ის მი წო დე ბას თან შე და რე ბით, რაც

შე ნო ბის გათ ბო ბის თვი საა სა ჭი რო, მაგ რამ იგი მა ინც წარ მო ად გენს ენერ გე ტი კუ ლი მო -

გე ბის ერთ-ერთ კომ პო ნენტს და ნა ხარ ჯე ბის გა რე შე.

ფე რის შერ ჩე ვამ, გარ კვე ულ პი რო ბებ ში, შე იძ ლე ბა ფა სა დის და ზი ა ნე ბაც გა მო იწ ვი -

ოს, თუ მაგ., თბო ი ზო ლი რე ბუ ლი ფა სა დი ძა ლი ან მუ ქი ფე რით შე ი ღე ბე ბა და ვე ღარ მოხ -

დე ბა ფა სა დის მი ერ სით ბოს არი ნე ბა. ამან შე იძ ლე ბა სით ბუ რი და ძა ბუ ლო ბე ბი, ფა სად -

ში ბზა რე ბის გა ჩე ნა და ფა სა დის და ზი ა ნე ბა გა მო იწ ვი ოს. სით ბოს მო დი ნე ბამ შე საძ ლოა

თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლაც და ა ზი ა ნოს, თუ მაგ., მუ ქი ფე რის ფა სა დის თბო სა ი ზო ლა ციო

მა სა ლად პო ლის ტი რო ლია გა მო ყე ნე ბუ ლი. ფა სა დე ბის გა ფორ მე ბა და ექ სპლუ ა ტა ცია

ცალ კე თე მას წარ მო ად გენს და, შე სა ბა მი სად, აქ მოკ ლედ გა ნი ხი ლე ბა.

ენერ გო ბა ლან სში დგინ დე ბა თბო გა მოს ხი ვე ბა ზე ფა სა დის გა ფორ მე ბის ზე მოქ მე დე -

ბა მი სი გა მოს ხი ვე ბის შთან თქმის დო ნი დან α და ემი სი ის კო ე ფი ცი ენ ტი დან გა მომ დი ნა -

რე. ემი სი ის კო ე ფი ცი ენ ტი არის მა სა ლე ბის ინ ფრა წი თე ლი ენერ გი ის შთან თქმი სა და გა -

მოს ხი ვე ბის უნა რის მაჩ ვე ნე ბე ლი სი დი დე. კო ე ფი ცი ენ ტი შე ად გენს 0-დან 1,0-მდე. მა გა -

ლი თად, სარ კის ემი სი ის კო ე ფი ცი ენ ტია 0,1 ხო ლო ე.წ. შა ვი გა მომ სხი ვებ ლის ემი სი ის

კო ე ფი ცი ენ ტი შე ად გენს 1,0-ს.11 (ემისიის კო ე ფი ცი ენ ტი იხ. 6.1.3. თავ ში).

8.4. გათ ბო ბის სის ტე მის და ნა კარ გე ბი

ილუს ტრა ცია 140: გათ ბო ბის სის ტე მის და ნა კარ გე ბი. (გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი)

გათ ბო ბის სის ტე მის და ნა კარ გებს შე ად გენს:

ქვა ბი დან სით ბოს გა დი ნე ბის და ნა კარ გე ბი•

სის ტე მის და ნა კარ გე ბი გა მოწ ვე უ ლი მა ღა ლი სა მუ შაო რე ჟი მით•

საკ ვა მუ რი დან სით ბოს გა დი ნე ბით გა მოწ ვე უ ლი და ნა კარ გე ბი•


160

11 - წყა რო: http://www.raytek.de/Raytek/de-r0/IREducation/Emissivity.htm 01.2017-ის მდგო მა რე ო ბით

საკვამური

იატაკქვესა გათბობა

გათბობის

რადიატორიწარმავალი

სითბოს

დანაკარგები

C

D

D

A

B


ქვაბი

საწვავი მარგისითბო

ქვაბის თბური

დანაკარგებინამუშევარიგაზების თბურიდანაკარგები

(წყარ

ო:

Sh

utt

ers

tock)

გათ ბო ბის სის ტე მი დან გა უმ თბარ სა თავ სებ ში სით ბოს გა და დი ნე ბით გა მოწ ვე უ -•

ლი და ნა კარ გე ბი

ჰიდ რავ ლი კუ რი რე გუ ლი რე ბის არარ სე ბო ბა•

მა ღა ლი სიმ ძლავ რის გათ ბო ბის სის ტე მის ტუმ ბო ე ბი•

ხე ლით სა რე გუ ლა ციო სარ ქვე ლე ბი თერ მოს ტა ტის გა რე შე•

გა ფუ ჭე ბუ ლი კონ ტრო ლე რე ბი•

8.4.1. ქვა ბი დან სით ბოს გა დი ნე ბის და ნა კარ გე ბი

გათ ბო ბის ქვა ბის კორ პუ სის არა საკ მა რი სი თბო ი ზო ლა ცია იწ ვევს თბო და ნა კარ გებს

და გათ ბო ბის სის ტე მის ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბა მცირ დე ბა. თა ნა მედ რო ვე გათ ბო ბის ქვა -

ბებს აქვთ კარ გად თბო ი ზო ლი რე ბუ ლი კორ პუ სე ბი. გა მოს ხი ვე ბის და ნა კარ გე ბი შე იძ ლე -

ბა ჩა ით ვა ლოს ენერ გო მო გე ბად, თუ გათ ბო ბის მოწყო ბი ლო ბა მო თავ სე ბუ ლია გა სათ ბო -

ბი ფარ თის საზღვრებ ში, ხო ლო თუ გათ ბო ბის სის ტე მა მდე ბა რე ობს გა უმ თბარ სარ დაფ -

ში, გათ ბო ბის ქვა ბის თბო და ნა კარ გე ბი ძი რი თა დად გა და დის გა რე მო ჰა ერ ში.

ილუს ტრა ცია 141: გათ ბო ბი სა და ცხე ლი წყლის

თბო და ნა კარ გე ბი. (ფოტო: ჰ.რაიფი)

8.4.2. სის ტე მის და ნა კარ გე ბი მა ღა ლი სა მუ შაო რე ჟი მის გა მო/ქვაბის

მა ღა ლი სიმ ძლავ რის გა მო

გათ ბო ბის ჭარ ბი სიმ ძლავ რის სის ტე მა და მარ ტი ვი სან თუ რის მქო ნე გათ ბო ბის სის -

ტე მე ბი იწ ვევს ექ სპლუ ა ტა ცი ის დროს სან თუ რის ხშირ გა მორ თვას და ჩარ თვას, ვი ნა ი -

დან გათ ბო ბის მა ღა ლი სიმ ძლავ რის გა მო სწრა ფად მი იღ წე ვა სის ტე მი სათ ვის მი ცე მუ -

ლი ტემ პე რა ტუ რა. რად გან სან თუ რის გა მორ თვის შემ დეგ წვის კა მე რა ხე ლა ხალ ჩარ -

თვამ დე ცივ დე ბა ჰა ე რით, სა ნა თუ რის ყო ვე ლი ხე ლა ხა ლი ჩარ თვი სას ძვირ ფა სი თერ მუ -

ლი ენერ გია ნამ წვის გა საყ ვა ნი მი ლი დან ისე გა ე დი ნე ბა, რომ იგი ვე ღარ მი ე წო დე ბა გათ -

161

ბო ბის სის ტე მას. თა ნა მედ რო ვე მა ღა ლი სიმ ძლავ რის გათ ბო ბის სის ტე მებს, რომ ლე ბიც

აღ ჭურ ვი ლი არი ან კონ დენ სა ცი უ რი ქვა ბე ბით, შე უძ ლი ათ და ა ყე ნონ წვის სა ჭი რო სიმ -

ძლავ რე და ამ გვა რად თა ვი დან აიცი ლონ სან თუ რის უსარ გებ ლო ჩარ თვა-გამორთვა. ეს

თა ნა მედ რო ვე კონ დენ სა ცი უ რი გათ ბო ბის ქვა ბე ბის მა ღა ლი ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბის მნიშ -

ვნე ლო ვა ნი სა ფუძ ვე ლია.

8.4.3. საკ ვა მუ რი დან სით ბოს გა დი ნე ბით გა მოწ ვე უ ლი და ნა კარ გე ბი

ილუს ტრა ცია 142: საკ ვა მუ რი დან სით ბოს

გა დი ნე ბით გა მოწ ვე უ ლი და ნა კარ გე ბი

(ფოტო: ჰ.რაიფი)

გა მო ნა ბოლ ქვი აირე ბის მა ღა ლი ტემ პე რა ტუ რე ბი (90°C/70°C) იწ ვევს მნიშ ვნე ლო ვან

თბო და ნა კარ გებს. მი ზან შე წო ნი ლია ნამ წვი აირე ბის (გამონაბოლქვის) რე კუ პე რა ცია და

მა თი რე ცირ კუ ლა ცია გათ ბო ბის სის ტე მის გამ წოვ სის ტე მა ში და ინ სტა ლი რე ბუ ლი თბომ -

ცვლე ლის მეშ ვე ო ბით. რო გორც წე სი, შე საძ ლე ბე ლია მა ღა ლი ტემ პე რა ტუ რის მქო ნე გათ -

ბო ბის სის ტე მე ბის მო დერ ნი ზე ბა და რე კუ პე რა ცი უ ლი სის ტე მით შემ დგო მი აღ ჭურ ვა.

და ბალ ტემ პე რა ტუ რა ზე მო მუ შა ვე თა ნა მედ რო ვე გათ ბო ბის სის ტე მებ ში (55°C/45°C )

მი ზან შე წო ნი ლია გა მო ნა ბოლ ქვის სით ბოს გა მო ყე ნე ბა და ამ ენერ გი ის ისევ გათ ბო ბის

ციკ ლში დაბ რუ ნე ბა.

კონ დენ სა ცი უ რი ტექ ნო ლო გია არის სით ბო გა მო ყო ფის ერთ-ერთი ეფექ ტუ რი სა ხე. ეს

თა ნაბ რად ეხე ბა გაზ საც და საწ ვავ მა ზუთ საც. ტრა დი ცი ულ გათ ბო ბის ქვა ბებ თან შე და რე -

ბით, რომ ლე ბიც წვის შე დე გად წარ მოქ მნილ სით ბოს მხო ლოდ ნა წი ლობ რივ იყე ნე ბენ,

მა ღა ლი წარ მა დო ბის ქვა ბე ბი გა მო ნა ბოლ ქვის სით ბოს და გა მო ნა ბოლ ქვში არ სე ბუ ლი

წყლის ორ თქლის კონ დენ სა ცი ის სით ბოს დიდ ნა წილს უფ რო ეფექ ტუ რად იყე ნე ბენ.12

8.4.4. სით ბოს გა მა ნა წი ლე ბე ლი სის ტე მი დან გა უმ თბარ ოთა ხებ ში სით ბოს

გა ცე მით გა მოწ ვე უ ლი და ნა კარ გე ბი

არა საკ მა რი სი თბო ი ზო ლა ცი ის მქო ნე ან არათ ბო ი ზო ლი რე ბუ ლი გათ ბო ბის მი ლე ბი,

რომ ლე ბიც გა უმ თბარ სა თავ სში იწ ვე ვენ თბურ და ნა კარ გებს: ძვი რადღი რე ბუ ლი და მა -

ღალ ხა რის ხო ვა ნი ენერ გია ვერ გა და ე წო დე ბა სით ბოს გა მა ნა წი ლე ბელ სის ტე მას, რაც იწ -

ვევს გა მო ყე ნე ბუ ლი ენერ გი ის და მა ტე ბით ხარ ჯებს.


162

12 - წყა რო: https://heizung.de/gasheizung/, 01.2017-ის მდგო მა რე ო ბით.

ილუს ტრა ცია 143: სით ბუ რი

და ნა კარ გე ბი სით ბოს

მა ნა წი ლე ბე ლი სის ტე მი დან.


8.4.5. არა ე ფექ ტუ რი გათ ბო ბის სის ტე მის სხვა მი ზე ზე ბი

ჰიდ რავ ლი კუ რი რე გუ ლი რე ბის არ ქო ნა

ჰიდ რავ ლი კუ რი რე გუ ლი რე ბის მეშ ვე ო ბით შე საძ ლე ბე ლია და ახლ. 6-9% ენერ გი ის

და ზოგ ვა. (იხ. თა ვი 7.6. წყლის გათ ბო ბის სის ტე მე ბი).

ჭარ ბი სიმ ძლავ რის გათ ბო ბის სის ტე მის სა ცირ კუ ლა ციო ტუმ ბო ე ბი

ჭარ ბი სიმ ძლავ რის გათ ბო ბის ტუმ ბო ე ბი გა ნა პი რო ბებს მა ღალ ენერ გო ხარჯს და

ხელს უწყობს გათ ბო ბის წყლის მა ღა ლი ინ ტენ სი ვო ბით ცირ კუ ლა ცი ას, რა საც მივ ყა ვართ

და ბალ ტემ პე რა ტუ რულ გა ნა წი ლე ბას თან და დაბ რუ ნე ბუ ლი წყლის მა ღალ ტემ პე რა ტუ -

რას თან, რის გა მოც ვერ ხდე ბა წვის ეფექ ტის ოპ ტი მა ლუ რად გა მო ყე ნე ბა. თა ნა მედ რო -

ვე გათ ბო ბის სის ტე მის ტუმ ბო ე ბი იმარ თე ბა მიკ როპ რო ცე სო რით და მა თი სიმ ძლავ რის

გათ ბო ბის სის ტე მა ზე მორ გე ბა ხდე ბა ელექ ტრო ნუ ლად. საცხოვ რე ბელ სახ ლებ ში არ სე -

ბუ ლი ძვე ლი გათ ბო ბის ტუმ ბო ე ბი წარ მო ად გე ნენ ყვე ლა ზე დიდ ფა რულ ელექ ტრო მომ -

ხმა რებ ლებს, თუმ ცა ხში რად ისი ნი ასე თე ბად არ აღიქ მე ბი ან. გან სა კუთ რე ბით ხარ ჯი ა -

ნია არა რე გუ ლი რე ბა დი და ჭარ ბი სიმ ძლავ რის ცხელ წყალ მო მა რა გე ბის ტუმ ბო ე ბი, რომ -

ლე ბიც მუ შა ობს 365 დღე წე ლი წად ში. თუ ამ ტუმ ბო ებს შევ ცვლით თა ნა მედ რო ვე, ელექ -

ტრო ნუ ლად მარ თვა დი ტუმ ბო ე ბით, მა თი ამო გე ბის ვა და, რო გორც წე სი, ერთ წელ ზე ნაკ -

ლებს მო ი ცავს.

რე კო მენ და ცია: ახალ ელექ ტრო ნულ ტუმ ბოს თან ერ თად სა სურ ვე ლია გათ ბო ბის სის -

ტე მის გა მო რეცხვა და და მა ტე ბით შლა მი სა და მაგ ნი ტუ რი სა ლე ქა რის და მონ ტა ჟე ბა, რა -

თა ახა ლი ტუმ ბოს მაგ ნი ტურ ველ ში არ დაგ როვ დეს ლი თო ნის ნა წი ლა კე ბი.

სარ ქვე ლე ბი ავ ტო მა ტუ რი რე გუ ლა ცი ის გა რე შე

სარ ქვე ლე ბი ავ ტო მა ტუ რი რე გუ ლა ცი ე ბის გა რე შე იწ ვევს თბუ რი ენერ გი ის გა და ხარ -

ჯვას, რად გან ისი ნი ვერ უზ რუნ ველ ყო ფენ სა თავ სო ში და მა ტე ბი თი სით ბოს მო დი ნე ბის -

რო გო რი ცაა, მზის ან ადა მი ა ნე ბის, აგ რეთ ვე ელექ ტრო მომ ხმა რებ ლე ბის: ღუ მე ლის, ჭურ -

ჭლის სა რეცხი მან ქა ნის და ა.შ სით ბო - შე დე გად ოთა ხის ტემ პე რა ტუ რის მა ტე ბის და რე -

გუ ლი რე ბას.

163

გა რე ჰა ე რის ტემ პე რა ტუ რის გა უ მარ თა ვი სენ სო რი

გა რე ჰა ე რის ტემ პე რა ტუ რის გა უ მარ თა ვი სენ სო რი სიგ ნალს უგ ზავ ნის გათ ბო ბის სის -

ტე მას, რომ სა ჭი როა მა ღა ლი სის ტე მუ რი ტემ პე რა ტუ რა, თუმ ცა ეს სი მარ თლეს არ შე ე სა -

ბა მე ბა. ამ გვა რი მცდა რი შეტყო ბი ნე ბის შე დე გად იხარ ჯე ბა მა ღალ ხა რის ხო ვა ნი და ძვი -

რადღი რე ბუ ლი ენერ გია, რო მე ლიც ხელ მი საწ ვდო მი არ არის მომ ხმა რებ ლი სათ ვის.

8.5. ვენ ტი ლა ცი ის თბუ რი და ნა კარ გე ბი

სით ბოს და ნა კარ გე ბი ვენ ტი ლა ცი ის დროს ჩნდე ბა ფან ჯრე ბი სა და კა რე ბის გა ღე ბი -

თა და და კეტ ვით, შე ნო ბის გარ სის არა ჰერ მე ტუ ლო ბით (ინფილტრაცია) ან უფან ჯრო სა -

ა ბა ზა ნო ე ბის სა ვენ ტი ლა ციო არ ხე ბით. ვენ ტი ლა ცი ის თბუ რი და ნა კარ გე ბი შე ად გე ნენ შე -

ნო ბის ენერ გო და ნა კარ გე ბის არ ცთუ უმ ნიშ ვნე ლო, და ახ ლო ე ბით 15%-ს. სა ვენ ტი ლა ციო

თბუ რი ტუმ ბო ე ბის მეშ ვე ო ბით, რომ ლე ბიც და მონ ტა ჟე ბუ ლია მრა ვალ ბი ნი ა ნი სახ ლე ბის

გამ წო ვი ვენ ტი ლა ცი ის არ ხებ ში, შე საძ ლე ბე ლია ჰა ე რის თვის სით ბოს არ თმე ვა და გათ -

ბო ბის ან ცხე ლი წყლის სის ტე მი სათ ვის უკან მი წო დე ბა. ალ ტერ ნა ტი ვის სა ხით შე იძ ლე -

ბა და მონ ტაჟ დეს ბი ნის სა ვენ ტი ლა ციო სის ტე მა რე კუ პე რა ცი ით. ბი ნის სა ვენ ტი ლა ციო

სის ტე მა შე იძ ლე ბა და მონ ტა ჟე ბულ იქ ნას ცენ ტრა ლი ზე ბუ ლად (საცხოვრებელი ერ თე უ -

ლი სათ ვის ან საცხოვ რე ბე ლი შე ნო ბი სათ ვის) ან დე ცენ ტრა ლი ზე ბუ ლად (ოთახებში).

ილუს ტრა ცია 144: ვენ ტი ლა -

ცი ის სით ბუ რი და ნა კარ გე ბი

ვენ ტი ლა ცი ის არ ხე ბი დან.

(წყარო: ჰ. რა ი ფი)


164

9. ხა რის ხის უზ რუნ ველ ყო ფა

9.1. ხა რის ხის უზ რუნ ველ ყო ფა მშე ნებ ლო ბის პრო ცეს ში

შე ნო ბის სა ნი რე ბი სას, სამ წუ ხა როდ, ხში რად გვხვდე ბა არაპ რო ფე სი ო ნა ლი კომ პა ნი -

ე ბის მი ერ უხა რის ხოდ შეს რუ ლე ბუ ლი სა მუ შა ო ე ბი. კონ სტრუქ ცი უ ლი დე ფექ ტე ბი ხში რად

წლე ბის შემ დეგ იჩენს ხოლ მე თავს და მა თი ხე ლა ხა ლი რე კონ სტრუქ ცია ობი ექ ტის მფლო -

ბელს უფ რო ძვი რი უჯ დე ბა. საცხოვ რე ბე ლი შე ნო ბის ენერ გო დამ ზო გი ღო ნის ძი ე ბე ბის გან -

ხორ ცი ე ლე ბის დროს ზი ა ნის თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად და სა კა ნონ მდებ ლო მოთხოვ ნე ბის

და სა ცა ვად, რე კო მენ დე ბუ ლია ხა რის ხის უზ რუნ ველ მყო ფი სამ შე ნებ ლო მეთ ვალ ყუ რე ო ბა.

9.1.1 სამ შე ნებ ლო მეთ ვალ ყუ რე ო ბის მომ სა ხუ რე ბა შე ნო ბის ენერ გე ტი კუ ლი

რე კონ სტრუქ ცი ის სა მუ შა ო ე ბის შეს რუ ლე ბი სას

სამ შე ნებ ლო მეთ ვალ ყუ რე ო ბის მი ერ გა წე უ ლი სა მუ შა ო ე ბი მრა ვალ მხრი ვია, თუმ ცა

მათ არ შე უძ ლი ათ ინ ჟი ნერ-მშენებელის ან არ ქი ტექ ტო რის მი ერ შეს რუ ლე ბუ ლი პრო ფე -

სი ო ნა ლუ რი დაპ რო ექ ტე ბის შეც ვლა. ენერ გო მოხ მა რე ბის კონ სულ ტან ტი ეხ მა რე ბა მშე -

ნებ ლო ბის დამ კვეთს და არ ქი ტექ ტორს ენერ გე ტი კუ ლი გა ჯან სა ღე ბის სა მუ შა ო ე ბის შეს -

რუ ლე ბის წინ, მა თი გან ხორ ცი ე ლე ბის დროს და დას რუ ლე ბის შემ დეგ.

შე მო თა ვა ზე ბის შეს წავ ლა, შე და რე ბა, ხარ ჯთაღ რიცხვის ანა ლი ზი,

სა მუ შა ო თა მიმ დი ნა რე ო ბის გრა ფი კი

ენერ გე ტი კუ ლი რე კონ სტრუქ ცი ის ღო ნის ძი ე ბე ბის გა ტა რე ბამ დე სა ჭი როა შე მოწ მდეს

შე სას რუ ლე ბე ლი სა მუ შა ო ე ბის სის რუ ლე და შე სა ბა მი სო ბა სა კა ნონ მდებ ლო მოთხოვ ნებ -

თან. სამ შე ნებ ლო ხარ ჯე ბის შემ ცი რე ბა, შე მო თა ვა ზე ბე ბის ურ თი ერ თშე და რე ბით, რე კო -

მენ დე ბუ ლია ნე ბის მი ე რი ღო ნის ძი ე ბის გან ხორ ცი ე ლე ბის დროს. სა მუ შა ო თა მიმ დი ნა რე -

ო ბის გრა ფი კი ცალ კე ულ სა მუ შა ო თა ჩა მო ნათ ვა ლი თა და ღო ნის ძი ე ბე ბის დაწყე ბის მი -

თი თე ბით ხელს უწყობს სა მუ შა ო თა კო ორ დი ნა ცი ას.

დე ტა ლუ რი და გეგ მვა სით ბუ რი ხი დე ბის თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად

პირ ველ რიგ ში უნ და მოხ დეს ყვე ლა სით ბუ რი ხი დის აღ რიცხვა: ქვე მოთ მოყ ვა ნილ

ილუს ტრა ცი ა ში აღ ნიშ ნუ ლია

ყვე ლა სით ბუ რი ხი დი, რომ ლე -

ბის თვი საც შემ დეგ პა რაგ რაფ -

ში მო ცე მუ ლია კონ სტრუქ ცი უ -

ლი ღო ნის ძი ე ბე ბი სით ბუ რი ხი -

დე ბის შე სამ ცი რებ ლად.


თბუ რი ხი დე ბი. (წყარო: ჰ.რაიფი)

165

ცხრი ლი 24: დე ტა ლუ რი გა დაწყვე ტა თბუ რი ხი დე ბის აღ მოფხვრი სათ ვის. (წყარო: ჰ. რა ი ფი)

9.1.2. რე კო მენ დე ბუ ლი კონ ტრო ლი სამ შე ნებ ლო სა მუ შა ო ე ბის დაწყე ბამ დე

ენერ გო დამ ზო გა ვი ღო ნის ძი ე ბე ბის დას რუ ლე ბის შემ დეგ რე კო მენ დე ბუ ლია სამ შე -

ნებ ლო კონ სტრუქ ცი ე ბის შე მოწ მე ბა და ზი ა ნე ბის, მზი დუ ნა რი ა ნო ბი სა და სა ი მე დო ო ბის

კუთხით. სა ჭი რო ე ბის შემ თხვე ვა ში მოწ ვე ულ უნ და იქ ნენ კვა ლი ფი ცი უ რი ინ ჟინ რე ბი და

სამ შე ნე ბე ლო ფი ზი კო სე ბი.


166

შენობის ნაწილი ღონისძიება

სახურავის კარნიზი

გამოშვერილი ბეტონის

ფილის ფორმით

ქვედა ზედაპირის თბოიზოლაცია მინიმუმ 60 მმ სისქის

თბოიზოლაციით WLG 035, დამატებითი პერიმეტრის

იზოლაცია წინა მხარეს

ფარდულიანი აივანი

ფარდულის დემონტაჟი, რათა თბოიზოლაცია

სრულყოფილად დამონტაჟდეს, კედლისგან

თერმულად გამოცალკევებული სამაგრი

აივნები

აივნის ქვედა ზედაპირის თბოიზოლაცია, მინიმუმ

600 მმ სიგანის თბოისაზოლაციო და 60 მმ სისქის

ფირი WLG 035

ფანჯრის ღიობის შიდა

გვერდები

ფანჯრის ღიობის შიდა გვერდების თბოიზოლაცია

მინიმუმ 30 მმ თბოსაიზოლაციო მასალით WLG 035

სატელიტური ანტენებიკედლისგან თერმულად გამოცალკევებული

სამაგრები და დიუბელი

ასახვევი ჟალუზების

გარსაცმიასხვევი ჟალუზების გარსაცმის თბოიზოლაცია

აივნის ვიზუალური დაცვააივნის ვიზუალური დაცვის წანაცვლება ან შეკლება,

რათა თბოიზოლაცია უწყვეტად დამონტაჟდეს

ღონისძიებაშემოწმების მეთოდი/რეკომენდაციები კონსტრუქციული ზიანის

თავიდან ასაცილებლად

გარე კედლების

თბოიზოლაცია

ტენიანობის გაზომვა, ვიზუალური შემოწმება ბათქაშის დეტონაციით

(დაკაკუნებით) მზიდუნარიანობის შემოწმება.

კედლის სტრუქტურის დადგენა; თბოგამტარობის U კოეფიციენტის

დაზუსტება საჭირო თბოსაიზოლაციო სისქის განსაზღვრის მიზნით.

შუალედური იზოლაციის არსებობის შემთხვევაში,

რეკომენდებულია დატენიანების დინამიკური მოდელირება

შენობის ნაწილში კონდენსატის დაგროვების თავიდან

ასაცილებლად.

კედლის კლინკერის აგურით შემოპირკეთების შემთხვევაში,

ინჟინერ-კონსტრუქტორმა უნდა დაასაბუთოს კედლის სტატიკური

მზიდუნარიანობა, შემდგომ ამისა, რეკომენდებულია ტენიანობის

დინამიკური იმიტაცია.

167

გარე

კედლების

შიდა

თბოიზოლაცია

შიდა თბოიზოლირებისას ყურადღება უნდა მიექცეს ფასადის

წყალშეუღწევადობას; უნდა გაკონტროლდეს ტენიანობა შენობაში: კედელი,

რომელზეც ხდება შიდა თბოიზოლაციის მოწყობა, უნდა იყოს მშრალი.

შიდა თბოიზოლაციის მოწყობისას სითბური ხიდები ხდება მეტად

შესამჩნევი. ამიტომ შიდა თბიზოლაციის დროს საჭიროა არა მხოლოდ

კონკრეტული ზედაპირის თბოიზოლაცია, არამედ მომიჯნავე ტიხრების,

გარე კედლის ნაწილის და ზოგიერთ ადგილას ჭერის თბოიზოლაციაც.

შიდა თბოიზოლაცია უნდა დამონტაჟდეს მწარმოებლის მითითებების და

რეკომენდაციების თანახმად.

ბრტყელი

სახურავის

იზოლაცია

სახურავის სტრუქტურის დადგენა სითბოგამტარობის U კოეფიციენტის და

თბოიზოლაციის საჭირო სისქის დასაზუსტებლად, არსებული იზოლაციის

ინსტალაციის შედეგად წარმოშობილი ტენიანობის გაზომვა; კედლების

შეპირაპირების ადგილების შემოწმება; ჰერმეტიზაციის შემოწმება.

საკმარისია თუ არა სახურავის კარნიზი? სახურავის რეკონსტრუქციის

პროცესში შესაძლებელია სახურავის კარნიზის მორგება და ფასადის

ნალექისაგან დაცვის გაზრდა.

სახურავის წყალსაწრეტის შემოწმება; საჭიროების შემთხვევაში წვიმის

წყლის მილის განივკვეთის შესაბამისობაში მოყვანა.

არის თუ არა არსებული იზოლაცია მშრალი და კედლის სუბსტრუქტურა

დაუზიანებელი?

დაქანებული

სახურავის

იზოლაცია

სახურავის კონსტრუქციის დადგენა სითბოგამტარობის U კოეფიციენტისა

და თბოიზოლაციის საჭირო სისქის დასაზუსტებლად; არსებული

იზოლაციის დატენიანების დონის გაზომვა.

მთლიანი და დაუზიანებელი ორთქლდამცავი მემბრანის შრის

მთლიანობის გადამოწმება.

სახურავის კონსტრუქციის მზიდუნარიანობის შემოწმება.

მერქნის ბოჭკოს ან ცელულოზის რეგენერაციული თბოსაიზოლაციო

მასალის გამოყენება, ზაფხულში მზის სითბოს მოდინების

კომპენსირებისათვის.

სახურავზე განთავსებული დახრილი ფანჯრების აღჭურვა შიდა

ჟალუზებით.

საჭიროების შემთხვევაში თოვლის შემაკავებელი დამცავი ცხაური.

სარდაფის

ჭერი

ჭერის კონსტრუქციის განსაზღვრა სითბოგამტარობის კოეფიციენტის U

და თბოიზოლაციის საჭირო სისქის დასადგენად; შენობის სათავსოების

ტენიანობის გაზომვა.

სარდაფის ჭერზე თბოიზოლაციის გაკვრამდე რეკომენდებულია ქვედა

ზედაპირის შემოწმება მისი ადჰეზიის უნარის დასადგენად. სარდაფის

შეღებილი ჭერის შემთხვევაში, რეკომენდებულია მისი კვარცის ქვიშის

დანამატიანი შემჭიდებელი საშუალებით დაფარვა. საფარის

არასაკმარისი ადჰეზიისას, აუცილებელია მისი სრულად მოშორება.

ბუნებრივი აირის, წყლისა და ელექტროენერგიის კომუნიკაციები უნდა

გადამოწმდეს დეფექტებსა და არაჰერმეტულობაზე, სანამ მოხდება მათი

თბოსაიზოლაციო შრეში ჩაყოლება. თბოსაიზოლაციო სამუშაოების

დაწყებამდე რეკომენდებულია, დეფექტების გამოსწორება და ძველი

კომუნიკაციების განახლება.

თბოსაიზოლაციო სამუშაოების ჩატარების შემდეგ შემცირდება ჭერის

სიმაღლე, რაც გავლენას იქონიებს სარდაფის განათების განლაგებაზე,

რომელიც შეძლებისდაგავარად უნდა განთავსდეს სარდაფის კედელზე და

არა ჭერქვეშ, რათა სარდაფში შენარჩუნდეს საკმარისი ეფექტური სიმაღლე.

ცხრი ლი 25: რე კო მენ დე ბუ ლი შე მოწ მე ბე ბე ბი სამ შე ნებ ლო სა მუ შა ო ე ბის დაწყე ბამ დე.


ტე ნი ა ნო ბის შე მოწ მე ბა /ვიზუალური და მი კა კუ ნე ბით შე მოწ მე ბა

ენერ გე ტი კუ ლი სა ნი რე ბის სა მუ შა ო ე ბის დას რუ ლე ბის შემ დეგ და ზი ა ნე ბებ მა თა ვი

რომ არ იჩი ნონ, რე კო მენ დე ბუ ლია, შე მოწ მდეს შე ნო ბის მა ტე რი ის და უ ზი ა ნებ ლო ბა. ამის

დად გე ნა შე საძ ლე ბე ლია კედ ლი სა და სა ხუ რა ვის სამ შე ნებ ლო ნეს ტის გა ზომ ვით ან გა -

რე ბათ ქა შის ვი ზუ ა ლუ რი დათ ვა ლი ე რე ბი თა და მი კა კუ ნე ბით. მშე ნებ ლო ბის ნეს ტის გა -

ზომ ვა ხდე ბა ომ მეტ რით, წი ნა ღო ბის სა ზო მით. ვი ზუ ა ლუ რი კონ ტრო ლის კარ გი შე დე გის

მიღ წე ვა შე იძ ლე ბა ფა სა დის წი ნას წა რი გაწ მენ დით მა ღა ლი წნე ვის საწ მენ დის მეშ ვე ო -

ბით. ბათ ქაშ ში სი ცა რი ე ლე ბის აღ მო ჩე ნა შე საძ ლე ბე ლია ჩვე უ ლებ რი ვი ჩა ქუ ჩის მეშ ვე ო -

ბით. შე ნო ბის ნა წი ლი უნ და

გახ სნან მხო ლოდ სპე ცი ა ლი -

ზე ბულ მა სა წარ მო ებ მა.

ილუსტრაცია 146: სამშენებლო

ელემენტის გახსნა იზოლაციის

სისქის დასადგენად ბრტყელ

სახურავში. (ფოტო: ჰ.რაიფი)


და ზი ა ნე ბუ ლი ფა სა დი.



168

ფანჯარა/კარი

უნდა გადამოწმდეს, შესაძლებელია თუ არა ფანჯრის ღიობის შიდა

გვერდებზე თბოიზოლაციის მოწყობა. თუ ერთდროულად ხდება ფანჯრის

ახლით შეცვლა და გარე კედლების თბოსაიზოლაციო სისტემის (WDVS)

დამონტაჟება, შესაძლებელია ფანჯრის ღიობის შიდა გვერდის

დამატებითი იზოლაცია ფანჯრის გარე ჩარჩოს გაფართოების ხარჯზე და

არა კედლის ამოტეხით.

ახალი ფანჯრების ჩაშენებამდე უნდა დავრწმუნდეთ, რომ ფანჯარა არ

არის დაზიანებული. საჭიროა მწარმოებლის მიერ გაცემული დასაბუთება

საერთო სითბოგამტარობის სავალდებულო U კოეფიციენტის შესახებ.

ხშირად მომწოდებლები მიუთითებენ მხოლოდ მინაპაკეტის

სითბოგამტარობის კოეფიციენტს და არ ასახელებენ ფანჯრების მთლიან

სითბოგამტარობის კოეფიციენტს. მოითხოვეთ კარის საერთო

სითბოგამტარობის U კოეფიციენტი.

9.1.3. კონ ტრო ლი სამ შე ნებ ლო სა მუ შა ო ე ბის შეს რუ ლე ბის დროს

კონ ტრო ლი სამ შე ნებ ლო სა მუ შა ო ე ბის შეს რუ ლე ბის დროს მნიშ ვნე ლო ვა ნია, რა თა

დავ რწმუნ დეთ, რომ ენერ გე ტი კუ ლი სა ნი რე ბის შეს რუ ლე ბი სას სა თა ნა დო თბო სა ი ზო ლა -

ციო მა სა ლა გა მო ი ყე ნე ბა და სწო რად ხდე ბა ახა ლი სამ შე ნებ ლო ელე მენ ტე ბის ჩა შე ნე ბა.

ცხრი ლი 26: შე მოწ მე ბა სამ შე ნებ ლო სა მუ შა ო ე ბის შეს რუ ლე ბის დროს. (წყარო: ჰ. რა ი ფი)

169

ღონისძიება კონტროლი

თბოსაიზოლაციო მასალა

თბოსაიზოლაციო მასალის სისქის შემოწმება,

სითბოგამტარობის ჯგუფი

სამშენებლო ზედამხედველობის ნებართვა

თბოიზოლაციის სისტემაზე

თბოსაიზოლაციო ფილების მონტაჟი, კიდე-წერტილის

მეთოდი

არავითარი ღრეჩოები თბოსაიზოლაციო ფილაში

მასალის თვისებები, მექანიკური დეფექტები,

სამშენებლო ტენიანობა

ხანძარსაწინაღო ლარტყა

პოლისტიროლის თბოსაიზოლაციო მასალები: თუ

თბოსაიზოლაციო მასალის სისქე აჭარბებს 100 მმ-ს, ამ

შემთხვევაში გამოიყენება ხანძარსაწინააღმდეგო

ლარტყები.


ქარგამძლე და ორთქლგამტარი ფანჯრების ჩაყენება

ფანჯრის Uw საერთო სითბოგამტარობის კოეფიციენტის

დასაბუთება მწარმოებლის მიერ

ფანჯრის ღიობის შიდა

გვერდის იზოლაცია

ფანჯრის ღიობის შიდა გვერდების იზოლაციისათვის

მინიმუმ 30 მმ პოლისტიროლის WLG 035 გამოყენება

ასახვევი ჟალუზების

გარსაცმი

ფანჯრების განახლებისას სასურველია ასახვევი

ჟალუზების გარსაცმის იზოლაცია, 20-30 მმ

პოლისტიროლი WLG 035

დამონტაჟება, ფანჯრების ჰერმეტულობა და ფუნქცია

შეპირაპირებები

დაქანებულ და ბრტყელ

სახურავებზე

უწყვეტი ორთქლგაუმტარი ფენა, გაჟონვა,

მილგაყვანილობების შეპირაპირება ქარგაუმტარ

სიბრტყეში

სახანძრო უსაფრთხოება ხანძრის გავრცელების საშიშროების გათვალისწინება

სარდაფის ჭერის

თბოიზოლაციაქვედა ზედაპირის შეჭიდების უნარის შემოწმება

მასალის თვისებები, მექანიკური დეფექტები,

სამშენებლო ტენიანობა

გა რე კედ ლე ბის თბო ი ზო ლა ცი ის სის ტე მა

გა რე კედ ლე ბის თბო ი ზო ლა ცი ის სის ტე მა კომ პლექ სუ რი სის ტე მაა და გა აჩ ნია მა ღა -

ლი მოთხოვ ნე ბი შემ სრუ ლე ბე ლი ფირ მის მი მართ. გა რე კედ ლე ბის თბო ი ზო ლა ცი ის სის -

ტე მის ყვე ლა კომ პო ნენ ტი უნ და

შე ე სა ბა მე ბო დეს აღე ბულ სის ტე -

მას და მო წო დე ბუ ლი უნ და იყოს

ერ თი მწარ მო ებ ლის მი ერ. წი ნა -

აღ მდეგ შემ თხვე ვა ში მი სი გა მო -

ყე ნე ბის ნე ბარ თა უქ მდე ბა.13

ილუს ტრა ცია 148: სა ი ზო ლა ციო

სის ტე მა ში არ სე ბუ ლი ღრე ჩო ე ბი.


და არ მა ტუ რე ბუ ლი ბათ ქა ში

სა ნამ და არ მა ტუ რე ბულ ბათ ქა ში მთლი ა ნად და საკ მა რი სი ფე ნის სის ქით და ი დე ბა,

მა ნამ დე თბო სა ი ზო ლა ციო ფი ლე ბი უნ და გა და მოწ მდეს ღრე ჩო ე ბის არ სე ბო ბა ზე, რომ -

ლე ბიც და არ მა ტუ რე ბამ დე სპე ცი ა ლუ რი სა ი ზო ლა ციო მა სა ლით (მაგ.: პო ლი უ რე თა ნის

ქა ფით) უნ და ამო ივ სოს. ღრე ჩო ე ბის და ნაპ რა ლე ბის ამოვ სე ბა წე ბოს ხსნა რით არ არის

ტექ ნი კუ რად სწო რი, რად გან ეს აჩენს სით ბურ ხი დებს, რაც რამ დე ნი მე წე ლი წად ში იწ -

ვევს ფა სა დის ფორ მის გა რეგ ნულ ცვლი ლე ბებს.

თბო სა ი ზო ლა ციო ფი ლე ბის ში და ვენ ტი ლი რე ბის გა მო სა რიცხად, სა ი ზო ლა ციო ფი -

ლე ბი კე დელს უნ და მი ეკ რას კი დე-წერტილის მე თო დით. მა ნამ დე სა ჭი როა ბათ ქა შის მზი -

დუ ნა რი ა ნო ბა ზე შე მოწ მე ბა. თბო -

სა ი ზო ლა ციო ფი ლე ბი და მა ტე -

ბით უნ და მი მაგ რდეს კე დელ ზე

წრი ულ თა ვი ა ნი დი უ ბე ლე ბით ქა -

რის დატ ვირ თვის გან და სა ცა ვად.

ილუს ტრა ცია 149: და ზი ა ნე ბუ ლი

ფა სა დი მზი დუ უ ნა რო ბათ ქა შით.


ილუს ტრა ცია 150: ძვე ლი აივ ნე ბი

ავა რი ულ მდგო მა რე ო ბა ში

იყო და ისი ნი მო ან გრი ეს.



170

13 - იუნ გი, ენერ გო კონ სულ ტა ცი ის სა ხელ მძღვა ნე ლო, გვ.322.

ილუს ტრა ცია 151: ფო ლა დის მზი დი

კო ჭი ძლი ერ კო რო ზი რე ბუ ლი იყო.


ილუს ტრა ცია 152: ძვე ლი ფო ლა -

დის კო ჭე ბის სრუ ლი დე მონ ტა ჟი.


ილუს ტრა ცია 153: სა ჭი როა ფან -

ჯრის კე დელ თან შე ერ თე ბე ბის რე -

კონ სტრუქ ცია. (ფოტო: ჰ. რა ი ფი)


სა ჭი როა შვე რი ლე ბის მო ცი ლე ბა.


171


ფი ლებ ზე ქა რის სა წი ნა აღ მდე გო

დუ ბე ლე ბის და ყე ნე ბა.


ილუს ტრა ცია 156: ფან ჯრის რა ფის

პე რი მეტ რუ ლი იზო ლა ცია.


გა რე კედ ლე ბის თბო ი ზო ლა ცი ის სის ტე მა / სახანძრო უსაფ რთხო ე ბა /

საზაფხულო სით ბო დაც ვა

გა რე კედ ლე ბის თბო ი ზო ლა ცი ის სის ტე მა სრულ დე ბა სხვა დას ხვა სა ი ზო ლა ციო მა -

სა ლე ბით. გერ მა ნი ა ში კვლავ ხში რად იყე ნე ბენ იაფ ფა სი ან პო ლის ტი რო ლის თბო სა ი ზო -

ლა ციო მა სა ლებს. ამ მა სა ლის გა მო ყე ნე ბი სას 100 მმ-დან თბო ი ზო ლა ცი ის სის ქის შემ -

თხვე ვა ში, ფან ჯრე ბი სა და კა რე ბის თავ ზე უნ და და მაგ რდეს ხან ძარ სა წი ნა აღ მდე გო

ლარ ტყე ბი.

გა რე კედ ლის თბო ი ზო ლა ცი ის სის ტე მა მი ნე რა ლუ რი ბამ ბის ბა ზა ზე არ არის აალე -

ბა დი და არ სა ჭი რო ებს და მა ტე ბით ხან ძარ სა წი ნა აღ მდე გო დაც ვას. გა რე კედ ლის თბო -

ი ზო ლა ცი ის სის ტე მე ბი გა ნახ ლე ბა დი თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლე ბის გან, რო გო რი ცაა მერ -

ქან ბოჭ კო ვა ნი სა ი ზო ლა ციო მა სა ლა, მატყლი, კა ნა ფი ან ცე ლუ ლო ზა, უზ რუნ ველ ყო ფენ

კარგ თბო ი ზო ლა ცი ას რო გორც ზამ თარ ში, ასე ვე ზაფხულ ში და იცა ვენ სა თავ სებს გა და -

ხუ რე ბი სა გან.

ილუს ტრა ცია 157: ნეს ტის გავ რცე -

ლე ბის წი ნა აღ მდეგ პე რი მეტ რის

იზო ლა ცია ცო კო ლის არე ში.

(ფოტო: ჰ .რაიფი)


172

ილუს ტრა ცია 158: ხან გრძლი ვი

დაც ვა ნეს ტი სა გან: კედ ლის

შვე რილ ზე მო თუ თი ე ბუ ლი

თუ ნუ ქის და მონ ტა ჟე ბა.


პე რი მეტ რის იზო ლა ცია

ნეს ტის გავ რცე ლე ბის თა ვი დან ასა ცი ლებ ლად სა ჭი როა ცო კო ლის პე რი მეტ რის

იზო ლა ცია. გარ და ამი სა, სა ჭი როა ცო კო ლის სა ი ზო ლა ციო ფი ლა ზე ორი ვე მხრი დან ცე -

მენტ-სინთეტიკური ჰერ მე ტუ ლი დუ ღა ბის ფე ნის და დე ბა, რო მე ლიც ნეს ტის მა ტე ბას შე -

ე წი ნა აღ მდე გე ბა.

ფან ჯრე ბის არე ში თბუ რი ხი დე ბი რომ არ გაჩ ნდეს, ფან ჯრის ღი ო ბის გვერ დებ ზე სულ

ცო ტა 30 მმ სის ქის პო ლის ტი რო ლი WLG 035 უნ და მი მაგ რდეს ან, ალ ტერ ნა ტი ვის სა ხით

შე საძ ლე ბე ლია ფან ჯრე ბის ფა სა -

დის პირ ზე და მონ ტა ჟე ბა, რაც

ხელს შე უშ ლის სით ბუ რი ხი დე ბის

გა ჩე ნას.

ილუს ტრა ცია 159: აივ ნის შვე რი ლე -

ბის და მა ტე ბი თი ჰერ მე ტი ზა ცია

წვი მი სა გან და სა ცა ვად ცე მენტ-

სინთეტიკური ჰერ მე ტუ ლი დუ ღა -

ბით და ელას ტი უ რი ქსო ვი ლის შუ ა -

სა დე ბით (ბადისებრი ქსო ვი ლი).


თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლის კონ ტრო ლი

სა ი ზო ლა ციო მა სა ლის კონ ტრო ლი წარ მო ად გენს სამ შე ნებ ლო მეთ ვალ ყუ რე ო ბის

ერთ-ერთ მნიშ ვნე ლო ვან კომ პო ნენტს. სა ი ზო ლა ციო მა სა ლის კონ ტრო ლი ად გენს, რომ

თბო ი ზო ლა ცი ას თან და კავ ში რე ბუ ლი სა ხელ მწი ფოს მი ერ გან საზღვრუ ლი ნორ მე ბი მარ -

თლაც და ცუ ლია. რე კო მენ დე ბუ -

ლია სა ი ზო ლა ციო მა სა ლე ბის

ტექ ნი კუ რი სპე ცი ფი კა ცი ის აღ ნუს -

ხვა და შრე ე ბის სტრუქ ტუ რის გა -

ან გა რი შე ბას თან შე და რე ბა.


მა სა ლის შე ფუთ ვის ტექ ნი კუ რი

სპე ცი ფი კა ცია. (ფოტო: ჰ. რა ი ფი)

173

ფან ჯრე ბის ჩა შე ნე ბა/ჰერმეტულობის კონ ცეფ ცია

ქარ გა უმ ტა რი სიბ რტყე ე ბის შე მოწ მე ბა ნახ ვრე ტე ბი დან გა ჟონ ვა ზე. არა ჰერ მე ტუ ლო -

ბის შე დე გად შე იძ ლე ბა თბილ და ნეს ტი ან ოთახ ში გაჩ ნდეს კონ დენ სა ტი, რაც წარ მოქ -

მნის ნეს ტის გან და ზი ა ნე ბებს. ამი ტომ შე პი რა პი რე ბა პე რი მეტ რზე და ორ თქლის იზო ლა -

ცია სა ხუ რავ ში სრუ ლად უნ და შე მოწ მდეს არა ჰერ მე ტუ ლო ბა ზე. კონ დენ სა ტის გა ჩე ნამ

შე იძ ლე ბა გა მო იწ ვი ოს სე რი ო ზუ ლი და ზი ა ნე ბე ბი ნეს ტის გან და წარ მოქ მნას მნიშ ვნე ლო -

ვა ნი ხარ ჯე ბი. გარ და ამი სა, შე ნო ბის გარ სის არა ჰერ მე ტუ ლო ბა იწ ვევს მა ღალ ენერ გო -

ხარ ჯებს.

ვენ ტი ლა ცი ის კონ ცეფ ცია

შე ნო ბის ნა წი ლე ბი ჰერ მე ტუ ლად უნ და შეს რულ დეს, რა თა შემ ცირ დეს სა ვენ ტი ლა -

ციო და ნა კარ გე ბი და თა ვი დან იქ ნას აცი ლე ბუ ლი ნეს ტი სა გან და ზი ა ნე ბა. ამი ტომ ვენ ტი -

ლა ცი ის კონ ცეფ ცი ის მეშ ვე ო ბით ენერ გე ტი კუ ლი სა ნი რე ბის გან ხორ ცი ე ლე ბის შემ დეგ

უნ და დად გინ დეს, არის თუ არა სა ჭი რო და მა ტე ბი თი ღო ნის ძი ე ბე ბის გა ტა რე ბა საკ მა რი -

სი ჰა ერ მი მოც ვლის უზ რუნ ველ სა ყო ფად.

ილუს ტრა ცია 161: ფან ჯრის

დე ფექ ტი ა ნი შე პი რა პი რე ბა

(დეტალი მომ დევ ნო ფო ტო დან).


ილუს ტრა ცია 162: გა ჟონ ვის

ად გი ლე ბის ჰერ მე ტი ზა ცია


სარ და ფის ჭე რის თბო ი ზო ლა ცია

სარ და ფის ჭე რის ქვე და მხრი დან თბო სა ი ზო ლა ციო ფი ლე ბის და მონ ტა ჟე ბამ დე, და -

წე ბე ბის ცდე ბით უნ და დად გინ დეს მო ჭი დე ბის სიმ ტკი ცე. თუ არა საკ მა რი სი მო ჭი დე ბის

უნა რი ა ნო ბა დად გინ დე ბა, სარ და ფის ჭერს უნ და წა ეს ვას კვარ ცის ქვი შის მი ნა რე ვი ა ნი

გრუნ ტი. 100 მმ სის ქის მი ნე რა ლუ რი თბო სა ი ზო ლა ციო ფი ლე ბის შემ თხვე ვა ში, რე კო მენ -

დე ბუ ლია და მა ტე ბით მა თი დი უ ბე ლე ბით და მაგ რე ბა.


174

ილუს ტრა ცია 163: წე ბო-ცემენტის

ნა რე ვი არა საკ მა რი სი შე ჭი დე ბა -

დო ბით. (ფოტო: ჰ. რა ი ფი)

ბრტყე ლი სა ხუ რა ვი/დაქანებული სა ხუ რა ვი/ ზე და სარ თულ თშო რი სი გა და ხურ ვა

ილუს ტრა ცია 164: უწყვე ტი ქარ გამ -

ძლე სიბ რტყე; სა მერ ცხლი სა და

საკ ვა მუ რის შე ერ თე ბე ბის მოქ ცე ვა

ჰერ მე ტი ზა ცი ის კონ ცეფ ცი ა ში.


ილუს ტრა ცია 165: სა ხუ რა ვის

ლავ გარ და ნის თბო ი ზო ლა ცია ამ

სით ბუ რი ხი დის შე სამ ცი რებ ლად.


ილუს ტრა ცია 166: ორ თქლის

შე მა კა ვებ ლი აფ სკის შე ერ თე ბა

და ქა ნე ბულ ფან ჯა რას თან.


175

ილუს ტრა ცია 167: გა რე ჟა ლუ ზ ზე

და მონ ტა ჟე ბუ ლი ფო ტო ვოლ ტა ი კის

პა ნე ლე ბი. (ფოტო: ჰ. რა ი ფი)

9.2. ჰერ მე ტუ ლო ბის შე მოწ მე ბა/აეროკარის ტეს ტი

აერო კა რის ტეს ტი არის ჰერ მე ტუ ლო ბა ზე შე მოწ მე ბა. ის იძ ლე ვა ინ ფორ მა ცი ას შე ნო -

ბის გარ სის ჰა ერ შეღ წე ვა დო ბა ზე. შე ნო ბის გარ სის არა ჰერ მე ტუ ლო ბა იწ ვევს შე ნო ბის და -

ზი ა ნე ბას, რად გან შე ნო ბის ნა წი ლის ხვრე ლე ბი დან ჰა ე რის უკონ ტრო ლო ნა კადს მოჰ ყვე -

ბა ნეს ტიც. გარ და ამი სა, ვენ ტი ლა ცი ი სას წარ მო იქ მნე ბა და მა ტე ბი თი 30% სით ბუ რი და ნა -

კარ გე ბი. შე ნო ბის გარ სის ჰერ მე ტუ ლო ბა გან სა კუთ რე ბით მნიშ ვნე ლო ვა ნია რე კუ პე რა ცი -

ის მქო ნე სა ვენ ტი ლა ციო და ნად გა რე ბის თვის. გა ჟონ ვე ბი გა ნა პი რო ბებს არა რენ ტა ბე ლურ

ექ სპლუ ა ტა ცი ას, რად გან ხდე ბა უკონ ტრო ლო თბი ლი ჰა ე რის გა ჟონ ვა და ცი ვი ჰა ე რის ინ -

ფილ ტრა ცია. აერო კა რის გა ზომ ვე ბი რე კო მენ დე ბუ ლია აგ რეთ ვე ბი ნებ სა და ოთა ხებს შო -

რის ხმა უ რი სა და სუ ნის გა და ცე მის და ცი ვი ჰა ე რის შე მოღ წე ვის მი ზე ზის და სად გე ნად.

აერო კა რის გა ზომ ვე ბის მეშ ვე ო ბით ხდე ბა გა ჟონ ვის ად გი ლე ბის დად გე ნა და ოპ ტი -

კუ რად წარ მოდ გე ნა. ჰერ მე ტუ ლო ბა მოწ მე დე ბა ხე ლოვ ნუ რი კვამ ლის ფარ დის მეშ ვე ო -

ბით, რო მე ლიც ოთახ ში მა ღა ლი წნე ვით შე ბერ ვი სას ხვრე ლე ბი დან გა ჟო ნავს გა რეთ

(შენობაში ჰა ე რის გა უხ შო ე ბის შექ მნი სას გა ჟონ ვის ად გი ლე ბი თვალ სა ჩი ნოდ წარ მო ჩინ -

დე ბა ინ ფრა წი თე ლი კა მე რე ბის მეშ ვე ო ბით. გარ და ამი სა, თერ მო ა ნე მო მეტ რით შე საძ -

ლე ბე ლია შე მოღ წე უ ლი ჰა ე რის ნა კა დის სიჩ ქა რის გა ზომ ვა და რა ო დე ნო ბის დად გე ნა.).

აერო კა რის ტეს ტის შე დე გად ხე ლო სანს შე უძ -

ლია შე ნო ბის გარ სის სუს ტი ად გი ლე ბის მი ზან მი მარ -

თუ ლი შე კე თე ბა, რა თა მო მა ვალ ში თა ვი და იქ ნას

აცი ლე ბუ ლი სამ შე ნებ ლო და ზი ა ნე ბე ბი, გა უმ ჯო ბეს -

დეს შე ნო ბის ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბა და და სა ბუთ დეს

მოთხოვ ნი ლი ჰერ მე ტუ ლო ბა.

პა სი უ რი სახ ლე ბი სა და და ბა ლი ენერ გო მოხ მა -

რე ბის სახ ლე ბი სათ ვის ჰა ერ შე უღ წე ვა დო ბის შე მოწ -

მე ბის ჩა ტა რე ბა სა ვალ დე ბუ ლოა. EnEV 2014

(ენერგიის და ზოგ ვის გან კარ გუ ლე ბა)-ის თა ნახ მად

ჰერ მე ტუ ლი შე ნო ბის გარ სი მოთხოვ ნი ლია ახა ლა -

შე ნე ბუ ლი შე ნო ბე ბის თვი საც.

ილუს ტრა ცია 168: ჰა ერ შე უღ წე ვა დო ბის სა ზო მი ხელ -

საწყო წნე ვის სხვა ო ბის სა ზო მით. (ფოტო: ჰ. რა ი ფი)


176

9.2.1. ჰერ მე ტუ ლო ბის შე მოწ მე ბის წე სი

ჰერ მე ტუ ლო ბა ზე შე მოწ მე ბის ჩა სა ტა რებ ლად, ინ ტეგ რი რე ბუ ლი ვენ ტი ლა ტო რი თა და

ჰა ერ შე უღ წე ვი აფ სკით გა და ჭი მუ ლი მე ტა ლის ჩარ ჩოს ამონ ტა ჟე ბენ კა რის ღი ობ ში. ვენ -

ტი ლა ტო რის მეშ ვე ო ბით შე ნო ბა ში იქ მნე ბა ჯერ წნე ვის გა უხ შო ე ბა, შემ დეგ კი გაზ რდი ლი

წნე ვა . წნე ვა თა სხვა ო ბა ატ მოს ფე რულ წნე ვას თან შე ად გენს 50 პას კალს (შეესაბამება 5-

ბალიან ქა რის სიძ ლი ე რეს). ჰა ე რის მო ცუ ლო ბი თი ნა კა დის გა ზომ ვის მეშ ვე ო ბით მო მა -

ტე ბუ ლი და გა უხ შო ე ბუ ლი წნე ვე ბის დროს ხდე ბა გა ჟონ ვის ად გი ლე ბის დად გე ნა.

ხარ ვე ზით ჩა ყე ნე ბუ ლი ფან ჯრის არა ჰერ მე ტუ ლო ბა

ახ ლად აშე ნე ბულ ად მი ნის ტრა ცი ულ შე ნო ბა ში ჩა ა ყე ნეს ახა ლი ფან ჯრე ბი, რო მელ -

თა ჰერ მე ტუ ლო ბას და ეფექ ტურ სით ბო დაც ვას დიდ მნიშ ვნე ლო ბას ანი ჭებ დნენ. სა მუ შა -

ო ე ბის დას რუ ლე ბის შემ დეგ დამ კვეთ მა და ი ჩივ ლა ში და მხა რეს ფან ჯრე ბის გარ შე მო და -

ყო ლე ბუ ლი ზო ლე ბის არე ში არა ჰერ მე ტუ ლო ბის თა ო ბა ზე. ჰა ერ შეღ წე ვა დო ბის შე სა მოწ -

მებ ლად ჩა ტარ და ჰერ მე ტუ ლო ბის ტეს ტი თერ მოგ რა ფი ულ კა მე რას თან კომ ბი ნა ცი ა ში.

ჰა ე რის შეღ წე ვის ად გი ლე ბის აღ მო სა ჩე ნად ოთახ ში შე იქ მნა 50 პას კა ლი წნე ვის გა უხ შო -

ე ბა. და მა ტე ბით გა მო ი ყე ნეს თერ მოგ რა ფი უ ლი კა მე რა გა რე დან შე მო სუ ლი ჰა ე რის ნა -

კა დის ვი ზუ ა ლი ზა ცი ი სათ ვის.

პრაქ ტი კუ ლი მა გა ლი თის მოკ ლედ გან ხილ ვის თვის დე ტა ლუ რად წარ მო გიდ გენთ

მხო ლოდ აზომ ვის ორ წერ ტილს: 3+4 მარ ჯვე ნა ფან ჯა რა ზე:

ილუს ტრა ცია 169: შე სა მოწ მე ბე ლი

ფან ჯა რა 2 (მარჯვნივ).


ილუს ტრა ცია 170: ფან ჯა რა 2-ის

სით ბუ რი სუ რა თი, გა ზომ ვის წერ ტი -

ლი 3: შე პი რა პი რე ბის ნა კე რი ზე -

ვით მარ ჯვნივ. და ფიქ სირ და ჰა ე -

რის ნა კა დის მა ღა ლი სის წრა ფე

შე პი რა პი რე ბის ნა კე რის ხვრე ლი -

დან და ან ჯა მის არე ში.

(ფოტო: ქ. კი კი)

177

აზომ ვის წერ ტი ლი 3

აზომ ვის წერ ტი ლი 4

ილუს ტრა ცია 171: ფან ჯა რა 2-ის

სით ბუ რი სუ რა თი, გა ზომ ვის წერ ტი -

ლი 4: შე პი რა პი რე ბის ნა კე რი ქვე -

მოთ მარ ჯვნივ. და ფიქ სირ და ჰა ე -

რის ნა კა დის მა ღა ლი სის წრა ფე

შე პი რა პი რე ბის ნა კე რის ხვრე ლი -

დან. (ფოტო: ქ. კი კი)

აერო კა რის გა ზომ ვე ბის შე დე გი: ჰა ე რის ნა კა დი გა ზო მი ლი იქ ნა ანე მო მეტ რით და

და დას ტურ და ჰა ე რის მა ღა ლი ინ ფილ ტრა ცი ის დო ნე. თერ მოგ რა ფი უ ლი კა მე რით ვი ზუ -

ა ლი ზა ცი ის მეშ ვე ო ბით გა ჟონ ვის ად გი ლე ბი თვალ სა ჩი ნოდ დად გინ და. ფან ჯრე ბის დამ -

მონ ტა ჟე ბე ლი ვალ დე ბუ ლია შე ა კე თოს გა ჟონ ვის ად გი ლე ბი.

9.3. თერ მოგ რა ფია

თერ მოგ რა ფი ას იყე ნე ბენ პრობ ლე მუ რი ადი ლე ბის ანა ლი ზი სათ ვის სით ბუ რი ხი დე -

ბის შე სამ ცი რებ ლად და შე ნო ბის გარ სის თერ მუ ლი შე ფა სე ბი სათ ვის. თერ მოგ რა ფია

არის უკონ ტაქ ტო გა ზომ ვა შე ნო ბის გარ სის ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რის გა ნა წი ლე ბის წარ -

მო სად გე ნად. თერ მოგ რა ფი უ ლი კვლე ვის შე დე გე ბის სა ფუძ ველ ზე ვი ზუ ა ლუ რად წარ მო -

ჩინ დე ბა შე ნო ბის გარ სის სით ბუ რი და ნა კარ გე ბი. ამას თა ნა ვე, თერ მოგ რა ფი უ ლი კა მე -

რა არის ხელ საწყო, რო მე ლიც სა ი მე დოდ და და უ ზი ა ნებ ლად გან საზღვრავს არ სე ბულ

შე ნო ბა თა თბო სა ი ზო ლა ციო ტექ ნი კურ ხა რისხს და ეფექ ტუ რად აკონ ტრო ლებს სა ი ზო -

ლა ციო სა მუ შა ო ე ბის კვა ლი ფი ცი ურ გან ხორ ცი ე ლე ბას.

თერ მოგ რა ფი ის ჩა სა ტა რებ ლად სა ჭი როა მთლი ა ნი შე ნო ბის გათ ბო ბა ოთა ხის ტემ -

პე რა ტუ რა ზე, ანუ 20°C-ზე, ხო ლო ტემ პე რა ტუ რა თა სხვა ო ბა გა რე და ში და ტემ პე რა ტუ რებს

შო რის უნ და შე ად გენ დეს მი ნი მუმ 15°C-ს. თუ კი ტემ პე რა ტუ რა მი ნი მუმ 5°C, 0°C ან, უკე თეს

შემ თხვე ვა ში, უფ რო და ბა ლია, ამ შემ თხვე ვა ში მი ი ღე ბა ზუსტ სით ბუ რი გა მო სა ხუ ლე ბა.

თერ მოგ რა ფი ის ჩა ტა რე ბა შე უძ ლე ბე ლია კრა მი ტით გა და ხუ რუ ლი სა ხუ რა ვე ბი სა და

სვეტ-კოჭოვანი ფა სა დე ბის თვის დიდ ფარ თო ბი ა ნი შე მინ ვე ბით, ვი ნა ი და ნა ეს სივ რცე ე -

ბი შიგ ნი დან ვენ ტი ლი რე ბა დია და აქ სტა ცი ო ნა რულ ტემ პე რა ტუ რა თა პრო ფი ლის აგე ბა

შე უძ ლე ბე ლია. ამ რეკ ლი ზე და პი რე ბის, მა გა ლი თად ფან ჯრის მი ნის, შე ფა სე ბა მხო ლოდ

ნა წი ლობ რი ვაა შე საძ ლე ბე ლი, ვი ნა ი დან ფაჯ რის მი ნა ირეკ ლავს სხვა ობი ექ ტე ბის სით -

ბურ გა მოს ხი ვე ბას.

9.3.2. თბუ რი ხი დე ბი

ტი პურ თბურ ხი დებს წარ მო ად გე ნენ თბო და ნა კარ გე ბი, რომ ლე ბიც წარ მო იქ მნე ბა შე -

ნო ბის სხვა დას ხვა ელე მენ ტე ბის შე ერ თე ბე ბის ად გი ლებ ში. ასე თია: ღია აივ ნის ფი ლე ბი,


178

ფან ჯრის ზღუ და რი, რა დი ა -

ტო რის ნი ში და სარ თულ -

თშო რი სი გა და ხურ ვა. (თბურ

ხი დებ თან და კავ ში რე ბით

იხ. აგ რეთ ვე თა ვი 6.5.)

ილუს ტრა ცია 172: ფა სა დის

სით ბუ რი გა მო სა ხუ ლე ბა.


თერ მოგ რა ფით დათ ვა ლი ე რე ბა იძ ლე ვა სა შუ ა ლე ბას გა მო ვავ ლი ნოთ თვა ლით უხი -

ლა ვი პრობ ლე მე ბი, რომ ლე ბიც და კავ ში რე ბუ ლია თბო და ნა კარ გებ თან. ასე თე ბია შე მომ -

ზღუ დი კონ სტრუქ ცი ის ცუ დი თბო ი ზო ლა ცია, კედ ლის წყო ბის დე ფექ ტე ბი, შე ნო ბის წი ბო -

ე ბის შე ერ თე ბის დე ფექ ტე ბი, ვენ ტი ლა ცი ის/კონდინცირების გათ ბო ბის სის ტე მი დან სით -

ბოს გა დი ნე ბა და სხვა. თერ მოგ რა ფით გა და ღე ბულ გა მო სა ხუ ლე ბას თერ მოგ რა მე ბი

ეწო დე ბა. თერ მოგ რა მით შე საძ ლე ბე ლია თბო და ნა კარ გე ბის იდენ ტი ფი ცი რე ბა. თერ მოგ -

რა ფი უ ლი სუ რა თის მარ ჯვე ნა კი დე ში გა მო სა ხუ ლია ტემ პე რა ტუ რუ ლი სკა ლა, რო მელ ზეც

თი თო ე უ ლი ტემ პე რა ტუ რა აღი ნიშ ნე ბა გარ კვე უ ლი ფე რით. თეთ რი ფე რი აღ ნიშ ნავს ძალ -

ზე მა ღალ ტემ პე რა ტუ რას, ხო ლო ლურ ჯი - და ბალს.

9.3.2. თერ მოგ რა ფი ის პრინ ცი პე ბი

თი თო ე უ ლი ზე და პი რი, მი სი აგ რე გა ტუ ლი მდგო მა რე ო ბის მი უ ხე და ვად, გა მოს ცემს

ელექ ტრო მაგ ნი ტურ გა მოს ხი ვე ბას, რო დე საც ზე და პი რის ტემ პე რა ტუ რა აბ სო ლუ ტურ

ნულ ზე ანუ 273,16°C-ზე მა ღა ლია.

პლან კის გა მოს ხი ვე ბის მრუ დი აღ წერს გა მოს ხი ვე ბის სპექტრს, რო მე ლიც გარ კვე უ -

ლი ტემ პე რა ტუ რის სხე უ ლი დან გა მოს ხივ დე ბა. გა მოს ხი ვე ბის მრუ დის თი თო ე უ ლი გა მოს -

ხი ვე ბის მაქ სი მუ მი „პლანკის“ გან ტო ლე ბის თა ნახ მად უშუ ა ლოდ მი ე სა და გე ბა გან -

საზღვრულ ტემ პე რა ტუ რას. შე ნო ბის თერ მოგ რა ფი ის ჩა სა ტა რებ ლად გან სა კუთ რე ბით გა -

მო სა დე გია ის კა მე რე ბი, რო მელ თა სპექ ტრუ ლი მგრძნო ბი ა რო ბა გრძელ ტალ ღი ა ნი ინ -

ფრა წი თე ლი გა მოს ხი ვე ბის 8-12 µm დი ა პა ზონ შია მოქ ცე უ ლი.

9.3.3. ემი სი ე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი

სა კუ თარ გა მოს ხი ვე ბას თან ერ თად სხე უ ლი გარ კვე ულ წი ლად გა მოს ცემს აგ რეთ ვე

გა რე მოს გა მოს ხი ვე ბას და ამ გვა რად აყალ ბებს გა ზომ ვე ბის შე დე გებს. მა სა ლე ბის ემი -

179

სი ე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი გვიჩ ვე ნებს სა ერ თო გა მოს ხი ვე ბი დან ობი ექ ტის სა კუ თა რი გა მოს -

ხი ვე ბის წილს და თერ მოგ რა ფი უ ლი გა და ღე ბი სათ ვის უნ და მოხ დეს მი სი შე სა ბა მი სი და -

ყე ნე ბა კა მე რა ში.

ცხრი ლი 27: ემი სი ე ბის კო ე ფი ცი ენ ტე ბის ნი მუ ში 20°C ტემ პე რა ტუ რა ზე. (წყარო: ჰ. რა ი ფი)

თა ნა მედ რო ვე თერ მოგ რა ფი უ ლი კა მე რე ბი აღ ჭურ ვი ლია გა უგ რი ლე ბე ლი FPA-

დეტექტორებით. FPA-ში იგუ ლის ხმე ბა Focal-Plane-Array, რაც ნიშ ნავს, რომ დე ტექ ტორს

ცალ კე უ ლი დე ტექ ტო რე ბის ორ გან ზო მი ლე ბი ა ნი წყო ბა აქვს, მსგავ სად დი გი ტა ლუ რი კა -

მე რის CCD-ჩიპსა. სტან დარ ტუ ლი გა და ღე ბი სათ ვის უნ და გა მო ვი ყე ნოთ დე ტექ ტო რი მი -

ნი მუმ 320 x 240 გარ ჩე ვი სუ ნა რი ა ნო ბით. მა ღალ ხა რის ხი ან კა მე რე ბის სის ტე მებს აქვთ

ცალ კე უ ლი დე ტექ ტო რე ბის 480 x 640 ან 768 x 1024 გარ ჩე ვი სუ ნა რი ა ნო ბე ბი.

თერ მოგ რა ფი უ ლი კა მე რის სხვა ასე ვე მნიშ ვნე ლო ვა ნი მა ხა სი ა თე ბე ლია თი თო ე უ -

ლი ცალ კე უ ლი დე ტექ ტო რის ტემ პე რა ტუ რუ ლი მგრძნო ბი ა რო ბა, რო გორც კა მე რის სით -

ბუ რი გარ ჩე ვი სუ ნა რი ა ნო ბის ზო მა. მა ღალ ხა რის ხი ა ნი კა მე რე ბის ტემ პე რა ტუ რუ ლი

მგრძნო ბი ა რო ბა შე ად გენს 0,10-0,03 კელ ვინს.

9.3.4. სხვა თერ მოგ რა ფი უ ლი სის ტე მე ბი

თერ მოგ რა ფი ას სა თა ვე და უ დო სკა ნე რულ მა კა მე რამ, რო მელ საც მხო ლოდ ერ თი

მა ღა ლი მგრძნო ბი ა რო ბის მქო ნე დე ტექ ტო რი გა აჩ ნია და რომ ლის გაგ რი ლე ბაც თხე ვა -

დი აზო ტით ან ელექ ტრუ ლად მარ თუ ლი გა მაგ რი ლე ბე ლი ელე მენ ტით უნ და მოხ დეს. სკა -

ნე რებს კვლა ვაც იყე ნე ბენ სამ შე ნებ ლო თერ მოგ რა ფი ა ში.

თერ მოგ რა ფის გა მო ყე ნე ბის სფე რო ე ბია:

სამ შე ნებ ლო თერ მოგ რა ფია•

ელექ ტრო თერ მოგ რა ფია შე მოწ მე ბი სათ ვის•

სა წარ მოო თერ მოგ რა ფია თბუ რი ნა კა დე ბის შე სა ფა სებ ლად•

თერ მოგ რა ფი ის სის ტე მე ბი გა მო ი ყე ნე ბა აგ რეთ ვე დე ფექ ტუ რი ფო ტო ვოლ ტა ი -•

კის პა ნე ლე ბის ად გილ მდე ბა რე ო ბის აღ მო სა ჩე ნად.


180

მასალა, ტემპერატურა 20°C: ემისიების კოეფიციენტი

ალუმინი, პრიალა 0,05

ალუმინი, ხორკლიანი 0,18

ალუმინი, ძლიერ გამოფიტული 0,83

ბეტონი, შეფიცვრის მოხსნის შემდეგ ხორკლიანი 0,94

ხე, საშუალო მონაცემები 0,95

წყალი 0,98

აგური 0,93

9.3.5. სით ბუ რი გა მო სა ხუ ლე ბე ბი პრაქ ტი კა ში

მრა ვალ ბი ნი ა ნი სახ ლის ფა სა დი


მრა ვალ ბი ნი ა ნი სახ ლის

სით ბუ რი გა მო სა ხუ ლე ბა.


სით ბუ რი გა მო სა ხუ ლე ბა გვაწ ვდის შემ დეგ ინ ფორ მა ცი ას: ვერ ტი კა ლუ რი სით ბოს

გა დამ ტა ნი გათ ბო ბის ხა ზი არ არის საკ მა რი სად თბო ი ზო ლი რე ბუ ლი. შე ნო ბის გარსს

გა აჩ ნია სით ბოს და ბა ლი სტან დარ ტი. აღი ნიშ ნე ბა თერ მუ ლი და ნა კარ გე ბი სით ბოს გა -

მა ნა წი ლე ბე ლი მი ლე ბი დან. აივ ნის გა მოშ ვე რი ლი ფი ლე ბი წარ მოქ მნი ან კონ სტრუქ -

ცი უ ლად გან პი რო ბე ბულ სით ბურ ხი დებს და ხელს უწყო ბენ ფა სა დის თერ მულ და ნა -

კარ გებს.

გათ ბო ბის მი ლის თბო ი ზო ლა ცია

ილუს ტრა ცია 174: სით ბუ რი

გა მო სა ხუ ლე ბა: გათ ბო ბის

მი ლის თერ მუ ლი

და ნა კარ გე ბი.


სით ბუ რი გა მო სა ხუ ლე ბა გვაწ ვდის შემ დეგ ინ ფორ მა ცი ას: თერ მუ ლი და ნა კარ გე ბი

ხდე ბა ხარ ვე ზი ა ნად შეს რუ ლე ბუ ლი გათ ბო ბის მი ლის თბო ი ზო ლი რე ბის და კე დელ ში შე -

მა ვალ გათ ბო ბის სის ტე მი შე ერ თე ბის ად გი ლი დან.

181

დახ რი ლი სა ხუ რა ვის ფან ჯა რა

ილუს ტრა ცია 175: სით ბუ რი გა მო სა ხუ ლე ბა:

მან სარ დუ ლი ბი ნა, სა ა ბა ზა ნო.


სით ბუ რი გა მო სა ხუ ლე ბა გვაწ ვდის შემ დეგ ინ ფორ მა ცი ას: დახ რი ლი სა ხუ რა ვის ფან -

ჯრის შე მოს ვა წარ მო ად გენს თერ მუ ლი თვალ საზ რი სით პრობ ლე მურ ად გილს. ფან ჯრის

ღი ო ბის ში და ფერ დო ებ ზე აღი ნიშ ნე ბა სით ბუ რი და ნა კარ გე ბი. გარ და ამი სა, არ სე ბობს

რის კი, რომ არა საკ მა რი სი ვენ ტი ლა ცი ი სა და გათ ბო ბის შემ თხვე ვა ში, გან სა კუთ რე ბით

აბა ზა ნა ში, გაჩ ნდე ბა ნეს ტის გან გა მოწ ვე უ ლი ობის სო კო ი ა ნი და ზი ა ნე ბა.


182

10. თბო სა ი ზო ლა ციო ღო ნის ძი ე ბე ბის

ეკო ნო მი უ რო ბის შე ფა სე ბა

10.1. ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბა, ენერ გო და ზოგ ვა, ენერ გო გა მო მუ შა ვე ბა

ნე ბის მი ე რი ენ რგე ტი კუ ლი ანა ლი ზის ცენ ტრში, რო მე ლი მხრი და ნაც არ უნ და გან ვი -

ხი ლოთ ეს თე მა, სა ექ სპლუ ა ტა ციო გეგ მი უ რი და ნა ხარ ჯის ანა ლი ზის გარ და, ყო ველ თვის

დგას რე ზულ ტა ტის და სა ჭი რო ინ ვეს ტი ცი ე ბის სა კითხი. ამას თან, მუ დამ კრი ტი კუ ლად გა -

ნი ხი ლე ბა თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლე ბის ფე ნო ვა ნი სტრუქ ტუ რის გა მო ყე ნე ბა. ამას თან და -

კავ ში რე ბით, რო გორც ეკო ნო მი უ რი, ასე ვე ეკო ლო გი უ რი თვალ საზ რი სით, დი დი მნიშ ვნე -

ლო ბა აქვს კონ სტრუქ ცი ე ბის ხან გამ ძლე ო ბი სა და ტექ ნი კუ რი მომ სა ხუ რე ბის და ბა ლი და -

ნა ხარ ჯე ბის ას პექ ტებს, თუმ ცა ამ სა კითხე ბის გან ხილ ვი სას რე გუ ლა რუ ლად ჩნდე ბა მათ

მი მართ მიდ გო მებ ში გან სხვა ვე ბე ბი. დამ კვე თი სათ ვის წი ნა პლან ზე დგას ინ ვეს ტი ცია და

უძ რა ვი ქო ნე ბის ექ სპლუ ა ტა ცი ი სათ ვის სა ჭი რო ენერ გო ხარ ჯის სა ვა რა უ დო შემ ცი რე ბა.

ისე თი პა რა მეტ რი, რო გო რი ცაა, მა გა ლი თად, პირ ვე ლა დი ენერ გი ის მოხ მა რე ბა, რო მე -

ლიც გერ მა ნი ის მთავ რო ბის ენერ გი ის და ზოგ ვის შე სა ხებ გან კარ გუ ლე ბის (EnEV)-ის შე -

სა ბა მი სი და სა ბუ თე ბის თვის უნ და დად გინ დეს, არ წარ მო ად გენს დიდ ინ ტე რე სის სა განს,

ვი ნა ი დან პა რა მეტ რე ბი ზედ მე ტად აბ სტრაქ ტუ ლია და ნაკ ლე ბად ასა ხავს მომ ხმა რებ ლის

ფაქ ტი ურ სა მომ ხმა რებ ლო ქცე ვის ხა სი ათს. მე ო რე მხრივ, მნიშ ვნე ლო ვა ნია პო ლი ტი კუ -

რად გან პი რო ბე ბუ ლი ერ თი ა ნი ანა ლი ზის ას პექ ტე ბი: მხო ლოდ იმ გვა რი ანა ლი ზი ასა ხავს

ენერ გო მო მოთხოვ ნი ლე ბი სა და ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბის სრულ სუ რათს, რო მე ლიც ით ვა -

ლის წი ნებს წარ მო შო ბას, ტრან სპორ ტი რე ბა სა და გარ დაქ მნის და ნა კარ გებს.

კვლე ვებ მა და ა დას ტუ რა, რომ თბო სა ი ზო ლა ციო მა სა ლე ბის გა მო ყე ნე ბის შე დე გად

ენერ გი ის მო სა ლოდ ნელ და ზოგ ვას თან და მო გე ბას თან მი მარ თე ბა ში, ის თბო სა ი ზო ლა ციო

მა სა ლა, რო მე ლიც ერ თი ლიტ რი ნავ თო ბის გან იწარ მო ე ბა და ფა სა დი სათ ვის გა მო ი ყე ნე -

ბა, 50-წლიანი ექ სპლუ ა ტა ცი ის პე რი ოდ ში და ახ ლო ე ბით 200 ლიტრ საწ ვავს და, შე სა ბა მი -

სად, 600 კგ CO2-ს შე ამ ცი რებს14. ამას უპი რის პირ დე ბა ის ფი ნან სუ რი ხარ ჯი, რო მე ლიც სა ჭი -

როა თბო ი ზო ლა ცი ის ყვე ლა ზე მარ ტი ვი ფორ მის

- EPS-ის სა ფუძ ველ ზე დამ ზა დე ბუ ლი გა რე კედ -

ლის თბო სა ი ზო ლა ციო სის ტე მის წარ მო ე ბის -

თვის და რო მე ლიც ტექ მომ სა ხუ რე ბის გა რე შე

ღირს 100 ევ რო/მ2. აქე დან გა მომ დი ნა რე ობს

ამო გე ბის ვა დე ბი, რო მე ლიც რი გით დამ კვეთს

ძალ ზე ხან გრძლი ვი ეჩ ვე ნე ბა და ისე, რომ მას ში

არ არის გათ ვა ლის წი ნე ბუ ლი დე მონ ტა ჟის და

უტი ლი ზა ცი ის ფი ნან სუ რი ხარ ჯე ბი.

ილუს ტრა ცია 176: გან სხვა ვე ბუ ლი ინ ტე რე სე ბი

და მოთხოვ ნე ბი კონ სტრუქ ცი ი სა და სა ზო გა დო -

ებ რი ვი მიზ ნე ბის არ ჩე ვას თან და კავ ში რე ბით.

14 - კ.ვ. კორ ნე რი, თერ მო ი ზო ლა ცია არის კლი მა ტის დაც ვა - პო ლი ტი კის, ეკო ნო მი კი სა და

მეც ნი ე რე ბის მა გი უ რი სამ კუთხე დი, გა მოქ ვეყ ნე ბუ ლია გ. ჰა უ ზე რის 60 წლის იუბი ლე სად მი

მიძღვნილ კრე ბულ ში: ეკო ლო გი უ რი მშე ნებ ლო ბა, გვ.183

183

გეგმური

ხარჯები და

ფინანსების

დამატება

CO2-ის

შემცირება

და გარემოს

განტვირთვა

პროდუქტის წარმოებაში

ქიმიკატებისა და მავნე

ნივთიერებების გამოყენება

ენერგიის დაზოგვა და

ფინანსური მოგება

10.2. ეკო ნო მი უ რო ბა და და ზოგ ვის პო ტენ ცი ა ლი

არ სე ბუ ლი შე ნო ბე ბის გა რე ნა წი ლე ბის თერ მო ი ზო ლა ცი ის გა უმ ჯო ბე სე ბის შე ფა სე ბა

ხდე ბა სით ბოს გა ტა რე ბის კო ე ფი ცი ენ ტის შეც ვლით. ამი სათ ვის შე ნო ბის გა რე ნა წი ლის

მ2-ზე გათ ვლი ლი შე ფა სე ბი სათ ვის სა ჭი როა გა ნი საზღვროს სხვა ო ბა სით ბოს გა ტა რე ბის

არ სე ბულ U კო ე ფი ცი ენ ტსა და ახალ U კო ე ფი ცი ენტს შო რის:

Δ U კო ე ფი ცი ენ ტი x 10 = წე ლი წად ში ლიტ რებ ში თხე ვა დი საწ ვა ვის ან მ3 - ში გა ზის

და ზოგ ვა15

აქ შეგ ვიძ ლია მა გა ლი თის თვის გან ვი ხი ლოთ კე დე ლი, რო მე ლიც შემ დგომ და მა ტე -

ბით იზო ლა ცი ას სა ჭი რო ებს:

არ სე ბუ ლი აგუ რის კე დე ლი, რომ ლის სით ბოს გა ტა რე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი U =2,20

ვტ/(მ2·K), იფა რე ბა 12 სმ სის ქის სა ი ზო ლა ციო მა სა ლით, რომ ლის კუთ რი თბო გამ ტა რო -

ბაა λ 0,036 ვტ/(მ·K). იზო ლი რე ბუ ლი კონ სტრუქ ცი ის სით ბოს გა ტა რე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი შემ -

ცირ დე ბა 0,264 ვტ/(მ2·K)-მდე. შე სა ბა მი სად, სხვა ო ბა შე ად გენს 1,935 ვტ/(მ2·K)-ს.

1,936 ვტ/(მ2·K) x 10 = 19,36 ლიტ რი თხე ვა დი საწ ვა ვი ან მ3 გა ზი მ2-ზე წე ლი წად ში.

შე ნო ბის ენერ გე ტი კუ ლი სა ნი რე ბის გა ან გა რი შე ბის სა ფუძ ვლე ბი:

1. გათ ბო ბის პე რი ო დის ხან გრძლი ვო ბა 220 დღე, ნა წი ლობ რივ სა ნი რე ბუ ლი შე ნო ბა.

გათ ბო ბის ზღვრუ ლი ტემ პე რა ტუ რა 12°C, FGT=75 kKh/წ

2. გათ ბო ბის საქ ვა ბე სა ბო ლოო ენერ გი ის ხარ ჯის რიცხვით: e = 1,2

3. არ სე ბუ ლი ფან ჯრე ბის სა ვა რა უ დო სით ბოს გა ტა რე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი Uძვე ლი = 2,0

ვტ/(მ2·K)

4. ორ მა გი შე მინ ვის სით ბოს გა ტა რე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი Uახა ლი = 1,1 ვტ/(მ2·K)

5. სამ მა გი შე მინ ვის სით ბოს გა ტა რე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი Uახა ლი = 0,8 ვტ/(მ2·K)

ფან ჯრის ფარ თო ბის 1 მ2-თვის 220-დღიანი გათ ბო ბის პე რი ოდ ში წარ მო იქ მნე ბა გათ -

ბო ბის მოთხოვ ნი ლე ბა არ სე ბუ ლი ფან ჯრი სათ ვის:

Qh, ფან ჯა რა, არ სე ბუ ლი = 1 · 2,0 · 1 · 75 = 150 კვტ.სთ/წ (100%)

არ სე ბუ ლი ფან ჯრე ბის შეც ვლა გა მო იწ ვევს შემ დეგ ცვლი ლე ბებს გათ ბო ბის მოთხოვ -

ნი ლე ბა ზე მ2 ფან ჯრის ფარ თობ ზე:

Qh, ფან ჯა რა, 2 მი ნა = 1 · 1,1 · 1 · 75 = 82,5 კვტ.სთ/წ (55%)

Qh, ფან ჯა რა, 3 მი ნა = 1 · 0,8 · 1 · 75 = 60 კვტ.სთ/წ (40%)

არ სე ბუ ლი გათ ბო ბის საქ ვა ბის გათ ვა ლის წი ნე ბით მოხ დე ბა გათ ბო ბის ენერ გი ის და -

ზოგ ვა ფან ჯრის ფარ თო ბის მ2-ზე წე ლი წად ში:

ორ მა გი შე მინ ვის შემ თხვე ვა ში 81 კვტ.სთ/მ2წ

სა ამ მა გი შე მინ ვის შემ თხვე ვა ში 108 კვტ.სთ/მ2წ

ორ მა გი შე მინ ვით შეც ვლის დროს საწ ვა ვის და ნა ზო გი შე ად გენს და ახლ. 81 ლ თხე -

ვად საწ ვავს ან 81 მ3 ბუ ნებ რივ აირს. სამ მა გი შე მინ ვის მეშ ვე ო ბით შე საძ ლე ბე ლია და მა -

ტე ბი თი 25% და ნა ზო გის მიღ წე ვა.

10. თბო სა ი ზო ლა ციო ღო ნის ძი ე ბე ბის ეკო ნო მი უ რო ბის შე ფა სე ბა

184

15 - ბა ვა რი ის ეკო ნო მი კის, ინ ფრას ტრუქ ტუ რის, ტრან სპორ ტი სა და ტექ ნო ლო გი ის სა მი ნის -

ტრო (გამომცემელი), ცალ კე უ ლი ღო ნის ძი ე ბე ბის ხარ ჯე ბი და ეკო ნო მი უ რო ბა - 52.

სა ო რი ენ ტა ცი ოდ: კო მუ ნა ლურ სამ სა ხუ რებ ში ბუ ნებ რი ვი აირის 1 კვტ. სთ. ენერ გი ის

ბრუ ტო ტა რი ფი კო მერ ცი უ ლი კლი ენ ტე ბი სათ ვის, რო მელ თა გა მათ ბობ ლის სიმ ძლავ რე

მოქ ცე უ ლი 40 - 93 კვტ-ის დი ა პა ზონ ში, შე ად გენს და ახლ. 0,0593 ევ როს (08/2013-ის

მდგო მა რე ო ბით). აქე დან გა მომ დი ნა რე ობს ახა ლი ფან ჯრე ბის და ნა ზო გი მ2-ზე, იმის გათ -

ვა ლის წი ნე ბით, რომ არ სე ბულ ფან ჯრებს გა აჩ ნი ათ სით ბოს გა ტა რე ბის კო ე ფი ცი ენ ტი

Uძვე ლი, სა ერ თო = 2,0 ვტ/(მ2·K)

ორ მა გი შე მინ ვის თვის 81 კვტ.სთ/მ2წ და ნა ზო გი შე ად გენს და ახლ. 48,03 ევ რო/წლ

სამ მა გი შე მინ ვის თვის 108 კვტ.სთ/მ2წ და ნა ზო გი შე ად გენს და ახლ. 64,04 ევ რო/წლ

თუ, სა ვა რა უ დოდ, ახა ლი ფან ჯა რა შე იძ ლე ბა ღირ დეს 1.500 ევ რო, ამო გე ბის ვა და

ფი ნან სუ რი ხარ ჯე ბი სა და ფა სე ბის ზრდის გათ ვა ლის წი ნე ბის გა რე შე შე ად გენს და ახლ.

9,7 წელს.

ეკო ნო მი უ რო ბის ანა ლი ზი არ ით ვა ლის წი ნებს სა მომ ხმა რებ ლო ქცე ვის გავ ლე ნას.

მაგ., მომ ხმა რებ ლის სა ვენ ტი ლა ციო მოქ მე დე ბე ბი წარ მო ად გენს არ სე ბით კრი ტე რი უმს

თბო ი ზო ლი რე ბუ ლი ფან ჯრის კონ სტრუქ ცი ის ეფექ ტუ რო ბას თან მი მარ თე ბა ში. ამი ტომ

ენერ გო ფექ ტუ რო ბის მო დე ლურ გათ ვლა ში მხო ლოდ ის ფან ჯრე ბი გა ნი ხი ლე ბა, რომ ლე -

ბიც თით ქმის მუდ მი ვად და კე ტი ლია.

185

11. ენერგომოხმარების კონსულტაცია

11.1. შენობის ენერგოპასპორტი

შენობის დაპროექტების პროცესში, მისი ენერგეტიკული ხარისხის კლასიფიკიაცი-

ისათვის შემუშავებენ შენობის ენერგოპასპორტს, რომელიც გვაძლევს ინფორმაციას

შენობის გარსის თბოტექნიკური მახასიათებლებისა და შენობაში არსებული საინჟინრო

სისტემების - გათბობის, ვენტილაციის, ცხელწყალმომარაგებისა და განათების შესახებ.

ენერგოპასპორტი ასევე ითვალისწინებს იმ ღონისძიებების ჩართვას, რომლებიც ხელს

უწყობს CO2-ის გამოფრქვევის შემცირებასა და გათბობაზე / გაგრილებაზე ენერგო-

მოთხოვნის შემცირებას.

ენერგოპასპორტი გაიცემა საპროექტო დოკუმენტაციისა და შენობის ენერგეტიკული

ანალიზის საფუძველზე. ენერგოპასპორტის შესადგენად საჭიროა შემდეგი მონაცემები:

გათბობის სისტემა, თბოგადამცემი ელემენტები და გამანაწილებელი სისტემები•

ცხელწყალმომარაგება და გამანაწილებელი სისტემა•

სავენტილაციო სისტემის სახეობა•

გაგრილება ან კონდიცირება•

განათება, სანათები და ნათურები•

პირველადი ენერგიის ენერგოეფექტურობის შეფასება•

ოთახებში მაცხოვრებელთა სიმჭიდროვე და სამომხმარებლო პროფილები•

ენერგომომარაგების სისტემის სახეობა•

წყალმომარაგება/კანალიზაციის სისტემები•

სასათბობი ფართის მოცულობა•

თბოგამტარობის წინაღობა (შენობის ნაწილები: ჭერი, კედლები, ფანჯრები და•

კარები, გრუნტის ფილები თბოგადაცემის U კოეფიციენტის დადგენილი სა-

ვალდებულო მნიშვნელობებით)

მშენებლობის მოცულობა, გასათბობი ოთახების ფართობი და მოცულობა•

შენობის აღჭურვა მრიცხველებით, მოხმარებული რესურსის დანახარჯის აღ-•

რიცხვისათვის

შიდა კლიმატური პირობები და ზონების შედარება•

გამთბარ და გაუმთბარ ოთახებს შორის შიდა თბური დანაკარგების კონტროლი•

ამ დოკუმენტაციის შემოწმების შემდეგ შეგროვებულ ინფორმაციას გაანალიზებენ

და შეაფასებენ შენობასთან მიმართებაში. ამასთანავე, უკეთესი ენერგეტიკული შედეგე-

ბის მისაღწევად გაანგარიშების პროცესში შესაძლებელია მოხდეს შენობის გარსის ან

საყოფაცხოვრებო ტექნიკის ოპტიმიზაცია. ამრიგად, გაანგარიშება ენერგეტიკული და-

გეგმვის გაუმჯობესებასაც ემსახურება.

ენერგოპასპორტი გაიცემა ახალი მშენებლობისთვის, შენობებისათვის, რომელთაც

ჩაუტარდათ რეკონსტრუქცია და არსებული შენობებისათვის; აგრეთვე იმ შენობების-

თვის, რომელთა დანიშნულებაც იცვლება. ენერგოპასპორტის თანახმად შენობები კლა-

სიფიცირდება A-G კლასებად. A - კლასი აღნიშნავს შენობის მაღალ ენერგოეფექტურო-

ბას. G - კლასი კი ცუდი ენერგეტიკული სტანდარტისა და, შესაბამისად, პირველადი ენერ-

186

გიის მაღალი მოთხოვნილების მაჩვენებელია.

ენერგოპასპორტი ასევე შეიცავს სარეკომენდა-

ციო ღონისძიებებსაც, რომელთა დანერგვის შე-

დეგად შესაძლებელია ენერგორესურსების მოხ-

მარების დაზოგვა.


ქუთაისის მუნიციპალიტეტის ბროშურა

ილუსტრაცია 178: ამონარიდი ენერგოპასპორტიდან, იმ სახით, როგორითაც ის დადგენი-

ლია გერმანიის კანონმდებლობით. (წყარო: თ. დუცია)

ენერგოპასპორტი წარდგენილ უნდა იქნას შენობის ექსპლუატაციაში შესვლისთა-

ნავე. ამ გზით ხდება უძრავი ქონების ენერგეტიკული ხარისხის დოკუმენტირება და და-

დასტურება იმისა, რომ მშენებლობის დროს დაცულ იქნა გაანგარიშების ყველა საორი-

ენტაციო კრიტერიუმი. ეს ეხება როგორც ახალმშენებლობას, ასევე მთლიანად ან ნაწი-

ლობრივ სანირებულ შენობებს. შენობის ექსპლუატაციაში შესვლის ნებართვის მისაღე-

187

მოთხოვნები თანახმად EnEV4 ენერგომოხმარების გამოთვლებისათვის გამოყენებული მეთოდი

პირველადი ენერგიის მოხმარება:

არსებული 26,0 კვტ.სთ/(მ2·წ), მოთხოვნილი 44,0 კვტ.სთ/(მ2·წ) პროცედურა DIN V 4108-6 და DIN V 4701-10 თანახმად

შენობის გარსის ენერგოხარისხი HT პროცედურა DIN V 18599 თანახმად

არსებული 0,30 W/(m2·K), მოთხოვნილი 0,34 W/(m2·K) რეგულაცია თანახმად § 3 პუნქტი 5 EnEV

საზაფხულო სითბოდაცვა (ახალმშენებლობისთვის) დაცულია გამარტივება § 9 პუნქტი 2 EnEV თანახმად

ენერგომოხმარება

CO2-გამოფრქვევები3 9,1 კგ/(მ2·წლ)

ამ შენობის საბოლოო ენერგიის მოხმარება

14,4 კვტ.სთ/(მ2·წლ)

26,0 კვტ.სთ/(მ2·წლ)

ამ შენობის პირველადი ენერგიის მოხმარება

ამ შენობის საბოლოო ენერგიის მოხმარება

[აუცილებელი მონაცემები უძრავი ქონების განცხადებაში] 14,4 კვტ.სთ/(მ2·წლ)

188

ბად საჭიროა შემდეგი დოკუმენტაციის წარდგენა:

შენობის პარამეტრების შესაბამისობის დამადასტურებელი დეკლარაცია•

შემსრულებელი ფირმების შესაბამისობის დამადასტურებელი დეკლარაცია,•

რომლებმაც დაამონტაჟეს გათბობისა და/ან გაგრილების ტექნიკური სისტემები

დოკუმენტი შესრულებული ან შესასრულებელი ენერგოეფექტური ღონისძიებე-•

ბის ჩამონათვალით

ენერგოპასპორტი არის ე.წ. დამადასტურებელი საბუთი იმისა, რომ შენობა აკმაყო-

ფილებს კანონით დადგენილ ნორმებს.

შენობის კლასიფიკაცია - ძირითადად გათბობისა და გაგრილების ენერგომოთხოვ-

ნასთან მიმართებაში - ხდება კანონით გათვალისწინებული სტანდარტების საფუძველ-

ზე. შენობები, მათი გათბობის ენერგეტიკული მოთხოვნიდან გამომდინარე, იყოფა სხვა-

დასხვა ჯგუფებად. გერმანიაში მათ შემდეგნაირად აღნიშნავენ:

დაბალი ენერგომოხმარების სახლი: შენობის გარსს აქვს კარგი თბოიზოლა-•

ცია და გათბობის ენერგეტიკული მოთხოვნა არის 50-დან 70კვტ.სთ/(მ2წ). ასე

აღინიშნება ის შენობები, რომლებშიც კანონით გათვალისწინებული ენერგეტი-

კული მოთხოვნა დაახლ. 30%-ით უფრო დაბალია, ვიდრე ეს ახალმშენებლო-

ბისთვის იყო გათვალისწინებული.

„3-ლიტრიანი სახლი“: აქვს შენობის გარსის კარგი თბოიზოლაცია და გათბო-•

ბის ენერგეტიკული მოთხოვნა 30 კვტ.სთ/(მ2წლ). ეს შეესაბამება 3 ლიტრი თხე-

ვადი საწვავის (მ2წლ) პირველადი ენერგიის მოხმარებას.

პასიური სახლი: გააჩნია საშუალოზე მაღალი დონის თბოიზოლაცია და აგ-•

რეთვე კონტროლირებადი ვენტილაცია რეკუპერაციით. შენობის ეს ტიპი, ენერ-

გოეფექტური ფანჯრების დამონტაჟებისა და განლაგების მეშვეობით იყენებს

მზის ენერგიას. პასიური სახლები აღინიშნება გათბობის მოხმარების ზღვრული

სიდიდით 15-25 კვტ.სთ/(მ2წლ).

ნულოვანი ენერგომოხმარების სახლი: გააჩნია საშუალოზე მაღალი დონის•

თბოიზოლაცია და ტექნოლოგიები, როგორიცაა მზის თბური ენერგიის აკუმუ-

ლაცია მისი გათბობის მიზნით გამოსაყენებლად; აგრეთვე მზის პანელების გა-

მოყენება ელექტროენერგიის მოთხოვნის უზრუნველსაყოფად. ნულოვანი

ენერგომოხმარების სახლში გათბობის ენერგეტიკული მოხმარება შემცირებუ-

ლია ნულამდე და პირველადი ენერგიის მოხმარება არის კლიმატ-

ნეიტრალური. დღესდღეობით ასეთ შენობებს ჯერ კიდევ კვლევითი და სადე-

მონსტრაციო სახე აქვს, თუმცა მათი კუმულაციური ენერგომოხმარება და ხან-

გამძლეობის ფინანსური ხარჯები უფრო მაღალია, ვიდრე პასიური სახლებისა.

შენობების კლასიფიკაცია დღესდღეობით შესაძლებელია მოხდეს ისე, როგორც ეს

ქალაქ ქუთაისის ენერგოშეფასების პლაკატზეა მოცემული. მასზე წარმოდგენილია მუ-

ნიციპალიტეტის შენობის ენერგორესურსების მოხმარება, წყლის მოხმარება და CO2-

გამოფრქვევების რაოდენობა ატმოსფეროში. პლაკატზე ასევე წარმოდგენილია ენერ-

გოეფექტურობის გასაუმჯობესებელი სარეკომენდაციო ღონისძიებების ჩამონათვალი.

შენობის კლასიფიკაცია ხდება A-დან G-მდე. ამგვარი ვიზუალიზაცია დადებითად აისა-

ხება მფლობელზე უძრავი ქონების გაქირავების ან გაყიდვის შემთხვევაში.


11.2. პრაქტიკული მაგალითი: არსებული საცხოვრებელი სახლის

ენერგეტიკული სანირება

პრაქტიკული მაგალითის საფუძველზე წარმოგიდგენთ 2-ოჯახიანი საცხოვრებელი

სახლის ენერგეტიკულ სანირებას. 2-ბინიანი შენობა აშენებულია 1935 წელს და ემიჯნე-

ბა სხვა საცხოვრებელ შენობას.

ობიექტი ნაწილობრივ სანირებულია. თავდაპირველი ხის ფანჯრები ერთმაგი შემინ-

ვით 1990 წლის შემდეგ ნაწილობრივ შეცვლილია მეტალოპლასტმასის ფანჯრებით, რომ-

ლებიც ახლა, 27 წლის შემდეგ, კვლავ უნდა შეიცვალოს, რადგან გაუვიდა ექსპლუატა-

ციის ვადა. მაზუთზე მომუშავე დაბალი ტემპერატურის გათბობა მოქმედებაშია 2008 წლი-

დან. სანირების კონცეფციაში წარმოდგენილია გათბობის სისტემის შეცვლა პელეტების

გათბობის სისტემით სამომავლოდ მდგრადი და ეფექტური სანირების გზის წარმოსა-

ჩენად, რომელსაც შეუძლია მისდიოს სახლის მეპატრონემ, თუკი გადაწყვეტს მაზუთზე

მომუშავე დაბალ ტემპერატურიანი გათბობის სისტემის შეცვლას.

პირველ რიგში სახლის მფლობელმა გადაწყვიტა სხვენის რეკონსტრუქციისათვის

გამოეყენებინა ეკოლოგიურად უვნებელი თბოსაიზოლაციო მასალები. სახურავის თბო-

იზოლაცია განხორციელდება ხის ბოჭკოვანი საიზოლაციო ფილებით. მოდენიზირების

შემოთავაზებული ღონისძიებები განხორციელდება თანმიმდევრულად.

ილუსტრაცია 179: მწკრივული გაშენე-

ბის კიდურა სახლი, მშენებლობის წ.

1935 (ფოტო: ჰ. რაიფი)

11.2.1. შენობის აღწერა

აღნიშნული შენობა განახლებულია ნაწილობრივ. არასაკმარისადაა თბოიზოლი-

რებული დაქანებული სახურავი, სამერცხლეების ჩათვლით, თბოიზოლირებული არ

არის არც გარე კედლები და არც სარდაფის ჭერი,ხოლო სითბური ხიდები იწვევს საკ-

მაოდ დიდ სითბურ დანაკარგებს შენობის გარსიდან. სხვენში არსებობს ნივნივებსშო-

რისი თბოიზოლაცია. ქარის ბარიერის არარსებობა განაპირობებს ჰაერის მაღალ სით-

ბურ დანაკარგებს და ორპირ ქარს. სხვენში სამერცხლეების ზონაში ზომიერად თბოი-

ზოლირებული სამერცხლეების გვერდები და სახურავები წარმოშობს დისკომფორტს

ამ ზონაში.

189

შენობის მონაცემები:

ადგილმდებარეობა: ქ. კიოლნი

შენობის ტიპი: 2- ოჯახიანი მწკრივული

გაშენების კუთხის სახლი

აშენების წელი: 1935

გასათბობი საცხოვრებელი ფართი: 220,00 m2

გამთბარი შენობის მოცულობა: Ve = 848,12 m3

შენობის გარსის ფართობი: A = 560,63 m2

კომპაქტურობა: A/V = 0,66 m-1

გამთბარი სათავსების საერთო

ფართობი: AN = 271 m2

ოთახის საშუალო სიმაღლე: H = 2,50 M

ჰაერის მოცულობა: VL = 678,50 m3

ჰაერმიმოცვლა: n = 0,70 h-1

11.2.2. ტექნიკური აღჭურვილობა

გათბობის სითბო და ცხელი წყალი მიიღება ცენტრალური დაბალტემპერატურუ-

ლი მაზუთზე მომუშავე გათბობის სისტემით, ცენტრალური 200 ლ-იანი რეზერვუარით. გა-

მოშვების წელი: 2008. დაბალტემპერატურული მაზუთზე მომუშავე გათბობის სისტემა

ქვაბისაგან მაზუთზე მომუშავე მაღალი წარმადობის საქვაბესთან შედარებით იწვევს

მაღალ ტექნოლოგიურ დანაკარგებს.

11.2.3. უკვე განხორციელებული მოდერნიზაცია

დაახლ.1980: სახურავის სხვენის საცხოვრებელი მიზნით რეკონსტრუქციის პროცეს-

ში დაქანებული სახურავი და ზედა სართულთშორისი გადახურვა იზოლირებულია და-

ახლ. 100 მმ მინერალური ბამბით WLG 040.

1990: მეტალოპლასტმასის ფანჯრების მონტაჟი ორმაგი სითბოდამცავი შემინ-•

ვით ფასადზე ქუჩის და ფრონტონის მხარეს

2001: ფანჯრების შეცვლა მეტალოპლასტმასის ახალი ფანჯრებით ორმაგი•

სითბოდამცავი მინით

2008: დაბალტემპერატურული მაზუთზე მომუშავე გათბობის სისტემის მონტაჟი•

ცენტრალური ცხელი წყლის მომარაგების სისტემით

2010: დანარჩენი ფანჯრების ნაწილობრივი განახლება ორმაგი სითბოდამცავი•

მინით და ხის ჩარჩოს კონსტრუქციით

2010: გარე კედლის თბოიზოლაცია ბაღის მხარეს 40 მმ თბოსაიზოლაციო ბათ-•

ქაშით თბოგამტარობის კოეფიციენტით 0,077 W/mK


190

11.2.4. თბური ხიდები/სუსტი ადგილები შენობის გარსში

დაქანებული სახურავი ქარისგან დამცავი ბარიერის გარეშე განაპირობებს•

ძლიერ ვენტილაციურ სითბურ დანაკარგებს

სახურავის სამერცხლე და ზედა სართულთშორისი გადახურვა•

გამოშვერილი, არაიზოლირებული სახურავის ლავგარდანი•

გარე კედელი ქუჩის მხარეს + ფრონტონი არათბოიზოლირებული•

სარდაფის ჭერი არათბოიზოლირებული•

დასაკეცი ჟალუზების გარსაცმი, თბოიზოლაციის გარეშე•

გათბობის რადიატორის ნიშები, შემცირებული კედლის განივკვეთი•

შუშაბანდი პირველ სართულზე არათბოიზოლირებული•

სახლის კარი არასაკმარისი თბოიზოლაციით•

კედლის კონსოლური შვერილები ფასადზე ეზოს მხარეს•

ტერასის იატაკი მეორე სართულზე არასაკმარისი თბოიზოლაციით•

ფანჯარა თბოიზოლაციური შემინვით, გამოშვების წელი: 1995•

ცხრილი 28: გარემოსთან სითბოცვლით გამოწვეული დანაკარგები (წყარო: Hottgenroth Soft-

ware, ENERGIEBERATER 18599 3D PLUS-Version 8.4.5.16)

ცხრილში მოცემულია ცალკეული შენობის ნაწილიდან თბური ხიდებითა და ვენტი-

ლაციით გამოწვეული წილობრივი ენერგოდანაკარგები.

მომდევნო დიაგრამაში მოცემულია ამ ენერგოდანაკარგების დაპირისპირება

მზისგან მიღებულ და შიდა ენერგეტიკულ მოგებებთან. ენერგოდანაკარგებისა და

ენერგომოგების სხვაობა წარმოადგენს ამ ობიექტის ენერგეტიკულ მოთხოვნას, რო-

მელიც იმისათვისაა საჭირო, რომ გათბობის პერიოდში ოთახის ტემპერატურა კომ-

ფორტული ტემპერატურის დონეზე შენარჩუნდეს. (ენერგობალანსთან დაკავშირებით

იხ. თავი 8)

191

1 დაქანებული სახურავი ქუჩისკენ, დაქანებული სახურავი ეზოსკენ,

2 პირველ სართულზე მისაღები ოთახის ჭერი შეხებაშია გარე ჰაერთან

3 ცალფერდა სახურავის სამერცხლე

4 შუშაბანდის ჭერი გაუმთბარი

5 კედელი ქუჩის და ფრონტონის მხარეს, და შესასვლელის ზონაში

6 კედელი ეზოს მხარეს 40 მმ სისქის „კლიმასან“ თერმობათქაშით

7 სარდაფში ჩასასვლელი შეხებაშია მიწასთან

8 სარდაფში ჩასასვლელი გაუმთბარი

9 მეტალოპლასტმასის ფანჯრები, გამოშვების წელი: 2001

10 დახრილი სახურავის ფანჯარა




14 ხის ფანჯრები, გამოშვების წელი: 2011

15 სახლის კარი

16 სარდაფთან შეხებაში მყოფი იატაკის ფილა გაუმთბარი

17 მიწასთან შეხებაში მყოფი სარდაფში ჩასასვლელის იატაკის ფილა

18 ასახვევი ჟალუზების გარსაცმი პირველ სართულზე

19 გათბობის ნიშები

20 გათბობის ნიშები „კლიმასან“-ის 40 მმ სისქის თერმობათქაშით

21 თბური ხიდებიდან დამატებითი დანაკარგები

22 ვენტილაციის სითბური დანაკარგები

ილუსტრაცია 180: ობიექტის ფაქტობრივი მდგომარეობის ენერგობალანსი. (წყარო:Hottgen-

roth Software, ENERGIEBERATER 18599 3D PLUS-Version 8.4.5.16)

11.3. სანირების განრიგი

ენერგოკონსულტანტს მუდამ აქვს იმის სურვილი, რომ განხორციელდეს შენობის

რაც შეიძლება ენერგოეფექტური რეკონსტრუქცია, რასაც შენობის მფლობელის ლიმი-

ტირებული ბიუჯეტი უპირისპირდება.

ენერგოკონსულტაციის დაწყებამდე საჭიროა შენობის მონაცემების მოპოვება, რაც

გულისხმობს შენობის ნაწილების - სახურავის, კედლების, ფანჯრებისა და სარდაფის ჭე-

რის, აგრეთვე გათბობისა და ცხელი წყლის მომარაგების ტექნიკური მოწყობილობების

ენერგეტიკულ შეფასებას.

ფაქტიური მდგომარეობის ზუსტი ანალიზის შემდეგ, მფლობელთან მოლაპარაკები-

სა და კონსულტაციის შედეგად, სასურველია სანირების განრიგის შედგენა, რომელშიც

პრიორიტეტების მიხედვით თანმიმდევრულად იქნება ჩამოთვლილი მნიშვნელოვანი

ღონისძიებები.

თბოიზოლაციის გასაუმჯობესებელი ღონისძიებების შედეგად სავარაუდო ექსპლუ-

ატაციის ვადა შეადგენს 30-50 წელს, ხოლო ტექნიკური მოწყობილობებისათვის - 20

წელს.

სანირების I ეტაპი: დაქანებული სახურავი და სამერცხლეები

სანირების პირველ ეტაპზე უნდა მოხდეს ავარიული და არასაკმარისად იზოლირე-

ბული დაქანებული სახურავის კომბინირებული თბოიზოლაცია ნივნივებსშორისი თბოი-

ზოლაციით 120 მმ-იანი მერქნის ბოჭკოვანი WLG 035 თბოსაიზოლაციო ფილებითა და

ნივნივებსზედა თბოიზოლაციით 160 მმ-იანი მერქნის ბოჭკოვანი WLG 035 თბოსაიზოლა-

ციო ფილებით. სამერცხლეებსაც იგივე აგებულების თბოიზოლაცია უნდა გაუკეთდეს.


192

ტექნოლოგიური


17142 კვტ.სთ/წლ

ვენტილაციიდან



გარემოსთან

სითბოცვლით

გამოწვეული


63503 კვტ.სთ/წ

საბოლოო ენერგიის

მოხმარება =

დანაკარგები - მოგება


მზისგან მიღებული

ენერგომოგება


შიდა ენერგომოგება


ალტერნატივის სახით შეიძლება სხვა განახლებადი თბოსაიზოლაციო მასალის გამოყე-

ნება, როგორიცაა ცელულოზა, კანაფი ან ცხვრის მატყლი. განახლებადი საიზოლაციო

მასალები უფრო მეტად მიესადაგება ამ ბოლო დროს დიდი მნიშვნელობის მქონე რე-

სურსების დამზოგველ ეკოლოგიურ მშენებლობას; გარდა ამისა, ტრადიციულ საიზოლა-

ციო მასალებთან შედარებით, როგორიცაა პოლისტიროლი და მინერალური ბამბა, ისი-

ნი გაცილებით უკეთესია ზაფხულის თბოიზოლაციისათვის.

აგრეთვე გათვალისწინებულია ქარგამძლე შრის ჩაყოლება ჰაერის სითბური დანა-

კარგების შესამცირებლად. ახალ სამერცხლის ფანჯრებზე მოეწყობა სამმაგი თბოიზო-

ლაციური შემინვა გარედან დამაგრებული მზის დამცავით, რომელიც ზაფხულში სითბოს

მოდინებას შეამცირებს.

დაქანებული სახურავის ფარგლებში ტარდება ასევე შემდეგი ღონისძიებები: სხვე-

ნის ფანჯრების შეცვლა, სხვენის იატაკის ფილის თბოიზოლაცია ქვევიდან. ფრონტონის

ქვედა ნაწილში არსებული დაქანებული სახურავის არეში ჩაჭირხვნით თბოიზოლაცია

ცელულოზით. ყველა ფანჯარაზე სახურავის ზონაში მოეწყობა გარეთა ასახვევი ან ასა-

კეცი ჟალუზი.

ილუსტრაცია 181: ნივნივებ-

სზედა და ნივნივებსშორისი

კომბინირებული თბოიზო-

ლაცია მერქნის ბოჭკოს სა-

იზოლაციო ფილებით.

(წყარო: გუტექსი)

ილუსტრაცია 182: ნივნივე-

ბის თბოიზოლაციისათვის

გამოიყენეს 180 მმ სისქის

მერქნის ბოჭკოს თბოიზო-

ლაცია. (ფოტო: ჰ.რაიფი)

193

სანირების II ეტაპი: სარდაფის ჭერის იზოლაცია

ძველი შენობების სართულთშორის გადახურვებს ძირითადად არ გააჩნიათ ფეხის

ხმის საწინააღმდეგო იზოლაცია და აქვთ ძალიან ცუდი სითბოს გატარების U კოეფიცი-

ენტი. ამიტომ სანირების მეორე ეტაპზე რეკომენდებულია სარდაფის ჭერის იზოლაცია

120 მმ მინერალური ბამბით WLG 035, ვინაიდან ეს ღონისძიება მნიშვნელოვნად ამცი-

რებს სითბოს მიმოცვლით გამოწვეულ ენერგეტიკულ დანაკარგებს და მას კარგი ღირე-

ბულება-სარგებლობის თანაფარდობა აქვს. ამ ღონსძიების განხორციელება, როგორც

წესი, არ საჭიროებს ხარაჩოს და მისი შესრულება შეუძლია თავად ხელობაში გაწაფულ

სახლის მფლობელსაც. თბოსაიზოლაციო ღონისძიების ჩატარებამდე სასურველია სარ-

დაფის ჭერის შეჭიდების უნარის კვალიფიციური შემოწმება. ალტერნატივის სახით სარ-

დაფის ჭერის თბოიზოლაციისათვის შესაძლებელია განახლებადი თბოსაიზოლაციო მა-

სალების - ცელულოზის, კანაფის და მერქნის ბოჭკოს თბოიზოლაციის გამოყენება.

ილუსტრაცია 183: სარ-

დაფის ჭერის თბოიზო-

ლაცია მინერალური ბამ-

ბით. (ფოტო: ჰ. რაიფი)

სანირების III ეტაპი: ფანჯრები და ასახვევი ჟალუზის გარსაცმი

ობიექტს გააჩნია სხვადასხვა წელს ჩაშენებული ფანჯრები. რეკომენდებულია ძვე-

ლი, 1995 წელს ჩაშენებული მეტალოპლასტმასის ფანჯრების შეცვლა ახლით, ვინაიდან

ისინი 2 ფაქტორით უარესია თანამედროვე სტან-

დარტულ ფანჯრებზე, რომლებსაც აქვთ ორმაგი სით-

ბოდამცავი შემინვა და სითბოს გატარების U კოეფი-

ციენტი 1,3 W/m2K. ფანჯრების შეცვლის პარალელუ-

რად უნდა მოხდეს ასახვევი ჟალუზის ყველა გარსაც-

მის თბოიზოლაცია შიდა მხრიდან 20-30 მმ სისქის

პოლიურეთანის ქაფპლასტის ფილებით, პოლისტი-

როლის ან მერქნის ბოჭკოს თბოსაიზოლაციო ფი-

ლებით.


სამმაგი შემინვა თბოიზოლაციით.



194

იმ შემთხვევაში, თუ გარე კედლის სითბოს გატარების კოეფიციენტი უფრო დაბალია,

ვიდრე ფანჯრისა, შესაძლებელია სამმაგი შემინვის მქონე თბოიზოლირებული ფანჯრე-

ბის დამონტაჟება. ძირითადად რეკომენდებულია, რომ ფანჯრების განახლება და გარე

კედლის იზოლაცია მოხდეს ერთდროულად. მოცემულ მაგალითში ფინანსური მოსაზრე-

ბებით უპირატესობა მიენიჭა ფანჯრების ნაწილობრივ განახლებას. მინიმალური ინვა-

ზიური ღონისძიების სახით საჭიროა ფანჯრის ღიობების შიდა გვერდების თუნდაც ოთა-

ხის მხრიდან იზოლაცია 20 მმ საიზოლაციო მასალით. (იხ. 6.5. თავი)

სანირების IV ეტაპი: ფასადი

რეკონსტრუქციის შემდეგ ეტაპს წარმოადგენს არაიზოლირებული გარე კედლების

თბოიზოლაცია 160 მმ მინერალური ბამბის, WLG 035 გარე კედლის თბოსაიზოლაციო

სისტემით (WDVS). ეს ღონისძიება მიზანშეწონილია, თუ ფასადის ბათქაში ბევრ ადგი-

ლასაა დაზიანებული და ისედაც ხელახალ დამუშავებას საჭიროებს. ასეთ შემთხვევაში

გარე კედლების თბოიზოლაცია ეფექტურია ეკომონიური თვალსაზრისითაც. გარე კედ-

ლების თბოიზოლაცია მათი დიდი ფართობის გამო საკმაოდ ძვირი ჯდება, თუმცა ის

ამცირებს ენერგოხარჯს, ზრდის კომფორტს, ამცირებს სითბურ ხიდებს, ზრდის შიდა კედ-

ლების ზედაპირის ტემპერატურას და იცავს კონ-

სტრუქციას. ალტერნატივის სახით თბოსაიზოლა-

ციო მასალებად შეიძლება გამოვიყენოთ განახ-

ლებადი ნედლეული - კანაფი, ცხვრის მატყლი ან

მერქნის ბოჭკოს თბოიზოლაცია. მერქნის ბოჭკოს

საიზოლაციო მასალები ხელს უწყობს საზაფხულო

სითბოდაცვის ზრდას.

ილუსტრაცია 185: დაზიანებული ფასადი.

(ფოტო: ჰ. რაიფი)

ილუსტრაცია 186: გარე კედ-

ლის თბოსაიზოლაციო სის-

ტემის (WDVS). სქემატური

გამოსახულება.


195

სანირების V ეტაპი: გათბობა

სანირების მეხუთე ეტაპზე რეკომენდებულია პელეტის გათბობის სისტემის დამონ-

ტაჟება სითბოსა და ცხელი წყლის გამოსამუშავებლად, აგრეთვე ჰიდრავლიკური გათა-

ნაბრების მიღწევა გათბობის სისტემების ეფექტურობის ოპტიმიზაციისათვის. პელეტის

გათბობის სისტემის დამონტაჟებამდე უნდა დაანგარიშდეს გათბობის დატვირთვა და

ცხელი წყლის მოთხოვნა, რათა გათბობის სისტემა სითბური მოთხოვნის შესაბამისად

ჩამოყალიბდეს და არ წარმოიშვას გაუთვალისწინებელი დამატებითი ხარჯები.

ზედმეტი სითბური დანაკარგების თავიდან ასაცილებლად, გაუმთბარ სათავსებში უნ-

და მოხდეს არაიზოლირებული ან არასაკმარისად იზოლირებული გათბობის მილების,

გათბობის სისტემის ტუმბოების, მართვის პულტებისა და ჰიდრავლიკური გადასართავი

ხელსაწყოების თბოიზოლაცია.

პელეტების მოსამარაგებლად გასათვალისწინებელია მშრალი სარდაფის ან საწყო-

ბის ქონა, რომელიც მიწის დონეზე მდებარეობს.

გარდა ცენტრალური გათბობის სისტემისა, შეიძლება აგრეთვე ავტონომიური შეშის

ღუმელების ან მზის თერმული კოლექტორების დამონტაჟება სახურავზე გათბობის და

ცხელი წყლით მომარაგების უზრუნველსაყოფად.

ილუსტრაცია 187: ხის პელეტების გათბობის სისტემა საცავითა და ხრახნული კონვეიერით.



საწვავი: ხის პელეტები.



196

11.3. სანირების ღონისძიებების ენერგეტიკული და ეკონომიკური შეფასება

ქვემოთ წარმოგენილია შენობის ენერგოსანირების ღონისძიებები, რომლებიც ხორ-

ციელდება თანმიმდევრულად. მასში შედარებულია ფაქტიურ მდგომარეობაში შენობის

ენერგომოხმარება და ხარჯები შესაბამის მაჩვენებლებთან როგორც სანირების ცალკე-

ული ღონისძიებების ჩატარების, ასევე სანირების ყველა ეტაპის განხორციელების შემ-

დეგ.

ცხრილი 29: ენერგიისა და ხარჯების დაზოგვა რეკონსტრუქციის შემდეგ. (წყარო:Hottgenroth

Software, ENERGIEBERATER 18599 3D PLUS-Version 8.4.5.16)

აღებულ ენერგოხარჯებში იგულისხმება ბრუტო ხარჯები

ენერგობალანსი - პრაქტიკული ანალიზი

მოცემულ დიაგრამაში წარმოდგენილია 2-ოჯახიანი საცხოვრებელი სახლის ენერ-

გობალანსი საწყის მდგომარეობაში (ილუსტრ. 70) და ენერგოსანირების ღონისძიებების

გატარების შემდეგ (ილუსტრ.71). ილუსტრაცია 71-ში ქვედა ცალკეული ნაცრისფერი ზო-

ლი აღნიშნავს ენერგოსანირების ღონისძიების ზემოქმედებასა და მის შედეგად მიღე-

ბულ ეკონომიას.

ფაქტიური მდგომარეობა




ენერგო -

ხარჯები

76.365

კვტ.სთ/წლ

4.744

ევრო/წლ

/




სანირების

შემდეგ



მოხმარების

დაზოგვა

სანირების

შემდეგ

ენერგო ხარჯების

დაზოგვა

ამოგების

ვადა

სანირების ღონისძიებები [კვტ.სთ/წლ] [კვტ.სთ/წლ] [%] [ევრო] [%] წლები

სახურავი ახალი 55.205 21.159 28 1.299 27 23

სარდაფის ჭერი 120 მმ

მინერალური ბამბა 44.250 32.115 42 1.972 42 20

1995 წლამდე შეცვლილი

ახალი ფანჯრები + სახლის

კარი

41.307 35.058 46 2.153 45 20

ქუჩის მხარეს გარე კედლის

თბოიზოლაცია +

ფრონტონი

33.512 42.853 56 2.633 55 21

პელეტის გათბობის სისტემა 40.017 36.348 48 2.906 61 24

197

ილუსტრაცია 189: საცხოვრებელი შენობის ენერგომოხმარებისა და ენერგოდანაკარგების შედარება საწყის(სანირებამდე) მდგომარეობაში (წყარო:Hottgenroth Software, ENERGIEBERATER 18599 3D PLUS-Version 8.4.5.16)

ილუსტრაცია 190: საცხოვრებელი შენობის ენერგომოხმარებისა და ენერგოდანაკარგების შედარება და-

ქანებული სახურავისა და სამერცხლის ენერგოსანირების შემდეგ (წყარო:Hottgenroth Software, EN-

ERGIEBERATER 18599 3D PLUS-Version 8.4.5.16)

ენერგომოხმარებაკვტ.სთ/წ

ენერგოდანაკარგებიკვტ.სთ/წ

სახურავი/ჭერი

გარე კედელი


სარდაფი


გათბობის დანაკარგები

ცხელი წყლის დანაკარგები

ცხელი წყლის მოხმარება

შიდა წყაროები(ელ.მოწყობილობები, ადამიანები...)

მზის ენერგია(მზის გამოსხივება)

დამხმარე ენერგია(დენი ტუმბოებისთვის...)

საბო

ლო

ო ე

ნერ

გიის

მო

ხმ

არ

ება

ენერგომატარებელი(გამოყენებული საწვავი)

მარგი ფართობი საწყის მდგომარეობაში შეადგენს 271 მ2, სანირების შემდეგ კი - 0 მ2. ასე რომ, ცალკეული ენერგიების აბსოლუტური

სიდიდეები შესაძლოა არ იყოს ურთიერთშედარებადი.

საბოლოო ენერგიის მოთხოვნა: 76360 კვტ.სთ/წ = 281 კვტ.სთ/მ2წლ

0 კვტ.სთ/წ = 0 კვტ.სთ/მ2წლ -100%

პირველადი ენერგიის მოთხოვნა: 85630 კვტ.სთ/წ = 315 კვტ/მ2წ

0 კვტ.სთ/წ = 0 კვტ.სთ/მ2წლ -100%

CO2-ემისიები: 20690 კგ/წ = 76,2 კგ/მ2წლ

0 კგ/წ = 0,0 კგ/მ2წლ -100%

ენერგომოხმარებაკვტ.სთ/წ

ენერგოდანაკარგებიკვტ.სთ/წ

სახურავი/ჭერი

გარე კედელი


სარდაფი


გათბობის დანაკარგები

ცხელი წყლის დანაკარგები

ცხელი წყლის მოხმარება

შიდა წყაროები(ელ.მოწყობილობები, ადამიანები...)

მზის ენერგია(მზის გამოსხივება)

დამხმარე ენერგია(დენი ტუმბოებისთვის...)

ენერგომატარებელი(გამოყენებული საწვავი)

საბოლოო ენერგიის მოთხოვნა: 76360 კვტ.სთ/წ = 281 კვტ.სთ/მ2წლ

40020 კვტ.სთ/წ = 147 კვტ.სთ/მ2წლ -48%

პირველადი ენერგიის მოთხოვნა: 85630 კვტ.სთ/წ = 315 კვტ.სთ/მ2წლ

10000 კვტ.სთ/წ = 37 კვტ.სთ/მ2წლ -88%

CO2-ემისიები: 20690 კგ/წ = 76,2 კგ/მ2წლ

510 კგ/წ = 1,9 კგ/მ2წლ -98%

198


საბო

ლო

ო ე

ნერ

გიის

მო

ხმ

არ

ება

პრაქტიკული მაგალითი 11.2. თავში აღწერს ობიექტის სანირებას სხვადასხვა გან-

ხორციელებული ენერგოდამზოგი ღონისძიებების მეშვეობით.

11.4. ენერგიის, მავნე ნივთიერებებისა და ხარჯების დაზოგვა

ქვემოთ მოცემული დიაგრამა გვაჩვენებს ერთმანეთის თანმიმდევრულად განსა-

ხორციელებელ სანირების ნაბიჯებს შემდეგ საკითხებთან მიმართებაში:

პირველადი ენერგიის მოთხოვნა•

საბოლოო ენერგიის მოთხოვნა•

გათბობის მოთხოვნა•

გარემოსთან სითბოცვლით განპირობებული მოხმარება•

CO2-ემისიები•

მთლიანი ინვესტიცია•

სანირების ეტაპები მოცემულია შემდეგი თანმიმდევრობით:

ფაქტიური მდგომარეობა•

ვარიანტი 1: სანირებული სახურავი•

ვარიანტი 2: სანირებული სახურავი, სარდაფის ჭერის თბოიზოლაცია•

ვარიანტი 3: სანირებული სახურავი, სარდაფის ჭერის თბოიზოლაცია, ახალი•

ფანჯრები + შესასვლელი კარი


ფანჯრები + შესასვლელი კარი, ქუჩის მხარეს გარე კედლის თბოიზოლაცია +

ფრონტონი


ფანჯრები + შესასვლელი კარი, ქუჩის მხარეს გარე კედლის თბოიზოლაცია +

ფრონტონი, პელეტის გათბობის სისტემა.

ილუსტრაცია 191: სვეტები-

ანი დიაგრამა: პირველადი

ენერგიის მოთხოვნა სანი-

რების 1-5 ვარიანტების-

თვის (წყარო:Hottgenroth

Software, ENERGIEBER-

ATER 18599 3D PLUS-Ver-

sion 8.4.5.16)

199

პირველადი ენერგიის მოხმარება qp ერთ მ2 [კვტ.სთ/მ2 წ]

არსებულიმდგომარეობა

ვარიანტი 1 ვარიანტი 2 ვარიანტი 3 ვარიანტი 4 ვარიანტი 5

ილუსტრაცია 192: სვეტე-

ბიანი დიაგრამა: საბო-

ლოო ენერგიის მოთხოვ-

ნა სანირების 1-5 ვარიან-

ტებისთვის.

(წყარო:Hottgenroth Soft-

ware, ENERGIEBERATER

18599 3D PLUS-Version

8.4.5.16)


ბის დიაგრამა: გათბობის

მოთხოვნა სანირების 1-5

ვარიანტებისთვის .




8.4.5.16)


ბის დიაგრამა: გარემოს-

თან სითბოცვლით განპი-

რობებული მოხმარება H’T

სანირების 1-5ვარიანტე-

ბისთვის. (წყარო:Hottgen-

roth Software, EN-

ERGIEBERATER 18599 3D

PLUS-Version 8.4.5.16)


200







საბოლოო ენერგიის მოხმარება qE ერთ მ2 [კვტ.სთ/მ2წ]

გათბობის მოხმარება qh ერთ მ2 [კვტ.სთ/მ2წ]

კუთრი ტრანსმისიის თბური დანაკარგები H’T [თბოგამტარობის კოეფიციენტი]


ბის დიაგრამა: CO2-

ემისიები სანირების 1-5ვა-

რიანტებისთვის.




8.4.5.16)

11.5. ენერგეტიკული სანირების სიკეთეები

ცხოვრების სტანდარტის ხანგრძლივი დროით უზრუნველყოფა პროგნოზირე-•

ბადი გათბობის ხარჯის მეშვეობით

ხარჯების მდგრადობა ენერგიის ფასების მერყეობაზე ნაკლებად დამოკიდებუ-•

ლების გამო

ობის სოკოს გაჩენის დაბალი რისკი ზედაპირების მაღალი ტემპერატურის გა-•

მო

იმიჯის ამაღლება და წვლილის შეტანა სოციალური გარემოს გაუმჯობესებაში•

კარგი ეკოლოგიური სინდისი ეკოლოგიურად გამართული შენობის გამო•

ფასადის თბოიზოლაციის, საზაფხულ სითბოდაცვის და ხმაურის იზოლაციის•

გაუმჯობესება

დაქანებულ სახურავში მერქნის ბოჭკოს თბოსაიზოლაციო მასალის გამოყენე-•

ბის შედეგად ზაფხულში სითბოს შემოდინების საგრძნობი შემცირება. გარდა

ამისა, რეკომენდებულია ასახვევი ჟალუზების მოწყობა სახურავის ყველა ფან-

ჯარასა და სამერცხლეზე

საცხოვრებელი ღირებულებისა და კომფორტის დონის გაზრდა•

განახლებადი მერქნის ბოჭკოს თბოსაიზოლაციო მასალით სახურავის მა-•

ღალხარისხიანი თბოიზოლაცია მკვეთრად აუმჯობესებს საცხოვრებელ პირო-

ბებს ზამთარსა და ზაფხულში.

ენერგოდამზოგი ღონისძიებების გატარებით შესაძლებელია სამომავლოდ ზრდადი

ენერგოხარჯების კომპენსირება, პირველადი ენერგომოხმარების კლება, CO2-ის გამოფ-

რქვევების შემცირება და ობიექტის ღირებულების გაზრდა.

201



CO2-ემისიები მ2 [კგ/მ2 წ]

11.6. საყოფაცხოვრებო ენერგომოხმარება

ილუსტრაცია 196: საბოლოო ენერგიის

საყოფაცხოვრებო მოხმარების სტრუქ-

ტურა გერმანიაში 2005 წ. (წყარო:

VDEW 2007)

როგორც უკვე აღვნიშნეთ, საცხოვრებელ სახლებში მთავარ ენერგომომხმარებლებს

წარმოადგენენ:

გათბობა და გაგრილება•

ცხელწყალმომარაგება•

საყოფაცხოვრებო ტექნიკა•

სინათლე•

ბინაში მთლიანი ენერგომოხმარების დაახლოებით ორი მესამედი მოდის ოთახის

გათბობაზე. დანარჩენი ენერგია იხარჯება წყლის გაცხელებაზე, აგრეთვე დენზე საყო-

ფაცხოვრებო ტექნიკისათვის და სინათლეზე. ენერგომოხმარების ხარჯებს აქვს მუდმი-

ვად მზარდი ტენდენცია და მზარდ ფინანსურ ტვირთად აწვება ოჯახებს.

მიდინარე ენერგოეფექტურ ღონისძიებებში ასხვავებენ შეღავათიან და ძვირადღი-

რებულ ღონისძიებებს.

ენერგიის დაზოგვა ზოგ შემთხვევაში შესაძლებელია ხარჯების გაწევის გარეშეც კე-

თილგონივრული და მიზანმიმართული სამომომხმარებლო ქცევის შედეგად:

ბევრი ელექტრომოწყობილობა - უპირველეს ყოვლისა გასართობი ელექტრო-•

ნიკა - თავისით კი არ ითიშება, არამედ გადადის მოლოდინის (stand-by) რეჟიმ-

ში, ეს არის ექსპლუატაციის რეჟიმი, რომლის დროსაც მაინც იხარჯება გარკვეუ-

ლი ელექტროენერგია. ჩვენ შეგვიძლია დავზოგოთ 5-10% ელ.ენერგია და წლიუ-

რად 50 ევრო ელ.ენერგიის გადასახადი, თუ მოწყობილობას საერთოდ გამოვ-

რთავთ და არ გადავიყვანთ მოლოდინის ანუ „თვლემის“ რეჟიმში. ამაში დაგვეხ-

მარება ე.წ. ენერგოდამზოგები. ენერგოდამზოგი შეერთებული მოწყობილობის

გამოუყენებლობის დროს მთლიანად თიშავს მას ქსელიდან. რეაქტივაცია ხდე-

ბა მოწყობილობის ინფრაწითელი დისტანციური მართვის მეშვეობით. ამავე მი-

ზანს ემსახურება მრავალშტეფსელიანი დამაგრძელებელი ჩამრთველით.

სითბო სხვადასხვაპროცესებიდან

5%

განათება 2%

ელექტროდენი 8%

ცხელი წყალი

11%

ოთახის სითბო

74%

202


203

პატარა ზომის ტელევიზორები ხშირად უფრო მეტ ელ.ენერგიას მოიხმარენ,•

ვიდრე დიდები. ტელევიზორის ყიდვამდე საჭიროა ზუსტად შევადაროთ მოწყო-

ბილობების ელ.ენერგიის მოხმარება. მაგალითად, საშუალო ბრტყელეკრანია-

ნი ტელევიზორი 140 სმ დიაგონალით მოიხმარს დაახლ. 178 კვტ.სთ. წელიწად-

ში, ძალზე ეკონომიური კი მხოლოდ 93 კვტ.სთ.-ს. წლიური დანაზოგი შეადგენს

25 ევროს.

წყლის ასადუღებლად ქვაბის ნაცვლად გამოვიყენოთ წყლის ელექტრომადუ-•

ღარა. ის პირდაპირ ადუღებს წყალს და უფრო ეფექტურიცაა. არავითარ შემ-

თხვევაში არ ხარშოთ თავსახურის გარეშე. მრავალი კერძი შესაძლებელია

ეკოლოგიურად და ენერგოეფექტურად მოვამზადოთ ქვაბ-ავტოკლავში.

ყოველთვის სრულად დავტვირთოთ სარეცხის მანქანა, რათა დავზოგოთ დენი•

და წყალი. არ გამოვიყენოთ გამოხარშვის რეჟიმი.

მზის ენერგიის პანელების ან თანამედროვე ცენტრალური გათბობის სისტემის•

არსებობის შემთხვევაში სარეცხის მანქანა პირდაპირ უნდა მიუერთდეს ცხელ

წყალს, რათა წყალი აღარ ცხელდებოდეს სარეცხის მანქანის ვარვარის ჩხი-

რის მეშვეობით. ეს უფრო ეკოლოგიურიცაა და იაფიც. ე.წ. სტარტერი იცავს სა-

რეცხს მაღალი ტემპერატურისაგან. დანაზოგი, სარეცხის მანქანიდან და ოჯა-

ხიდან გამომდინარე, შეადგენს 50-დან 90%-მდე.

ჭურჭლის სარეცხ მანქანაში მოწესრიგებულად უნდა ჩალაგდეს ჭურჭელი და•

რეგულარულად გამოეცვალოს ფილტრი. ეს განაპირობებს უკეთეს შედეგს და

მანქანასაც იშვიათად გამოვიყენებთ.

ჭურჭლის სარეცხი მანქანა მიუერთეთ ცხელ წყალს (მზის პანელების არსებო-•

ბის შემთხვევაში), რათა წყალი აღარ ცხელდებოდეს მანქანის ვარვარის ჩხი-

რის მეშვეობით. ეს უფრო ეკოლოგიურიცაა და იაფიც. საამისო წინაპირობა

ცხელი წყლის გამოსამუშავებლად მზის ენერგიის პანელები ან თანამედროვე

ცენტრალური გათბობის სისტემაა.

ნათურების ანთება მხოლოდ მათი სინათლის წყაროდ გამოყენების მიზნითაა•

სასურველი. ეს ეხება ენერგოდამზოგ ნათურებსაც და ჰალოგენის ნათურებსაც.

მოვერიდოთ დამატებითი გამათბობლების გამოყენებას. სრულიად უნდა უარ-•

ვყოთ გარეთა გათბობა („გათბობის სოკო“ და სხვა). ისინი უზომოდ დიდი რაო-

დენობის ენერგიას ხარჯავენ და თან შედარებით არაეფექტურები არიან.

გავაკონტროლოთ ენერგოინტენსიური მოწყობილობების გამოყენება. მაგალი-•

თად, თერმოსი-ჩაიდნები გაცილებით უკეთესია, ვიდრე ყავის მანქანები გა-

მაცხელებელი ქვესადგამით.

უნდა უარვყოთ ტორშერიდან ჭერისკენ მიშვერილი ანარეკლი სინათლე. მისი•

შუქგაცემა გაცილებით ნაკლებია, ვიდრე მის მიერ მოხმარებული ელექტროე-

ნერგია (ხშირად 300 ვატი!). ანარეკლი სინათლე საჭიროების შემთხვევაში ფო-

ნური განათებისთვის უნდა იქნას გამოყენებული, ზოგადი განათებისთვის კი

ყოველთვის პირდაპირი სინათლე უნდა გამოვიყენოთ.

ელექტრომოწყობილობების ყიდვისას ყურადღება უნდა მივაქციოთ მათ ენერ-•

გოეფექტურობას. ეს უმეტესად მსხვილ ტექნიკას ეხება (მაგ.: მაცივარი, სა-

რეცხის მანქანა, საშრობი). მათ უნდა ჰქონდეთ ენერგოეფექტურობის კატეგო-

რიები A+, A++, A+++. ახალი ტექნიკის საშუალო ენერგოდაზოგვა ძველთან შე-

დარებით შეადგენს A+-თვის 20%-ს, A++-თვის 40%-ს, და A+++-თვის 60% -ს.

პატარა ზომის მოწყობილობებსაც კი, როგორიცაა მაღვიძარა, ფაქსი, როუტე-•

რი, ტელეფონი, ექსპლუატაციის პერიოდში (მუდმივი მზადყოფნის რეჟიმში)

204


საკმაოდ დიდი ხარჯი აქვთ. აქაც გასათვალისწინებელია ენერგოეფექტურობა.

გასაგრილებელი მოწყობილობების შესაბამისი მოხმარებით შესაძლებელია•

ელექტოენერგიისა და ფულადი სახსრების დაზოგვა: მაცივრის კარი დიდხანს

არ უნდა დავტოვოთ ღია, არ უნდა შევდგათ მაცივარში ცხელი კერძები. ყველა-

ზე ძლიერი გაგრილება ხდება მაცივრის ქვედა ზონაში. მაცივარში არ უნდა და-

ვაყენოთ ძალზე დაბალი ტემპერატურა.

ეფექტურად გათბობა

საცხოვრებლის მიკროკლიმატზე ტენიანობასთან ერთად გავლენას ახდენს ბინაში გა-

ბატონებული ტემპერატურა. სწორი გათბობა და ვენტილაცია ურთიერთს განაპირობებენ,

თუ კი ყურადღება მიექცევა ქვემოთ მოყვანილ ღონისძიებებს. ამ შემთხვევაში ნაკლები

დანახარჯით ჰაერის შესანიშნავი ხარისხი მიიღწევა და გათბობის ხარჯიც იზოგება.

ფანჯარის გაღებისას რადიატორი უნდა გამოირთოს•

ღამით გათბობის სიმძლავრე უნდა შემცირდეს•

სახლიდან გასვლისას გათბობის თერმოსტატის ვენტილს უნდა დაეწიოს•

დაყენდეს ან შეიცვალოს გათბობის ვენტილები•

უნდა მოხდეს გათბობის სისტემის ოპტიმიზაცია (გათბობისა და ცხელი წყლის•

მილების თბოიზოლაცია და ა.შ.)

უნდა მოხდეს გათბობის სისტემის შეცვლა ან ოპტიმიზაცია•

სწორი ვენტილაცია:

გათბობის პერიოდში სწორი ვენტილაცია გვიცავს ნესტით გამოწვეული დაზიანებე-

ბის წარმოქმნისაგან, ქმნის ჯანმრთელ კლიმატს ოთახში და ხელს უშლის ჯანმრთელო-

ბისათვის მავნე ობის სოკოს გაჩენას ბინაში. ბინისა და ცალკეული ოთახების კლიმატი

დამოკიდებულია ჰაერსა და ტემპერატურაზე. მასში არსებული ნესტი გაჩენის ადგილას

დაუყოვნებლივ უნდა „განიავდეს“. ჰაერის ტენიანობის გადამოწმება შეიძლება ჰიგრო-

მეტრის მეშვეობით.

ყველა ოთახი უნდა განიავდეს მათი დანიშნულებისა და გამოყენების შესაბამისად•

აუცილებელია განიავება ჰაერის დანესტიანებისა და ცუდი სუნის წარმოქმნისას•

გათბობის პერიოდში აუცილებელია დღეში 3-5ჯერ დაახლ. 5-10 წუთის მანძილ-•

ზე მთლიანად გაღებული ფანჯრების მეშვეობით ინტენსიური განიავება

უნდა მოვერიდოთ მუდმივად ზემოდან გადმოწეულ ფანჯრებს•

სხვა ღონისძიებები საყოფაცხოვრებო ენერგოეფექტურობის ასამაღლებლად:

გარედან მოწყობილი მზის დაცვა, ასევე ღამით განიავება, იცავს ბინას გადა-•

ხურებისაგან. კონდიციონერები შთანთქავს ელექტროენერგიას

სინათლის მართვის მეშვეობით შეგვიძლია შევამციროთ ხელოვნური განათე-•

ბის საჭიროება: ასე მაგალითად, შესაძლებელია დღის სინათლე ათინათების

გარეშე გადატანილ იქნას ოთახის სიღრმეში.

მიმდებარე ტერიტორიაზე მზის პანელების დამონტაჟება ელექტროენერგიის•

მოსაპოვებლად, რომელიც კვებავს ყველა ტიპის გარე განათებას, აგრეთვე

ტბორებისა და შადრევნის ტუმბოს და გამოიმუშავებს ცხელ წყლს

ყველაზე სუფთა და იაფი ენერგია არის ის, რომელსაც არ სჭირდება მოპოვება.

(ეკონომიკისა და ენერგეტიკის ფედერალური სამინისტრო)

12. მდგრადი ეკოლოგიური მშენებლობის

განზომილებები

„მდგრადი განვითარება ნიშნავს ეკოლოგიური ასპექტების სოციალურ და ეკონომი-

კურ ასპექტებთან თანაბრად გათვალისწინებას, რათა მომავალ თაობებს გადავცეთ ეკო-

ლოგიურად, სოციალურად და ეკონომიკურად გამართული სტრუქტურა“16.

შენობების აშენებითა და ამასთან დაკავშირებული რესურსების, ნედლეულისა და

ენერგიის, ინტენსიური გამოყენებით ადამიანი დიდ გავლენას ახდენს გარემოზე და

ცვლის არსებულ ეკოსისტემას.

სამშენებლო სექტორს, როგორც რესურსების ყველაზე დიდ მომხმარებელს, გააჩ-

ნია დიდი პოტენციალი იმისა, რომ მთელი მსოფლიოს მასშტაბით შეამციროს ენერგი-

ის, ფართობებისა და მასალების გამოყენება, რადგან მსოფლიოს მასშტაბით სწორედ

ამ სფეროზე მოდის CO2-ემისიის 30% და პირველადი ენერგიის მოხმარების 40% . სამშე-

ნებლო მასალების წარმოება და ტრანსპორტირება, მშენებლობის პროცესი და შენობის

ექსპლუატაცია საჭიროებს ნედლეულს და ენერგიას, აბინძურებს ჰაერს და წყალს, წარ-

მოქმნის ხმაურს და ნაგავს, იკავებს მიწის ნაკვეთებს და მეტწილად „აკონსერვებს“ მათ

მყარი საფარით.

მდგრადი მშენებლობის მიზნები ეფუძნება მდგრადობის სამ ძირითად კრიტერიუმს:

ეკოლოგიურს, ეკონომიკურს და სოციოკულტურულს. აქედან გამომდინარე, ყალიბდება

მიზნები, რომელთა დაცვაც აუცილებელია. ესენია:

ბუნებრივი რესურსებისა და ეკოსისტემები•

სასიცოცხლო ციკლის ხარჯის შემცირება, ასევე ეკონომიურობის გაუმჯობესება•

ღირებულებისა და კაპიტალის შენარჩუნებით

ჯანმრთელობის დაცვა, უსაფრთხოება და კომფორტი, ფუნქციონირების უზ-•

რუნველყოფა, ასევე არქიტექტურული და ქალაქთმშენებლობითი ხარისხის

განმტკიცება

ამრიგად, მთავარია, რაც შეიძლება მცირე დანახარჯებითა და გარემოზე ნაკლები

ზემოქმედებით მაღალ სამომხმარებლო ხარისხთან ერთად მივაღწიოთ შენობის მაღალ

ხარისხს და მაქსიმალურად ხანგრძლივი დროით შევინარჩუნოთ იგი. შენობა მთელი თა-

ვისი სასიცოცხლო ციკლის მანძილზე, დაწყებული დაპროექტებით, ასევე აშენებისას,

ექსპლუატაციისას და ბოლოს დემონტაჟის დროს, უნდა იქნას ოპტიმირებული. მინიმუ-

მამდე უნდა იქნას დაყვანილი ენერგიისა და რესურსების მოხმარება და უნდა შემცირ-

დეს გარემოს დატვირთვა. ამ საკითხთან დაკავშირებით ბოლო წლებში ჩამოყალიბდა

მრავალი სასერტიფიკაციო სისტემა. ასეთებია, მაგ.: BREEAM, LEED და DGNB. მათი მი-

ზანია გამჭვირვალე და სანიმუშო გახადონ მდგრადობა არქიტექტურაში.

16 - www.bbsr.bund.de/BBSR/DE/Bauwesen/NachhaltigesBauen/nachhaltigesbauen_node.html

205

206

12. მდგრადი ეკოლოგიური მშენებლობის განზომილებები

12.1. მდგრადი მშენებლობის ეკოლოგიური განზომილება

ეკოლოგიური მშენებლობის დროს ბუნებრივი რესურსების დაზოგვასა და პირველა-

დი ენერგიის მოხმარების შემცირებას ხელს შეუწყობს შემდეგი ღონისძიებები:

1. სამშენებლო რესურსების მეშვეობით

სამშენებლო პროდუქტების, კონსტრუქციებისა და შენობების ექსპლუატაციის•

ვადის გახანგრძლივება

მრავალჯერადი გამოყენების ან გადამუშავებას დაქვემდებარებული სამშენებ-•

ლო პროდუქტების/მასალების გამოყენება

მასალების უსაფრთხო რეცირკულაცია ნივთიერებათა ტექნიკურ თუ ბუნებრივ•

წრებრუნვაში

რესურსების მოთხოვნის შემცირება შენობის აღმართვისა და ექსპლუატაციი-•

სას

მდგრადი წარმოებით მიღებული განახლებადი ნედლეულის გამოყენება ბიომ-•

რავალფეროვნების გათვალისწინებითა და შენარჩუნებით

2. არასამშენებლო რესურსების მეშვეობით

წვიმის ან მცირედ დაბინძურებული ჩამდინარი წყლის გამოყენება, ასევე სას-•

მელი წყლის მოხმარების შემცირება

3. ენერგეტიკული რესურსების მეშვეობით

სამშენებლო მასალებისა და კომპონენტების ტრანსპორტირების ხარჯის შემ-•

ცირება

ექსპლუატაციის ფაზაში ენერგომოხმარების შემცირება•

რეგენერაციული ენერგიის გამოყენება•

4. ბიოლოგიურად მრავალფეროვანი მიწის ფართობების რესურსების მეშვეობით

შენობის მიერ მიწის ფართობის ათვისების მინიმუმამდე დაყვანა•

მაკომპენსირებელი ღონისძიებების გატარება•

12.2. მდგრადი მშენებლობის ეკონომიკური განზომილება

მდგრადობის ეკონომიკურ განზომილებაში პირველადი შეძენის ხარჯებისა და მშე-

ნებლობის ხარჯების გარდა, მოიაზრება აშენების შემდგომი ხარჯებიც. ყურადღების ცენ-

ტრში ექცევა შენობის სასიცოცხლო ციკლის ხარჯები, ასევე ეკონომიურობა და ღირებუ-

ლების სტაბილურობა. მრავალი პრაქტიკული მაგალითი გვაჩვენებს, რომ აშენების შემ-

დგომი ხარჯები შესაძლოა მნიშვნელოვნად აღემატებოდეს მშენებლობის ხარჯებს. სა-

სიცოცხლო ციკლის ხარჯების ყოვლისმომცველი ანალიზი საშუალებას გვაძლევს, მრა-

ვალი გამოცდილი მეთოდის მეშვეობით დაპროექტების ფაზაშივე განვსაზღვროთ ხარ-

ჯების ეკონომიის მნიშვნელოვანი პოტენციალი.

შენობის სასიცოცხლო ციკლი შედგება ექვსი ფაზისგან:

1. პროექტირების ფაზა

პროექტის შემუშავება•

დაგეგმვა•

2. სამშენებლო ფაზა

აშენება•

ექსპლუატაციაში შეყვანა•

3. ექსპლუატაციის პირველი ფაზა

შენობის გამართულ მდგომარეობაში შენარჩუნება•

ექსპლუატაცია•

მართვა•

სარგებელი•

4. მოდერნიზების ფაზა

რეკონსტრუქცია•

გამართვა•

მოდერნიზება•

5. ექსპლუატაციის მეორე ფაზა

გამართულ მდგომარეობაში შენარჩუნება•

ექსპლუატაცია•

მართვა•

სარგებელი•

6. დემონტაჟის ფაზა

დემონტაჟის გეგმა•

დემონტაჟი•

გადამუშავება/უტილიზაცია•

ილუსტრაცია 197: შენობის სასიცოცხლო ციკლის ანალიზის ფაქტორები. (წყარო: ენერგოოპ-

ტიმირებული მშენებლობა, თ. დუცია, რ. მუხა, გვ.61, ილუსტრ.52)

პროცესის დასაწყისი:

ნედლეულის მოპოვება

პროდუქცია

გადამუშავება

უტილიზაცია დანგრევა/დემონტაჟი

ექსპლუატაცია

აშენება პარციალური

პროცესები:

1.წარმოება

2.ტრანსპორტირება

3.ექსპლუატაციაში

შესვლა

4.დაპროექტება

პარციალური

პროცესები:1.გამართულ მდგო-

მარეობაში შენარ-

ჩუნება

2.ნაწილობრივი დე-

მონტაჟი

3.ექსპლუატაცია

4.მართვა

სასიცოცხლო

ციკლის

განხილვა

207

12.3. მდგრადი მშენებლობის სოციალურ -კულტურული განზომილება

მდგრადობის სოციალური და კულტურული კრიტერიუმი ესთეტიკისა და გაფორმე-

ბის საკითხების გარდა, გულისხმობს ჯანმრთელობის დაცვისა და კომფორტის ასპექ-

ტებსაც. ზაფხულისა და ზამთრის თბოიზოლაცია ისეთსავე როლს ასრულებს კომფორ-

ტის საკითხში, როგორსაც ხმაურის იზოლაცია და სხვა. სამშენებლო მასალების მიზან-

მიმართული შერჩევით (მაგ.: ნაკლები ემისიების მქონე პროდუქტები) შეგვიძლია ჯან-

მრთელობისათვის ზიანის მიყენებისაგან დავიცვათ მგრძნობიარე და ალერგიისადმი

მიდრეკილი ადამიანები, ბავშვები და მოხუცები.

მდგრადობის სოციალური და კულტურული განზომილების ფარგლებში ყალიბდება

დასაცავი მიზნები შემდეგ სფეროებში:

1. გაფორმება და ესთეტიკა

არქიტექტურული და ქალაქთმშენებლობის ხარისხით (გაფორმება, ოთახების•

გეომეტრიული მახასიათებლები, მატერიალური და ფერადოვანი გადაწყვეტა

და ა.შ.)

მომხმარებლის იდენტურობის და აღიარების საკითხებით•

მომხმარებლის კმაყოფილებით და საზოგადოებრივი აღიარებით•

2. შეზღუდული შესაძლებლობის პირთათვის წინაღობებისგან თავისუფლება

დემოგრაფიული ცვლილებების გათვალისწინებით•

3. ჯანმრთელობა და კომფორტი

თერმული კომფორტით (ოთახის ტემპერატურა, ოთახში ჰაერის ტენიანობა)•

ჰიგიენური კომფორტით (ოთახში ჰაერის ხარისხი, ჰაერის მოძრაობა)•

აკუსტიკური კომფორტით (სამშენებლო აკუსტიკა, ხმაურის ზემოქმედება)•

ოპტიკური და ვიზუალური კომფორტით (განათება)•

პრობლემური ნივთიერებებისთვის თავის არიდებით•

12.4. ადგილობრივი ეკოლოგიური სამშენებლო მასალების გამოყენება

და პერსპექტივა საქართველოში

მდგრადობის მოსაზრებებიდან გამომდინარე, უახლოეს წლებში მოსალოდნელია

მშენებლობის სფეროში მოთხოვნილების გაზრდა განახლებადი ნედლეულით დამზა-

დებულ თბოსაიზოლაციო მასალებზე. ამ მხრივ საქართველოში მერქნის ნარჩენებისა

და ჩალის გარდა, უმთავრესი ინტერესის საგანს წარმოადგენს ცხვრის მატყლი. საქარ-

თველოში განვითარებულია მეცხვარეობა, ცხვრის მატყლის გადამუშავებით კი შესაძ-

ლებელია შესანიშნავი თბოსაიზოლაციო მასალის დამზადება.

მატყლის თბოსაიზოლაციო მასალა მისი დრეკადობის გამო შესანიშნავად გამოდ-

გება ხის კონსტრუქციებში. მატყლს გააჩნია კარგი თბოსაიზოლაციო თვისებები, არის

დრომედეგი/გამძლე, ბუნებრივად ცეცხლის შემაკავებელი და ფაქტობრივად - ლპობა-

გამძლე. ვინაიდან მატყლს შეუძლია საკუთარი წონის 33% ნესტის შთანთქმა და მისი

კვლავ აორთქლება თბოისაზოლაციის უნარის დაკარგვის გარეშე, იგი ოთახში ტენია-

ნობასაც არეგულირებს. მისი გამოყენების არეალი იწყება სახურავის ქანობიდან და ჭე-

რის თბოიზოლაციიდან და ვრცელდება გარე კედლების თბოიზოლაციამდე.

208

12. მდგრადი ეკოლოგიური მშენებლობის განზომილებები

მატყლი არ იწვევს ალერგიას და ჯანმრთელობის თვალსაზრისით მას არაერთი და-

დებითი მხარე მოეპოვება; პირველ რიგში კი ის, რომ ჰიპოალერგენული სახლების აშე-

ნებისას მატყლის თექას გააჩნია განსაკუთრებული დანიშნულება: ის ამცირებს ბუნებრივ

ალერგენებსა და გამაღიზიანებელ ნივთიერებებს.

საქართველოში თბოსაიზოლაციო მასალების წარმოების განვითარების უპირატე-

სობებია:

მატყლისაგან დამზადებული თბოსაიზოლაციო მასალების ეკოლოგიური•

მდგრადობა, რესურსების დაზოგვის შესაძლებლობა დ ენერგოეფექტურობა

სხვა ქვეყნებისაგან ეკონომიკური დამოუკიდებლობის ხელშეწყობა•

ადგილობრივი მეცხვარეობის მხარდაჭერა: სასოფლო-სამეურნეო კულტურის•

შენარჩუნება

ახალი სამუშაო ადგილების შექმნა•

ექსტენსიური სოფლის მეურნეობის ხელშეწყობა შესაბამისი დადებითი ეკო-•

ლოგიური ეფექტით

ილუსტრაცია 198: ცხვრის ფარა საქართველოში.


209

13. ენერგოეფექტური შენობების

მაგალითები გერმანიიდან

წინამდებარე რესურსების დამზოგი არქიტექტურული პროექტები და კონცეფციები

განხორციელდა გერმანიაში და წარმოდგენას გვიქმნის მდგრადი ენერგოეფექტური მშე-

ნებლობისა და ქმედების შესაძლო გადაწყვეტილებათა შესახებ, რომელიც მიმართულია

პროგრესირებადი გლობალური დათბობის წინააღმდეგ.

ათასწლეულების მანძილზე ადამიანები მთელ მსოფლიოში ცდილობდნენ სხვადას-

ხვა მეთოდებით აეშენებინათ ნაგებობები, რომლებიც მათ დაიცავდა საფრთხეებისა და

კლიმატური ზემოქმედებისაგან. 1973 წელს, როდესაც თავი იჩინა ნავთობის კრიზისმა,

დასავლეთის სახელმწიფოებისთვის პირველად გახდა თვალსაჩინო, რომ წიაღისეულ

რესურსებს აღარ გააჩნდა არც ხანგრძლივი პერსპექტივა და არც შეღავათიანი ფასი.

შემუშავდა სამართლებლივი ინსტრუმენტები, რათა შესაძლებელი გამხდარიყო შენობე-

ბის ენერგომოხმარების დაანგარიშება და შემცირება.

მოსალოდნელ რესურსების დეფიციტზე რეაგირების სახით 1977 წელს გერმანიაში

ძალაში შევიდა პირველი სამთავრობო განკარგულება თბოდაცვის შესახებ (WSVO) შე-

ნობების ენერგოეფექტური თბოდაცვისათვის, რომელიც განსაზღვრავდა მინიმალურ

მოთხოვნებს შენობის გარსის მიმართ სითბოს ხარჯის შესამცირებლად. 1995 წელს მი-

ღებული თბოდაცვის შესახებ მესამე განკარგულება საგანგებოდ არეგულირებდა

მოთხოვნებს ენერგომოხმარების უზრუნველმყოფი ტექნიკური დანადგარების მიმართ.

2002 წელს იგი ჩაანაცვლა ენერგიის დაზოგვის განკარგულებამ (EnEV), რომელიც პირ-

ველად მოიაზრებდა შენობას, როგორც ერთიან სისტემას და რომელიც საყოფაცხოვრე-

ბო ტექნიკისა და შენობის გარსის ზემოქმედებას ენერგოეფექტურობაზე ერთიანობაში

განიხილავდა. ამჟამად მოქმედი EnEV 2014-ის პირველადი ენერგობალანსი, რომელიც

ყველა ენერგომატარებელს მათ მიერ კლიმატზე ზემოქმედების მიხედვით განიხილავს,

აფართოებს ოპტიმიზაციის შესაძლებლობებს ისეთი განახლებადი ენერგომატარებლე-

ბისა და ენერგიის წყაროების გამოყენების მეშვეობით, როგორიცაა მზის ენერგია, გა-

რემოს სითბო და ბიომასა. შესაბამისად, საბოლოო ენერგიის მოხმარებასთან ერთად

პირველადი ენერგორესურსის წლიური მოხმარება (QP) არის ამ განკარგულების მეორე

მთავარი მოთხოვნა.

13.1. შენობის სტანდარტები

შენობების ენერგობალანსირების საუძველზე გერმანიაში უკანასკნელ წლებში გა-

მოიკვეთა მიმართულებები, რომელთა მთავარი მიზანია გადაწყვიტოს, თუ როგორ შე-

ამციროს პირველადი ენერგიისა და გათბობის ენერგიის მოხმარება. ენერგოდაზოგვის

განკარგულება EnEV განსაზღვრავს ძირითად ეფექტურობის დონეს, რომელიც ევროკავ-

შირის კანონმდებლობის თანახმად მუდმივად აქტუალიზდება.

საცხოვრებელი ფართის გაანგარიშების შესახებ (WoFIVO) დებულების თანახმად,

210

ენერგომოხმარება შენობის მარგ ფართობთან (AN) ან გასათბობ საცხოვრებელ ფარ-

თობთან მიმართებაში განიხილება. გარდა ამისა, ასხვავებენ გათბობის სითბოს მოხმა-

რებასა და ენერგომატარებელზე დამოკიდებულ პირველადი ენერგიის მოხმარებას.

- სტანდარტული გათბობის სითბოს მოხმარება Qh

- პირველადი ენერგიის მოხმარება QP

- საბოლოო ენერგიის მოხმარება Qe

- გარემოსთან სითბოცვლით გამოწვეული სითბური დანაკარგები H’T

შენობის ენერგოსტანდარტი განსაზღვრავს, თუ რა რაოდენობის ენერგიის მოხმა-

რებაა დასაშვები მ2 ენერგომოხმარების ფართობზე წელიწადში.

ცხრილი 30: განკარგულებების განვითარება 1960-2016 წწ

სტანდარტი


სითბოს

მოხმარება Qh

პირველადი


მოხმარება QP

გარემოსთან

სითბოცვლით

გამოწვეული

დანაკარგი H’T

გაურემონტებელი საცხოვრებელი

სახლი, აშენების წელი 1960-1980

300 კვტ.სთ/

(მ2·წლ)

საშუალოდ გერმანია 2002 160 კვტ.სთ/

(მ2·წლ)

განკარგულება სითბოდაცვის

შესახებ (WSVO 77)

≤250 კვტ.სთ/

(მ2·წლ)



≤150კვტ.სთ/

(მ2·წლ)




(მ2·წლ)

დაბალი ენერგომოხმარების

სახლი (EnEV2002)


(მ2·წლ)

KfW-60-ენერგოეფექტური სახლი

(EnEV 2004)


(მ2·წლ)

KfW-40-ენერგოეფექტური სახლი

(EnEV 2004)


(მ2·წლ)

KfW-ენერგოეფექტური სახლი-70

(EnEV 2007)


(მ2·წლ)

≤70%მაქსიმუმ

EnEV 2007


(EnEV 2007)


(მ2·წლ)

≤55% მაქსიმუმ

EnEV 2007


(EnEV 2009)


(მ2·წლ)1


EnEV 2009 (დაახ.

50კვტ.სთ/ (მ2·წლ)


EnEV 2009

211

ილუსტრაცია 199: სხვადასხვა ენერგოსტანდარტების მქონე საცხოვრებელი სახლებისათვის

მიწოდებული პირველადი ენერგიის მოხმარება (გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი,

წყარო: აქტიური სახლი, საფუძვლები, მანფრედ ჰეგერი და სხვ. გვ. 66)

13.1.1. KfW ენერგოეფექტური სახლები

იმისათვის, რომ ენერგიის დაზოგვისა და ემისიების შემცირებასთან დაკავშირებულ

პოსტულირებულ მიზნებს ეროვნული და საერთაშორისო დონისთვის მიეღწია, გერმანი-

აში შემუშავდა სხვადასხვა წამახალისებელი სახელმწიფო პროგრამა. დოტაციები უბიძ-

გებს კერძო მშენებლებს, სამშენებლო კომპანიებს და სხვ., რომ, როგორც ახალმშენებ-

ლობებში, ასევე უკვე არსებულ შენობებში, შენობის ენერგოსტანდარტის უფრო მაღალი

ხარისხთ შესასრულებლად, ინვესტიციები კანონით გათვალისწინებული მოთხოვნების

ფარგლებში განახორციელონ. ამასთან დაკავშირებით შემუშავდა ექვსი სხვადასხვა KfW

ენერგოეფექტური სახლის და ერთი ენერგოეფექტური კულტურული ძეგლი. მიღწეული

სტანდარტის მიხედვით მათ განსხვავებულ მხარდაჭერას უწევს KfW -ბანკი (Kreditanstalt

fur Wiederaufbau).

მშენებელსა და ბანკს შორის შუამავლად ინიშნება სპეციალური განათლების მქონე კვა-

ლიფიციური ენერგოკონსულტანტი/ენერგოეფექტურობის ექსპერტი კონსულტაციის, შუამ-

დგომლობის, ზედამხედველობისა და ხარისხის უზრუნველყოფის განსახორციელებლად.

ცხრილი 31: ენერგოეფექტური სახლების სტანდარტები

13. ენერგოეფექტური შენობების მაგალითები გერმანიიდან

212

გათბობა

სასმელი ცხელიწყალი

დამხმარე დენიგათბობა

ექსპლუატაციისდენი

კონსტრუქცია

2. განკარგულება

სითბოდაცვის შესახებ

1984

* (BMVBS) ტრანსპორტის, მშენებლობისა და ქალაქის განვითარების ფედერალური სამინისტროს 2001 წ. აგვისტოს განსაზღვრებით

EnEV

2007

EnEV

2009

პასიური სახლის


EU- 2020

ნეტო-ნულოვანი

ენერგომოხმარების

სახლი*

353 კვტ.

სთ/მ2წლ

301 კვტ.

სთ/მ2წლ

258 კვტ.

სთ/მ2წლ

196 კვტ.

სთ/მ2წლ

61 კვტ.

სთ/მ2წლ


პირველადი ენერ-

გიის მოხმარება

Qp[კვტ.სთ/მ2წ]

გარემოსთან სითბოც-

ვლით გამოწვეული და-

ნაკარგები H’T[ვტ/მ2K]

ენერგოეფექტური სახლი 40 40% 55%






ენერგოეფექტური სახლი, ძეგლი 160% 175%

ილუსტრაცია 200: ენერგოეფექტური სანირების/მშენებლობის სტანდარტები.

(გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი, წყარო: მ. ჰეგერი, ქ. ფაფლოკი, ი. ჰეგერი, აქტიური სახლი, სა-

ფუძვლები, და სხვ. გვ.84)

13.1.2. პასიური სახლები

პასიური სახლი, როგორც მსოფლიოში საყოველთაოდ ცნობილი და მრავალ ქვეყა-

ნაში განხორციელებული შენობის სტანდარტი, რომლის გაანგარიშებაც „პასიური სახ-

ლის დაპროექტების პაკეტის“ (PPHP) გარკვეული ხარისხის კრიტერიუმების თანახმად

ხდება, შემუშავებული იქნა ქ.დარმშტატში მდებარე პასიური სახლის ინსტიტუტში, მისი

დამფუძნებლის, პროფ. დოქტორ ვოლფგანგ ფაისტის ხელმძღვანელობით. პირველი პა-

სიური სახლი ევროპაში, როგორც სადემონსტრაციო პროექტი, დაიგეგმა, აშენდა და

მეტროლოგიურად აღიჭურვა 1990 წელს ქ.დარმშტატში ჩვეულებრივ დასახლებული მრა-

ვალბინიანი სახლის სახით, რომლის გათბობის ენერგიის მოხმარება 12 კვტ.სთ/(მ2წლ)-

ზე ნაკლებს შეადგენდა.

პასიური სახლი გამოირჩევა განსაკუთრებით მაღალი კომფორტის დონით ძალზე

დაბალი ენერგომოხმარების პირობებში. სახლს ეწოდება „პასიური“, ვინაიდან სითბოს

მოხმარების მეტი წილი იფარება „პასიური“ წყაროებიდან, როგორიცაა მზის გამოსხივე-

ბა, ადამიანების და ტექნიკური მოწყობილობების მიერ გამოცემული სითბო.

გათბობის ხარჯი მოთხოვნილი ფუნქციონირების პრინციპიდან გამომდინარე, ძალ-

ზე დაბალია - გათბობის სითბოს მოხმარება პასიურ სახლში შეადგენს 15 კვტ.სთ/(მ2წ)-

ზე ნაკლებს. ეს შეესაბამება არაუმეტეს 1,5 ლ თხევად საწვავს ან 1,5 მ3 ბუნებრივ აირს

საცხოვრებელი ფართის მ2-ზე წელიწადში.

პასიურ სახლში გადამწყვეტ როლს ასრულებს შენობის გარსისა და შენობის ტექნი-

კური აღჭურვილობის ხარისხი. ხარისხის უზრუნველსაყოფად პასიური სახლის ინსტიტუ-

ტი (PHI) გვთავაზობს სხვადასხვა სახის სერტიფიცირებას დამპროექტებლისათვის, კონ-

სულტანტისათვის, ხელოსნისა და პროდუქტებისთვის.

პასიური სახლის ფუნქციონირების პრინციპი ეფუძნება:

მაღალეფექტურ თბოიზოლაციას (ჰაერის ჰერმეტულობის გაზომვა აერო-კარის•

მეშვეობით)

სათანადოდ თბომაიზოლირებელ ფანჯრებს თბოდამცავი სამმაგი შემინვით•

მზის გამოსხივების გამოყენებას სამხრეთის მხარეს დიდი ფანჯრების მეშვეო-•

ბით

Qp [kWh/m2a]

HT’ [W/m2K]

115% 100% 85% 70% 55% 40%

130% 115% 100%

ენერგოეფექტური რეკონსტრუქცია

ენერგოეფექტური მშენებლობა

85% 70% 55%

213

სითბური ხიდების თავიდან აცილებას•

სავენტილაციო მოწყობილობას ოთახის ვენტილაციის კონტროლის ფუნქციით•

და ნარჩენი სითბოს 80-95%-იან გამოყენებას

ხშირ შემთხვევაში ოთახებში ჰაერის მიწოდებას დედამიწის სითბოს გადამტა-•

ნი სისტემის მეშვეობით

გათბობას დარჩენილი მოთხოვნილებისათვის, მაგ.: პელეტის გათბობით და სხვ.•

ილუსტრაცია 201: პასიური სახლის სქემატური გამოსახულება. (გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი,

წყარო: https://de.wikipedia.org/wiki/Passivhaus, 08.2016-ის მდგომარეობით)

ილუსტრაცია 202: პასიური

სახლის ფანჯრების სქემატუ-

რი გამოსახულება.

(გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი,

წყარო:

https://de.wikipedia.org/wiki/Pas-

sivhaus, 08.2016-ის მდგომა-

რეობით)

თბოიზოლაცია სითბოს გატარების

კოეფიციენტით U ≤0,15 W/(m2K)

მიწოდებულიჰაერი



იატაკქვეშა იზოლირება

სახურავისშვერილი

ვენტილირებადიფასადი

ზედმეტიჰაერი

სამმაგიშემინვა

სითბოდამცავიშემინვით

ორთქლისშემაკავებელი


სუფთაჰაერი

სუფთაჰაერისფილტრი მიწოდებული

ჰაერი

უკნიდან

ვენტილირებადი

ფასადი

ნარჩენიჰაერი



დედამიწის სითბოს გადამტანი სისტემა

ჰაერი/ჰაერისსითბოს

გადამტანისისტემა

214


უკანასკნელი 25 წლის მანძილზე პასიური სახლის სტანდარტით მთელ მსოფლიოში

აშენდა სხვადასხვა დანიშნულების ახალი შენობები, ან მოხდა უკვე არსებული შენობე-

ბის პასიური სახლის სტანდარტის მიხედვით სანირება. ესენია: საცხოვრებელი სახლე-

ბი, დასახლებები, საწარმოთა შენობები, სკოლები, საბავშვო ბაღები, მოხუცებულთა სახ-

ლები, კლინიკები, სახანძრო სამსახურის შენობები, მუზეუმები, აგრეთვე სპეციალური ნა-

გებობები.

ამჟამად ქ. ნიუი-ორკში მანჰეტენზე შენდება 27-სართულიანი ცათამბჯენი პასიური

სახლის სტანდარტით.

13.1.3. ნულოვანი და პლუს ენერგოსახლები

შეიძლება ითქვას, რომ შენობები ფლობენ პოტენციალს და ინფრასტრუქტურას, რა-

თა საჭირო ენერგია თავად გამოიმუშაონ ადგილზე. აქ იგულისხმება ნულოვანი ენერგო-

მოხმარების ან აქტიური სახლი, რომლებიც უკვე საკმაოდ მომრავლდა მსოფლიოში და

გერმანიაშიც. მათ უწოდებენ „პლუს ენერგოსახლებს“, „ნულოვანი ემისიების სახლებს“,

„ენერგოეფექტურ სახლ პლუსს“, „აქტიურ პლუს სახლს“, “მზის ენერგიის აქტიურ სახლს“

ასევე აღნიშნავენ საერთაშორისო სახელწოდებებით „(net) zeroenergybuilding“, “carbon neu-

tral home”, EQuilibriumTMHouse” “Bâtiment à énergie positive”.

მათი ნორმატიული განსაზღვრება ჯერ არ არსებობს. ევროკავშირის შენობების დი-

რექტივის - „Energy Performance in BuildingsDirective (EPBD)“ აქტუალიზაციის შედეგად 2010

წელს ევროკავშირმა“Nearly Zero-Energy Buildings”დასახა მიზნად და წევრი სახელმწი-

ფოებისაგან მოითხოვს ამ არცთუ ზუსტად დაკონკრეტებული სტანდარტის დაცვას ახალ-

მშენებლობებში 2020 წლიდან, ანუ სულ რაღაც 4 წელიწადში.

13.2. არქიტექტურული კონცეფციების მდგრადი განხორციელების

მაგალითები

ამ თავში ქ. კიოლნში და მის შემოგარენში სანიმუშოდ განხორციელებულ ენერგოე-

ფექტურ შენობებთან ერთად გაშუქებულია არქიტექტურული პროექტები IBA – Hamburg

საერთაშორისო სამშენებლო გამოფენიდან, რომელიც ეძღვნება საკითხს - თანამედრო-

ვე ქალაქი კლიმატის ცვლილების პირობებში.

13.2.1. უმანქანო დასახლება ქ. კიოლნში

ქ. კიოლნის ნიპეს უბანში 4 ჰექტარ მიწის ფართობზე, ყოფილი რკინიგზის დეპოს ტე-

რიტორიაზე, 2006-2013 წწ-ში გაშენდა ყველაზე დიდი უავტომობილო დასახლება გერ-

მანიაში 430 საცხოვრებელი ერთეულითა და 1.000 მაცხოვრებლით. დასახლება მოიცავს

სხვადასხვა ტიპის საცხოვრებლებს: საკუთარ ბინებს, კერძო სახლებს, გასაქირავებელ

ბინებს, ბინებს შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირთათვის თანმხლებ ადამიანებ-

თან ერთად და ასევე - სახლს სხვადასხვა თაობის ადამიანთა თანაცხოვრებისათვის. ამ

215

კონცეფციის მიზანი იყო საცხოვრებელი პირობებისა და ცხოვრების ხარისხის გაუმჯო-

ბესება და საგზაო მოძრაობის უსაფრთხოება, განსაკუთრებით იქ მცხოვრები ბავშვები-

სათვის; აგრეთვე იყო მოთხოვნა აქტიურ მეზობლურ თანაცხოვრებაზე.

მაცხოვრებელთა მობილობა რომ არ შეზღუდულიყო, დასახლების მომიჯნავედ უზ-

რუნველყოფილ იქნა კარგი კომუნიკაცია საზოგადოებრივ ტრანსპორტთან, მოეწყო ვე-

ლობილიკები და მანქანის ერთობლივი სარგებლობის სერვისი.

ავტომანქანის „არ ყოლა“ წერილობით დამოწმებულია ყველა ქირავნობის, საარენ-

დო და ყიდვა-გაყიდვის ხელშეკრულებაში. ვინაიდან ამ კონცეფციის თანახმად უარი ეთ-

ქვა ავტოსადგომების, გარაჟებისა და მისასვლელი გზების მშენებლობას, მკვეთრად შემ-

ცირდა მშენებლობის ხარჯები და მეტი ფართი დარჩა გამწვანებისა და დასასვენებელი

არეებისთვის. გამომდინარე იქიდან, რომ ეკოლოგიური და მდგრადი მშენებლობა თა-

ვიდანვე ჩადებული იყო კონცეფციაში, ზოგი შენობა აშენდა მზის ენერგიის-პასიური სახ-

ლის სტანდარტით.

დათვალიერებისას სანიმუშოდ წარმოადგინეს ერთი მწკრივული 1-ოჯახიანი სახლი

და ერთი ბინა მრავალბინიან სახლში, რომლებიც შესრულებული იყო როგორც მზის

ენერგიის-პასიური სახლი.

მზის ენერგიის-პასიური მწკრივული სახლები

ილუსტრაცია 203: მწკრივული პასიური სახლები მზის პანელებით, ხედი ბაღის მხრიდან.

(ფოტო:ხ. სიჭინავა)

ფაქტები პროექტის შესახებ

ექსპლუატაცია: მწკრივული 1-ოჯახიანი სახლი

მშენებლობის ღირებულება: 1.100 ევრო/მ2 (ბრუტო)

ენერგიის მოხმარების ფართობი პასიური

სახლის დაპროექტების პაკეტის (PHPP) მიხედვით: 1.060 მ2

კონსტრუქციის ტიპი: მასიური

216


ენერგოსტანდარტი: პასიური სახლი (პასიური-მზის ენერგიის-საცხოვრებელი სახლი)

თერმული გარსი:

გარე კედელი (გკ)

(გკ) 1: პირველი და მეორე სართული, კირ-ქვიშა ქვის წყობა, გარე კედლის თბოიზო-

ლაციის სისტემით (WDVS), გარე ფასადის ბათქაში

(გკ) 2: მანსარდა, ხის-მანჟეტური ფასადი

თბოგადაცემის საშუალო კოეფიციენტი U= 0,15 ვტ/(მ2·K)

სარდაფის ჭერი/იატაკის ფილა

თბოგადაცემის კოეფიციენტი U = 0,15 ვტ/(მ2·K)

სახურავი

თბოიზოლაცია ხორციელდება ცელულოზის ფანტელის ჩაჭირხვნით, რაც უზრუნველ-

ყოფს ხმის კარგ დაცვას და საზაფხულო სითბოდაცვას. სახურავი, ინვესტორის ეკოლო-

გიური მოსაზრებიდან გამომდინარე, შესრულებულია მწვანე სახურავის სახით.


პასიური სახლი-მეტალოპლასტმასის ფანჯრები: სამმაგი შემინვა


ტექნიკური მოწყობილობები

ვენტილაცია ყველა სახლში: მაღალეფექტური სავენტილაციო სისტემა ნარჩენი სით-

ბოს გამყენებით, 100 მ-მარილხსნარის-გრუნტის სითბოს გადამტანი სისტემა (გრუნტის

არხი სახლის ქვეშ) და ჰაერის მატემპერირებელი ცენტრალური გამათბობელი ელემენ-

ტი ძირითადი მოხმარებისთვის; თითოეულ ოთახს გააჩნია ცალკე ჰაერის მიმწოდებელი

არხი - არანაირი „ტელეფონის“ ეფექტები (ხმის გადატანა საჰაერო არხებით), იოლი გაწ-

მენდის შესაძლებლობა, ძალზე მარტივი, სწრაფი და საიმედო მონტაჟი.

გათბობა: პელეტის ღუმელი საცხოვრებელ ოთახში

ცხელი წყალი: 6 მ2 მზის კოლექტორები სპეციალურ ფოლადის კონსტრუქციაზე, და-

მონტაჟებული სამხრეთის ფასადზე 400 ლ მზის ენერგიის აკუმულატორით და შემდგომი

ელექტროგაცხელებით, აგრეთვე საჭიროებისამებრ მართვადი ცირკულაციით.

სამშენებლო სტენდი

არქიტექტორები: მანფრედ ბრაუზემი, MB Planungs GmbH

დამკვეთი: მანფრედ ბრაუზემი, MB Planungs GmbH

მშენებლობის დასრულების წელი: 2006

ადგილმდებარეობა: ვერკშტატშტრასე, 50733 ქ. კიოლნი, ნიპესი.

პასიური სახლის დაპროექტების პაკეტის (PHPP) პარამეტრები (მწკრივული სახლი)

ჰერმეტულობა n50 = 0,6/სთ

გათბობის სითბოს მოხმარება: 10 კვტ.სთ/(მ2·წ)

პირველადი ენერგიის მოხმარება: 96 კვტ.სთ/(მ2·წ) გათბობისათვის, ცხელწყალმო-

მარაგებისათვის, დამხმარე და საყოფაცხოვრებო ელექტროენერგიისათვის

217

ილუსტრაცია 204 და 205: პელეტის ღუმელი და პელეტის ტომრები (ფოტო: მაიერ-ვ, ბ.დ.)

მრავალბინიანი სახლი

ილუსტრაცია 206: მრავალბინიანი სახლი, (წყარო: Shutterstock)


ექსპლუატაცია: მრავალბინიანი სახლი, 21 საცხოვრებელი ერთეულით

მშენებლობის ხარჯი:1.094 ევრო/მ2 (ბრუტო)

ენერგიის მოხმარების ფართობი პასიური სახლის დაპროექტების პაკეტის (PHPP)

მიხედვით: 1.513 მ2

218



ენერგოსტანდარტი: პასიური სახლი (მზის ენერგიის-პასიური საცხოვრებელი სახლი)


არქიტექტორები: მანფრედ ბრაუზემი, MB Planungs GmbH

დამკვეთი: მანფრედ ბრაუზემი, MB Planungs GmbH

მშენებლობის დასრულების წელი: 2006

ადგილმდებარეობა: ვერკშტატშტრასე, 50733 ქ. კიოლნი, ნიპესი.

თერმული გარსი


გკ-1: სარდაფი, ბეტონის კონსტრუქცია

გკ-2: პირველიდან მესამე სართულამდე კირ-ქვიშა ქვის წყობა გარე კედლის თბო-

იზოლაციის სისტემით (WDVS), გარე ფასადის ბათქაში

გკ-3: პენტჰაუზი ფირფიცრის-მონოკოკური-კონსტრუქცია + ხის ფასადი,

თბოგადაცემის საშუალო კოეფიციენტი U = 0,14 ვტ/(მ2·K)

სარდაფის ჭერი/იატაკის ფილა: ბეტონის კონსტრუქცია + თბოიზოლაცია


სახურავი

თბოიზოლაცია ხორციელდება ცელულოზის ფანტელის მჭიდრო ჩაჭირხვნით, რაც უზ-

რუნველყოფს უნაკლო თბოიზოლაციას, ხმის კარგ დაცვას და საზაფხულო სითბოდაცვას.

გარდა ამისა, სახურავი, ინვესტორის ეკოლოგიური მოსაზრებიდან გამომდინარე,

შესრულებულია მწვანე სახურავის სახით.

თბოგადაცემის კოეფიციენტი = 0,1 ვტ/(მ2·K)

პასიური სახლის მეტალოპლასტმასის ფანჯრები: სამმაგი არგონის შემინვა


ენერგოკონცეფცია/ტექნიკური მოწყობილობები

ვენტილაცია: ცალკეული ბინების მიხედვით ვენტილაციის განცალკევებული სისტე-

მები ნარჩენი სითბოს ხელახალი გამოყენებით და დეცენტრალიზებული გარე და ზედ-

მეტი ჰაერის მართვით.

გათბობა: თერმოსტატის მეშვეობით რეგულირებადი, დეცენტრალიზებული გათბო-

ბა ბინებში ვენტილაციის სისტემისა და თბილი წყლის გამათბობელი ელემენტის მეშვე-

ობით, სითბოს წარმოება პელეტის ქვაბის მეშვეობით სარდაფში, მზის ენერგიით წინას-

წარ შეთბობასთან კომბინაციაში, რასაც უზრუნველყოფენ თერმული კოლექტორები ბუ-

ფერული შრეებიანი საცავით.

ცხელი წყალი: მზის თერმული კოლექტორები შრეებიანი საცავითა და სუფთა წყლის

ცენტრალური სადგურით, შემდგომი გაცხელება ავტონომიური გათბობით, საჭიროები-

სამებრ მართვადი ცირკულაცია.

პასიური სახლის დაპროექტების პაკეტის (PHPP) პარამეტრები (მრავალბინიანი სახლი)

ჰერმეტულობა n50 = 0,6/h

219

გათბობის სითბოს მოხმარება: 13 კვტ.სთ/

(მ2წლ)

პირველადი ენერგიის მოხმარება: 116

კვტ.სთ/(მ2·წლ) გათბობისათვის, ცხელი წყლი-

სათვის, დამხმარე და საყოფაცხოვრებო ელექ-

ტროენერგიისათვის

ილუსტრაცია 207: ბინების გათბობის ქვეგამანა-

წილებელი. (ფოტო: მაიერ-ვ, ბ.დ.)

ილუსტრაცია 208: ჰაერის მოდინებისა და გაწოვის ხვრელი (ფოტო: მაიერ-ვ, ბ.დ.)

13.2.2. აქტიურ-პასიური ცხოვრება

სამშენებლო ჯგუფების აქ მოცემულმა კონცეფციამ შესაძლებლობა მისცა კერძო

დამკვეთებს სპეციალურად გამოყოფილ 6 ჰექტარ მიწაზე, რომელზეც ადრე ქ.კიოლნის

მუნიციპალური ბავშვთა პანსიონი მდებარეობდა, ინვესტორებისა და დეველოპერებისა-

გან დამოუკიდებლად, საკუთარი საჭიროებისთვის 20-30%-ით იაფად აეშენებინათ კერ-

ძო საცხოვრებელი სახლები მაქსიმალური ინდივიდუალობითა და კომუნის ჩამოყალი-

ბების პერსპექტივით.

სამწლიანი ინტენსიური დაპროექტება-მშენებლობის შემდეგ სამშენებლო გაერთი-

ანება „ზულცერ ფროინდე“, რომელიც 16 დამკვეთისგან - 31 ზრდასრულისა და 27 ბავ-

220


შვისგან - შედგებოდა, 2012 წლის თებერვალში შესახლდა 17 საცხოვრებელი ერთეულის

მქონე ორ შენობაში.

ქ. კიოლნის კლიმატის წრის მხარდაჭერით აშენდა მრავალბინიანი სახლი ენერგე-

ტიკული, კონსტრუქციული და ინოვაციური საერთო კონცეფციის თანახმად, რომელიც

სამომავლოდ ეკოლოგიურად სუფთა ქალაქის სანიმუშო მოდელის პროექტი იქნებოდა.

აღნიშნული პროექტის საფუძველზე წარმოგიდგენთ, თუ როგორ შეიძლება თითქმის

უემისიო პასიური სახლის ხარისხი ძალზე ეკონომიურად განხორციელდს ჩვეულებრივი

მასიური თბოსაიზოლაციო ფენების გარეშე პერლიტის თბოიზოლაციის მქონე დიდმწარ-

მოებლური ღრუებიანი აგურით, სადაც დანარჩენი საჭირო ენერგია მხოლოდ განახლე-

ბადი ენერგოწყაროებისგან მიიღება.

ილუსტრაცია 209 და 210: გარე ხედები: ქუჩა და ბაღი. (ფოტო: მაიერ-ვ, ბ.დ.,

წყარო: http://www.passivhausprojekte.de/#d_2458)


ექსპლუატაცია: მრავალბინიანი სახლი 17 საცხოვრებელი ერთეულით (ორი ერთმა-

ნეთის საპირისპიროდ მდგარი შენობათა ბლოკები)

მშენებლობის ხარჯი: უცნობია

ენერგიის მოხმარების ფართობი: 1.864 მ2


ენერგოსტანდარტი: პასიური სახლი

თერმული გარსი:

გარე კედელი (გკ): შიდა ბათქაში 1,5 სმ, აგური „Poroton T8“ პერლიტის ჩანაყარით

49 სმ WLG 080, გარე ბათქაში 2 სმ.

საშუალო სითბოსგატარების კოეფიციენტი U = 0,16 ვტ/(მ2·K)

ფანჯრები: სამმაგი შემინვა, Thermix შუასადებით, Interpane-ს მინა

სითბოს გატარების კოეფიციენტი Uw = 0,79 ვტ/(მ2·K)

221

სარდაფის ჭერი: ხის იატაკი/კერამიკული ფილები, ცემენტის მოჭიმვა 6 სმ, ფეხის

ხმის საწინააღმდეგო იზოლაცია 3 ცსმ WLG 035, თბოიზოლაცია 20 სმ WLG 035,

ბეტონის გადახურვა 25-30 სმ, მრავალშრიანი ფილა 10 სმ WLG 035

საშუალო სითბოს გატარების კოეფიციენტი U = 0,107 ვტ/(მ2·K)

სახურავი: შიდა ბათქაში 1 სმ, რკინაბეტონის გადახურვა 18/20 სმ, თბოიზოლაცია

საშუალოდ 35 სმ WLG 035, ჰერმეტიზაცია/ფილების ფენილი, ხის ფენილი

საშუალო თბოგადაცემის კოეფიციენტი U = 0,097 ვტ/(მ2·K)

ენერგოკონცეფცია/ ტექნიკური მოწყობილობები

ვენტილაცია: ბინების კონტროლირებადი ვენტილაცია დეცენტრალიზებული მოწყო-

ბილობით თითოეულ საცხოვრებელ ერთეულზე

გათბობა: ცენტრალური გათბობის სისტემა პელეტის ქვაბის მეშვეობით, გათბობა

რადიატორებით; ცენტრალური ცხელი წყლის მიღება პელეტის ქვაბის მეშვეობით და და-

მატებით მზის სითბური ენერგიით (18 + 17 მ2), ბრტყელი კოლექტორები


არქიტექტორი: კლაუს ცელერის არქიტექტორთა ბიურო

დამკვეთი: სამშენებლო ჯგუფი, დამკვეთთა გაერთიანება


მდებარეობა: ჰაინ-მონენ

პლაც 23, 50937 ქ. კიოლნი

სერტიფიკატები/ჯილდოები

მთავარი პრიზი: დოიჩერ ცი-

გელპრაის 2015

პასიური სახლის დაპროექტე-

ბის პაკეტის (PHPP) პარამეტ-

რები

ჰერმეტულობა: n50 = 0,32/სთ

სითბოს მოხმარება: 16

კვტ.სტ/( მ2წლ)

შენობის გათბობის დატვირ-

თვა: 10 ვტ/მ2

პირველადი ენერგიის მოხმა-

რება: 84 კვტ.სთ/(მ2წლ) გათ-

ბობისთვის, ცხელი წყლის-

თვის, დამხმარე და საყო-

ფაცხოვრებო

ელ.ენერგიისათვის.


ენერგოკონცეფცია.


მზის კოლექტორების შეერთებატექნიკური სათავსი

პელეტების საწყობი

სითბურიქსელი

წვიმისწყლის

გამოყენება

ავზი

ბაღისთვის

ოთახების მექანიკური ვენტილაცია

ნარჩენი სითბოს ხელახალი გამოყენებით

დეცენტრალიზებული

თბოგადაცემა ცხელი წყლისთვის და დანარჩენი სითბურიმოხმარებისათვის თითოეულ ბინაში

222



მონოლითური აგური პერლიტის იზოლაციით

(გრაფიკა: მ. ტყეშელაშვილი)

13.2.3. „პასიური სახლის“ პრინციპით აშენებული სკოლა,

ირისვეგ კიოლნ-ცუნდორფი

საცხოვრებელი უბნის პერიფერიაზე მდებარე ცალკე მდგომი, რელიეფური აგურის

ფასადის მქონე ზოგადი განათლების დაწყებითი სკოლა სამ-სამი პარალელური კლა-

სით, ირისვეგში (კიოლნ-ცუნდორფი) 2007 წელს გაიხსნა, როგორც პასიური სახლის ტი-

პის ახალი შენობა. L-სებრი ფორმის ნაგებობას გააჩნია სპორტული დარბაზი და დიდი

კეთილმოწყობილი სათამაშო მოედანი, რომელიც გადის ხეხილის ბაღში.

„ორსართულიანი სკოლის შენობაში საკლასო ოთახები განლაგებულია ორ წყებად,

ხოლო ადმინისტრაციული ნაწილი, საპირფარეშოები და მნეს ოთახი ერთ წყებად. საკ-

ლასო ოთახების სართულზე ცენტრალურ დერეფანში მოწყობილია ფე რადი დასაჯდო-

მი ნიშები, რომლებიც „სას წავ ლო გარემოს“ ნაწილია და ქმნის დამატებით მყუდრო სივ-

რცეს მოსწავლეებისა თ ვის“17.

17 - წყარო: www.heiermannarchitekten.de/schulen/articles/grundschule_irisweg.html

ილუსტრაცია 213: ირისვეგის დაწყებითი სკოლა, შესასვლელი.

(ფოტო: ნ.მეფარიშვილი)

223

ილუსტრაცია 214: ირისვეგის დაწყებითი სკოლა, სკოლის ეზო. (გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი,

წყარო: http://www.lernraeume-aktuell.de/einrichtungen/ggs-irisweg.html)


ექსპლუატაცია: სკოლა მნეს ბინით


ენერგიის მოხმარების ფართობი: 2.530 მ2




გარე კედელი (გკ):

გკ-1: კლინკერი, შიდა ბათქაში, რკინაბეტონი, 240 მმ მინერალური ბოჭკო

გკ-2: გარე კედლის თბოიზოლაციის სისტემა ( WDVS) , შიდა ბათქაში, რკინაბეტონი

240 მმ, თბოიზოლაციის სისტემა (WDVS) (მიწებებული) 300 მმ ცოკოლის დასაცავად და

გარე ბათქაში

საშუალო სითბოს გატარების კოეფიციენტი U = 0,14 ვტ/(მ2·K)

ფანჯრები: სამმაგი შემინვა თბოიზოლაციით არგონით შევსებული

სითბოს გატარების საერთო კოეფიციენტი U= 0,14 ვტ/(მ2·K)

სარდაფის ჭერი/იატაკის ფილა: ფენილი, მოჭიმვა + ფეხის ხმის საწინააღმდეგო

იზოლაცია 30 მმ (ფირი) თბოიზოლაცია 240 მმ, რკინაბეტონის იატაკის ფილა 300 მმ,

თბოიზოლაცია 120 მმ


სახურავი: დახრილი სახურავი გოფრირებული თუნუქით, რკინაბეტონის ჭერი, ორ-

თქლგაუმტარი შრე, თბოიზოლაცია + ძელები ჯვარედინი წყობით 160 + 120 მმ, თბოიზო-

224


ლაცია 120 მმ გოფრირებული თუნუქის საშორით


ენერგოკონცეფცია/დანადგარების კონცეფცია:

ვენტილაცია: სისტემა მრავალი სავენტილაციო მოწყობილობით

გათბობა: გაზის მაღალი წარმადობის ქვაბი, ბუფერული ავზი, გათბობის სითბოს გა-

ნაწილება რადიატორების მეშვეობით თითოეულ ოთახში


ნორდრაინ-ვესტფალიის ფედერალური მიწის სკოლის მშენებლობის პრიზი 2008 -

ჯილდო სანიმუშო სკოლის შენობისათვის


არქიტექტორები: ჰაიერმანის არქიტექტორთა ბიურო

დამკვეთი: ქალაქი კიოლნი, საბინაო-კომუნალური მეურნეობა


მდებარეობა: ირისვეგ 2, 51143 ქ. კიოლნი (ცუნდორფი)

პასიური სახლის დაპროექტების პაკეტის (PHPP) პარამეტრები

ჰერმეტულობა: n50 = 0,22/სთ

სითბოს მოხმარება: 14 კვტ.სტ/(მ2წლ)

შენობის გათბობის დატვირთვა: 10 ვტ/მ2

პირველადი ენერგიის მოხმარება: 63 კვტ.სთ/(მ2წლ) გათბობისთვის, ცხელი წყლის-

თვის, დამხმარე და საყოფაცხოვრებო ელექტროენერგიისათვის.

ილუსტრაცია 215: ირისვეგის დაწყებითი

სკოლის ფოიე. (ფოტო:ხ. სიჭინავა)

ილუსტრაცია 216: ირისვეგის დაწყებითი

სკოლის ფოიედან დანახული სასწავლო

გარემო. (ფოტო: მაიერ-ვ, ბ.დ.)

225

ილუსტრაცია 217: დერეფნები, სასწავლო

გარემო (ფოტო: მაიერ-ვ, ბ.დ.)

ილუსტრაცია 218: კომუნიკაციების სათავ-

სი, ვენტილაციის სისტემა ირისვეგის

დაწყებით სკოლაში.

(ფოტო: მაიერ-ვ, ბ.დ.)

13.2.4. „პასიური სახლის“ საგანმანათლებლო ცენტრი „კარი მსოფლიოში“

(“Tor zur Welt”)

საგანმანათლებლო ცენტრი ხელმისაწვდომია ყველა მოქალაქისათვის მიუხედავად

ასაკისა, წარმოშობისა და განათლების დონისა და თავისი კონცეფციით მოწოდებულია

ხელი

შეუწყოს ადამიანთა უწყვეტ განათლებას და კულტურულ ურთიერთგაცვლას. არქი-

ტექტურული თვალსაზრისით აღსანიშნავია ცალკეული შენობების განლაგება ცენტრა-

ლური შეხვედრების სივრცის, ე.წ. „ღუზის მოედნის“ გარშემო. საგანმანათლებლო ცენ-

ტრის არქიტექტურისთვის სახასიათოა აგრეთვე ე.წ. „ცოდნის ქუჩა“. ცალკეული შენობე-

ბი ერთსართულიანი ბრტყელსახურავიანი კონსტრუქციის მეშვეობით ერთმანეთს ორ

დონეზე უკავშირდებიან. სახურავი სკოლის ეზოს ერთგვარ გაგრძელებას წარმოად-

გენს და მასზე სამოძრაო სივრცეა შექმნილი, რომლის მეშვეობითაც შესაძლებელია

სხვადასხვა შენობაში მოხვედრა.

ყველა ახალი შენობა, გარდა ერთსართულიანი შესვენების დარბაზისა, შესრულებუ-

ლია პასიური სახლის სტანდარტის მიხედვით და აღჭურვილია ფოტოვოლტაიკის პანე-

226


ლებით. ცენტრალური ენერგომანაწილებელი ბლოკის სახურავზე და სამხრეთ ფასად-

ზე მდებარეობს აგრეთვე მზის ენერგიიაზე მომუშავე გათბობის სისტემა.

ილუსტრაცია 219: საგანმა-

ნათლებლო ცენტრი „კარი

მსოფლიოში“ (“Tor zur Welt”).

(წყარო:IBA Hamburg GmbH,

Bernadette Grimmenstein)


ექსპლუატაცია: დაწყებითი სკოლა, რეგიონალური საგანმანათლებო და საკონსულ-

ტაციო ცენტრი, მეტყველების დეფექტის გამოსასწორებელი სკოლა, გიმნაზია, მრავალ-

ფუნქციური ცენტრი ქალაქის უბნისათვის, გარემოს დაცვის ცენტრი 1-6 კლასებისათვის,

წინა სასკოლო სასწავლებელი და ბაგა-ბაღი, სამეცნიერო ცენტრი და სკოლა & ბიზნეს-

ცენტრი გიმნაზიაში, მედიასახელოსნო, ცენტრალური ენერგომანაწილებელი ბლოკი.

მოცულობა: 1.600 მოსწავლე და მნახველი

მშენებლობის ხარჯი: 60 მლნ. ევრო

შენობის სართულის საერთო ფართი: ახალი შენობა 20.500 მ2, არსებული: 12.335 მ2

კონსტრუქციის ტიპი: კომპაქტური კონსტრუქცია

ენერგოსტანდარტი: ახალმშენებლობა პასიური სახლი


გამარჯვებული „არქიტექტურა ენერგიით“, ეკონომიკისა და ენერგეტიკის ფედერა-

ლური სამინისტროს ჯილდო ენერგოოპტიმირებული მშენებლობისათვის

(EnOB) 2009

არქიტექტორთა და ინჟინერთა კავშირის (AIV) წლის ნაგებობა 2013

გერმანელ არქიტექტორთა კავშირის (BDA) ჰამბურგის არქიტექტურის პრიზი, მე-2

ადგილი

გერმანელ არქიტექტორთა კავშირის (BDA) ჰამბურგის არქიტექტურის პრიზი 2014,

პუბლიკის არქიტექტურის პრიზი მე-3 ადგილი

შლეზვიგ-ჰოლშტაინის და ჰამბურგის ხის კონსტრუქციის პრიზი 2015, პრიზი ახალ-

მშენებლობისთვის


არქიტექტორები: bof-არქიტექტორები ბრაიმანის და ბრუუნის ლანდშაფტის არქი-

227

ტექტორებთან ერთად, ჰამბურგი

დამკვეთი: GMH| შპს ჰამბურგის შენობის მენეჯმენტი


მდებარეობა: კრიტერშტრასე 5, 21109 ჰამბურგი

ენერგოკონცეფცია/მოწყობილობების კონცეფცია:

ვენტილაცია: მექანიკური ვენტილაცია ნარჩენი სითბოს ხელახალი გამოყენებით

გათბობა: ხის პელეტების ქვაბი ნარჩენი აირების გაწმენდის ყველაზე თანამედ-

როვე მოწყობილობით

ცხელი წყლის წარმოება: მზის ენერგოსისტემა

ელ. ენერგია: ფოტოვოლტაიკის პანელები

ილუსტრაცია 220: მოწყობილობის სქემა. (გრაფიკა: მ.ტყეშელაშვილი)

ილუსტრაცია 221: საგან-

მანათლებლო ცენტრის

„კარი მსოფლიოში“ (“Tor

zur Welt”) ცენტრალური

ენერგომანაწილებელი

ბლოკი.

(ფოტო:ნ.მეფარიშვილი)

მზის კოლექტორების

სიბრტყე 250 მ2

გაზის-NT-


ბუფ

ერ

ულ

ი

საც

ავი

2

ბუფ

ერ

ულ

ი

საც

ავი

1

გათბობის ცენტრალური


ხის პელეტების


900კვ

პელეტების

საწყობი

228


13.2.5. WOODCUBE ხის კუბი, ქ. ჰამბურგი

„ხემ, როგორც სამშენებლო მასალამ, დიდი მნიშვნელობა შეიძინა ბოლო წლებში.

რესურსებთან სათუთი მოპყრობის შეგნებამ და ეკოლოგიური პრინციპების დაცვამ შეც-

ვალა შეხედულებები მშენებლობის სფეროშიც. თუ რა პერსპექტივები გააჩნია მშენებ-

ლობაში ხის გამოყენებას და როგორ ხდება ხის მასიური მშენებლობის ტრადიციული მე-

თოდების ახლებური ინტერპრეტაცია, საკმაოდ შთამბეჭდავად წარმოგვიდგენს IBA-

პროექტი - ხის კუბი (WOODCUBE).

ხუთსართულიანი საცხოვრებელი სახლი „ხის კუბი“ თითქმის მთლიანად შედგება ხის-

გან. არ არის გამოყენებული არც წებო და არც რაიმე დამცავი საფარი. დაუმუშავებელი,

ბუნებრივად დაძველებული ხის ფასადიდან გამოშვერილია ხის აივნები , რომლებიც ასე-

ვე განსაზღვრავენ შენობის არქიტექტურულ სახეს. ხის კუბის ხის სამშენებლო მასალა

არა მხოლოდ გარედან, არამედ შიგნიდანაც მაქსიმალურად ხილვადია. ჭერის, გარე

კედლებისა და იატაკების ზედაპირი ხისაა. აბსოლუტურ სიახლეს წარმოადგენს, მაგა-

ლითად, მასიური შიდა კიბის უჯრედის გარშემო განლაგებული შეუმოსავი ხის გარე კედ-

ლები ყოველგვარი აფსკისა და წებოს გამოყენების გარეშე. შენობის სტატიკის გარდა,

32 სმ სისქის მასიური ხის კედლები თავის თავზე იღებს შენობის მთლიან თბოსაიზოლა-

ციო ფუნქციასაც.

ხის კუბი არის შენობა, რომელიც მთელი სასიცოცხლო ციკლის მანძილზე არ გამო-

აფრქვევს არავითარ სათბურ გაზებს და სრულიად ექვემდებარება ბიოლოგიურ გადამუ-

შავებას. შემოწმდა შენობის ყველა სამშენებლო მასალის CO2-პოტენციალი და მათი სამ-

შენებლო-ბიოლოგიური შეთავსებადობა. როგორც რეკონსტრუქციის ბანკის (KfW) ენერ-

გოეფექტური სახლი 40, ხის კუბის მშენებლობაში არ გამოყენებულა არაგანახლებადი

ნედლეული. ელექტროენერგიისა და სითბური ენერგიის მოპოვება ხდება CO2-

ნეიტრალური განახლებადი წყაროებიდან.“18

ილუსტრაცია 222: ხის კუბი

(ფოტო:ხ. სიჭინავა)

18 - www.iba-hamburg.de/projekte/bauausstellung-in-der-bauausstellung/smart-material-houses/wood-

cube/projekt/woodcube.html

229


ექსპლუატაცია: ხუთსართულიანი საცხოვრებელი შენობა 8 საცხოვრებელი ერთეულით

მშენებლობის ხარჯები: უცნობია

შენობის სართულების საერთო ფართობი: 1.479 მ2

კონსტრუქციის ტიპი: ხის მასიური კონსტრუქცია

ენერგოსტანდარტი: KfW ენერგოეფექტური სახლი 40

(სითბური დატვირთვა:18 კვტ.სთ/მ2წლ)

ენერგომომარაგება: ფოტოვოლტაიკა, ოთახების ვენტილაცია ნარჩენი სითბოს გა-

მოყენებით


კონკურსის „შესანიშნავი ადგილები იდეების ქვეყანაში“ გამარჯვებული 2013/2014

გერმანიის ეკოლოგიური მდგრადობის ჯილდო 2013: ნომინაცია სპეციალურ პრიზ-

ზე „მდგრადი მშენებლობა“


არქიტექტორები: ქ. შტუტგარტის არქიტექტურული სააგენტო. ბერლინი/დარმშტატის

ურბანული ხით მშენებლობის ინსტიტუტთან თანამშრომლობით

დამკვეთი: WOODCUBE Hamburg GmbH


მდებარეობა: ამ ინზელპარკ 7, 21109 ჰამბურგი

ილუსტრაცია 223: გარე კედლის

სტრუქტურა წებოსა და ხრახნის გარეშე


13.6.6. BIQ წყალმცენარეების სახლი

წყალმცენარეების სახლი ერთ-ერთია იმ თორმეტი პროექტიდან, რომლებიც წარ-

მოდგენილი იყო „საერთაშორისო სამშენებლო გამოფენაზე“ (IBA) და რომელიც აშენდა

მდგრადი მშენებლობისა და თანაცხოვრების სადემონსტრაციოდ. BIQ - წყალმცენრეე-

ბის სახლი მსოფლიოში პირველი ნაგებობაა, რომლის სამხრეთ-დასავლეთითა და სამ-

230


ხრეთ-აღმოსავლეთით მიმართული ბიორეაქტორული ფასადი წარმოადგენს მთლიანი

რეგენერაციული ენერგოკონცეფციის ნაწილს. ფასადის მინის ელემენტებში მრავლდე-

ბა მიკროსკოპული წყალმცენარეები, რომლებიც ფოტოსინთეზისა და მზის თერმული

ენერგიის მეშვეობით აწარმოებენ ბიომასას და სითბოს. შენობა სითბოს გათბობის ენერ-

გიად იყენებს პირდაპირ სითბოს გადამტანი სისტემის მეშვეობით, ბიომასის ენერგეტი-

კული უტილიზაცია კი ხდება სხვაგან.

ბალანსი

BIQ-ს გააჩნია 200 მ2-ის მქონე წყალმცენარეების ფასადი. თითოეულ მ2-ზე დღიურად

შესაძლებელია 15 გრ მშრალი მასის მოპოვება, ამ ბიომასის ბიოგაზად გარდაქმნით წე-

ლიწადში მიიღება დაახლოებით 4.500 კვტ.სთ ნეტო ენერგომოგება. შედარებისთვის:

ოთხსულიანი ოჯახი წელიწადში მოიხმარს 4.000 კვტ.სთ-ს. ამგვარად, წყალმცენარეების

ფასადს შეუძლია მთლიანად უზრუნველყოს ოჯახი „ბიოდენით“.


წყალმცენარეების სახ-

ლის ბიორეაქტორული

ფასადი ქ. ჰამბურგში.


ილუსტრაცია 225: ქ.

ჰამბურგში წყალმცენა-

რეების სახლის უკანა

ფასადის ხედი.

(წყარო:www.biq-

willhelmsburg.de, BIQ-Al-

genhaus_Bernadette-

Grimme.jpeg)

231

ილუსტრაცია 226: ქ. ჰამ-

ბურგში წყალმცენარეების

სახლის ენერგოკონცეფ-

ცია. (გრაფიკა:

მ.ტყეშელაშვილი)

ილუსტრაცია 227: ქ. ჰამ-

ბურგში წყალმცენარეების

სახლის ენერგოციკლი.

(გრაფიკა:


232


სითბო ელ.ენერგია

ბიოგაზი

ტექნიკურიმართვისპუნქტი

ელექტროენერგიის ქსელი,როგორცაკუმულატორი

მაცხოვრებელი

მზის პანელები(ფოტოვოლტაიკა)

გრუნტისზონდების

ველი

მაღალი


დაბალიტემპერატურა


ბიომასსა

ბიოგაზი

CO2

ბიორეაქტორული ფასადი (1)

ბლოკ-გათბობის

საქვაბე (2)

ელ.ენერგია

ბიომასსა/ბიოგაზი ელ.ენერგია სითბო CO2



წყალმცენარეების

ფასადი

თბური ტუმბო

ბლოკ-გათბობისსაქვაბე

ავტონომიური

გათბობის ქსელიბიომასსა

თბოელექტრო -

ცენტრალი (3)

ცენტრალური

გათბობის სისტემა

თბოელექტროცენტრალი წარმოადგენს ენერგეტიკული პროცესების

მიმდინარეობის ცენტრს. მისი მეშვეობით ხდება მთელი იმ ტექნიკის მართვა,

რომელიც საჭიროა ბიორეაქტორული ფასადის ფუნქციონირებისა და

სხვადასხვა სახის ენერგიის გარდაქმნისა და განაწილებისათვის.

ბიორეაქტორულ ფასადში (1) ხდება მიკროსკოპული წყალმცენარეების გამრავლება,

რომლებიც ფოტოსინთეზისა და მზის თერმული ენერგიის მეშვეობით აწარმოებენ ბიომასასა და

სითბოს. ბიომასსა 80 პროცენტი მქკ ბიოგაზის დანადგარში გარდაიქმნება მეთანად (ბიოგაზად).

მიკროსკოპული წყალმცენარეებისატვის საჭირო ნახშირორჟანგის (CO2) საწარმოებლად ხდება

თერმოელექტროგენერატორის (2) ექსპლუატაცია, რის მეშვეობითაც ბიოგაზი გარდაიქმნება

ელ.ენერგიად და სითბოდ.

გარდა ამისა, ბიორეაქტორულ ფასადში ფოტოსინთეზისა და მზის თერმული ენერგიის

მეშვეობით, რომელსაც არ მოიხმარენ წყალმცენარეები, წარმოიქმნება სითბო, ისევე როგორც

მზის თერმულ მოწყობილობაში. თბოენერგოცენტრალის (3) მეშვეობით ხდება ამ სითბოს

ართმევა და მისი მიწოდება ცენტრალური გათბობის ქსელისათვის, ან ბუფერიზაცია გრუნტში.


ექსპლუატაცია: მრავალბინიანი სახლი 15 საცხოვრებელი ერთეულით

მშენებლობის ხარჯი: 5 მლნ.ევრო

შენობის სართულის მთლიანი ფართობი: 1.600 მ2

კონსტრუქცია: მასიური

ენერგოსტანდარტი: ბიო-პასიური სახლი, CO2-მწირი, თვითუზრუნველმყოფი სახლი

ენერგომომარაგება: „BIQ - წყალმცენრეების სახლს გააჩნია ერთიანი ენერგოკონ-

ცეფცია, რომელიც გულისხმობს დენისა და სითბოსათვის აუცილებელი ენერგიის მთლი-

ანად მოპოვებას რეგენერაციული წყაროებიდან. წყალმცენარეებისგან ბიომასის მიღე-

ბის შედეგად BIQ - წყალმცენრეების სახლს შეუძლია თავად აწარმოოს ენერგია. ამას-

თანავე, ფასადი იღებს ენერგიას, რამდენადაც იგი შთანთქავს იმ სინათლეს, რომელ-

საც არ იყენებენ წყალმცენარეები და მზის თერმული დანადგარის მსგავსად გამოიმუ-

შავებს სითბოს, რომელიც შემდგომ ან უშუალოდ ცხელი წყლის მისაღებად და გასათ-

ბობად გამოიყენება, ანდა მარილხსნარით ავსებული 80 მ სიღრმის ჭაბურღილის გეო-

თერმული ზონდების მეშვეობით ხდება მისი შუალედური დაგროვება ნიადაგში. ამგვა-

რად, ამ განსაკუთრებით პერსპექტიულ ენერგოკონცეფციას უნარი შესწევს ერთ ციკლში

მოაქციოს მზის ენერგია, გეოთერმია, მაღალი წარმადობის გათბობის ქვაბი, ავტონო-

მიური გათბობა და ბიორეაქტორული ფასადიდან ბიომასის მიღება“.19


პუბლიკის რჩეული 2013/2014


არქიტექტორები: Splitterwerk, Arup

GmbH, B+G ingenieure, Immosolar.

ინვესტორი: KOS wolff Imomo-

bilienGmbH

თანაინვესტორი: Strategic Science

Consult GmbH


მდებარეობა: ამ ინზელპარკ 15,

21109 ქ. ჰამბურგი

ილუსტრაცია 228: ქ. ჰამბურგში

წყალმცენარეების სახლის ბიორეაქ-

ტორული ფასადი, ამონარიდი.


19 - www.iba-hamburg.de/projekte/bauausstellung-in-der-bauausstellung/smart-material-houses/biq/pro-

jekt/biq.html

233

13.2.7. ენერგოკომპეტენციის ცენტრი (EkoZet)

ენერგოკომპეტენციის ცენტრი (ეკოცეტი) მდებარეობს კერპენ-ჰორემში და წარმო-

ადგენს ინფორმაციულ და საგანმანათლებლო ცენტრს, სადაც შეისწავლიან ენერგოე-

ფექტურობისა და განახლებადი ენერგიის საკითხებს, განსაკუთრებული აქცენტი კი აქ

კეთდება მშენებლობაზე, სანირებასა და ცხოვრებაზე. ამ დაწესებულების კურსდამთავ-

რებულებს ენიჭებათ სისტემური ინჟინრისა და ბაკალავრის ხარისხი. აქვე ტარდება კერ-

ძო მშენებლებისათვის ენერგოკონსულტაციები.

ნებისმიერ მსურველს, ადგილობრივსა თუ უცხოელს, მოყვარულსა თუ ექსპერტს, შე-

უძლია დაესწროს სემინარებს, მოხსენებებსა და გამოფენებს ენერგოეფექტურობისა და

ენერგომომარაგების შესახებ მშენებლობაში. გარდა ამისა, ეკოცეტი სასწავლო ცენტრის

ფარგლებს გარეთ პროფესიული განათლების მიღების მსურველებსა და სკოლის მოს-

წავლეებს სთავაზობს პრაქტიკულ საწყის ცოდნას ენერგოეფექტურობის, განახლებადი

ენერგიისა და კლიმატის დაცვის საკითხებზე.

სწავლების პროცესში გამოიყენება ეკოცეტის ფუნქციონირებადი ექსპონატები, ექ-

სპერიმენტული ლაბორატორია და თავად ეკოცეტის პასიური სახლის ტექნიკა. გათბო-

ბის სხვადასხვა სისტემებზე, ფოტოვოლტაიკისა და მზის თერმული ენერგიის დანადგა-

რებზე, ასევე სახურავის,

კედლებისა და ფანჯრების

თბოსაიზოლაციო სისტე-

მებზე ექსპლუატაციის პრო-

ცესში შესაძლებელია ცდე-

ბის ჩატარება, ურთიერ-

თშედარება და შეფასება.


ენერგოკომპეტენციის

ცენტრი კერპენ-ჰორემში.


ეკოცეტის განკარგულებაშია:

პელეტის გათბობის ქვაბი•

პელეტის ღუმელი•

მაღალი წარმადობის საქვაბეები•

მინი და მიკრო სითბო-ელექტრო ბლოკური სადგურები (BHKW)•

ელექტრული სითბური ტუმბო•

აირისა და სითბური ტუმბო•

მზის თერმული დანადგარი•

მზის ენერგიით გაგრილების სისტემა•

ბეტონის გულის აქტივაციის სისტემა•

ენერგოეფექტური განათება•

მრავალრიცხოვანი შენობის ავტომატიზაცია•

234


ეკოცეტის ექსპონატები:

ილუსტრაცია 230: სითბო-ელექტრო ბლოკური სადგურები (BHKW). (ფოტო: ი. ფომ შტაინი)

ილუსტრაცია 231 და 232: მზის ენერგიით გაგრილების სისტემა. (ფოტო: ი. ფომ შტაინი)

ილუსტრაცია 233: მზის ენერგიის

დანადგარი ცხელი წყლის რეზერ-

ვუარით. (ფოტო: მაიერ-ვ, ბ.დ.)

235

ილუსტრაცია 234: პელეტის გათბობის სისტემის დიდი ქვაბი პელეტის ტომრით.

(ფოტო: ნ. მეფარიშვილი)

ილუსტრაცია 235: გათბო-

ბის სისტემის მოდელი გა-

მანაწილებლით, რადიატო-

რებით, ტუმბოთი, ვენტილე-

ბით და სხვ.


236



ექსპლუატაცია: ინფორმაციული და საგანმანათლებლო ცენტრი საკონფერენციო

დარბაზებითა და აუდიტორიებით

მშენებლობის ხარჯი: 2,7 მლნ. (ბრუტო)




უცნობია

მშენებლობის სტენდი

არქიტექტორები: ჰალფმანის არქიტექტორთა ბიურო, ქ.კიოლნი

დამკვეთი: რაინ-ერფთ-კრაის, ოლქის ადმინისტრაცია

აშენების წელი: 2011 წლის დეკემბერი

მდებარეობა: ენერგოკომპეტენციის ცენტრი, შპს რაინ-ერფთ-კრაის ვილი -

ბრანდტ პლაც 1, 50126 ბერგჰაიმი

ენერგოუზრუნველყოფა/ტექნიკური მოწყობილობები:

გათბობა/გაგრილება: ბეტონის გულის აქტივაციის სისტემის მეშვეობით, გეოთერმი-

ის გამოყენება გეოთერმული კოლექტორებით თბური ტუმბოს მეშვეობით, მზის ენერგი-

აზე მომუშავე აბსორბციული გამაგრილებელი მექანიზმი

ვენტილაციის სისტემა: ნარჩენი სითბოს გამოყენებით

ელ.ენერგიის წარმოება: ფოტოვოლტაიკის დანადგარი

პარამეტრები:

პირველადი ენერგიის მოხმარება 27 კვტ.სთ/მ2წლ


მოწყობილობების

სქემა. (გრაფიკა:

მ.ტყეშელაშვილი,

წყარო: იორგ ფომ

შტაინი, www.en-

ergiebuero-vomstein.

de/ projekte/neubau-er-

weiterung.html)

237

ილუსტრაცია 237: სახლი კლიმატური კამერით. (ფოტო: ნ. მეფარიშვილი)

ილუსტრაცია 238, 239 და 240:

სახლი სხვადასხვა ტიპის თბოიზოლაციით.


238


ილუსტრაცია 241: აგურები, სხვადასხვა თბოსაიზოლაციო მასალა. (ფოტო: ხ.სიჭინავა)

13.2.8. Etrium, საოფისე და ადმინისტრაციული შენობა, ქ. კიოლნი

„ეტრიუმი“ 3.751 მ2 მარგი ფართობით, ამ მოცულობის ერთ-ერთი პირველი საოფი-

სე შენობაა, რომელიც 2009 წელს პასიური სახლის სტანდარტებით აშენდა ნორდრაინ-

ვესტფალიაში, ქ. კიოლნის ტექნო- და ლანდშაფტურ პარკ „ტრიოტოპ“-ში.

გარე კედლების თბოიზოლაცია 28 სმ სისქისაა, ფანჯრების შემინვა კი სამმაგია. შემი-

239

ილუსტრაცია 242: „ეტრიუმის“ ატრიუმი. (ფოტო: რ.ჯაფარიძე)

ნული ატრიუმისა და სხვა შემინული ფართების წყალობით შენობაში ჭარბად აღწევს დღის

სინათლე, რაც ხელოვნური განათების მოხმარებას აცირებს. ატრიუმს სხვა მნიშვნელოვა-

ნი ფუნქციაც ენიჭება შენობის ენერგოკონცეფციაში, კერძოდ - ნარჩენი ჰაერის გაწოვის ზო-

ნისა: ოფისებში შემოდინებული სუფთა ჰაერის ნაკადი შემდგომ სავენტილაციო არხით გა-

დადის ატრიუმში. აქედან კი ნარჩენი ჰაერი ხვდება სითბოს გადამტან სისტემაში, რომელიც

ართმევს მას ნარჩენ ენერგიას და მას ხელახალი მოხმარებისათვის ამზადებს. ნარჩენი ჰა-

ერი ან სავენტილაციო გისო-

სით შეიწოვება, ან მინის სახუ-

რავში არსებული გასახსნელი

სარქველებით. მთლიანობაში

ნარჩენი სითბოს გამოყენების

კოეფიციენტი შეადგენს 95%-ს.

ილუსტრაცია 243: „ეტრიუმის“

მინის დიდი სახურავი.



ექსპლუატაცია: ოფისი, ადმინისტრაციული შენობა

მშენებლობის ხარჯი: მონაცემები არ არის

ენრგიის მოხმარების ფართობი: 3.362 მ2




გარე კედელი: მასიური კედლის კონსტრუქცია 28 სმ თბოიზოლაციით (გარე კედლის

თბოიზოლაციის სისტემა - WDVS), ფასადი, მისი გაფორმების მოსაზრებებიდან

გამომდინარე, მთლიანად დაფარულია მიწებებული დამსხვრეული და გადამუ-

შავებული მინის კენჭებით.

სითბოს გატარების კოეფიციენტი U= 0,13 W/(m2·K)

სარდაფის ჭერი/იატაკის ფილა: მასიური იატაკის ფილა ხიმინჯოვანი საძირკვლით,

შენობის ერთი ნაწილის ქვეშ მდებარეობს სარდაფი

სითბოს გატარების კოეფიციენტი U = 0,16 W/(m2·K)

სახურავი: მასიური ბრტყელი სახურავი დახრილი იზოლაციით, მწვანე სახურავი


240


ფანჯრები: პასიური სახლის სამმაგი შემინვით


ენერგოკონცეფცია/ ტექნიკური მოწყობილობები

ვენტილაცია: ცენტრალური სავენტილაციო სისტემა 95%-იანი ნარჩენი სითბოს გა-

მოყენების კოეფიციენტით

ატრიუმი: ცენტრალური გაწოვის ფუნქცია და დღის სინათლის ოპტიმალური მოხმა-

რება

გათბობა: შემდგომი შეთბობა სუფთა ჰაერის მეშვეობით, სითბოს რეკუპერაცია

გრუნტის წყლების 48 კვტ სიმძლავრე სითბური ტუმბოს მეშვეობით

გაგრილება: ინოვაციური გაგრილების კონცეფცია გრუნტის წყლების მეშვეობით და

ჰაერით ტემპერირებული ბეტონის გადახურვით

ცხელი წყლის მიღება: მზის ენერგიის ცხელი წყლის ბოილერის მეშვეობით, აგრეთ-

ვე დეზენტრალიზებული ელექტროფოტოვოლტაიკის დანადგარით და ქარის პა-

ტარა ტურბინებით: წლიურად 30000 კვტ.სთ ელქტროენერგიის წარმოება

წვიმის წყლის გამოყენება ტუალეტების ჩასარეცხად


არქიტექტორები: ბენთემ ქრუველის არქიტექტორთა ბიურო, ამსტერდამი/აახენი

დამკვეთი: HIBA Grundbesitz GmbH & Co.KG

აშენების წელი: 2008 წ. დეკემბერი

მდებარეობა: ამ ვასერმან 36, 50829 ქ. კიოლნი


2012 BREEAM სერტიფიკატი „შესანიშნავი“

2009 PROM მე-2 ადგილი (პრიზი ენერგოეფექტურობისა და ეკოლოგიური მდგრადო-

ბისათვის)

გერმანიის მდგრადი მშენებლობის საზოგადოების ოქროს ხარისხის ნიშანი მდგრა-

დი მშენებლობისათვის

სერტიფიცირება ოქროს ხარისხის

ნიშნით გერმანიის მდგრადი მშენებ-

ლობის საზოგადოების მიერ

პასიური სახლის კრიტერიუმების

დაკმაყოფილება პასიური სახლის

დაპროექტების პაკეტის (PHPP) თა-

ნახმად

ილუსტრაცია 244: „ეტრიუმის“ ვენტი-

ლაციის კონცეფციის სქემატური წარ-

მოდგენა.


241

ილუსტრაცია 245: ეტრიუმის

ვენტილაცია ზაფხულში.



ილუსტრაცია 246: ეტრიუმის

ვენტილაცია ზამთარში.



პასიური სახლის დაპროექტების პაკეტის (PHPP) კრიტერიუმები

ჰერმეტულობა: n50 = 0,6/h

სითბოს მოხმარება: 10 კვტ.სტ/(მ2წლ)

შენობის გათბობის დატვირთვა: 12 W/m2

პირველადი ენერგიის მოხმარება: 63 კვტ.სთ/(მ2წლ) გათბობისათვის, ცხელი წყლი-

სათვის, დამხმარე და საყოფაცხოვრებო ელექტროენერგიისათვის.

242


ილუსტრაცია 247, 248 და 249: კომუნიკაციე-

ბის სათავსი, ეტრიუმის სავენტილაციო სის-

ტემა. (ფოტო: მაიერ-ვ, ბ.დ.)

13.2.9. სასტუმრო Wälderhaus, ქ. ჰამბურგი

„ველდერჰაუსი“ არის მრავალფუნქციური საგამოფენო და სასტუმრო შენობა, რომე-

ლიც აშენდა 2012 წლის საერთაშორისო სამშენებლო გამოფენის (IBA) ფარგლებში. შე-

ნობა ვიზუალურად გამოირჩევა თავისი ლარიქსის ხის ფასადის მქონე დიზაინით.

„შენობა, რომელიც მთლიანად ეძღვნება „ტყის“ თემას - ეს არის „ველდერჰაუსი“ ვილ-

ჰელმსბურგის ცენტრში. ამასთან ერთად ტყისა და მერქნის თემა ორმაგად მნიშვნელო-

ვან როლს თამაშობს: ერთი მხრივ მერქანი, როგორც ეკოლოგიურად მდგრადი მასალა

გამოიყენება შენობის სტრუქტურაში და საფასადე მასალად, ხოლო მეორე მხრივ

„ველდერჰაუსი“ მას-

პინძლობს გამოფე-

ნას, რომელიც ტყის,

ქალაქისა და მისი

მაცხოვრებლების ურ-

თიერთობას განიხი-

ლავს“.20


ველდერჰაუსი,

ფასადის ხედი.

(ფოტო: BernadetteGrim-

menstein.jpeg)

20 - www.iba-hamburg.de/projekte/wilhelmsburg-mitte/eingangskomplex-am-inselpark/waelderhaus/pro-

jekt/waelderhaus.html

243

ილუსტრაცია 251: ველდერჰაუსის ფასადის კონსტრუქცია. (წყარო: Bernadette Grimmenstein)

ილუსტრაცია 252: ველდერჰაუსის ენერგოკონცეფციის სქემატური ასახვა.


მასიური ხის თვალსაჩინო კონსტრუქცია ზედა

სამ სართულზე: დაუმუშავებელი და შეუმოსავი

ჯვარედინი-წებოვანი ფირფიცრის კედლები,

ჭერი და სახურავი (სოჭის სერტიფიცირებული

მასალისაგან)

დაუმუშავებელი ხის ფასადი ევროპული

ლარიქსის ხის მასალისაგან

(სერტიფიცირებული წარმოშობა

ზიგერლანდისა და ზაუერლანდის ტყიდან)

არააალებადი გარე თბოიზოლაცია - ქვაბამბა

ჭერი მასიური ხის იატაკისებრი

კონსტრუქციით, ქვემოდან ხილვადი და

შეუმოსავი, უნაკეროდ დაგებული ცემენტის

მოჭიმვა

ვენტილაციის ღრეჩო

სახურავის გამწვანება

რკინაბეტონის კონსტრუქცია პირველ და

მეორე სართულებზე


244

ფოტოვოლტაიკით მოპოვებული ელექტროენერგია

მწვანე სახურავი

მწვანე სახურავის კონსტრუქცია

წვიმის შესაკავებლად და გამოსაყენებლად

(გაგრილება/პასიური მორწყვა)


მაღალეფექტური შემინვა

თბოიზოლაციითგარეთ და შიგნით

მდებარე დაჩრდილვის საშუალებებით.

საზაფხულო სითბოდაცვისათვის და

ფანჯრიდან განიავება კომფორტის

უზრუნველყოფის მიზნით

თერმულად აქტიური შენობის

ნაწილების სისტემა პირველ და

მეორე სართულებზე

სითბური ტუმბო

გათბობა და ბუნებრივი გაგრილება

გეოთერმიის სისტემა

96 ენერგოხიმინჯი სითბურ ტუმბოსთან

კომბინაციაში დაბალი ტემპერატურის

სისტემებისათვის

(გათბობა და ბუნებრივი გაგრილება)

ქსელის კვება ელექტროენერგიით

მექანიკური, ინდივიდუალურად

რეგულირებადი საბაზისო

ვენტილაცია ნარჩენი სითბოს

მაღალეფექტური გამოყენებითა

და მეორადი გაცხელების

კოლორიფერით და რადიატორები

პირსახოცის საშრობის სახით

მექანიკური, ინდივიდუალურად

რეგულირებადი საბაზისო

ვენტილაცია ნარჩენი სითბოს

მაღალეფექტური გამოყენებით

სითბო-ელექტრო ბლოკური

სადგური (BHKW) (ბიომეთანი)

შეერთება ავტონომიურ გათბობასთან

პირველადი ენერგიის ფაქტორი: 0,30

(სასურველი 0,00)


ექსპლუატაცია: სამეცნიერო ცენტრი „ტყე“, გამოფენა, რესტორანი, აუდიტორიები,

82 სასტუმრო ოთახი

პროექტის მთლიანი ღირებულება: 16,9 მლნ.ევრო

საერთო ფართობი: 5.910 მ2

კონსტრუქციის ტიპი:


გკ-1: პირველი და მეორე სართულები მასიური რკინაბეტონის

გკ-2: 2-4 სართულები მასიური ხის კონსტრუქციის მცენარეებისაგან გაკეთებული

ბუდეებით, სადაც დასახლდებიან ფრინველები და მწერები.

ენერგოსტანდარტი: EnEV 2009 მინუს 30%


არქიტექტორები: ანდრეას ჰელერის არქიტექტორთა და დიზაინერთა ჰამბურგის

ბიურო

დამკვეთი: ჰამბურგის მიწის გერმანიის ტყეების დაცვის ორგანიზაცია „Deutscher

Wald“


მდებარეობა: ინზელპარკის 19, 21109 ჰამბურგი

ენერგოკონცეფცია

ვენტილაცია: ვენტილაციის სისტემა ნარჩენი სითბოს გამოყენებით

გათბობა, გაგრილება: თერმულად აქტივირებული სამშენებლო ნაწილები, 96 ენერ-

გოხიმინჯით შენობას მიეწოდება გეოთერმული ენერგია, დამატებით ავტონო-

მიური გათბობა და ბიომეთანზე მომუშავე სითბო-ელექტრო ბლოკური სადგუ-

რი (BHKW)

ფოტოვოლტაიკის დანადგარი: ელექტროენერგიის წარმოება

მწვანე სახურავის კონსტრუქცია: წვიმის წყლის აკუმულირება და მოხმარება, გა-

საგრილებლად და პასიური მორწყვისათვის, ასევე მიკროკლიმატის გასაუმჯო-

ბესებლად.


BDA ჰამბურგის არქიტექტორთა პრიზი 2014, დამსახურების აღიარება.

13.2.10. Greenpeace Energy, ქ.ჰამბურგი

ქ. ჰამბურგის „საპორტო ქალაქში“, ზედ მდინარის პირას, მედიდურადაა განლაგებუ-

ლი სამშენებლო კომპლექსი „ELbarkaden“ (ელბის თაღედები). ერთი შეხედვითაც ცხადად

ჩანს, რომ შენობა სამი სხვადასხვა ხასიათის სარგებლობისთვისაა გათვალისწინებუ-

ლი. მასშტაბურ დინამიკურ მინის მემბრანებთან შეხამებული მისი კლინკერის ფასადი

კარგად ერწყმის „საწყობების ქალაქის“ ისტორიულ კონტექსტსს.

„გრინფისის“ გერმანიის მთავარი ოფისისა და „დიზაინიქსპორტის“ ატელიეების გარ-

და, აქ განთავსებულია სხვადასხვა ტიპის საცხოვრებელი ბინები.

245

შენობის კონცეფცია მთლიანად განახლებადი ენერგიის, „რუხი ენერგიის“ (ენერგიის

რაოდენობა, რომელიც რაიმე პროდუქტის წარმოების, ტრანსპორტირების, შენახვისა და

გადამუშავებისთვის არის საჭირო), წვიმის წყლის, ნარჩენი სითბოს გამოყენების, აგრეთ-

ვე მცენარეებისა და ცხოველებისათვის საკომპენსაციო ფართობების ჩართულობით

არის კონციპირებული.


„ელბარკადენ“

(ელბის თაღედები ),

„გრინფისის“ მთავარი

ოფისი გერმანიაში.



ექსპლუატაცია: გრინფისის გერმანიის მთავარი ოფისი, „დიზაინიქსპორტის“ ატე-

ლიეები, მრავალი საცხოვრებელი ბინა.

მშენებლობის ხარჯი: 150 მლნ. შვეიცარული ფრანკი

ენერგიის მოხმარების ფართობი (ნეტო): 16.818 მ2


კონსტრუქციის ტიპი: მასიური, კლინკერი მინის მემბრანებთან კომბინაციაში

სერტიფიკატები

გერმანიის ხარისხის ნიშანი მდგრადი მშენებლობისათვის (DGNB),ოქრო

ქ.ჰამბურგის „საპორტო ქალაქის“ ეკოლოგიურობის ნიშანი, ოქრო

ეკონომიკისა და ენერგეტიკის ფედერალური სამინისტროს პრიზი,

Prix Evenir, FIABCI Prix d’Excellence Germany

გერმანიის ეკოლოგიური მდგრადობის პრიზი, გერმანიის არქიტექტორთა კავში-

რის (BDA) ჰამბურგის არქიტექტურის პრიზი


არქიტექტორები: ბობ გიზინი + პარტნიორები


დამკვეთი: GOD Green office Development

მდებარეობა: ჰონკონგშტრასე 10, 20457 ქ. ჰამბურგი


246


ქარის გენერატორები, როგორც განახლებადი ენერგოკონცეფციის ნაწილი, მზის

ენერგიასა და გეოთერმიასთან ერთად ამარაგებენ ელბის თაღედებს CO2-ნეიტრალური

ელექტრონერგიით. სწორედ ეს ტექნოლოგიური მიქსი გახდა იმის მიზეზი, რის გამოც

ეს შენობა მშენებლობის დაწყებამდე დააჯილდოვეს გერმანიის მდგრადი მშენებლო-

ბის ოქროს ხარისხის ნიშნითა (DGNB) და ჰამბურგის „საპორტო ქალაქის“ ეკოლოგიუ-

რობის ოქროს ნიშნით. მომხმარებლები არიან გრინფისის გერმანიის ცენტრალური

ოფისი, გრინფის ენერჯი და გარემოს დაცვის ფონდი გრინფისი, აგრეთვე დიზაინიქ-

სფორთის შემოქმედებითი ბიუროები და iF დიზაინი. გრინფისის მიერ ექსპლუატირე-

ბულ შენობის ნაწილში ქარის ახალი გენერატორების გარდა იყენებენ ფოტოვოლტაი-

კას, გრუნტის ზონდებს, სითბურ ტუმბოსა და ხის პელეტების გათბობის სისტემას. და-

ნარჩენი კომერციული ფართობები და საცხოვრებელი ბინები სითბოთი და ელექტრო-

ენერგიით მარაგდება აგრეთვე ეკოლოგიურად მდგრადი რეგენერაციული თბოელექ-

ტროსადგურის ან ფოტოვოლტაიკის მეშვეობით. „ელბარკადენ“-ის კონსტრუქციის ტიპი

იმის საშუალებას იძლევა, რომ მთლიანობაში, იგი ითხოვს ძალიან ცოტა სითბოს და

ელექტროენერგიას.

პირველადი ენერგიის მოხმარება:

პირველადი ენერგიის მოთხოვნა: 84,5 კვტ.სთ/(მ2წლ)

A/V-კოეფიციენტი: 0,11 მ-1

13.2.11. პლუს-ენერგოსახლი Solar Decathlon (2007)

2007 წლის „Solar Decathlon“-ის პლუს-ენერგოსახლის კონკურსის გამარჯვებული გახ-

და გერმანიის ქ. დარმშტატის უნივერსიტეტის სტუდენტური გუნდი.

„სოლარ დეკატლონი“ ანუ „მზის ათჭიდი“ არის აშშ-ის ენერგეტიკის სამინისტროს

კონკურსი, რომელსაც ის მსოფლიოს 20 რჩეულ უნივერსიტეტს შორის ატარებს. არქი-

ტექტურული და ენერგეტიკული კონკურსის მიზანი იყო ენერგეტიკულად თვითკმარი შე-

ნობის დაპროექტება და აშენება, ანუ ისეთი შენობისა, რომელიც საკუთარ ენერგო-

მოთხოვნას თავადვე წარმოებული ელექტროენერგიით უზრუნველყოფდა. ამ კონკურ-

სის პირობების თანახმად სტუდენტებს უნდა დაეპროექტებინათ და აეშენებინათ მომა-

ვალზე ორიენტირებული საცხოვრებლის პროტოტიპი ორი ადამიანისათვის, დადგენი-

ლი მოხმარების პროფილითა და მაღალი არქიტექტურული მოთხოვნებით, რომელიც

უფრო მეტ ენერგიას აწარმოებს, ვიდრე მოიხმარს.

კონკურსის ენერგეტიკულ მიზანს წარმოადგენდა დადებითი ანუ პლუსენერგობალან-

სი გათბობის, გაგრილების, ცხელწყალმომარაგების, დამხმარე ელ.ენერგიის, განათე-

ბის, სხვა საყოფაცხოვრებო მოწყობილობებისა და მობილობისათვის.

მიზნის მისაღწევად შენობა გაჯერებულ იქნა ახალი ტექნოლოგიებითა და კონცეფ-

ციებით: ვაკუუმის თბოიზოლაცია (VIP), თერმოაქტიური სამშენებლო კომპონენტების სის-

ტემა Phase Change მასალებით (PCM), ფასადზე და სახურავზე ინტეგრირებული მზის

ენერგიის პანელებით (PV) და სხვ., რომელთაც ერთი წლის განმავლობაში უნდა ეზრუ-

ნათ გაწონასწორებული ენერგობალანსისთვის. გარდა ამისა, სახლი დაპროექტებულ

იქნა, როგორც ასაწყობი სახლი, რათა შესაძლებელი ყოფილიყო კონკურსისათვის მი-

სი აშშ-ში ტრანსპორტირება.

247


პლუს-ენერგოსახლი

სახლი, 2007 წ. „სოლარ

დეკატლონის“ გამარ-

ჯვებული.


ქვემოთ მოყვანილი კონცეფციების კომბინაცია არის წარმატების გარანტია:

1. პასიური ღონისძიებები

კონსტრუქციის დაპროექტება

შიგნიდან: ჰორიზონტალური ჭრილის ზონირება ტემპერატურული ზონების მი-•

ხედვით

გარედან: კომპაქტური კონსტრუქცია გარსის ზედაპირის ოპტიმიზაციისათვის•

(A/V-კოეფიციენტი)

გარსის ზედაპირის დაპროექტება

შენობის გარსის თბოიზოლაცია და ჰერმეტულობა•


პლუს-ენერგო სახ-

ლის სივრცითი ცენ-

ტრი და გარსის ზე-

დაპირი.




248

პასიური მზის ენერგიის მიღების მართვა


მზის სხივების შემოდინება

პლუს-ენერგოსახლში.


ენერგომომარაგება

ფარული სითბოს აკუმულატორი მსუბუქ კონსტრუქციაში•

ვენტილაცია ღამით აკუმულირებული მასის გასაგრილებლად•

დამატებითი ღამის გაგრილების პასიური სისტემა ფოტოვოლტაიკის პანელე-•

ბის მეშვეობით

ილუსტრაცია 257: ფაზების მონაცვლე

(Phase Change) მასალების აკუმულატო-

რის გაგრილება დღისა და ღამის გან-

მავლობაში პლუს ენერგოსახლში.


249

ილუსტრაცია 258: ბუნებრივი ორპირი ვენ-

ტილაცია პლუს ენერგოსახლში.


2. აქტიური სისტემები

ელექტროენერგიის წარმოება ფოტოვოლტაიკის გამოყენებით

ფოტოვოლტაიკის სტანდარტული პანელები სახურავზე•

ფოტოვოლტაიკის მინა-მინა პანელები შვერილზე და შვერილს შიგნით სამხრე-•

თის მხარეს

თხელფენიანი პანელები ჰორიზონტალური ფირფიტების სიბრტყეზე•

ილუსტრაცია 259: სხვადასხვა ტიპის

ფოტოვოლტაიკის პანელები

პლუს-ენერგოსახლში.


სითბოს მიღება რეგენერაციული ენერგიის მეშვეობით

ცხელი წყლის მიღება მზის ენერგიის თერმული კოლექტორების მეშვეობით•

ვენტილაცია, გაგრილება და გათბობა რევერსიული სითბური ტუმბოთი•

ილუსტრაცია 260: ტექნიკური დანადგარი;

კომპაქტური მოწყობილობა ჯვარედინი

სითბოსგადამტანი სისტემით, სითბური

ტიმბოთი და სითბოს აკუმულატორით

პლუს-ენერგო სახლში.



250

ილუსტრაცია 261: ფოტოვოლტაიკა: მინა-მინა და თხელფენიანი პანელები.

(ფოტო: თ. დუცია)


ექსპლუატაცია: სანიმუშო საცხოვრებელი ბინა ორი ადამიანისათვის


საერთო ფართი: 75 მ2

საცხოვრებელი ფართი: 55 მ2

კონსტრუქციის ტიპი:

გკ: ხის კონსტრუქცია ვაკუუმის საიზოლაციო პანელებით (VIP) 2x3 სმ = 6 სმ VIP-

ფილა, სითბოს გატარების კოეფიციენტი U =0,1 W/მ2K

ფანჯარა სამხრეთის ფასადზე: სამმაგი შემინვა

ფანჯარა ჩრდილოეთის ფასადზე: ოთხმაგი შემინვა

ფარული სითბოს აკუმულატორი: გადახურების საწინააღმდეგო, პასიური გაგრი-

ლება ფაზების მონაცვლე მასალების (PCM) მეშვეობით (1,5 სმ ფილის სითბოს

დაგროვების უნარი 9 სმ ბეტონის ან 12 სმ აგურის კედლის იდენტურია)

A/V-კოეფიციენტი: 1,15 სმ-1

ენერგოსტანდარტი: პლუს-ენერგოშენობა


2007 წლის „სოლარ დეკატლონის“ გამარჯვებული

251


არქიტექტორები: დარმშტატის ტექნიკური უნივერსიტეტის გუნდი პროფესორ მან-

ფრედ ჰეგერის ხელმძღვანელობით

დამკვეთი: კონკურსი

მშენებლობის დასრულება: 2007

ექსპლუატაციაში შესვლა: 2008

მდებარეობა: ელ-ლისიცკი-შტრასე 3, 64287 დარმშტატი


ვენტილაცია: ვენტილაცია ნარჩენი სითბოს გამოყენების ჩათვლით

ღამის ვენტილაცია: ორპირი ვენტილაცია ფასადში ღიობი ელემენტის მეშვეობით

გათბობა: ჰაერი-ჰაერი სითბური ტუმბო

გაგრილება: აქტიური გაგრილება, რეგენერაციული და პასიური გაგრილება

ფოტოვოლტაიკის დანადგარი: ელექტროენერგიის წარმოება 8,4 kWp მაქსიმალუ-

რი სიმძლავრით

ცხელი წყლის მომარაგება: მზის თერმული კოლექტორები

პარამეტრები

გათბობის სითბოს მოთხოვნა: 12 კვტ.სთ/(მ2წ)

13.2.12. საწარმოს კლიმატ-ნეიტრალური საბავშვო ბაღი

გერმანიაში პირველად აშენდა კლიმატ-ნეიტრალური საბავშვო ბაღი მთელი წლის

ექსპლუატაციის გაწონასწორებული საერთო ენერგობალანსით.

2009 წელს კიოლნსა და დიუსელდორფს შორის მდებარე ქ. მონჰაიმში კომპანია

„ბაიერ“-ის შვილობილი კომპანიის ცენტრალური ოფისის კუთვნილ 35 ჰექტარ ფართობ-

ზე აშენდა საწარმოს თანამშრომლების შვილებისათვის პირველი კლიმატ-ნეიტრალური

საბავშვო ბაღი, რომელიც გათვლილია 6 თვიდან 6 წლამდე ასაკის 60 ბავშვზე.

პასიური სახლის სტანდარტის შენობა დაპროექტების პროცესში „EcoCommercialBuild-

ingProgram“ კონტექსტში დაიხვეწა CO2-ნეიტრალურ შენობად „ტრ.არქიტექტენ“-ის სპეცი-

ალისტების მიერ და ექსპერტთა დასკვნის თანახმად გამარჯვებაც მათ დარჩათ.

შენობას გააჩნია ოპტიმირებული თბოიზოლაცია, აქცენტს აკეთებს დღის სინათლის-

გან მიღებულ კომფორტზე, ხოლო სითბო გამომუშავდება გეოთერმული სითბური ტუმ-

ბოთი და მზის თერმული დანადგარით. ბავშვები და აღმზრდელები ძალზე დადებითად

აფასებენ სივრცის ეფექტს, გაბნეულ დღის სინათლეს და უპირველეს ყოვლისა, თერმულ

კომფორტს. ეს განპირობებულია ერთი მხრივ, მცირე ჰაერის მასით, რომელიც გამჭო-

ლი ქარის გარეშე ხვდება ოთახში და მეორე მხრივ, დიდი, ტემპერირებული ფართობე-

ბით, რომლებიც საჭირო სითბოს ძალზე მცირე ტემპერატურული სხვაობით გადსცემენ

ოთახს.

ფაქტების პროექტის შესახებ

ექსპლუატაცია: საბავშვო ბაღი გათვლილი 60 ბავშვსა და 11 აღმზრდელზე.

მშენებლობის ხარჯი: სარდაფის სართული 300/400 2.200 ევრო/მ2 (2009)

შიდა მარგი ფართობი (ნეტო): 969 მ2


252

კონსტრუქციის ტიპი: მასიური ხის კონსტრუქცია (ასაწყობი და მაღალი ტემპერატუ-

რის თბოიზოლაციის მქონე ხის დგარების კონსტრუქცია)

ენერგოსტანდარტი: ნულოვანი ენერგიის-პლუს სახლი


ეკონომიკისა და ენერგეტიკის ფედერალური სამინისტროს პრიზი

„ენერგოოპტიმირებული მშენებლობა 2009“

ჯილდო „gutter Bauten 2010“, BDA

„Green Building Award 2011“, EU


არქიტექტორები: „ტრ.არქითექთენ“, კიოლნი/ბილეფელდი

დამკვეთი: Bayer Real Estate, Leverkusen fur Bayer Crop Science, ლანგენფელდი


მდებარეობა: ალფრედ-ნობელ-შტრასე 33, 40789 მონჰაიმი რაინზე


ჰაერშეუღწევი პასიური სახლის კონსტრუქცია

გარე კედელი: სთბოს გატარების კოეფიციენტი = 0,14 W/m2K

ფანჯარა სამმაგი შემინვით: თბოგამტარობის კოეფიციენტი = 0,94 W/m2K

სახურავი: თბოგამტარობის კოეფიციენტი U = 0,10 W/m2K

იატაკის ფილა: სითბოს გატარების კოეფიციენტი U = 0,09 W/m2K

ენერგოკონცეფცია რეგენერაციული წყაროების მოხმარებით

ენერგიის თითოეული კილოვატ-საათი, რომელიც გამოიყენება გათბობისთვის, ცხე-

ლი წყლისა და ვენტილაციისთვის, განათებისთვის, სამზარეულოს მოწყობილობებისა

და კომპიუტერისათვის, წარმოიშვება გეოთერმიიდან და მზის ენერგიიდან. სახურავში

ინტეგრირებულია 49 კვტ. სიმძლავრის 345 მ2 ფართობის ფოტოვოლტაიკის დანადგარი,

გეოთერმული მოწყობილობა ოთხი გრუნტის ზონდით - თითოეული 98 მ და ერთი 28 კვტ.

სიმძლავრის სითბური ტუმბო სრულყოფენ ენერგომომარაგებას.

ენერგეტიკული პარამეტრები (მოხმარება):

საბოლოო ენერგია გათბობის სითბოსთვის: 16 კვტ.სთ/მ2წლ

საბოლოო ენერგია ცხელი წყლისთვის: 8 კვტ.სთ/მ2წლ

საბოლოო ენერგია ელექტროდენისთვის: 25 კვტ.სთ/მ2წლ

პირველადი ენერგიის მოხმარება მთლიანად: 80 კვტ.სთ/მ2წლ

პირველადი ენერგიის გამომუშავება (დენი): 116 კვტ.სთ/მ2წლ

ენერგიის სალდო: + 36 კვტ.სთ/მ2წლ

ენერგობალანსი

პირველსავე წელს შენობამ ზედმეტობით აწარმოა 13.600 კვტ.სთ. ელექტროენერგია

- საკმარისი იმისათვის, რომ ოთხსულიანი ოჯახი ერთი წლის მანძილზე უზრუნველეყო

ელექტროენერგიით. CO2-ის დანაზოგმა შეადგინა 50 ტონა, რითაც 9 ტონით გადააჭარ-

ბა დამპროექტებლის მოლოდინს.

253

ილუსტრაცია 262: ფირმა ბაიერის საწარმოსთან არსებული საბავშვო ბაღის ენერგოკონ-

ცეფცია. (გრაფიკა: მ. ტყეშელაშვილი, წყარო: ქ. ფოსი, ე. მუზალი, ნულოვანი ენერგომოხმა-

რების შენობა, გვ.160)

13.2.13. სადურგლო საამქროს ახალი შენობა

ნულოვანი ენერგიის ახალი შენობა - ინოვაციური სადურგლო საამქრო მდებარეობს

ქ.მიუნჰენის აეროპორტის სიახლოვეს. კომპაქტური კონსტრუქციისა და აღმოსავლეთის,

სამხრეთისა და დასავლეთის მხრიდან დახურული ფასადის მეშვეობით საგრძნობლად


254

ილუსტრაცია 263: სადურგლო, ქ. ფრაიზინგი. (ფოტოკოლაჟი: მ.ტყეშელაშვილი)

საბოლოო ენერგიის მოხმარება

ენ

ერ

გიის

წარ

მო

ება შ

ენ

ობის

სიახ

ლო

ვეს

განახლებადი ენერგია ენერგიის მოხმარება

გეოთერმული

თბომცვლელი

მზის თერმული

კოლექტორები

ნამუშევარი

ჰაერი


რეკუპერაციით

თბური ტუმბო აკუმულატორისასმელი



ელ.ენერგიის

მომხმარებელი

ელექტროენერგიის

ქსელი

დეცენტრალიზებული

დამაკავშირებელი

სადგური

მიწოდებული

ჰაერი

მზის ენერგიის

გენერატორი

მცირდება სითბური დანაკარგები და გადახურება ზაფხულობით. სამივე მხარე შემოსი-

ლია შავი ხის ფირფიტებით, ხოლო ჩრდილოეთის ფასადი წარმოადგენს ერთიან ლენ-

ტურ სარკმელს, რომელიც შესრულებულია გადამუშავებული პოლიკარბონატის ფიჭი-

სებრი ფირფიტებით.

ილუსტრაცია 264: ფან-

ჯრების საფარები ფო-

ტოვოლტაიკის პანელე-

ბით სადურგლოს სახუ-

რავზე ქ. ფრაიზინგში.

(ფოტოკოლაჟი:


ილუსტრაცია 265: სადურგლოს საამქროს დარბაზი ქ. ფრაიზინგში. (ფოტოკოლაჟი:



ექსპლოატაცია: საწარმოო დარბაზი


მარგი ფართობი: 1.128 მ2

კონსტრუქციის ტიპი: ხის კარკასული კონსტრუქცია, სოჭი

ენერგოსტანდარტი: ნულოვანი ენერგომოხმარების საამქრო


კონკურსის “Holzbau plus“ ჯილდო, არქიტექტურული პრიზი შენობაში ინტეგრირებუ-

ლი მზის ენერგოსისტემებისთვის (შერჩევა)

255


არქიტექტორები: Deppisch Architekten, ფრაიზინგი

დამკვეთი: სადურგლო დიზაინი, რიხარდ შტენცელი, პულინგი


მდებარეობა: მარგარეტე-რაიხლ-შტრასე 5, 85354 ფრაიზინგ-ფულინგი



გკ-1: შავად შეღებილი ხის ფირფიტები მაღალხარისხიანი თბოიზოლაციით

გკ-2: პოლიკარბონატით შემოსილი ჩრდილოეთის ფასადი

სითბოს გატარების კოეფიციენტი U = 0,90 W/m2K

ფანჯრები: სამმაგი შემინვა

სახურავი: სახურავის ნივნივებსშორისი სრული თბოიზოლაცია მინერალური ბამბით

სთბოს გატარების კოეფიციენტი U = 0,18 W/m2K

ენერგოკონცეფცია:

გათბობა: ერთიანი გათბობა საკუთარი წარმოების ხის პელეტებით

ელ.ენერგია: ფოტოვოლტაიკის პანელები სახურავზე, აწარმოებს 5% ჭარბ დენს

ენერგეტიკული პარამეტრები:

პირველადი ენერგიის მოხმარება: 94 კვტ.სთ/(მ2წლ)

საბოლოო ენერგიის მოხმარება: 276 კვტ.სთ/(მ2წლ)

გათბობის სითბოს მოთხოვნა: 197 კვტ.სთ/(მ2წლ)

ადგილზე წარმოებული ენერგია: 70.000 კვტ.სთ/წლ

ენერგიის სალდო: 45.000 კვტ.სთ/წლ

13.2.14. ყოფილი საჰაერო თავდასხმის საწინააღმდეგო ბუნკერის გადაკეთება

ენერგობუნკერად

„ქალაქის სახის მახსიათებელი ელემენტი - ომის დროინდელი საზენიტო ბუნკერი

ჰამბურგ-ვილჰელმსბურგში (ფრიდრიხ თამსი, აშენებული 1942 წლის ბოლოსა და 1943

წლის შუა პერიოდში) რეკონსტრუირებულ იქნა 2012 წელს. იგი გამოიყენება როგორც

თბოენერგოცენტრალი და მიმდებარე უბანს უზრუნველყოფს დეცენტრალიზებული გათ-

ბობითა და ელექტროენერგიით. პროექტი შემუშავდა და დაპროექტდა შპს IBA-

ჰამბურგის ფარგლებში. ტექნიკური მართვის ცენტრში გარდაქმნილი სითბოს 85% რე-

გენერაციული ენერგომატარებლებისგან წარმოიქმნება. განხორციელებული ენერგო-

კონცეფცია ტრადიციულ კონცეფციებთან და მწარმოებლებთან შედარებით იძლევა CO2-

ის 95%-ით დაზოგვის შესაძლებლობას. ამავდროულად შენობა ხელმისაწვდომია საზო-

გადოებისათვის.

კიდევ ერთი თვალსაჩინო ელემენტი ომის დროინდელი ნაგებობისა ჰამბურგის გა-

ნახლებადი ენერგიის მოხმარების სიმბოლოდ გადაქცევისა არის მზის პანელების გარ-

სი, რომელიც შენობის კონტურს მოცილებულია და ლითონის კონსტრუქციის სახით გა-

დაჭიმულია სახურავსა და სამხრეთის ფასადზე. კოლექტორების სითბური სიმძლავრე

შეადგენს 750 კვტ.-ს. ფოტოვოლტაიკის პანელების სიმძლავრე სამხრეთის ფასადზე შე-


256

ადგენს დაახლ. 100 კვტ.პიკ-ს.

ენერგობუნკერის ცენტრალურ ელემენტს წარმოადგენს მთავარი ბუფერული საცა-

ვი, რომელმაც უკვე საგრძნობლად შეამცირა დასამონტაჟებელი სითბური გენერატო-

რის სიმძლავრე. მთავარი ბუფერული საცავი მოიცავს მთლიანობაში 2 000.000 ლ წყალს

და დგას ბუნკერის ცენტრალურ შიდა სივრცეში, რომელიც ომის დასრულებიდან ცოტა

ხნის შემდეგ ბრიტანეთის არმიის მიერ შიდა სტრუქტურის აფეთქების შედეგად წარმო-

იქმნა. ბუფერული საცავი მზის თერმოსისტემის სითბოთი, ბიომეთანის გაზზე მომუშავე

სითბო-ელექტრო ბლოკური სადგურის ნარჩენი სითბოთი და შეშის ღუმელით იკვებება.

როგორც მემორიალი და ქალაქის სახის მახასიათებელი ელემენტი, რომელიც

საცხოვრებელი უბნის შაუაგულში მდებარეობს, ბუნკერი ახლებური ფუნქციითა და 30 მ

სიმაღლეზე მდებარე კაფეთი საზოგადოებისთვის მისაწვდომი გახდა. ამისათვის გაიჭ-

რა ბუნკერის გარსი და მოეწყო პანორამული ფანჯარა ჰამბურგის ხედით. შენობის დი-

დი ელემენტები: ტექნიკის კათედრალი, ძველი საბრძოლო პლატფორმები და პერიმეტ-

რის კონსოლური ფილა ასევე ხელმისაწვდომია დამთვალიერებლებისათვის. ბუნკერის

ისტორიის ამსახველი ფაქტები დეცენტრალიზებულადაა წარმოდგენილი შენობაში

მოწყობილ საგამოფენო სტენდებზე.“21

ილუსტრაცია 266: ენერგობუნკერი ქ.ჰამბურგში ვილჰელმსბურგი.

(ფოტო: Bernadette Grimmenstein).


ექსპლუატაცია: თბოელექტროცენტრალი, საგამოფენო სივრცე და კაფე ხედით

მშენებლობის ხარჯი: სულ 27 მლნ.ევრო, 11,7 მლნ.ევრო დაიხარჯა ტექნიკასა და

გათბობის ქსელზე (მზის პანელების კორპუსის გარეშე)

ძირითადი პარამეტრები

თავდაპირველად აშენდა: 1943 წ

აფეთქება შიდა სივრცეში: 1947 წ.

257

21 - www.hhs.ag/projekte-ausstellung-energiebunker.de.html

რეკონსტრუქციის დაწყება: 2010

ძირითადი ფართობი 57 x 57 მ

სიმაღლე: 42 მ

გამოფენა და კაფე: 880 მ2 + 540 მ2

თბოელექტროცენტრალი: 5.625 მ2

მზის კოლექტორების ფასადი: დაახლ.1350 მ2 (სახურავი); 750 კვტ; 600 მეგავატ

სთ/წლ

სითბური საცავი: 2.000 მ3

საერთო სიმძლავრე

სითბო: 22.400 მეგავატ.სთ. - საკმარისია 3.000 ოჯახისათვის

ელექტროენერგია: 2.850 მეგავატ.სთ. - საკმარისია 1.000 ოჯახისათვის


ექსპონატი გერმანიის პავილიონში, არქიტექტურული ბიენალე 2008, ვენეცია

ევროპული მზის ენერგიის პრიზი 2013, მინიჭებული ორგანიზაცია „ევროსოლარ“-ის

მიერ

„არქიტექტურა ენერგიით“ პრიზის მფლობელი, ეკონომიკისა და ენერგეტიკის სამი-

ნისტროს პრიზი ენერგოოპტიმირებული მშენებლობისთვის (EnOB) 2009

TGA-ჯილდო 2014

BDA-ჰამბურგის არქიტექტურული ჯილდო 2014, აღიარება


არქიტექტორები: Heger Heger Schleif HHS Planer + Architekten AG, კასელი

დამკვეთი: IBA-Hamburg GmbH (შენობა)

„HAMBURG ENERGIE“ (ენერგომომარაგება)


მდებარეობა: ნოიჰოფერ შტრასე 7, 21107 ჰამბურგი

ილუსტრაცია 267 და 268: ჰამბურგში ვილჰელმსბურგში

მდებარე ენერგობუნკერის პლატფორმა ფოტოვოლტაი-

კის პანელებით. (ფოტო: ნ.მეფარიშვილი)


258

ილუსტრაცია 269: ჰამბურგში

ვილჰელმსბურგში მდებარე

ენერგობუნკერის რეზერვუა-

რი. (ფოტო: მაიერ-ვ, ბ.დ.)

259

14. წყაროები, საგნობრივი საძიებელი,

ილუსტრაციები

14.1. გამოყენებული ლიტერატურა

Akbari, Hashem: Opportunities for saving energy and improving air quality in urban heat islands,

London 2007.

Baehr, Hans Dieter; Stephan, Karl: Wärme- und Stoffübertragung, Springer-Verlag Berlin Heidel-

berg 2013.

Duzia, Thomas: Solarthermie im Denkmalschutz, Fraunhofer IRB Verlag, Stuttgart 2013.

Duzia, T., Bogusch, N. ; Basiswissen Bauphysik; Fraunhofer IRB Verlag, Stuttgart, 2. Auflage 2014.

Duzia, Thomas; Mucha, Rainer: Energetisch optimiertes Bauen, Technische Vereinfachung –

nachhaltige Materialien – wirtschaftliche Bauweisen, Fraunhofer IRB Verlag, Stuttgart 2016.

Elkhouli, Sebastian; John, Viola; Zeumer, Martin: Nachhaltig konstruieren. Vom Tragwerksentwurf

bis zur Materialwahl: Gebäude ökologisch bilanzieren und optimieren, Institut für interna-

tionale Architektur-Dokumentation München 2014.

Gertis, Karl: „Die Erwärmung von Räumen infolge Sonneneinstrahlung durch Fenster“, in:

Sonneneinstrahlung – Fenster – Raumklima, Institut für Technische Physik, Stuttgart 1970.

Hausladen, Gerhard; de Saldanha, Michael; Liedl, Petra; Sager, Christina: ClimaDesign. Lösun-

gen für Gebäude, die mit weniger Technik mehr können, Verlag Georg D.W. Callwey,

München 2005.

Hegger, Manfred; Fafflok, Caroline; Hegger, Johannes; Passig, Isabell: Aktivhaus, Das Grundla-

genwerk, Verlag Georg D.W. Callwey GmbH & Co.KG, München 2013.

Hegger, Manfred; Fuchs, Matthias; Stark, Thomas; Zeumer, Martin: Energie Atlas. Nachhaltige Ar-

chitektur, 1. Auflage, Institut für internationale Architektur-Dokumentation, München,

Birkhäuser – Verlag für Architektur, Basel 2008.

Jung, Ulrich: Handbuch Energieberatung, Recht und Technik in der Praxis – für Energieberater,

Bauingenieure und Architekten, Bundesanzeiger Verlag, Köln 2009.

Marquardt, Helmut: Energiesparendes Bauen. Von der europäischen Normung zur En-

ergieeinsparverordnung, B.G. Teubner Verlag Stuttgart, Leipzig, Wiesbaden 2004.

Pfammatter, Ulrich: Bauen im Kultur- und Klimawandel, Green traditions – clean future, vdf

Hochschulverlag AG an der ETH Zürich 2012.

Pfundstein, Margit u. a.: Dämmstoffe: Grundlagen, Materialien, Anwendung; Edition Detail,

München 2007.

Richarz, Clemens; Schulz, Christina: Energetische Sanierung. Grundlagen Details Beispiele, Insti-

tut für internationale Architektur-Dokumentation, München 2011.

Rühm, Bettina: Energieplushäuser, Nachhaltiges Bauen für die Zukunft, Deutsche Verlagsanstalt,

München 2013.

Sabady, Pierre: Haus & Sonnenkraft, Wissensgrundlage für Solar-Bautechnik, Helion-Verlag,

Zürich 1977.

Voss, Karsten; Musall, Eike: Nullenergiegebäude, Internationale Projekte zum klimaneutralen

260

Wohnen und Arbeiten, Detail Green Books, München, 2011.

VWEW Energieverlag (Hrsg.): RWE Bauhandbuch, VWEW Energieverlag GmbH, Frankfurt am

Main, 13. Auflage 2004.

Werner, H.; Dunkle Wandoberflächen – Ihr Einfluss auf den Wärmeverlust, IBP Mitteilung 110, 13-

1986.

14.2. სტანდარტების ჩამონათვალი

დირექტივა 2010/31/EU (ენერგიის საერთო მოხმარების ნორმები)

EnEV-2014 (განკარგულება ენერგიის დაზოგვის შესახებ)

DIN V 18599, ნაწილი 1-11

DIN EN 832: 2003-06 შენობების თბოტექნიკური მახასიათებლები - სითბური ენერგიის

მოხმარების გაანგარიშება - საცხოვრებელი სახლი

DIN V 4108-6: 2003-06 თბოიზოლაცია და ენერგიის დაზოგვა შენობებში, ნაწილი 6: წლი-

ური სითბური დატვირთვისა და წლიური სითბური ენერგიის მოხმარების გაანგა-

რიშება

DIN V 4701-10: 2003-08 გათბობისა და კონდიცირების სისტემების ენერგეტიკული შეფა-

სება - ნაწილი 10: გათბობა, სასმელი წყლის გაცხელება, ვენტილაცია

DIN SPEC 4701-10/A1: 2012-07 გათბობისა და კონდიცირების სისტემების ენერგეტიკული

შეფასება - ნაწილი 10: გათბობა, სასმელი წყლის გაცხელება, ვენტილაცია; ცვლი-

ლება A1

DIN EN ISO 13370: 1998-12 სითბოგადაცემა ნიადაგიდან - გაანგარიშების მეთოდი

DIN EN ISO 6946: 2008-04 სამშენებლო ელემენტები - სითბოს გატარების წინაღობა და

სითბოს გატარების კოეფიციენტი - გაანგარიშების მეთოდი

DIN EN ISO 10077-1: 2006-12 ფანჯრების, კარებისა და შეერთებების თბოტექნიკური მა-

ხასიათებლები, სითბოს გატარების კოეფიციენტის გაანგარიშება # ნაწილი 1: გა-

მარტივებული პროცედურა

DIN V 4701-12: 2004-02 გათბობისა და კონდიცირების სისტემების ენერგეტიკული შეფა-

სება - ნაწილი 12: სითბოს გენერატორი და სასმელი წყლის გაცხელება

DIN 4108-2: 2013-02 სითბოდაცვა და ენერგიის დაზოგვა შენობებში - ნაწილი 2: მინიმა-

ლური მოთხოვნები თბოიზოლაციის მიმართ

DIN 4108-3: 2014-11 სითბოდაცვა და ენერგიის დაზოგვა შენობებში - ნაწილი 3: კლიმა-

ტით განპირობებული ნესტისაგან დაცვა, მოთხოვნები, გაანგარიშების მეთოდი

და მითითებები დაპროექტებისა და განხორციელებისათვის

DIN V 4108-4: 2004-07 სითბოდაცვა და ენერგიის დაზოგვა შენობებში - ნაწილი 4: სითბო

და ნესტდაცვის ტექნიკური გასაზომი პარამეტრები

DIN 4108-5: 1981-08 სითბოდაცვა მაღალსართულიან შენობაში - გაანგარიშების მეთოდი

DIN 4108 დანართი 2: 2006-03 სითბოდაცვა და ენერგიის დაზოგვა შენობებში - სითბური

ხიდები - დაპროექტებისა და განხორციელების მაგალითები

DIN EN 12524: 2000-07 სამშენებლო მასალები და პროდუქტები - სითბო და ნესტდამცა-

ვი ტექნიკური თვისებები - გასაზომი პარამეტრების ცხრილები

DIN V 4108-4: 2013-02 სითბოდაცვა და ენერგიის დაზოგვა შენობებში - სითბო- და ნეს-

ტდაცვის ტექნიკური გასაზომი პარამეტრები

DIN EN ISO 10456: 201-05 სამშენებლო მასალები და პროდუქტები - სითბური და ნეს-

ტტექნიკური თვისებები

261

14.3. შემოკლებები და ცნებები

a....................................წელიწადი

A/Ve ..............................ფართობი/მოცულობა თანაფარდობა - სამშენებლო სხეულის

კომპაქტურობის მაჩვენებელი

AW ................................გარე კედელი

%...................................პროცენტი

€/m2...............................ხარჯები ევროში მ2-ზე

€/Wp..............................ხარჯები ევროში ვატპიკ-ზე

μm.................................10-6 მ

BHKW ...........................სითბო-ელექტრო ბლოკური სადგური

Blower-Door-Messung ..აეროკარის გაზომვები, შენობის ჰერმეტულობის დასაბუთება

ca. .................................დაახლოებით

cm .................................სმ

°C..................................გრადუსი ცელსიუსში

CO2 ...............................ნახშირორჟანგი

dB..................................დეციბელი, ხმაურის დონე

DIN................................გერმანიის ნორმირების ინსტიტუტი

EN.................................ევროპული ნორმა

EDV...............................მონაცემთა ელექტრონული ბაზა

EnEV.............................განკარგულება ენერგიის დაზოგვის შესახებ

EPS...............................გაფუებული პოლისტიროლი

ε ....................................ემისიის დონე

EEWärmeG...................კანონი სითბოს მისაღებად განახლებადი ენერგიების

გამოყენების შესახებ

F, m2 ..............................ფართობი

fp....................................პირველადი ენერგიის ფაქტორი

FPA ...............................გამოსხივების დეტექტორის ორგანზომილებიანი წყობა

g/l ..................................გრამი ლიტრზე

H’T .................................გარემოსთან სითბოცვლით გამოწვეული დანაკარგები, W/(m2K)

HPL...............................მაღალი წნევით ლამინირება

K....................................კელვინი, ტემპერატურული სხვაობა

KUP...............................სწრაფმზარდი ხის ჯიშების პლანტაცია

kW.................................კილოვატი

kWh...............................კვტ.სთ.

kWh/a............................კვტ.სთ. წლ

kWh/m2..........................კვტ.სთ.მ2

kWh/(m2/a) ....................კვტ.სთ. მ2/წლ

L....................................ლიტრი

m...................................მეტრი (სიგრძე)

14. წყაროები, საგნობრივი საძიებელი, ილუსტრაციები

262

m/s ................................მეტრი წამში (სიჩქარე)

m2..................................კვადრატული მეტრი (ფართობი)

m3..................................კუბური მეტრი (მოცულობა)

Mio. ...............................მილიონი

Mm................................მმ

Mrd................................მილიარდი

MW................................მეგავატი

Pa..................................პასკალი, წნევის ერთეული (N/m2)

PCM..............................ფაზების მონაცვლე მასალა

PUR ..............................პოლიურეთანი

PVC...............................პოლივინილქლორიდი

PV .................................ფოტოვოლტაიკა

PV-Anlage ....................ფოტოვოლტაიკის დანადგარი

PV-Kraftwerke ..............ფოტოვოლტაიკის ელექტროსადგურები

QE..................................საბოლოო ენერგია

qe...................................სპეციფიკური საბოლოო ენერგიის მოხმარება მ2-ზე წელიწადში

qH ..................................სპეციფიკური გათბობის ენერგიის მოხმარება მ2-ზე წელიწადში

QP..................................პირველადი ენერგიის ხარჯი

qP...................................სპეციფიკური პირველადი ენერგიის მოხმარება მ2-ზე წელიწადში

RWE ..............................სააქციო საზოგადოება „რაინ-ვესტფალიის ელექტროსადგურები“

R ...................................სთბოს გატარების წინაღობა

Rse .................................სითბოს გადასვლის გარე წინაღობა

Rsi..................................სითბოს გადასვლის შიდა წინაღობა

Sd ..................................წყლის ორთქლის დიფუზიის ეკვივალენტური ჰაერის შრის სისქე

Tinnen ..............................ოთახის ტემპერატურა გრადუს ცელსიუსში ან კელვინში

TV .................................ტელევიზორი

U-Wert...........................სითბოს გატარების კოეფიციენტი W/(m2K)

μ....................................წყლის ორთქლის დიფუზიის წინაღობის კოეფიციენტი

VfW ...............................საცხოვრებელი სახლების ვენტილაციის ფედერალური კავშირი

VOC ..............................აქროლადი ორგანული ნაერთები

W...................................ვატი

WDVS ...........................გარე კედლის თბოიზოლაციის სისტემა

WLAN............................უსადენო ინტერნეტი

WLG..............................თბოგამტარობის ჯგუფი, თბოსაიზოლაციო მასალების თერმული

ხარისხი

Wp.................................ფოტოვოლტაიკის პანელების სიმძლავრის მონაცემები

263

Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit (GIZ) GmbH

Registere offices Bonn and Eschborn, Germany

Private Sector Development and Technical Vocational Education and Training South Caucasus

31a, Griboedov Street, 0108 Tbilisi, Georgia

T + 995 322 201833

F + 995 322 201831

www.giz.de

ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბა მშე ნებ ლო ბა ში ·...

Documents

Transcript of ენერ გო ე ფექ ტუ რო ბა მშე ნებ ლო ბა ში ·...