ლექცია №1 6 - WordPress.comბუღალტრული აღრიცხვა...

ბუღალტრული აღრიცხვა

2013

ლექცია №1 6

ბუღალტრული აღრიცხვის პრინციპები 6

შესავალი 6

ბუღალტერიის არსი 7

ბუღალტრული აღრიცხვის პრინციპები 9

აქტივები 10

ვალდებულებები 12

საკუთარი კაპიტალი 12

ბალანსი 13

საგადასახადო კოდექსის განმარტებები 14

გადასახადის სახეები 15

ეკონომიკური საქმიანობა 15

საქართველოს კანონი ,,მეწარმეთა შესახებ“ გამოყენების სფერო 16

შრომის კოდექსის განმარტებები 18

სატესტო კითხვები 19

ლექცია№2 20

ბუღალტრული ანგარიშების არსი 20

სალაროს ოპერაციების აღრიცხვა 23

ოპერაციების ასახვა საბანკო ანგარიშებზე 24

წინასწარ გაწეული ხარჯების აღრიცხვა 26


საქონლის მიწოდება/მომსახურების გაწევა 28

საქონლის/მომსახურების ფასის განსაზღვრის პრინციპები 28

ცალკეულ შემთხვევებში გადასახადით დაბეგვრა 29

საქართველოს კანონის ,,მეწარმეთა შესახებ“ მიხედვით 30

საქართველოს შრომის კოდექსის მიხედვით შრომითი ურთიერთობების წარმოშობა 31



სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების აღრიცხვა 34

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ინვენტარიზაცია 37

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების მოძრაობის დოკუმენტაცია 38

მზა პროდუქციის თვითღირებულების განსაზღვრა 39


საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული შემოსავალი 45

შრომითი ხელშეკრულების დადება და დამსაქმებლის უფლებები 47

სატესტო კითხვები და ამოცანები 49


2013

ლექცია№4 50

დამატებული ღირებულების გადასახადის (დღგ) აღრიცხვა 50


საქონლის მიწოდებისა და მომსახურების გაწევის ადგილი 57

საქართველოს კანონით ,,მეწარმეთა შესახებ“ საწარმოს რედომიცლება 59

საქართველოს შრომის კოდექსის მიხედვით შრომის პირობების დაცვა 60



მოკლევადიანი მოთხოვნების აღრიცხვა 62

გაყიდვა განვადებით 63

უიმედო და საეჭვო მოთხოვნები 64

მოთხოვნები მეკავშირე საწარმოს მიმართ 65

მოთხოვნები საწარმოს დაქირავებულ მუშაკთა, ხელძღვანელობისა და პარტნიორების მიმართ 65

კაპიტალის შევსებაზე პარტნიორის გრძელვადიანი მოთხოვნის მიმდინარე ნაწილი 66

მომწოდებლისათვის გადახდილი ავანსები 66

დარიცხული მოთხოვნები 67

სათამასუქო მოთხოვნები 68


პირველადი საგადასახადო დოკუმენტი 71

მიკრო ბიზნესისა და მცირე ბიზნესის სტატუსის მინიჭება 72

გენერალური სავაჭრო მინდობილობა და იურიდიულ მოქმედებათა განხორციელების

უფლებამოსილება ,,მეწარმეთა კანონის“ მიხედვით 73

ბუღალტრული აღრიცხვა და აუდიტი 74

შვებულება შრომის კოდექსის მიხედვით 74



ვალდებულებების აღრიცხვა 77

სავაჭრო კრედიტორული დავალიანება უცხოურ ვალუტაში 79

მიღებული ავანსების აღრიცხვა 81

როიალტი და საკომისიო გადასახადი 82

სასესხო ვალდებულებების აღრიცხვა 83

გადასახდელი თამასუქები 85

გადასახდელი დივიდენდები 86


საშემოსავლო გადასახადი 87

დაბეგვრის ობიექტი 87

გადასახადისაგან განთავისუფლება 88

ვალდებულებითი სამართლის არსი 91


2013

შრომის ანაზღაურება და უქმე დღეები შრომის კოდექსის მიხედვით 92



გრძელვადიანი ვალდებულებები 94

ობლიგაციების აღრიცხვა 94

გასანაღდებელი თამასუქები 95

საგარანტიო ანარიცხების აღრიცხვა 97

ვალდებულება ფინანსურ იჯარაზე 98

ჩვეულებრივი იჯარის აღრიცხვა 101


ერთობლივ შემოსავალთან დაკავშირებული გამოქვითვები და ზარალი 102

ხელშეკრულების დადება, შეცვლა და ხელშეკრულებიდან გასვლა 105

შრომის უსაფრთხო და ჯანსაღი გარემოს უფლება 106


ლექცია N8 109

ძირითადი საშუალებების აღრიცხვა 109

საკუთარი ძალებით მშენებლობა 112

ძირითადი საშუალებების ცვეთა 113

ძირითადი საშუალების აღიარების შეწყვეტა 116

უსასყიდლოდ გადაცემა 117

ძირითადი საშუალებების გადაფასება 118


უფლებაუნარიანობა 122

იურიდიულ პირის უფლებაუნარიანობა 123

შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის საფუძვლები 123

შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის წესი 124



არამატერიალური აქტივების აღრიცხვა 126

საწარმოში წარმოქმნილი არამატერიალური აქტივი 128

არამატერიალური აქტივების ამორტიზაცია 130

არამატერიალურ აქტივებთან დაკავშირებული ოპერაციების აღრიცხვა 131

არამატერიალური აქტივების გადაფასება 132

გუდვილი 134


არამატერიალურ აქტივებზე საამორტიზაციო ანარიცხების გამოქვითვა 135

ძირითად საშუალებათა რემონტის ხარჯების გამოქვითვა 137


2013

პრეტენზიების ხანდაზმულობა ,,მეწარმეთა შესახებ“ კანონის მიხედვით 137



შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვა 140

მომსახურებიდან მიღებული შემოსავალი 141

გაყიდული საქონლის უკან დაბრუნება და ფასდათმობა 143

სასაქონლო მატერიალური მარაგის კორექტირება 144

ხარჯების ცნება და კლასიფიკაცია 146

საგადასახადო აღრიცხვის წესები 149

შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვის პრინციპები 149

შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვა საკასო მეთოდით 151

შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვა დარიცხვის მეთოდით 151

დარიცხვის მეთოდით ხარჯების გაწევის მომენტი 152

სანივთო სამართალი 153

დაზღვევა 154



საგადასახადო ვალდებულებები 156

მოგების გადასახადი 156

ქონების გადასახადი 161

აქციზის აღრიცხვა 163

საშემოსავლო გადასახადი 164

გადასახდელი ხელფასები 164



ქონების გადასახადის წლიური განაკვეთი 167

ქონების გადასახადის გამოანგარიშება და გადახდა 170

დეკლარაციის წარდგენა 171

აქციზი 171

საწარმოს რეორგანიზაცია ,,მეწარმეთა შესახებ“ კანონის მიხედვით 173

სანივთო სამართალი 174

მივლინება 175



საკუთარი კაპიტალის აღრიცხვა 177

საწესდებო კაპიტალის აღრიცხვა შპს-ში 180

რეზერვების აღრიცხვა 182


2013

კაპიტალის ცვლილების ანგარიშგება 183


თანამფლობელობა 184

შემოსავლები და გამოქვითვები გრძელვადიანი კონტრაქტების მიხედვით 184

გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავების წესი 185

სააქციო საზოგადოება (სს კოდექსის მიხედვით) 186

პასუხისმგებლობა 187



ინვესტიციების აღრიცხვა 189

გრძელვადიანი ინვესტიციების მიმდინარე ნაწილი 192


საქართველოს რეზიდენტი და არარეზიდენტი ფიზიკური პირები 193

უხარისხო პროდუქტის მწარმოებლის პასუხისმგებლობა 194



ბუღალტრული ბალანსი 196

ბუღალტრული ბალანსის არსი და მნიშვნელობა 196

იმპორტის გადასახადი 207

საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების უზრუნველყოფა 209

საწარმოს ლიკვიდაცია 210

შრომითი დავა 211


ამოცანა ბუღალტრულ აღრიცხვაში 213


ანგარიშგება ფულადი ნაკადების შესახებ 214

ფულადი ნაკადების შესახებ ანგარიშგების არსი და მნიშვნელობა 214

ფულადი ნაკადების ანგარიშგების კომპონენტები 215


ამოცანა 225


2013

ლექცია №1

ბუღალტრული აღრიცხვის პრინციპები

შესავალი

ბუღალტერის პროფესიას ღრმა ისტორიული ფესვები აქვს. მისი მრავალსაუკუნოვანი ისტორია

მეტყველებს იმაზე, რომ ზუსტი აღრიცხვის გარეშე წარმოუდგენელია საწარმოს სრულყოფილი მართვა,

შეუძლებელია დადებითი ფინანსური აღრიცხვის უზრუნველყოფა. მისი ისტორიის ერთ-ერთ

თავისებურებას წარმოადგენს საბუღალტრო აღრიცხვის ევოლუცია, თეორიისა და პრაქტიკის

მიზანმიმართული სრულყოფა. ცივილიზაციის ადრეულ სტადიებზე ადამიანები მხოლოდ გონებაში

ასახავდნენ და ანგარიშობდნენ სამეურნეო მოვლენებისა და პროცესების შედეგებსა და ფაქტებს.

დამწერლობისა და მათემატიკის წარმოშობამ და გავრცელებამ შექმნა აღრიცხვის პრაქტიკის

გაფართოების ობიექტური წანამძღვრები. შრომის საზოგადოებრივი დანაწილების შედეგად გაჩნდა

ახალი სპეციალური პროფესია - ,,მოანგარიშე მუშაკები”. ეგვიპტესა და მესოპოტამიაში შეიქმნა

სპეციალური სკოლები, რომლებიც ამზადებდნენ მოანგარიშე მუშაკებს. ,,მათ შეეძლოთ კითხვა, წერა და

ჯადოქრობა” (თ. მანი). ისინი აღრიცხვადნენ ინვენტარს, ქონებას, მუშა-ხელს, გასამრჯელოს, ვალებს,

ანგარიშობდნენ შედეგებს, ითვლიდნენ ფულს და ა.შ. მარტივი მეთოდებითა და ხერხებით

უზრუნველყოფდნენ ნატურალურ და უბრალო ანგარიშწარმოების პროცესს. რაც შეეხება თანამედროვე

ბუღალტერიას, მისი ჩანასახები პირველად გამოიკვეთა XIII საუკუნის იტალიაში, როცა გაჩნდა ორმაგი

ბუღალტერია ანუ აღრიცხვის მონაცემების ორმაგი ჩაწერის სისტემა. ეს სისტემა თავიდან ბოლომდე

ორიენტირებული იყო ისეთი სიდიდეების მიზანმიმართულ აღრიცხვაზე, როგორიცაა კაპიტალი, მოგება,

ფული, ვალები, საქონელი, ქონება და სხვა მატერიალური ფასეულობები. ეს იყო აღრიცხვის,

კონტროლისა და მართვის ერთიანი მწყობრი სისტემა. ამ სისტემის მთავარ მონაპოვარს წარმოადგენდა

ანგარიშთა გეგმა და ეკონომიკური და იურიდიული შინაარსის მიხედვით სამეურნეო ფაქტებისა და

შედეგების სარკისებური გააზრება და ადექვატური ასახვა. ბუღალტერიის პირველი თეორეტიკოსია

იტალიელი მეცნიერი და მათემატიკოსი ლუკა პაჩიოლი /Luca Pacioli; Tractatus de computis et

scripturis 1445–1514 წ., რომელიც ბუღალტერიას განიხილავდა როგორც უნივერსალურ მეთოდოლოგიურ

მეცნიერებას. მან დაამკვიდრა ბუღალტერიის ორმაგი ჩანაწერის ძირითადი პრინციპი და ასევე დებეტის,

კრედიტის და ბალანსის ცნება. იგი ასევე არის „ღვთაებრივი პროპორციის“ შესახებ ტრაქტატის ავტორი.

მისი განვითარების ამა თუ იმ ეტაპზე სხვადასხვა დროისა და ეპოქის თეორეტიკოსები და

პრაქტიკის მკვლევარები სხვადასხვანაირად ხსნიდნენ ამ მეცნიერების საგანს, მეთოდოლოგიას, მიზნებს,

ამოცანებსა და ფუნქციებს.

http://en.wikipedia.org/wiki/Luca_Pacioli


2013

ბუღალტერიის არსი

ადამიანთა საზოგადოების არსებობის საფუძველს მატერიალური დოვლათის წარმოება

წარმოადგენს.

ადამიანის მიზანმიმართულ საქმიანობას მატერიალური დოვლათის წარმოების, განაწილებისა და

მოხმარების მიზნით სამეურნეო საქმიანობა ეწოდება.

ბუღალტრული აღრიცხვა წარმოადგენს საწარმოს ეკონომიკური რესურსებისა და მათი ფორმირების

წყაროების, სამეურნეო ფაქტების ცვლილებების შესახებ ინფორმაციას, გამოხატულს ფულად ერთეულში.

ბუღალტრული აღრიცხვა საშუალებას იძლევა განისაზღვროს სამეურნეო სუბიექტის ქონება, მთლიანი

კაპიტალი, შემოსავლები, ხარჯები და საბოლოო ფინანსური შედეგი. ბუღალტრული აღრიცხვისათვის

დამახასიათებელია საწარმოს დაარსებიდან მიმდინარე პერიოდამდე მასში მომხდარი ოპერაციების

განუწყვეტელი აღრიცხვა, ქრონოლოგიური თანმიმდევრობით, სათანადოდ გაფორმებული

დოკუმენტების საფუძველზე.

ბუღალტრული აღრიცხვის ინფორმაციული სისტემა მოიცავს:

ა) ფინანსურ აღრიცხვას

ბ) მმართველობით აღრიცხვას

ფინანსური აღრიცხვა ასახავს საწარმოში მიმდინარე სამეურნეო ოპერაციებს. მასში თავს იყრის

ინფორმაცია საწარმოს მიმდინარე ხარჯებისა და შემოსავლების, დებიტორული და კრედიტორული

დავალიანებების, ფინანსური ინვესტიციებისა და სხვა მნიშვნელოვანი მაჩვენებლების შესახებ.

ფინანსური ინფორმაცია ქვეყნდება და გამიზნულია როგორც საწარმოს შიდა მომხმარებლებისათვის

(ადმინისტრაცია), ასევე გარე მომხმარებლისათვის.

ხელმძღვანელებს აინტერესებთ დეტალური ინფორმაცია საწარმოს გასაკონტროლებლად და

გეგმების შესამუშავებლად;

ინვესტორებს აინტერესებთ მათ მიერ ჩადებული კაპიტალის უსაფრთხოება ანუ რამდენად

მომგებიანი იქნება მათ მიერ განხორციელებული ინვესტიცია ამათუ იმ საწარმოში;

მომწოდებლები და ბანკები დაინტერესებულნი არიან კომპანიის გადახდისუნარიანობით;

თანამშრომლების ინტერესთა სფეროს წარმოადგენს შესძლებს თუ არა მომავალში საწარმო

არსებობას;

მყიდველებს აინტერესებს შეძლებს თუ არა საწარმო მომავალში მათ მომარაგებას;

სამთავრობო უწყებებს ფინანსური ინფორმაცია სჭირდებათ ეკონომიკაზე მონიტორინგისა

და გადასახადების აკრეფის მიზნით.

მმართველობითი აღრიცხვის ინფორმაცია განკუთვნილია მხოლოდ საწარმოს შიდა

მომხმარებლებისათვის და გამოქვეყნებას არ ექვემდებარება.

მმართველობითი აღრიცხვა მოიცავს ინფორმაციას პირდაპირი და არაპირდაპირი ხარჯების

შესახებ, რომელიც იყენებს ნებისმიერ საზომ ერთეულს (მაგ: კაცსაათები, მანქანასაათები და ა.შ.). იგი

მოიცავს შიდა ოპერაციების კონტროლს და დაგეგვმას, მის მიზანს წარმოადგენს იმ ინფორმაციის

წარდგენა და დამუშავება, რომელიც გამოიყენება სტრატეგიული, ტაქტიკური და ოპერატიული

გადაწყვეტილებების მისაღებად.

ბუღალტრული აღრიცხვის მეთოდი წარმოადგენს იმ წესებისა და ხერხების ერთობლიობას,

რომელთა გამოყენებითაც მოიპოვება, მუშავდება და გადაეცემა ინფორმაცია საწარმოს აქტივების,


2013

საკუთარი კაპიტალისა და ვალდებულებების, შემოსავლებისა და ხარჯების შესახებ. ეს მეთოდებია:

დოკუმენტაცია, ინვენტარიზაცია, შეფასება, კალკულაცია, ორადი ჩაწერა, ბალანსი და ანგარიშგება.

ბუღალტრული აღრიცხვის მეთოდის ელემენტები შეიძლება წარმოვადგინოთ შემდეგი სქემით:

ინფორმაციის შეგროვება დოკუმენტაცია

ინვენტარიზაცია

ინფორმაციის ღირებულებითი გაზომვა შეფასება

კალკულაცია

ინფორმაციის დაჯგუფება ანგარიშთა სისტემა

ორადი ჩაწერა

ინფორმაციის განზოგადება და გადაცემა ფინანსური ანგარიშგება

დოკუმენტი არის სამეურნეო ფაქტების მოხდენის წერილობითი დადასტურება.

დოკუმენტაცია ბუღალტრული აღრიცხვის საფუძველს წარმოადგენს. სამეურნეო საქმიანობა

შედგება სხვადასხვა, ერთმანეთისაგან განსხვავებული ოპერაციებისაგან, რომელთა ასახვისათვის

გამოიყენება განსხვავებული დოკუმენტები: საქონლის შესყიდვის, გაყიდვის, ხარჯების, ფულის

მოძრაობის, სესხის აღების და სხვა.

საწარმოს ეკონომიკური რესურსების ოდენობა ზოგჯერ არ შეესაბამება დოკუმენტებში ასახულ

ციფრებს. ამის მიზეზი შიძლება იყოს რესურსების გაფლანგვა, გარემო პირობებით გამოწვეული

დანაკარგი, შესაძლოა საწარმოში დაფიქსირდეს ფასეულობათა ზედმეტობაც.

ინვენტარიზაცია არის საწარმოს ფასეულობათა შესახებ დოკუმენტებში ასახული სააღრიცხვო

მონაცემების მათ ფაქტიურ მდგომარეობასთან შედარება. ინვენტარიზაციას ექვემდებარება საწარმოს

მთელი ქონება, დგინდება დანაკლისი ან ზედმეტობა.

ბუღალტრული აღრიცხვის ობიექტები მრავალფეროვნებით ხასიათდება. ქონება წარმოდგენილია

ძირითადი საშუალებების, ფულადი საშუალებების, ფინანსური დაბანდებების სახით. შესაბამისად

ვალდებულებებიც სხვადასხვა კომპონენტებისაგან შედგება. ერთიანი საინფორმაციო მოდელის

შესაქმნელად საჭიროა მათი გამოსახვა ერთიან ფულად საზომში.

შეფასება ბუღალტრული აღიცხვის ობიექტების განზოგადებული ფულადი საზომით გამოსახვის

ხეხრია. შეფასება უდევს საფუძვლად წარმოებული პროდუქციის ერთეულის, შეძენილი მარაგების,

ფასეულობების, შესრულებული სამუშაოს თვითღირებულების განსაზღვრას.

პროდუქციის, შესრულებული სამუშაოს ერთეულის თვითღირებულების განსაზღვრას კალკულაცია

ეწოდება. კალკულაცია ლათინური სიტყვაა და გამოთვლას ნიშნავს.

ბუღალტრული აღრიცხვის ობიექტების სიმრავლემ წარმოშვა მათი დაჯგუფების აუცილებლობა. ამ

მიზნით ჩამოყალიბდა ანგარიშთა სისტემა, რომელშიც თითოეულ საბუღალტრო ოპერაციას

მიკუთვნებული აქვს ანგარიში, ანუ შიფრი.

ანგარიში არის ბუღალტრული აღრიცხვის ობიექტების ფულად საზომ ერთეულში მიმდინარე

ასახვის, კონტროლის და დაჯგუფების ხერხი.

სამეურნეო ფაქტის ერთდროულ ასახვას ეკონომიკურ რესურსებზე (აქტივებზე) და მათი

ფორმირების წყაროებზე (საკუთარი კაპიტალი და ვალდბულებები), ფულადი სახით, ორადი ჩაწერის

ხერხი ეწოდება, რომელიც განიმარტება, როგორც ნებისმიერი სამეურნეო მოვლენის ორი ასპექტი.

ფინანსური ანგარიშგება არის საწარმოს საინფორმაციო სისტემა, რომელიც თავს უყრის საწარმოს

სააღრიცხვო სისტემის მიერ დამუშავებულ დოკუმენტაციას და იძლევა იმის სურათს, თუ რას ფლობს

საწარმო და რა ვალდებულებები აქვს მას, რომელიმე გარკვეული თარიღისათვის. მასში ასახულია

საწარმოს აქტივები, ვალდებულებები და საკუთარი კაპიტალი დროის მოცემული მომენტისათვის

(საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოსათვის).


2013

ბუღალტრული აღრიცხვის პრინციპები

ბუღალტრული აღრიცხვის პრინციპები წარმოადგენს ბუღალტრული აღრიცხვის ხერხების ნაკრებს,

რომლის საშუალებითაც ხდება აქტივების, ვალდებულებების, შემოსავლების, ხარჯების აღიარება და

შეფასება.

ეს პრინციპებია:

ორმხრივობა - ორმხრივობის პრინციპი შეიძლება წარმოვიდგინოთ ტოლობის სახით, რომლის

ორივე მხარეს ტოლფასი სიდიდეები თავსდება. კერძოდ,

აქტივები = ვალდებულებებს + საკუთარი კაპიტალი

ამ პრინციპით ქონების ერთი ნაწილი იზრდება მისი სხვა ნაწილის შემცირების ხარჯზე. ამიტომ

მომხდარ სამეურნეო ოპერაციებს ორი მხარე აქვს და იწვევს ორად გავლენას საწარმოს აქტივებსა და

ვალდებულებებზე.

ფულადი შეფასება - ამ პრინციპის თანახმად ფინანსურ ანგარიშგებაში ასახვას ექვემდებარება ის

ობიექტები, რომელთა ფულადი საზომით გამოსახვა არის შესაძლებელი.

არსებითობა - ინფორმაცია ითვლება არსებითად, თუ მისი გამოტოვება ან არასრული ასახვა

გამოიწვევს ფინანსური აღრიცხვის ინფორმაციის დამახინჯებას.

უწყვეტობა - ნიშნავს, რომ საწარმო მომავალშიც აგრძელებს აქტიურ საქმიანობას, უწყვეტობის

პრინციპი დაკავშირებულია ბასს-ის ერთერთ ძირითად დაშვებასთან „ფუნქციონირებადი საწარმო“,

რომელიც ასევე ნიშნავს საწარმოს საქმიანობის უსასრულოდ გაგრძელებას და რომ მისი შეწყვეტა

უახლოეს საპროგნოზო მომავალში (მინიმუმ ერთი წლის განმავლობაში) მოსალოდნელი არ არის.

პირვანდელი ღირებულების პრინციპით - აქტივები აღირიცხება მათი შეძენისას გადახდილი

ფულის ოდენობით, ხოლო ვალდებულებები იმ აქტივის თანხის ოდენობით, რაც ვალდებულების

სანაცვლოდაა მიღებული.

საწარმოს ავტონომიურობის პრინციპის - თანახმად ფინანსური ინფორმაცია ასახავს მხოლოდ

საწარმოს მიერ გაწეულ საქმიანობას და არა მისი მესაკუთრისას. საწარმო დამოუკიდებელია მისი

მესაკუთრეებისგან. გამიჯნულია საწარმოსა და მისი მესაკუთრის ქონება.

მყარი ფულადი ერთეულის პრინციპის - თანახმად ფინანსური ანგარიშგება ემყარება მყარ ვალუტას.

ინფლაციის პირობებში ფინანსური ანგარიშგება კორექტირებას მოითხოვს.

სიფრთხილის ანუ წინდახედულების პრინციპი - გულისხმობს გადაწყვეტილების მიღებისადმი

ფრთხილ, წინდახედულ დამოკიდებულებას.

რეალიზაციის პრინციპი - გულისხმობს, რომ საწარმოს შემოსავლების აღიარება ხდება მყიდველზე

აქტივის გადაცემისას ან მომსახურების გაწევისას.

შესაბამისობის პრინციპი - ნიშნავს შემოსავლებისა და ხარჯების ურთიერთდაკავშირებას. ხარჯების

ასახვა უნდა მოხდეს იმ საანგარიშგებო პერიოდში, როცა წარმოიქმნა შემოსავლები ამ ხარჯების გაწევის

შედეგად.


2013

აქტივები

სამეურნეო სუბიექტის სამეურნეო-ფინანსური საქმიანობის უზრუნველსაყოფად აუცილებელია

ქონება, ეკონომიკური რესურსები, რაც წარმოადგენს საწარმოს აქტივს. აქტივები არის საწარმოს

განკარგულებაში მყოფი მატერიალური და არამატერიალური რესურსები, რომელიც წარსულში

განხორციელებული სამეურნეო მოვლენების შედეგს წარმოადგენენ და რომლისგანაც საწარმო

მომავალში ეკონომიკური სარგებელის მიღებას მოელის. საწარმოს აქტივები გამოიყენება პროდუქციის

საწარმოებლად, სამუშაოების შესასრულებლად და მომსახურების გასაწევად.

სამეურნეო ოპერაციებში მონაწილეობის ხანგრძლივობიდან გამომდინარე აქტივები შეიძლება იყოს

მოკლევადიანი (მიმდინარე) და გრძელვადიანი. გრძელვადიან აქტივებად ითვლება ძირითადი

საშუალებები, ფინანსური დაბანდებები, არამატერიალური აქტივები, რომელთაც ეკონომიკური

სარგებელი მოაქვთ რამდენიმე წლის განმავლობაში (1 წელზე მეტი ხნით).

აქტივების კლასიფიკაციის საილუსტრაციოდ განვიხილოთ სქემა:

ფულადი საშუალებები ძირითადი საშუალებები

სასაქონლო მატერიალური ფასეულობები არამატერიალური აქტივები

მოკლევადიანი ინვესტიციები გრძელვადიანი ინვესტიციები

მოკლევადიანი მოთხოვნები გრძელვადიანი მოთხოვნები

ძირითად საშუალებებს - მიეკუთვნება მიწა, შენობა-ნაგებობები, მოწყობილობები, სატრანსპორტო

საშუალებები, მანქანა-დანადგარები, ოფისის აღჭურვილობა, ავეჯი და სხვა ინვენტარი.

არამატერიალური აქტივები არის - არაფულადი, იდენტიფიცირებადი აქტივი, რომელსაც ფიზიკური

ფორმა არ გააჩნია და საიდანაც საწარმო იღებს ეკონომიკურ სარგებელს. მათ მიეკუთვნება: პატენტები,

ლიცენზიები, საავტორო უფლებები, სავაჭრო მარკა და სხვა.


მოკლევადიანი (მიმდინარე)

გრძელვადიანი


2013

გრძელვადიანი ინვესტიციების - შემადგენლობაში აღირიცხება საწარმოთა მიერ ფასიან ქაღალდებში

ერთ წელზე მეტი ვადით განხორციელებული ინვესტიციები, რომლებიც უზრუნველყოფენ

საწარმოსათვის ეკონომიკური სარგებლის მოტანას მიმდინარე პერიოდში ან მომავალში.

გრძელვადიან მოთხოვნებს - მიეკუთვნება მოთხოვნები, რომლის განაღდების ვადა ერთ წელს

აღემატება.

მიმდინარე აქტივები - იყოფა ფულად და არაფულად აქტივებად. მიმდინარე ფულად აქტივებს

მიეკუთვნება ფულადი საშუალებები სალაროში და საბანკო ანგარიშებზე.

მოკლევადიანი ინვესტიციების - შემადგენლობაში აღირიცხება საწარმოთა მიერ ფასიან ქაღალდებში

ერთ წლამდე ვადით განხორციელებული ინვესტიციები, რომლებიც უზრუნველყოფენ საწარმოსათვის

ეკონომიკური სარგებლის მოტანას.

მოთხოვნები - წარმოიშობა, როდესაც მიწოდება ან მომსახურება განხორციელებულია ღირებულების

შემდგომი გადახდით.

მოკლევადიანი მოთხოვნები - ეს არის მოთხოვნები საქონლის მიწოდებიდან, მომსახურების

გაწევიდან, შესრულებული სამუშაოდან და სხვა, რომლის განაღდების ვადა ერთ წელს არ აღემატება.

სასაქონლო მატერიალური ფასეულობები - ისეთი აქტივებია, რომლებიც:

შეძენილია და გათვალისწინებულია გასაყიდად;

მონაწილეობს წარმოების პროცესში და გათვალისწინებულია გასაყიდად;

წარმოდგენილია ნედლეულისა და მასალების სახით და განკუთვნილია საწარმოო

მოხმარებისათვის ან მომსახურების გასაწევად.

ასეთ აქტივებს მიეკუთვნება: საქონელი, ნედლეული და მასალები, მზა პროდუქცია,

დაუმთავრებელი წარმოება, საწარმოო მარაგები, სათადარიგო ნაწილები და სხვა.

საქონელი არის მატერიალური ფასეულობა, რომელიც შეძენილია სხვა სამეურნეო სუბიექტისაგან და

განკუთვნილია გასაყიდად ყოველგვარი დამატებითი დამუშავების გარეშე.

ნედლეული წარმოადგენს მზა პროდუქციის ნივთიერ საფუძველს. მაგ: ქვანახშირი მეტალურგიული

წარმოებისათვის.

მასალები იყოფა ძირითად და დამხმარე მასალებად. ძირითადი მასალები პროდუქციის ძირითად

შემადგენლობას წარმოადგენს. მაგ: ქსოვილი ტრიკოტაჟის წარმოებაში. დამხმარე მასალები საჭიროა

იმისათვის, რომ ნაწარმმა დასრულებული სახე მიიღოს მაგ: შეფუთვა.

მზა პროდუქცია ისეთი მატერიალური ფასეულობაა, რომელმაც გაიარა დამუშავების ყველა სტადია,

შეესაბამება დადგენილ სტანდარტებს და გამზადებულია სარეალიზაციოდ.

დაუმთავრებელი წარმოება წარმოადგენს მატერიალურ ფასეულობას, რომელსაც განვლილი აქვს

დამუშავების გარკვეული სტადიები, მაგრამ დასრულებული სახე ჯერ არ მიუღია.

მიმდინარე აქტივებს მიეკუთვნება ასევე მომავალი პერიოდის ხარჯები, რომლის გაწევა ხდება

წინასწარ, მიმდინარე პერიოდში, ხოლო ეკონომიკური სარგებელი მათგან მიიღება მომავალში. ასეთია:

წინასწარ გადახდილი საიჯარო ქირა, წინასწარ გადახდილი დაზღვევის თანხა, ახალი პროდუქციის

ათვისების ხარჯები და სხვა.


2013

ვალდებულებები

ვალდებულება არის საწარმოს მიმდინარე პერიოდის მოვალეობა, რომელიც წარმოიქმნა გასული

პერიოდის სამეურნეო ოპერაციების შედეგად და რომლის დასაფარად მოსალოდნელია საწარმოს

ეკონომიკურ სარგებელში განივთებული რესურსების გასვლა.

ვალდებულებების წარმოშობის საფუძველია საწარმოში მიღებული სასაქონლო-მატერიალური

ფასეულობები, მიღებული მომსახურება ან შესრულებული სამუშაო, თუ მათი მოწოდებისთანავე ან

წინასწარ გადახდას არ ჰქონია ადგილი.

ვალდებულებები იყოფა მოკლევადიან (მიმდინარე) და გრძელვადიან ვალდებულებებად.

მოკლევადიანია (მიმდინარეა) ვალდებულება, თუ მისი დაფარვა მოსალოდნელია მიმდინარე

საწარმოო ციკლის თარიღიდან 12 თვის განმავლობაში. მოკლევადიანი ვალდებულებებია: მოკლევადიანი

სესხები, დარიცხული ვალდებულებები, როგორიცაა გადასახდელი პროცენტები, გადასახდელი

დივიდენდები და სხვა.

ქვეყნის საგადასახადო კანონმდებლობიდან გამომდინარე ბიუჯეტის მიმართ წარმოქმნილი

ვალდებულებები საგადასახადო ვალდებულებებს წარმოადგენს. მას მიეკუთვნება: გადასახდელი

მოგების გადასახადი, საშემოსავლო გადასახადი, ქონების გადასახადი, დღგ, რომლებიც მოკლევადიან

ვალდებულებებს მიეკუთვნებიან.

გრძელვადიანი ვალდებულებები იფარება 1 წელზე ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში.

ასეთებია: გრძელვადიანი სასესხო ვალდებულებები, ვალდებულებები ფინანსურ იჯარაზე,

გასანაღდებელი ობლიგაციები, გადავადებული გადასახადები.

საკუთარი კაპიტალი

საკუთარი კაპიტალი არის საწარმოს ვალდებულებების სრულად დაფარვის შემდეგ მის

განკარგულებაში დარჩენილი აქტივების ნაწილი. იგი შედგება: საწესდებო კაპიტალის, სარეზერვო

კაპიტალის, გაუნაწილებელი მოგებისაგან.

საწესდებო კაპიტალი არის დამფუძნებელთა მიერ წესდებით განსაზღვრული ინვესტირებული

კაპიტალი საწარმოში. იგი წარმოადგენს საწარმოს ვალდებულებას მისი დამფუძნებლების

(მესაკუთრეების) მიმართ.

საწესდებო კაპიტალი შეიძლება გაიზარდოს დამფუძნებელთა მიერ დამატებითი ქონების შეტანის

გზით. საწესდებო კაპიტალის გაზრდა საჭიროებს საწარმოს წესდების ხელახალ რეგისტრაციას.

სარეზერვო კაპიტალს წარმოადგენს წესდებით განსაზღვრული რეზერვის თანხა, რომლის

დანიშნულებაც არის მესაკუთრეთა ზარალისაგან დაცვა.

საკუთარი კაპიტალის ზრდა შეიძლება მოხდეს ქონების ღირებულების გადაფასებისას, თუ ადგილი

აქვს მის ზრდას. აქტივების პირვანდელი ღირებულების გაზრდისას წარმოიქმნება გადაფასების

რეზერვი, რომელიც საკუთარი კაპიტალის ერთ-ერთი შემადგენელი ნაწილია.

გაუნაწილებელი მოგება არის მთლიანი წმინდა მოგება, მესაკუთრეთა შორის განაწილებამდე.

წმინდა მოგება ეს არის მოგებას დაბეგვრამდე მინუს მოგების გადასახადი.

დივიდენდი წარმოადგენს წმინდა მოგების ნაწილს, რომელიც ნაწილდება აქციონერებს შორის

ფულის ან სხვა აქტივების სახით აქციების რიცხვის ან წილის პროპორციულად.


2013

ბალანსი

ფინანსური ანგარიშგება შედგება ხუთი კომპონენტისაგან:

ანგარიშგება ფინანსური მდგომარეობის შესახებ (ბალანსი);

მოგება ზარალის ანგარიშგება;

ფულადი ნაკადების ანგარიშგება;

საკუთარი კაპიტალის ცვლილების ანგარიშგება;

ახსნა-განმარტებითი შენიშვნები.

ა) ბალანსი

ტერმინი ,,ბალანსი“ წონასწორობას ნიშნავს. ბალანსი ეს არის საწარმოს ეკონომიკური რესურსებისა

და მთლიანი კაპიტალის მდგომარეობა, გამოხატული ფულად ერთეულში. ბალანსი ორი ნაწილისაგან

შედგება. ერთი მხარე ასახავს აქტივებს, ხოლო მეორე ვალდებულებებისა და საკუთარი კაპიტალის ჯამს.

ბალანსის ორივე მხარეს ერთნაირი მნიშვნელობები გვაქვს.

ორმხრივობის პრინციპის თანახმად , საწარმოს ქონება წარმოგვიდგება შემდეგი ტოლობის სახით:

აქტივები = ვალდებულებები + საკუთარი კაპიტალი

ეს ტოლობა ყოველთვის უნდა იყოს დაცული, თუ ბუღალტრული შეცდომა არ არის დაშვებული. მას

საბალანსო განტოლებას უწოდებენ და სხვა ფუნდამენტურ პრინციპებს შორის ერთ-ერთი პირველია.

ბ) მოგებისა და ზარალის ანგარიშგება.

მოგებისა და ზარალის ანგარიშგება გვიჩვენებს საწარმოს ფინანსური საქმიანობის შედეგს მოცემული

დროის მონაკვეთში.

მოგებისა და ზარალის ანგარიშგება მზადდება დარიცხვის პრინციპის შესაბამისად, რაც ნიშნავს იმას,

რომ შემოსავლები და ხარჯები აღიარდება მოგებისა და ზარალის ანგარიშგებაში წარმოშობისთანავე,

მიუხედავად იმისა, იყო თუ არა ფული მიღებული ან გადახდილი.

რეალიზაციიდან ამონაგებს უნდა გამოაკლდეს გაყიდული საქონლის თვითღირებულება და

საწარმოს საანგარიშგებო პერიოდში არსებული ხარჯები.

მოგება ზარალის ანგარიშგებაში მიღებული შედეგი პირდაპირ კავშირშია ფინანსური მდგომარეობის

ანგარიშგებასთან.

გ) ფულადი ნაკადების ანგარიშგება

ფულადი ნაკადების ანგარიშგება ეს არის ინფორმაცია, რომელიც ეხება გარკვეულ პერიოდში

საწარმოს ფულადი სახსრებისა და მათი ეკვივალენტების ცვლილებებს, ფულადი ნაკადები

კლასიფიცირდება საოპერაციო, საინვესტიციო და საფინანსო საქმიანობების მიხედვით, რომელიც

აისახება ფულადი ნაკადების ანგარიშგებაში. ეს უკანასკნელი უნდა მომზადდეს ბასს 7 „ფულადი

ნაკადების ანგარიშგების“ მოთხოვნათა შესაბამისად და ყოველი საანგარიშგებო პერიოდისთვის

წარდგენილ იქნეს, როგორც, ფინანსური ანგარიშგების განუყოფელი ნაწილი.

დ) საკუთარი კაპიტალის ცვლილების ანგარიშგება

მფობელის მიერ საკუთარი კაპიტალის ცვლილება არ აისახება ბალანსში ან ანგარიშგებაში მოგება

ზარალის შესახებ, იგი აისახება ანგარიშგებაში კაპიტალის მოძრაობის შესახებ. ანგარიშგება კაპიტალის

მოძრაობის შესახებ ასახავს საკუთარი კაპიტალის ცვლილებას საანგარიშგებო პერიოდის განმავლობაში.

ე) ახსნა-განმარტებითი შენიშვნები.

ფინანსურ ანგარიშგებას თან უნდა ერთვოდეს წერილობითი ახსნა-განმარტება წარმოდგენილ

მონაცემებთან დაკავშირებით ისე, როგორც განსაზღვრულია ბასს-ის მიხედვით;


2013

საგადასახადო კოდექსის განმარტებები

საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობა შედგება შემდეგი კანონებისგან:

საქართველოს კონსტიტუცია

საერთაშორისო ხელშეკრულებები და შეთანხმებები

საქართველოს საგადასახადო კოდექსი და შესაბამისი კანონქვემდებარე

ნორმატიული აქტები

საქართველოს მთავრობა კოდექსის აღსრულების მიზნით გამოსცემს კანონქვემდებარე ნორმატიულ

აქტებს. ფინანსთა მინისტრი კოდექსის ცალკეული თავებისა და მუხლების გამოყენების მიზნით

გამოსცემს ინსტრუქციებს. საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალი

საჯარო სამართლის იურიდიული პირის-შემოსავლების სამსახურის უფროსი, საქართველოს

საგადასახადო კანონმდებლობის აღსრულების მიზნით, გამოსცემს ბრძანებებს, შიდა ინსტრუქციებსა და

მეთოდურ მითითებებს საგადასახადო ორგანოების მიერ საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობის

გამოყენების თაობაზე.

კოდექსში გამოყენებული ტერმინებისა და ცნებების განმარტება:

არაამორტიზირებადი ძირითადი საშუალება - ძირითადი საშუალება, რომელიც ექსპლუატაციის

დროს არ კარგავს ღირებულებას.

არამატერიალური აქტივი - ფიზიკური ფორმის არმქონე, არაფულადი აქტივი, რომელიც

გამოიყენება წარმოების, მიწოდების, მომსახურების გასაწევად ან ადმინისტრაციული მიზნებისათვის.

არაპირდაპირი გადასახადი - გადასახადი, რომელიც დგინდება ფასზე დანამატის სახით და

რომელსაც იხდის მომხმარებელი შეძენისას.

ბიოლოგიური აქტივი - მცენარე ან ცხოველი.

დანაკლისი - გადასახადის ბუღალტრულ ჩანაწერებთან შედარებისას გამოვლენილი სასაქონლო-

მატერიალური ფასეულობების ან ძირითადი საშუალებების ნაკლებობა.

დანაკლისის დადგენის მიზნით, საგადასახადო ორგანო, როგორც წესი, საწარმოსგან ითხოვს

ბუღალტრული ნაშთების მონაცემებს გადამოწმების გარეშე. შესაბამისად, საწარმოებმა განსაკუთრებული

ყურადღება უნდა მიაქციონ ნაშთების მართლზომიერ ასახვას.

დივიდენდი - შემოსავალი, რომელიც მიიღება მოგების განაწილების შედეგად იურიდიული პირის

მიერ აქციონერებზე.

დივიდენდის მიზნებისთვის მოგებად უნდა მივიჩნიოთ არა საგადასახადო მოგება, არამედ მოგება

ფინანსური აღრიცხვის მიზნებისთვის

კომპენსაცია - საქონლის/მომსახურების მიწოდების სანაცვლოდ მიღებული ქონება/სარგებელი.

მიღებული ქონება/სარგებელში მოიაზრება: ფასი, გასამრჯელო, საზღაური, ჯილდო, საკომისიო,

პროცენტი, ქირა, პრიზი, პრემია, ხელფასი, მიუხედავად ანაზღაურების ფორმისა.

პირი - ფიზიკური ან იურიდიული პირი სამოქალაქო კოდექსის შესაბამისად, საწარმო ან

ორგანიზაცია საგადასახადო კოდექსის შესაბამისად.


2013

გადასახადის სახეები

გადასახადი არის კოდექსის მიხედვით სავალდებულო, უპირობო ფულადი შენატანი ბიუჯეტში,

რომელსაც იხდის გადასახადის გადამხდელი.

გადასახადის სახეებია: საერთო-სახელმწიფოებრივი და ადგილობრივი გადასახადები. საერთო-

სახელმწიფოებრივი გადასახადებია:

საშემოსავლო გადასახადი

მოგების გადასახადი

დამატებული ღირებულების გადასახადი (დღგ)

აქციზი

იმპორტის გადასახადი

ადგილობრივ გადასახადს მიეკუთვნება: ქონების გადასახადი.

საქართველოში გადასახადების დაწესება მხოლოდ პარლამენტის პრეროგატივაა. ბიუჯეტში

სავალდებულო შენატანი გადასახადია, თუ ეს შენატანი გათვალისწინებულია საგადასახადო კოდექსით.

საგადასახადო კოდექსი განსაზღვრავს გადასახადების ამომწურავ ჩამონათვალს. გადასახადი

წარმოადგენს ბიუჯეტში სავალდებულო, უპირობო ფულად შენატანს.

საქართველოს კონსტიტუციის 94-ე მუხლის თანახმად, გადასახადის გადახდის ვალდებულება

კონსტიტუციური ვალდებულებაა. არასავალდებულო გადასახადი არ არსებობს.

გადასახადის სავალდებულო ხასიათი უზრუნველყოფილია სახელმწიფოს საგადასახადო,

სამართალდამცავი და სასამართლო ორგანოების მიერ, რაც მეტყველებს იმ გარემოებაზე, რომ

გადასახადების გადახდა ატარებს არა ნებაყოფლობით, არამედ იძულებით ხასიათს.

ბიუჯეტში თავმოყრილი ფულადი სახსრები, ხმარდება სახელმწიფოებრივი, ადგილობრივი და

რეგიონალური მნიშვნელობის ეკონომიკური, სოციალური, საგარეო-ეკონომიკური, კულტურული,

ქვეყნის თავდაცვისა და სუვერენული ქვეყნის ვალდებულებათა შესრულებისათვის საჭირო

ღონისძიებებს.

ეკონომიკური საქმიანობა

ეკონომიკურ საქმიანობად ითვლება ნებისმიერი საქმიანობა, რომელიც ხორციელდება მოგების,

შემოსავლის ან კომპენსაციის მისაღებად, მიუხედავად ასეთი საქმიანობის შედეგებისა.

ეკონომიკურ საქმიანობას კოდექსი უწოდებს ისეთ საქმიანობას, რომლის მოტივიც მოგების,

შემოსავლის ან კომპენსაციის მიღებაა.

შემოსავლის ცნება მოიცავს მოგებასა და კომპენსაციასაც.

ეკონომიკურ საქმიანობას არ მიეკუთვნება:

სახელმწიფო ხელისუფლების, დამოუკიდებელი ეროვნული მარეგულირებელი და ადგილობრივი

თვითმმართველობის ორგანოების საქმიანობა.

ზოგიერთი საქმიანობა შეიძლება აკმაყოფილებდეს მისი ეკონომიკურად ჩათვლის კრიტერიუმს, ანუ

სუბიექტს ჰქონდეს შემოსავლის მიღების მიზანი, მაგრამ კოდექსი თავიდანვე არ განიხილავდეს მას

ასეთად. ასე, მაგალითად, სახელმწიფოს მიერ ადმინისტრაციული სამართალდარღვევისათვის პირის

დასჯის ერთ-ერთი მიზანი ჯარიმის თანხით სახელმწიფო ბიუჯეტის შევსებაცაა, მაგრამ ასეთი

საქმიანობას კოდექსი არ განიხილავს ეკონომიკურად.


2013

საქველმოქმედო საქმიანობა

წინამდებარე მუხლს მნიშვნელობა აქვს იმ პირებისათვის, რომლებსაც სურთ საქველმოქმედო

ორგანიზაციის სტატუსის მიღება და შენარჩუნება. ეს არ ეხება ქველმოქმედების იმ სახეს, რომელიც

გულისხმობს საქველმოქმედო ორგანიზაციებისათვის თანხის გაცემას. ასეთ შემთხვევაში

მოგების/საშემოსავლო გადასახადის მიზნებისათვის მეწარმე სუბიექტის მიერ ერთობლივი

შემოსავლიდან გამოიქვითება საქველმოქმედო ორგანიზაციებზე გაცემული თანხის გარკვეული ნაწილი.

რელიგიური საქმიანობა

რელიგიურ ორგანიზაციას კი წარმოადგენს რელიგიური საქმიანობის განმახორციელებელი

ორგანიზაცია, რომელიც რეგისტრირებულია ასეთად. რელიგიური გაერთიანებების რეგისტრაციის წესი

დადგენილია სამოქალაქო კოდექსით. იმ რელიგიური გაერთიანების საქმიანობა, რომელიც წარმოადგენს

არა რეგისტრირებულ კავშირს არ ჩაითვლება რელიგიურად.

დაქირავებით მუშაობა

დაქირავებით მუშაობად ითვლება ფიზიკური პირის მიერ ვალდებულების შესრულება იმ

ურთიერთობათა ფარგლებში, რომლებიც რეგულირდება საქართველოს ან/და უცხო ქვეყნის შრომის

კანონმდებლობით.

საქართველოს კანონი ,,მეწარმეთა შესახებ“ გამოყენების სფერო

მეწარმეობის მარეგულირებელი ერთ-ერთი უმთავრესი საკანონმდებლო აქტია საქართველოს კანონი

,,მეწარმეთა შესახებ“.

სამეწარმეო საქმიანობად მიიჩნევა მართლზომიერი და არაერთჯერადი საქმიანობა, რომელიც

ხორციელდება მოგების მიღების მიზნით, დამოუკიდებლად და ორგანიზებულად.

საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრულია სამეწარმეო საქმიანობის შემდეგი

ორგანიზაციულ-სამართლებრივი ფორმები: ინდივიდუალური საწარმო (ის), სოლიდარული

პასუხისმგებლობის საზოგადოება (სპს), კომანდიტორული საზოგადოება (კს), შეზღუდული

პასუხისმგებლობის საზოგადოება(შპს), სააქციო საზოგადოება (სს), კოოპერატივი.

ინდივიდუალური მეწარმე არის ფიზიკური პირი, რომლის სამეწარმეო საქმიანობისათვის

აუცილებელია სამეწარმეო წესით მოწყობილი ორგანიზაცია. იგი სამართლებრივ ურთიერთობაში

გამოდის თავისი სახელით და სამეწარმეო საქმიანობიდან წარმოშობილი ვალდებულებებისათვის

კრედიტორების წინაშე პასუხს აგებს პირადად, მთელი თავისი ქონებით.

სამეურნეო სუბიექტების დანარჩენი ორგანიზაციულ-სამართლებლივი ფორმები იურიდიულ

პირებს წარმოადგენენ.

სოლიდარული პასუხისმგებლობის საზოგადოება არის საზოგადოება, რომელშიც რამდენიმე პირი

(პარტნიორი) ერთობლივად, ერთიანი საფირმო სახელწოდებით ეწევა სამეწარმეო საქმიანობას და

საზოგადოების ვალდებულებებისათვის კრედიტორების წინაშე პასუხს აგებს, როგორც სოლიდარული

მოვალე-მთელი თავისი პირადი ქონებით. სპს-ს შექმნისათვის აუცილებელია მინიმუმ ორი პარტნიორი.

კომანდიტორული საზოგადოება არის საზოგადოება, რომელშიც რამდენიმე პირი ერთიანი საფირმო

სახელწოდებით ეწევა სამეწარმეო საქმიანობას. საზოგადოების ზოგიერთი წევრის პასუხისმგებლობა

კრედიტორების წინაშე წესდებით განსაზღვრული საგარანტიო თანხის გადახდით შემოიფარგლება. ამ


2013

პირებს კომანდიტები ეწოდებათ. დანარჩენი პარტნიორების პასუხისმგებლობა კი შეზღუდული არ არის.

ისინი პასუხს აგებენ მთელი თავისი ქონებით. მათ კომპლემენტარები ეწოდებათ. კომანდიტორული

საზოგადოების პარტნიორი შეიძლება იყოს როგორც ფიზიკური, ისე იურიდიული პირი. საზოგადოების

კაპიტალში წილები შეიძლება განაწილდეს მხოლოდ კომანდიტებს შორის.

შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება არის საზოგადოება, რომლის პასუხისმგგებლობა

კრედიტორების წინაშე შემოიფარგლება მთელი მისი ქონებით. ასეთი საზოგადოების დაფუძნება

შეუძლია ერთ პირსაც. შპს-ს კაპიტალი შეიძლება განისაზღვროს ნებისმიერი ოდენობით. იგი

დაყოფილია წილებად. პარტნიორთა უფლება-მოვალეობები და წილების განაწილების წესი

განისაზღვრება საწარმოს წესდებით. საწარმოს პარტნიორები უფლებამოსილებას ახორციელებენ

პარტნიორთა საერთო კრების მეშვეობით.

სააქციო საზოგადოება არის საზოგადოება, რომლის კაპიტალი დაყოფილია წესდებით

განსაზღვრული კლასისა და რაოდენობის აქციებად. აქცია არის ფასიანი ქაღალდი, რომელიც

ადასტურებს სააქციო საზოგადოების ვალდებულებას პარტნიორის (აქციონერის) მიმართ და აქციონერის

უფლებებს სააქციო საზოგადოებაში. საზოგადოების წესდებით შეიძლება განისაზღვროს აქციების

ნომინალური (პირველადი) ღირებულება. სააქციო საზოგადოების პასუხისმგებლობა კრედიტორების

წინაშე განისაზღვრება მთელი მისი ქონებით. სააქციო საზოგადოების აქციონერი პასუხს არ აგებს

სააქციო საზოგადოების ვალდებულებებისათვის. სააქციო საზოგადოების დაფუძნების კაპიტალი

შეიძლება განისაზღვროს ნებისმიერი ოდენობით.

კოოპერატივი არის წევრთა შრომით საქმიანობაზე დაფუძნებული ან წევრთა მეურნეობის

განვითარებისა და შემოსავლის გადიდების მიზნით შექმნილი საზოგადოება, რომლის ამოცანაა წევრთა

ინტერესების დაკმაყოფილება და იგი მიმართული არ არის უპირატესად მოგების მიღებაზე.

კოოპერატივებს მიეკუთვნება:

ნედლეულის მომპოვებელი კოოპერატივები, რომლებიც ნედლეულს მოიპოვებენ საკუთარი

წევრებისათვის,

სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის მწარმოებელი საწარმოო კოოპერატივები,

სასოფლო-სამეურნეო პროდუქციის გასაღების კოოპერატივები და სხვა.


2013

შრომის კოდექსის განმარტებები

შრომითი სამართლებლივი ურთიერთობის მარეგულირებელი ერთ-ერთი ძირითადი აქტი არის

საქართველოს შრომის კოდექსი.

საჯარო მოსამსახურეთა შრომით სამართლებლივ ურთიერთობებს შრომის კოდექსთან ერთად

არეგულირებს საქართველოს კანონი ,,საჯარო სამსახურის შესახებ“.

შრომის კოდექსის მოქმედების სფეროა საქართველოს ტერიტორიაზე შრომითი და მისი თანამდევი

ურთიერთობები. თუ შრომითი ურთიერთობები განსხვავებულად არ რეგულირდება საქართველოს

საერთაშორისო ხელშეკრულებებით, მას აწესრიგებს საქართველოს შრომითი კოდექსი.

შრომით ურთიერთობებთან დაკავშირებულ ისეთ საკითხები, რომლებიც არ რეგულირდება

შრომითი კოდექსით, რეგულირდება საქართველოს სამოქალაქო კოდექსით.

შრომითი ურთიერთობა არის ორგანიზაციულად მოწესრიგების პირობებში დასაქმებულის მიერ

სამუშაოს შესრულება ანაზღაურების სანაცვლოდ.

შრომითი ურთიერთობა წარმოიშობა მხარეთა თანასწორუფლებიანობის საფუძველზე მიღწეული

შეთანხმებით. შრომით ურთიერთობებში აკრძალულია ნებისმიერი სახის დისკრიმინაცია: რასის, ფერის,

ენის, სოციალური კუთვნილების, ეროვნების, საცხოვრებელი ადგილის, ასაკის, სქესის, რელიგიური

კუთვნილების, ოჯახური მდგომარეობის, პოლიტიკური და სხვა შეხედულებების გამო.

დისკრიმინაციად ითვლება პირის შევიწროვება, რაც აუარესებს მის მდგომარეობას სხვა პირებთან

შედარებით. დისკრიმინაციად არ ითვლება პირთა განსხვავების აუცილებლობა, რაც გამომდინარეობს

სამუშაოს არსიდან და სპეციფიკიდან, მისი შესრულების პირობებიდან და ემსახურება კანონიერი მიზნის

მიღწევას.

შრომით ურთიერთობებში მონაწილე მხარეებმა უნდა დაიცვან საქართველოს კანონმდებლობით

განსაზღვრული ადამიანის უფლებები.

შრომითი ურთიერთობის სუბიექტები

შრომითი ურთიერთობის სუბიექტები არიან დამსაქმებელი, დასაქმებული და დასაქმებულთა

გაერთიანება.

დამსაქმებელი არის ფიზიკური ან იურიდიული პირი, ან პირთა გაერთიანება, რომლისთვისაც

შრომითი ხელშეკრულების საფუძველზე სრულდება გარკვეული სამუშაო.

დასაქმებული არის ფიზიკური პირი, რომელიც შრომითი ხელშეკრულების საფუძველზე

დამსაქმებლისათვის ასრულებს გარკვეულ სამუშაოს.

კოლექტიური შრომითი ურთიერთობის სუბიექტები არიან ერთი ან მეტი დამსაქმებელი, ან ერთი ან

მეტი დამსაქმებელთა გაერთიანება და ერთი ან მეტი პროფესიული კავშირი.


2013

სატესტო კითხვები

01.01 რა არის აქტივი?

01.02 რა არის ბალანსის ძირითადი ელემენტები?

01.03 როგორი სახე აქვს საბალანსო ტოლობას?

01.04 რა არის ვალდებულება?

01.05 რა არის საკუთარი კაპიტალი?

01.06 რა შემთხვევაში წარმოიშობა მოთხოვნა?

01.07 რის მიხედვით კლასიფიცირდება აქტივები?

01.08 როგორია საქონლის განმარტება და არის თუ არა ის გრძელვადიანი აქტივი?

01.09 რას წარმოადგენს არამატერიალური აქტივი?

01.10 ჩამოთვალეთ ძირითადი საშუალებები

01.11 განმარტეთ დაუმთავრებელი წარმოება და მზა პროდუქცია.

01.12 რა შემთხვევაში წარმოიშობა ვალდებულებები?

01.13

ჩამოთვალეთ საქართველოს კანონმდებლობით განსაზღვრული ორგანიზაციულ-

სამართლებლივი ფორმები.

01.14 რა ოდენობით განისაზღვრება შ.პ.ს.-ს კაპიტალი?

01.15 რამდენმა პირმა შეიძლება დააფუძნოს ინდივიდუალური საწარმო?

01.16 რას წარმოადგენს აქცია სააქციო საზოგადოებაში?

01.17 რომელი საკანონმდებლო აქტებისგან შედგება საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობა?

01.18 რას ნიშნავს ინვენტარიზაცია, კალკულაცია და შეფასება?

01.19 ჩამოთვალეთ გადასახადის სახეები

01.20 რომელი საქმიანობა ითვლება და რომელი არ ითვლება ეკონომიკურ საქმიანობად?

01.21 განმარტეთ: აქტივი, ბიოლოგიური აქტივი, დივიდენდი?

01.22 ჩამოთვალეთ ბუღალტრული აღრიცხვის მეთოდები.

01.23 განმართეთ ფინანსური და მმართველობითი აღრიცხვა?

01.24 რა არის შრომითი კოდექსის მოქმედების სფერო?

01.25 რა ითვლება და რა არ ჩაითვლება დისკრიმინაციად?


2013

ლექცია№2

ბუღალტრული ანგარიშების არსი

ბუღალტრული აღრიცხვის ობიექტების სიმრავლე იწვევს დიდი რაოდენობის ანგარიშების

გამოყენების საჭიროებას. ანგარიშები დაჯგუფებულია ერთგვაროვანი ნიშნის მიხედვით და

ქმნის ანგარიშთა გეგმას. ფინანსურ ანგარიშგებასთან დამოკიდებულების მიხედვით ანგარიშები

ჯგუფდება ნომინალურ და რეალურ ანგარიშებად. ანგარიშები რომლებსაც საანგარიშგებო

პერიოდის ბოლოს რჩებათ სალდო, რომლებიც ბალანსში გადაიტანება რეალურ ანუ მუდმივ

ანგარიშებად იწოდებიან; ხოლო ანგარიშები, რომლებიც ასახავენ საანგარიშგებო პერიოდის

განმავლობაში საკუთარი კაპიტალის ცვლილებას ნომინალური (დროებითი) ანგარიშები

ეწოდებათ. რეალური ანუ მუდმივი ანგარიშებია აქტივების, ვალდებულებების და კაპიტალის

ამსახველი ანგარიშები. ნომინალურ (დროებით) ანგარიშებს კი შემოსავლები, ხარჯებისა და

კაპიტალის ამოღების ანგარიშები მიეკუთვნებიან.

ბუღალტრული აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტების მიხედვით ნებისმიერ

ოპერაციას აქვს მიკუთვნებული თავისი შიფრი (ნომერი) და ტერმინი. ანგარიშთა გეგმის

თითოეულ განაყოფში გაერთიანებულია სინთეზური ანგარიშები. სინთეზური ანგარიშის

დაქვემდებარებაში მყოფი ანგარიში ანალიზური ანგარიშის სახელწოდებით წარმოგვიდგება

მაგ: სინთეზური ანგარიშია 1100 - ნაღდი ფული სალაროში. ხოლო ანალიზური ანგარიშებია:

1110 - ნაღდი ფული ეროვნული ვალუტით, 1120 - ნაღდი ფული უცხოურ ვალუტით (იხ.

ანგარიშთა გეგმა.)

შიფრი ოთხციფრიანია. პირველი მიუთითებს ჯგუფის, მეორე ქვეჯგუფის ნომერს, ხოლო

ბოლო ორი ციფრი - უშუალოდ სამეურნეო ოპერაციის ნომერს. მაგ: ანგარიში 1110 - ნაღდი

ფული ეროვნული ვალუტით. 1 - ნიშნავს რომ იგი მიეკუთვნება აქტივების ჯგუფს, შემდეგი 1 -

აღნიშნავს ნაღდ ფულს სალაროში. სალაროში ნაღდი ფული შესაძლებელია იყოს ეროვნულ ან

უცხოურ ვალუტაში. ბოლო ორი ციფრი 10 - აღნიშნავს ნაღდ ფულს ეროვნული ვალუტით.

ანალოგიურად 1120 - ით აღირიცხება ნაღდი ფული უცხოურ ვალუტაში.

გარდა ამისა ბუღალტრულ ანგარიშებში გამოიყენება ე.წ. დამხმარე ანგარიშები ანუ

ქვეანგარიშები. მაგალითად 1610 ანგარიში აღრიცხავს საქონელს, მაგრამ საწარმო ყიდის არა

ერთ, არამედ მრავალი დასახელების საქონელს. ამ შემთხვევაში 1610 ანგარიშზე დაემატება

ქვეანგარიში თითოეული დასახელებისათვის: 1610 001; 1610 002; 1610 003 და ა.შ.

ყოველი სამეურნეო ოპერაცია ორმხრივად მოქმედებს საბალანსო ტოლობაზე. ამას

ფინანსური ოპერაციის ორმაგ ასპექტს უწოდებენ.

ბუღალტრულ ბალანსში სამეურნეო ოპერაციებით გამოწვეული ცვლილებები ოთხ

ჯგუფად იყოფა:

1. ცვლილება ბალანსის აქტივში, რომლის შედეგადაც აქტივის ერთი მუხლი იზრდება,

ხოლო მეორე მცირდება ერთი და იგივე თანხით;

საწარმომ შეიძინა ავტომობილი. ამით გაიზარდა საწარმოს აქტივი, და ამავე დროს

შემცირდა ფულის სიდიდე საწარმოში.


2013

2. ცვლილება ბალანსის კაპიტალისა და ვალდებულებების ნაწილში, რომლის შედეგადაც

იზრდება კაპიტალის ან ვალდებულებების ერთი რომელიმე მუხლი, ხოლო მეორე კი იგივე

თანხით მცირდება;

მოგების ხარჯზე გადაფასების რეზერვის შექმნა.

3. ცვლილება ბალანსის ორივე ნაწილში, რომლის დროსაც იზრდება აქტივის ერთი მუხლი

და შესაბამისად იზრდება კაპიტალის ან ვალდებულებების რომელიმე მუხლი იგივე თანხით,

ანუ საბალანსო ტოლობა არ ირღვევა;

ნაღდი ფულის შეტანა საწესდებო კაპიტალში.

4. ცვლილება ბალანსის ორივე ნაწილში, რომლის დროსაც მცირდება აქტივის ერთი

მუხლი და შესაბამისად მცირდება კაპიტალის ან ვალდებულებების, რომელიმე მუხლი ერთი

და იგივე თანხით.

კრედიტორული დავალიანების დაფარვა.

ყოველი სამეურნეო ოპერაცია იწვევს ორმაგ ცლილებას. ამიტომ ყოველი სამეურნეო

ოპერაციის ჩაწერა საჭიროებს მინიმუმ ორ ანგარიშს, რომელთაგან ერთი იწერება დებეტში,

ხოლო მეორე კრედიტში. ბუღალტრული გატარება ეწოდება სამეურნეო ოპერაციის ჩაწერას

ერთი ანგარიშის დებეტში და მეორე ანგარიშის კრედიტში ერთი და იგივე თანხით.

ბუღალტრული გატარება შეიძლება იყოს მარტივი და რთული. მარტივში მონაწილეობს ორი

ანგარიში, ხოლო რთულში ორზე მეტი. რთულ გატარებაში ერთი ანგარიშის დებეტი შეიძლება

დაუკავშირდეს ორი ან მეტი ანგარიშის კრედიტს, ასევე ორი ან მეტი სადებეტო ანგარიში

დაუკავშირდეს ერთი ანგარიშის კრედიტს. ნებისმიერი ანგარიში თანასწორუფლებიანია, მაგრამ

ყოველთვის ერთი ანგარიში არის ძირითადი აზრის გამომხატველი, ხოლო მეორე თანმხლები.

ამ მეორე ანგარიშს მოკორესპონდენტო ანგარიში ეწოდება. ანგარიშთა დაკავშირებას კი

ანგარიშთა კორესპონდენცია.

პირველი ჩანაწერი ბუღალტრულ ანგარიშზე არის ნაშთი (სალდო), რომელიც არის საწყისი

მდგომარეობის მაჩვენებელი. შემდეგ იწერება სამეურნეო ოპერაციებით გამოწვეული

ცვლილებები, მატება ან კლება და თვის ბოლოსათვის გამოითვლება ნაშთი, რომელიც

მომდევნო თვეში გადავა, როგორც საწყისი ნაშთი. დებეტში არსებული ციფრების ჯამი

წარმოადგენს დებეტურ ბრუნვას, ხოლო კრედიტში ასახული ციფრების ჯამი კრედიტის

ბრუნვას.

ანგარიშთა გეგმაში განასხვავებენ ორი სახეობის ანგარიშს: აქტიურ და პასიურ ანგარიშებს.

აქტიურ ანგარიშებში ზრდა იწერება დებეტის მხარეს, ხოლო შემცირება კრედიტის მხარეს.

ნაშთის გასაანგარიშებლად დებეტურ ბრუნვას აკლდება კრედიტული ბრუნვა. ნაშთი აქტიურ

ანგარიშებს აქვთ სადებეტო. აქტიური ანგარიშებია: აქტივებისა და ხარჯების ამსახველი

ანგარიშები. პასიური ანგარიშებია: ვალდებულებების, კაპიტალისა და შემოსავლების

ანგარიშები. მათი ზრდა იწერება კრედიტის მხარეს, შემცირება დებეტის მხარეს, ნაშთის

გამოსათვლელად, კრედიტის ჯამს აკლდება დებეტის ჯამი, ნაშთი იწერება კრედიტის მხარეს,

ანუ პასიურ ანგარიშებს ყოველთვის აქვთ საკრედიტო ნაშთი.


2013

განვიხილოთ მაგალითი:

I. დღე - შპს ,,ნიკა“ იწყებს საქმიანობას, მისი საწყისი კაპიტალი შეადგენს 10000 ლარს;

II. დღე - ნაღდი ანგარიშსწორებით ყიდულობს ავტომობილს 4000 ლარად;

III. დღე - ნაღდი ანგარიშსწორებით ყიდულობს საქონელს 200 ლარად;

IV. დღე - ყიდის მესამე დღეს შეძენილ საქონელს 300 ლარად ნაღდი ფულით;

V. დღე - კრედიტით ყიდულობს 400 ლარის ღირებულების საქონელს.

თუ საწარმომ ფუნქციონირება დაიწყო მიმდინარე პერიოდში, მაშინ ანგარიშებს საწყისი

ნაშთი არ ექნება. მოცემული 5 დღის ოპერაციების შედეგად გავიანგარიშოთ ნაშთი სალაროში:

1110 - ნაღდი ფული ეროვნულ ვალუტაში

დებეტი კრედიტი

კაპიტალი

შემოსავალი რეალიზაციიდან

10000

300

ავტომობილის შეძენა

საქონლის შეძენა

4000

200

ბრუნვა 10300 ბრუნვა 4200

ნაშთი 6100

განვიხილოთ მაგალითი: სალაროში თვის დასაწყისში ნაღდი ფულის ნაშთი იყო 500 ლარი.

გაყიდვებიდან შემოტანილია 3000 ლარი. სალაროდან გაიცა იჯარის თანხა 800 ლარი, მასალების

შესაძენად 1000 ლარი, გაიცა ელექტროენერგიის საფასური 100 ლარი. დავიანგარიშოთ სალაროს

ნაშთი ამ ოპერაციების შემდეგ.

1110 -ნაღდი ფული ეროვნულ ვალუტაში

დებეტი ლარი კრედიტი ლარი

საწყისი ნაშთი

სალაროში

შემოსავალი რეალიზაციიდან

500

3000

იჯარის ხარჯი

მასალების შეძენა

ელექტროენერგიის ხარჯი

800

1000

100



1110 ( ნაღდი ფული ეროვნულ ვალუტაში) არის აქტივების ამსახველი ანგარიში, იგი

მიეკუთვნება აქტიურ ანგარიშებს. აქტიურ ანგარიშებს აქვთ სადებეტო ნაშთი, ზრდა იწერება

დებეტის მხარეს, ხოლო შემცირება კრედიტის მხარეს. შესაბამისად, საწყისი ნაშთი და

შემოსული თანხა (თანხის გაზრდა) აისახა დებეტის მხარეს, ხოლო თანხის გასვლა, შემცირება -

კრედიტის მხარეს. დებეტურ ბრუნვას აკლდება კრედიტული ბრუნვა და ვღებულობთ

საბოლოო ნაშთს, რომელიც გვექნება აუცილებლად სადებეტო.


2013

სალაროს ოპერაციების აღრიცხვა

საწარმოში ნაღდი ფულის მოძრაობის აღრიცხვისათვის ანგარიშთა გეგმა ითვალისწინებს

ანგარიშთა ჯგუფს 1100 ნაღდი ფული სალაროში. აღრიცხვა უნდა მოხდეს ვალუტის სახეობების

მიხედვით. 1110 - ნაღდი ფული ეროვნული ვალუტაში; 1120 - ნაღდი ფული უცხოური

ვალუტაში. ამ ანგარიშს შეიძლება გაეხსნას იმდენი ქვეანგარიში, რამდენი სახის უცხოური

ვალუტაც იქნება გამოყენებული საწარმოში.

როგორც უკვე აღინიშნა იგი აქტიური ანგარიშია. მის დებეტში აისახება ფულის მიღება

სალაროში, ხოლო კრედიტში - ფულის გასვლა.

1110 - ს შეიძლება ეკორესპონდენტებოდნენ სხვადასხვა ანგარიშები:

∙ 1410 - მოთხოვნები მიწოდებიდან და მომსახურებიდან;

∙ 1430 - მოთხოვნები საწარმოს პერსონალის მიმართ;

∙ 6110 - შემოსავალი რეალიზაციიდან;

∙ 3210 - მოკლევადიანი სესხები;

∙ 3110 - ვალდებულებები მოწოდებიდან და მომსახურებიდან;

ფულის მიღება სალაროში

1. ანგარიშვალდებული პირის მიერ ბანკიდან სალაროში შეტანილია 1000 ლარი;

2. საცალო ვაჭრობიდან რეალიზებული პროდუქციის ღირებულება 1500 ლარი

შემოტანილია სალაროში;

3. აღებულია მოკლევადიანი სესხი 2500 ლარი და შეტანილია სალაროში;

4. მყიდველის მიერ დაფარულია მოთხოვნა 700 ლარი.

გატარებებს მივცეთ ისეთივე ფორმა, როგორც ეს აისახება ბუღალტრული გატარებების

აღრიცხვის ჟურნალში.

№ თარიღი დებეტი კრედიტი თანხა ოპერაციის შინაარსი

1 12.05.2012 1110 1430 1000 ანგარიშვალდებული პირის მიერ

თანხის შეტანა სალაროში

2 20.11.2012 1110 6110 1500 შემოსულია თანხა

რეალიზაციიდან სალაროში

3 02.02.2012 1110 3210 2500 აღებულია მოკლევადიანი სესხი

4 30.12.2012 1110 1410 700 დაფარულია დებიტორული

დავალიანება


2013

ფულის გაცემა სალაროდან:

ანალოგიურად შევასრულოთ სალაროდან თანხის გასვლის ოპერაციები

1. გადახდილია შესყიდული საქონლის საფასური 1800 ლ.

2. დაიფარა მოკლევადიანი სესხი 2500 ლ.

3. გადახდილია საიჯარო ქირა 700 ლ.

ავსახოთ ბუღალტრულად ოპერაციები:


1 15.05.2012 3110 1110 1800 დაფარულია სავაჭრო ვალდებულება

2 20.06.2012 3210 1110 2500 დაფარულია სასესხო ვალდებულება

3 30.08.2012 3190 1110 700 დაფარულია საიჯარო ვალდებულება

სალაროს შემოსავლის ორდერში ფიქსირდება ნაღდი ფულის შემოსვლა. თითოეულ

ოპერაციაზე ფორმდება ცალკე სალაროს შემოსავლის ორდერი, რომელსაც მიენიჭება ნომერი,

მიეთითება ოპერაციის თარიღი, ვისგანაა შემოსული ეს თანხა, თანხის ოდენობა, ოპერაციის

მოკლე შინაარსი, თუ რის საფუძველზე შემოვიდა თანხა. ასეთ საბუთს ხელს აწერს მთავარი

ბუღალტერი, მოწმდება ბეჭდით, ისე, რომ ბეჭდის ნაწილი გადადიოდეს მოსახევ ქვითარზე.

საწარმოს ნაღდი ფულის შემოსვლის გარდა გააჩნია გასავალიც, რასაც აფორმებენ სალაროს

გასავლის ორდერით. მასში აუცილებლად მიეთითება ნომერი, შევსების თარიღი, თანხა,

ოპერაციის მოკლე შინაარსი, თუ ვისზე გაიცა თანხა. საბუთს ხელს აწერს მთავარი ბუღალტერი,

ხელმძღვანელი, თანხის მიმღები, რომელიც პირადად მიუთითებს თუ რა თანხა მიიღო და

ადასტურებს ხელმოწერით. ამ დოკუმენტზე ბეჭედი საჭირო არ არის.

ოპერაციების ასახვა საბანკო ანგარიშებზე

უნაღდო ანგარიშსწორების ოპერაციებისათვის გამოიყენება საბანკო დაწესებულებები,

სადაც ნებისმიერ იურიდიულ პირს უფლება აქვს გახსნას ანგარიშსწორების ანგარიშები,

როგორც ეროვნული, ასევე უცხოური ვალუტით.

საბანკო ოპერაციების განხორციელებისათვის ბანკთან ფორმდება ხელშეკრულება. ბანკში

ბარდება ორგანიზაციის იმ პირთა ხელმოწერის ნიმუშები, რომელთაც გააჩნიათ

უფლებამოსილება. საბანკო დაწესებულება ორგანიზაციებზე დამატებითი განაცხადის გარეშე

ნებისმიერ დროს გასცემს ანგარიშის ამონაწერს (ავიზოს), განხორციელებული ოპერაციების

შესახებ. მას თან უნდა ახლდეს პირველადი საბუთები, თუ რის საფუძველზე გადაირიცხა ესა

თუ ის თანხა.

საბანკო ოპერაციების აღრიცხვისათვის ანგარიშთა გეგმით გათვალისწინებულია 1200

სინთეზური ანგარიშების ჯგუფი, რომელიც იყოფა შემდეგ ანალიზურ ანგარიშებად:

1210 - ეროვნული ვალუტა რეზიდენტ ბანკში (ადგილობრივ ბანკში)

1220 - უცხოური ვალუტა რეზიდენტ ბანკში


2013

1230 - უცხოური ვალუტა არარეზიდენტ ბანკში (საზღვარგარეთის ბანკში)

ამ ჯგუფის ნებისმიერი ანგარიშის დებეტში ასახვა გვიჩვენებს ფულადი სახსრების

შემოსავალს უნაღდო ანგარიშსწორებით, ხოლო კრედიტში ასახვა გვიჩვენებს ფულადი

სახსრების გასავალს.

განვიხილოთ ტრადიციული საბანკო ოპერაციები:

1. ანგარიშვალდებულმა პირმა ბანკში განახორციელა შენატანი 5000 ლ;

2. მყიდველმა დაფარა მოთხოვნა და გადმორიცხა 2000 ლ;

3. ანგარიშზე ჩაირიცხა ბანკის მოკლევადიანი სესხი 6000 ლ;

4. ბიუჯეტში გადარიცხულია მოგების გადასახადი 4000 ლ;

5. გადმორიცხულია სხვა საწარმოდან ავანსი 1500 ლ;

6. ბანკიდან ანგარიშვალდებულმა პირმა გაიტანა 2500 ლ.

შევასრულოთ შესაბამისი საბუღალტრო გატარებები:

ბუღალტრული გატარებების აღრიცხვის ჟურნალი


1 30.08.2012 1210 1430 5000 ანგარიშვალდებული პირის მიერ

ბანკში თანხის შეტანა

2 30.08.2012 1210 1410 2000 დებიტორის მიერ თანხის ჩარიცხვა

3 12.09.2012 1210 3210 6000 აღებულია მოკლევადიანი სესხი

4 16.09.2012 3310 1210 4000 გადარიცხულია მოგების გადასახადი

5 26.09.2012 1210 3120 1500 მიღებულია ავანსი

6 16.10.2012 1430 1210 2500 ანგარიშვალდებულმა პირმა

განახორციელა ბანკიდან თანხის

გატანა

ამ მონაცემების გამოყენებით გავიანგარიშოთ ნაშთი საბანკო ანგარიშზე:

1210 - ეროვნული ვლუტა რეზიდენტ ბანკში

დებეტი კრედიტი

შემოსულია სალაროდან

გადმორიცხულია დებიტორის

მიერ

აღებულია კრედიტი

მიღებულია ავანსი

5000

2000

6000

1500

გადარიცხულია მოგების

გადასახადი

გატანილია სალაროში

4000

2500




2013

წინასწარ გაწეული ხარჯების აღრიცხვა

წინასწარ გაწეული ხარჯები ისეთი ხარჯებია, რომელიც გაიწევა მიმდინარე პერიოდში,

ხოლო ეკონომიკური სარგებელი მათგან მიიღება მომავალში. ასეთია: წინასწარ გადახდილი

საიჯარო ქირა, წინასწარ გადახდილი დაზღვევის თანხა, ახალი პროდუქციის ათვისების

ხარჯები და სხვა.

მაგალითი: წინასწარ გადახდილია მომსახურებისათვის 1000 ლარი. დაზღვევის თანხა 3600

ლარი, ხოლო იჯარის ვალდებულების დასაფარად წინასწარ გადაირიცხა 1 წლის საიჯარო ქირა

12000 ლარი.

წინასწარ გადახდილი გადასახდელები წარმოადგენს აქტივს, მაგრამ წლის ბოლოს

აუცილებლად უნდა მოხდეს გადაანგარიშება თუ აქედან რა ნაწილი მიეკუთვნება მიმდინარე

წელს და გადატანილი იქნას მიმდინარე პერიოდის ხარჯების ანგარიშზე, ხოლო დარჩენილი

თანხა ბალანსში გადავა აქტივის სახით.

მაგ: საწარმომ 1 წლის საიჯარო ქირა გადაიხადა 1 ივლისს 12000 ლ, 1 წლის დაზღვევის

თანხა 3600 ლ. 30 სექტემბერს, ხოლო წინასწარ გადახდილი მომსახურების თანხის 1000 ლ-ის

მომსახურება საწარმოს გაეწია იმავე წელს.

აქედან გამომდინარე, 1000 ლარი მთლიანად მიეკუთვნება მიმდინარე პერიოდის ხარჯებს,

საიჯარო ქირიდან მხოლოდ 6 თვის თანხა 6000 ლ (12000/12*6), ხოლო დაზღვევის თანხიდან 900

ლ (3600/12*3).

შევასრულოთ შესაბამისი საბუღალტრო გატარებები:


1 20.02.2012 7490 3190 1000 მიმდინარე პერიოდის ხარჯი

2 01.07.2012 1720 3191 12000 წინასწარ გადახდილია

საიჯარო ქირა

3 30.09.2012 1790 3192 3600 წინასწარ გადახდილია

დაზღვევა

4 30.12.2012 7420 1720 6000 აღიარდა მიმდინარე

პერიოდის ხარჯად

5 30.12.2012 7435 1790 900 აღიარდა მიმდინარე

პერიოდის ხარჯად


2013


საქონელი, მომსახურება

საქონელი არის მატერიალური ან არამატერიალური ქონება, მათ შორის ელექტრო და

თბოენერგია, გაზი და წყალი.

საგადასახადო კოდექსი საქონლად განიხილავს სამოქალაქო კოდექსით განსაზღვრულ

ყველა სახის ქონებას და მას ავსებს ელექტროენერგიითა და თბოენერგიით.

მომსახურებად ითვლება საქმიანობა, რომელიც არაა საქონლის მიწოდება. მომსახურებას

მიეკუთვნება შემდეგი საქმიანობა: საამშენებლო - სამონტაჟო, სარემონტო, სარესტავრაციო,

საცდელ - საკონსტრუქტორო, გეოლოგიურ - საძიებო, სატრანსპორტო, ქონების იჯარით, ქირით

ან ლიზინგით გადაცემა, საშუამავლო, პერსონალის შერჩევა, პატენტების, ლიცენზიების და სხვა

არაქონებრივი უფლების გამოყენებაზე უფლების გადაცემა, კავშირგაბმულობის,

საყოფაცხოვრებო მომსახურება, სარეკლამო მომსახურება, ფინანსური მომსახურება,

სადაზღვევო მომსახურება, საკონსულტაციო, იურიდიული, ბუღალტრული, აუდიტორული,

მარკეტინგული მომსახურება, საინფორმაციო უზრუნველყოფის მომსახურება, საქონლის ან

ქონების შენახვის მომსახურება, დაცვის მომსახურება, დამკვეთის ნედლეულით საქონლის ან

სხვა ქონების წარმოება, სატრანსპორტო ტვირთების, საექსპედიტორო, გადატვირთვის ,

საზღვაო და საჰაერო ხომალდების მომსახურება და სხვა.

აქციის დათმობა - გაყიდვა წარმოადგენს არამატერიალური ქონებრივი სიკეთის სხვის

საკუთრებაში გადაცემას, მაგრამ, ვინაიდან მიიჩნევენ, რომ ის განეკუთვნება ფინანსურ

ოპერაციას და, შესაბამისად, მომსახურების მიწოდებას ამიტომ საქონლის/მომსახურების

ჭრილში ამ მიწოდების ობიექტი – აქცია წარმოადგენს საქონელს, მაგრამ მისი სხვისთვის

გადაცემის მოქმედება – მომსახურებას.

მიუხედავად იმისა, რომ ფულადი სახსრები, როგორც სახელმწიფოს მიმართ მოთხოვნა,

საქონელია, მათი მიწოდება განეკუთვნება მომსახურებას. მხოლოდ დღგ-ს მიზნებისათვის,

ფულადი სახსრების საკუთრებაში გადაცემა არ ითვლება საქონლის/მომსახურების მიწოდებად.

ქონების იჯარა არის ლიზინგი , თუ არსებობს ერთ-ერთი შემდეგი პირობა:

1. იჯარის ვადის დასრულების შემდეგ გათვალისწინებულია ქონებაზე საკუთრების

უფლების გადაცემა;

2. იჯარის ვადა აღემატება ძირითადი საშუალების ეკონომიური მომსახურების ვადის

75 პროცენტს;

3. იჯარით აღებული ქონების მოსალოდნელი ნარჩენი ღირებულება იჯარის ვადის

დასრულებისას არ აღემატება ამ ვადის დასაწყისში ქონების საბალანსო

ღირებულების 15%-ს.


2013

საქონლის მიწოდება/მომსახურების გაწევა

საქონლის მიწოდებად ითვლება პირის მიერ სხვა პირისათვის საქონელზე საკუთრების

უფლების გადაცემა სასყიდლით (რეალიზაცია, გაცვლა, ხელფასის ან ნატურალური ფორმით

ანაზღაურება) ან უსასყიდლოდ.

წინამდებარე მუხლი, შეიძლება ითქვას, წარმოადგენს იმ ფუნდამენტს, რომელზეც

მთლიანად აგებულია საქართველოს საგადასახადო კოდექსი. ეს ფუნდამენტი, თავის მხრივ,

ეფუძნება საკუთრების უფლებას. საყურადღებოა, რომ კოდექსისთვის მნიშვნელობა არ აქვს, თუ

რა სახის გარიგების საფუძველზე გადავა ქონებაზე საკუთრების უფლება სხვა პირზე. არც იმას

აქვს მნიშვნელობა, საკუთრების უფლების გადაცემა სასყიდლიანი იყო თუ უსასყიდლო.

მთავარია, რომ ადგილი ჰქონდეს საკუთრების უფლების გადაცემას. საკუთრების უფლების სხვა

პირზე გადასვლა კი შეიძლება განხორციელდეს სხვადასხვა ტიპის კერძო სამართლებრივი

გარიგების ან კანონის საფუძველზე. კერძო სამართლებრივი ხელშეკრულების მთავარ

მაგალითად დავასახელებთ ნასყიდობის ხელშეკრულებას, რომლის კერძო შემთხვევებს

წარმოადგენენ გაცვლის, გამოსყიდვის, გადახდის განვადებით ნასყიდობისა და უპირატესი

შესყიდვის უფლებით ნასყიდობის ხელშეკრულებები. ქონებაზე საკუთრების გადაცემა

შეიძლება განხორციელდეს ასევე ჩუქების, ანდერძის, ნარდობის, სესხის, და სხვა საფუძველზე.

მომსახურების გაწევად ითვლება პირის მიერ სხვა პირისათვის მისივე ნებით,

კომპენსაციის მიზნით ან უსასყიდლოდ ისეთი მოქმედების შესრულება, რომელიც არ არის

საქონლის მიწოდება. დღგ-ს მიზნებისათვის მომსახურებას არ მიეკუთვნება ფულზე

საკუთრების უფლების გადაცემა ან დაქირავებით მუშაობა.

მომსახურების გაწევა – ეს არის მოქმედების შესრულება, მაგრამ ისეთის, რომელიც

მიმართულია სხვა პირის სურვილების დასაკმაყოფილებლად, ამასთან, ეს სურვილები

გამოხატული უნდა იყოს ამ სხვა პირის ნების გამოვლენით. საქონლის მიწოდების მსგავსად,

აქაც მნიშვნელობა არ აქვს მოქმედება სასყიდლიანია თუ უსასყიდლო. არ არის საქონლის

მიწოდება ნიშნავს, რომ მომსახურებას უნდა გამოეყოს საქონლის მიწოდება. მაგ: ავტომანქანის

დეტალის შეკეთებისას ხელოსანმა გამოიყენა საკუთარი მასალა. მომსახურებად უნდა

განიხილოს შეკეთება მასალის გარეშე.

საქონლის/მომსახურების ფასის განსაზღვრის პრინციპები

გადასახადებით დაბეგვრის მიზნებისათვის გამოიყენება გარიგებაში

საქონლის/მომსახურების ფაქტობრივი ფასი, თუ კოდექსით საბაზრო ფასის ან სხვა

ღირებულების გამოყენება არ არის გათვალისწინებული.

ფასი ფაქტობრივად უნდა ჩაითვალოს, თუ რეალურად ამ ფასით განხორციელდა

საქონლის/მომსახურების მიწოდება. ვინაიდან ფაქტობრივი ფასის დადგენა რთულია და

რომელიც ხელეწიფება საგადასახადოს ორგანოებს.


2013

საქონლის/მომსახურების საბაზრო ფასად ითვლება ფასი, რომელიც ყალიბდება

საქონლის/მომსახურების ბაზარზე იდენტური (ხოლო მისი არარსებობის შემთხვევაში მსგავსი)

საქონლის/მომსახურების მოთხოვნისა და მიწოდების ურთიერთქმედების შედეგად შესაბამის

ბაზარზე იმ პირებს შორის დადებული გარიგებით, რომლებიც არ არიან

ურთიერთდამოკიდებული პირები.

ურთიერთდამოკიდებულ პირებად ითვლებინ პირები, რომლებიც: არიან ერთი საწარმოს

დამფუძნებლები, თუ მათი ჯამური წილი არანაკლებ 20 პროცენტია. ერთი პირი პირდაპირ ან

არაპირდაპირ მონაწილეობს მეორე პირ საწარმოში, თუ ასეთი მონაწილეობის წილი არანაკლებ

20 პროცენტია. პირი ახორციელებს საწარმოს კონტროლს, პირებს აკონტროლებს მესამე პირი,

ფიზიკური პირი თანამდებობრივად ექვემდებარება სხვა ფიზიკურ პირს. პირები ნათესავები

არიან, პირები ამხანაგობის წევრები არიან.

საბაზრო ფასი ყალიბდება საქონელზე/მომსახურებაზე მოთხოვნისა და მათი მიწოდების

ურთიერთზემოქმედების შედეგად. ურთიერთზემოქმედება წარმოადგენს პროცეს და

დამოკიდებულია, როგორც წესი, მრავალ ფაქტორზე. იგულისხმება, რომ ამ ფაქტორებს შორის

არ გვხვდება გარიგების მხარეთა ერთმანეთზე იმგვარი დამოკიდებულება, რომელმაც ფასზე

მოახდინა გავლენა.

ცალკეულ შემთხვევებში გადასახადით დაბეგვრა

შემოსავალი გადასახადით იბეგრება იმ შემთხვევაშიც, როცა მისი კანონიერება სადავოა

დაბეგვრისთვის მნიშვნელობა არა აქვს, საქმიანობა მართლზომიერად განხორციელდა თუ არა.

თუ თევზჭერის ლიცენზიის არმქონე პირი ეწევა ზღვიდან არამართლზომიერად მოპოვებული

თევზების რეალიზაციას, იგი დაიბეგრება ჩვეულებრივად.

თუ საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებულ შემთხვევებში სასამართლოს

გადაწყვეტილებით შემოსავალი სრულად ექვემდებარება ბიუჯეტის სასარგებლოდ ამოღებას,

იგი არ იბეგრება.

საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს განუსაზღვროს პირს საგადასახადო ვალდებულებები

არსებული მასალის საფუძველზე, შესაბამისი ფაქტებისა და გარემოებების გათვალისწინებით,

პირდაპირი და არაპირდაპირი მეთოდების გამოყენებით შემდეგი ერთ-ერთი პირობის

არსებობისას: პირი არ ახორციელებს ბუღალტრულ აღრიცხვას; სააღრიცხვო დოკუმენტები

დაკარგულია ან განადგურებული; ადგილი აქვს პირის აქტივების დაუსაბუთებელ ზრდას;

პირის დასაბეგრი შემოსავალი, ოპერაციის მოცულობა ან ფასნამატის მაჩვენებელი

მნიშვნელოვნად იცვლება საგადასახადო პერიოდების მიხედვით;

პირის მიერ ეკონომიკური საქმიანობისათვის გაწეული ხარჯი აჭარბებს დეკლარირებულ

შემოსავალს;

ურთიერთდამოკიდებულ პირებს შორის გარიგების შემოსავლები ისე უნდა განაწილდეს,

როგორც დამოუკიდებელ პირებს შორის გარიგების დროს;

საგადასახადო ვალდებულების განსაზღვრის მიზნით საგადასახადო ორგანოს უფლება

აქვს:


2013

არ მიიღოს მხედველობაში ოპერაციები, რომელთაც არა აქვთ არსებითი ეკონომიკური

გავლენა;

სამეურნეო ოპერაციის ფორმისა და შინაარსის გათვალისწინებით შეცვალოს მისი

კვალიფიკაცია, თუ ოპერაციის ფორმა არ შეესაბამება მის შინაარსს;

დასაბეგრი ბაზის განსაზღვრის მიზნით გონივრული განსჯის პროცესში

გათვალისწინებულ უნდა იქნეს მხოლოდ დიდი ალბათობის მქონე ცდომილებები, და არა –

უმნიშვნელო. თუ კომპიუტერებით მოვაჭრე საწარმომ დაკარგა/გაანადგურა სააღრიცხვო

დოკუმენტაცია, მაგრამ ანალიზით გაირკვა, რომ გაყიდულ იქნა სულ მცირე 10 კომპიუტერი

საერთო თანხით 10000 ლარი, მაშინ დასაბეგრი მოგების გამოთვლისათვის, შესწავლილ უნდა

იქნეს, ასევე, ამ კომპიუტერების სავარაუდო შესასყიდი ფასი იმ სავარაუდო

მომწოდებლებისაგან, რომლებთანაც ეს საწარმო ჩვეულებრივ კომერციულ ურთიერთობაში

იყო. თუ ნაკლებ სავარაუდოა, რომ საწარმო წარმოდგეს დასაჩუქრებულად, მაშინ

რეალიზებული კომპიუტერების შესაძენად გაწეული სავარაუდო ხარჯი უნდა გამოიქვითოს.

უცხოური ვალუტით განხორციელებული ოპერაცია, რომელიც ექვემდებარება დაბეგვრას,

უცხოური ვალუტა გადაიანგარიშება ლარებში:

ა) ოპერაციის დღისათვის/საბაჟო დეკლარაციის რეგისტრაციის დღისათვის არსებული

საქართველოს ეროვნული ბანკის ოფიციალური კურსით, ასეთის არსებობის შემთხვევაში

ბ) კურსით, რომელიც განისაზღვრება ლარის მიმართ უცხოური ვალუტის გამოქვეყნებული

ოფიციალური კურსით (მათ შორის სხვა სახელმწიფოებში გამოქვეყვნებული), თუ არ არსებობს

ოპერაციის დღისათვის ეროვნული ბანკის ოფიციალური კურსი.

საქართველოს კანონის ,,მეწარმეთა შესახებ“ მიხედვით

მეწარმე სუბიექტის რეგისტრაცია

საწარმოს დაფუძნების უმთავრესი ეტაპი მისი რეგისტრაციაა, რადგან საწარმო

ჩამოყალიბებულად ითვლება მისი რეგისტრაციის მომენტიდან. მათი დამფუძნებლების მიერ

მანამდე განხორციელებული ნებისმიერი ქმედება (მაგ: დადებული გარიგება) გამოიწვევს მათ

პერსონალურ პასუხისმგებლობას საწარმოს დაფუძნების შემდეგაც.

საწარმოს რეგისტრაციისათვის მისმა დამფუძნებლებმა უნდა მოამზადონ ნოტარიუსის

მიერ დამოწმებული წესდება.

ინდივიდუალურ მეწარმეს წესდება არ მოეთხოვება.

მეწარმე სუბიექტის მეწარმეთა და არასამეწარმეო იურიდიული პირების რეესტრში

რეგისტრაცია სავალდებულოა.

მეწარმე სუბიექტი ახორციელებს საჯარო სამართლის იურიდიული პირი - საჯარო

რეესტრის ეროვნული სააგენტო.

მეწარმე სუბიექტი წარმოშობილად ითვლება მეწარმეთა და არასამეწარმეო იურიდიული

პირების რეესტრში რეგისტრაციის მომენტიდან.

მეწარმე სუბიექტის არსებობა დგინდება ამონაწერით მეწარმეთა და არასამეწარმეო

იურიდიული პირების რეესტრიდან.


2013

მეწარმე სუბიექტის რეგისტრაცია მოიცავს როგორც სახელმწიფო, ისე საგადასახადო

რეგისტრაციას. მარეგისტრირებელი ორგანოს გადაწყვეტილება რეგისტრაციის შესახებ ძალაში

შედის მხარისათვის ოფიციალურად გაცნობისთანავე ან გამოქვეყნებისთანავე.

გადაწყვეტილების გამოქვეყნებად ითვლება მისი მარეგისტრირებელი ორგანოს ვებ გვერდზე

განთავსება.

რეესტრში დაცული მონაცემები ეგზავნება შემოსავლების სამსახურს, რომელიც

წარმოადგენს ფინანსთა სამინისტროს მმართველობის სფეროში შემავალ საჯარო სამართლის

იურიდიულ პირს.

მეწარმე სუბიექტი რეგისტრირდება მის მიერ გაცხადებული მისამართის მიხედვით.

საწარმოსთვის საიდენტიფიკაციო ნომრის მინიჭება ხდება საქართველოს

კანონმდებლობით დადგენილი წესით.

მეწარმეთა და არასამეწარმეო იურიდიული პირების რეესტრის წარმოების პირობები და

ამონაწერის ფორმები განისაზღვრება საქართველოს იუსტიციის მინისტრის ბრძანებით

დამტკიცებული ინსტრუქციით.

საქართველოს შრომის კოდექსის მიხედვით შრომითი ურთიერთობების წარმოშობა

საქართველოს კონსტიტუციით აღიარებული და განმტკიცებულია შრომითი საქმიანობისა

და პროფესიის არჩევის თავისუფლება. აკრძალულია იძულებითი შრომა.

შრომითი ურთიერთობის სუბიექტად მუშაკის აღიარების დამადასტურებელი ერთ-ერთი

ძირითადი დოკუმენტია შრომის ხელშეკრულება. იგი წარმოადგენს მხარეების წერილობით

შეთანხმებას, რომლითაც ორგანიზაციის ადმინისტრაცია კისრულობს ვალდებულებას

უზრუნველყოს მუშაკი შრომის სათანადო პირობებით, გადაუხადოს ხელფასი, ხოლო მუშაკი

კისრულობს ვალდებულებას კეთილსინდისიერად შეასრულოს მასზე დაკისრებული

მოვალეობა, დაიცვას შრომის დისციპლინა, გაუფრთხილდეს ორგანიზაციის ქონებას.

ფიზიკური პირის შრომითი ქმედუნარიანობა წარმოიშვება 16 წლიდან.

16 წლამდე პირი ითვლება არასრულწლოვანად, რომლის შრომითი ქმედუნარიანობა

შეიძლება განხორციელდეს კანონიერი წარმომადგენლის ან მზრუნველობის/მეურვეობის

ორგანოს თანხმობით, თუ ურთიერთობა არ ეწინააღმდეგება არასრულწლოვანი პირის

ინტერესებს, ზიანს არ აყენებს მის ზნეობრივ, ფიზიკურ განვითარებას და არ ზღუდავს

სავალდებულო დაწყებითი განათლების მიღების უფლებასა და შესაძლებლობას. კანონიერი

წარმომადგენლის ან მზრუნველობის/მეურვეობის ორგანოს თანხმობა ძალაში რჩება შემდგომი

შრომითი ურთიერთობის მიმართაც.

14 წლამდე არასრულწლოვან პირთან შრომითი ხელშეკრულება შეიძლება დაიდოს

მხოლოდ სპორტულ, ხელოვნების და კულტურის და სარეკლამო სფეროში საქმიანობაზე. ასევე

სარეკლამო სამუშაოს შესასრულებლად.


2013

აკრძალულია არასრულწლოვან პირთან შრომითი ხელშეკრულების დადება სათამაშო

ბიზნესთან, ღამის გასართობ კლუბებთან, ტოქსიკური ნივთიერებების დამზადებასთან,

გადაზიდვასთან და რეალიზაციასთან დაკავშირებული სამუშაოების შესრულებაზე.

აკრძალულია არასრულწლოვან პირთან, ასევე ორსულ და მეძუძურ ქალთან შრომითი

ხელშეკრულების დადება მძიმე, მავნე, საშიში სამუშაოების შესრულებაზე.

დამსაქმებელი ვალდებულია კანდიდატს მიაწოდოს სრული ინფორმაცია:

ა) შესასრულებელი სამუშაოს შესახებ;

ბ) შრომითი ხელშეკრულების ფორმის და ვადის შესახებ;

გ) სამუშაო პირობების შესახებ;

დ) შრომითი ურთიერთობისას დასაქმებულის უფლებრივი მდგომარეობის შესახებ;

ე) შრომის ანაზღაურების შესახებ.


2013


02.01 როგორ ჯგუფდება ბუღალტრული აღრიცხვის ანგარიშთა გეგმაში ანგარიშები?

02.02 რისთვის გამოიყენება ქვეანგარიშები?

02.03 რას აღნიშნავს შიფრის თითოეული ელემენტი?

02.04 რატომ გვჭირდება ორი ანგარიშის გამოყენება ბუღალტრულ გატარებებში?

02.05 რატომ გვჭირდება დებეტისა და კრედიტის გამოყენება ბუღალტრულ აღრიცხვაში?

02.06 რას ნიშნავს აქტიური და პასიური ანგარიშები?

02.07 როგორ აღირიცხება ზრდა და კლება აქტიურ და პასიურ ანგარიშებში?

02.08 რას ნიშნავს დებეტური და კრედიტული ბრუნვა?

02.09 როგორ გამოიყვანება ნაშთი?

02.10 რა არის საწყისი ნაშთი?

02.11 რას ნიშნავს ანგარიშთა კორესპონდენცია?

02.12 როგორ აღირიცხება ბუღალტრული გატარებით სალაროში ფულის შესვლა და სალაროდან გასვლა?

02.13 როგორ ივსება სალაროს შემოსავლის და გასავლის ორდერები?

02.14 როგორ აღირიცხება საბანკო ანგარიშზე ფულადი სახსრების შესვლა და ანგარიშიდან გადარიცხვა?

02.15 რა არის საქონელი? მომსახურება?

02.16 ითვლება თუ არა საქონლის/მომსახურების უსასყიდლო მიწოდება მიწოდებად?

02.17 რა არის ლიზინგი?

02.18 რას ნიშნავს საქონლის/ მომსახურების საბაზრო ფასი?

02.19 რომელი ფასი გამოიყენება გადასახადით დაბეგვრის მიზნებისათვის?

02.20 ვინ ითვლებიან ურთიერთდამოკიდებულ პირებად?

02.21 რას ნიშნავს პირველადი საგადასახადო დოკუმენტი?

02.22 როგორ ხდება ცალკეულ შემთხვევებში გადასახადით დაბეგვრა?

02.23 განმართტეთ საქონლის საბაზრო ფასი; საქონლის მიწოდება?

02.24 რამდენ ხანს ინახება პირველადი საგადასახადო დოკუმენტი?

02.25

ჩამოთვალეთ სამეურნეო ოპერაციებით გამოწვეული 4 სახის ცვლილება ბალანსში და მოიყვანეთ

მაგალითები.


2013


სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების აღრიცხვა

საწარმო თავისი საქმიანობის პროცესში იყენებს მატერიალურ აქტივს, რომელიც

გამოყენების პროცესში იცვლის სახეს. იმის გამო, რომ იგი ხანმოკლე დროით არის საწარმოს

საკუთრება ან ხანმოკლე დროით ინარჩუნებს თავის სახეს, კლასიფიცირდება როგორც

მიმდინარე აქტივი.

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები წარმოადგენს აქტივს, რომლებიც:

ა) გათვალისწინებული არის გასაყიდად ჩვეულებრივ სამეურნეო პროცესში;

ბ) მონაწილეობენ წარმოების პროცესში და გათვალისწინებულია გასაყიდად;

გ) წარმოდგენილია ნედლეულისა და მასალების სახით და განკუთვნილია საწარმოო

მოხმარებისათვის ან მომსახურების გასაწევად.

აქტივი, რომელიც თავისი ძირითადი დანიშნულების მიხედვით გრძელვადიან აქტივს

წარმოადგენს (მიწა, შენობა-ნაგებობები, სატრანსპორტო საშუალებები), შესაძლოა შეძენილი

იყოს შემდგომი გაყიდვის მიზნით. ამ შემთხვევაში მათ სხვა მიზნობრივი დატვირთვა აქვს და

საქონელს (შესაბამისად სასაქონლო-მატერიალურ მარაგს) წარმოადგენს.

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის შემადგენლობაში შედის საქონელი, ნედლეული,

მასალები, დაუმთავრებელი წარმოება, მზა პროდუქცია, სხვა მარაგები და ფასეულობები,

როგორიცაა: ტარა, ყუთები, შესაფუთი მასალები, სათადარიგო ნაწილები, სათბობი (ნავთობი,

მაზუთი) და სხვა.

საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოს უნდა განისაზღვროს რეალიზებული და ნაშთად

დარჩენილი საქონლის თვითღირებულება.

განვიხილოთ მაგალითი: აფთიაქს საანგარიშგებო პერიოდის დასაწყისში ჰქონდა 30000

ლარის საქონლის მარაგი. საანგარიშგებო პერიოდში შეიძინა 170000 ლარის საქონელი. ამავე

პერიოდში რეალიზაციიდან მიღებული ამონაგები შეადგენს 180000 ლარს, ხოლო ფასნამატი

25%-ს.

რეალიზებული საქონლის თვითღირებულება განისაზღვრება გაანგარიშებით:

180000*100/125=144000;

ნაშთად დარჩენილი საქონლის თვითღირებულება იქნება: ( 30000 + 170000 ) – 144000 =

56000 ლარი.

ამრიგად, რეალიზებული საქონლის თვითღირებულება 144000 ლარი შეიტანება მოგებისა

და ზარალის ანგარიშგებაში და გაინაგარიშება საანგარიშგებო პერიოდში მიღებული მოგება

სხვაობით: 180000 – 144000 =36000 ლარს, ხოლო ბალანსში აისახება 56000 ლარის საქონლის

მარაგი.

როგორც წესი, სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები თავდაპირველად უნდა შეფასდეს

თვითღირებულებით, მაგრამ წინდახედულების პრინციპის შესაბამისად გარკვეულ

შემთხვევებში შეიძლება მიზანშეწონილი იყოს მარაგის შეფასება თვითღირებულებასა და ნეტო


2013

სარეალიზაციო ღირებულებას შორის უმცირესი თანხით. მაგ: დაზიანების, მოძველების

შემთხვევაში, იმის გამო, რომ ნელა იყიდება და საბაზრო ფასის შემცირებაა მოსალოდნელი.

ბალანსის მომზადებისას გათვალისწინებული უნდა იქნეს შესაძლო ზარალი. ნეტო

სარეალიზაციო ღირებულება ეს არის ამონაგები, რომლის მიღებაც მოსალოდნელია მომავალში,

საქონლის გაყიდვის შემდეგ, ყველა სარეალიზაციო ხარჯის გამოკლებით.

სააღრიცხვო მიზნით სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის თვითღირებულების

განსაზღვრას საფუძვლად უდევს სტანდარტით დადგენილი წესი, რომლითაც განსაზღვრულია

თვითღირებულების ელემენტები, როგორც შეძენილი, ასევე საკუთარი წარმოების სასაქონლო-

მატერიალური ფასეულობებისათვის.

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის თვითღირებულებაში შედის მის შეძენასთან და

გადამუშავებასთან დაკავშირებული ყველა ხარჯი, ასევე ყველა დანახარჯი, რაც

დაკავშირებულია ადგილსამყოფელამდე მის სათანადო მდგომარეობაში მოყვანასთან.

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის შეძენის დანახარჯები მოიცავს: მათი შეძენისას

მომწოდებლისათვის გადახდილ თანხას, იმპორტთან დაკავშირებულ საბაჟო გადასახადს, სხვა

არადაბრუნებად გადასახადებს, საექსპედიტორო, ტრანსპორტირების, შენახვის გადაზიდვის

ხარჯები და სხვა.

მაგალითი: საქონლის შეძენისას საწარმომ უცხოელ მომწოდებელს გადაუხადა: 10000 აშშ

დოლარი, ეროვნული ბანკის კურსი დოლართან მიმართებაში შეადგენს 1.65 (10000*1.65=16500),

ტრანსპორტირების ხარჯი 1200 ლარი. საქონლის განბაჟებისათვის გადახდილია დღგ 3186

ლარი, საბაჟო გადასახადი 3000 ლარი, საბაჟო დეკლარაციის გაფორმება 60 ლარი საქონლის

შენახვისათვის 240 ლარი, რომელიც შეიცავს დღგ-ს 36.61 ლარს (240/1.18=203.39).

საქონლის თვითღირებულებაში არ შევა დღგ-ს თანხები (თუ საწარმო რეგისტრირებულია

დღგ-ს გადამხდელად), რადგან დღგ წარმოადგენს დაბრუნებად გადასახადს. უცხოურ

ვალუტაში მომწოდებლისათვის გადახდილი თანხა გადაიყვანება განბაჟების დღისათვის

ეროვნული ბანკის შესაბამისი კურსით ლარში.

შესაბამისად საქონლის თვითღირებულება ტოლია:

16500+1200+3000+60+203,39=20963,39

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების გაყიდვის შემდეგ უნდა მოხდეს მათი ჩამოწერა

მარაგის შემადგენლობიდან. ამ მიზნით აუცილებელია ჩამოსაწერი ფასეულობის

თვითღირებულების დადგენა. პრაქტიკაში მარაგის გასვლის თანმიმდევრობის დასადგენად

მიმართავენ ,,ფიფო“, საშუალო შეწონილი ღირებულებისა და სპეციფიკური იდენტიფიკაციის

გამოყენების მეთოდს.

1. ინდივიდუალურად გაწეული დანახარჯების (იდენტიფიცირებული ფასების) მიხედვით

შეფასების მეთოდი. სპეციფიკური იდენტიფიკაციის მეთოდი გამოიყენება სპეციალური

დანიშნულების საქონლისა და მომსახურების, ასევე იმ სასაქონლო-მატერიალური

ფასეულობების თვითღირებულების გასაანგარიშებლად, რომლებიც არ არიან

ურთიერთშემცვლელი. მათი თვითღირებულება უნდა განისაზღვროს ინდივიდუალურად

გაწეული დანახარჯების მიხედვით. ბრუნვებში და ნაშთებში შგვიძლია დავადგინოთ მათი

ისტორიული თვითღირებულება (წლების წინ, თვეების წინ დ.ა. შ.)


2013

ამ მეთოდის გამოყენების დროს მიზანშეწონილია ინდივიდუალურ ბარათების გამოყენება,

რაც საშუალებას იძლევა ნებისმიერ მომენტში განისაზღვროს რეალიზებული და ნაშთად

დარჩენილი მარაგის თვითღირებულება. იგი იძლევა ყველაზე ზუსტ შედეგს.

2. ,,ფიფო“ (First In, First Out) მეთოდის არსი მდგომარეობს შემდეგში: პირველი გადის ის

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობა, რომელიც პირველი იყო შეძენილი, ან წარმოებული.

მარაგის ხარჯვა ფასდება შეძენის თანმიმდევრობით, ვიდრე არ იქნება დახარჯული

(რეალიზებული) პირველად შეძენილი ფასეულობები. საანგარიშგებო წლის ბოლოს ნაშთად

რჩება ბოლოს შეძენილი ფასეულობები, რაც ახლოა მის რეალურ ღირებულებასთან.

ეს მეთოდი გამოიყენება დაბალი ინფლაციის პირობებში.

3. საშუალო შეწონილი ღირებულება ემყარება პერიოდის განმავლობაში შეძენილი, ან

წარმოებული სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების საშუალო შეწონილ

თვითღირებულებას. მისი გამოთვლის მიზნით, პერიოდის დასაწყისში არსებული მარაგის

მთლიან თვითღირებულებას ემატება პერიოდის განმავლობაში შემოსული სასაქონლო-

მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულება და იყოფა მთლიან რაოდენობაზე.

რეალიზაციის დროს ხარჯად აღიარდება საქონლის საშუალო ფასი ერთეულისათვის,

დარჩენილ ნაშთს დაემატება მომდევნო პერიოდის შესყიდვები და საქონლის

თვითღირებულება ახლიდან გაანგარიშდება მომდევნო რეალიზაციამდე.

საშუალო შეწონილი ღირებულება გაიანგარიშება მატერიალური ფასეულობების

თითოეული ელემენტისათვის ცალ-ცალკე.

საანგარიშგებო წლის ბოლოს მარაგის რაოდენობის გამრავლებით საშუალო შეწონილ

ღირებულებაზე, მიიღება მარაგის მთლიანი ღირებულება.

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულების გაანგარიშების სხვადასხვა

მეთოდი ფასების ცვლილების პირობებში განსხვავებულ შედეგს იძლევა.


შეძენის თარიღი რაოდენობა

(ცალი)

ერთეულის

ღირებულება

თანხა

(ლარი)

ნაშთი 01.01 200 5 1000

10 იანვარი 400 5,2 2080

5 თებერვალი 250 5,4 1350

25 მარტი 550 5,6 3080

15 მაისი 600 5,3 3180

22 ივნისი 500 5,5 2750

ჯამი 2500 - 13440

განვსაზღვროთ ნაშთად დარჩენილი 800 ცალის თვითღირებულება ფიფო და საშუალო

შეწონილი მეთოდით:

ფიფო მეთოდით როგორც აღინიშნა მარაგი ფასდება ბოლო შესყიდვის ღირებულებით:

(500*5,5)+(300*5,3)=2750+1590=4340

საშუალო შეწონილი მეთოდით ერთეულის საშუალო ღირებულება იქნება:

13440/2500=5,38


2013

მარაგის ღირებულება ტოლია: 5,38*800=4304

მარაგის შეფასების მეთოდი გავლენას ახდენს ფინანსურ შედეგზე:

მაჩვენებლები ფიფო

მეთოდი

საშუალო შეწონილი

მეთოდი

ამონაგები 22000 22000

საანგარიშგებო პერიოდის დასაწყისისათვის

არსებული სასაქონლო-მატერიალური

ფასეულობები

1000 1000

საანგარიშგებო პერიოდის განმავლობაში

შეძენილი სასაქონლო-მატერიალური


12440 12440

საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოსათვის

არსებული სასაქონლო-მატერიალური


4340 4304

რეალიზებული საქონლის თვითღირებულება (9100) (9136)

საერთო მოგება 12900 12864

საერთო მოგება = ამონაგებს - რეალიზებული პროდუქტის თვითღირებულება (რპთ)

რპთ = საანგარიშგებო პერიოდის დასაწყისისათვის არსებული სასაქონლო-მატერიალური

ფასეულობები + პერიოდის განმავლობაში შეძენილი სასაქონლო მატერიალური ფასეულობები

- საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოსათვის არსებული სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები.

აღნიშნულ მაგალითში ნათლად ჩანს საქონლის შეფასების დროს გამოწვეული სხვაობა,

„ფიფო“ მეთოდით გაანგარიშებული მოგება აღემატება „საშუალო შეწონილი მეთოდის“

მიხედვით გაანგარიშებულ მოგებას.

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების ინვენტარიზაცია

ინვენტარიზაცია ბუღალტრული აღრიცხვის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მეთოდია,

რომლის საშუალებით ზუსტდება ორგანიზაციის მთელი ქონების, მათ შორის სასაქონლო-

მატერიალური ფასეულობების ფაქტიური მდგომარეობა. ყველა საწარმო ვალდებულია ყოველი

სამეურნეო წლის დამთავრებისას ჩაატაროს ინვენტარიზაცია და შეადგინოს საინვენტარიზაციო

აღწერილობა დასახელების, რაოდენობის, ერთეულის ფასის, თანხის და სხვა მახასიათებლების

მიხედვით.

ინვენტარიზაციის საბოლოო შედეგები განისაზღვრება შედარების უყწისით, სადაც

გამოვლინდება სხვაობა საბუღალტრო აღრიცხვის მონაცემებსა და ინვენტარიზაციით

დადგენილ ფაქტიურ ნაშთებს შორის.

სასაქონლო–მატერიალური ფასეულობების ფაქტიური მდგომარეობის ბუღალტრული

აღრიცხვის მონაცემებთან შედარებისას ერთმანეთს უნდა დაემთხვეს, მაგრამ პრაქტიკაში

შეიძლება გამოვლინდეს სხვაობა, კერძოდ დანაკლისი, დანაკარგი ან ზედმეტობა. დანაკლისი

და დანაკარგი ორი სახისაა: ნორმატიული და ზენორმატიული. ნორმატიული დანაკარგი

მოსალოდნელი დანაკარგია, რაც გამოწვეულია ფასეულობის ფიზიკურ-ქიმიური თვისებებით,

ხოლო ზენორმატიული გაუთვალისწინებელი დანაკარგია.


2013

ბასს 2-ის მიხედვით სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების დანაკარგის თანხები უნდა

აღიარდეს პერიოდის ხარჯად.

ნორმირებული დანაკარგი ხარჯებში ჩამოიწერება შემდეგი გატარებით

თარიღი დებეტი კრედიტი თანხა ოპერაციის შინაარსი

30.10.2012 7230 1610 ------ დანაკარგი ნორმის ფარგლებში

ხოლო ზენორმატიული დანაკარგი, რაც გამოწვეულია, დატაცებით, გაფუჭებით და სხვა

დაეწერება დამნაშავე პირებს:


30.10.2012 1430 1610 ------ ზენორმატიული დანაკარგი

თუ კონკრეტული დამნაშავის დადგენა ვერ მოხერხდა, ხელმძღვანელის განკარგულებით

მოხდება დანაკლისის ჩამოწერა გატარებით:


30.10.2012 8290 1610 ------ ზენორმატიული დანაკარგი

ასევე, სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობათა ზედმეტობა აიღება საწარმოს შემოსავალში

გატარებით:


30.10.2012 1610 8130 ------ ზენორმატიული ნამეტი

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების მოძრაობის დოკუმენტაცია

განვიხილოთ ის პირველადი დოკუმენტები, რომელთა საფუძველზეც ხდება სასაქონლო-

მატერიალური ფასეულობების შემოსავალში აღება.

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების შეძენას, როგორც წესი საფუძვლად უდევს

მომწოდებელსა და მყიდველს შორის დადებული გარიგება, რომელიც ფორმდება კონტრაქტით.

მასში აისახება მხარეთა უფლებები და პასუხისმგებლობა.

ქვეყნის შიგნით საქონლის მიღების ძირითადი დოკუმენტია ,,სასაქონლო ზედნადები“,

რომლის გარეშეც აკრძალულია საქონლის ტრანსპორტირება, შენახვა და რეალიზაცია. მასში

ასახულია საქონლის დასახელება, ერთეული, ერეულის ფასი, თანხა, ტრანსპორტირების

დაწყებისა და დასრულების ადგილები, მომწოდებლისა და მყიდველის რეკვიზიტები, გაცემასა

და მიღებაზე უფლებამოსილი პირები. დღგ-ს გადამხდელი მომწოდებლისაგან შეძენილ

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობებს თან ახლავს საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა,

რომელიც არის მკაცრი აღრიცხვის დოკუმენტი, რომელშიც აღნიშნულია მომწოდებლისა და


2013

მყიდველის რეკვიზიტები, საქონლის დასახელება, ერთეული, ერთეულის ფასი, თანხა, დღგ-ს

თანხა.

იმპორტის გზით შეძენილი სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობებისათვის პირველად

დოკუმენტს წარმოადგენს სატვირთო-საბაჟო დეკლარაცია, ანგარიშ-ფაქტურა (Invoice),

გადასახადების გადახდის დამადასტურებელი დოკუმენტები.

მაგალითი: შ.პ.ს. ,,გლუკომეტრმა“ ოქტომბერში შეიძინა 200 ცალი გლუკომეტრი

თითოეული 35 ლარად და გადაიხადა მოწოდებული საქონლის ღირებულება უნაღდო

ანგარიშსწორებით:


15.10.2012 1610 3110 7000 შეძენილია საქონელი კრედიტით

17.10.2012 3110 1210 7000 გადახდილია მომწოდებლისთვის

საქონლის გაყიდვისას კი, როგორც უკვე ავღნიშნეთ, უნდა მოხდეს ჩამოწერა მარაგიდან

თვითღირებულებით. ჩამოწერისათვის გამოიყენება ანგარიში 7210 (გაყიდული/შეძენილი

საქონელი), რაც ნიშნავს თვითღირებულების ხარჯად აღიარებას, რომელიც აისახება დებეტში,

ხოლო კრედიტში გვექნება საქონლის ანგარიში.

განვიხილოთ მაგალითი: შეძენილია კრედიტით ,,ა“ საქონელი 1000 ცალი თითოეული 15

ლარად. მომწოდებლისათვის გადახდილია საქონლის ღირებულება 15000 ლარი უნაღდო

ანგარიშსწორებით.




გაყიდულია 20 ერთეული ,,ა“ საქონელი თითოეული 25 ლარად და ჩამოწერილია

თვითღირებულებით 300 ლარად (20*15=300)

გვექნება ბუღალტრული გატარება:

თარიღი დებეტი კრედიტი თანხა ოპერაციის სინაარსი

16.10.2012 1410 6110 500 გაყიდულია საქონელი კრედიტით

16.10.2012 7210 1610 300 ჩამოწერილია თვითღირებულებით

ნედლეულისა და მასალების შეძენა შესაბამისად აისახება 1620 - ზე გატარებით:


15.10.2012 1620 3110 15000 შეძენილია ნედლეული კრედიტით


მზა პროდუქციის თვითღირებულების განსაზღვრა


2013

სამრეწველო საწარმოების მიერ წარმოებული მზა პროდუქციისა და დაუმთავრებელი

წარმოების თვითღირებულება მოიცავს იმ დანახარჯებს, რომლებიც უშუალოდ არის

დაკავშირებული პროდუქციის ერთეულის წარმოებასთან. ეს დანახარჯებია:

პირდაპირი დანახარჯები, მუდმივი და ცვლადი საწარმოო ზედნადები დანახარჯები.

პირდაპირია დანახარჯი, რომელიც პირდაპირ შეიძლება მიეკუთვნოს დანახარჯის

ერთეულს. მაგ: ძირითადი და დამხმარე მასალების ხარჯი, პირდაპირი ხელფასი (წარმოებაზე

დასაქმებული მუშების).

მუდმივი საწარმოო ზედნადები ხარჯები არ იცვლება წარმოების მოცულობის ცვლილების

მიხედვით (მაგ: საიჯარო ქირა), ხოლო ცვლადი ზედნადები ხარჯები იცვლება წარმოების

მოცულობის ცვლილების პირდაპირპროპორციულად (მაგ: დამხმარე მასალები, დამხმარე

მუშების ხელფასი).

თვითღირებულებაში არ უნდა შევიდეს შემდეგი ზედნადები ხარჯები: რეალიზაციის

ხარჯები, შენახვის ხარჯები, ნედლეულის დანაკარგის და სხვა ზენორმატიული ხარჯები,

ადმინისტრაციული ზედნადები ხარჯები.

პროდუქციის მწარმოებელ საწარმოში მზა პროდუქციის თვითღირებულების

ფორმირებისათვის განკუთვნილია ანგარიში 1630 -დაუმთავრებელი წარმოება. პროდუქციის

წარმოებაზე გაწეული ყველა დანახარჯი, ხარჯების ანგარიშზე ასახვის შემდეგ, გადავა ამ

ანგარიშის დებეტში. მაგალითად ,,ა“ სახის პროდუქციის 100 ცალი ერთეულის წარმოებაზე

დაიხარჯა 20000 ლარის ძირითადი მასალები და 3000 ლარის დამხმარე მასალები :

დებეტი 7110 (ძირითადი მასალის დანახარჯები/შეძენა);

კრედიტი 1620 1 (ძირითადი ნედლეული და მასალები).

ხოლო დაუმთავრებელი წარმოების ანგარიშზე აისახება გატარებით:

დებეტი 1630 (დაუმთავრებელი წარმოება)

კრედიტი 7110 (ძირითადი მასალის დანახარჯები/შეძენა).


2013

დარიცხულია პირდაპირი ხელფასი 5000 ლარი, ხოლო მანქანა დანადგარებს დაერიცხა 1500

ლარი ცვეთა, გადახდილია საწარმოო მიზნით მოხმარებული ელექტროენერგიის ღირებულება

800 ლარი.


15.10.2012 7110 1620 1 20000 ძირითადი მასალის დანახარჯები

15.10.2012 1630 7110 20000 დაუმთავრებელი წარმოების

ანგარიშზე გადატანა

15.10.2012 7140 1620 2 3000 დამხმარე მასალის დანახარჯები



15.10.2012 7120 3130 5000 პირდაპირი ხელფასი



15.10.2012 7170 2250 1500 დანადგარის ცვეთა



15.10.2012 7190 3190 800 ელექტროენერგიის ხარჯი



განხილული მაგალითის შესაბამისად ,,ა“ საქონლის თვითღირებულება 100

ერთეულისათვის შეადგენს 30300 ლარს (20000+3000+5000+1500+800=30300), ხოლო ერთეულის

თვითღირებულება კი 303 ლარს (30300/1000).

მზა პროდუქციის შემოსავალში ასახვისათვის უნდა შესრულდეს შემდეგი გატარებები:

დებეტი 1640 (მზა პროდუქცია) 30300 (100 ერთეული);

კრედიტი 1630 (დაუმთავრებელი წარმოება) 30300.


16.10.2012 1640 1630 30300 მზა პროდუქციის მიღება

გაყიდულია 2 ერთეული ,,ა“ პროდუქცია თითოეული პროდუქციის სარეალიზაციო ფასი

შეადგენს 360 ლარს, ხოლო წარმოებული საქონლის თვითღირებულება მოცემული მაგალითის

საფუძველზე 303 ლარს. ბუღალტერიაში აღნიშნული ოპერაცია აისახება შემდეგი გატარებებით:


16.10.2012 1410 6110 720 გაყიდულია მზა პროდუქცია

კრედიტით



2013


ერთობლივი შემოსავალი

ერთობლივი შემოსავალი და მასთან დაკავშირებული გამოქვითვები უმნიშვნელოვანესი

მუხლებია საგადასახადო კოდექსში, ვინაიდან ამის საფუძველზე ხდება მოგებისა და

საშემოსავლო გადასახადების გაანგარიშება, რაც ბიუჯეტის შემოსულობის მნიშვნელოვან

ნაწილს წარმოადგენს.

ერთობლივი შემოსავალი (მუხლი 100)

რეზიდენტის ერთობლივი შემოსავალი შედგება საქართველოში არსებულ

წყაროდან და საქართველოს ფარგლებს გარეთ მიღებული შემოსავლებისაგან

არარეზიდენტის ერთობლივი შემოსავალი შედგება საქართველოში არსებულ

წყაროდან მიღებული შემოსავლებისაგან.

ერთობლივ შემოსავალს მიეკუთვნება:

ა) ხელფასის სახით მიღებული შემოსავლები;

ბ) ეკონომიკური საქმიანობით მიღებული შემოსავლები;

გ) სხვა შემოსავლები, რომლებიც არ არის დაკავშირებული დაქირავებით მუშაობასთან და

ეკონომიკურ საქმიანობასთან.

ერთობლივ შემოსავალში ასახვას არ ექვემდებარება:

ა) სახელმწიფოსთვის ან ადგილობრივი თვითმმართველობითი ორგანოებისათვის

საქონლის უსასყიდლოდ მიწოდება ან უსასყიდლოდ მომსახურების გაწევა.

ბ) სახელმწიფოსთვის ან ადგილობრივი თვითმმართველობითი ორგანოებისათვის იმ

საწარმოს აქტივებიდან წილის გამოტანა, რომლის წილის/აქციების 50 პროცენტზე მეტი

სახელმწიფოს ან ადგილობრივი თვითმმართველობითი ორგანოების საკუთრებაა.

გ) საქართველოს პარლამენტის მიერ რატიფიცირებული საერთაშორისო

ხელშეკრულებებით განსაზღვრული პროექტების ფარგლებში საქონლის სხვა პირებისათვის

გადაცემა (რატიფიცირება-პროცესი, რომლის მეშვეობით სახელმწიფოს საკანონმდებლო

ორგანო ადასტურებს მთავრობის მიერ შეთანხმების ხელმოწერას; ოფიციალური პროცედურა,

რომლითაც სახელმწიფოს ეკისრება ვალდებულება შეთანხმების შესრულებაზე მასთან

მიერთების შემდეგ).

დ) მცირე ბიზნესის სტატუსის მქონე მეწარმე ფიზიკური პირის მიერ

დაქირავებულისათვის გადახდილი ხელფასი კალენდარული წლის განმავლობაში ერთობლივი

შემოსავლის 25%-ის ფარგლებში.

ე) ხელშეკრულების ვადის გასვლისას ან ვადაზე ადრე შეწყვეტის შემთხვევაში ძირითადი

საშუალების მეიჯარისათვის დაბრუნება. ძირითადი საშუალების მეიჯარისათვის დაბრუნება

არ ითვლება მიწოდებად.


2013

ვ) გადასახადის გადამხდელთან გაფორმებული საგადასახადო შეთანხმების საფუძველზე

გადასახადების ან სანქციების შემცირებით ან გადასახადების ჩამოწერით მიღებული

სარგებელი.

ხელფასის სახით მიღებული შემოსავლები

ხელფასის სახით მიღებულ შემოსავლებს განეკუთვნება ფიზიკური პირის მიერ

დაქირავებით მუშაობის შედეგად მიღებული ნებისმიერი საზღაური ან სარგებელი.

სარგებლის ღირებულებად ითვლება:

დაქირავებულის მიერ ავტომობილის კერძო სარგებლობის ყოველი დღისათვის

ავტომობილის საბალანსო ღირებულების 0,1 პროცენტი.

დამქირავებლის მიერ დაქირავებულისათვის სესხის გაცემისას ფინანსთა

მინისტრის მიერ განსახზღვრულ საპროცენტო განაკვეთზე დაბალი განაკვეთით,

პროცენტის შესაბამისი თანხა.

მაგალითი:

2011 წლის 1 აპრილს დამქირავებელმა დაქირავებულზე 8 თვის ვადით გასცა უპროცენტო

სესხი 1500 ლარის ოდენობით. დაქირავებულმა სესხი დაფარა მთლიანად 2011 წლის 30

ნოემბერს. მოცემულ შემთხვევაში, იმის გათვალისწინებით, რომ საქართველოს ფინანსთა

მინისტრის მიერ დადგენილი წლიური საპროცენტო განაკვეთი №34 28.01.2011 ბრძანების

მიხედვით შეადგენს 20%-ს და ეს განაკვეთი, მუხედავად ამ მუხლის მე-5 ნაწილით დადგენილი

ნორმისა, არ შეცვლილა, დაქირავებულის მიერ ხელფასის სახით მიღებული შემოსავლის

ოდენობას ყოველი თვისთვის წარმოადგენს 25 ლარს (1500*20%/12).

დამქირავებლის მიერ დაქირავებულისათვის საქონლის/ მომსახურების

კომპენსაციის გარეშე მიწოდებისას, ასეთი საქონლის/ მომსახურების საბაზრო ფასი.


დამქირავებელმა დაქირავებულს მიაწოდა საქონელი, რომლის საბაზრო ღირებულება დღგ-

ის ჩათვლით შეადგენს 118 ლარს. ამ საქონლისთვის დაქირავებული დამქირავებელს უხდის

მხოლოდ 50 ლარს. მოცემულ პირობებში დაქირავებულის მიერ ხელფასის სახით მიღებული

შემოსავლის ოდენობას წარმოადგენს 68 ლარს.

დამქირავებლის მიერ დაქირავებულისათვის საცხოვრებლის სარგებლობაში

გადაცემისას, საიჯარო ქირის წლიური საბაზრო ღირებულება შესაბამისი პერიოდის

პროპორციულად

დამქირავებლის მიერ დაქირავებულისათვის განათლების მისაღებად დახმარების

გაწევისას, განათლების მისაღბად გაწეული დახმარების ღირებულება.

დამქირავებლის მიერ დაქირავებულისათვის ხარჯების ანაზრაურებისას

ანაზღაურების თანხა.

დამქირავებლის მიერ დაქირავებულისათვის სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის

დაზღვევის შემთხვევაში, დამქირავებლის მიერ გადახდილი თანხის მოცულობა.


2013

დამქირავებლის მიერ დაქირავებულისათვის ვალის ან ვალდებულების პატიებისას

– ვალის ან ვალდებულების თანხა;

დამქირავებლის მიერ დაქირავებულისათვის სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის

დაზღვევის შემთხვევაში ან საპენსიო დაზღვევის ხელშეკრულების მიხედვით

სადაზღვევო პრემიის ან სხვა თანხის გადახდისას – დამქირავებლის მიერ

გადახდილი სადაზღვევო პრემიის ან სხვა თანხის მოცულობა;

ხელფასის სახით მიღებულ შემოსავალში არ შედის:

დამქირავებლის მიერ დაქირავებულისათვის სამივლინებო ხარჯებისა და

წარმომადგენლობითი ხარჯების ანაზღაურება. არსებობს სამივლინებო თანხის

ნორმები. თუ მივლინების ხარჯებისათვის გაცემული თანხა აჭარბებს ნორმებს,

გადაჭარბებული თანხა წარმოადგენს ხელფასის სახით მიღებულ შემოსავლებს.

წარმომადგენლობითი ხარჯების ანაზღაურება.

ეკონომიური საქმიანობით მიღებულ შემოსავლებს განეკუთვნება:

საქონლის/მომსახურების მიწოდებით მიღებული შემოსავალი

აქტივების რეალიზაციით მიღებული ნამეტი შემოსავალი

ეკონომიური საქმიანობის შეზღუდვის ან საწარმოს დახურვის შედეგად მიღებული

შემოსავალი.

კომპენსირებული გამოქვითვები

პროცენტის სახით მიღებული შემოსავლები გარდა პროცენტისა ბანკებში

განთავსებული დეპოზიტებიდან

დივიდენდი

როიალტი

იჯარით, ქირით, ლიზინგით და სხვა ამგვარი ფორმით გაცემული ქონებიდან

შემოსავალი

სხვა ეკონომიკური საქმიანობით მიღებული შემოსავალი

საქონლის / მომსახურების უსასყიდლოდ მიწოდებისას ერთობლივ შემოსავალში აისახება

ამ საქონლის / მომსახურების საბაზრო ფასი. ეს არ ეხება იმ სარეკლამო საქონლის

უსასყიდლოდ გავრცელებას, რომელსაც დამოუკიდებელი სამომხმარებლო ღირებულება არ

გააჩნია.


2013

შემოსავლები, რომლებიც არ არის დაკავშირებული დაქირავებით მუშაობასთან და ეკონომიკურ საქმიანობასთან

შემოსავლებს, რომლებიც არ არის დაკავშირებული დაქირავებით მუშაობასთან და

ეკონომიკურ საქმიანობასთან მიეკუთვნება ნებისმიერი შემოსავალი ან სარგებელი გარდა:

პარტნიორთა შენატანებისა, რომლებიც ზრდიან საწარმოს წმინდა აქტივს, რომელთა

პარტნიორებიც არიან შეტანის განმახორციელებელი პირები.

სადაზღვევო ხელშეკრულების საფუძველზე სადაზღვევო შემთხვევის დადგომისას

ფიზიკური პირისათვის გადახდილი სადაზღვევო ანაზღაურება, რომელიც არ აღემატება

დამდგარი ზიანის ოდენობას.

საკონტროლო შესყიდვის მიზნით შეძენილი საქონლის/მომსახურების ღირებულება.

საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული შემოსავალი

თავისთავად შემოსავალს არ გააჩნია გეოგრაფიული ადგილმდებარეობა. რიგ

შემთხვევებში, მისი მიკუთვნება კონკრეტულ ტერიტორიისათვის, პირობითია.

დამკვიდრებული პრაქტიკით შემოსავლის წყაროს ადგილს საზღვრავენ იმ აქტივებისა და

საქმიანობების ადგილით, რომლებიც გამოიყენება შემოსავლის შექმნისათვის. როდესაც ყველა

ასეთი აქტივი მდებარეობს ერთ ქვეყანაში საქმიანობის ადგილსაც ეს ქვეყანა წარმოადგენს,

მაშინ დიდი ალბათობით შეიძლება ითქვას, რომ შემოსავლის წყაროც ეს ქვეყანაა. მაგრამ

როდესაც შემოსავლის შექმნისთვის გამოყენებული აქტივები მდებარეობს ერთზე მეტ ქვეყანაში

ან შემოსავლის მიღებასთან დაკავშირებული საქმიანობები ხორციელდება ერთზე მეტ

ქვეყანაში, დამატებითი წესების შემოღების გარეშე პრობლემატურია შემოსავლის წყაროს

ადგილის დადგენა.

საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებული შემოსავალს განეკუთვნება:

საქართველოში დაქირავებით მუშაობით მიღებული შემოსავალი;

საქართველოს ტერიტორიაზე საქონლის/მომსახურების გაწევით მიღებული შემოსავალი

დაქირავებულისთვის გადახდილი თანხები, რომელიც წარმოადგენს საქართველოს

ტერიტორიაზე ამ პირის მიერ შესრულებული სამუშაოს ანაზღაურებას, განხილულ უნდა იქნეს

საქართველოს წყაროდან მიღებულ შემოსავლად, მიუხედავად დამქირავებლის სტატუსისა

(რეზიდენტი, არარეზიდენტი) და პირიქით: გადახდილი თანხები, რომლებიც წარმოადგენენ

სხვა ქვეყნის ტერიტორიაზე პირის მიერ შესრულებული სამუშაოს ანაზღაურებას, არ უნდა

იქნეს განხილული საქართველოს წყაროდან მიღებულ შემოსავლად.

მომსახურება საქართველოში გაწეულად ითვლება თუ:

ა) მომსახურება ფაქტობრივად გაიწევა საქართველოს ტერიტორიაზე;

ბ) მომსახურება დაკავშირებულია უძრავ ან მოძრავ ქონებასთან, რომელიც მდებარეობს

საქართველოში;

გ) მომსახურება დაკავშირებულია საქართველოს რეზიდენტის მიერ გამოშვებულ ფასიან

ქაღალდებთან ;

ე) მომსახურება დაკავშირებულია ტვირთების გადატანასთან ან მგზავრთა გადაყვანასთან

და ტრანსპორტირების დაწყებისა და დასრულების ადგილი არის საქართველო;


2013

ვ) მომსახურების გამწევი და მომსახურების მიმღები სხვადასხვა სახელმწიფოში არიან და

მომსახურების გამწევი საქართველოს რეზიდენტია;

ე) მომსახურების გამწევი და მომსახურების მიმღები სხვადასხვა სახელმწიფოში არიან და

მომსახურების გაწევა ხორციელდება საქართველოში მისი მუდმივი დაწესებულების

მეშვეობით ან სხვაგვარად, რაც ადასტურებს, რომ მომსახურებასთან დაკავშირებული ხარჯი

გაწეულია საქართველოში, მიუხედავად მისი ფაქტობრივად გადახდის ადგილისა;

ვ) საქართველოში არარეზიდენტის მუდმივი დაწესებულების მიერ განხორციელებული

ეკონომიკური საქმიანობით მიღებული შემოსავალი;

მეწარმე იურიდიული პირის რეგისტრაციის პირობები

საწარმოს რეგისტრაციის მოთხოვნის შემთხვევაში მარეგისტრირებელ ორგანოს უნდა

წარედგინოს საწარმოს ყველა პარტნიორის ხელმოწერილი და სათანადო წესით დამოწმებული

სარეგისტრაციო განაცხადი, რომელიც უნდა შეიცავდეს: საწარმოს საფირმო სახელწოდებას

(დასახელება), ორგანიზაციულ-სამართლებლივ ფორმას (შეზღუდილი პასუხისმგებლობის

საზოგადოება, სააქციო საზოგადოება და ა. შ), იურიდიული მისამართს, საქმიანობის საგანს,

ასევე პარტნიორების გვარი, სახელი, საცხოვრებელი მისამართი და პირადი ნომერი.

შ.პ.ს -სა და კომანდიტორული საზოგადოების შემთხვევაში-მონაცემები პარტნიორთა

წილობრივი მონაწილეობის შესახებ.

შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებისა და კომანდიტორული საზოგადოების

პარტნიორთა წილები გამოხატული უნდა იყოს წილადი რიცხვებით/პროცენტებში და მათი

ჯამი უნდა შეადგენდეს 1 მთელს.

საწარმოს ხელმძღვანელობასა და წარმომადგენლობაზე უფლებამოსილი პირის სახელი

გვარი, საცხოვრებელი მისამართი, პირადი ნომერი და უფლებამოსილების ვადა. თუ

ფაქტობრივი მისამართი განსხვავდება რეგისტრირებული მისამართისაგან სარეგისტრაციო

დოკუმენტაციაში ფაქტობრივი საცხოვრებელი ადგილის მისამართის მითითება

სავალდებულოა.

საწარმოს რეგისტრირებული მონაცემების შეცვლა ხდება საწარმოს ლიკვიდაციის ან

რეორგანიზაციის პროცესის, გადახდისუუნარობის, გაკოტრების ან რეაბილიტაციის საქმის

წარმოების დაწყებისა და შეწყვეტის, ასევე სარეგისტრაციო დოკუმენტის ცვლილების შესახებ

ინფორმაციის ასახვას მეწარმეთა და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების

რეესტრში.

შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებისა და კომანდიტური საზოგადოების

პარტნიორის წილზე საკუთრების უფლება და მასთან დაკავშირებული ვალდებულება

წარმოშობილად, შეცვლილად ან შეწყვეტილად ითვლება მისი მეწარმეთა და არასამეწარმეო

(არაკომერციული) იურიდიული პირების რეესტრში რეგისტრაციის მომენტიდან.

სპს-ს საფირმო სახელწოდება უნდა შეიცავდეს არა ნაკლებ ერთი პარტნიორის გვარსა და

სახელს ან ყველა პარტნიორის გვარსა და სახელს. ასევე კომანდიტორული საზოგადოების

სახელწოდება უნდა შეიცავდეს არანაკლებ ერთი კომპლემენტარის გვარსა და სახელს.

საზოგადოების წესდება უნდა მიუთითებდეს არა მარტო საწარმოს ორგანიზაციულ-

სამართლებლივ ფორმას და დამფუძნებელთა ვინაობას, არამედ თანასწორობის პრინციპზე

დაყრდნობით, მათი პასუხისმგებლობისა და საწესდებო კაპიტალის საკითხს.


2013

მარეგისტრირებელი ორგანო ამ კანონით განსაზღვრულ, მისი კომპეტენციისათვის

მიკუთვნებულ საკითხებზე იღებს „საჯარო რეესტრის შესახებ“ საქართველოს კანონით

რეგისტრაციისა და ინფორმაციის ხელმისაწვდომობისათვის დადგენილ და მეწარმეთა შესახებ

კანონით გათვალისწინებულ გადაწყვეტილებებს.

შრომითი ხელშეკრულების დადება და დამსაქმებლის უფლებები

შრომითი ხელშეკრულება იდება წერილობითი ან ზეპირი ფორმით, განსაზღვრული,

განუსაზღვრელი და სამუშაოს შესრულების ვადით. წერილობითი შრომის ხელშეკრულება

იდება მხარეთათვის გასაგებ ენაზე. წერილობითი ხელშეკრულება შეიძლება დაიდოს

რამოდენიმე ენაზე. ამ შემთხვევაში იგი უნდა შეიცავდეს დათქმას იმის თაობაზე, თუ რომელ

ენას ენიჭება უპირატესობა.

შრომითი ხელშეკრულების არსებითი პირობებია:

ა) მუშაობის დაწყების თარიღი და ხელშეკრულების ხანგრძლივობა;

ბ) სამუშაო დრო და დასვენების დრო;

გ) სამუშაო ადგილი;

დ) თანამდებობა და შესასრულებელი სამუშაოს სახეობა;

ე) შრომის ანაზღაურების ოდენობა და მისი გადახდის წესი

დამსაქმებელს უფლება აქვს დასაქმებულისათვის შეტყობინებით დააზუსტოს შრომითი

ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სამუშაოს შესრულების ცალკეული გარემოება, რაც

არსებითად არ ცვლის ხელშეკრულების პირობებს. დაზუსტება შესაძლებელია მხოლოდ

დასაქმებულის თანხმობით.

შრომითი ხელშეკრულების არსებითი პირობების შეცვლად არ მიიჩნევა:

ა) სამუშაოს შესრულების ადგილის შეცვლა, თუ ახალ ადგილამდე მისვლა და დაბრუნება

არ მოითხოვს 3 საათზე მეტს დღეში; ამასთანავე არ იწვევს არათანაბარზომიერ ხარჯებს.

ბ) სამუშაოს დაწყებისა და დამთავრების დროის ცვლილება არა უმეტეს 90 წუთი;

გ) ისეთი ცვლილება, რომელიც განპირობებულია კანონმდებლობის შეცვლით, რაც

შეუძლებელს ხდის ხელშეკრულების ზუსტ შესრულებას, ამასთანავე არ ცვლის მის ძირითად

არსს.

ამ სამი პუნქტიდან ერთდროულად ორის შეცვლა ითვლება შრომითი ხელშეკრულების

პირობების შეცვლად.

დასაქმებულის მივლინებაში გაგზავნა არა უმეტეს 45 დღისა წელიწადში არ ითვლება

შრომითი ხელშეკრულების პირობების შეცვლად.

დამსაქმებელს უფლება აქვს დაადგინოს შრომის შინაგანაწესი:

სამუშაო კვირის ხანგრძლივობა, დასვენების ხანგრძლივობა;

შრომის ანაზღაურების გაცემის დრო და ადგილი;

ანაზღაურებადი შვებულების ხანგრძლივობა და მიცემის წესი;

ანაზღაურების გარეშე შვებულების ხანგრძლივობა და მიცემის წესი;

შრომის პირობების დაცვის წესები.


2013

დამსაქმებელი ვალდებულია სრულად აუნაზღაუროს დასაქმებულს მივლინებასთან

დაკავშირებული ხარჯები

შესასრულებელ სამუშაოსთან პირის შესაბამისობის დადგენის მიზნით, მხარეთა

შეთანხმებით, კანდიდატთან შეიძლება დაიდოს მხოლოდ ერთხელ შრომითი ხელშეკრულება

გამოსაცდელი ვადით არა უმეტეს 6 თვისა (მხოლოდ წერილობითი ფორმით).

კანონი დამსაქმებელს უფლებას ანიჭებს გამოსაცდელი ვადის განმავლობაში ნებისმიერ

დროს დადოს შრომითი ხელშეკრულება კანდიდატთან ან შეწყვიტოს გამოსაცდელი ვადით

დადებული შრომითი ხელშეკრულება. გამოსაცდელი ვადით დადებული შრომითი

ხელშეკრულების მოშლის შემთხვევაში დასაქმებულის შრომა ანაზღაურდება ნამუშვარი

დროის შესაბამისად.


2013

სატესტო კითხვები და ამოცანები

03.01

საწარმომ შეიძინა 500 ცალი ტელეფონის აპარატი, თითოეული 80 ლარად. გაყიდულია 10 ტელეფონის

აპარატი თითო 100 ლარად და ჩამოწერილია თვითღირებულებით. შეასრულეთ ბუღალტრული

გატარებები.

03.02

შეძენილია იმპორტით საქონელი 5000 დოლარად (კურსი1,62), გადახდილია იმპორტის გადასახადი 1500

ლარი, საბაჟო დღგ 1200 ლარი, საბაჟო მოსაკრებელი 300 ლარი, ტრანსპორტირების 1600 ლარი, საწყობში

შენახვის 118 ლარი, რომელშიც შედის 18 ლ დღგ-ს თანხა. გამოთვალეთ საქონლის თვითღირებულება.

03.03

საწარმო ამზადებს მზა პროდუქციას, რისთვისაც შეიძინა კრედიტით ძირითადი ნედლეული 5000 ლარის,

დამხმარე მასალები 800 ლარის. გადუხადა მომწოდებელს ნედლეულის 5000 ლარი და მასალების 800 ლარი.

გაიცა ძირითადი ხელფასი პროდუქციის მწარმოებელი თანამშრომლებზე 1500 ლარი, ხოლო

ადმინისტრაციის თანამშრომლებზე 2000 ლარი, საწარმოს რემონტზე დაიხარჯა 1200 ლარი, მანქანა

დანადგარებს დაერიცხა ცვეთა 300 ლარი. გამოიანგარიშეთ და განახორციელეთ მზა პროდუქციის

რეალიზაცია 20%-იანი ფასნამატით. შეასრულეთ შესაბამისი გატარებები.

03.04

საწარმო ყიდულობს და ყიდის „ა“ სახის პროდუქციას, პერიოდის დასაწყისში

15/03/2013 წლისათვის საქონლის ნაშთი იყო 500 ერთეული, რომლის ჯამური ღირებულებაც შეადგენდა

2250 ლარს;

17/03/2013 შეძენილია „ა“ სახის საქონელი 1200 ერთეული, ერთეულის ფასი შეადგენს 5 ლარს;

18/03/2013 რეალიზებულია 1400 ერთეული, ერთეულის სარეალიზაციო ფასი შეადგენს 7.5 ლარს;

19/03/2013 შეძენილია „ა“ სახის საქონელი 1800 ერთეული 7560 ლარად;

25/03/2013 რეალიზებულია 650 ერთეული (სარეალიზაციო ფასი უცვლელია).

მოგეთხოვებათ:

განსაზღვროთ 31/03/2013 წლის მდგომარეობით „ა“ საქონლის ნაშთი, როგორც FIFO, ასევე საშუალო

შეწონილი მეთოდის გამოყენებით.

03.05 რა უფლებები აქვს დამსაქმებელს?

03.06 რა დოკუმენტაციია საჭირო საწარმოს რეგისტრაციისათვის?

03.07 რა ითვლება ხელფასის სახით მიღებულ შემოსავლად და სარგებლად?

03.08

სასაქონლო-მატ. ფასეულობების გასვლილას თვითღირებულების განსაზღვრის რომელი მეთოდები

გამოიყენება და რას გულისხმოს თითოეული?

03.09 როგორ აღირიცხება ინვენტარიზაციით გამოვლენილი დანაკლისი ან ზედმეტობა?

03.10 რა დოკუმენტების საჭირო საქონლის ადგილობრივი და იმპორტით შეძენისას?

03.11 რისგან შედგება რეზიდენტისა და არარეზიდენტის ერთობლივი შემოსავალი?

03.12 რა მიეკუთვნება ერთობლივ შემოსავალს?

03.13 რა მიეკუთვნება ხელფასის სახით მიღებული შემოსავლებს?

03.14 რა მიეკუთვნება ეკონომიკური საქმიანობით მიღებული შემოსავლებს?

03.15 რა მიეკუთვნება სხვა შემოსავლებს

03.16 საქონლის/მომსახურების უსასყიდლოდ მიწოდებისას რა თანხა აისახება ერთობლივ შემოსავალში?


2013

ლექცია№4

დამატებული ღირებულების გადასახადის (დღგ) აღრიცხვა

დამატებული ღირებულების გადასახადი (დღგ) საწარმოსათვის არაპირდაპირი

გადასახადია და წარმოადგენს ყველა დასაბეგრი საქონლის ან მომსახურების ღირებულების

ნაწილის სავალდებულო შენატანს ბიუჯეტში. დღგ-ით დაბეგვრის ობიექტია დასაბეგრი

ოპერაცია და დასაბეგრი იმპორტი.

დღგ-ს გადამხდელები არიან ფიზიკური და იურიდიული პირები, რომლებიც

სავალდებულო წესით ან ნებაყოფლობით რეგისტრირებულები არიან დღგ-ს გადამხდელებად.

დღგ არაპირდაპირი დაბეგვრის ფორმაა;

საწარმო რომლის ბრუნვა ნებისმიერი უწყვეტი 12 თვის განმავლობაში

გადააჭარბებს 100000 -ს, ვალდებულია დარეგისტრირდეს დღგ-ს გადამხდელად.

დასაშვებია ნებაყოფლობითი რეგისტრაცია.

როდესაც დღგ-ს გადასახდელი თანხა აჭარბებს გადახდილს, სხვაობას საწარმო

უხდის ბიუჯეტს;

თუ გადახდილი თანხა აჭარბებს მიღებულს, საწარმოს ბიუჯეტი უბრუნებს

სხვაობას;

დღგ -ს თანხები არ შედის შესყიდვებისა და გაყიდვების ციფრებში;

დღგ-ს გაანგარიშება წარმოებს საგადასახადო კოდექსის საფუძველზე. იგი

დგინდება ფასზე დანამატის სახით, რომელსაც იხდის საბოლოო მომხმარებელი ამ

ფასეულობების შეძენისას;

დღგ-ს განაკვეთი 18%-ია. მისი გადახდა ხდება ყოველთვიურად, დადგენილ

ვადაში.

ერთმანეთს უნდა გაემიჯნოს გადასახდელი (3330) და ჩასათვლელი (3340-გადახდილი)

დღგ.

პერიოდის განმავლობაში გაყიდვებთან დაკავშირებული დღგ მოიხსენიება, როგორც

გადასახდელი დღგ, ხოლო შესყიდვებთან დაკავშირებული როგორც გადახდილი ანუ

ჩასათვლელი დღგ. სხვაობა გადასახდელ და ჩასათვლელ დღგ-ს თანხებს შორის არის

ბიუჯეტში გადასახდელი დღგ.

საქართველოს საგადასახადო კოდექსით ჩასათვლელი დღგ-ს თანხა არის ის თანხა,

რომელიც გადახდილია ან გადასახდელია დღგ-ს ანგარიშ-ფაქტურების მიხედვით. მაშასადამე,

დღგ-ს ჩათვლა შესაძლებელია იმის მიუხედავად, მომწოდებლის დავალიანება დაფარულია თუ

არა, თუმცა დღგ-ს ჩათვლა შეუძლებელია ისეთ სასაქონლო ოპერაციაზე, ან მომსახურებაზე,

რომელზეც საწარმოს ანგარიშ-ფაქტურა არ მიუღია. საწარმოს თუ მიმდინარე თვეში არ აქვს

ჩასათვლელი დღგ, მაშინ იგი სრულად გადაიხდის ბიუჯეტის მიმართ წარმოქმნილ

ვალდებულებას (გადასახდელ დღგს).


2013

ფასეულობების გაყიდვიდან მიღებული ამონაგები შეიცავს ბიუჯეტისათვის გადასახდელ

დღგ-ს თნხას. ე.ი. ერთდროულად წარმოიქმნება შემოსავალი რეალიზაციიდან და დავალიანება

ბიუჯეტის წინაშე.

ბასს სტანდარტით, დარიცხვის მეთოდის მიხედვით, სამეურნეო მოვლენების აღიარება

ხდება მათი მოხდენისთანავე, მაშასადამე საქონელი გაყიდულად ითვლება მიწოდებისთანავე.

შესაბამისად, საგადასახადო კოდექსით დასაბეგრი ოპერაციის განხორციელების დროდ

ითვლება საქონლის/მომსახურების მიწოდების მომენტი, რაც ნიშნავს, რომ დღგ-ს გადახდის

ვალდებულება დგება საქონლის ან მომსახურების მიწოდებისთანავე იმისდა მიუხედავად

კომპენსაციის თანხის მიღებას აქვს თუა არა ადგილი.

მაგალითად: საწარმომ მიმდინარე თვეში გაყიდა 2000 ლარის დღგ-თი დასაბეგრი

საქონელი. მყიდველმა საწარმოს გადაუხადა 2360 ლარი (2000+2000*18%=2360). 360 ლარი

(2000*18%) საწარმოსათვის იქნება გადასახდელი დღგ. ამავე პერიოდში საწარმომ შეიძინა 1500

ლარის ფასეულობა, რისთვისაც მომწოდებელს გადაუხადა 1770 (1500+1500*18%) ლარი. 270

ლარი (1500*18%=270) საწარმოსათვის არის გადახდილი ანუ ჩასათვლელი დღგ. ბიუჯეტის

მიმართ წარმოქმნილი ვალდებულება აღნიშნული ოპერაციების შემდეგ იქნება 90 ლარი (360-

270=90).

განვიხილოთ მაგალითი: საწარმომ კრედიტით შეიძინა 23600 ლარის ნედლეული (20000

ლარი საქონლის ღირებულებაა, ხოლო 3600 დღგ-ს თანხა).


10.05.2012 1620 3110 20000 შეძენილია ნედლეული

10.05.2012 3340 3110 3600 ჩასათვლელი დღგ

როგორც ვხედავთ, შეძენისას გადახდილი დღგ აისახება დებეტში, ხოლო გადასახდელი

დღგ, როგორც ვალდებულება - კრედიტში.

გაყიდულია მზა პროდუქცია და დაფარულია დებიტორული დავალიანება უნაღდო

ანგარიშსწორებით, მთლიანი თანხა ტოლია 29500-ის, მათ შორის დღგ 4500-ლარია, ხოლო

რეალიზებული საქონლის თვითღირებულება შეადგენს 18000 ლარს.


10.05.2012 1410 6110 25000 გაყიდულია ნედლეული

10.05.2012 1410 3330 4500 გადასახდელი დღგ


10.05.2012 1210 1410 29500 მიღებულია მყიდველისაგან


2013

შეძენილია 2000 ლარის საქონელი, დღგ-ს ჩათვლით გადახდილია 2360 ლარი.


10.05.2012 1610 3110 2000 შეძენილია საქონელი

10.05.2012 3340 3110 360 ჩასათვლელი დღგ

სხვაობა გადასახდელ და გადახდილ დღგ-ს შორის ტოლია 540-ის (4500-3600-360=540), რაც

წარმოადგენს ბიუჯეტში გადასახდელ დღგ-ს.

ურთიერთჩათვლა გადასახდელ დღგ–სა და გადახდილ დღგ–ს შორის უმცირესი თანხით

ხდება, საპირისპირო (უკუგატარებით) გატარებით. განხილული მაგალითის მიხედვით

გვექნება შემდეგი გატარება :


10.05.2012 3330 3340 3960 დღგ-ს ჩათვლა

ხოლო დღგ-ს ვალდებულების დაფარვისას გვექნება ბუღალტრული გატარება


10.05.2012 3330 1210 540 დღგ-ს გადახდა

იმისათვის რომ მთლიანი თანხიდან გამოვყოთ დღგ, რიცხვს ვყოფთ 1,18-ზე. მაგ:

შეძენილია საქონელი 5900 ლარად, რომელშიც შედის დღგ. 5900/1,18=5000 ე.ი. 5000 ლარი არის

საქონლის ღირებულება, ხოლო 5000*18%= 900 ლარი არის დღგ-ს თანხა.

მაგალითი: საწარმო რეგისტრირებულია, როგორც დღგ-ს გადამხდელი. მოცემული გვაქვს

იანვრის თვის საქონლის რეალიზაციის და შესყიდვის ოპერაციები, რომლებზეც

მომწოდებლებისგან მიღებულია ანგარიშ-ფაქტურები.

გაყიდვები:

03/01/2013 10000 არ შეიცავს დღგ-ს

10/01/2013 8850 შეიცავს დღგ-ს

12/01/2013 6700 არ შეიცავს დღგ-ს

17/01/2013 23600 შეიცავს დღგ-ს

შესყიდვები:

05/01/2013 5000 არ შეიცავს დღგ-ს

08/01/2013 14160 შეიცავს დღგ-ს

15/01/2013 2950 შეიცავს დღგ-ს

20/01/2013 11250 არ შეიცავს დღგ-ს


2013

გამოვთალოთ იანვრის თვის გადასახდელი და ჩასათვლელი დღგ-ს თანხა.

გადასახდელი დღგ-ს თანხა ტოლია:

10000*18% 1800

8850-8850/1.18 1350

6700*18% 1206

23600-23600/1.18 3600

ჯამი: 7956

(10000*18%)+(8850-8850/1.18)+(6700*18%)+(23600-23600/1.18)=1800+1350+1206+3600=7956

ჩასათვლელი დღგ -ს თანხა ტოლია:

5000*18% 900

14160-14160/1.18 2160

2950-2950/1.18 450

12500*18% 2250

ჯამი: 5760

(5000*18%)+(14160-14160/1.18)+(2950-2950/1.18)+(12500*18%)=900+2160+450+2250=5760

ბიუჯეტში გადასახდელი დღგ-ს თანხა ტოლია 7956-5760=2196

შევასრულოთ დღგ-ს ჩათვლისა და გადახდის ოპერაციები :

დებეტი კრედიტი თანხა ოპერაციის შინაარსი

3330 3340 5760 დღგ-ს ჩათვლა

სხვაობა 2196 ლარი გადაირიცხება ბიუჯეტში:

დებეტი კრედიტი თანხა ოპერაციის შინაარსი

3330 1210 2196 დღგ-ს გადახდა


2013


დამატებითი ღირებულების გადასახადი

დამატებითი ღირებულების გადასახადი (დღგ) თანამედროვე საგადასახადო სისტემაში

ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი გადასახადია. მისი აკრეფის სქემა თავდაპირველად

ფრანგმა ეკონომისტმა მორის ლორემ შეიმუშავა 1954 წელს. დღეისათვის დღგ 50 -მდე ქვეყანაში

გამოიყენება. რიგ მოწინავე ქვეყნებში იგი არ იკრიბება, მაგალითად: აშშ-ში, იაპონიაში.

საგულისხმოა, რომ დღგ ევროკავშირში სახელმწიფოს შესვლის სავალდებულო პირობად არის

მიჩნეული.

დღგ არაპირდაპირი გადასახადია და გააჩნია შემდეგი ორი თვისება:

დგინდება ფასზე დანამატით;

იხდის საბოლოო მომხმარებელი.

რაც ნიშნავს იმას, რომ მისი გადახდის სიმძიმის საბოლოო მატარებელია არა გამყიდველი,

არამედ საქონლისა თუ მომსახურების საბოლოო მომხმარებელი.

საქონლის მოძრაობის ციკლის განმავლობაში შესყიდვებისას მყიდველი ითვლის იმ დღგ‑

ს, რომელიც მან გადაიხადა საქონლის შესყიდვისას. გაყიდვებისას წარმოიშვება გადასახდელი

დღგ. ამ ორ დღგ-ს შორის სხვაობას გამყიდველი უხდის სახელმწიფოს.

ამ სისტემის აზრი იმაში მდგომარეობს, რომ დაბეგვრის ტვირთი ნაბიჯ‑ნაბიჯ გადაეცეს

საბოლოო მომხმარებელს, რომელსაც უკვე აღარ აქვს შესაძლებლობა, მიიღოს კომპენსაცია

სახელმწიფოსაგან. გამომდინარე აქედან, დღგ წარმოადგენს უფრო მოხმარების გადასახადს.

ბრუნვიდან, სხვა მსგავსი გადასახადებისაგან განსხვავებით, საქართველოში შემოღებული დღგ

საშუალებას აძლევს სახელმწიფოს შემოსავლის ნაწილი მიიღოს საქონლის (მომსახურების)

წარმოებისა და განაწილების ყოველ სტადიაზე.

გადასახადის გადამხდელია:

პირი, რომელიც რეგისტრირებულია დღგ-ს გადამხდელად;

პირი რომელიც ვალდებულია დარეგისტრირდეს დღგ-ს გადამხდელად;

პირი რომელიც ახორციელებს საქონლის იმპორტს ან დროებით შემოტანას;

არარეზიდენტი, რომელიც ეწევა მომსახურებას საქართველოში დღგ-ს გადამხდელად

რეგისტრაციისა და მუდმივი დაწესებულების გარეშე;

პირი, რომლიც ვალდებულების შესრულების მიზნით ახორციელებს საქონლის

კრედიტორისათვის გადაცემას.


2013

სავალდებულო რეგისტრაცია

პირი რომელიც ეწევა ეკონომიკურ საქმიანობას და რომლის მიერ ნებისმიერი უწყვეტი

კალენდარული 12 თვის განმავლობაში დღგ-თი დასაბეგრი ოპერაციების საერთო თანხა

აღემატება 100000-ს, ვალდებულია მიმართოს საგადასახადო ორგანოს დღგ-ს გადამხდელად

რეგისტრაციისათვის დასაბეგრი ოპერაციების საერთო თანხის 100000 ლარზე გადაჭარბების

დღიდან არა უგვიანეს 2 სამუშაო დღისა

პირი რომელიც აწარმოებს აქციზურ საქონელს საქართველოში;

პირი, რომელიც ახორციელებს აქციზური საქონლის იმპორტს საქართველოში;

თუ მოსალოდნელი ერთჯერადი ოპერაციის შედეგად ერთ დღეში დასაბეგრი

ოპერაციის თანხა აღემატება 100000 -ს;

რეორგანიზაციის შედეგად წარმოქმნილი პირი, თუ რეორგანიზაციის ერთ-ერთი

მხარე დღგ-ს გადამხდელია;

დღგ-ს გადამხდელი პარტნიორისაგან შენატანის სახით საქონლის /მომსახურების

მიღების შემთხვევაში;

პირი დღგ‑ის გადამხდელად ითვლება საგადასახადო ორგანოსათვის მიმართვის

დღიდან და, შესაბამისად, ამ დღიდან დაწყებული, პირი ვალდებულია დღგ‑ით

დაბეგროს მის მიერ განხორციელებული დასაბეგრი ოპერაციები.

დაბეგვრის ობიექტი

იმპორტი წარმოადგენს სასაქონლო ოპერაციას. სასაქონლო ოპერაციაში საქონლის მოქცევა

ხორციელდება დეკლარირების საფუძველზე, რაც წარმოშობს კუთვნილი გადასახადების

(იმპორტის გადასახადის, დღგ‑ის, აქციზის) გადახდის ვალდებულებას. იმპორტის დროს

იმპორტის თანხა არის ჯამი: საბაჟო ღირებულებისა, იმპორტისას გადასახდელი

გადასახადებისა დღგ-ს ჩაუთვლელად.

დასაბეგრი ოპერაცია, ოპერაციის თანხა და დრო

დღგ-თი დასაბეგრი ოპერაციებია

საქართველოს ტერიტორიაზე განხორციელებული საქონლის მიწოდება ან

მომსახურების გაწევა, რომლის დროსაც დასაბეგრი ოპერაციის თანხა

განისაზღვრება დღგ-ს გადამხდელის მიერ მიღებული ან მისაღები კომპენსაციის

თანხით დღგ-ს ან პირგასამტეხლოს გარეშე.

ე.ი. მხოლოდ საქართველოში განხორციელებული დასაბეგრი ოპერაციაა დღგ‑ით

დაბეგვრის ობიექტი.

დღგ‑ის დასაბეგრი ბაზის ფორმირებისას მონაწილეობას იღებს კომპენსაციის სრული

თანხა დღგ‑ის გარეშე. დასაბეგრ თანხაში ჩართულია აქციზის თანხაც.

დასაბეგრი ოპერაციის დროდ ითვლება საქონლის მიწოდების ან მომსახურების

გაწევის მომენტი, მაგრამ არაუგვიანეს მიწოდების ან მომსახურებისათვის

ანაზღაურების მოთხოვნის (ინვოისის) წარდგენის ან თანხის გადახდის


2013

ვალდებულების მომენტისა და არაუგვიანეს ყოველი საანგარიშო პერიოდის ბოლო

დღისა.

დასაბეგრი ოპერაციის სახისა და დასაბეგრი ბაზის განსაზღვრის შემდეგ უაღრესად

მნიშვნელოვანია ოპერაციის განხორციელების დროის მომენტის დადგენა, რათა მისი

შესაბამისი დღგ მართლზომიერად იქნეს მიკუთვნებული რომელიმე საგადასახადო

პერიოდისათვის.

როგორც წესი, ოპერაციის განხორციელების დროდ ითვლება საქონლის (მომსახურების)

გაწევის მომენტი. საქონლის (გარდა ელ.ენერგიის, გარანტირებული სიმძლავრის, თბოენერგიის,

წყლის და გაზის) მიწოდებისას ეს მომენტია მასზე საკუთრების უფლების გადაცემის მომენტი,

ხოლო მომსახურებისას კი – პირველივე მომენტი, როდესაც მიმღებ პირს შესაძლებლობა

მიეცემა თავისი რისკით გამოიყენოს მომსახურების შედეგი.

დღგ-თი შეძენილი საქონლის/მომსახურების გამოყენება არაეკონომიური

საქმიანობისათვის, თუ ამ საქონლიზე/მომსახურებაზე გადამხდელმა მიიღო

ჩათვლა. დასაბეგრი ოპერაციის თანხა განისაზღვრება საქონლის/მომსახურების

საბაზრო ფასით , ხოლო ოპერაციის განხორციელების დროდ ითვლება

საქონლის/მომსახურების გამოყენების დაწყების მომენტი.

დღგ-ის გადამხდელად რეგისტრაციის გაუქმების შემთხვევაში საქონლის ნაშთი,

რომელზედაც გადამხდელს მიღებული აქვს ჩათვლა.

საკუთარი წარმოების შენობა-ნაგებობების ძირითად საშუალებებად გამოყენება,

რომლის დროსაც დასაბეგრი ოპერაციის თანხა განისაზღვრება აქტივის

ღირებულებით, დასაბეგრი ოპერაციის განხორციელების დროდ კი ძირითადი

საშუალების ექსპლუატაციაში მიღების მომენტი.

საწარმოდან ან ამხანაგობიდან წილის სანაცვლოდ მომსახურების ან საქონლის

ინდივიდუალურ საკუთრებაში მიღება.

იჯარის ხელშეკრულების ვადის გასვლის ან ვადაზე ადრე შეწყვეტის შემთხვევაში

ძირითადი საშუალების მეიჯარისათვის დაბრუნება.

გრძელვადიანი კონტრაქტების შემთხვევაში დასაბეგრი ოპერაციის თანხა კალენდარული

წლის ბოლოსათვის განისაზღვრება ფაქტობრივი შესრულების მოცულობის მიხედვით,

რომელიც გაიანგარიშება გაწეული ხარჯების კონტრაქტით გათვალისწინებულ ხარჯებთან

შეპირისპირებით. დასაბეგრი ოპერაციის მომენტად ითვლება არა უგვიანეს ყოველი წლის

დეკემბერი.

ე.ი. დღგ‑ით დასაბეგრი ოპერაციის სახეებია:

ა) საქონლის (მომსახურების) მიწოდება;

ბ) საქონლის (მომსახურების) გამოყენება არაეკონომიკური საქმიანობისათვის;

გ) რეგისტრაციის გაუქმებისას არსებული საქონლის ნაშთი;

დ) საკუთარი წარმოების შენობა‑ნაგებობების გამოყენება ძირითად საშუალებად;

ე) პარტნიორსა (წევრსა) და იურიდიულ პირს (გაერთიანებას) შორის ამ იურიდიულ პირში

(გაერთიანებაში) წილის გაცვლა საქონელზე (მომსახურებაზე);


2013

ვ) საიჯარო ურთიერთობის შეწყვეტისას იმ ძირითადი საშუალების დაბრუნება, რომელსაც

ჩაუტარდა რემონტი.

საქონლის მიწოდებისა და მომსახურების გაწევის ადგილი

დასაბეგრი ოპერაციის სახე – საქონლის (მომსახურების) მიწოდებისას კანონი, როგორც

წესი, ოპერაციის განხორციელების დროდ თვლის საქონლის (მომსახურების) გაწევის მომენტს.

საქონლის (გარდა ელ.ენერგიის, გარანტირებული სიმძლავრის, თბოენერგიის, წყლის და გაზის)

მიწოდებისას ეს მომენტია მასზე საკუთრების უფლების გადაცემის მომენტი, ხოლო

მომსახურებისას კი პირველივე მომენტი, როდესაც მიმღებ პირს შესაძლებლობა მიეცემა თავისი

რისკით გამოიყენოს მომსახურების შედეგი. კანონმდებელი მიწოდების სახეებს ჰყოფს შემდეგ

სამ ნაწილად:

ა) უწყვეტი (რეგულარული) მომსახურება;

ბ) გარანტირებული სიმძლავრის, ელექტროენერგიის, თბოენერგიის, გაზის ან წყლის

მიწოდება;

გ) დანარჩენი მიწოდებები.

თუ საქონლის მიწოდება ითვალისწინებს ტრანსპორტირებას, საქონლის მიწოდების

ადგილად ითვლება ტარნსპორტირების დაწყებისას საქონლის ადგილსამყოფელი. სხვა

შემთხვევაში საქონლის გადაცემის ადგილი.

მომსახურების გაწევის ადგილად ითვლება:

ა) ადგილი სადაც მდებარეობს უძრავი ქონება, თუ მომსახურება უკავშირდება უძრავ

ქონებას მაგალითი: საქართველოს საწარმომ, რომელიც ფლობს შენობას აბაშაში, დაგეგმილი

კაპიტალური რემონტის არქიტექტურული დასაბუთებულობის მოსამზადებლად დაიქირავა

თურქეთის საწარმო. ეს მომსახურება დაკავშირებულია საქართველოში მდებარე უძრავ

ქონებასთან. შესაბამისად, იგი გაწეულად ითვლება საქართველოში.

ბ) მომსახურების ფაქტიურად გაწევის ადგილი, თუ მომსახურება უკავშირდება მოძრავ

ქონებას

მაგალითი: არარეზიდენტმა უფლება მისცა რეზიდენტს საქართველოში (ან უცხოეთში)

გამოეყენებინა სასაქონლო ნიშანი. შესაბამისად, სასაქონლო ნიშნით სარგებლობაზე გაფორმდა

განსაკუთრებული სალიცენზიო ხელშეკრულება. მომსახურების გაწევის ადგილი არის

საქართველო. თუ რეზიდენტი არარეზიდენტს გაუწევდა მსგავს მომსახურებას, მაშინ გაწევის

ადგილი იქნებოდა არარეზიდენტის სახელმწიფო.

გ) ტვირთების გადატანისა და მგზავრთა გადაყვანის ადგილსამყოფელი ტრანსპორტირების

დაწყებისას, თუ მომსახურება დაკავშირებულია ამ გადაზიდვებთან.

გადასახადისაგან განთავისუფლება

დღგ-სგან განთავისუფლება არსებობს ჩათვლის უფლებით და ჩათვლის უფლების გარეშე.

ჩათვლის უფლებით ოპერაციის განთავისუფლება გულისხმობს, რომ ოპერაცია არ იბეგრება და

გამოიყენება ჩათვლის უფლება. ჩათვლის უფლების გარეშე ოპერაციის განთავისუფლება

გულისხმობს, რომ ოპერაცია არ იბეგრება და არ გამოიყენება ჩათვლის უფლება.

გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს არ გამოიყენოს ჩათვლის უფლების გარეშე დღგ-

სგან განთავისუფლება. ჩათვლის უფლების გარეშე დღგ-საგან განთავისუფლებულია შემდეგი


2013

საქონლის მიწოდება, იმპორტი ან დროებითი შემოტანა: ფასიანი ქაღალდების

მიწოდება/იმპორტი, სახელმწიფო საკუთრებაში არსებული უძრავი ქონების მიწოდება,

საქართველოს საპატრიარქოს მიერ სანთლის, ჯვრის და სხვა ღვთისმსახურებო საგნის

მიწოდება, რვეულების მიწოდება, დადგენილი ნუსხის სამედიცინო, ვეტერინალური,

სამკურნალო (ფარმაცევტული) ნედლეულის მიწოდება/იმპორტი, მსუბუქი ავტომობილის

მიწოდება/იმპორტი, წიგნების, ჟურნალ-გაზეთების, ნოტების, დისკების, სალექციო კურსის

მიწოდება, ელექტროენერგიის წარმოებისათვის ბუნებრივი აირის იმპორტი, მიწის ნაკვეთის

მიწოდება, ფინანსური ოპერაციის/მომსახურების განხორციელება, დაკრძალვასთან

დაკავშირებული სარიტუალო მომსახურება, სამედიცინო მომსახურება, ბავშვთა, ავადმოფთა

მოვლა-პატრონობის მომსახურება, განათლების მომსახურება, ლატარიებით, კაზინოებით

მომსახურება.

ჩათვლის უფლებით დღგ-საგან განთავისუფლებულია: საქონლის ექსპორტი, ექსპორტში ან

ტრანზიტში მოქცეული საქონლის გადაზიდვა, გადაზიდვასთან დაკავშირებული მომსახურება,

აეროპორტების, ნავსადგურების სარკინიგზო ვაგზლების მომსახურება, მგზავრთა გადაყვანისა

და ბარგის გადაზიდვის მომსახურება, მგზავრთა საერთაშორისო გადაყვანა, სამგზავრო

ბილეთების რეალიზაცია და სხვა.

დღგ-ს განაკვეთები

დღგ-ს განაკვეთი შეადგენს დასაბეგრი ბრუნვის ან საქონლის იმპორტის თანხის 18%-ს;

საქონლის დროებითი შემოტანისას საქონლის თანხის 0,54 %-ს ამ საქონლის საქართველოს

საბაჟო ტერიტორიაზე ყოფნის ყოველ სრულ და არასრულ თვეზე (ეს თანხა არ უნდა

აღემატებოდეს საქონლის ღირებულების 18%-ს).

უკუდაბეგვრის წესით დასაბეგრი ოპერაციის განაკვეთი შეადგენს 18%-ს.

დეკლრაციის წარდგენა

დღგ-ს გადამხდელად რეგისტრირებული პირი ვალდებულია საგადასახადო ორგანოს

წარუდგინოს დეკლარაცია ყოველ საანგარიშო პერიოდზე არა უგვიანეს ამ პერიოდის მომდევნო

თვის 15 რიცხვისა და ამავე ვადაში გადაიხადოს კუთვნილი დღგ-ს გადასახადი.

დღგ-ს საანგარიშო პერიოდია კალენდარული თვე.

უკუდაბეგვრა

დღგ-თი უკუდაბეგვრას ექვემდებარება :

ა) არარეზიდენტი ფიზიკური პირის ან არარეზიდენტი საწარმოს მიერ საქართველოს

ტერიტორიაზე გაწეული მომსახურება.

ბ) პირის მიერ სახელშეკრულებო უზრუნველყოფის ფარგლებში საქონლის

კრედიტორისათვის საკუთრებაში გადაცემა.

გ) საქართველოს ტერიტორიის გარეთ გაწეული მომსახურების ან საქონლის პროდუქტის

(საპროექტო, ტექნიკური დოკუმენტაცია, პროგრამა) ინტერნეტით ან სხვა ელექტრონული

ფორმით მიწოდება.


2013

დღგ-ს ჩათვლის დოკუმენტებია:

საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა,;

სასაქონლო დეკლარაცია;

უკუდაბეგვრისას და დროებითი შემოტანისას ბიუჯეტში დღგ-ს გადახდის

დამადასტურებელი დოკუმენტი;

საჯარო სამართლის იურიდიული პირების მიერ გაწეული მომსახურების

საფასურის გადახდის დამადასტურებელი დოკუმენტი.

დასაბეგრი ოპერაციის თანხის კორექტირება

დასაბეგრი ოპერაციის თანხა კორექტირდება შემდეგ შემთხვევებში:

გაუქმებულია დასაბეგრი ოპერაცია;

შეცვლილია დასაბეგრი ოპერაციის სახე;

შეცვლილია ოპერაციაზე კომპენსაციის თანხა;

საქონელი/მომსახურება სრულად ან ნაწილობრივ უბრუნდება დღგ-ს გადამხდელს.

კორექტირების საგადასახადო ანგარიშ-ფაქტურა არის ფინანსთა მინისტრის მიერ

დადგენილი დოკუმენტი, რომლითაც დასტურდება დასაბეგრი ოპერაციის თანხის

კორექტირებას.

საქართველოს კანონით ,,მეწარმეთა შესახებ“ საწარმოს რედომიცლება

რედომიცილება - ეს არის უცხო ქვეყნის საწარმოს რეგისტრაციის საქართველოში

გადმოტანა საწარმოს უწყვეტობის დაურღვევლად.

რედომიცილებული საწარმო შეიძლება დარეგისტრირდეს მხოლოდ საქართველოს

კანონმდებლობით გათვალისწინებული სამართლებლივი ფორმით.

რაც შეეხება საქართველოში რეგისტრირებულ საწარმოს უფლება აქვს გადაიტანოს

რეგისტრაცია უცხო ქვეყანაში შემდეგი პირობების არსებობისას:

ა) ამ ქვეყანასთან დადებული საერთაშორისო ხელშეკრულებით არ არის აკრძალული

საწარმოს რედომიცილება;

ბ) საწარმოს საგადასახადო ორგანოების მიმართ არ გააჩნია საგადასახადო დავალიანება.

გ) საწარმოს რედომიცილება უტოლდება რეორგანიზაციას და მასზე ვრცელდება საწარმოს

რეორგანიზაციის მარეგულირებელი ნორმები.

ხელმძღვანელობა და წარმომადგენლობა

ხელმძღვანელობის უფლებამოსილება გულისხმობს საწარმოს სახელით

გადაწყვეტილებების მიღებას, ხოლო წარმომადგენლობითი უფლებამოსილება გულისხმობს

საწარმოს სახელით გამოსვლას მესამე პირებთან ურთიერთობაში.

ხელმძღვანელობის უფლებამოსილება გულისხმობს წარმომადგენლობით

უფლებამოსილებასაც თუ წესდებით სხვა რამ არ არის განსაზღვრული.

ხელმძღვანელობის უფლება აქვს დირექტორებს შ.პ.ს-ში, სააქციო საზოგადოებასა და

კოოპერატივში.


2013

რაც შეეხება სპს-ს ხელმძღვანელობის უფლება აქვს ყველა პარტნიორს, კომანდიტორულ

საზოგადოებაში სრულ პარტნიორებს (კომპლემენტარებს).

ხელმძღვანელებს უფლება არა აქვთ პარტნიორთა თანხმობის გარეშე განახორციელონ

იგივე საქმიანობა, რომელსაც ეწევა საზოგადოება. ამ თანხმობის გაცემა შეუძლია პარტნიორთა

კრებას.

ხელმძღვანელები და სამეთვალყურეო საბჭოს წევრები საზოგადოების საქმეებს უნდა

გაუძღვნენ კეთილსინდისიერად. თუ ისინი არ შეასრულებენ ამ მოვალეობას, საზოგადოების

წინაშე წარმოშობილი ზიანისათვის პასუხს აგებენ სოლიდარულად, მთელი თავისი ქონებით.

ხელმძღვანელობაზე/წარმომადგენლობაზე უფლებამოსილი პირის რეგისტრაცია წყდება, თუ

მარეგისტრირებელ ორგანოს წარედგინა უფლებამოსილი პირის განცხადება რეგისტრაციის

შეწყვეტის თაობაზე. სასამართლოს მიერ აღიარებულია გარდაცვლილად ან უგზო-უკვლოდ

დაკარგულად.

საქართველოს შრომის კოდექსის მიხედვით შრომის პირობების დაცვა

სამუშაო დროის ხანგრძლივობა, რომლის განმავლობაშიც დასაქმებული ასრულებს

სამუშაოს, არ უნდა აღემატებოდეს კვირაში 41 საათს. სამუშაო დროში არ ითვლება შესვენების

და დასვენების დრო.

იმ შემთხვევაში, თუ შეუძლებელია ყოველდღიური ან ყოველკვირეული სამუშაო დროის

ხარგრძლივობის დაცვა, კანონი უშვებს სამუშაო დროის შეჯამებული აღრიცხვის წესის

შემოღებას.

სამუშაო ცვლებს შორის დასვენების ხანგრძლივობა არ უნდა იყოს 12 საათზე ნაკლები.

ცვლიანობის განრიგს ამტკიცებს დამსაქმებელი სამუშაოს სპეციფიკის გათვალისწინებით.

ცვლიანობის განრიგის ცვლილების შესახებ დასაქმებულს უნდა ეცნობოს 10 დღით ადრე, თუ

ეს შეუძლებელი არ არის საწარმოო აუცილებლობის გამო.

დასაქმებულის მიერ სამუშაოს შესრულება დროის იმ შუალედში, რომელიც აღემატება

შრომითი ხელშეკრულებით განსაზღვრულ დროს მიიჩნევა ზეგანაკვეთურ სამუშაოდ.

დასაქმებული ვალდებულია შეასრულოს ზეგანაკვეთური სამუშაო, თუ თავიდან

ასაცილებელია ავარია ან საჭიროა მისი შედეგების ლიკვიდაცია. ეს უნდა მოხდეს სათანადო

ანაზღაურებით.

თუ შრომითი ხელშკრულებით სამუშაო დროის ხანგრძლივობა განსაზღვრული არ არის,

მაშინ ზეგანაკვეთურ სამუშაოდ ითვლება სამუშოს შესრულება დროის იმ მონაკვეთში,

რომელიც აღემატება 41 საათს.

აკრძალულია ღამის სამუშაოზე (22 სთ-დან 6 საათამდე) არასრულწლოვანის, ორსულის,

ახალნამშობიარევი ქალის დასაქმება, ხოლო 3 წლამდე ასაკის ბავშვის მომვლელის ან

შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის დასაქმება - მისი თანხმობის გარეშე.

16 წლიდნ 18 წლამდე ასაკის არასრულწლოვანისა და შრომის მძიმე, მავნე ან

საშიშპირობებიან სამუშაოზე დასაქმებულის სამუშაო დროის ხანგრძლივობა არ უნდა

აღემატებოდეს 36 საათს კვირაში.


2013


04.01 რას წარმოადგენს დღგ-ს გადასახადი?

04.02 როდის ხდება დღგ-ს გადამხდელად რეგისტრაცია?

04.03 ვინ არის დღგ-ს გადამხდელი?

04.04 ჩამოთვალეთ დღგ-თი დასაბეგრი ოპერაციები.

04.05 რა არის ოპერაციის თანხა და დრო?

04.06

მოხდა ორი საწარმოს რეორგანიზაცია (შეერთება), რომელთაგან მხოლოდ ერთი იყო დღგ-ს გადამხდელი.

წარმოიშვა ახალი საწარმო. ევალება თუ არა მას დღგ-ს გადამხდელად რეგისტრაცია?

04.07 რა ოპერაციებია განთავისუფლებული დღგ-საგან?

04.08 რას ნიშნავს ჩათვლის უფლებით და მის გარეშე განთავისუფლება?

04.09 რას ნიშნავს გადასახდელი და ჩასათვლელი დღგ?

04.10 როგორ გამოვყოფთ მთლიანად გადახდილი თნხიდან დღგ-ს?

04.11

საწარმო ასრულებს საბუღალტრო მომსახურების ოპერაციებს, რომლის შემოსავალმა 12 თვეში გადააჭარბა

100 000-ს. ვალდებულია თუა არა იგი დარეგისტრირდეს დღგ-ს გადამხდელად?

04.12 ჩამოთვალეთ დღგ-ს ჩათვლის დოკუმენტები.

04.13 როდის ხდება დეკლარაციის წარდგენა და დღგ-ს გადახდა?

04.14 რა სახის ოპერაციები ექვემდებარება უკუდაბეგვრას?

04.15 რა შემთხვევაში ხდება დღგ-ს კორექტირების ანგარიშ-ფაქტურის გამოწერა?

04.16

შვედურმა კომპანიამ საქართველოს საწარმოს კუთვნილი ავტომობილის ნაწილი გაარემონტა თავის

სათავო ოფისში. ჩაითვლება თუ არა მომსახურება საქართველოში გაწეულად და დაიბეგრება თუ არა დღგ-

თი?

04.17

შ.პ.ს. ,,ალფამ“ განახორციელა 80000 ლარის მის მიერ წარმოებული აქციზური საქონლის - არყის მიწოდება.

არის თუ არა ვალდებული იგი დარეგისტრირდეს დღგ-ს გადამხდელად და როდიდან? უცხოურმა

კომპანიამ, რომელსაც საქართველოში არ გააჩნია მუდმივი დაწესებულება, საქართველოს საწარმოს

შეუსრულა საპროექტო სამუშაო, საქართველოში შენობის ასაშენებლად.ჩაითვლება თუ არა მომსახურება

საქართველოში გაწეულად და დაიბეგრება თუ არა დღგ-თი?

ასახეთ შემდეგი ოპერაციები ანგარიშებზე, დღგ-ს გადახდა და განაშთვა.

ა) შეძენილია 10000 ლარის საქონელი კრედიტით დღგ-ს გარეშე

ბ) გაყიდულია საქონელი კრედიტით 5000 ლარად. მყიდველმა დღგ-ს ჩათვლით გადაიხადა 5900

გ) გაწეულია საიჯარო ქირის ხარჯი 726 ლარი საიდანაც ჩასათვლელია დღგ.

დ) შემოტანილია 3000 ლარის საქონელი იმპორტით, რაზედაც გადახდილია საბაჟო დღგ 360 ლ.

04.18 რას ნიშნავს საწარმოს რედომიცილება?

04.19 ვის აქვს ხელმძღვანელობის უფლება და რა უფლებები აქვთ ხელმძღვანელებს?

04.20 როგორ ხდება შრომის კოდექსის მიხედვით შრომის პირობების დაცვა?

04.21 რას ნიშნავს ზეგანაკვეთური სამუშაო?

04.22 როგორია ღამის სამუშაოს შესრულების პირობები?


2013


მოკლევადიანი მოთხოვნების აღრიცხვა

საწარმოს მოთხოვნები წარმოეშობა მრავალი გარემოების გამო: პროდუქციის მიწოდების,

მომსახურების გაწევის, შესრულებულ სამუშაოსთან დაკავშირებით. ასევე მოთხოვნის

წარმოშობის საფუძველია მომწოდებლისათვის გადახდილი ავანსები, გაცემული სესხები,

მოთხოვნები საწარმოს პერსონალისა და ხელმძღვანელების მიმართ და სხვა.

მოთხოვნები გადახდის ვადებთან დაკავშირებით შეიძლება იყოს მოკლევადიანი

(მიმდინარე) და გრძელვადიანი.

საქონლის მიწოდება და მომსახურება შეიძლება განხორციელდეს როგორც იმავდროული

გადახდით, ასევე შემდგომი გადახდის პირობით, რომელსაც კრედიტით რელიზაცია ეწოდება.

ამის საფუძველზე მიმწოდებლისათვის წარმოიქმნება დებიტორული დავალიანება, ანუ

მოთხოვნა, ხოლო მყიდველს ეწოდება დებიტორი.

მოკლევადიანი მოთხოვნები (ისევე როგორც გრძელვადიანი მოთხოვნები) აქტიური

ანგარიშებია. მათ დებეტში აღირიცხება მოთხოვნის ზრდა , ხოლო კრედიტში შემცირება.

მოკლევადიან მოთხოვნებს განეკუთვნება: მოთხოვნები მიწოდებიდან და

მომსახურებიდან, მოთხოვნები მეკავშირე საწარმოს მიმართ, სათამასუქო მოთხოვნები,

დარიცხული მოთხოვნები.

დარიცხვის პრინციპის თანახმად შემოსავალი რეალიზაციიდან აღიარებული უნდა იქნას

ოპერაციის მოხდენისთანავე, მიუხედავად იმისა როდის მოხდება თანხის გადახდა.

თუ საქონლის მიწოდება, ან მომსახურების გაწევა წარმოებს კრედიტით, წარმოიქმნება

სავაჭრო მოთხოვნა. საქონლის კრედიტით რელიზაცია ან მომსახურების გაწევა შეიძლება

განხორციელდეს სხვადასხვა პირობებით: ჩვეულებრივი, ფასდათმობით, განვადებით,

თამასუქით.

ჩვეულებრივ სავაჭრო მოთხოვნას პროცენტი არ ერიცხება. მისი გადახდის ვადები და

პირობები გათვალისწინებულია ხელშეკრულებით.

მაგალითად: მიწოდებულია 3500 ლარის თვითღირებულების საქონელი 5000 ლარად (დღგ-

ს გარეშე) , 20 დღეში გადახდის პირობით. მყიდველმა საქონლის ღირებულება გადაიხადა

კრედიტის ვადის ამოწურვისას უნაღდო ანგარიშსწორებით:


10.09.2012 1410 6110 5000 დებიტორული დავალიანება

10.09.2012 1410 3330 900 გადასახდელი დღგ


30.09.2012 1210 1410 5900 დებიტორის მიერ თანხის ჩარიცხვა


2013

გაყიდვა განვადებით

საცალო ვაჭრობის ერთ-ერთ ფორმას წარმოადგენს საქონლის განვადებით გაყიდვა. მისი

არსი მდგომარეობს შემდეგში: მყიდველი თავდაპირველად იხდის პირველად შენატანს,

მთლიანი თანხის განსაზღვრულ ნაწილს (უმეტესად ეს თანხა შადგენს საქონლის

სარეალიზაციო ფასის 20-25%-ს), ხოლო დარჩენილ თანხაზე ხდება გადავადება, რომელიც

დაფარული უნდა იქნას განსაზღვრულ ვადაში.

ბასს 18 ,,ამონაგების“ მიხედვით ამონაგების აღიარება ხდება მაშინ, როდესაც

მოსალოდნელია ოპერაციიდან ეკონომიკური სარგებლის მიღება. მაგრამ ზოგჯერ ამონაგების

აღიარება არ არის მართებული მანამ, სანამ არ აღმოიფხვრება ოპერაციის შესრულებასთან

დაკავშირებული საეჭვო პირობები.

საცალო ვაჭრობაში საქონლის განვადებით გაყიდვას თან ახლავს ბანკის მიერ

დამტკიცებული განვადების ხელშეკრულება, შესაბამისად ბანკი იღებს აღნიშნული თანხის

დაფარვის ვალდებულებას.

მაგ: განვადებით გაყიდულია 800 ლარის თვითღირებულების მქონე ტელევიზორი 1180

ლარად (დღგ-ს ჩათვით). მყიდველმა გადაიხადა პირველადი შენატანი 236 ლარი

(1180*20%=236), ხოლო დარჩენილი თანხა არსებული ხელშეკრულების საფუძველზე დაიფარება

ბანკის მიერ, ხელშეკრულების გაფორმებიდან სამი სამუშაო დღის განმავლობაში.


10.09.2012 1410 6110 1000 შემოსავალი რეალიზაციიდან

10.09.2012 1410 3330 180 გადასახდელი დღგ


10.09.2012 1110 1410 236 დებიტორის მიერ თანხის დაფარვა

10.09.2012 1490 1410 944 მოთხოვნა განვადების

ხელშეკრულების საფუძველზე

13.09.2012 1210 1490 944 განვადების ხელშეკრულების

საფუძველზე მოთხოვნის დაფარვა


2013

უიმედო და საეჭვო მოთხოვნები

პრაქტიკა ცხადყოფს, რომ სავსებით შესაძლებელია, რომელიმე მყიდველი გახდეს

გადახდისუუნარო და ვერ უზრუნველყოს მოთხოვნის დაფარვა მთლიანად, ან ნაწილობრივ.

აღნიშნული გარემოება განაპირობებს მოთხოვნის უიმედოობას, რაც ექვემდებარება ჩამოწერას.

თუ საწარმოს საკმარისი მტკიცებულება გააჩნია, რომ დებიტორი ვერ შეძლებს დავალიანების

გადახდას, მან ასეთი მოთხოვნა უნდა გააუქმოს და ფინანსურ ანგარიშგებებში არ ასახოს ის

მოთხოვნები, რომელთა მიღება ყოველგვარ საფუძველს მოკლებულია. მოთხოვნის უიმედოდ

აღიარების საკმარის მტკიცებულებას წარმოადგენს:

განცხადება მყიდველის გაკოტრების შესახებ;

თუ შეუძლებელია მისი ადგილსამყოფელის დადგენა;

სასარჩელო ვადა გასულია და სასამართლოს წესით თანხების ამოღების შანსი

დაკარგულია;

სასამართლო გადაწყვეტილებით მყიდველი მთლიანად, ან ნაწილობრივ

განთავისუფლებულია თავისი ვალდებულების შესრულებისაგან.

1415 ანგარიში თავისი შინაარსით პასიური ანგარიშია, ამიტომ მას აქვს კრედიტული ნაშთი,

მისი ზრდა იწერება კრედიტში, ხოლო შემცირება დებეტში. კორექტირების თანხის განსაზღვრა

ხდება საწყისი ნაშთის გათვალისწინებით.

საეჭვო მოთხოვნის აღიარება ხდება გატარებით:

დებეტი 7460-საეჭვო მოთხოვნებთან დაკავშირებული ხარჯები;

კრედიტი 1415-საეჭვო მოთხოვნების კორექტირება.

საეჭვო მოთხოვნის ორი სახე არსებობს: კონკრეტული და საერთო. კონკრეტულია ისეთი

საეჭვო მოთხოვნა, რომელიც დადგენილია ინდივიდუალურად, თითოეული მყიდველის

გადახდისუნარიანობიდან გამომდინარე. ასეთი საეჭვო მოთხოვნის კორექტირების თანხას

კონკრეტული ანარიცხი ეწოდება.

მაგალითი: მყიდველის გაკოტრებულად გამოცხადების გამო ჩამოიწერა მისი

დებიტორული დავალიანება 800 ლარი:


10.09.2012 7460 1415 800 ანარიცხის ხარჯებში გადატანა

30.12.2012 1415 1410 800 უიმედო ვალის ჩამოწერა რეზერვის

ანგარიშზე

30.12.2012 5330 7460 800 ხარჯის გადახურვა

მოგება/ზარალის ანგარიშზე


2013

მოთხოვნები მეკავშირე საწარმოს მიმართ

მეკავშირე საწარმო არის საწარმო, რომელზეც ინვესტორს გააჩნია მნიშვნელოვანი

ზეგავლენის მოხდენის უფლება და ამავე დროს არ მონაწილეობს ერთობლივ საქმიანობაში.

მოთხოვნა მეკავშირე საწარმოს მიმართ აღირიცხება 1420 ანგარიშის დებეტში, ხოლო

მოთხოვნის დაფარვა მეკავშირე საწარმოს მიერ 1420 -ის კრედიტში.

მაგ: მეკავშირე საწარმოს კრედიტით მიეყიდა 3000 ლარის საქონელი, დღგ-540. მეკავშირე

საწარმომ დათქმულ ვადაში საბანკო ანგარიშზე გადმორიცხვით გადაიხადა მიწოდებული

საქონლის ღირებულება 3540 ლარი.

მოთხოვნები საწარმოს დაქირავებულ მუშაკთა, ხელძღვანელობისა და პარტნიორების მიმართ

საწარმოს თავისი პარტნიორებისა და მომუშავეების მიმართ მოთხოვნები შეიძლება

წარმოეშვას სესხის გაცემასთან, სამსახურეობრივი მოვალეობის შესრულებასთან, საქონლის

კრედიტით მიყიდვასთან, საწესდებო კაპიტალის შევსებასთან დაკავშირებით.

მაგალითი: მომუშავეზე გაყიდულია 300 ლარის საქონელი კრედიტით. მომუშავის მიერ

დაფარულია დავალიანება ნაღდი ანგარიშსწორებით. ამ შემთხვევაში ვასრულებთ

რეალიზაციის ოპერაციას 1430 ანგარიშზე მოთხოვნის აღრიცხვით.

საწარმოს თანამშრომელი, რომელიც ასრულებს გარკვეულ დავალებას და ამ მიზნით

საწარმოსაგან იღებს თანხას, ხდება ანგარიშვალდებული პირი. თუ მან დახარჯა მიღებულ

თანხაზე ნაკლები, დარჩენილ თანხას დააბრუნებს სალაროში.

მაგალითი: ანგარიშვალდებულ პირზე გაცემულია 336 ლარი სალაროდან. 236 ლარით მან

შეიძინა საჭირო ნედლეული, ხოლო დარჩენილი 100 ლარი დააბრუნა სალაროში.


10.09.2012 1420 6110 3000 საქონლის რეალიზაცია მეკავშირე

სწარმოზე

10.09.2012 1420 3330 540 გადასახდელი დღგ

20.09.2012 1210 1420 3540 მიღებულია მეკავშირე საწარმოსაგან


10.10.2012 1430 1110 336 ა/პ თანხის გაცემა

10.10.2012 1620 3110 200 ნედლეულის შეძენა

10.10.2012 3340 3110 36 გადახდილი დღგ

10.10.2012 3110 1430 236 ა/პ მოთხოვნის შემცირება

10.10.2012 1110 1430 100 ა/პ მოთხოვნის შემცირება


2013

მაგალითი: საწარმოს მენეჯერზე სალაროდან გაცემულია სამივლინებო ავანსი 500 ლარი.

მაგალითი: სალაროდან გაცემულია საწარმოს პარტნიორზე სესხი 1 წლის ვადით 2000 ლარი.

საწარმოს პარტნიორმა დათქმულ დროს დააბრუნა სესხი 2000 ლარი სალაროში.

კაპიტალის შევსებაზე პარტნიორის გრძელვადიანი მოთხოვნის მიმდინარე ნაწილი

1460 ანგარიში - კაპიტალის შევსებაზე პარტნიორების გრძელვადიანი მოთხოვნების

მიმდინარე ნაწილი განკუთვნილია კაპიტალის შევსებაზე პარტნიორის ნაკისრი

ვალდებულების იმ ნაწილის აღსარიცხავად, რომელიც უნდა დაიფაროს 1 წლის განმავლობაში.

დებეტში გაიზრდება მოთხოვნა 1460, ხოლო კრედიტში შემცირდება შესაბამისი გრძელვადიანი

მოთხოვნა 2330 -მოთხოვნა კაპიტალის შევსებაზე.

მაგალითი: პარტნიორმა 5 წლის განმავლობაში 10000 ლარით უნდა შეავსოს საწესდებო

კაპიტალი (5150-საწესდებო კაპიტალი). აქედან თანხის ნაწილი 2000 ლარი უნდა შეიტანოს

მიმდინარე წელს. გვექნება გატარება:

ანგარიში 1470 გრძელვადიანი მოთხოვნის მიმდინარე ნაწილი გამოიყენება სხვა

გრძელვადიანი მოთხოვნების მიმდინარე ნაწილის აღრიცხვისათვის.

მომწოდებლისათვის გადახდილი ავანსები

ეკონომიკური შინაარსით მოთხოვნებს მიეკუთვნება წინასწარ გადახდილი თანხები. ასეთი

თანხები მოთხოვნად რჩება მანამ, სანამ არ იქნება მოწოდებული სასაქონლო-მატერიალური

ფასეულობები, გაწეული მომსახურება, ან შესრულებული სამუშაო.


10.09.2012 1440 1110 500 სამივლინებო ავანსის გაცემა


10.09.2012 1450 1110 2000 გაცემულია სესხი

10.09.2013 1110 1450 2000 დაბრუნებულია პარტნიორისგან


10.01.2012 2330 5150 10000 გრძელვადიანი მოთხოვნა

კაპიტალის შევსებაზე

10.01.2012 1460 2330 2000 კაპიტალის შევსებაზე

გრძელვადიანი მოთხოვნის

მიმდინარე ნაწილი


2013

თუ საქონლის ან მომსახურების მოსაწოდებლად მომწოდებელზე მოხდა წინასწარ თანხის

გადახდა, საწარმოს წარმოექმნება მოთხოვნა მომწოდებლის მიმართ გადახდილ ავანსზე.

მაგალითი: A საწარმომ B საწარმოს საქონლის მოსაწოდებლად ავანსად გადაურიცხა 1500

ლარი, 10 დღეში საქონლის მიღების პირობით. 10 დღის შემდეგ საწარმომ მიიღო ავანსად

გადახდილი 1500 ლარის საქონელი.

დარიცხული მოთხოვნები

მოკლევადიან მოთხოვნებს მიეკუთვნება დარიცხული მოთხოვნები. დარიცხული ნიშნავს

გამომუშავებულ, მაგრამ მიუღებელ შემოსავალს. ხშირ შემთხვევაში დარიცხული მოთხოვნები

წარმოიქმნება არასასაქონლო ოპერაციების განხორციელების შედეგად. როდესაც საწარმოს

აქტივს იყენებენ სხვა სუბიექტები, მათგან მიიღება შემოსავალი პროცენტის, როიალტის

დივიდენდის სახით.

მაგალითად: საწარმოს შეძენილი აქვს სააქციო საზოგადოების აქციები. სააქციო

საზოგადოების მიერ დივიდენდის გამოცხადების შემდეგ საწარმო კუთვნილი დივიდენდის

დარიცხვას ასახავს ერთის მხრივ დარიცხული მოთხოვნისა (დებეტი 1810) და მეორეს მხრივ

არასაოპერაციო შემოსავლების ანგარიშზე (კრედიტი 8120), ხოლო მიღებას ასახავს შემდეგი

გატარებებით:

მისაღებ პროცენტებზე მოთხოვნა კი საწარმოს წარმოექმნება გაცემული სესხებიდან,

მიღებული თამასუქებიდან და სხვა.

საპროცენტო შემოსავლების დარიცხვა და მიღება აისახება გატარებით:


10.10.2012 1480 1210 1500 მომწოდებელზე გადახდილი ავანსი

20.10.2012 1610 3110 1500 ნედლეულის შეძენა

20.10.2012 3110 1480 1500 ავანსის გადახურვა


10.10.2012 1810 8120 10000 მისაღები დივიდენდი

10.10.2012 1210 1810 10000 დივიდენდის მიღება


10.10.2012 1820 8110 1000 მისაღები პროცენტის დარიცხვა

10.10.2012 1210 1820 1000 პროცენტის მიღება


2013

სათამასუქო მოთხოვნები

მოთხოვნის განსაკუთრებული სახეა სათამასუქო მოთხოვნა.

სათამასუქო მოთხოვნა სხვა მოთხოვნებისაგან განსხვავდება იმით, რომ გადამხდელი

წერილობით დებს ვალდებულებას გადახდაზე მოთხოვნისთანავე, ან წინასწარ განსაზღვრულ

ვადაში.

თამასუქი არსებობს მარტივი და გადასაპირებელი (ტრატა).

მარტივ თამასუქში მონაწილეობს ორი პიროვნება თამასუქის გამცემი და მიმღები, ხოლო

გადასაპირებელ თამასუქს ადგენს კრედიტორი. ტრატა წარმოადგენს საგადასახადო დავალებას.

იგი გულისხმობს კრედიტორის წერილობით ბრძანებას გადამხდელისადმი გადაუხადოს

განსაზღვრული თანხა მესამე პირს.

ორივე სახის თამასუქს გააჩნია შემდეგი რეკვიზიტები: დასახელება, ნომინალი, გაცემის

თარიღი, დაფარვის თარიღი, საპროცენტო განაკვეთი.

თამასუქი, დაფარვამდე დარჩენილი პერიოდის მიხედვით, შეიძლება იყოს მოკლევადიანი,

ან გრძელვადიანი.

თამასუქს გააჩნია შემდეგი აუცილებელი რეკვიზიტები: თამასუქის დასახელება, გაცემის

თარიღი, მიღების თარიღი, მიმღების დასახელება, თამასუქის ნომინალი, საპროცენტო

განაკვეთი, თამასუქის გამცემი და მისი ხელმოწერა. თამასუქის ვადა განისაზღვრება იმ დღეთა

რაოდენობით, რომელშიც იგი მოქმედებს. თამასუქის ვადა გადასახდელი პროცენტის

გაანგარიშების აუცილებელი ელემენტია. მაგ: 10 სექტემბერს გაცემულია მარტივი თამასუქი 20

ნოემბერს დაფარვის პირობით. თამასუქის ვადა ტოლია :

სექტემბერში დარჩენილი დღეები 30-10=20

ოქტომბრის დღეები 31

ნოემბრის დღეები 20

სულ 71 დღე

მოკლევადიანი თამასუქის მიღება გატარდება:

დებეტი - 1510 - მიღებული მოკლევადიანი თამასუქი;

კრედიტი - 1210 - ეროვნული ვალუტა რეზიდენტ ბანკში;

მაგალითი: მიღებულია 90 დღიანი თამასუქი 20 000 ლარის გაცემულ სესხზე. წლიური

საპროცენტო განაკვეთი 12%-ია. პროცენტის თანხის გამოთვლა: ((20000*12/100)/365)*90=591,78

გრძელვადიანი თამასუქის მიღების შემთხვევაში გვექნება:

დებეტი - 2310 - მიღებული გრძელვადიანი თამასუქი;

კრედიტი - 1210 - ეროვნული ვალუტა რეზიდენტ ბანკში;


10.01.2012 1520 1210 20000 მიღებული მოკლევადიანი

თამასუქი

10.04.2012 1820 8110 591,78 საპროცენტო შემოსავალი


2013

თუ გრძელვადიანი თამასუქის განაღდების ვადა იწურება და არ აღემატება ერთ

საანგარიშგებო პერიოდს (1 წელი), უნდა განხორციელდეს მისი მიმდინარე ნაწილზე

გადმოტანა.

დებეტი - 1520 - გრძელვადიანი თამასუქის მიმდინარე ნაწილი;

კრედიტი - 2310 - მიღებული გრძელვადიანი თამასუქი;

მაგალითი: A საწარმომ B საწარმოს კრედიტით მიყიდა საქონელი 15000 ლარად 50 დღეში

გადახდის პირობით. საწარმომ ვერ შეძლო 50 დღეში აღნიშნული თანხის დაფარვა, რის

შემდეგაც მოხდა დამატებითი შეთანხმება 2 წლის განმავლობაში 15000 ლარის გასტუმრებაზე

8%-იანი წლიური განაკვეთით. გადახდა უნდა მოხდეს 2 ეტაპად, წელიწადში 7500 ლარი. 1

წლის საპროცენტო თანხა იქნება 15000*8%=1200ლ


10.10.2012 1410 6110 12711.9 რეალიზაცია

10.10.2012 1410 3330 2288,1 დღგ-ს ვალდებულება

01.12.2012 2310 1410 15000 გრძელვადიანი თამასუქის მიღება

01.12.2012 1520 2310 7500 გრძელვადიანი თამასუქიდან

მიმდინარე ნაწილის გამოყოფა

01.12.2012 1820 8110 1200 პროცენტის დარიცხვა


2013


საგადასახადო დეკლარაცია

საგადასახადო დეკლარაცია არის პირის ანგარიშგება კოდექსით დადგენილი გადასახადის

გამოანგარიშების შესახებ.

საგადასახადო დეკლარაციაში ჯამური საგადასახადო თანხის გაანგარიშება ხდება სრულ

ლარებში. ამ მიზნით ერთ ლარამდე საგადასახადო ვალდებულება ნულდება.

თუ პირი არ წარადგენს საგადასახადო დეკლარაციას, ითვლება, რომ მან წარადგინა

დეკლარაცია, რომლის საფუძველზეც გადასახდელად დასარიცხი გადასახადის თანხა ნულის

ტოლია.

საგადასახადო დეკლარაციების ფორმები, მათი შევსებისა და ელექტრონული

დეკლარირების წესი განისაზღვრება დამტკიცებული ინსტრუქციებით.

საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენის ვადის გაგრძელება

დეკლარაციის წარდგენის ვადის გაგრძელება ნიშნავს იმას, რომ გაგრძელებული ვადის

მიმართ არ გამოიყენება მ. 274-ით (საგადასახადო დეკლარაციის/გაანგარიშების წარდგენის

ვადის დარღვევა) გათვალისწინებული ჯარიმა. თუ პირისათვის მოგების გადასახადის

დეკლარაციის წარდგენის ვადა გაგრძელდა 3 თვით – 1 ივლისამდე, მაშინ ამ ვადისათვის არ

გამოიყენება აღნიშნული ჯარიმა.

დეკლარაციის წარდგენის გადავადება არ აბრკოლებს საურავების დარიცხვას. თუ პირს 1

ივლისამდე გაუგრძელდა მოგების გადასახადის დეკლარაციის წარდგენის ვადა, რომელშიც

დაფიქსირებული უნდა ყოფილიყო 100 ლარის გადასახადი, ამ თანხას საურავები დაერიცხდება

1 აპრილიდან.

გადავადება ეხება მხოლოდ მოგების, ქონებისა და წლიური საშემოსავლო გადასახადების

დეკლარაციებს.

მთავარი პირობა, არის დასადეკლარირებელი პერიოდის მიმდინარე გადასახდელების

სრულად გადახდა. მეორე პირობას კი წარმოადგენს საგადასახადო ორგანოსათვის

წერილობითი მიმართვა ვადის გაგრძელების თაობაზე.

წლიური საშემოსავლო, მოგების ან ქონების გადასახადის საგადასახადო დეკლარაციის

წარდგენის ვადა გაგრძელდება 3 თვით, თუ პირს გადახდილი აქვს დასადეკლარირებელი

პერიოდის მიმდინარე გადასახდელები (ან არა აქვს მიმდინარე გადასახადების გადახდის

ვალდებულება) და საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენის ვადის გასვლამდე წერილობით

მიმართავს საგადასახადო ორგანოს ვადის გაგრძელების თაობაზე. საგადასახადო დეკლარაციის

წარდგენის ვადის გაგრძელებით არ იცვლება გადასახადის გადახდის ვადა.


2013

საგადასახადო დეკლარაციაში ცვლილების ან დამატების შეტანა

თუ პირი წარდგენილ საგადასახადო დეკლარაციაში აღმოაჩენს შეცდომას, რომელიც

იწვევს საგადასახადო ვალდებულების ცვლილებას, იგი ვალდებულია საგადასახადო

დეკლარაციში შეიტანოს შესაბამისი ცვლილება, ან დამატება.

შესწორებული საგადასახადო დეკლარაცია ჩაითვლება თავდაპირველად წარდგენილად,

თუ იგი საგადასახადო ორგანოში წარდგენილია ამ დეკლარაციის წარდგენის ვადის გასვლამდე.

იმ საგადასახადო პერიოდზე, რომელზეც საგადასახადომ უკვე განახორციელა

საგადასახადო შემოწმება ან დარიცხვა, პირის მიერ საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენის

შემთხვევაში, საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს, აღრიცხვა განახორციელოს შესწორებული

დეკლარაციის მიხედვით.

ხშირად ხდება, როდესაც დაუდევრობით, არასაკმარისი ინფორმაციის გამო, თუ სხვა

მიზეზით გადამხდელის მიერ საგადასახადო ორგანოში წარდგენილია, გადამხდელის

თვალსაზრისით, არასწორი დეკლარაცია, რომლის შეცვლის სურვილიც მას შემდგომ გაუჩნდა.

შეცვლის მთავარი მიზანი შეიძლება იყოს ჯარიმის (მ.275) თავიდან აცილება, ან სულაც

კეთილსინდისიერების პრინციპების დაცვა.

თუ წარდგენილ დეკლარაციაში პირი, თავისი აზრით, აღმოაჩენს შეცდომას, ის

ვალდებულია, დეკლარაციაში შეიტანოს შესაბამისი ცვლილება და ახალი სახით წარუდგინოს

იგი საგადასახადო ორგანოს. 1-ლი ნაწილის კონტექსტიდან იკვეთება, რომ საგადასახადო

ორგანოც ვალდებულია, მიიღოს ის, როგორც შესაბამისი საგადასახადო პერიოდის

დეკლარაცია.

პრაქტიკულად გამოდის ისე, რომ საგადასახადო ორგანო ღებულობს მრავალჯერ შეცვლილ

დეკლარაციას. შესაბამისად, დეკლარაციის ბოლო ვერსია გაითვალისწინება მ.275-ით

(საგადასახადო დეკლარაციაში/გაანგარიშებაში გადასახადის შემცირება) დასარიცხი ჯარიმის

გამოანგარიშებისათვის. ამ ჯარიმის სახისათვის ამოსავალი თანხაა გადასახადის დარიცხული

თანხა, მათ შორის, დეკლარაციით ნაჩვენები.

პირველადი საგადასახადო დოკუმენტი

პირველადი საგადასახადო დოკუმენტი არის წერილობითი დოკუმენტი,

რომლითაც შესაძლებელია სამეურნეო ოპერაციის მონაწილე მხარეთა

იდენტიფიცირება, აქვს თარიღი, მოიცავს მიწოდებული საქონლის, ან გაწეული

მომსახურების ჩამონათვალს და ღირებულებას. ბარტერულ ოპერაციებში საქონლის

ჩამონათვალში მისი ღირებულების მითითება სავალდებულო არ არის.

პირველადი საგადასახადო დოკუმენტი დგება არანაკლებ ორ იდენტურ

ეგზემპლარად, რომელიც ინახება სამეურნეო ოპერაციის მონაწილე მხარეებთან.

პირი ვალდებულია პირველადი საგადასახადო დოკუმენტი შეინახოს არანაკლებ 6 წლის

განმავლობაში იმ საოპერაციო პერიოდის დასრულებიდან, რომელსაც ის მიეკუთვნება.


2013

პირველადი საგადასახადო დოკუმენტის (პსდ) ქონას არსებითი მნიშვნელობა ენიჭება

მ.286.4-ით გათვალისწინებული ჯარიმის თავიდან აცილებისათვის, რომელიც ეხება

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების „ზედმეტობის” გამოვლენას. სხვა შემთხვევებში

აუცილებელი არ არის, რომ პირველადი დოკუმენტი წარმოადგენდეს პირველად საგადასახადო

დოკუმენტს, მათ შორის, ხარჯის გამოსაქვითად განხილვისათვის. პირველადი საგადასახადო

დოკუმენტის სახეს განეკუთვნება, მაგალითად, სასაქონლო ზედნადები, საგადასახადო

ანგარიშ-ფაქტურა, საქონლის/მომსახურების მიღება-ჩაბარების აქტი. პსდ უნდა იყოს

წერილობითი სახის, მატერიალური ფორმის, ან ელექტრონული. ამ დოკუმენტით უნდა

ირკვეოდეს, თუ რისი მიწოდება განხორციელდა. ისეთი ზოგადი ჩანაწერები, როგორიცაა

„მიწოდებულ იქნა 5 ტომარა საქონელი”, ხელს უშლის დოკუმენტის პსდ-ად განხილვას. გარდა

ჩამონათვალისა, მითითებული უნდა იყოს ყოველი მათგანის ის ღირებულება, რა

ღირებულებაც გათვალისწინებულია მხარეთა ნასყიდობის, თუ სხვა სახის ხელშეკრულებით

(ნასყიდობის ფასი, საიჯარო ქირა და ა.შ.). საქონლის თვითღირებულების მითითება არ

მოითხოვება. მხოლოდ ჯამური ფასის მითითებამ შეიძლება შექმნას პრობლემები ჯარიმის

დაკისრების კუთხით. საქონლის შემთხვევაში, მითითებული უნდა იყოს ერთეულის ფასიც.

მიკრო ბიზნესისა და მცირე ბიზნესის სტატუსის მინიჭება

მიკრო ბიზნესის სტატუსი შეიძლება მიენიჭოს ფიზიკურ პირს, რომელიც არ იყენებს

დაქირავებულ პირთა შრომას და დამოუკიდებლად ეწევა ეკონომიკურ საქმიანობას,

რომლიდანაც მის მიერ მისაღები ჯამური ერთობლივი შემოსავალი კალენდარული წლის

განმავლობაში არ აღემატება 30000 ლარს. მისი სასაქონლო-მატერიალური მარაგების ნაშთი არ

უნა აღემატებოდეს 45000 ლარს. საქართველოს მთავრობას უფლება აქვს აკრძალოს ცალკეული

საქმიანობის განხორციელება, რომლის ფარგლებშიც მიკრო ბიზნესის სტატუსი არ შეიძლება

მიენიჭოს პირს. ამგვარი საქმიანობის სახეებს განეკუთვნება, მაგალითად: საკონსულტაციო,

სამედიცინო, სააუდიტო და საადვოკატო საქმიანობები. თუ საქმიანობა საჭიროებს

ლიცენზიას/ნებართვას, ან გამოიხატება ნივთების ყიდვა-გაყიდვაში (ვაჭრობაში), საგადასახადო

ორგანო მაძიებელს უარს ეტყვის სტატუსის მინიჭებაზე.

მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე ფიზიკური პირი არ იხდის საშემოსავლო გადასახადს.

ეს ფიზიკური პირი შეიძლება იყოს მეწარმედ რეგისტრირებული, „მეწარმეთა შესახებ”

კანონის მიხედვით, ან არ იყოს.

ზოგიერთ საქმიანობაზე არ მოქმედებს 30 000 ლარიანი შეზღუდვა. ასეთი საქმიანობის

მაგალითებია მრავალი სახის საყოფაცხოვრებო პროდუქციის წარმოება და რემონტი

(ტანსაცმლისა და ფეხსაცმლის რემონტი და გადაკეთება, ჯაგრისების წარმოება, თეთრეულის

რეცხვა და ა.შ.).

მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე პირის კონტრაგენტი მიღებულ სასაქონლო ზედნადებს

ვერ გამოიყენებს ერთობლივი შემოსავლიდან ხარჯების გამოსაქვითად, საშემოსავლო/მოგების

გადასახადის მიზნებისათვის.


2013

მცირე ბიზნესის სტატუსი შეიძლება მიენიჭოს მეწარმე ფიზიკურ პირს, რომლის მიერ

ეკონომიკური საქმიანობიდან მიღებული ერთობლივი შემოსავალი კალენდარული წლის

განმავლობაში არ აღემატება 100 000 ლარს.

ეს პირი უნდა იმყოფებოდეს საგადასახადო აღრიცხვაზე. მისი სასაქონლო-მატერიალური

მარაგების ნაშთი არ უნა აღემატებოდეს 150 000 ლარს. მცირე ბიზნესის დასაბეგრი შემოსავალი

იბეგრება 5 პროცენტით. მცირე ბიზნესის დასაბეგრი შემოსავალი იბეგრება 3 პროცენტით, თუ

პირს აქვს ერთობლივი შემოსავლის 60 პროცენტის ოდენობით ხარჯების (გარდა

დაქირავებულზე დარიცხული ხელფასის ხარჯისა) დამადასტურებელი დოკუმენტები.

თუ ფიზიკური პირი ეწევა სახელოვნებო, სამეცნიერო, სასოფლო-სამეურნეო ან სატყეო-

სამეურნეო საქმიანობას, ის ჩაითვლება მეწარმედ და შეუძლია მიმართოს საგადასახადო

ორგანოს მცირე ბიზნესის სტატუსის მინიჭებისათვის.

მცირე ბიზნესის სტატუსით გათვალისწინებული დაბეგვრის რეჟიმი მოქმედებს

საქართველოში არსებულ წყაროდან მიღებულ შემოსავლებზე, და არა მის ფარგლებს გარედან

მიღებულზე.

მცირე ბიზნესის სტატუსის მქონე პირს არ მოეთხოვება შემოსავლების რაიმე წესით ან

ფორმით აღრიცხვა. მისი შემოსავლები, მაგალითად, დასტურდება პირველადი საგადასახადო

დოკუმენტებით, საბანკო ანგარიშიდან ამონაწერებითა და საკონტროლო-სალარო აპარატების

ჩეკებით. ამასთან, შემოსავლებს ის ასახავს დეკლარაციაში. რაც შეეხება ხარჯების აღრიცხვას,

სტატუსის მქონემ უნდა აწარმოოს ინსტრუქციით დამტკიცებული ხარჯების აღრიცხვის

სპეციალური ჟურნალი. ამ ჟურნალის შევსებისას არ მოითხოვება პირველადი დოკუმენტაცია,

მაგრამ ხარჯების ნაწილზე დოკუმენტაციის ქონა, თუნდაც ჟურნალში აღურიცხველის,

აუცილებელია, თუ ის აპირებს 3%-იანი დაბეგვრის რეჟიმის გამოყენებას.

გენერალური სავაჭრო მინდობილობა და იურიდიულ მოქმედებათა განხორციელების

უფლებამოსილება ,,მეწარმეთა კანონის“ მიხედვით

ხელმძღვანელებსა და ინდივიდუალურ მეწარმეს უფლება აქვთ წერილობით მისცენ

მინდობილობა (ნებართვა) ამა თუ იმ პირს ან რამდენიმე პირს ერთდროულად (საერთო

მინდობილობა).

წარმომადგენლობითი უფლებამოსილება უნდა შეესაბამებოდეს მინდობილობის შინაარსს.

მინდობილობის შეწყვეტისათვის აუცილებელია მისი გაუქმება.

გენერალური სავაჭრო მინდობილობას პროკურა ეწოდება.

გენერალური სავაჭრო მინდობილობის მფლობელი პირი (პროკურისტი) რეგისტრირდება

მეწარმეთა და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირების რეესტრში. პროკურა

იძლევა უფლებამოსილებას სასამართლოში და სხვა ურთიერთობებში განხორციელდეს ყველა

საქმიანობა და სამართლებლივი მოქმედება რაც დაკავშირებულია საწარმოს

ფუნქციონირებასთან. მიწის ნაკვეთის გასხვისების უფლებამოსილება ეძლევა ცალკე,


2013

სპეციალურად. პროკურა გამოიყენება მხოლოდ განსაზღვრული გარიგებების, განსაზღვრული

დროისათვის და ცალკეულ ადგილებში, რაც მითითებულია მინდობილობაში.

ბუღალტრული აღრიცხვა და აუდიტი

ბუღალტრული აღრიცხვა და აუდიტი ხორციელდება ამ სფეროს მარეგულირებელი

შესაბამისი კანონით.

აუდიტის ჩატარება სავალდებულოა საწარმოში, რომლის პარტნიორთა რაოდენობა

აღემატება 100-ს, საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ ლიცენზირებულ საწარმოში, ან

საწარმოში რომლის აქციები სავაჭროდ არის დაშვებული ფასიანი ქაღალდების ბირჟაზე.

სამეთვალყურეო საბჭო ყოველწლიურად იწვევს აუდიტორს, რომელიც სამართლებლივად

და ეკონომიურად დამოუკიდებელი უნდა იყოს საზოგადოების დირექტორებისა და

პარტნიორებისაგან.

შვებულება შრომის კოდექსის მიხედვით

დასაქმებულს შვებულების მოთხოვნის უფლება წარმოეშობა მუშაობის 11 თვის შემდეგ.

დასაქმებულს უფლება აქვს ისარგებლოს ანაზღაურებადი შვებულებით - წელიწადში სულ

მცირე 24 სამუშაო დღით.

დასაქმებულს უფლება აქვს ისარგებლოს ანაზღაურების გარეშე შვებულებით წელიწადში

სულ მცირე 15 კალენდარული დღით.

შრომითი ხელშეკრულებით შეიძლება განისაზღვროს განსხვავებული ვადები და

პირობები, რომლებიც არ უნდა აუარესებდეს დასაქმებულის მდგომარეობას.

მუშაობის მეორე წლიდან დასაქმებულს მხარეთა შეთანხმებით შვებულება შეიძლება

მიეცეს სამუშაო წლის ნებისმიერ დროს.

მხარეთა შეთანხმებით შეიძლება შვებულების ნაწილ-ნაწილ გამოყენება.

შვებულებაში არ ითვლება დროებითი შრომისუუნარობის პერიოდი, შვებულება

ორსულობის, მშობიარობის, ბავშვის მოვლის გამო.

დამსაქმებელს უფლება აქვს არ დააკმაყოფილოს მუშაკი შვებულებით, თუ მისი

შვებულებაში გასვლა საწარმოს სამეურნეო საქმიანობისათვის უარყოფითი შედეგის მომტანი

იქნება. დაუშვებელია მუშაკისათვის ყოველწლიური შვებულების მიუცემლობა ზედიზედ 2

წლის განმავლობაში.

ანაზღაურებადი შვებულების მიცემის რიგითობას ადგენს დამსაქმებელი.

ანაზღაურების გარეშე შვებულების აღებისას დასაქმებული ვალდებულია 2 კვირით ადრე

გააფრთხილოს დამსაქმებელი შვებულების აღების შესახებ.

დასაქმებულის საშვებულებო ანაზღაურება განისაზღვრება შვებულების წინა სამი თვის

საშუალო ანაზღაურებიდან, ხოლო ყოველთვიური ფიქსირებული ანაზღაურების შემთხვევაში

ბოლო თვის ანაზღაურების მიხედვით.


2013

დასაქმებულს შვებულება ეძლევა ორსულობის, მშობიარობის და ბავშვის მოვლის გამო 477

კალენდარული დღის ოდენობით. აქედან ანაზღაურებადია 126 კალენდარული დღე, ხოლო

ტყუპების შემთხვევაში 140 კალენდარული დღე.

დასაქმებულს, რომელმაც იშვილა ბავშვი, მოთხოვნის საფუძველზე შვებულება ეძლევა

ბავშვის დაბადებიდან 365 კალენდარული დღის ოდენობით. აქედან ანაზღაურებადია 70

კალენდარული დღე.

დასაქმებულს, მისივე თხოვნით, ბავშვის მოვლის გამო ეძლევა ანაზღაურების გარეშე

შვებულება 12 კვირის ოდენობით, სანამ ბავშვს შეუსრულდება 5 წელი.

ორსულობის, მშობიარობის და ბავშვის შვილად აყვანის გამო შვებულებები ანაზღაურდება

სახელმწიფო ბიუჯეტიდან.

ბავშვის მოვლის გამო დამატებითი შვებულება შეიძლება მიეცეს ნებისმიერ პირს,

რომელიც ფაქტობრივად უვლის ბავშვს.


2013


05.01 რა შემთხვევაში წარმოიშვება დებიტორული დავალიანება?

05.02 როგორ აღირიცხება მოთხოვნის წარმოშობა? მოთხოვნის დაფარვა?

05.03 რას ნიშნავს საეჭვო მოთხოვნები?

05.04 როგორ აღირიცხება საეჭვო მოთხოვნა?

05.05 რა პირობებია საჭირო საეჭვო მოთხოვნის ხარჯად აღიარებისათვის?

05.06 როგორ აღირიცხება მოთხოვნები საწარმოს პერსონალისა და ხელმძღვანელების მიმართ?

05.07 როგორ აღირიცხება მოთხოვნა პარტნიორზე გაცემული სესხიდან?

05.08

როგორ აღირიცხება კაპიტალის შევსებაზე პარტნიორების გრძელვადიანი მოთხოვნების მიმდინარე

ნაწილი?

05.09 როგორ აღირიცხება მომწოდებლისათვის გადახდილი ავანსები?

05.10 როგორ ხდება განვადების აღრიცხვა?

05.11 როგორ აღირიცხება დარიცხული მოთხოვნები?

05.12

გაყიდულია კრედიტით 2000 ლარის საქონელი 10 დღეში გადახდის პირობით. დებიტორმა 10 დღეში

გადაიხადა აღნიშნული თანხა უნაღდო ანგარიშსწორებით. შევასრულოთ შესაბამისი გატარებები.

05.13

საწარმო ,,კომპლაინმა“ 20 ოქტომბერს სკოლა ,,იმედს“ კრედიტით მიყიდა 5 კომპიუტერი 3000 ლარად.

ხელშეკრულების თანახმად, დებიტორი თანხის ნაწილს დაფარავს 30 ოქტომბერს, ხოლო დანარჩენს 20

ნოემბერს. 30 ოქტომბერს ,,იმედმა“ უნაღდო ანგარიშსწორებით გადაიხადა 1800 ლარი, ხოლო 20 ნოემბერს

1200 ლარი. შევასრულოთ შესაბამისი გატარებები

05.14

ანგარიშვალდებულ პირზე სალაროდან გაცემულია 2000 ლარი საქონლის შესაძენად.

ანგარიშვალდებულმა პირმა შეიძინა 2000 ლარის საქონელი. შევასრულოთ შესაბამისი გატარებები.ს

05.15

მიღებულია 2 წლიანი თამასუქი 40000 ლარი გაცემულ სესხზე წლიური 10%-იანი განაკვეთით. მიმდინარე

წელს საწარმომ უნდა მიიღოს 20000 ლარი და საპროცენტო თანხა. საწარმომ მიიღო გრძელვადიანი

თამასუქის მიმდინარე ნაწილი და საპროცენტო თანხა. შევასრულოთ შესაბამისი გატარებები.

05.16

მყიდველის გაკოტრების გამო მოთხოვნა 800 ლარი აღიარდა საეჭვო მოთხოვნად და წლის ბოლოს მოხდა

მისი ჩამოწერა ხარჯებიდან. შევასრულოთ გატარებები.

05.17

ანგარიშვალდებულ პირზე სალაროდან გაცემულია 900 ლარი კომპიუტერის შესაძენად (2160-ოფისის

აღჭურვილობა). ანგარიშვალდებულმა პირმა შეიძინა კომპიუტერი 850 ლარად, ხოლო დარჩენილი 50

ლარი დააბრუნა სალაროში. შევასრულოთ შესაბამისი გატარებები.

05.18

პარტნიორზე სალაროდან გაცემულია სესხი 1000 ლარი. 1 თვის შემდეგ პარტნიორმა დააბრუნა სესხი 1000

ლარი. შევასრულოთ შესაბამისი გატარებები.

05.19

პარტნიორის მიმართ წაყენებულია მოთხოვნა 4000 ლარით კაპიტალის შევსებაზე 4 წლის განმავლობაში.

მიმდინარე წელს პარტნიორს საწარმოს კაპიტალში შესატანი აქვს 1000 ლარი. პარტნიორმა საწარმოს

ანგარიშსწორების ანგარიშზე შეიტანა 1000 ლარი. შევასრულოთ შესაბამისი გატარებები.

05.20

მომწოდებლისათვის ავანსად გადარიცხულია 3500 ლარი 1 თვის შემდეგ საქონლის მოსაწოდებლად. 1

თვის შემდეგ საწარმომ მიიღო მომწოდებლისაგან კუთვნილი 3500 ლარის საქონელი. შევასრულოთ

შესაბამისი გატარებები.

05.21 რა არის საგადასახადო დეკლარაცია? პირველადი დოკუმენტი?

05.22

რა შემთხვევაში შეიძლება საგადასახადო დეკლარაციის ვადის გაგრძელება და დეკლარაციაში

ცვლილებებისა და დამატებების შეტანა?

05.23 ვის შეიძლება მიენიჭოს მიკრო ბიზნესის სტატუსი? მცირე ბიზნესის სტატუსი?

05.24 ვის ეძლევა გენერალური სავაჭრო მინდობილობა და რა პირობებით?

05.25 რა სახის საწარმოებშია სავალდებულო აუდიტის ჩატარება?

05.26 როგორია ანაზღაურებადი შვებულების აღების პირობები?


2013


ვალდებულებების აღრიცხვა

საწარმოს ფინანსური მდგომარეობის შეფასების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ელემენტია

ვალდებულება. ვალდებულება არის საწარმოს მიმდინარე პერიოდის მოვალეობა, რომელიც

წარმოიქმნა გასული პერიოდის სამეურნეო მოვლენების შედეგად და რომლის შესრულება

გულისხმობს საწარმოს ეკონომიკურ სარგებელში განივთებული რესურსების გასვლას

საწარმოდან. მაგალითად საქონლის შეძენა ან მომსახურების მიღება კრედიტით წარმოშობს

სავაჭრო ვალდებულებას, ბანკიდან სესხის მიღება წარმოშობს ვალდებულებას სესხზე.

ვალდებულება ბალანსში აისახება მხოლოდ მაშინ, თუ მისი დაფარვა იწვევს საწარმოს

ეკონომიკურ სარგებელში განივთებული რესურსების გასვლას საწარმოდან და თუ

შესაძლებელია მისი საიმედოდ შეფასება.

ვალდებულების დაფარვა გულისხმობს ეკონომიკური რესურსების გადინებას მევალის

ინტერესების დასაკმაყოფილებლად. ვალდებულების დაფარვა ხდება სხვადასხვა გზით:

ა) ფულადი სახსრების გადახდით;

ბ) სხვა აქტივების გადაცემით;

გ) მომსახურების გაწევით.

ვალდებულება ჩაითვლება მოკლევადიან ვალდებულებად, თუ ის აკმაყოფილებს შემდეგ

პირობებს:

ა) მისი დაფარვა მოსალოდნელია ჩვეულებრივი საწარმოო ციკლის განმავლობაში;

ბ) ძირითადად გამოიყენება სავაჭრო დანიშნულებით;

გ) უნდა დაიფაროს ბალანსის შედგენის თარიღიდან 12 თვის განმავლობაში;

ყველა სხვა ვალდებულება მიიჩნევა გრძელვადიან ვალდებულებად.

სამეწარმეო საქმიანობის განხორციელებისას საწარმო გარეშე პირებისაგან იძენს საწარმოო

მარაგს ან მომსახურებას, რაც შეიძლება მოხდეს წინასწარი გადახდით, იმავდროული

გადახდით ან შემდგომი გადახდის პირობით. შემდგომი გადახდით შეძენას კრედიტით შეძენას

უწოდებენ. იგი გულისხმობს გადახდის გადავადებას ხელშეკრულებით გათვალისწინებული

პირობებითა და ვადით.


2013

საბალანსო ანგარიში 3100 - ანგარიშთა გეგმაში წარმოდგენილი არის, როგორც

მოკლევადიანი ვალდებულებები, შესაბამისად მის დაქვემდებარებაში არსებული ანგარიშები

ჯგუფდება ამავე შინაარსის მიხედვით:

3110 - მოწოდებიდან და მომსახურებიდან წარმოქმნილი ვალდებულებები;

3120 - მიღებული ავანსები;

3130 - გადასახდელი ხელფასები;

3140 - როიალტი;

3150 - საკომისიო გადასახადები;

3160 - ვალდებულებები საწარმოს პერსონალის წინაშე;

3170 - ვალდებულებები მეკავშირე საწარმოს წინაშე;

3190 - სხვა მოკლევადიანი ვალდებულებები.

საწარმოს ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელების პროცესში ესაჭიროება გარკვეული

რაოდენობის სასქონლო-მატერიალური ფასეულობები. შეძენა შეიძლება განხორციელდეს

წინასწარი, იმავდროული ან შემდგომი გადახდის პირობით, ამ უკანასკნელ შემთხვევაში

წარმოიშვება სავაჭრო ვალდებულება.

სავაჭრო კრედიტორული დავალიანების გადახდის ვადები განსაზღვრულია

ხელშეკრულებით. მომწოდებლისათვის გადასახდელი თანხა მოიცავს სასქონლო-

მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულებასა და არაპირდაპირ გადასახადებს (დღგ,

აქციზი).

ვალდებულებების აღრიცხვის საილუსტრაციოდ განვიხილოთ შემდეგი ოპერაციები:

მომწოდებლისაგან მიღებულია ნედლეული და მასალები 20 დღის ვადაში გადახდის

პირობით. მარაგის ღირებულება 2000 ლარია. დღგ - 360 ლარი სულ გადასახდელია 2360 ლარი.


1 05.02.2012 1620 3110 2000 შეძენილია ნედლეული

2 05.02.2012 3340 3110 360 გადახდილი დღგ

გადახდილია მომწოდებლისათვის 2360 ლარი საბანკო ანგარიშიდან


1 25.03.2012 3110 1210 2360 დაფარულია ვალდებულება

იმპორტის შემთხვევაში საქონლის თვითღირებულებაში შევა მომწოდებლისაგან

შესყიდვის ფასი, ტრანსპორტირების ხარჯი, საბაჟო გადასახადი, იმპორტის გადასახადი, ხოლო

გადახდილი საბაჟო დღგ ექვემდებარება ჩათვლას. იმ საწარმოსათვის, რომელიც არ არის დღგ-ს

გადამხდელი დღგ-ს თანხაც ჩაირთვება საქონლის თვითღირებულებაში.

მაგ: შეძენილია უცხოელი მომწოდებლისაგან 5000 $-ის საქონელი, კურსი 1$=1.6,

ტრანსპორტირების ხარჯმა შეადგინა 1000 $, საბაჟო გადასახადი 300 ლარია, ხოლო იმპორტის


2013

გადასახადი 600 ლ. თანხები ვალუტაში გადაიყვანება ეროვნული ბანკის კურსით ლარში

განბაჟების დღისათვის. (5000*1.6)+(1000*1.6)+300+600=10500, ხოლო დღგ იქნება 10500*18%=1890

განხილული მაგალითის საფუძველზე, ბუღალტერიაში შესრულდება შემდეგი გატარებები:


05.02.2012 1610 3110 8000 ვალდებულება უცხოელი მომწოდებლის მიმართ

05.02.2012 1610 3111 1600 ვალდებულება სატრანსპორტო კომპანიის მიმართ

05.02.2012 1610 3390 300 საბაჟო გადასახადის ვალდებულება

05.02.2012 1610 3391 600 იმპორტის გადასახადის ვალდებულება

05.02.2012 3340 3392 1890 საბაჟო დღგ

საბაჟო გადასახადის თანხიდან შესაძლებელია დღგ-ს ჩათვლა საჯარო სამართლის

იურიდიული პირების მიერ გაწეული მომსახურების საფასურის გადახდის დამადასტურებელი

დოკუმენტის საფუძველზე.

ამ შემთხვევაში 300/1.18 = 254.24 ლარი მიეკუთვნება საქონლის თვითღირებულებას, ხოლო

300-254.24 =45.76 ლ დაემატება ჩასათვლელი დღგ-ს თანხას.


05.02.2012 1610 3110 8000 ვალდებულება უცხოელი მომწოდებლის მიმართ

05.02.2012 1610 3111 1600 ვალდებულება სატრანსპორტო კომპანიის მიმართ

05.02.2012 1610 3390 254.24 საბაჟო გადასახადის ვალდებულება

05.02.2012 3340 3390 45.76 საბაჟო გადასახადის ვალდებულება

05.02.2012 1610 3391 600 იმპორტის გადასახადის ვალდებულება

05.02.2012 3340 3392 1890 საბაჟო დღგ

სავაჭრო კრედიტორული დავალიანება უცხოურ ვალუტაში

განვიხილოთ მაგალითი, რომელიც დაკავშირებულია ვალუტის კურსის ცვლილებასთან

მოწოდებისა და გადახდის თარიღებისათვის:

იმპორტირებულია არარეზიდენტი მომწოდებლისაგან შეძენილი 10000 აშშ დოლარის

ღირებულების საქონელი. ღირებულება გადახდილი იქნება 1 თვის ვადში. კურსი შეძენის

დღისათვის დოლართან მიმართებაში ტოლია 1$=1.65


1 05.02.2012 1620 3110 16500 შეძენილია საქონელი

1 თვის შემდეგ გადახდილია ბანკიდან მომწოდებლისათვის 10000 დოლარი კურსი ამ

დღისათვის 1$=1.69. მოცემული ოპერაციის გატარებისას მხედველობაში უნდა მივიღოთ ის

გარემოება, რომ ვალუტის კურსი შეძენისას და ვალდებულების დაფარვისას სხვადასხვაა.


2013

მოცემულ შემთხვევაში უნდა ვისარგებლოთ ბასს-ის დებულებით, რომლის მიხედვითაც

საკურსო სხვაობები მოგების ან ზარალის ანგარიშებში აისახება.


1 05.03.2012 3110 1210 16900 ვალდებულების დაფარვა

2 05.03.2012 8240 3110 400 ზარალი კურსთა შორის

სხვაობიდან

მაგალითი: 2012 წლის 22 ნოემბერს შეძენილია 12000 ევროს ღირებულების სუნამოები 60

დღეში განაღდების პირობით.

ვალუტის გაცვლითი კურსი შეადგენდა:

2012 წლის 22 ნოემბერს 1ევრო=2ლ

2012 წლის 31 დეკემბერს 1 ევრო=2,08ლ

2012 წლის 18 იანვარს 1 ევრო=2,05ლ

დავალიანების დაფარვა მოხდა 18 იანვარს

ვალდებულების წარმოქმნა:


1 22.11.2012 1610 3110 24000 ვალდებულების წარმოქმნა

2012 წლის 31 დეკემბერს ვალდებულება განაღდებული არ იყო. ამიტომ ბალანსის შედგენის

თარიღისათვის საჭირო გახდა ვალდებულების გადაფასება ანუ კორექტირება.

31 დეკემბრისათვის ევროს კურსმა ლართან მიმართებაში შეადგინა 2,08 ლარი, რაც

გამოიწვევს ვალდებულების გაზრდას 960 ლარით:

12000*2.08 = 24960 სხვაობა 24960-24000=960


1 31.12.2012 8240 3110 960 ვალდებულების გადაფასება

მაშასადამე, 31 დეკემბრის მდგომარეობით მოწოდებიდან და მომსახურებიდან

წარმოქმნილი ვალდებულებები ბალანსში აისახება 24960 ლარის ოდენობით, ხოლო 960 ლარი

ზარალი შეიტანება მოგებისა და ზარალის ანგარიშგებაში.

2013 წლის 18 იანვარს განაღდებულია მომწოდბლის ვალი უცხოური ვალუტით. კურსი

2.05-ის მიხედვით იგი აისახება 24600 ლარით, რაც 31 დეკემბერს დაფიქსირებულთან

შედარებით 360-ით ნაკლებია 24960-24600 = 360 , რომელიც აისახება, როგორც მოგება კურსთა

შორის სხვაობიდან

მომწოდებლის დავალიანების დაფარვა 18 იანვარს აისახება გატარებით:


2013


1 18.01.2012 3110 8140 360 მოგება კურსთა შორის

სხვაობიდან


მიღებული ავანსების აღრიცხვა

მყიდველსა და მომწოდებელს შორის სავაჭრო ურთიერთობაში ხშირად გამოიყენება

წინასწარი გადახდა. მყიდველის მიერ წინასწარ გადახდილი თანხები მიმწოდებელ საწარმოში

აისახება როგორც მიღებული ავანსები, რომელიც მოკლევადიან ვალდებულებას წარმოადგენს,

რადგან საწარმოს ევალება მიღებული ავანსის სანაცვლოდ აქტივის მიწოდება ან მომსახურების

გაწევა.

მიღებული ავანსი წარმოადგენს გამოუმუშავებელ შემოსავალს.

ავანსი შეიძლება მიღებული იქნეს სრულად ან ნაწილობრივ.

მაგალითი: ხელშეკრულების პირობების თანახმად მყიდველი ვალდებულია ავანსის სახით

2950 ლარი ჩარიცხოს საბანკო ანგარიშზე, ხოლო საქონლის მიწოდება უნდა განხორციელდეს

თანხის ჩარიცხვიდან 10 დღის განმავლობაში.



საქონლის მიწოდებისას წარმოიქნება დებიტორული დავალიანება და შემოსავლის

აღიარება, რომელიც გადაიხურება მიღებული ავანსის ანგარიშზე.


1 15.02.2012 1410 6110 2500 შემოსავლის აღიარება

2 15.02.2012 1410 3330 450 გადასახდელი დღგ

3 15.02.2012 3120 1410 2950 ავანსის გადახურვა

ავანსის ნაწილის მიღების აღრიცხვისათვის განვიხილოთ მაგალითი:

შესასრულებელია 11800 ლარის სამუშაო, რისთვისაც 15 მარტს წინასწარ გადმორიცხულია

20% ანუ 2360 ლარი, ხოლო დანარჩენი 9440 ლარის გადმორიცხვა მოხდება სამუშაოს ჩაბარების

შემდეგ, რაც განხორციელდა 1 თვის შემდეგ.




2013

2 15.04.2012 1410 6110 10000 შემოსავლის აღიარება

3 15.04.2012 1410 3330 1800 გადასახდელი დღგ-ს გამოყოფა

4 15.04.2012 3120 1410 2360 მოთხოვნის შემცირება ავანსით

5 15.04.2012 1210 1410 9440 დარჩენილი თანხის მიღება

როიალტი და საკომისიო გადასახადი

ანგარიში 3140 - როიალტი ეს არის გადასახადი, რომელსაც პირი იხდის კონკრეტული

ფასეულობის დროებით გამოყენებისათვის (მაგ.: სასარგებლო წიაღისეულის მოპოვების

სარგებლობის უფლების საფასური, პატენტის გამოყენების საფასური, ნოუჰაუთი მიღებული

შემოსავალი და სხვა).

მაგალითად: საწარმომ მიმდინარე თვეში მოიპვა ქვანახშირი, რომელზეც გადასახდელია

როიალტი 800 ლარი:


1 05.03.2012 1620 3140 800 ვალდებულება როიალტზე


საკომისიო გადასახდელები - 3150 გამოიყენება იმ მოკლევადიანი ვალდებულების

აღსარიცხავად, რომელიც უნდა გადაიხდილი იქნას შუამავლზე გაწეული მომსახურებისათვის.

მაგალითად: შეძენილია ინვესტიციები 5000 ლარად და ბროკერის მიერ გაწეული

მომსახურებისათვის გადასახდელია საკომისიო 300 ლარი.

გადახდილია ბროკერისათვის საკომისიო 300 ლ.

გვექნება გატარება:


1 05.03.2012 1310 3190 5000 ინვესტიციების შეძენა

2 05.03.2012 1310 3150 300 ვალდებულება საკომისიო

გადასახადზე



2013

სასესხო ვალდებულებების აღრიცხვა

საბრუნავი სახსრების შევსების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი წყაროა სესხები. დაფარვის

ვადების მიხედვით განასხვავებენ მოკლევადიან (1წლამდე ვადით) და გრძელვადიან (1 წელზე

მეტი ხანგრძლივობის) სესხებს. სესხებთან დაკავშირებული ყველა საკითხი რეგულირდება

სასესხო ხელშეკრულების საფუძველზე.

არსებობს უზრუნველყოფილი და არაუზრუნველყოფილი სესხები. სესხები

უზრუნველყოფილი შეიძლება იყოს სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობებით, ფასიანი

ქაღალდებით, უძრავი ქონებით, თამასუქით.

მოკლევადიანი სესხების აღრიცხვისათვის გამოიყენება ანგარიშები:

3210 - მოკლევადიანი სესხები;

3220 - სესხები პარტნიორებისაგან;

3230 - გრძევლადიანი სესხების მიმდინარე ნაწილი.

ოვერდრაფტი წარმოადგენს მოკლევადიან სესხს, რომელიც დაიშვება მომხმარებლის

მიმდინარე ანგარიშზე და აძლევს საშუალებას გამოიყენოს იმაზე მეტი თანხა, ვიდრე

რეალურად აქვს განთავსებული. ოვერდრაფტის მაქსიმალური თანხა განისაზღვრება

ინდივიდუალურად, მომხმარებლის საკრედიტო ისტორიისა და მისი შემოსავლის შესაბამისად.

ოვერდრაფტი ძალიან გავს საკრედიტო ბარათს. განსხვავება ისაა, რომ ოვერდრაფტი

ჩვეულებრივ, მიბმულია მომხმარებლის მიმდინარე ანგარიშზე და ათვისებულ თანხაზე არ

მოქმედებს საშეღავათო პერიოდი.

სესხს ერიცხება გადასახდელი საპროცენტო თანხა, რომელიც უნდა აღიარდეს საანგარიშო

პერიოდის ხარჯად და შესაბამისად დარიცხულ ვალდებულებად.

დებეტი - 8210 - საპროცენტო ხარჯი;

კრედიტი - 3410 - გადასახდელი პროცენტები.

მაგალითი: აღებულია მოკლევადიანი სესხი 5 თვით, 2000 ლარი.

სესხს დაერიცხა გადასახდელი საპროცენტო თანხა წლიური 20%-იანი განაკვეთით

2000*15%/12*5=125

125 ლარი იქნება 5 თვის საპროცენტო ხარჯი, შესაბამისად 1 თვის ხარჯი ტოლია 125/5=25.

იმისდა მიხედვით, თუ წლის რომელ პერიოდშია აღებული სესხი, საპროცენტო თანხის ხარჯად

აღიარება უნდა მოხდეს საანგარიშგებო პერიოდში დარჩენილი თვეების მიხედვით. მაგ: სესხი

თუ აღებულია 20 სექტემბერს, საპროცენტო თანხის ყოველი თვის 20 რიცხვში გადახდის

პირობით. წლის ბოლომდე გადასახდელი იქნება 3 თვის საპროცენტო თანხა 300/12*3=75, რაც

აღიარდება საპროცენტო ხარჯად.


2013

გადახდილია მოკლევადიანი სესხის ნაწილი (1 თვის გადასახდელი თანხა) 2000/5=400

ლარი და საპროცენტო თანხა 25 ლ.


1 20.09.2012 1210 3210 2000 სესხის აღება

2 20.10.2012 8210 3410 75 საპროცენტო ხარჯი (სამი თვის)

3 20.10.2012 3410 1210 25 გადახდილია % (ოქტომბერი)

4 20.10.2012 3210 1210 400 დაფარულია სასესხო

ვალდებულების ნაწილი

(ოქტომბერი)

5 20.11.2012 3410 1210 25 გადახდილია % (ნოემბერი)



(ნოემბერი)

7 20.12.2012 3410 1210 25 გადახდილია % (დეკემბერი)



(დეკემბერი)

გრძელვადიანი სესხის აღების შემთხვევაში კი გამოვიყენებთ გრძელვადიანი სესხის

ანგარიშს 4140, რომელიც შედის გრძელვადიანი ვალდებულებების ჯგუფში.

მაგალითი: აღებულია გრძელვადიანი სესხი 20 000 ლარი 5 წლით.

მიმდინარე წელს სესხს დაერიცხა გადასახდელი საპროცენტო თანხა წლიური 15%-იანი

განაკვეთით.

მიმდინარე წელს ასევე გადასახდელია სესხის ნაწილი 4000 ლარი, რომელიც განიხილება,

როგორც გრძელვადიანი სესხის მიმდინარე ნაწილი და აღირიცხება 3230 ანგარიშზე.

გადახდილია გრძელვადიანი სესხის მიმდინარე ნაწილი და საპროცენტო თანხა:


1 04.01.2012 1210 4140 20000 სესხის აღება

2 04.01.2012 4140 3230 4000 მიმდინარე ნაწილის დარიცხვა

3 04.02 2012 8110 3410 3000 პროცენტის დარიცხვა

4 04.02.2012 3410 1210 250 გადახდილია %

5 04.02.2012 3230 1210 333.33 მიმდინარე ნაწილის დაფარვა


2013

გადასახდელი თამასუქები

სათამასუქო ვალდებულება კრედიტორული დავალიანების მნიშვნელოვანი ფორმაა.

ვალდებულება ფორმდება თამასუქით, რომელიც ფორმდება შეძენილი ფასეულობების,

აღებული სესხების ან გაწეული მომსახურების სანაცვლოდ.

გასანაღდებელი თამასუქები მიღებული თამასუქის მსგავსად შეიძლება იყოს

მოკლევადიანი, გრძელვადიანი, პროცენტიანი, უპროცენტო, სავაჭრო და სასესხო.

მაგ: საწარმოს მიერ აღებულია 8000 ლ სესხი 6 თვით, წლიური 15%-იანი განაკვეთით,

რაზედაც გაცემულია თამასუქი. შევასრულოთ გატარებები:


1 04.01.2012 1210 3190 8000 სათამასუქო სესხის აღება

3 04.02 2012 8210 3410 100 პროცენტის დარიცხვა

4 04.02.2012 3410 1210 100 გადახდილია %

5 04.07.2012 3190 1210 8000 თამასუქის დაფარვა

განვიხილოთ თამასუქით აქტივის შეძენა.

კომპანიამ 1 ივლისს შეიძინა 15000 ლარად შეფასებული საოფისე ავეჯი, რაზედაც გასცა 1

წლიანი თამასუქი. წლიური განაკვეთი 17%. პროცენტის გადახდა ხდება 6 თვეში ერთხელ.

(15000*17%)/12=212.5 ერთი თვის გადასახდელი პროცენტი


1 01.07.2012 2170 3190 15000 სათამასუქო ვალდებულება

2 01.08 2012 8210 3410 1062.5 პროცენტის დარიცხვა (2012 წ)

3 31.01.2013 8210 3410 1487.5 პროცენტის დარიცხვა (2013 წ)

4 31.01.2013 3410 1210 1275 გადახდილია პირველი 6 თვის

საპროცენტო თანხა.

შემდეგ საანგარიშგებო პერიოდში, (1 წლის შემდეგ) თამასუქის განაღდება და პროცენტის

გადახდა აისახება გატარებით:


1 01.07.2013 3190 1210 15000 სათამასუქო ვალდებულება

4 01.07.2013 3410 1210 1275 გადახდილია მომდევნო 6 თვის

საპროცენტო თანხა.


2013

გადასახდელი დივიდენდები

დივიდენდი მოგების ნაწილია, რომელიც ნაწილდება საწარმოს პარტნიორებზე

(აქციონერებზე). საწარმოს მიერ დივიდენდების გამოცხადების დღიდან წარმოიქმნება საწარმოს

ვალდებულება პარტნიორების და დამფუძნებლების მიმართ.

დივიდენდის გამოცხადება აისახება გატარებით:

დებეტი 5310 (გაუნაწილებელი მოგება);

კრედიტი 3420 (გადასახდელი დივიდენდი).

ე. ი. დივიდენდის გაცემა ხდება გაუნაწილებელი მოგებიდან.

კანონმდებლობის შესამაბამისად, საწარმოს მიერ ფიზიკურ პირებზე გასაცემი დივიდენდი

იბეგრება გადახდის წყაროსთან, რაც შეადგენს გადასახდელი დივიდენდის თანხის 5%-ს,

ამიტომ დივიდენდიდან საშემოსავლო გადასახადის დაკავება გატარდება:

დებეტი - 3420 - გადასხდელი დივიდენდები;

კრედიტი - 3390 - სხვა საგადასახადო ვალდებულებები;

მაგალითად: გამოცხადდა დივიდენდის გაცემა პარტნიორებზე 20000 ლარის ოდენობით.

აქედან 5% ანუ 1000 ლარი უნდა გადაირიცხოს ბიუჯეტში, ხოლო გაცემული დივიდენდის

თანხა იქნება 20000-1000 =19000


1 20.01.2012 5310 3420 20000 დივიდენდის დარიცხვა

3 20.01.2012 3420 3390 1000 საშემოსავლოს დაკავება

4 20.01.2012 3390 1210 1000 საშემოსავლოს გადარიცხვა

5 20.01.2012 3420 1210 19000 დივიდენდის გაცმა


2013



საშემოსავლო გადასახადის გადამხდელია:

ა) რეზიდენტი ფიზიკური პირი, ანუ პირი რომელიც ფაქტობრივად იმყოფება

საქართველოს ტერიტორიაზე 183 დღე ან მეტ ხანს ნებისმიერი უწყვეტი 12 კალენდარული

თვის პერიოდში;

ბ) არარეზიდენტი ფიზიკური პირი, ანუ პირი რომელიც ფაქტობრივად იმყოფება

საქართველოს ტერიტორიაზე 183 დღეზე მცირე ხანს ნებისმიერი უწყვეტი 12 კალენდარული

თვის პერიოდში და რომელიც შემოსავალს იღებს საქართველოში არსებული წყაროდან.

საშემოსავლო გადასახადის გადამხდელს წარმოადგენს მხოლოდ ფიზიკური პირი.

გადასახადის მიზნებისთვის ფიზიკური პირები იყოფა ორ კატეგორიად – რეზიდენტ და

არარეზიდენტ ფიზიკურ პირებად. არარეზიდენტი ფიზიკური პირი გადასახადის გადამხდელს

წარმოადგენს მხოლოდ საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ შემოსავლებთან

მიმართებით.

გადასახადის გადამხდელის ცნება ასევე მოიცავს პირებსაც, რომლებსაც უშუალოდ არ

აკისრიათ საშემოსავლო გადასახადის გადახდა, მაგალითად, როდესაც დაქირავებული პირის

კუთვნილი საშემოსავლო გადასახადი გადაიხდება დამქირავებლის (საგადასახადო აგენტის)

მეშვეობით, გადასახადის გადამხდელს კვლავ დაქირავებული პირი წარმოადგენს.

დაბეგვრის ობიექტი

რეზიდენტი ფიზიკური პირის დაბეგვრის ობიექტია დასაბეგრი შემოსავალი, რომელიც

განისაზღვრება, როგორც სხვაობა კალენდარული წლის განმავლობაში მიღებულ ერთობლივ

შემოსავალსა და ამ პერიოდისათვის კოდექსით გათვალისწინებულ გამოქვითვებს შორის.

საქართველოში მუდმივი დაწესებულების მეშვეობით საქმიანობის განმახორციელებელი

არარეზიდენტი ფიზიკური პირის დაბეგვრის ობიექტია დასაბეგრი შემოსავალი, რომელიც

განისაზღვრება, როგორც სხვაობა კალენდარული წლის განმავლობაში მუდმივ

დაწესებულებასთან დაკავშირებულ ერთობლივ შემოსავალსა და ამ პერიოდისათვის კოდექსით

გათვალისწინებულ გამოქვითვების თანხებს შორის.


2013

გადასახადისაგან განთავისუფლება

საშემოსავლო გადასახადისაგან თავისუფლდება ფიზიკურ პირთა შემოსავლების შემდეგი

სახეები:

არარეზიდენტის მიერ საქართველოს ტერიტორიაზე უცხოეთის დიპლომატიურ და

მასთან გათანაბრებულ დაწესებულებებში დაქირავებით მიღებული შემოსავლები;

მიღებული გრანტი, სახელმწიფო პენსია, სახელმწიფო კომპენსაცია, სტიპენდია;

სახელმწიფო დახმარების მაგალითია ორსულობისა და მშობიარობის გამო

შვებულების ანაზღაურება (არაუმეტეს 600 ლ.) გათვალისწინებული საქართველოს

2012 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ კანონითა და ბრძანებით;

ოლიმპიურ თამაშებში მიღებული ჯილდოები;

სპორტსმენებისა და მათი მწვრთნელების მიერ მიღებულ ჯილდოებში

იგულისხმება არა მარტო სახელმწიფო, არამედ – ნებისმიერი პირის მიერ გაცემული

ჯილდოც. ჯილდო უნდა იყოს საჯაროდ დაპირებული, და არ უნდა ჰქონდეს

ჩუქების ხასიათი. ასე, მაგალითად, თუ ჩემპიონატში გამარჯვების შემდეგ

სპორტსმენს გადასცეს ფულადი თანხა ისე, რომ იგი თავიდანვე საჯაროდ

შეპირებული არ იყო, ეს განიხილება ჩუქებად და დაიბეგრება ამ ქვეპუნქტის

დანაწესების გაუთვალისწინებლად;

ალიმენტი;

განქორწინების საფუძველზე მიღებული ქონების ღირებულება;

ფიზიკური პირის მიერ 2 წელზე მეტი ვადით საკუთრებაში არსებული

საცხოვრებელი ბინის მასზე დამაგრებული მიწით რეალიზაციით მიღებული

ნამეტი;

ფიზიკური პირის მიერ 6 თვეზემეტი ვადით საკუთრებაში არსებული

ავტოსატრანსპორტო საშუალების რეალიზაციით მიღებული ნამეტი;

ფიზიკური პირის მიერ 2 წელზე მეტი ვადით საკუთრებაში არსებული აქტივების

რეალიზაციით მიღებული ნამეტი;

საგადასახადო წლის განმავლობაში I და II რიგის მემკვიდრეების მიერ

მემკვიდრეობით ან ჩუქებით მიღებული ქონების ღირებულება;

საგადასახადო წლის განმავლობაში 1000 ლარამდე ჩუქებით მიღებული ქონების

ღირებულება;

საგადასახადო წლის განმავლობაში II და III რიგის მემკვიდრეების მიერ

მემკვიდრეობით მიღებული 150000 -ლარამდე მემკვიდრეობით ან ჩუქებით

მიღებული ქონების ღირებულება;

2014 წლის 1 იანვრამდე სასოფლო სამეურნეო წარმოებაში დასაქმებული ფიზიკური

პირის მიერ საქართველოში წარმოებული სოფლის მეურნეობის პროდუქტის

პირველადი მიწოდებით მიღებული შემოსავალი, თუ იგი კალენდარული წლის

განმავლობაში არ აღემატება 200000 ლარს;

პრივატიზაციის წესით ან დაზიანებული ბინების სანაცვლოდ მიღებული ბინების

ღირებულება;


2013

ფიზიკური პირის მიერ მის საკუთრებაში 2 წელზე მეტი ვადით არსებული

მატერიალური აქტივების რეალიზაციით მიღებული ნამეტი;

ფასიანი ქაღალდების რეალიზაციით მიღებული ნამეტი შემოსავალი;

რეზიდენტი ფიზიკური პირის შემოსავალი, რომელიც არ მიეკუთვნება

საქართველოში არსებული წყაროდან მიღებულ შემოსავალს;

სამსახურეობრივი მოვალეობის შესრულებისას დასახიჩრებული ან დაღუპული

შინაგან საქმეთა სამინისტროს ან სამხედრო მოსამსახურისათვის დამქირავებლის

მიერ გაცემული დახმარება;

ლატარიიდან მიღებული მოგება, რომელიც არ აღემატება 1000 ლარს;

ამხანაგობის მიერ თავისი წევრისათვის ქონების გადაცემით მიღებული

შემოსავალი;

არარეზიდენტი ფიზიკური პირის მიერ ხელფასის სახით მიღებული შემოსავალი,

თუ დაქირავებით მუშაობა ხორციელდება საქართველოს ტერიტორიაზე არა უმეტეს

30 კალენდარული დღისა;

საწარმოს ლიკვიდაციისას ან კაპიტალის შემცირებით საწარმოს პარტნიორ

ფიზიკურ პირზე წილის სანაცვლოდ უძრავი ქონების გადაცემით მიღებული

ნამეტი, თუ ფიზიკური პირის საკუთრების უფლების წარმოშობიდან გასულია 2

წელზე მეტი;

სათამაშო აპარატების სალონის მომწყობი პირის შემოსავალი, აღნიშნული

საქმიანობის ნაწილში;

საშემოსავლო გადასახადით არ იბეგრება ფიზიკურ პირთა კალენდარული წლის

განმავლობაში მიღებული შემოსავალი 3000 ლარამდე:

ა) ბავშვობიდან შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირის;

ბ) მეორე მსოფლიო ომისა და საქართველოს ტერიტორიული მთლიანობისათვის

მებრძოლი მოქალაქეების;

გ) პირს რომელსაც მინიჭებული აქვს ქართლის დედის საპატიო წოდება;

დ) მარტოხელა დედის;

ე) პირის რომელმაც იშვილა ბავშვი (1 წლის განმავლობაში);

ვ) პირის რომელმაც აღსაზრდელად აიყვანა ბავშვი) მაღალმთიან რეგიონში მცხოვრები

მრავალშვილიანი პირის (რომელის კმაყოფაზეა 18 წლამდე ასაკის 3 ან მეტი ბავშვი), ხოლო ერთ

ან ორშვილიან პირს კალენდარული წლის განმავლობაში 3000 ლარამდე დასაბეგრ

შემოსავალზე საშემოსავლო გადასახადი უმცირდება 50 %-ით.


2013

ამ მუხლის მიზნებისათვის: ა) აქტივის საკუთრებაში ფლობის 2-წლიანი ვადა აითვლება:

მარეგისტრირებელ ორგანოში საკუთრების უფლების რეგისტრაციის მიზნით საკუთრების

უფლების დამადასტურებელი დოკუმენტის შედგენის თარიღის მიხედვით;

თუ არ ხდება საკუთრების უფლების მარეგისტრირებელ ორგანოში რეგისტრაცია,

საკუთრების უფლების წარმოშობის მომენტიდან;

ბ) აქტივის „რეალიზაციით მიღებული ნამეტი” იანგარიშება, როგორც:

სხვაობა აქტივის მიწოდების ფასსა და მასზე საკუთრების უფლების წარმოშობისას მისი

შეძენის ფასს შორის;

სხვაობა აქტივის მიწოდების ფასსა და უსასყიდლოდ მიღების მომენტში მის საბაზრო ფასს

შორის, თუ აქტივზე საკუთრების უფლება უსასყიდლოდ იყო მიღებული.

გ) ქონების ჩუქებისას ან/და ანდერძით მემკვიდრეობისას I, II, III და IV რიგის

მემკვიდრეებად ითვლებიან შემდეგი პირები:

გ.ა) I რიგის მემკვიდრეებად − მეუღლე, შვილი, ნაშვილები, შვილიშვილი, შვილიშვილის

შვილი და მისი შვილი, მშობელი და მშვილებელი;

გ.ბ) II რიგის მემკვიდრეებად − და, ძმა, დისწული, ძმისწული და მათი შვილები;

გ.გ) III რიგის მემკვიდრეებად − ბებია და პაპა, ბებიის დედ-მამა და პაპის დედ-მამა,

როგორც დედის, ისე მამის მხრიდან;

გ.დ) IV რიგის მემკვიდრეებად − ბიძა (დედის ძმა და მამის ძმა), დეიდა და მამიდა.

საშემოსავლო გადასახადის გადახდა ხდება დასაბეგრი ოპერაციის შესრულებისთანავე:

ხელფასის გაცემისას ხელფასის გაცემისთანავე, შემოსავლის მიღებისას შემოსავლის

მიღებისთანავე.

საშემოსავლო გადასახადის საგადასახადო დეკლარაციის წარდგენა ხდება არა უგვიანეს

დასაბეგრი ოპერაციის განხორციელების მომდევნო თვის 15 რიცხვამდე.

ინდივიდუალური მეწარმე წლიური საშემოსავლო გადასახადის შესახებ დეკლარაციის

წარადგენს საანგარიშო წლის მომდევნო წლის 1 აპრილამდე და ამავე ვადაში იხდის

გადასახადს.


2013

ვალდებულებითი სამართლის არსი

ვალდებულებითი სამართალი სამოქალაქო-სამართლებლივი ნორმების ერთობლიობაა,

რომელიც არეგულირებს ქონების გადაცემასთან, მომსახურების გაწევასთნ, სამუშაოს

შესრულებასთან დაკავშირებულ და სხვა მსგავს წარმოშობილ ურთიერთობებს.

იგი შედგება ზოგადი და კერძო ნაწილებისაგან. ზოგადი ნაწილის ნორმები გამოიყენება

თანაბრად გამოიყენება ყველა ვალდებულების მიმართ, ხოლო კერძო ნაწილის ნორმები ეხება

ცალკეულ ვალდებულებებს, როგორიცაა: ნასყიდობა, ლიზინგი, სესხი და ა. შ.

ვალდებულების ძალით კრედიტორი უფლებამოსილია მოსთხოვოს მოვალეს რაიმე

მოქმედების შესრულება.

ვალდებულების წარმოშობის საფუძველი იურიდიული ფაქტებია, რომელთაგან შეიძლება

გამოვყოთ: ხელშეკრულება და ცალმხრივი გარიგება (მაგ: ანდერძი).

წარმოშობის საფუძვლის მიხედვით ერთმანეთისაგან განასხვავებენ სახელშეკრულებო და

არასახელშეკრულებო ვალდებულებას.

სახელშეკრულებო ვალდებულების შინაარს განსაზღვრავს არა მარტო კანონი, არამედ

მხარეთა შეთანხმებაც, ხოლო არასახელშეკრულებო ვალდებულების შინაარსი მხოლოდ

კანონით ან კანონითა და ერთი მხარის ნებით განისაზღვრება. მაგ: ზიანის მიყენების დროს

ზიანის მიმყენებლის მიერ მისი ანაზღაურების ვალდებულება არასახელშეკრულებო

ვალდებულებაა, რადგან ის ხელშეკრულების გარეშე მაინც წარმოიშობა.

ვალდებულების შეწყვეტის შემთხვევაში კრედიტორს უფლება ჩამოერთმევა წაუყენოს

მეორე მხარეს რაიმე მოთხოვნა, ხოლო მოვალე კრედიტორის წინაშე პასუხისმგებელი არ არის.

ვალდებულება მთლიანად ან ნაწილობრივ შეწყდება შემდეგ შემთხვევებში:

ა) მოვალის მიერ ნაკისრი ვალდებულების ჯეროვანი შესრულება, რომელიც უნდა

დადასტურდეს სათანადო დოკუმენტით;

ბ) ნოვაციით, რაც ნიშნავს, რომ კრედიტორი გათვალისწინებულის ნაცვლად შესრულებად

იღებს სხვა ვალდებულების შესრულებას;

გ) დეპონირებით, რომელიც გულისხმობს მოვალის მიერ ვალდებულების საგნის შენახვას

სასამართლოში სამ წლამდე ვადით. თუ ამ ვადაში კრედიტორი არ მიიღებს საგანს, ამის შესახებ

ეცნობება მოვალეს და მოეთხოვება ჩაბარებული საგნის არა მარტო უკან დაბრუნება, არამედ

შენახვის ხარჯების ანაზღაურება. თუ დაბრუნებისათვის საჭირო ვადის განმავლობაში მოვალე

არ მიიღებს საგანს იგი ჩაითვლება სახელმწიფო ქონებად;

დ) ურთიერთმოთხოვნათა გამოქვითვით;

ე) ვალის პატიებით;

ვ) თუ მოვალე და კრედიტორი ერთი და იგივე პირი აღმოჩნდა, რაც შეიძლება მოხდეს

მაგალითად იურიდიული პირის რეორგანიზაციის შემთხვევაში;

ზ) მოვალე ან კრედიტორი ფიზიკური პირის გარდაცვალების გამო;

თ) იურიდიული პირის ლიკვიდაციის გამო.


2013

შრომის ანაზღაურება და უქმე დღეები შრომის კოდექსის მიხედვით

შრომის ანაზღაურების ფორმა და ოდენობა განსაზღვრულია შრომითი ხელშეკრულებით.

შრომის ანაზღაურება გაიცემა თვეში ერთხელ. დამსაქმებელი ვალდებულია ნებისმიერი

ანაზღაურების დაყოვნების ყოველი დღისათვის გადაუხადოს დასაქმებულს დაყოვნებული

თანხის 0,07% პროცენტი.

დამსაქმებლის ბრალით გამოწვეული იძულებითი მოცდენის დროს დასაქმებულს შრომის

ანაზღაურება მიეცემა სრული ოდენობით.

დასაქმებულის ბრალით გამოწვეული იძულებითი მოცდენა არ ანაზღაურდება.

დამსაქმებელს უფლება აქვს დასაქმებულის შრომითი ანაზღაურებიდან დაქვითოს

ზედმეტად გაცემული თანხა ან ნებისმიერი სხვა თანხა, რომელიც არის მისთვის გადასახდელი.

შრომითი ანაზღაურებიდან ერთჯერადად დაქვითვის საერთო ოდენობა არ უნდა

აღემატებოდეს შრომის ანაზღაურების 50%-ს .

შრომითი ურთიერთობების შეწყვეტისას დამსაქმებელი ვალდებულია დასაქმებულთან

მოახდინოს საბოლოო ანგარიშსწორება არა უგვიანეს 7 კალენდარული დღისა.

უქმე დღეებია: ა) 1-2 იანვარი - ახალი წლის სადღესასწაულო დღეები;

ბ) 7 იანვარი - უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტეს შობის დღე;

გ) 19 იანვარი - უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტეს გაცხადების დღე;

დ) 3 მარტი - დედის დღე;

ე) 8 მარტი - ქალთა საერთაშორისო დღე;

ვ) 9 აპრილი - საქართველოს დამოუკიდებლობის აღდგენის, ეროვნული ერთიანობის,

სამშობლოსათვის დაღუპულთა მოგონების დღე;

ზ) სააღდგომო დღეები: დიდი პარასკევი, დიდი შაბათი, უფლისა ჩვენისა იესო ქრისტეს

აღდგომის დღე, მიცვალებულთა მოხსენიების დღე. (თარიღები გარდამავალია)

თ) 9 მაისი - ფაშიზმზე გამარჯვების დღე

ი) 12 მაისი - წმინდა ანდრია მოციქულის ხსენების დღე;

კ) 26 მაისი - საქართველოს დამოუკიდებლობის დღე.

ლ) 28 აგვისტო - მარიამობა;

მ) 14 ოქტომბერი - მცხეთობის (სვეტიცხოვლობის დღე);

ნ) 23 ნოემბერი - გიორგობის დღე.

უქმე დღეებში დასაქმებულის მიერ შესრულებული სამუშაო მიიჩნევა ზეგანაკვეთურ

სამუშაოდ და მისი პირობები განისაზღვრება მე-17 მუხლით, რომელიც ეხება ზეგანაკვეთური

სამუშაოს ანაზღაურებას.


2013


06.01 რას წარმოადგენს დარიცხული ვალდებულება?

06.02 როგორი სახით შეიძლება მოხდეს ვალდებულების დაფარვა?

06.03

კომპანიამ უცხოელი მომწოდებლისგან შეიძინა 1500 ევროს საქონელი, რომლის ღირებულება უნდა

დაფაროს 20 დღეში. შეძენისას კურსი 1€=2,2. გადახდისას ევროს კურსი ლართან მიმართებაში გახდა 1€=2,14.

ასახეთ ანგარიშებზე

06.04

კომპანია ,,ეგრისმა“ მიიღო შეკვეთა 23000 ლარის კონიაკის დამზადებაზე და ავანსის სახით მიიღო 3000

ლარი. ასახეთ ავანსის მიღება. ,,ეგრისმა“ ჩააბარა დამკვეთს მზა პროდუქცია სრულად, რის გამოც წარმოეშვა

მოთხოვნა დანარჩენ მისაღებ 20000 ლარზე. აღრიცხეთ მოთხოვნა, ვალდებულების დაფარვა და შემოსავალი.

06.05

ორგანიზაცია ,,თიესას“ გადასახდელი აქვს ,,ახალი ქსელების „ სატელეფონო მომსახურებისათვის 300 ლარი.

ასახეთ დარიცხვა და გადახდა

06.06

თანამშრომლებზე დარიცხულია ხელფასი 6000 ლარი. შეასრულეთ შემდეგი გატარებები: ა) ხელფასის

დარიცხვა ბ) საშემოსავლოს დარიცხვა გ) საშემოსავლოს გადარიცხვა დ) ხელფასის გაცემა

06.07

საწარმომ იჯარით აიღო უფლება სავაჭრო ნიშნის გამოყენებაზე , რაზედაც გადასახდელი აქვს როიალტი

3000 ლარი. ასახეთ დარიცხვა და პროცენტის დარიცხვა და გადახდა, სესხის დაბრუნება.

06.08

საწარმო ,,იმედმა“ ერთ-ერთი პარტნიორისაგან აიღო 3 თვიანი სესხი 4000 ლარი წლიური 15%-იანი

განაკვეთით. ასახეთ სესხის აღება, პროცენტის დარიცხვა, გადახდა, სესხის დაბრუნება.

06.09

1 სექტემბერს საწარმომ გააფორმა ხელშეკრულება 3 წლიან სესხზე და მიიღო 120000 ლარი წლიური 12%-იანი

განაკვეთით. ძირითადი თანხიდან თვეში დაარიცხეთ გადასახდელი 3333 ლარი. ასახეთ: სესხის მიღება,

მიმდინარე ნაწილის დარიცხვა, პროცენტის დარიცხვა და გადახდა.

06.10

შ.პ.ს. ,,აიამ“ 15 სექტემბერს მიიღო შეკვეთა 20000 აშშ დოლარის საქონელზე და მიიღო ავანსად ეს თანხა.

კურსი ამ დღისათვის იყო: 1$= 1,6 ლარს. საქონლის მიწოდება მოხდა 1 ოქტომბერს. ამ დღისათვის კი

ფიქსირებული კურსია 1$= 1,66 ლარი. ასახეთ ანგარიშებზე.

06.11

საწარმო აწარმოებს საკუთარი წარმოების უალკოჰოლო სასმელებს, რომლის მწარმოებელი პერსონალის

დარიცხულმა ხელფასმა შეადგინა 5000 ლარი. შეასრულეთ ხელფასის და საშემოსავლოს დარიცხვისა და

გადახდის ოპერაციები

06.12

კომპანიამ შეიძინა მიწის ნაკვეთი, შუამავლის მომსახურებისათვის გადასახდელი აქვს 1500 ლარი. ასახეთ

დარიცხვა და გადახდა.

06.13 საწარმოს სს ,,თელასის“ მოხმარებული ელექტროენერგიისათვის გადასახდელი აქვს 300 ლარი.

06.14

საწარმომ მეკავშირე საწარმოს მიყიდა კრედიტით 3000 ლარის საქონელი 10 დღეში გადახდის პირობით. 10

დღის შემდეგ დაიფარა თანხა.

06.15 ვინ არის საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის ობიექტი?

06.16 როგორია საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთები?

06.17 როდის ხდება საშემოსავლო გადასახადის დეკლარაციის წარდგენა და გადახდა?


2013


გრძელვადიანი ვალდებულებები

გრელვადიან ვალდებულებებს მიეკუთვნება ვალდებულებები, რომლის დაფარვის ვადა 1

წელს აღემატება. მისი დამახასიათებელი თავისებურებაა ძირითად თანხასთან ერთად

პროცენტის გადახდა. ასეთი შეიძლება იყოს: გასანაღდებელი ობლიგაციები, გასანაღდებელი

თამასუქები, ვალდებულება ფინანსურ იჯარაზე, გრძელვადიანი სესხები და სხვა.

გრძელვადიანი ვალდებულების ძირითადი თანხა და მასზე დარიცული პროცენტი

თანაბარი სიდიდით აღირიცხება მსესხებლისა და კრედიტორის ანგარიშებზე. ეს თანხები

განისაზღვრება სხვადასხვა პირობიდან გამომდინარე:

გრელვადიანი ვალდებულებების თანხა ტოლია ამ ვალდებულების სანაცვლოდ

მიღებული აქტივების რეალური, საბაზრო ღირებულებისა;

გრძელვადიან ვალდებულებებზე პროცენტის გადასახდელი თანხა განისაზღვრება

ვალდებულების წარმოშობის თარიღისათვის საპროცენტო განაკვეთისა და

პერიოდის დასაწყისში დავალიანების ნაშთის საფუძველზე;

გრძელვადიანი ვალდებულებების საბალანსო ღირებულება ტოლია ყველა

დარჩენილი გადასახდელის მიმდინარე ღირებულებისა, რომელიც მიიღება

დავალიანების წარმოქმნის დროს მოქმედი საბაზრო საპროცენტო განაკვეთის

საფუძველზე გადასახდელი თანხის დისკონტირებით (დისკონტირება-კრედიტის ან

ფულის მომავალი ღირებულება, რაიმე პერიოდის გასვლის შემდეგ).

ობლიგაციების აღრიცხვა

საწარმოს დაფინანსების მნიშვნელოვანი წყაროა გრძელვადიანი სესხები ობლიგაციებისა

და თამასუქების სახით.

ობლიგაცია ფასიანი ქაღალდია, რომელიც ადასტურებს მისი გამომშვების (ემიტენტის)

სასესხო ვალდებულებას, განსაზღვრულ ვადაში გადაუხადოს მის მფლობელს-კრედიტორს

ობლიგაციის ნომინალური ღირებულება და ფიქსირებული პროცენტი. ანუ ეს არის

ობლიგაციების სახით საწარმოში ინვესტირებული თანხების გადახდის ვალდებულება.

ობლიგაციის მფლობელსა და ემიტენტს (გამომშვებს) შორის იდება ხელშეკრულება,

რომელიც განსაზღვრავს მხარეების უფლებებს, შეზღუდვებს, პრივილეგიებსა და სხვა

პირობებს.

პროცენტის გადახდა ხდება წელიწადში ორჯერ. არსებობს ორი სახის საპროცენტო

განაკვეთი: ნომინალური და საბაზრო. ნომინალური საპროცენტო განაკვეთი აიღება

ობლიგაციის ნომინალური ღირებულებიდან და უცვლელია ობლიგაციის მოქმედების მთელი

ვადის განმავლობაში.

საბაზრო საპროცენტო განაკვეთი დგინდება ბაზარზე, ობლიგაციის საბაზრო

ღირებულებიდან. საბაზრო საპროცენტო განაკვეთი ცვალებადია.


2013

მაგ: საწარმომ 2012 წლის 2 მარტს გაასხვისა 5 წლიანი ობლიგაცია და წარმოექმნა

გრძელვადიანი ვალდებულება 100 000 ლარი საპროცენტო განაკვეთი 10 %-ის ტოლია. მისი

გადახდა ხდება წელიწადში ორჯერ, ხოლო ძირითადი თანხის დაფარვა მოხდება 5 წლის

შემდეგ.

#

№


1

1

02.03.2012 1210 4140 100 000 გასანაღდებელი ობლიგაციები

2

2

02.03.2012 8210 3410 10 000 პროცენტის დარიცხვა

3

3

02.09.2012 3410 1210 5 000 პროცენტის გადახდა

4

4

02.03.2017 4140 1210 100 000 ობლიგაციის დაფარვა

გასანაღდებელი თამასუქები

გასანაღდებელი თამასუქები წარმოადგენს საწარმოს წერილობით ვალდებულებას, რომ

დათქმულ დროში გადაიხადოს ესა თუ ის ვალდებულება.

მაგ: საწარმომ შეიძინა საქონელი სამ თვეში გადახდის პირობით 15000 ლარად დღგ-ს

გარეშე.

#

№


1

1

03.06.2013 1610 3110 15000 საქონლის შეძენა

2

2

03.06.2013 3340 3110 2700 გადახდილი დღგ

სამი თვის შემდეგ საწარმომ ვერ შეძლო დავალიანების გადახდა და მომწოდებელს

წარუდგინა 3 წლიანი თამასუქი 17700 ლარზე წელიწადში 5900 ლარის გადახდის პირობით.

#

№


1

1

03.09.2013 3110 4120 17700 გასანაღდებელი თამასუქი

2

2

03.09.2013 4120 3190 5900 მიმდინარე ნაწილის გამოყოფა

3

3

15.01.2014 3190 1210 5900 მიმდინარე ნაწილის გადახდა



2013

კომპანიამ 2 იანვარს შეიძინა 20000 ლარად შეფასებული შესაფუთი დანადგარი, რაზეც

გასცა თამასუქი 2 წლის ვადით, წლიური 10%-იანი განაკვეთით. ძირთადი თანხა გადახდილი

იქნება 2 წლის შემდეგ, ხოლო საპროცენტო თანხა ყოველი წლის ბოლოს.

ავსახოთ პირველი წლის ოპერაციები:

#

№


1

1

02.01.2012 2150 4120 20000 გასანაღდებელი თამასუქი

2

2


3

3

02.12.2012 3410 1210 2000 პროცენტის გადახდა

ავსახოთ მეორე წლის ოპერაციები:

#

№


1

1


2

2

02.12.2013 3410 1210 2000 პროცენტის გადახდა

3

3

02.12.2013 4120 1210 20000 სათამასუქო ვალდებულების დაფარვა

გრძელვადიანი სესხები აღირიცხება ხდება სხვა გრძელვადიანი ვალდებულებების

ანალოგიურად.

მაგალითად: აღებულია 2 წლიანი სესხი ბანკიდან 50 000 ლარი, წლიური საპროცენტო

განაკვეთი შეადგენს 12%. ძირითადი თანხის და პროცენტის გადახდა წელშეკრულების

თანახმად განხორციელდება ყოველი წლის ბოლოს, საბანკო გაანგარიშება წლების მიხედვით

ბანკმა მოგვაწოდა შემდეგი სახით:

თარიღი სრულად დასაფარი

თანხა

ძირითადი თანხა პროცენტი

31.12.2013 47807.40 16599.18 31208.22

31.12.2014 47807.40 33400.82 14406.58

ჯამი 95614.80 50000.00 45614.80


2013

ბუღალტერიაში სესხის აღება და მასთან დაკავშირებული საკითხები აისახება

შემდეგნაირად:


1 01.12.2012 1210 4140 50000 სასესხო ვალდებულება

2 01.01.2013 4140 3230 6639.67 მიმდინარე ნაწილის გამოყოფა

3 01.01.2013 8210 3410 12483.29 პროცენტის დარიცხვა

4 31.12.2013 3230 1210 6639.67 მიმდინარე ნაწილის გადახდა

5 31.12.2013 3410 1210 12483.29 პროცენტის გადახდა

საგარანტიო ანარიცხების აღრიცხვა

ანარიცხი წარმოადგენს პირობით ვალდებულებას, რომლის დაფარვის ვადა ან ოდენობა

წინასწარ განსაზღვრული არ არის. იგი მაშინ აღიარდება, როდესაც საწარმოს აქვს მიმდინარე

მოვალეობა, შესაძლებელია მათი საიმედოდ შეფასება და მოსალოდნელია, რომ მათ დასაფარად

საჭირო იქნება რესურსების გასვლა საწარმოდან.

გარანტია პროდუქციის ხარისხობრივი მაჩვენებელია. პროდუქციის გაყიდვისას გაცემული

გარანტია მოქმედებს საგარანტიო პერიოდის განმავლობაში.

გარანტიის თანხა აისახება იმ პერიოდის ხარჯებში, როცა მოხდა ამ პროდუქციის

რეალიზაცია. დანახარჯები მის შესრულებაზე გაიანგარიშება მიახლოებით, გამოცდილების

საფუძველზე.

საგარანტიო მომსახურებაზე გასაწევი ხარჯები საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოს აისახება.

მაგალითად: საწარმომ გაყიდა 500 ცალი საქონელი ერთ წლიანი საგარანტიო

მომსახურებით 15000 ლარად. საწარმო ვარაუდობს, რომ საგარანტიო მომსახურება იქნება

რეალიზებული საქონლის 7%, შესაბამისად საგარანტიო მომსახურების თანხა იქნება: 15000

*0,07=1050 ლ

#

№


1 31.12.2012 7380 3430 1050 ვალდებულება საგარანტიო

მომსახურებაზე


2013

თუ საგარანტიო ვალდებულებაზე გაწეული ფაქტიური დანახარჯები მეტი აღმოჩნდება და

შეადგენს მაგ. 1200 ლარს, მაშინ ადგილი ექნება გატარებას:

თუ საგარანტიო ვალდებულებაზე გაწეული ფაქტიური დანახარჯები ნაკლები აღმოჩნდება

და აღარ არის მოსალოდნელი ვალდებულების დასაფარად რესურსების გასვლა, უნდა მოხდეს

უკუგატარება. მაგ: ფაქტიური დანახარჯები აღმოჩნდა 1000 ლარი:

ვალდებულება ფინანსურ იჯარაზე

ბასს გამოყოფს ორი სახის იჯარას, ესენია:

ა) ფინანსური იჯარა

ბ) ჩვეულებრივი იჯარა

ასეთი კლასიფიკაცია ეყრდნობა იმას, თუ როგორ არის განაწილებული იჯარით გაცემულ

აქტივთან დაკავშირებული რისკები და ეკონომიკური სარგებელი მეიჯარესა (ქონების გამცემსა)

და მოიჯარეს (ქონების მიმღებს) შორის. რისკი გულისხმობს სიმძლავრეთა მოცდენისა და

ტექნიკურად მოძველების გამო ზარალის მიღების ალბათობას. ეკონომიკური სარგებელი კი

არის აქტივების სასარგებლო მომსახურების ვადაში მომგებიანი ოპერაციებიდან შემოსავლის

მიღების ალბათობა.

ყველა იჯარა, რომელიც არ შეიძლება ჩაითვალოს ფინანსურ იჯარად, წარმოადგენს

ჩვეულებრივ იჯარას.

ფინანსურ იჯარად კლასიფიკაციის საფუძველი

ა) იჯარის ხელშეკრულების თანახმად მოიჯარეს გადაეცემა აქტივით სარგებლობის

უფლება იჯარის ვადის დამთავრების შემდეგ;

ბ) მოიჯარეს უფლება აქვს აქტივი შეიძინოს ისეთი ფასით, რომელიც მოსალოდნელია, რომ

მნიშვნელოვნად დაბალი იქნება აქტივის რეალურ ღირებულებაზე, რომელიც მას ექნება

უფლების გამოყენების მომენტში;

#

№


1

1

30.12.2012 7380 3430 150 საგარანტიო ვალდებულება

2

2

30.12.2012 3430 1690 1200 ვალდებულების შესრულებაზე

დახარჯული რესურსები

#

№


1

1

30.12.2012 3430 7380 50 ხარჯების შემცირება


2013

გ) იჯარის ვადა მოიცავს აქტივის სასარგებლო მომსახურების ვადის ძირითად ნაწილს

მაშინაც, თუ საკუთრების უფლების გადაცემა არ ხდება. საყოველთაოდ მიღებული პრინციპების

თანახმად ეს ზღვარი 75%-იან მინიმალურ ზღვარს უნდა შეადგენდეს.

დ) იჯარის ვადის დასაწყისში მინიმალური საიჯარო გადასახადების დისკონტირებული

ღირებულება (შემცირებული მიმდინარე ღირებულება) შეადგენს იჯარით გაცემული

ძირითადი საშუალების პრაქტიკულად მთლიან რეალურ ღირებულებას. ამ შემთხვევაში

მოიაზრება რეალური ღირებულების 90%.

ფინანსური იჯარის აღრიცხვის ერთ-ერთი მიზანია უზრუნველყოს ფინანსური

შედეგებისათვის ბასს-ით მოთხოვნილი ინფორმაციის მიწოდება.

ფინანსური იჯარის თავდაპირველი აღიარება უნდა მოხდეს აქტივისა და შესაბამისი

ვალდებულების სახით, საიჯარო აქტივის რეალურ ღირებულებასა და საიჯარო გადასახადების

დისკონტირებულ ღირებულებას შორის უმცირესი ღირებულებით.

იჯარის ვადის ამოწურვის შემდეგ აქტივმა შეიძლება შეინარჩუნოს ეკონომიკური აქტივის

მეიჯარისათვის სარგებლის მოტანის უნარი, რასაც ნარჩენი ღირებულება ეწოდება.

გარანტირებული ნარჩენი ღირებულება მოიჯარისათვის არის ნარჩენი ღირებულების ის

ნაწილი, რომელიც გარანტირებულია მოიჯარის მიერ.


შენობა, რომლის რეალური ღირებულება 65000 ლარია, გაიცა 5 წლიანი იჯარით.

ყოველწლიური გადასახადი 15000 ლარია. იჯარის ვადის ბოლოს აქტივი უბრუნდება მეიჯარეს,

რომლის გარანტირებული ნარჩენი ღირებულება იქნება 8000 ლარი, მაგრამ საიჯარო ვადის

ამოწურვის შემდეგ აღმოჩნდა, რომ აქტივის რეალურ ღირებულება 5000-ია.

ამ შემთხვევაში საიჯარო პერიოდის განმავლობაში მოიჯარე მეიჯარეს გადაუხდის

საიჯარო გადასახდელებს წელიწადში 15000 ლარის ოდენობით და ნარჩენი ღირებულების

შემცირებისათვის 3000 ლარს, რადგან ხელშეკრულებით მოიჯარეს თავის თავზე აქვს აღებული

ნარჩენი ღირებულების შემცირების რისკი.

$

№


1

1

15.06.2012 2320 2130 15000 აქტივის გაცემა იჯარით

მაგალითი: იჯარით გაიცა აქტივი, რომლის რეალური ღირებულება 135000 ლარია, იჯარის

ვადა 10 წელი. ყოველი წლის ბოლოს გადასახდელია 17 000 ლარი.

საიჯარო აქტივის იჯარით გადაცემა, იჯარის ძალაში შესვლის თარიღით, ბუღალტრულად

გატარდება:

#

№


1

1

15.06.2012 2320 2150 135000 აქტივის გაცემა


2013

მინიმალური საიჯარო გადასახდელების (რომელსაც ანუიტეტსაც უწოდებენ) მიმდინარე

(დისკონტირებული) ღირებულება გაიანგარიშება შემდეგი ფორმულით:

PVA=(1-1/(1+r)ⁿ)/r

სადაც PVA მინიმალური საიჯარო გადასახდელების (ანუიტეტის) მიმდინარე

ღირებულებაა, r - პროცენტი, ხოლო n - პერიოდი.მთლიანი საიჯარო ვალდებულების

მიმდინარე ღირებულების გასაანგარიშებლად გამოვიყენებთ შემდეგ ფორმულას:

PV=FV*(1/(1+r)ⁿ)

ზემოთ მოცემული ფორმულები განვიხილოთ მაგალითის საფუძველზე. საწარმომ

ფინანსური იჯარით მიიღო შენობა. ხელშეკრულების პირობები შემდეგია:

ვალდებულების საერთო თანხა: 45000 ლარი;

იჯარის ვადა - 3 წელი;

საპროცენტო განაკვეთი - 10%;

ყოველწლიურად გადასახდელი თანხა - 15000 ლარი.

თუ დისკონტირების პროცენტის საპოვნელად ზემოთ მოცემულ ფორმულაში ჩავსვამთ

შესაბამის მნიშვნელობებს. მივიღებთ:

PVA=(1-1/(1+0.1)³)/0.1=2.486852

15 000*2.486852=37 303 საიჯარო ვალდებულების მიმდინარე ღირებულება

I წელი - საიჯარო ვალდებულება:

15 000*(1/(1+0.1)³)=11 270

პროცენტის ხარჯი 15 000-11 370=3 730

II წელი - საიჯარო ვალდებულება:

15 000*(1/(1+0.1)²)=12 397

პროცენტის ხარჯი - 15000-12397=2603:

III წელი - საიჯარო ვალდებულება:

15 000*(1/(1+0.1))=13 636

პროცენტის ხარჯი - 15000-13636=1364

მაგალითიდან ნათლად ჩანს, რომ საიჯარო ვალდებულების თანხა (ჩვენს შემთხვევაში,

45000 ლარი) შედგება ორი ნაწილისაგან: ძირითადი თანხისაგან (37303) და პროცენტისაგან

(7697). ამასთან, საპროცენტო ხარჯი განაწილებულია იჯარის მთელ ვადაზე, ყოველი

საანგარიშგებო პერიოდის ვალდებულების ნაშთის მიმართ მუდმივი საპროცენტო განაკვეთის

(10%) გამოყენებით.


2013

ფინანსურ იჯარასთან დაკავშირებული ოპერაციები ბუღალტრულ აღრიცხვაში აისახება

შემდეგნაირად:

მოიჯარესთან: შენობის მიღება მიმდინარე ღირებულებით:

№ დებეტი კრედიტი თანხა ოპერაციის შინაარსი

1 2130 4130 37303 შენობის მიღება მიმდინარე ღირებულებით

2 4130 3230 11270 მიმდინარე ნაწილის გამოყოფა

3 8210 3410 3730 გადასახდელი პროცენტის ხარჯად აღიარება

4 3230 1210 11270 საიჯარო ვალდებულების გადახდა

5 3410 1210 3730 პროცენტის გადახდა

და ასე, ყოველწლიურად (გარდა პირველი ოპერაციისა).

მეიჯარესთან: შენობის იჯარით გაცემა:


1 2320 2130 37303 ფინანსურ იჯარასთან დაკავშ. მოთხოვნები

2 1470 2320 11270 მიმდინარე ნაწილის გამოყოფა

3 1820 8110 3730 მისაღები პროცენტის შემოსავლად აღიარება

4 1210 1470 11270 საიჯარო შემოსავლის მიღება

5 1210 1820 3730 პროცენტის მიღება

და ასე, ყოველწლიურად (გარდა პირველი გატარებისა).

ჩვეულებრივი იჯარის აღრიცხვა

თუ აქტივის გადაცემით მეიჯარეს არ გადაეცემა ამ აქტივთან დაკავშირებული რისკი და

სარგებელი, ადგილი აქვს ჩვეულებრივ იჯარას. ეს ნიშნავს, რომ მეიჯარე შემოსავლების

მიღების მიზნით დროებით სარგებლობაში გადასცემს აქტივს მოიჯარეს.

საიჯარო გადასახადი მეიჯარისათვის არის შემოსავალი, ხოლო მოიჯარისათვის-ხარჯი,

რაც აისახება მათ ფინანსურ ანგარიშგებაში. ჩვეულებრივი იჯარის დროს აქტივი აისახება

მეიჯარის ბალანსზე . მას ჩვეულებრივ ერიცხება ცვეთა.

მაგალითი: კომპანიამ დაიქირავა შენობის ფართი, რომლის საიჯარო თანხა შეადგენს თვეში

2000 ლარს. გადახდა ხდება ყოველი კვარტლის ბოლოს.

ყოველთვიურად გადასახდელი იჯარის თანხ აღიარდება ხარჯად.

იჯარის დარიცხვასა და გადარიცხვაზე გვექნება გატარებები:


1 7420 3190 2000 იჯარის დარიცხვა

2 3190 1210 2000 საიჯარო ვალდებულების დაფარვა


2013


ერთობლივ შემოსავალთან დაკავშირებული გამოქვითვები და ზარალი

ერთობლივი შემოსავლიდან გამოიქვითება ყველა ის ხარჯი, რომელიც დაკავშირებულია

მის მიღებასთან გარდა იმ ხარჯებისა, რომლებიც კოდექსის თანახმად გამოქვითვას არ

ექვემდებარება. ყველა ხარჯი დოკუმენტალურად უნდა იყოს დადასტურებული.

გამოქვითვას ექვემდებარება საქონლის/მომსახურების უსასყიდლოდ მიწოდების შედეგად

წარმოშობილი სარგებელი, კოდექსით განსაზღვრული შეზღუდვების გათვალისწინებით, იმ

საანგარიშო წელს, როდესაც ეს საქონელი ან მომსახურება გამოყენებული იქნება ეკონომიკურ

საქმიანობაში. ანუ, სხვაგვარად, აღნიშნული სარგებელი გამოიქვითება იმავე წესით რა წესითაც

გამოიქვითებოდა ამ საქონლის/მომსახურების ღირებულება საბაზრო ფასით შესყიდვის

შემთხვევაში.

მაგ: საწარმომ უსასყიდლოდ მიიღო 10,000 ლარის საბაზრო ღირებულების სარეკლამო

მომსახურება. მოცემულ შემთხვევაში, 10,000 ლარით გაიზრდება წლის ერთობლივი

შემოსავალი და იგივე თანხა იმავე წელსვე გამოქვითვას დაექვემდებარება სრულად.

ხარჯები, რომლებიც არ გამოიქვითება

ერთობლივი შემოსავლიდან არ გამოიქვითება:

ა) ხარჯები რომლებიც არ არის დაკავშირებული ეკონომიკურ საქმიანობასთან გარდა

საქველმოქმედო ხარჯებისა.

ბ) გართობაზე გაწეული ხარჯები, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა გადასახადის გადამხდელი

ახორციელებს გართობითი ხასიათის ეკონომიკურ საქმიანობას და ხარჯები გაწეულია ასეთი

საქმიანობის ფარგლებში.

გ) ფიზიკური პირის მიერ პირადი მოხმარებისათვის გაწეული ხარჯები.

დ) მოგების ან საშემოსავლო გადასახადის გადახდისაგან განთავისუფლებული

შემოსავლების მიღებასთან დაკავშირებული ხარჯები

ე) იმ საქონელზე/მომსახურებაზე გაწეული ხარჯი, რომელიც მოგების გადასახადის

მიზნებისათვის არ ითვლება მიწოდებად

ვ) მიკრო ბიზნესის სტატუსის მქონე ფიზიკური პირისაგან შეძენილ

საქონელზე/მომსახურებაზე გაწეული ხარჯი.

გარდა ზემოაღნიშნულისა საგადასახადო კოდექსი აწესებს შეზღუდვებს ზოგიერთი

კატეგორიის ხარჯის ერთობლივი შემოსავლიდან გამოქვითვაზე.

კრდიტისათვის გადახდილი ან გადასახდელი პროცენტები გამოიქვითება არა უმეტეს

ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი წლიური პროცენტის ფარგლებში შესაბამისი პერიოდის

პროპორციულად.

აღნიშნული შეზღუდვა არ ეხება საქართველოს კანონმდებლობის შესაბამისად

ლიცენზირებული კომერციული ბანკისა და რეგისტრირებული მიკროსაფინანსო

ორგანიზაციის მიერ გაცემულ სესხებზე გადასახდელ (გადახდილ) პროცენტებს. ამ უკანასკნელ


2013

შემთხვევაში, პროცენტები გამოიქვითება ხელშეკრულებით გათვალისწინებული საპროცენტო

განაკვეთის მიხედვით.

სხვა დანარჩენ შემთხვევებში არა უმეტეს წლიური 24%-ისა.

უიმედო ვალები გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს, გამოქვითოს რეალიზებულ

საქონელთან და მომსახურებასთან დაკავშირებული უიმედო ვალები, რომელთა მიხედვით

მისაღები შემოსავლები წინა საანგარიშო პერიოდებში შეტანილი იყო ეკონომიკური

საქმიანობით მიღებულ ერთობლივ შემოსავალში.

უიმედო ვალების გამოქვითვა დაიშვება მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ დავალიანება

ჩამოწერილია და ასახულია გადასახადის გადამხდელის საბუღალტრო ანგარიშგებაში.

უიმედო ვალი, თუ ის წარმოადგენს მიუღებელი საქონლისათვის/მომსახურებისათვის

წინასწარ გადახდილ თანხას (ავანსს), სამწუხაროდ, არ გამოიქვითება. მიზეზი ის არის, რომ,

ჯერ ერთი, ის დაკავშირებული არ არის საქონლის/მომსახურების უკვე განხორციელებულ

მიწოდებასთან (ასეთი მიწოდება უბრალოდ არ არსებობს); მეორეც, გაცემული, მაგრამ

დაუბრუნებელი ავანსი არ ექვემდებარება ერთობლივ შემოსავალში ასახვას, თუნდაც მოთხოვნა

სასამართლოს გადაწყვეტილებით იყოს გამყარებული.

წარმომადგენლობითი ხარჯები გამოიქვითება არა უმეტეს საგადასახადო წლის

განმავლობაში მიღებული ერთობლივი შემოსავლის 1%-ისა.

წარმომადგენლობითი ხარჯი – პირის მიერ ეკონომიკური საქმიანობის ფარგლებში

გაწეული ხარჯი, რომელიც მოიცავს:

ა) პირის სახელით გამართული ღონისძიებებისათვის (პრეზენტაციები, მიღებები)

გათვალისწინებულ (წვენები, მინერალური წყლები, გამაგრილებელი სასმელები, ჩაი, ყავა,

საუზმე, სადილი, ვახშამი, ბანკეტი) ხარჯებს;

ბ) საექსკურსიო და კულტურულ-სანახაობითი ღონისძიებების ხარჯებს;

გ) სუვენირების შეძენის ხარჯებს;

დ) სტუმრების მომსახურების უზრუნველყოფის ხარჯებს

იმისათვის, რომ ფიზიკური პირი ითვლებოდეს წარმომადგენლად, მას უნდა ჰქონდეს

წარმოდგენილი პირისაგან შესაბამისი უფლებამოსილება.

საკუთარი მუშაკებისათვის გამართული ღონისძიება (მაგალითად, საახალწლო წვეულება)

წარმომადგენლობითის კატეგორიაში არ ხვდება, ვინაიდან ღონისძიებაზე ყოფნისას მუშაკი

სხვა პირს არ წარმოადგენს.

იმისათვის, რომ ხარჯები აღიარდეს წარმომადგენლობითად, სასურველია შესაბამისი

სააღრიცხვო დოკუმენტაციის შექმნა. უფლებამოსილი პირის მიერ ხელმოწერილი საბუთი

უნდა ადგენდეს ღონისძიების მიზანს, სახეობას, მის მიმდინარეობას დროსა და სივრცეში,

სტუმრების ვინაობას, ღონისძიებაზე პასუხისმგებელი პირის ვინაობასა და დავალების

შესრულებაზე საბუთის შექმნის შესახებ მის ვალდებულებას, დასახარჯი თანხის ლიმიტს და

ა.შ.

საქველმოქმედო ორგანიზაციებზე გაცემული თანხა გამოიქვითება არა უმეტეს

ერთობლივი


2013

შემოსავლიდან კოდექსით გათვალისწინებული გამოქვითვების შემდეგ დარჩენილი

თანხის 10%-ისა.საქველმოქმედო ორგანიზაციად ითვლება ორგანიზაცია რომელსაც

მინიჭებული აქვს საქველმოქმედო ორგანიზაციის სტატუსი. ასეთ ორგანიზაციებზე გაცემული

თანხები ექვემდე- ბარება გამოქვითვას გარკვეული ლიმიტის ფარგლებში. მაგალითად,

დავუშვათ

კონკრეტულ საგადასახადო წელს:

საწარმოს ერთობლივი შემოსავალი შეადგენს X ლარს.

კოდექსით ნებადართული გამოქვითვები (საქველმოქმედო ორგანიზაციაზე

გაცემული თანხების გარეშე) შეადგენს Y ლარს.

მოცემულ შემთხვევაში საქველმოქმედო ორგანიზაციაზე გაცემული თანხები გამოიქვითება

შემდეგი წესით გამოანგარიშებული თანხის ფარგლებში:

(X-Y)×10%, სადაც X>Y

დაზღვევის ხელშეკრულების საფუძველზე გადახდილი ან გადასახდელი ეკონომიკურ

საქმიანობასთან დაკავშირებული სადაზღვევო შენატანები ექვემდებარება გამოქვითვას.

ე.ი დაზღვევის ხელშეკრულების მონაწილე პირის მიერ ეკონომიკური საქმიანობის

ფარგლებში გადახდილი სადაზღვევო თანხა წარმოადგენს მიმდინარე პერიოდის ხარჯს და

გამოიქვითაბა მიმდინარე პერიოდზე მისაკუთვნებელი თანხის მიხედვით.

გადასახადები და ჯარიმები, რომლებიც არ გამოიქვითება

არ გამოიქვითება:

ა) მოგების გადასახადი და საშემოსავლო გადასახადი, რომლებიც გადახდილია ან

გადასახდელია საქართველოში ან სხვა სახელმწიფოში.

აღნიშნული შეზღუდვა, ცხადია, ეხება მხოლოდ იმ პირებს, რომლებიც წარმოადგენენ ამ

გადასახადთან მიმართებით გადასახადის გადამხდელებს, და არა – საგადასახადო აგენტებს.

ბ) საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი და გადასახადის გადამხდელის მიერ

ბიუჯეტში გადახდილი სანქციის/ჯარიმის თანხები.

ზარალის გადატანა

მეწარმე ფიზიკური პირის მიმართ გამოქვითვების გადამეტება ეკონომიკური საქმიანობით

მიღებულ შემოსავლებზე გადაიტანება 5 წლამდე ვადით და დაიფარება მომავალი პერიოდის

ერთობლივი შემოსავლის გადამეტების ხარჯზე. პირს უფლება აქვს ზარალის გადატანის 5

წლიანი ვადა შეცვალოს ზარალის გადატანის 10 წლიანი ვადით.

ამ მიზნისათვის საკმარისია, თუ პირი განცხადებით მიმართავს საგადასახადო ორგანოს. ამ

უფლების გამოყენების შემთხვევაში, კოდექსის ხანდაზმულობის 6 წლიანი ვადა იცვლება 11

წლით.

სუსტი კაპიტალიზაცია

ამ კოდექსის მიზნებისათვის სუსტი კაპიტალიზაცია არის პირის მიერ აღებული ვალის

თანაფარდობა პირის კაპიტალთან, როდესაც პირის ვალის მისივე კაპიტალთან შეფარდება 5/1-

ზე მეტია.


2013

სუსტი კაპიტალიზაციის შემთხვევაში პირის მიერ ვალზე გადახდილი ან/და გადასახდელი

პროცენტები (განსხვავებული საპროცენტო განაკვეთების არსებობის შემთხვევაში – ყველაზე

მაღალი საპროცენტო განაკვეთის მიხედვით) მისი ერთობლივი შემოსავლიდან არ

გამოიქვითება. ამასთანავე, ზემოაღნიშნული არ ზღუდავს პირის მიერ სუსტ

კაპიტალიზაციამდე (თანაფარდობის ქვემოთ) ვალზე გადახდილი პროცენტების ერთობლივი

შემოსავლიდან გამოქვითვის უფლებას. სუსტი კაპიტალიზაციას იყენებენ იმ მდგომარეობის

აღსაწერად, როდესაც საწარმოს სასესხო ვალდებულებების ოდენობა მნიშვნელოვნად აღემატება

საწარმოს კაპიტალის ოდენობას. ასეთ შემთხვევებში ზოგიერთი ქვეყნის კანონმდებლობა

საპროცენტო ხარჯების გამოქვითვის მიმართ ადგენს გარკვეულ შეზღუდვებს. ამ ნორმას, თავის

მხრივ, საფუძვლად უდევს ე.წ. შინაარსის ფორმაზე აღმატებულობის პრინციპი. ანუ, სხვა

სიტყვებით, ის პროცენტები, რომელთა გამოქვითვაც შეიზღუდა, შინაარსობრივად

უთანაბრდება დივიდენდს.

ხელშეკრულების დადება, შეცვლა და ხელშეკრულებიდან გასვლა

ხელშეკრულება გარიგების ერთ-ერთი მეტად გავრცელებული სახეა. იგი ორმხრივი

გარიგებაა და ეფუძნება სამართლიანობის პრინციპს. ხელშეკრულების მხარეებს ეწოდებათ

კრედიტორი და მოვალე. კრედიტორი არის ის, ვინც უფლებამოსილია ხელშეკრულების მეორე

მხარეს მოსთხოვოს ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულების შესრულება. მოვალე არის ის,

ვინც კრედიტორის მოთხოვნისთანავე უნდა შეასრულოს ნაკისრი ვალდებულება.

საპირისპირო მხარეს ხელშეკრულებაში ზოგჯერ ,,კონტრაგენტსაც“ უწოდებენ.

ხელშეკრულება დადებულად ითვლება, თუ მხარეები ყველა არსებით პირობაზე

შეთანხმდნენ.

მხარეებმა ხელშეკრულებით ნაკისრი ვალდებულება დათქმულ დროსა და ადგილას

ჯეროვნად და კეთილსინდისიერად უნდა შეასრულონ.

ვალდებულების შესრულების ადგილისა და დროის განსაზღვრა ერთ-ერთი

მნიშვნელოვანი საკითხია.

მაგ: შ.პ.ს. ,,ივერიას“ შ.პ.ს. ,,ორბისაგან“ ხის მასალა უნდა მიეღო თბილისში, ,,ორბმა“ კი

მასალა ჩაიტანა მცხეთაში. ,,ივერიას“ უფლება აქვს უარი თქვას შესრულების მიღებაზე და

მოითხოვოს ზიანის ანაზღაურება. თუ ვალდებულების შესრულების ადგილი არაა

განსაზღვრული, მაშინ ვალდებულების შესრულების ადგილად ჩაითვლება ვალდებულების

წარმოშობისას საგნის ადგილსამყოფელი.

თუ ვალდებულების შესრულებას წინ უსწრებს კრედიტორის ადგილსამყოფელის შეცვლა,

დამატებით ხარჯებს გაიღებს კრედიტორი.

სამოქალაქო სამართლებლივი პასუხისმგებლობის ფორმებია: ზიანის ანაზღაურება,

პირგასამტეხლოს გადახდა, ბეს გადახდა და სხვა, რომლებიც მხოლოდ მაშინ გამოიყენება, თუ

ისინი ხელშეკრულებითაა გათვალისწინებული, ხოლო ზიანის ანაზღაურება - ნებისმიერ

შემთხვევაში.

ნასყიდობის ხელშეკრულება ხელშეკრულების ერთ-ერთი უძველესი ფორმაა, რომლის

დროსაც ქონების გამყიდველმა მყიდველის მიერ შეთანხმებული საფასურის გადახდისას მას


2013

უნდა გადასცეს ნასყიდობის ობიექტზე საკუთრების უფლება და მასთან დაკავშირებული

საბუთები.

ნასყიდობის ხელშეკრულების მხარეებია მყიდველი და გამყიდველი. ისინი შეიძლება

იყვნენ ფიზიკური და იურიდიული პირები.

ნასყიდობის ობიექტი უნდა იყოს ნივთობრივად (ხარისხით) და უფლებრივად (მესამე

პირის პრეტენზიისაგან თავისუფალი) უნაკლო.

ნივთის გადაცემად მიიჩნევა შემძენისათვის ნივთის პირდაპირ მფლობელობაში ჩაბარება.

უძრავი ნივთის გაყიდვის ხარჯებს ანაზღაურებს მყიდველი.

ქირავნობა - ეს არის ნივთის სხვის სარგებლობაში განსაზღვრული ვადით გადასვლა,

როდესაც ნივთის ახალმა მოსარგებლემ უნდა გადაიხადოს ქირა. მხარეთა შორის დაიდება

ქირავნობის ხელშეკრულება. გამქირავებელმა დამქირავებელს ნივთობრივად და უფლებრივად

უნაკლო ნივთი უნდა გადასცეს. დამქირავებელს ნივთის ნაკლის დაფიქსირებისას შეუძლია

ქირა იმ ოდენობით შეამციროს, რა ოდენობითაც შემცირდა ნივთის ვარგისიანობა.

დამქირავებელი ქირავნობის საგანს რემონტს საკუთარი ხარჯით უტარებს.

იჯარა ქირავნობის მსგავსად წარმოადგენს ქონების დროებით სარგებლობაში გადაცემას.

იჯარის ვადის მიხედვით განასხვავებენ სამ სახეობას:

1 წლამდე ვადით - მოკლევადიანი იჯარა

1-3 წლამდე საშუალოვადიანი

3 წლის ზემოთ - გრძელვადიანი.

ნივთის იჯარით ამღებმა (მოიჯარემ) უნდა უზრუნველყოს მეურნეობის სწორად გაძღოლის

შედეგად შემოსავლების მიღების შესაძლებლობა.

როდესაც მოიჯარე საიჯარო ურთიერთობის შეწყვეტამდე ქონებას უკან აბრუნებს, მან

უნდა იხადოს ქირა იჯარის დასრულებამდე, ან მეიჯარეს შესთავაზოს სხვა მოიჯარე.

იჯარის ერთ-ერთი სახეა ლიზინგი. ლიზინგი უმთავრესად ძვირადღირებული მანქანა-

დანადგარების გამოყენებისას ვლინდება. მისი მაღალი ფასი ხშირად ერთიანად შესყიდვის

შესაძლებლობას არ იძლევა.

ლიზინგის ხელშეკრულება წერილობით უნდა გაფორმდეს და მიენიშნოს მთლიანი ფასი,

გადახდის წესი, ვადები, საბოლოო გადახდის თანხა.

შრომის უსაფრთხო და ჯანსაღი გარემოს უფლება

დამსაქმებელი ვალდებულია უზრუნველყოს დასაქმებული სიცოცხლისა და

ჯანმრთელობისათვის მაქსიმალურად უსაფრთხო გარემოთი.

დამსაქმებელი ვალდებულია გონივრულ ვადაში მიაწოდოს დასაქმებულს მის

ხელთ არსებული სრული გასაგები და ობიექტური ინფორმაცია ყველა იმ ფაქტორის

შესახებ, რომელიც მოქმედებს დასაქმებულის სიცოცხლესა და ჯანმრთელობაზე.

დასაქმებულს უფლება აქვს უარი განაცხადოს იმ სამუშაოს, დავალების ან

მითითების შესრულებაზე, რომელიც ეწინააღმდეგება კანონს.


2013

დასაქმებულს უფლება აქვს უარი განაცხადოს იმ სამუშაოს შესრულებაზე, რომელიც

აშკარა საფრთხეს უქმნის მის ჯანმრთელობასა და სიცოცხლეს, საკუთრებას ან

ბუნებრივი გარემოს უსაფრთხოებას. დასაქმებული ვალდებულია შეატყობინოს

დამსაქმებელს ამ გარემოების შესახებ, რომლის გამოც ის უარს ამბობს სამუშაოს

შესრულებაზე.

დამსაქმებელი ვალდებულია დანერგოს შრომის უსაფრთხოების უზრუნველმყოფი

პრევენციული სისტემა და დროულად მიაწოდოს დასაქმებულს ინფორმაცია

რისკებისა და პრევენციული ზომების, საფრთხის შემცველ აღჭურვილობასთან

მოპყრობის წესების შესახებ. აუცილებლობის შემთხვევაში უზრუნველყოს

დასაქმებული პერსონალური დამცავი აღჭურვილობით.

დამსაქმებელი ვალდებულია მიიღოს ყველა გონივრული ზომა საწარმოო

შემთხვევის შედეგების დროულად ლიკვიდაციისათვის, პირველადი დახმარების

აღმოჩენისა და ევაკუაციისათვის.

დამსაქმებელი ვალდებულია სრულად აუნაზღაუროს დასაქმებულს სამუშაოს

შესრულებასთან დაკავშირებული, ჯანმრთელობის მდგომარეობის გაუარესებით

მიყენებული ზიანი და მკურნალობის ხარჯები.

დასაქმებული ვალდებულია უზრუნველყოს ორსული ქალის დაცვა ისეთი

შრომისაგან, რომელიც საფრთხეს უქმნის მისი და ნაყოფის ჯანმრთელობას.

მძიმე, მავნე და საშიშ სამუშაოთა ნუსხა, შრომის უსაფრთხოების წესები

განისაზღვრება საქართველოს კანონმდებლობით.


2013


07.01 რას წარმოადგენს დარიცხული ვალდებულება?

07.02 როგორი სახით შეიძლება მოხდეს ვალდებულების დაფარვა?

07.03

კომპანიამ უცხოელი მომწოდებლისგან შეიძინა 1500 ევროს საქონელი, რომლის ღირებულება უნდა

დაფაროს 20 დღეში. შეძენისას კურსი 1€=2,2. გადახდისას ევროს კურსი ლართან მიმართებაში გახდა

1€=2,14. ასახეთ ანგარიშებზე

07.04

კომპანია ,,ეგრისმა“ მიიღო შეკვეთა 23000 ლარის კონიაკის დამზადებაზე და ავანსის სახით მიიღო 3000

ლარი. ასახეთ ავანსის მიღება. ,,ეგრისმა“ ჩააბარა დამკვეთს მზა პროდუქცია სრულად, რის გამოც

წარმოეშვა მოთხოვნა დანარჩენ მისაღებ 20000 ლარზე.აღრიცხეთ მოთხოვნა, ვალდებულების დაფარვა და

შემოსავალი.

07.05

ორგანიზაცია ,,თიესას“ გადასახდელი აქვს ,,ახალი ქსელების“ სატელეფონო მომსახურებისათვის 300

ლარი. ასახეთ დარიცხვა და გადახდა

07.06

თანამშრომლებზე დარიცხულია ხელფასი 6000 ლარი. შეასრულეთ შემდეგი გატარებები: ა) ხელფასის

დარიცხვა ბ) საშემოსავლოს დარიცხვა გ) საშემოსავლოს გადარიცხვა დ) ხელფასის გაცემა

07.07

საწარმომ იჯარით აიღო უფლება სავაჭრო ნიშნის გამოყენებაზე , რაზედაც გადასახდელი აქვს როიალტი

3000 ლარი. ასახეთ დარიცხვა და პროცენტის დარიცხვა და გადახდა, სესხის დაბრუნება.

07.08

საწარმო ,,იმედმა“ ერთ-ერთი პარტნიორისაგან აიღო 3 თვიანი სესხი 4000 ლარი წლიური 15%-იანი

განაკვეთით. ასახეთ სესხის აღება, პროცენტის დარიცხვა, გადახდა, სესხის დაბრუნება.

07.09

1 სექტემბერს საწარმომ გააფორმა ხელშეკრულება 3 წლიან სესხზე და მიიღო 120000 ლარი წლიური 12%-

იანი განაკვეთით. ძირითადი თანხიდან თვეში დაარიცხეთ გადასახდელი 3333 ლარი. ასახეთ: სესხის

მიღება, მიმდინარე ნაწილის დარიცხვა, პროცენტის დარიცხვა და გადახდა.

07.10

შ.პ.ს. ,,აიამ“ 15 სექტემბერს მიიღო შეკვეთა 20000 აშშ დოლარის საქონელზე და მიიღო ავანსად ეს თანხა.

კურსი ამ დღისათვის იყო: 1$= 1,6 ლარს. საქონლის მიწოდება მოხდა 1 ოქტომბერს. ამ დღისათვის კი

ფიქსირებული კურსია 1$= 1,66 ლარი. ასახეთ ანგარიშებზე.

07.11

საწარმო აწარმოებს საკუთარი წარმოების უალკოჰოლო სასმელებს, რომლის მწარმოებელი პერსონალის

დარიცხულმა ხელფასმა შეადგინა 5000 ლარი. შეასრულეთ ხელფასის და საშემოსავლოს დარიცხვისა და

გადახდის ოპერაციები

07.12

კომპანიამ შეიძინა მიწის ნაკვეთი, შუამავლის მომსახურებისათვის გადასახდელი აქვს 1500 ლარი. ასახეთ

დარიცხვა და გადახდა.

07.13 ვინ არის საშემოსავლო გადასახადით დაბეგვრის ობიექტი?

07.14 როგორია საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთები?

07.15 ფიზიკურ პირთა რომელი სახეებია განთავისუფლებული საშემოსავლო გადასახადისაგან?

07.16 როდის ხდება საშემოსავლო გადასახადის დეკლარაციის წარდგენა და გადახდა?


2013

ლექცია N8

ძირითადი საშუალებების აღრიცხვა

ძირითადი საშუალებები არ ის მატერიალური აქტივები, რომლებიც:

ა) იმყოფება საწარმოს განკარგულებაში და გამოიყენება წარმოებაში, საქონლის ან

მომსახურების მისაწოდებლად, იჯარით გასაცემად ან ადმინისტრაციული მიზნებისათვის;

ბ) გათვალისწინებულია ერთ საანგარიშო პერიოდზე მეტი ხნით გამოსაყენებლად.

ძირითად საშუალებებს აჯგუფებენ მათი ბუნებისა და ეკონომიკური დანიშნულების

მიხედვით:

2110 მიწა;

2120 დაუმთავრებელი მშენებლობა;

2130 შენობა;

2140 ნაგებობები (ნაშენის ისეთი სახე, სადაც ძირითადი ტექნოლოგიური პროცესის

უზრუნველსაყოფად, არ არის აუცილებელი სათავსის (სათავსების) არსებობა.

მაგალითად: ხიდი, ანძა, კაშხალი. თითოეულ მათგანს შეიძლება ჰქონდეს

სათავსები, თუმცა ისინი დამხმარე ფუნქციით გამოიყენება და არა ძირითადი

ტექნოლოგიური პროცესისთვის.);

2150 მანქანა - დანადგარები;

2160 ოფისის აღჭურვილობა;

2170 ავეჯი;

2180 სატრანსპორტო საშუალებები;

ძირითადი საშუალებები გარდა იმისა, რომ იმყოფება საწარმოს განკარგულებაში, უნდა

აკმაყოფილებდეს გარკვეულ მოთხოვნებს. ბასს-ის მიხედვით, ძირითადი საშუალების

ღირებულება უნდა აღიარდეს აქტივად, თუ:

ა) მოსალოდნელია, რომ საწარმო მომავალში ამ აქტივის გამოყენებით მიიღებს ეკონომიკურ

სარგებელს;

ბ) საწარმოსათვის შესაძლებელია აქტივის ღირებულების საიმედოდ შეფასება.

მაგალითი: საწარმომ საქონლის გადასაზიდად შეიძინა 15 000 ლარად ღირებული

ავტომობილი. იგი აკმაყოფილებს ყველა კრიტერიუმს: იმყოფება საწარმოს მფლობელობაში,

გამოიყენება მომსახურების გასაწევად, გამოყენებული იქნება ერთ საანგარიშო პერიოდზე მეტი

ხნის განმავლობაში, საწარმო მისი გამოყენებით მიიღებს ეკონომიკურ სარგებელს და მისი

ღირებულება საიმედოდაა შეფასებული. ამდენად, საწარმომ იგი უნდა აღიაროს ძირითად

საშუალებად.

მაგალითი: სტომატოლოგიურმა კლინიკამ შეიძინა მცირეფასიანი იარაღები (მაშები,

საბჟენები, ბუნიკები). დამხმარე ნაწილების საკითხის განსჯის დროს საწარმომ გამოიყენა

არსებითობის პრინციპი და მცირე ღირებულების სათადარიგო ნაწილები მიაკუთვნა

სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობებს (მარაგებს).

http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98

http://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%97%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A1%E1%83%98&action=edit&redlink=1

http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%AE%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98

http://ka.wikipedia.org/w/index.php?title=%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%90&action=edit&redlink=1

http://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%A8%E1%83%AE%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98


2013

ძირითადი საშუალების ერთეული, რომელიც აკმაყოფილებს აქტივად აღიარების

კრიტერიუმებს, თავდაპირველად უნდა შეფასდეს მისი თვითღირებულებით. ძირითადი

საშუალების თვითღირებულება მოიცავს:

1. მისი შესყიდვის ფასს, საიმპორტო ბაჟისა და დაუბრუნებადი გადასახადების

ჩათვლით, ყოველგვარი ფასდათმობის გარეშე;

2. ნებისმიერ დანახარჯს, რომელიც პირდაპირ დაკავშირებულია აქტივის

დანიშნულების ადგილამდე მიტანასა და სამუშაო მდგომარეობაში მოყვანასთან.

3. აქტივის დემონტაჟის, ლიკვიდაციისა და ადგილმდებარეობის აღდგენის

დანახარჯებს, თუ საწარმო იღებს ასეთ ვალდებულებას შეძენის მომენტში.

ძირითადი საშუალების თვითღირებულება არ მოიცავს:

ახალი სიმძლავრეების, პროდუქციისა და მომსახურების ათვისების დანახარჯებს;

პერსონალის სწავლებისა და რეკლამის დანახარჯებს;

ადმინისტრაციულ და სხვა ზედნადებ დახარჯებს.

ძირითადი საშუალება შემოსავალში აიღება შესაბამისი დოკუმენტაციის საფუძველზე,

როგორიცაა: სასაქონლო ზედნადები, შესყიდვის აქტი, ანგარიშ-ფაქტურა და ფორმდება მიღება-

ჩაბარების აქტით.

თითოეული ძირითადი საშუალება აღირიცხება ცალკე ერთეულად და ენიჭება

საინვენტარო ნომერი. მასზე იხსნება საინვენტარო ბარათი, სადაც მიეთითება ობიექტის

ტექნიკური მახასიათებლები, მწარმოებლის დასახელება, წარმოების წელი, საქარხნო ნომერი,

ცვეთის ნორმა, პასუხისმგებელი პირი.

მაგალითი: საწარმომ შეიძინა სახარატო დაზგა მომწოდებლისაგან 2600 ლარად, დღგ-ს

თანხა 468 ლარია, ტრანსპორტირების ხარჯი 150 ლარი, მონტაჟის ხარჯი 200 ლარი.

დაზგის თვითღირებულება შეადგენს: (2132+150+200)=2482


1 10.11.2012 2150 3190 2132 შეძენა

2 10.11.2012 2150 3191 200 მონტაჟი

3 10.11.2012 2150 3192 150 ტრანსპორტირება

4 10.11.2012 3340 3190 468 დღგ

ერთ-ერთ მნიშვნელოვან გრძელვადიან აქტივს წარმოადგენს მიწა, რომლის მომსახურების

ვადა განუსაზღვრელია. მიწის ნაკვეთის შეძენის დროს მისი ღირებულების გარდა

გადასახდელია მრავალი დამატებითი ხარჯი: უძრავი ქონების აგენტების, ადვოკატების, მიწის

ნაკვეთის გაწმენდის და მოსწორების ხარჯები, რაც მიეკუთვნება მიწის თვითღირებულებას.

მაგ: მიწის შეძენის ღირებულება 10 000 ლარია, ბროკერის საკომისიო 300ლ, იურისტის 200

ლ, მიწის მოსწორებისათვის გაწეულია 450 ლ ხარჯი. მიწის თვითღირებულება შეადგენს: 10950

ლარს (10000+300+200+450).


2013

ძირითად საშუალებებს გარდა თვითღირებულებისა აქვს სხვა ღირებულებაც, როგორიცაა:

რეალური ღირებულება-არის ის თანხა, რომლითაც შეიძლება აქტივი გაიცვალოს

საქმის მცოდნე და გარიგების მსურველ მხარეებს შორის „გაშლილი ხელის

მანძილის პრინციპით“ (ეს პრინციპი მოითხოვს, რომ გარიგების დროს არ უნდა

არსებობდეს არანაირი გარემოება, რაც ხელს შეუშლიდა ყიდვა-გაყიდვას რეალური

საბაზრო ფასებით).

ნარჩენი ღირებულება-არის შეფასებითი თანხა, რომელსაც საწარმო ამჟამად

მიიღებდა ძირითადი საშუალებების გაყიდვიდან, გაყიდვისათვის საჭირო

შეფასებული დანახარჯების გამოკლებით, თუ აქტივს უკვე აღარ აქვს მისი

სასარგებლო მომსახურების ვადის ბოლოს მოსალოდნელი ასაკი და მდგომარეობა.

საბალანსო ღირებულება-ის თანხაა, რომლითაც ძირითადი საშუალებები

აღიარებულია დაგროვილი ცვეთისა და დაგროვილი გაუფასურების ზარალის

გამოკლების შემდეგ.

აქტივის სასარგებლო მომსახურების ვადა განისაზღვრება:

ა) პერიოდით, რომლის განმავლობაშიც მოსალოდნელია აქტივის გამოყენება;

ბ) პროდუქციის ოდენობით, რომლის მიღება მოსალოდნელია ამ აქტივის გამოყენებით.

მაგალითი: შეძენილია დაზგა 5833 ლარად, ტრანსპორტირებაზე დაიხარჯა 300ლ,

დამონტაჟებაზე დაიხარჯა 200 ლარის დამხმარე მასალები და 262 ლ მუშების ხელფასი. დაზგის

ღირებულება გადარიცხულია. განვსაზღვროთ დაზგის თვითღირებულება და ავსახოთ

ანგარიშებზე.

დაზგის თვითღირებულება შეადგენს: 5833+300+200+262=6595


1 10.11.2012 2150 3190 5833 შეძენა

2 10.11.2012 2150 1620 200 მონტაჟი

3 10.11.2012 2150 3192 300 ტრანსპორტირება

4 10.11.2012 2150 3130 262 ხელფასი

ბასს - ის თანახმად საწარმოს შეუძლია ძირითადი საშუალების აღიარების შეწყვეტასთან

დაკავშირებული სამუშაოების ღირებულება, როგორიცაა დემონტაჟისა და ადგილმდებარეობის

აღდგენის ხარჯები ჩართოს აქტივის თვითღირებულებაში, თუ საწარმო კისრულობს ასეთი

ვალდებულების შესრულებას.

მაგალითი: შეძენილია მოწყობილობა 120000 ლარად, ტრანსპორტირების ხარჯია 10000

ლარი, გამოყენების ვადა 15 წელი, რის შემდეგ საწარმო ვარაუდობს ამ აქტივის გაყიდვას 20000

ლარად და იღებს ვალდებულებას მოწყობილობის დემონტაჟსა და ადგილმდებარეობის

აღდგენაზე, რაც შეფასდა 5000 ლარად. მოწყობილობის თვითღირებულება შეადგენს:

120000+10000+5000=135000


2013

ავსახოთ ოპერაცია ანგარიშებზე


1 10.11.2012 2150 3190 120000 შეძენა

2 10.11.2012 2150 3190 10000 ტრანსპორტირების საფასური

3 10.11.2012 2150 4220 5000 გრძელვადიანი ვალდებულება

მაგალითი: საკონდიტრო ფაბრიკაში პროდუქციის ხარისხის ამაღლების მიზნით

დანადგარს დაუყენეს ახალი ნაწილი, რომლის ღირებულებაა 8000 ლ. ახალი ნაწილი ზრდის

დანადგარის მწარმოებლურობას და შესაბამისად დანადგარის ფასი გაიზრდება 8000 ლარით,

რაც აისახება შემდეგნაირად:


1 10.11.2012 2150 3190 8000 ნაწილის შეძენა

მაგალითი: სადისტრიბუციო კომპანიას აქვს ავტომანქანები, რომელიც სააღრიცხვო

პოლიტიკით აღიარებულია ერთ სააღრიცხვო ერთეულად, ხოლო აკუმლატორი და საბურავები

სათადარიგო ნაწილებად. მიმდინარე თვეში ორ ავტომობილს შეუცვალეს საბურავი, რომლის

ღირებულება იყო 200 ლ, და ერთ ავტომობილს აკუმლატორი, ღირებულებით 140 ლ.

რამდენადაც ექსპლუატაციის პერიოდში გაწეული ხარჯები არ აკმაყოფილებს აქტივად

აღიარების კრიტერიუმს, იგი აღიარდება ხარჯად:


1 10.11.2012 7380 1690 200 ავტომანქანის რემონტის ხარჯი

2 10.11.2012 7380 1691 140 ავტომანქანის რემონტის ხარჯი

საკუთარი ძალებით მშენებლობა

ბასს-ის თანახმად, როდესაც საწარმო თვითონ ქმნის აქტივს, მისი ღირებულების

განსაზღვრა ხდება შეძენილი აქტივების ანალოგიურად, ანუ ყველა პირდაპირი ხარჯის

გათვალისწინებით.

საკუთარი ძალებით წარმოებულ (აშენებულ) ძირითად საშუალებებზე გაწეული ყველა

დანახარჯი აისახება 2120 - ის დაუმთავრებელი მშენებლობის დებეტში, რაც იძლევა ობიექტის

თვითღირებულების გამოთვლის საშუალებას, მაგრამ მასალის, შრომის და სხვა რესურსების

ზენორმატიული დანახარჯები არ უნდა ჩაირთოს აქტივის საბალანსო ღირებულებაში.

მაგალითი: კომპანია 4 წლის განმავლობაში აშენებდა შენობას, რომელზეც დაიხარჯა 5000

ლარის საშენი მასალები, 9170 ლარი ხელფასი. სამუშაოების ჩაბარებისას აღმოჩნდა, რომ ორი

კედელი არ შეესაბამებოდა პროექტს, რის გამოც მოხდა მისი დანგრევა და თავიდან აშენება,

რაზეც დაიხარჯა 3000 ლარის მასალა და 2620 ლარის ხელფასი.


2013

შენობის თვითღირებულებაში შევა 5000+9170=14170 ლარი. კედლების გადაკეთებაზე

დანახარჯები არ შევა აქტივის თვითღირებულებაში

ავსახოთ მშენებლობის პროცესი:


1 10.11.2012 2120 3130 9170 ხელფასი

2 10.11.2012 2120 1620 5000 მასალის დანახარჯი

3 10.11.2012 8220 1620 3000 არასაოპერაციო ხარჯი

4 10.11.2012 8220 3130 2620 ხელფასი

მშენებლობის დამთავრების შემდეგ შენობის შემოსავალში მიღება


1 10.11.2012 2130 2120 14170 შენობის შემოსავალში მიღება

ძირითადი საშუალებების ცვეთა

ძირითად საშუალებების ექსპლუატაციისას აღიარებული უნდა იქნეს მასზე გაწეული

ხარჯიც, ამ მიზნით ძირითად საშუალებებს ერიცხება ცვეთა, რომელიც არის აქტივის

ღირებულების მოხმარებული ნაწილის სისტემატური გადანაწილება მისი მომსახურების ვადის

განმავლობაში.

აქტივის სასარგებლო მომსახურების ვადა ეწოდება პერიოდს, რომლის განმავლობაშიც

ძირითად საშუალებას შუძლია მოიტანოს ეკონომიკური სარგებელი.

აქტივის სასარგებლო მომსახურების ვადის განმავლობაში ცვეთის თანხის

გადანაწილებისათვის ბასს-ი გვთავაზობს შემდეგ მეთოდებს: წრფივი მეთოდი, შემცირებადი

თანხის (დაჩქარებული ცვეთის), წარმოების ერთეულთა ჯამის მეთოდს.

ცვეთის წრფივი მეთოდი გულისხმობს ობიექტის ღირებულების თანაბარზომიერად

ჩამოწერას მისი მომსახურების პერიოდში. თითოეული პერიოდისათვის ცვეთა გაიანგარიშება

ცვეთადი ღირებულების გაყოფით ობიექტის ექსპლუატაციის ვადაზე.

შემცირებადი თანხის მეთოდის (დაჩქარებული ცვეთის), გამოყენება იწვევს ცვეთის

კლებადი თანხის დარიცხვას აქტივის მომსახურების ვადის განმავლობაში. ამ მეთოდით ცვეთა

ერიცხება აქტივის ნარჩენ ღირებულებას, ე. ი. თანხას, რომელიც მიიღება აქტივის საწყისი

ღირებულებიდან გასულ წლებში დარიცხული ცვეთის გამოკლებით.

წარმოების ერთეულთა ჯამის მეთოდი გულისხმობს ცვეთის დარიცხვას აქტივების

მოსალოდნელი გამოყენების, ან მწარმოებლურობის პროპორციულად. ამ მეთოდით ცვეთის

თანხა განისაზღვრება ცვეთადი ღირებულების შეფარდებით პროდუქციის წარმოების

სავარაუდო მოცულობაზე.

რადგანაც ცვეთის წრფივი მეთოდი გულისხმობს ცვეთის ერთი და იგივე თანხის

დარიცხვას მთელი სასარგებლო მომსახურების ვადის განმავლობაში, ეს მეთოდი

მიზანშეწონილია იმ აქტივების მიმართ, რომელთაც თანაბრად მოაქვთ ეკონომიკური

სარგებელი მთელი მომსახურების ვადის განმავლობაში.


2013

წრფივი მეთოდით ცვეთის ნორმა განისაზღვრება ფორმულით:

პირვანდელი ღირებულება-სალიკვიდაციო ღირებულება

სასარგებლო მომსახურების ვადა

სალიკვიდაციო ღირებულება არის შეფასებითი თანხა, რომელსაც საწარმო მიიღებს

აქტივის გაყიდვიდან, თუ კი მას ამოწურული ექნება სასარგებლო მომსახურების ვადა.

მაგალითი: საწარმომ 20000 ლარად შეიძინა ძირითადი საშუალება და განსაზღვრა მისი

გამოყენება 5 წლით. ამ ვადის ამოწურვის შემდეგ საწარმო ვარაუდობს აქტივის გაყიდვას 2000

ლარად

წლები პირვანდელი


ცვეთის წლიური

თანხა

დაგროვილი

ცვეთა

ნარჩენი


1 20 000 3600 3600 16400

2 20 000 3600 7200 12800

3 20 000 3600 11800 9200

4 20 000 3600 14400 5600

5 20 000 3600 18000 2000

ცხრილიდან ჩანს, რონ 5 წლის განმავლობაში ცვეთის თანხა ერთნაირია (20000-2000)/5=3600

თანაბარზომიერად იზრდება დაგროვილი ცვეთა და ასევე თანაბარზომიერად მცირდება

აქტივის ნარჩენი ღირებულება.

ცვეთის შემცირებადი ნაშთის, ანუ ცვეთის დაჩქარებული მეთოდი

ცვეთის თანხის გაანგარიშება შემცირებადი ნაშთის მეთოდით გულისხმობს ცვეთის თანხის

გაანგარიშებას საპროცენტო განაკვეთით-პირველ წელს აქტივების თვითღირებულებით, ხოლო

შემდგომ საბალანსო ღირებულებით, ამ მეოდის გამოყენება მიზანშეწონილია იმ აქტივების

მიმართ, რომლებიც მომსახურების პირველ წლებში იძლევიან მეტ ეკონომიკურ სარგებელს,

მორალურად და ფიზიკურად მეტად ცვდებიან.

იგივე მაგალითის საფუძველზე ცვეთის დარიცხვის ნორმა 20%-ია, მაშინ დაჩქარებული

ცვეთის ნორმა იქნება 40%.




თანხა


ცვეთა



1 20 000 20000*40%=8000 8000 12000

2 20 000 12000*40%=4800 12800 7200

3 20 000 7200*40%=2880 15680 4320

4 20 000 4320*40%=1728 17408 2592

5 20 000 2592-2000=592 592 2000

წლიური ცვეთა =


2013

წლების ერთეულთა ჯამის მეთოდი წარმოადგენს შემცირებული თანხის მეთოდის

ნაირსახეობას, რომელიც მომსახურების პირველ წლებში უფრო მეტ ცვეთას არიცხავს აქტივს,

ვიდრე შემდგომ წლებში. დარიცხვისათვის გამოიყენება რიცხვთა ჯამის მეთოდი, რომელიც

გამოისახება ფორმულით:

რიცხვთა ჯამი K =n(n+1)/2

სადაც n-არის ძირითადი საშუალების სასარგებლო მომსახურების ვადა;

წლიური ცვეთა = (დარჩენილი წლები*ცვეთად ღირებულებაზე)/K;

ცვეთადი ღირებულება = თვითღირებულება-სალიკვიდაციო ღირებულება.

განვიხილოთ იგივე სახის მაგალითი და შევადგინოთ რიცხვთა ჯამის მეთოდით ცვეთის

დარიცხვის 5 წლიანი გრაფიკი:

K=5(5+1)/2=15

1+2+3+4+5=15

ცვეთადი ღირებულება = 20000-2000=18000




თანხა


ცვეთა



1 20 000 5*18000/15=6000 6000 14000

2 20 000 4*18000/15=4800 10800 9200

3 20 000 3*18000/15=3600 14400 5600

4 20 000 2*18000/15=2400 16800 3200

5 20 000 1*18000/15=1200 18000 2000

მწარმოებლურობის პროპორციული მეთოდი

როდესაც ცვეთის დარიცხვას საფუძვლად უდევს აქტივის მწარმოებლურობა, ცვეთის

მეთოდს ეწოდება მწარმოებლურობის პროპორციული მეთოდი, რომლის პრინციპი

მდგომარეობს იმაში, რომ რაც უფრო მეტია აქტივის მწარმოებლურობა, მით უფრო მეტ

ეკონომიკურ სარგებელს ვიღებთ მისგან და მით უფრო მეტი ცვეთა უნდა იქნეს დარიცხული.

მწარმოებლურობის პროპორციული მეთოდით ცვეთის დარიცხვისას ცვეთის ნორმა

განისაზღვრება ფორმულით:

თვითღირებულებას-ნარჩენი ღირებულება

პროდუქციის წარმოების სავარაუდო მოცულობა

მაგალითი: შეძენილია დაზგა 35000 ლარად. ნარჩენი ღირებულება 3000 -ია. სასარგებლო

მომსახურების ვადა 5 წელი, რომლის განმავლობაში იგი იმუშავებს 70 000 დაზგა-საათს (დ/ს).

მათ შორის 1-ელ წელს 25000 დ/ს-ს; მეორე წელს -15000 დ/ს-ს; მე3, მე4 და მე-5 წელს 10000 დ/ს-ს.

გავიანგარიშოთ აქტივის რამდენი ღირებულება იხარჯება (ცვდება) 1დაზგა/საათში.

ეს ტოლია: (35000-3000)/70000=0.45714




თანხა


ცვეთა

ნარჩენი ღირებულება

წლიური ცვეთის ნორმა =


2013

1 35000 25000*0.45714=11429 11429 35000-11429=23571

2 35000 15000*0.45714=6857 18286 35000-18286=16714

3 35000 10000*0.45714=4571 22858 35000-22858=12142

4 35000 10000*0.45714=4571 27429 35000-27429=7571

5 35000 10000*0.45714=4571 32000 35000-32000=3000

ძირითადი საშუალებების ცვეთა აისახება გატარებით:

დებეტი 7455 (ცვეთისა და ამორტიზაციის ხარჯი);

კრედიტი 2250 (მანქანა-დანადგარის ცვეთა).

მაგალითად წლის ბოლოს დაზგას დაერიცხა ცვეთა 11429


1 31.12.2012 7455 2250 11429 დაზგას დაერიცხა ცვეთა

ძირითადი საშუალების აღიარების შეწყვეტა

ძირითადი საშუალების ობიექტის აღიარების შეწყვეტა ხდება გაყიდვის შემთხვევაში, ან

როდესაც მისი გამოყენებიდან არანაირი სარგებელი აღარ არის მოსალოდნელი.

გასული აქტივის აღიარება გაუქმებას ექვემდებარება. როდესაც მიიღება გადაწყვეტილება

აქტივის გაყიდვაზე, მისი ძირითად საშუალებად აღიარება უნდა შეწყდეს მიუხედავად იმისა,

რომ მისი გაყიდვა მომავალ 12 თვეშია ნავარაუდევი.

მაგალითი: საწარმომ 45 000 ლარად გაყიდა დაზგა, რომლის საბალანსო ღირებულება 40000

ლარია. დაგროვილი ცვეთა მოცემული პერიოდისათვის შეადგენს 5000 ლარს, გაყიდვის

ხარჯებმა (ხელშეკრულების გაფორმება, სანოტარო მომსახურება) შეადგინა 1500 ლარი.

საწარმოდან აქტივის გასვლის დროს

ავსახოთ ანგარიშებზე:


1 31.12.2011 7455 2250 5000 ცვეთის დარიცხვა (გასულ წელს)

2 10.11.2012 2250 2150 5000 ცვეთის გადახურვა

3 10.11.2012 1410 8190 45000 შემოსავალი ძირ. საშ. რეალიზაციიდან

4 10.11.2012 8290 2150 35000 ძირითადი საშულების ჩამოწერა თვითღ.

5 10.11.2012 8291 3190 1500 რეალიზაციასთან დაკავშირებული ხარჯი

მაგალითი: საამქროს ერთ-ერთ მოწყობილობას გაუფუჭდა ნაწილი. მისი

თვითღირებულება 1000 ლარია, დაგროვილი ცვეთა კი 700 ლარი. შემცვლელ ნაწილში

გადაიხადეს 1200 ლარი. ამ შემთხვევაში უნდა შეწყდეს შესაცვლელი ნაწილის აღიარება, ხოლო

ახალი შემცვლელი ნაწილის ღირებულება ჩაირთვება ძირითადი საშუალების საბალანსო

ღირებულებაში.


2013

ეს ოპერაცია ანგარიშებზე აისახება შემდეგნაირად:


1 10.11.2012 2150 2250 700 ცვეთის ჩამოწერა

2 10.11.2012 2150 3190 1200 ახალი ნაწილი

3 10.11.2012 8290 2150 300 ძველი ნაწილის ჩამოწერა

მაგალითი: გაყიდულია დანადგარი 20 000 ლარად. მისი თვითღირებულება 30000 ლარია,

ხოლო დაგროვილი ცვეთა 4000. ავსახოთ ანგარიშებზე.


1 10.11.2012 7455 2250 4000 ცვეთის დარიცხვა



4 10.11.2012 8290 2150 26000 ძირითადი საშუალების ჩამოწერა

თუ აქტივის გამოყენებიდან არანაირი სარგებელი აღარ არის მოსალოდნელი იგი

ექვემდებარება ჩამოწერას. ამისათვის დგება სალიკვიდაციო კომისია, რომელიც შეადგენს

ჩამოწერის აქტს. მასში აისახება ლიკვიდირებული ობიეტის ტექნიკური, საპასპორტო

მონაცემები, ლიკვიდაციის მიზეზი, თვითღირებულება, საბალანსო ღირებულება.

მაგალითი: საწარმომ ფიზიკური ცვეთის გამო მოახდინა ავტომანქანის ლიკვიდაცია,

რომლის პირვანდელი ღირებულებაა 5000 ლარი, ხოლო დაგროვილი ცვეთაც 5000 ლარი.

ლიკვიდაციასთან დაკავშირებით დაიხარჯა ხელფასი 100 ლარი. ავტომანქანა ჯართის სახით

ჩაბარდა 300 ლარად.

ავსახოთ ოპერაცია ანგარიშებზე:




3 10.11.2012 8290 3130 100 ხელფასის ხარჯი (ლიკვიდაცია)

უსასყიდლოდ გადაცემა

ძირითადი საშუალების უსასყიდლოდ გადაცემის დროს ჩამოიწერება აქტივის

თვითღირებულება, დაგროვილი ცვეთა, ხოლო გაწეული ხარჯები აღიარდება ზარალად.

მაგალითი: კომპანიამ საქველმოქმედო ორგანიზაციას აჩუქა ასლების გადამღები აპარატი,

რომლის თვითღირებულება 5000 ლარია, ხოლო დაგროვილი ცვეთა 3500, აპარატის

ტრანსპორტირებისათვის დაიხარჯა 200 ლარი.


2013

ავსახოთ ანგარიშებზე:



2 10.11.2012 8290 2160 1500 ძირითადი საშუალების ჩამოწერა

3 10.11.2012 8290 3190 200 ტრანსპორტირების ხარჯი

ამ ოპერაციის შედეგად კომპანიამ განიცადა ზარალი 1700 ლარის ოდენობით

ძირითადი საშუალებების გადაფასება

აქტივის თავდაპირველი აღიარების შემდეგ საწარმომ უნდა აირჩიოს მისი შეფასების ორი

მოდელიდან ერთ-ერთი, როგორც საწარმოს სააღრიცხვო პოლიტიკა და გამოიყენოს იგი

ძირითადი საშუალებების მთელი ჯგუფის მიმართ. ეს მოდელებია: თვითღირებულების

მოდელი და გადაფასების მოდელი.

თუ საწარმომ აირჩია თვითღირებულების მოდელი, მაშინ აქტივად აღიარების შემდეგ

ძირითადი საშუალება უნდა შეფასდეს თვითღირებულებიდან დაგროვილი ცვეთისა და

დაგროვილი გაუფასურების ზარალის გამოკლებით. ამ მიზნით აქტივებს უნდა ჩაუტარდეს

ტესტი გაუფასურებაზე. აქტივი გაუფასურებულია, თუ მისი საბალანსო ღირებულება

აღემატება ანაზღაურებად ღირებულებას, ანუ იმ სარგებელს, რისი მოტანაც შეუძლია აქტივს.

აქტივის აფასების ან ჩამოფასების დროს, აქტივის სასარგებლო მომსახურების ვადა

შესაძლებელია განისაზღვროს ახლიდან.

მაგალითი: საწარმო ფლობს 450 000 ლარის საბალანსო ღირებულების ავტომანქანებს,

სადაც რამოდენიმე ავტომობილი ფიზიკურად და მორალურად მოძველებულია.

სპეციალისტების შეფასებით, ავტომანქანების გამოყენებით შესაძლებელია მომავალში 400000

ლარის ღირებულების სარგებლის მიღება. ამდენად ავტომანქანები გაუფასურდა 50000 ლარით,

რაც აისახება გატარებით:


1 10.11.2012 8220 2180 50000 აქტივის გაუფასურება

თუ საწარმომ აირჩია გადაფასების მოდელი, მაშინ თავდაპირველი აღიარების შემდეგ,

ძირითადი საშუალების ობიექტი უნდა აისახოს გადაფასებული თანხით. გადაფასება უნდა

ტარდებოდეს რეგულარულად, რათა აქტივის საბალანსო ღირებულება არსებითად არ

განსხვავდებოდეს მისი რეალური ღირებულებისაგან. პირველ ეტაპზე აუცილებლობას

წარმოადგენს დაგროვილი ცვეთის ანგარიშის განულება, რომელიც აისახება გატარებით:

დებეტი 2200 ძირითადი საშუალებების ცვეთა;

კრედიტი 2100 ძირითადი საშუალებები.

მაგალითი: საწარმომ 2010 წელის პირველ იანვარს შეიძინა დაზგა, რომლის ღირებულება

შეადგენს 250000 ლარს, გადახდა განხორციელდა იმავე დღეს უნაღდო ანგარიშსწორების

ფორმით, ცვეთა ერიცხება წრფივი მეთოდით (20%). 2011 წლის 31 დეკემბერს ჩატარდა დაზგის

გადაფასება, მისი რეალური ღირებულება შეადგენს 180000 ლარს.


2013

აქტივის საბალანსო ღირებულება = პირვანდელ ღირებულებას - დაგროვილი ცვეთა =

250000-100000=150000;

იმისათვის რომ იგი გაუტოლდეს რეალურ ღირებულებას 180000, საჭიროა აქტივი აფასდეს

30000 ლარით (180000-150000=30000).

მაგალითის საფუძველზე ავსახოთ გადაფასების შედეგები:


1 01.01.2010 2150 3110 250000 ძირითადი საშ. შეძენა


3 31.12.2010 7455 2250 50000 ცვეთის დარიცხვა

4 31.12.2011 7455 2250 50000 ცვეთის დარიცხვა

5 31.12.2011 2250 2150 100000 ცვეთის ჩამოწერა

6 31.12.2011 2150 5420 30000 ძირ. საშ. გადაფასება

თუ იგივე მაგალითის საფუძველზე მოხდება 2012 წლის 31 დეკემბერს დაზგის ჩამოფასება

და მისი რეალური ღირებულება გახდება 130000 ლარი, ფინანსურად მათი ასახვა შესრულდება

შემდეგი გატარებებით (იმისათვის რომ იგი გაუტოლდეს რეალურ ღირებულებას 130000,

საჭიროა აქტივი ჩამოფასება 14000 ლარით (130000-144000=-14000):


1 31.12.2012 7455 2250 36000 ცვეთის დარიცხვა=180000*20%

2 31.12.2012 2250 2150 36000 ცვეთის ჩამოწერა

3 31.12.2012 5420 2150 14000 ძირ. საშ. ჩამოფასება (გადაფასების

რეზერვის ანგარიშზე)


2013


საგადასახადო მიზნებისათვის საამორტიზაციო ანარიცხები გამოიქვითება საგადასახადო

კოდექსის 111-ე მუხლის მიხედვით.

ამორტიზაცია არ ერიცხება მიწას, ხელოვნების ნიმუშებს, სამუზეუმო ექსპონანტებს,

ისტორიული მნიშვნელობის მქონე ობიექტებს. ასევე 1000 ლარამდე ღირებულების ძირითად

საშუალებას და ბიოლოგიურ აქტივს.

1000 ლარამდე ღირებულების ძირითადი საშუალებები მთლიანად გამოიქვითება

ერთობლივი შემოსავლიდან იმ საგადასახადო წელს, როცა იგი ექსპლუატაციაში გადაეცა,

ხოლო ბიოლოგიურ აქტივზე გაწეული ხარჯი გამოიქვითება ერთობლივი შემოსავლიდან იმ

საანგარიშო წელს, როცა ისინი ფაქტიურად იქნა გაწეული.

საგადასახადო მიზნებისათვის ამორტიზაციას დაქვემდებარებული ძირითადი

საშუალებები ჯგუფდება ამორტიზაციის შემდეგი ნორმების მიხედვით:

ჯგუფი ძირითადი საშუალებები ამორტიზაციის ნორმა %-ში

1 მსუბუქი ავტომობილები, ავტოსატრაქტორო

ტექნიკა, ავეჯი ოფისისათვის, სატვირთო

ავტომობილები, ავტობუსები, სპეციალური

ავტომობილები და ავტომისაბმელები,

მანქანები და მოწყობილობები მრეწველობის

ყველა დარგისათვის, სამჭედლო-საწნეხი

მოწყობილობა, საამშენებლო მოწყობილობა,

სასოფლო-სამეურნეო მანქანები და

მოწყობილობა

20

2 სპეციალური ინსტრუმენტები, ინვენტარი და

მოწყობილობა, კომპიუტერები, მონაცემთა

დამუშავების პერიფერიული

მოწყობილობები, ელექტრონული

მოწყობილობები

20

3 სარკინიგზო, საზღვაო და სამდინარო

ტრანსპორტი, ძალოვანი მანქანები და

მოწყობილობა, თბოტექნიკური, ტურბინული

მოწყობილობა, ელექტროძრავები და დიზელ-

გენერატორები, ელექტროგადაცემისა და

კავშირგაბმულობის მოწყობილობები,

მილსადენები

8

4 შენობები, ნაგებობები 5

5 ამორტიზირებადი აქტივები, რომელიც

შეტანილი არ არის სხვა ჯგუფში

15


2013

შენობებსა და ნაგებობებს ამორტიზაცია დაერიცხება თითოეულ ნაგებობას ცალ-ცალკე.

თითოეული ნაგებობა ცალკე ჯგუფად განიხილება.

თითოეული ჯგუფის საამორტიზაციო ანარიცხების ოდენობა გამოიანგარიშება

საგადასახადო წლის ბოლოს ჯგუფის ღირებულებითი ბალანსიდან.

საგადასახადო წლის ბოლოსათვის ჯგუფის ღირებულებით ბალანს შეადგენს შემდეგი

წესით განსაზღვრული თანხა - საანგარიშოს წინა საგადასახადო წლის ბოლოსათვის ჯგუფის

ღირებულებითი ბალანსი მცირდება:

ა) საანგარიშოს წინა წელს დარიცხული ამორტიზაციის თანხით;

ბ) თუ წლის ბოლოს ჯგუფის ღირებულებით ბალანსის თანხა 1000 ლარზე ნაკლებია, იგი

მთლიანად გამოიქვითება ერთობლივი შემოსავლიდან;

თუ ჯგუფის ყველა ძირითადი საშუალება რეალიზებულია ან ლიკვიდირებულია ჯგუფის

ღირებულებით ბალანსის თანხა ექვემდებარება ერთობლივი შემოსავლიდან გამოქვითვას.

გ) ჯგუფის ღირებულებითი ბალანსის თანხა მცირდება საგადასახადო წლის განმავლობაში

ძირითად საშუალებათა რეალიზაციის თანხით, ხოლო ძირითად საშუალებათა უსასყიდლოდ

მიწოდებისას მისი საბაზრო ღირებულებით.

საანგარიშოს წინა საგადასახადო წლის ბოლოსათვის ჯგუფის ღირებულებითი ბალანსი

იზრდება:

ა) საანგარიშო წლის განმავლობაში ჯგუფისათვის დამატებული ღირებულებით

ბ) საგადასახადო წლის განმავლობაში ძირითად საშუალებათა რემონტზე გაწეული

ზღვრული თანხის ზემოთ არსებული თანხით.

თუ საანგარიშო წლის განმავლობაში ძირითად საშუალებათა რეალიზაციის, ხოლო

უსასყიდლოდ მიწოდებისას საბაზრო ფასი აღემატება ჯგუფის ღირებულებით ბალანსს წლის

ბოლოსათვის ნამეტი თანხა ჩაირთვება ერთობლივ შემოსავალში და ჯგუფის ღირებულებითი

ბალანსი ნულს გაუტოლდება.

ძირითადი საშუალებები იყოფა რამდენიმე ჯგუფად. ჯგუფში შემავალი სხვადასხვა

ძირითადი საშუალებები განიხილება როგორც ამორტიზაციის ერთი ობიექტი, თითქოს და

ისინი ქმნიდნენ ერთ „ძირითად საშუალებას”.

ძირითადი საშუალების ერთეულის მიღების დროს მისი ღირებულება ემატება შესაბამის

ჯგუფის ღირებულებას, ხოლო მიწოდებისას კი – შესაბამისი თანხა აკლდება ჯგუფის

ღირებულებას. თუ წლის ბოლოს ჯგუფის ღირებულება აღმოჩნდება ნულზე ნაკლები, სხვაობის

თანხით იზრდება ერთობლივი შემოსავალი. ყოველი წლის ბოლოს ჯგუფისთვის განკუთვნილი

ამორტიზაციის განაკვეთის მეშვეობით გამოანგარიშებული თანხა („საამორტიზაციო ანარიცხი”)

წარმოადგენს გამოსაქვით ხარჯს, გარდა შენობისა და ნაგებობისა, სადაც თითოეული შენობა

თუ ნაგებობა განიხილება ცალკე ჯგუფად, რომელიც შესაბამისად ამცირებს ჯგუფის

ღირებულებას.

თუ ჯგუფის ღირებულება წლის ბოლოს 1000 ლარზე ნაკლებია, მისი ღირებულება

სრულად ექვემდებარება გამოქვითვას იმავე წელს. სრული გამოქვითვა ასევე დაიშვება,

როდესაც ჯგუფში შემავალი ყველა აქტივი ლიკვიდირებული ან რეალიზებულია.


2013

გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს მეორე და მესამე ჯგუფზე გამოიყენოს

დაჩქარებული ამორტიზაციის ნორმა, მაგრამ არაუმეტეს მოცემული განაკვეთის ორმაგი

ოდენობისა.

ძირითადი საშუალებების მიმართ, გარდა საწარმოს კაპიტალში შეტანილისა, გადასახადის

გადამხდელს უფლება აქვს სრულად გამოქვითოს აქტივის ღირებულება იმ საგადასახადო

წელს, როცა ისინი ექსპლუატაციაში შევიდა.

აღნიშნული მუხლის მოქმედება, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც ადგილი აქვს საწარმოს

კაპიტალში შეტანის გზით ძირითადი საშუალებების მიღებას, ვრცელდება ნებისმიერი სახით

მიღებულ ამორტიზებად ძირითად საშუალებაზე, მათ შორის, სასყიდლით თუ უსასყიდლოდ

მიღებულ, რეორგანიზაციის შედეგად მიღებულ თუ საკუთარი ძალებით წარმოებულ ძირითად

საშუალებებზე.

ძირითადი საშუალებების ღირებულების სრულად გამოქვითვის შემთხვევაში გადასახადის

გადამხდელი ვალდებულია იგივე ნორმა გამოიყენოს ყველა შემდგომი ძირითადი

საშუალებების მიმართ, 5 წლის განმავლობაში.

ძირითადი საშუალებების ღირებულების სრულად გამოქვითვის შემთხვევაში ძირითადი

საშუალებები არ შეიტანება ჯგუფის ღირებულებითი ბალანსში.

ასეთი ძირითადი საშუალებების მიწოდებისას მიღებული ან მისაღები თანხები, ხოლო

ასეთის არარსებობისას საბაზრო ფასი ექვემდებარება ერთობლივ შემოსავალში ჩართვას დღგ-ს

გარეშე.

ღირებულების სრულად გამოქვითვის ნორმა არ ვრცელდება ლიზინგით გაცემულ

ძირითადი საშუალებებზე.

(უნდა გავითვალისწინოთ, რომ ძირითადი საშუალების სრულიად გამოქვითვა არ ნიშნავს მათი ბალანსიდან ჩამოწერას. ძირითადი საშუალებები რჩება ბალანსზე და ერიცხება ფინანსური ცვეთა. გამოქვითვა ხდება მხოლოდ საგადასახადო მიზნებისათვის ).

უფლებაუნარიანობა

ფიზიკური პირის უფლებაუნარიანობა ნიშნავს უნარს, ჰქონდეს სამოქალაქო

უფლებები და უფლებები და მოვალეობები, წარმოიშობა დაბადების მომენტიდან.

მემკვიდრედ ყოფნის უფლება წარმოიშობა ჩასახვისთანავე; ამ უფლების

განხორციელება დამოკიდებულია დაბადებაზე.

ფიზიკური პირის უფლებაუნარიანობა წყდება მისი გარდაცვალებით.

გარდაცვალების მომენტად ითვლება თავის ტვინის ფუნქციონირების შეწყვეტა. არ

შეიძლება ფიზიკურ პირს წაერთვას უფლებაუნარიანობა.


2013

იურიდიულ პირის უფლებაუნარიანობა

1. საჯარო სამართლის იურიდიული პირი უფლებამოსილია განახორციელოს კანონით

ან

მისი სადამფუძნებლო დოკუმენტებით გათვალისწინებული მიზნების შესაბამისი

საქმიანობა.

2. კერძო სამართლის იურიდიულ პირს სამეწარმეოს თუ არასამეწარმეოს

(არაკომერციულს)

უფლება აქვს განახორციელოს კანონით აუკრძალავი ნებისმიერი

საქმიანობა,მიუხედავად

იმისა, არის თუ არა ეს საქმიანობა მისი სადამფუძნებლო დოკუმენტებით

გათვალისწინებული.

3. ზოგიერთი საქმიანობა, რომელთა ჩამონათვალსაც განსაზღვრავს კანონი,

იურიდიულ პირს შეუძლია განახორციელოს მხოლოდ სპეციალური

ლიცენზიის/ნებართვის საფუძველზე. აღნიშნული საქმიანობის განხორციელების

უფლება იურიდიულ პირს წარმოეშობა ლიცენზიის, ან ნებართვის მიღების

მომენტიდან

4. იურიდიული პირის უფლებაუნარიანობა წარმოიშობა მისი რეგისტრაციის

მომენტიდან და წყდება მისი ლიკვიდაციის დასრულების ფაქტის რეგისტრაციის

მომენტიდან.

5. არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირი უფლებამოსილია ეწეოდეს

დამხმარე ხასიათის სამეწარმეო საქმიანობას, რომლიდან მიღებული მოგებაც უნდა

მოხმარდეს არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული პირის მიზნების

რეალიზებას. ასეთი საქმიანობის შედეგად მიღებული მოგების განაწილება

არასამეწარმეო იურიდიული პირის დამფუძნებლებს, წევრებს, შემომწირველებს,

აგრეთვე ხელმძღვანელობისა და წარმომადგენლობითი უფლებამოსილების მქონე

პირებს შორის დაუშვებელია.

შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის საფუძვლები

შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის საფუძვლებია:

ა) ეკონომიკური გარემოებები, ტექნოლოგიური და ორგანიზაციული ცვლილებები, რაც

განაპირობებს წარმოებისათვის აუცილებელი სამუშაო ძალის შემცირებას;

ბ) შრომითი ხელშეკრულების ვადის გასვლა;

გ) შრომითი ხელშეკრულებით გათვალისწინებული სამუშაოს შესრულება;

დ) დასაქმებულის მიერ თანამდებობის/სამუშაოს დატოვება საკუთარი ინიციატივით;

ე) მხარეთა შეთანხმება;

ვ) დასაქმებულის კვალიფიკაციის ან პროფესიული უნარ-ჩვევების შეუსაბამობა

დაკავებულ თანამდებობასთან;

ზ) დასაქმებულის მიერ მასზე შრომითი ხელშეკრულებით ან შინაგანაწესით დაკისრებული

ვალდებულების უხეში დარღვევა, რაც შეუძლებელს ხდის შრომითი ურთიერთობების

გაგრძელებას;


2013

თ) თუ შრომითი ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის გათვალისწინებული, ხანგრძლივი

შრომის უუნარობა – თუკი შრომის უუნარობის ვადა აღემატება ზედიზედ 60 კალენდარულ

დღეს, ან 6 თვის განმავლობაში საერთო ვადა აღემატება 90 კალენდარულ დღეს, ამასთანავე,

დასაქმებულს გამოყენებული აქვს ამ კოდექსის 21-ე მუხლით განსაზღვრული შვებულება;

ი) სასამართლო განაჩენის ან გადაწყვეტილების კანონიერ ძალაში შესვლა, რომელიც

სამუშაოს შესრულების შესაძლებლობას გამორიცხავს;

თ) დამსაქმებელი ფიზიკური პირის ან დასაქმებულის გარდაცვალება;

ი) დამსაქმებელი იურიდიული პირის ლიკვიდაციის წარმოების დაწყება.

შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის წესი

1. შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტისას მხარე ვალდებულია არანაკლებ 30

კალენდარული დღით ადრე გააფრთხილოს მეორე მხარე წინასწარი წერილობითი

შეტყობინების გაგზავნის გზით.

2. შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტისას დამსაქმებელს უფლება აქვს წინასწარი

წერილობითი შეტყობინების გაგზავნის ნაცვლად დასაქმებულს გადაუხადოს არანაკლებ

ერთი თვის შრომის ანაზღაურება - კომპენსაცია 30 კალენდარული დღის ვადაში .

3. დამსაქმებელს წინასწარი წერილობითი შეტყობინების გაგზავნის და კომპენსაციის

გადახდის ვალდებულება არ წარმოეშობა იმ შემთხვევაში თუ არსებობს შრომითი

ურთიერთობების შეწყვეტის საფუძვლები, რომლებიც ჩამოთვლილია ზემოთ (შრომითი

ურთიერთობების შეწყვეტის საფუძვლები).

4. დამსაქმებელი ვალდებულია დასაქმებულის მოთხოვნის წარდგენიდან 7 კალენდარული

დღის ვადაში წერილობით დაასაბუთოს ხელშეკრულების შეწყვეტის საფუძველი.

5. დასაქმებულს უფლება აქვს 30 კალენდარული დღის ვადაში სასამართლოში გაასაჩივროს

დამსაქმებლის დასაბუთებული გადაწყვეტილება ხელშეკრულების შეწყვეტის შესახებ.

6. თუ დამსაქმებელი წერილობით არ დაასაბუთებს ხელშეკრულების ხელშეკრულების

შეწყვეტის საფუძველს, დასაქმებულს უფლება აქვს 30 კალენდარული დღის ვადაში

სასამართლოში გაასაჩივროს დამსაქმებლის გადაწყვეტილება ხელშეკრულების შეწყვეტის

შესახებ.

7. სასამართლოს მიერ დასაქმებულთან შრომითი ხელშეკრულების შეწყვეტის შესახებ

დამსაქმებლის გადაწყვეტილების ბათილად ცნობის შემთხვევაში დამსაქმებელი

ვალდებულია პირვანდელ სამუშაო ადგილზე აღადგინოს პირი, რომელსაც შეუწყდა

შრომითი ურთიერთობა ან უზრუნველყოს ის ტოლფასი სამუშაოთი.


2013


09.01 განმარტეთ და ჩამოთვალეთ ძირითადი საშუალებები

09.02 როგორ დავიანგარიშოთ ძირითადი საშუალებების თვითღირებულება?

09.03 როგორ ხდება ძირითადი საშუალებების შემოსავალში აყვანა?

09.04 ახსენით ცვეთის დარიცხვის წრფივი მეთოდი

09.05 რიცხვთა ჯამის მეთოდი

09.06 რას ეფუძნება და როგორ გამოითვლება მწარმოებლურობის მიხედვით ცვეთის დარიცხვა?

09.07 როგორ აღირიცხება ძირითადი საშუალებების რეალიზაცია?

09.08 ძირითადი საშუალებების ჩამოწერა?

09.09

საწარმომ შეიძინა კრედიტით დანადგარი 5000 ლარად, ტრანსპორტირებაზე დაიხარჯა სალაროდან 200

ლარი, დამონტაჟებაზე-100 ლარი, პერსონალის სწავლებაზე 300 ლარი. დაიანგარიშეთ დანადგარის

თვითღირებულება და შეასრულეთ შესაბამისი გატარებები

09.10

გაიყიდა დაზგა 2000 ლარად, რომლის პირვანდელი ღირებულება 3000 ლარია, დაგროვილი ცვეთა 600 ლარი.

ფული ჩარიცხულია საბანკო ანგარიშზე. შეასრულეთ შესაბამისი გატარებები

09.11

საგამომცემლო ფირმამ შეიძინა დანადგარი 25000 ლარად. მომსახურების ვადა 5 წელია, ხოლო

სალიკვიდაციო ღირებულება 2500 ლ. საწარმო ვარაუდობს, რომ ამ დანადგარით გამოუშვებს 200 000 წიგნს.

პირველ წელს აქედან 70000 - ს, მეორე წელს 55000-ს, მესამე წელს 30000-ს, მეოთხე წელს 25000-ს, მეხუთე წელს

20000-ს.

09.12 გაიანგარიშეთ და ბუღალტრულად ასახეთ ცვეთა ყველა მეთოდის გამოყენებით

09.13

საწარმომ გაყიდა ავტომობილი 30000 ლარად, საბანკო ანგარიშზე გადმორიცხვით, რომლის თავდაპირველი

ღირებულება 32000-ია, გაყიდვის მომენტისათვის მასზე დარიცხული იყო ცვეთა 11000ლ.

09.14 ასახეთ ბუღალტრულად.

09.15

ჩამოიწერა ძირითადი საშუალება, რომლის თავდაპირველი ღირებულება 20 000, ხოლო დაგროვილი ცვეთა

19500. ასახეთ ბუღალტრულად.

09.16 საგადასახადო მიზნებისათვის ჩამოთვალეთ ძირითად საშუალებათა ჯგუფები და შესაბამისი განაკვეთები.

09.17 რას არ ერიცხება ამორტიზაცია?

09.18 როგორ განისაზღვრება ჯგუფის ღირებულებითი ბალანსი წლის ბოლოსათვის?

09.19

საგადასახადო მიზნებისათვის ძირითად საშუალებათა რეალიზაციისას რა თანხა ჩაირთვება ერთობლივ

შემოსავალში?

09.20 ახსენით დაჩქარებული ამორტიზაციის პრინციპი

09.21 ახსენით ძირითადი საშუალების სრულად გამოქვითვის პრინციპი

09.22 ახსენით ფინანსური და საგადასახადო ცვეთის განმასხვავებელი ნიშნები.

09.23 როგორ გამოიქვითება 1000 ლარამდე ძირითადი საშუალებები?

09.24

კომპანიამ სკოლას უსასყიდლოდ გადასცა კომპიუტერი, რომლის თავდაპირველი ღირებულება 1500 ლარია,

ხოლო დაგროვილი ცვეთა 500 ლარი. ტრანსპორტირების ხარჯმა შეადგინა 50 ლარი. შეასრულეთ გატარებები.

09.25 როდიდან ერიცხება ძირითად საშუალებებს ამორტიზაცია?

09.26 რას ნიშნავს ფიზიკური და იურიდიული პირის უფლებაუნარიანობა?

09.27 რა არის შრომითი ურთიერთობის შეწყვეტის საფუძვლები?


2013


არამატერიალური აქტივების აღრიცხვა

არამატერიალური აქტივები არის არაფულადი, იდენტიფიცირებადი აქტივი, რომელსაც

ფიზიკური ფორმა არ გააჩნია, საწარმო ფლობს მიწოდების პროცესში გამოსაყენებლად,

ადმინისტრაციული მიზნებისათვის და ღებულობს ეკონომიკურ სარგებელს.

მათ მიეკუთვნება: სასაქონლო ნიშანი, ჟურნალ-გაზეთების სახელწოდება, პატენტები,

ლიცენზიები, საავტორო უფლებები, სავაჭრო მარკა, რეცეპტები, ფორმულები, მოდელები,

დიზაინი, ინტელექტუალური საკუთრება, და სხვა.

ლიცენზია - არის სახელმწიფო ორგანოსაგან აღებული ნებართვა გარკვეული სახის

საქმიანობის განსახორციელებლად.

კონცესია - წარმოადგენს სახელმწიფოსგან მიღებულ ნებართვას წიაღისეულისა და მიწის

რესურსებით განსაზღვრული პირობით გამოყენებაზე.

პატენტი - დოკუმენტია, რომელიც ადასტურებს გამოგონების სახელმწიფოებრივ

აღიარებას და ავტორს ანიჭებს უფლებას ამ გამოგონებაზე.

სავაჭრო ნიშანი - არის კომპანიების, მათი პროდუქციის დასახელება, სხვა საწარმოთა

საქონლისაგან განსხვავების მიზნით.

საავტორო უფლება - წარმოადგენს ლიტერატურაში, ხელოვნებაში მეცნიერებაში

შესრულებული ნაშრომების ავტორთა უფლებას.

ინტელექტუალური საკუთრებას (ნოუ-ჰაუ) - მიეკუთვნება სამეცნიერო, მმართველობითი,

კომერციული და სხვა ცოდნა-გამოცდილება, რომელიც არ არის დაცული დოკუმენტებით,

მაგრამ მის გამოყენებას აპირებენ წარმოებაში, სამეცნიერო გამოკვლევებში და სხვა.

ფრანშიზი - წარმოადგენს უფლების გადაცემას ძირითადი საშუალებების, სავაჭრო

მარკების, სხვა მატერიალური და არამატერიალური აქტივების გტამოყენებაზე.

კომპიუტერული უზრუნველყოფის პროგრამა - არის არამატერიალური აქტივი, თუ ის არ

წარმოადგენს აპარატურული საშუალებების განუყოფელ ნაწილს. თუ აპარატურა მის გარეშე

ვერ იმუშავებს, მაშინ იგი მიეკუთვნება ძირითად საშუალებებს.

არამატერიალური აქტივები უნდაა აკმაყოფილებდეს შემდეგ პირობებს:

იყოს საწარმოს მიერ კონტროლირებადი;

იძლეოდეს ეკონომიკურ სარგებელს;

იყოს იდენტიფიცირებადი.

იდენტიფიცირებადია აქტივი, თუ იგი:

ა) განცალკევებადია, შესაძლებელია მისი გამოყოფა საწარმოდან, გაყიდვა, გადაცემა,

გაქირავება, გაცვლა.

ბ) წარმოიქმნება სახელშეკრულებო ან სხვა იურიდიული უფლებით.

არამატერიალური აქტივებიდან მომავალში მისაღები ეკონომიკური სარგებელი კი მოიცავს

საქონლის /მომსახურების რეალიზაციიდან მიღებულ ამონაგებს, დანახარჯების ეკონომიას და

სხვა სარგებელს, რომელიც ამ აქტივების გამოყენების შედეგია.


2013

არამატერიალური აქტივების აღიარების პრინციპი არ განსხვავდება სხვა

იდენტიფიცირებადი ფულადი აქტივების აღიარების პრინციპებისაგან. არამატერიალური

აქტივები უნდა აღიარდეს მხოლოდ მაშინ, როდესაც:

ა) მოსალოდნელია აქტივზე მიკუთვნებული ეკონომიკური სარგებელის საწარმოში

შემოსვლა;

ბ) შესაძლებელია აქტივის თვითღირებულების საიმედოდ შეფასება;

არამატერიალური აქტივების საწყისი შეფასება უნდა მოხდეს თვითღირებულებით.

არამატერიალური აქტივების თვითღირებულება მოიცავს:

ა) აქტივის შესაძენად გადახდილი ფულადი სახსრების ოდენობა;

ბ) აქტივის გამოსაყენებლად მომზადებაზე გაწეულ პირდაპირ დანახარჯებს, როგორიცაა:

გასამრჯელო, რაც დაკავშირებულია აქტივის მუშა მდგომარეობაში მოყვანასთან, აქტივის

შემოწმების დანახარჯები და სხვა.

იმპორტის შემთხვევაში აქტივის თვითღირებულება მოიცავს მისი შესყიდვის ფასს

არადაბრუნებადი გადასახადების ჩათვლით. ასევე აქტივის თვითღირებულებაში შევა მის

გამოყენებაზე გაწეული პირდაპირი დანახარჯები.

არამატერიალური აქტივების თვითღირებულებაში არ შედის: ადმინისტრაციული, ახალი

პროდუქტის და მომსხურეობის ათვისების დანახარჯები, სარეკლამო, თანამშრომელთა

გადამზადებისა და სხვა ზედნადები ხარჯები.

მაგალითი: საკონდიტრო საწარმომ შეიძინა პურ-ფუნთუშეულის წარმოების ფრანშიზი

(უფლება), რაშიც გადაიხადა 20000 ლარი, ხოლო მის იურიდიულ გაფორმებაზე დანახარჯმა

შადგინა 1500 ლ.

შეძენილი ფრანშიზის თვითღირებულება მოიცავს შესყიდვის ფასსა და დანახარჯს ამ

უფლების ასამოქმედებლად:


1 05.07.2012 2510 3190 20000 შეძენილია ფრანშიზი

2 05.07.2012 2510 3191 1500 გაფორმების დანახარჯი


2013

საწარმოში წარმოქმნილი არამატერიალური აქტივი

საწარმოში შესაძლებელია არამატერიალური აქტივების წარმოქმნა, მაგრამ რთულია იმის

შეფასება, თუ:

ა) რა მომენტში არსებობს არამატერიალური აქტივი, რომელიც წარმოქმნის ეკონომიკურ

სარგებელს;

ბ) აქტივის თვითღირებულების საიმედოდ განსაზღვრა.

იმისათვის, რომ შეფასდეს, აკმაყოფილებს თუ არა საწარმოში წარმოქმნილი

არამატერიალური აქტივი აღიარების კრიტერიუმებს საწარმო ახდენს აქტივის წარმოქმნის

პროცესის კლასიფიკაციას.

საწარმოში წარმოქმნილი არამატერიალური აქტივები იყოფა:

ა) სამეცნიერო კვლევით სამუშაოების ფაზად;

ბ) საცდელ-საკონსტრუქტორო სამუშაოების ფაზად.

სამეცნიერო კვლევითი სამუშაოები არის დაგეგმილი გამოკვლევები, რომელიც

მიმართულია ახალი სამეცნიერო და ტექნიკური ცოდნის მისაღებად.

სამეცნიერო კვლევითი სამუშაოების მაგალითებია: მასალების, საქონლის, პროცესების,

მომსახურების ალტერნატივის ძიება, სამეცნიერო ცოდნის მიღებისათვის წარმართული

საქმიანობა, ახალი და გაუმჯობესებული მოწყობილობების ფორმულირება, დიზაინი.

ამ ფაზაში საწარმოს არ შუძლია აჩვენოს, რომ არსებობს არამატერიალური აქტივი,

რომელიც წარმოქმნის მომავალ ეკონომიკურ სარგებელს, ამიტომ სამეცნიერო კვლევითი

სამუშაოების დანახარჯები გაწევისთანავე აღიარდება მიმდინარე პერიოდის ხარჯად.

საცდელ-საკონსტრუქტორო სამუშაოები არის სამეცნიერო გამოკვლევების და ცოდნის

გამოყენება, ახალი და გაუმჯობესებული მასალების, პროცესების და მომსახურების გამოყენება

დაგეგვმასა და პროგნოზირებაში მათი კომერციული წარმოების დაწყებამდე.

არამატერიალური აქტივი, რომელიც წარმოიქმნა საცდელ-საკონსტრუქტორო სამუშაოების

შედეგად უნდა აღიარდეს მხოლოდ მაშინ, როდესაც საწარმოს შეუძლია აჩვენოს შემდეგი:

ტექნიკურად განხორციელებადია არამატერიალური აქტივი ისე, რომ მისი

გამოყენება ან გაყიდვა გახდეს შესაძლებელი;

დადასტურებული იქნას, თუ როგორ წარმოქმნის არამატერიალური აქტივი

მომავალ ეკონომიკურ სარგებელს (მისი ბაზრის არსებობა, გამოყენების და გაყიდვის

უნარი);

ასევე უნდა მოხდეს საცდელ-საკონსტრუქტორო სამუშაოებზე გაწეული

დანახარჯების საიმედოდ შეფასება.

საწარმოში წარმოქმნილი არამატერიალური აქტივების თვითღირებულება მოიცავს ყველა

დანახარჯს, რომელიც პირდაპირ შეიძლება იქნეს მიკუთვნებული ან განაწილებული აქტივის

შექმნაზე: გამოყენებული მასალებისა და მომსახურების დანახარჯებს, აქტივის შექმნაში

დაკავებული პერსონალის ხელფასებს, გადასახადებს იურიდიული უფლების რეგისტრაციაზე.

აქტივების თვითღირებულება არ მოიცავს გაყიდვის, საერთო, ადმინისტრაციულ და

ზედნადებ ხარჯებს.


2013

მაგალითი: კომპანიის #1 პროექტი ითვალისწინებს სამეცნიერო კვლევით სამუშაოების,

ხოლო #2 პროექტი ახალი პროდუქციის წარმოებას. სექტემბრის თვეში #2 პროექტის მიხედვით

შექმნილ პროდუქტზე სარწმუნო გახდა, რომ #2 პროექტის სამუშაოები დააკმაყოფილებს

საწარმოში წარმოქმნილი არამატერიალური აქტივის აღიარების კრიტერიუმებს. წლის

ბოლომდე მის წარმოებაზე დაიხარჯა 51400 ლარი. გამოვიანგარიშოთ სამეცნიერო-კვლევითი

სამუშაოების დანახარჯები და არამატერიალური აქტივის თვითღირებულება, თუ მიმდინარე

წლის პერიოდის ხარჯებია სამეცნიერო-კვლევითი ხარჯები #1 პროექტზე და #2 პროექტზე

იანვრიდან-სექტემბრამდე (არამატერიალურ აქტივად აღიარებამდე):

139150+175000=314150

აქედან 85650+120000=205650 მასალის ხარჯი,

53500+55000=108500 ხელფასის ხარჯი

დანახარჯები

#1 პროექტი


იანვრიდან-

სექტემბრამდე


სექტემბრიდან-წლის

ბოლომდე

მარაგი 85650 120000 33600

ხელფასი 53500 55000 17800

ჯამი 139150 175000 51400

ეს ოპერაციები შემდეგნაირად აისახება:

#2 პროექტი, როგორც არამატერიალური აქტივი შეფასდება 51400 ლარად, ანუ აქტივად

აღიარების შემდეგ გაწეული დანახარჯების თანხით (33600+17800).

ეს ოპერაციები შემდეგნაირად აისახება:


1 30.09.2012 9220 1620 205650 მასალის ხარჯი

2 30.09.2012 2591 3130 108500 ხელფასის ხარჯი


1 30.12.2012 2580 1620 33600 მასალის ხარჯი

2 30.12.2012 2580 3130 17800 ხელფასის ხარჯი


2013

არამატერიალური აქტივების ამორტიზაცია

არამატერიალური აქტივების სასარგებლო მომსახურების ვადა განისაზღვრება :

ა) პერიოდით, რომლის განმავლობაშიც მოსალოდნელია საწარმოს მიერ აქტივის

გამოყენება;

ბ) პროდუქციის რაოდენობით, რომლის მიღებაც მოსალოდნელია საწარმოს მიერ აქტივის

გამოყენების შედეგად.

ზოგიერთ აქტივზე, როგორიცაა ლიცენზია, ფრანშიზი, მომსახურების ვადა განისაზღვრება

იურიდიული უფლებით. შესაძლოა ასეთი არამატერიალური აქტივის სასარგებლო

მომსახურების ვადა იყოს უფრო ხანმოკლე, თუ კი საწარმო მიზნად ისახავს ხანმოკლე ვადით

გამოყენებას, მაგრამ ეს ვადა არ უნდა აღემატებოდეს იურიდიული უფლებით განსაზღვრულ

ვადას.

არამატერიალური აქტივების სასარგებლო მომსახურების ვადის განისაზღვრისას მრავალი

ფაქტორის გათვალისწინებაა საჭირო:

აქტივის გამოყენების ხასიათი;

აქტივის სასიცოცხლო ციკლი;

ტექნიკური, კომერციული, მორალური მოძველება;

საბაზრო მოთხოვნა აქტივიდან მიღებულ საქონელზე;

კონკურენტების ქმედებები და სხვა.

საწარმომ უნდა შეაფასოს განუსაზღვრელია თუ არა ვადა.

არამატერიალური აქტივების ღირებულების გეგმაზომიერი შემცირების აღრიცხვის

მიზნით გამოიყენება ტერმინი არამატერიალური აქტივების ამორტიზაცია. სტანდარტის ენით

ამორტიზაცია არის არამატერიალური აქტივების ცვეთის თანხის თანდათანობით ჩამოწერა

მისი სასარგებლო მომსახურების ვადის განმავლობაში.

ამორტიზაცია ერიცხება იმ არამატერიალურ აქტივებს, რომელთა სასარგებლო

მომსახურების ვადა შეზღუდულია.

მაგალითი: შეძენილია ლიცენზია 10000 ლარად. სასარგებლო მომსახურების ვადა 5 წელია.

ბასს 38-ის მიხედვით ასეთ შემთხვევაში ლიცენზიას ამორტიზაცია დაერიცხება წრფივი

მეთოდით და წლიური ამორტიზაცია ტოლი იქნება 10000/5=2000

შეზღუდული სასარგებლო მომსახურების არამატერიალური აქტივების ამორტიზაცია

უნდა დაიწყოს მაშინ, როცა შესაძლებელია აქტივის გამოყენება, ხოლო უნდა შეწყდეს ორი

პერიოდიდან ერთ-ერთის დადგომისას:

აქტივი კლასიფიცირდება გასაყიდად გამიზნულად;

შეწყდა აქტივის აღიარება.


1 05.01.2012 2510 3190 10000 შეძენილია ლიცენზია

2 30.01.2012 7455 2610 2000 ლიცენზიის ამორტიზაცია


2013

არამატერიალური აქტივი აღრიცხვიდან მოიხსნება მაშინ, როცა იგი გადის საწარმოდან ან

როცა მისი გაყიდვიდან ან გამოყენებიდან არ არის მოსალოდნელი ეკონომიკური სარგებლის

მიღება.

იმ არამატერიალურ აქტივებს, რომელთა სასარგებლო მომსახურების ვადა

განუსაზღვრელია, ამორტიზაცია არ ერიცხება. მას შეიძლება გააჩნდეს განახლების ვადა,

რომლის დროსაც განახლება შესაძლებელია მცირე დანახარჯებით და თუ არსებობს

მტკიცებულება, რომ განახლების მისაღებად ყველა პირობა დაკმაყოფილებული იქნება, აქტივი

შეიძლება აღიარდეს განუსაზღვრელი ვადით. მაგ: სამაუწყებლო ლიცენზია, საჰაერო

გადაზიდვის უფლება, სავაჭრო ნიშანი და სხვა.

არამატერიალურ აქტივებთან დაკავშირებული ოპერაციების აღრიცხვა

შეძენილია პატენტი 5000 ლარად. თანხა გადახდილი იქნება 6 თვის შემდეგ. გადახდის

განვადებასთან დაკავშირებით გადასახდელი იქნება წლიური 10 %

ა) საწარმო არ ახდენს სესხის კაპიტალიზაციას (თვითღირებულებაში ჩართვას)

ბ) საწარმო ახდენს სესხზე პროცენტის კაპიტალიზაციას (თვითღირებულებაში ჩართვას)

საწარმომ გადაწყვიტა ალტერნატიული ნაკეთობის განვითარება, რაზეც ჩატარდა საცდელ-

საკონსტრუქტორო სამუშაოები და დაიხარჯა 5000 ლარის მასალები. დაპროექტებაზე

დაკავებული პერსონალის ხელფასი არის 2000 ლარი.


1 05.07.2012 2530 3110 5000 შეძენილია პატენტი

2 05.07.2012 8210 3410 250 გადასახდელი %


1 05.07.2012 2530 3110 5000 შეძენილია პატენტი

2 05.07.2012 2530 3410 250 გადასახდელია %


1 05.07.2012 2590 1620 7000 არამატერიალური აქტივის

შექმნა


შექმნა


2013

სააღრიცხვო პოლიტიკიდან გამომდინარე საწარმო ახდენს არამატერიალური აქტივების

გადაფასებას. საანგარიშგებო წლის ბოლოს 3000 ლარად შეძენილი აქტივის საბაზრო რეალური

ღირებულება 2400 -ია. დაგროვილი (აკუმულირებული) ამორტიზაცია 500 ლარი.

საწარმომ შეიძინა ლიცენზია 20000 ლარად , 20 წლის სასარგებლო მომსახურების ვადით. 4

წელი ცვეთა ერიცხებოდა დაჩქარებული ამორტიზაციის მეთოდით, რამაც 5420 ლარი შეადგინა.

საწარმო ვარაუდობს, რომ აქტივს გამოიყენებს კიდევ 11 წელი და ეკონომიკური სარგებლის

მიღების გრაფიკს უფრო წრფივი მეთოდი შეესაბამება. იგი ბასს-ის თანახმად განიხილება

სააღრიცხვო პოლიტიკაში ცვლილების სახით. დარჩენილი ამორტიზირებადი ღირებულება

14580 (20000-5420) განაწილებული იქნება თანაბარზომიერად 12 წელზე: 14580/12=1215. აქედან

გამომდინარე მიმდინარე წელს ამორტიზაცია გატარდება:

საწარმომ გაყიდა პატენტი 2950 ლარად, რომლის შეძენის თვითღირებულება იყო 5000,

ხოლო გამოყენების პროცესში დარიცხული ამორტიზაცია 3000 ლარი.

არამატერიალური აქტივების გადაფასება

არამატერიალური აქტივების საწყისი აღიარების შემდგომ სააღრიცხვო პოლიტიკის სახით

გამოიყენება ორი მოდელი: თვითღირებულებისა და გადაფასების.

თუ საწარმო ირჩევს თვითღირებულების მოდელს, საწყისი აღიარების შემდეგ

არამატერიალური აქტივი უნდა აისახოს თვითღირებულებით, რომელიც შემცირებულია

აკუმულირებული ამორტიზაციისა და აკუმულირებული გაუფასურების ზარალის ოდენობით.

თუ საწარმო აირჩევს აქტივების შეფასების გადაფასების მეთოდს, საწყისი აღიარების

შემდეგ არამატერიალური აქტივი უნდა აისახოს გადაფასებული ღირებულებით, რომელიც

არის ამ აქტივის რეალური ღირებულება გადაფასების თარიღით. გადაფასების მიზნით,



გადაფასება

2 05.07.2012 8290 2590 100 არამატ აქტივის ჩამოფასება


1 05.07.2012 7455 2610 1215 ლიცენზიას დაერიცხა

ამორტიზაცია



2 05.07.2012 1490 8190 2500 მოთხოვნის დარიცხვა

3 05.07.2012 1490 3330 450 დღგ-ს დარიცხვა

4 05.07.2012 8290 2530 2000 არამ. აქტივის ჩამოწერა საბ.

ღირებულებით


2013

რეალური უნდა განისაზღვროს აქტიური ბაზრიდან მიღებული ინფორმაციის საფუძველზე.

გადაფასების შემდეგ აქტივის ღირებულება იზრდება ან მცირდება.

დავუშვათ არამატერიალური აქტივის ღირებულება გადაფასების შედეგად გაიზარდა 2500-

დან 3000 ლარამდე. თუ იგი ადრე გადაფასებული არ ყოფილა, 500 ლარით არამატერიალური

აქტივის ღირებულების ზრდა აისახება საკუთარ კაპიტალში ანგარიშზე 5420-ძირითადი

საშუალების გადაფასების რეზერვი.

თუ არამატერიალური აქტივი ადრე გადაფასებული არ ყოფილა ჩამოფასების შემთხვევაში

შესაბამისი თანხა აისახება ჩამოფასებიდან ზარალის ანგარიშზე.

თუ აფასებული არამატერიალური აქტივი თავდაპირველად აფასდა 500 ლარით, ხოლო

შემდეგ მოხდა მისი ჩამოფასება 300 ლარით, ჩამოფასების თანხით შევამცირებთ გადაფასების

რეზერვის ანგარიშს. გვექნება შემდეგი სახის გატარება:

თუ არამატერიალური აქტივი თავდაპირველად ჩამოფასდა 300 ლარით და შესაბამისად

აისახა ჩამოფასების ზარალის ანგარიშზე და შემდეგ მისი ღირებულება გაიზარდა 500 ლარით,

მაშინ გადაფასების რეზერვს დაემატება მხოლოდ 200 ლარი, 300 ლარი კი მიეკუთვნება

შემოსავლებს, რადგან იგი მიეკუთვნებოდა გასული პერიოდის ჩამოფასების ზარალის

ანგარიშს.









ჩამოფასება



ჩამოფასება

2 05.12.2012 2590 8190 300 შემოსავლად აღიარება

გასულ პრიოდში ხარჯად

აღიარების საფუძველზე


აფასება


2013

გუდვილი

გუდვილი არის მომავალი ეკონომიკური სარგებელი, რომელიც წარმოიქმნება ისეთი

აქტივებიდან, რომლებიც ინდივიდუალურად ვერ განისაზღვრება და ვერც ცალკე იქნება

აღრიცხული. აქტივად აღიარებას დაქვემდებარებული გუდვილი წარმოიქმნება საწარმოთა

გაერთიანების შედეგად და წარმოადგენს შეძენის თვითღირებულების ნამეტს შეძენილი

იდენტიფიცირებადი აქტივებისა და ვალდებულებების რეალურ ღირებულებას შორის

სხვაობაზე. საწარმოთა გაერთიანება გულისხმობს ცალკეული სამეურნეო ერთეულის ან

საწარმოს ერთ ანგარიშვალდებულ სამეურნეო ერთეულად გაერთიანებას.

ზოგადად ფირმის რეპუტაციას უწოდებენ გუდვილს (goodwill - კეთილი ნება).

ვინაიდან გუდვილი აქტივად აღიარდება მხოლოდ საწარმოთა გაერთიანების შედეგად,

მყიდველმა საწარმომ გაერთიანებისას შეძენილი გუდვილი აქტივად უნდა აღიაროს შეძენის

თარიღით. ამავე თარიღით საწარმომ თვითღირებულებით უნდა შეაფასოს გუდვილი, რომელიც

არის საწარმოთა გაერთიანების ღირებულების ნამეტი თანხა მყიდველი საწარმოს წილზე.

ამდენად, საწარმოთა გაერთიანების შედეგად შეძენილი გუდვილი არის საფასური,

რომელიც გადახდილია მყიდველი საწარმოს მიერ ეკონომიკური სარგებლის მიღების იმედით

სამომავლოდ ისეთი აქტივებიდან, რომლებიც არ შეიძლება ინდივიდუალურად აღიარდეს.

გუდვილი არ ექვემდებარება ამორტიზაციას, ამის ნაცვლად მყიდველმა საწარმომ გუდვილი

ყოველწლიურად უნდა შეამოწმოს გაუფასურებაზე.


,,ა“ საწარმომ 1000000 ლარად შეიძინა ,,ბ“ საწარმოს 100%-ნი წილი. შეძენილი აქტივები

შეფასდა რეალური ღირებულებით. აქტივების სტრუქტურ შემდეგნაირია: შენობა 500000 ლარი,

ავტომობილები 100000 ლარი, სასაქონლო მარაგი 350000 ლარი, საგადასახადო ვალდებულებები

150000 ლარი.

კომპანიის მიერ შეძენილი წმინდა აქტივები უდრის:

(500000+100000+350000)-150000=800000 ლარს,

შეძენილი გუდვილი უდრის: 1000000-800000=200000 ლარს.

,,ა“ საწარმო შეძენას ასახავს შემდეგნაირად:


1 05.07.2012 2130 3190 500000 შეძენილია საწარმო

2 05.07.2012 2180 3190 100000 შეძენილია ავტომობილები

3 05.07.2012 1610 3190 350000 შეძენილია საქონელი

4 05.07.2012 3190 3390 150000 აღიარებულია საგ. ვალ.

5 05.07.2012 2540 3190 200000 გუდვილი

6 05.07.2012 3190 1210 1000000 დაფარულია ვალდ.


2013


არამატერიალურ აქტივებზე საამორტიზაციო ანარიცხების გამოქვითვა

არამატერიალურ აქტივების ხარჯები გამოიქვითება საამორტიზაციო ანარიცხების სახით,

მათი სასარგებლო გამოყენების ვადის განმავლობაში, საანგარიშო პერიოდის პროპორციულად.

სასარგებლო გამოყენების ვადის მქონე არამატერიალურ აქტივებთან მიმართებით

შემოტანილია ტერმინი „საანგარიშო პერიოდის პროპორციულად”. მოგების გადასახადის

მიზნებისთვის საანგარიშო პერიოდს წარმოადგენს საგადასახადო წელი, რომელიც

კალენდარული წელია. უნდა ვივარაუდოთ, რომ ამ ტიპის არამატერიალურ აქტივის

ღირებულება გამოიქვითება სასარგებლო გამოყენების ვადის განმავლობაში ყოველ

საგადასახადო წელზე თანაბარი ოდენობის საამორტიზაციო ანარიცხების მიკუთვნების გზით.

კონკრეტული სასარგებლო გამოყენების ვადის არმქონე არამატერიალურ აქტივებთან

მიმართებით ამორტიზაციის ნორმა შეადგენს 15 პროცენტს.

ამავე დროს გადასახადის გადამხდელს უფლება აქვს 1000 ლარამდე ღირებულების

არამატერიალური აქტივი მთლიანად გამოქვითოს ერთობლივი შემოსავლიდან იმ საანგარიშო

წელს, როცა შესაბამისი ხარჯი იქნა გაწეული.

არამატერიალური აქტივები ცალკე ჯგუფად აღირიცხება .

უნდა ვიცოდეთ, რომ არამატერიალურ აქტივებზე არ შეიძლება გამოყენებული იქნეს

სრული გამოქვითვის მეთოდი, იგი ეხება მხოლოდ მატერიალურ აქტივებს.

ლიზინგით გაცემული ძირითადი საშუალებები ცალკ-ცალკე ჯგუფდება და თითოეული

ძირითადი საშუალება ცალკე ჯგუფად განიხილება.

თუ ლიზინგით გაცემამდე ძირითადი საშუალება იყო ექსპლუატაციაში შესული და

ერიცხებოდა ცვეთა, მეიჯარე ვალდებულია აღნიშნულ ძირითად საშუალებაზე მოახდინოს

ამორტიზაციის გადაანგარიშება ექსპლუატაციაში შესვლის მომენტიდან. მიღებული

ღირებულებით უნდა შემცირდეს იმ ჯგუფის ღირებულებითი ბალანსი, საიდანაც მოხდა მისი

გამოტანა.

თუ აღნიშნული ღირებულება ჯგუფის ღირებულებით ბალანსზე მეტია, ჯგუფის

ღირებულებითი ბალანსი ნულს გაუტოლდება და ნამეტი თანხა ჩაირთვება ერთობლივ

შემოსავალში.

თუ ამ ძირითად საშუალებაზე გამოყენებული იყო საამორტიზაციო ანარიცხების სრულად

გამოყენების უფლება, უნდა გაიზარდოს ერთობლივი შემოსავალი.


2013

სამეცნიერო-კვლევითი, საპროექტო და საცდელ-საკონსტრუქტორო მომსახურების ხარჯების გამოქვითვა

გამოქვითვას ექვემდებარება ერთობლივი შემოსავლის მიღებასთან დაკავშირებული

სამეცნიერო-კვლევითი, საპროექტო და საცდელ-საკონსტრუქტორო მომსახურების ხარჯები,

გარდა ძირითად საშუალებათა შეძენის, დადგმისა და სხვა კაპიტალიზებადი ხარჯებისა.

სამეცნიერო-კვლევითი მომსახურება – ესაა დაგეგმილი საძიებო, თეორიული და

ექსპერიმენტული ხასიათის მომსახურება, გაწეული განსაზღვრულ ვადაში ახალი მეცნიერული

და ტექნიკური ცოდნის მისაღებად, ასევე – ტექნოლოგიის შექმნის ტექნიკური შესაძლებლობის

გარკვევისათვის. ის იყოფა ფუნდამენტურ (ახალი ცოდნის აღმოჩენა) და გამოყენებით კვლევად

(კონკრეტული ამოცანებისათვის ახალი ცოდნის გამოყენება).

საცდელ-საკონსტრუქტორო მომსახურება – ესაა ახალი და უფრო სრულყოფილი

მასალების, მექანიზმების, პროდუქციის, ტექნოლოგიებისა და მომსახურებების დაგეგმვა და

პროექტირება, სამეცნიერო-კვლევითი ან სხვა სახის ცოდნის გამოყენებით მათი კომერციული

მიზნით წარმოებამდე. იგი მოიცავს სამუშაოთა კომპლექსს, რომელიც ტექნიკური დავალების

ფარგლებში გაწეულია პროდუქციის საცდელ ნიმუშზე საკონსტრუქტორო (საპროექტო) და

ტექნოლოგიური დოკუმენტაციის შესაქმნელად, ასევე მოიცავს მის დამზადებასა და გამოცდას.

ამ სახის მომსახურებების სპეციფიკური თვისებაა ის, რომ ობიექტური მიზეზებით

საგრძნობლად მაღალია იმ დასახული შედეგის მიუღწევლობის რისკი, რომელიც ტექნიკური

დავალებით არის გათვალისწინებული. როგორც წესი, შედეგის შემთხვევითი მიუღწევლობის

რისკს სწევს დამკვეთი.

წინამდებარე მუხლით ჩამოთვლილი მომსახურებები ისედაც ექვემდებარება გამოქვითვას,

როგორც ერთობლივი შემოსავლის მიღებასთან დაკავშირებული ხარჯები, მაგრამ მნიშვნელობა

აქვს გამოქვითვის პერიოდს.

ჩამოთვლილი მომსახურებები ექვემდებარება მიმდინარე საანგარიშო პერიოდის

გამოსაქვით ხარჯებში ჩართვას, და არა – რაიმე სახით აქტივად ასახვას ან რაიმე აქტივისათვის

მიკუთვნებას.

თუ აქტივის შექმნა ცნობილი არ არის და შემდგომში აღმოჩნდა, რომ იქმნება

არამატერიალური აქტივი, მაშინ საანგარიშო პერიოდის ხარჯებად ასახული და მუხლში

განხილული მომსახურებები აღარ შეიტანება არამატერიალური აქტივის ღირებულებაში.

გეოლოგიური კვლევებისა და ბუნებრივი რესურსების მოპოვების მოსამზადებელი მომსახურების ხარჯები

1. გეოლოგიური კვლევებისა და ბუნებრივი რესურსების მოპოვების მოსამზადებელი

მომსახურების ხარჯები გამოიქვითება ერთობლივი შემოსავლიდან საამორტიზაციო

ანარიცხების სახით, დადგენილი ამორტიზაციის ნორმის მიხედვით, 20 პროცენტის ოდენობით,

ჯგუფის ღირებულებითი ბალანსის მიხედვით და აღირიცხება ცალკე ჯგუფად.

2. ეს მუხლი: ა) ვრცელდება იმ არამატერიალური აქტივების ხარჯებზედაც, რომლებიც

გაწეულია გადასახადის გადამხდელის მიერ ბუნებრივი რესურსების გეოლოგიური კვლევის,

დამუშავების ან ექსპლუატაციის უფლების შეძენასთან დაკავშირებით;


2013

ბ) არ ვრცელდება იმ არამატერიალურ აქტივებზე, რომელთა სასარგებლო გამოყენების

ვადის დადგენა და საანგარიშო პერიოდის პროპორციულად გამოქვითვა შესაძლებელია.

3. „ნავთობისა და გაზის შესახებ” საქართველოს კანონის შესაბამისად, პროდუქციის

წილობრივი განაწილების ხელშეკრულების მიხედვით განხორციელებული გეოლოგიური

კვლევების, ბუნებრივი რესურსების მოპოვების მოსამზადებელი მომსახურებისა და ბურღვის

ხარჯები გამოიქვითება ხელშეკრულებით გათვალისწინებული ნორმების შესაბამისად.

ძირითად საშუალებათა რემონტის ხარჯების გამოქვითვა

თითოეულ ჯგუფში შემავალი ძირითადი საშუალებებისათვის რემონტის ხარჯების

გამოქვითვა დასაშვებია ყოველწლიურად საანგარიშოს წინა წლის ბოლოსათვის ჯგუფის

ღირებულებითი ბალანსის 5%-მდე ოდენობით.

თანხა, რომელიც აღემატება ზღვრულ დონეს (5%-ს) ზრდის შესაბამისი ჯგუფის

ღირებულებით ბალანსს.

თუ რემონტის ხარჯი უფრო მეტია, ვიდრე ეს ოდენობა, სხვაობის თანხით იზრდება

ჯგუფის ღირებულებითი ბალანსი. შესაბამისად, ჯგუფის ღირებულებითი ბალანსის

ფორმირების პირველ წელს გაწეული რემონტის ხარჯები სრულად ექვემდებარება ჯგუფის

ღირებულებითი ბალანსზე მიკუთვნებას, რადგან ასეთ შემთხვევაში წინა საგადასახადო წლის

ბოლოსთვის ჯგუფის ღირებულებითი ბალანსი არ არსებობს.

მუხლის მე-3 ნაწილის მიხედვით რემონტის ხარჯების გამოქვითვის მუხლით დადგენილი

შეზღუდვა არ მოქმედებს საამორტიზაციო ანარიცხების სრულად გამოქვითვის უფლების

გამოყენებისას, საამორტიზაციო ანარიცხების სრულად გამოქვითვის უფლების გამოყენების

შემთხვევაში რემონტის ხარჯები გამოიქვითება სრულად, შეზღუდვების გაუთვალისწინებლად.

მაგალითი: საწარმოს 2010 წლის ბოლოს გააჩნის 1 -ლი ჯგუფი ღირებულებით 10000. 2011

წელს საწარმომ გაარემონტა ამ ჯგუფში შემავალი ავტომობილი, რაც დაუჯდა 600 ლარი.

საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 115-ე მუხლის თანახმად საწარმოს შეუძლია

გამოქვითოს რემონტის ხარჯი არაუმეტეს წინა წლის ღირებულებითი ბალანსის 5%-ისა. ჩვენს

შემთხვევაში გამოსაქვითი ხარჯი ტოლია 10000*5% = 500 ლარის. დარჩენილი 100 ლარი კი

დაემატება ჯგუფის ღირებულებით ბალანსს.

პრეტენზიების ხანდაზმულობა ,,მეწარმეთა შესახებ“ კანონის მიხედვით

ამ კანონის მიხედვით, პრეტენზიების ხანდაზმულობის ზოგადი ვადა არის ხუთი წელი,

რომელიც აითვლება მათი წარმოშობის თარიღიდან.

დაუშვებელია პარტნიორთა კრების, აგრეთვე სამეთვალყურეო საბჭოს გადაწყვეტილებათა

გასაჩივრება შესაბამისი ოქმიდან 2 თვის შემდეგ გარდა იმ შემთხვევისა, როვა კრება ჩატარდა

კანონის ან წესდების ნორმათა უხეში დარღვევით. ამ შემთხვევაში გასაჩივრების

ხანდაზმულობის ვადა 1 წელია.


2013

შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება

1. შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოება არის საზოგადოება, რომლის

პასუხისმგებლობა მისი კრედიტორების წინაშე შემოიფარგლება მთელი მისი ქონებით. ასეთი

საზოგადოების დაფუძნება შეუძლია ერთ პირსაც.

2. საწარმოს პარტნიორთა შეთანხმება პასუხისმგებლობის შემცირებაზე ბათილია მესამე

პირებისათვის.

3. შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების კაპიტალი დაყოფილია წილებად.

წილი არის მიმოქცევადი უფლება.

შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების კაპიტალი შეიძლება განისაზღვროს

ნებისმიერი ოდენობით.

პარტნიორთა უფლება-მოვალეობანი

1. პარტნიორთა უფლება-მოვალეობები და წილების თავდაპირველი განაწილების წესი

განისაზღვრება საწარმოს წესდებით (პარტნიორთა შეთანხმებით).

2. წესდებით შეიძლება განისაზღვროს, რომ გადაწყვეტილების მიღებისას პარტნიორთა

ხმის უფლება ან/და პარტნიორთა შორის მოგების/ზარალის განაწილება არ არის მათი წილების

პროპორციული.

3. შპს-ის პარტნიორებს უფლება აქვთ, გაასხვისონ ან დატვირთონ (დააგირავონ) წილი

საზოგადოების კაპიტალში, თუ წესდებით შეზღუდვა არ არის დაწესებული.

4. დირექტორებმა პარტნიორის მოთხოვნის საფუძველზე დაუყოვნებლივ უნდა

მიაწოდონ მას

ინფორმაცია საზოგადოების საქმიანობის შესახებ და ნებადართონ, გაეცნოს საზოგადოების

ჩანაწერებს.

საწარმოს მართვა

1. საწარმოს პარტნიორები მმართველობით უფლებამოსილებას ახორციელებენ პარტნიორთა

საერთო

კრების მეშვეობით, თუ წესდებით სხვა რამ არ არის დადგენილი.

2. პარტნიორთა კრების კომპეტენცია, კრების ჩატარების წესი და გადაწყვეტილების მიღების

პროცედურა განისაზღვრება ამ კანონით ან/და საწარმოს წესდებით.

3. დირექტორის კომპეტენცია და პასუხისმგებლობის მოცულობა განისაზღვრება საწარმოს

წესდებით.

4. მართვის ორგანოების სტრუქტურა, შემადგენლობა და საქმიანობის წესი განისაზღვრება

საწარმოს წესდებით.

ცნობის გაცემა სამუშაოსა და ხელფასის შესახებ

ადმინისტრაცია მოვალეა მუშებსა და მოსამსახურეებს მათი თხოვნით მისცეს ცნობა ამ

საწარმოში, დაწესებულებაში, ორგანიზაციაში მუშაობის შესახებ სპეციალობის,

კვალიფიკაციის, თანამდებობის, მუშაობის დროისა და ხელფასის ოდენობის მითითებით.


2013


09.01 რას წარმოადგენს არამატერიალური აქტივი?

09.02 რა პირობებს უნდა აკმაყოფილებდეს არამატერიალური აქტივი?

09.03 რა შემთხვევაში აღიარდება არამატერიალური აქტივი აქტივად?

09.04 როგორ განისაზღვრება არამატერიალური აქტივიდან მიღებული სარგებელი?

09.05 როგორ განისაზღვრება არამატერიალური აქტივის სასარგებლო მომსახურების ვადა?

09.06 განმარტეთ გუდვილი.

09.07

საწარმომ შეიძინა ლიცენზია 40000 ლარად. აქტივის შეძენის ნოტარიულად გაფორმებისათვის გადაიხადა

236 ლარი, მათ შორის დღგ 36 ლარი. ასახეთ ბუღალტრულად.

09.08

საწარმომ შეიძინა ლიცენზია 40000 ლარად. თანხის გადახდა უნდა მოხდეს შეძენიდან 1 წელიწადში

გადასახადის გადავადებასთან დაკავშირებით საწარმო გადაიხდის 12%-ს. ასახეთ ბუღალტრულად

09.09

საწარმომ არამატერიალური აქტივის მიღების სანაცვლოდ გადასცა 30 000 ლარის ღირებულების შენობა.

არამატერიალური აქტივის რეალური ღირებულება 30 000-ია. საწარმომ არამატერიალური აქტივთან

ერთად მიიღო დამატებით 2000 ლარი.

09.10

საწარმომ შეიძინა ლიცენზია 10 000 ლარად, სასარგებლო მომსახურების ვადა 5 წელია. 2 წლის

განმავლობაში ლიცენზიას ერიცხებოდა ამორტიზაცია. 2 წლის შემდეგ ლიცენზია გაიყიდა 8000 ლარად.

ასახეთ ანგარიშებზე.

09.11

,,ა“ საწარმომ შეიძინა ,,ბ“ საწარმო გაერთიანების მიზნით 50000 ლარად. სინამდვილეში ამ აქტივებისა და

ვალდებულებების რეალური ფასი 40 000-ია. გუდვილად აღიარდა 10000 ლარი. ასახეთ ბუღალტრულად.

09.12

კომპანიამ შეიძინა პატენტი 15000 ლარად, რომლის მოქმედების ვადა 5 წელია. მას ცვეთა ერიცხებოდა

წრფივი მეთოდით. კომპანიამ პატენტი გამოიყენე მხოლოდ 3 წლის განმავლობაში. პატენტის ნარჩენი

ღირებულება აღიარდა, როგორც ზარალი. ასახეთ ანგარიშებზე.

09.13

საწარმო პირველად ახდენს არამატერიალური აქტივის გადაფასებას. 6000 ლარად შეძენილი პატენტის

რეალური ღირებულება 4800 ლარია

09.14 მომდევნო წელს პატენტის რეალური ღირებულება გახდა 6300. ასახეთ ბუღალტრულად.

09.15

საწარმომ გასწია საკვლევი ხარჯი 5000 ლარი, სამუშაოების ჩატარებაზე გაიცა ხელფასი 800 ლარი.

მოწყობილობის საექსპლუატაციოდ პერსონალის მომზადებაზე დაიხარჯა 500 ლ. ასახეთ ანგარიშებზე.

09.16

საწარმო იყენებს კომპიუტერული უზრუნველყოფის პროგრამებს, რომელთა თვითღირებულება 5000-ია.

დაგროვილი ამორტიზაცია 4000 ლარი. საწარმომ გადაწყვიტა ახალი პროგრამის შეძენა 7000 ლარად. ასახეთ

ანგარიშებზე.

09.17 როგორ გამოიქვითება საგადასახადო მიზნებისათვის საამორტიზაციო ანარიცხები?

09.18 შეიძლება თუ არა არამატერიალურ აქტივებზე გამოყენებული იქნას სრული გამოქვითვის მეთოდი?

09.19 როგორ გამოიქვითება ძირითადი საშუალების რემონტის ხარჯები?

09.20

საგადასახადო მიზნებისათვის როგორ აისახება იმ ძირითად საშუალებათა რეალიზაციის თანხა,

რომელზეც გამოყენებული იყო სრული გამოქვითვის უფლება?


2013


შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვა

შემოსავლები და ხარჯები ფინანსური ანგარიშგების ის ძირითადი ელემენტებია, რომელიც

მოგებასთან ერთად საწარმოს საფინანსო-ეკონომიკური საქმიანობის ასახავს.

ბასს 18-ის თანახმად შემოსავალი არის საწარმოს მიერ ეკონომიკური სარგებლის ზრდა

საანგარიშგებო პერიოდში აქტივების ზრდის ან ვალდებულებების შემცირების გზით, რაც

გამოიხატება საკუთარი კაპიტალის ზრდით, რომელიც არ არის დაკავშირებული მესაკუთრეთა

დამატებით შენატანთან.

შემოსავლების აღიარება უნდა მოხდეს იმ შემთხვევაში, თუ საწარმოს ეკონომიკური

სარგებელი გაეზრდება აქტივების ზრდით ან ვალდებულებების შემცირებით და შესაძლებელი

იქნება მათი საიმედოდ შეფასება. შემოსავლის მნიშვნელოვან ნაწილს ამონაგები წარმოადგენს.

ამონაგები არის საწარმოში შემოსული ეკონომიკური სარგებლის საერთო თანხა, რომელიც

მიიღება საწარმოში სამეურნეო ოპერაციების შედეგად და გამოიხატება საკუთარი კაპიტალის

ზრდით.

არსებობს ორი სახის შემოსავალი: საოპერაციო და არასაოპერაციო.

საოპერაციო შემოსავალი დაკავშირებულია ძირითად საქმიანობასთან: საქონლისა და მზა

პროდუქციის რეალიზაციასთან, მომსახურების გაწევასთან, ხოლო არასაოპერაციო

შემოსავლები მიიღება სხვა თანამდევი სამეურნეო ოპერაციების შედეგად, როგორიცაა:

საპროცენტო შემოსავალი სესხები, თამასუქები, დივიდენდები, მოგება კურსთა შორის

სხვაობიდან, მოგება ძირითადი საშუალებების გაყიდვიდან და სხვა.

არსებობს შემოსავლების აღიარების ორი მეთოდი: დარიცხვის მეთოდი და საკასო მეთოდი.

საკასო მეთოდით შემოსავლების აღიარების მომენტად ითვლება საქონლის გადატვირთვის

მომენტი, თუ:

ა) გადატვირთულია საქონელი და ამავე დროს ხდება თანხის განაღდება;

ბ) მიღებულია ავანსი საქონლის მთლიანი ღირებულების ოდენობით.

თუ ავანსის სახით მიღებულია თანხის ნაწილი, მაშინ შემოსავალი აღიარდება ავანსის

თანხის ოდენობით და დარჩენილი საქონლის ღირებულება შემოსავლად აღიარდება საქონლის

ღირებულების სრულად გადახდის მომენტში.

დარიცხვის მეთოდის მიხედვით შემოსავლის აღიარებისათვის საკმარისია, რომ

საკუთრების უფლება საქონელსა და მომსახურებაზე გადაეცეს მყიდველს და მან აღიაროს

ვალდებულება. ასეთი პირობით წარმოიქმნება დარიცხული შემოსავალი დებიტორული

დავალიანების სახით.

ავანსის მიღება გულისხმობს თანხის გადახდას საქონლის მიწოდებამდე. ამ შემთხვევაში

შემოსავალი არ აღიარდება, რადგან ის გამომუშავებულად არ ითვლება. ავანსის მიღებას

საწარმო აღიარებს საავანსო ვალდებულებად. შემოსავლის აღიარება უკავშირდება

ვალდებულების შესრულებას.


2013

მაგალითი: 10 აპრილს მიღებულია საქონლის ღირებულება (დღგ-ს ჩათვლით) 5900 ლარი.

მიწოდება უნდა განხორციელდეს თანხის გადახდიდან 10 დღეში. საქონლის თვითღირებულება

4000 ლარია.

შესრულდება გატარება:



2 20.04.2012 1410 6110 5000 მიწოდებულია საქონელი

3 20.04.2012 1410 3330 900 გადასახდელია დღგ

4 20.04.2012 3120 1410 5900 მიღებული ავანსის გადახურვა

5 20.04.2012 7210 1610 4000 ჩამოწერა თვითღირებულებით

მომსახურებიდან მიღებული შემოსავალი

ამონაგები მომსახურების გაწევიდან უნდა აღიარდეს ხელშეკრულების სტადიის მიხედვით

და იმის გათვალისწინებით, რომ შესაძლებელია თუ არა მომსახურების შედეგების,

მომსახურების დანახარჯების საიმედოდ შეფასება, ასევე მოსალოდნელი უნდა იყოს

ეკონომიკური სარგებლის შემოსვლა საწარმოში.

არსებობს მომსახურებიდან შემოსავლების აღიარების პროცენტული, განსაზღვრული

სამუშაოს და დასრულებული სამუშაოს მეთოდი.

პროცენტული შესრულების მეთოდი გამოიყენება მაშინ, როდესაც კონტრაქტის პირობები

ითვალისწინებს მომსახურების შესრულებას ორი ან მეტი საანგარიშგებო პერიოდის მანძილზე.

ასე, მაგალითად, სამშენებლო კონტრაქტი შეიძლება ითვალისწინებდეს მშენებლობის პროცესს

რამდენიმე წლის განმავლობაში და სხვ. ამასთან, უნდა აღინიშნოს, რომ თითოეულ

საანგარიშგებო პერიოდში ამონაგების აღიარება შეიძლება განხორციელდეს შესრულებული

სამუშაოს მოცულობის მიხედვით, საანგარიშგებო პერიოდში მომსახურების გაწევასთან

დაკავშირებით გაწეული პირდაპირი ხარჯების პროპორციულად ან სხვა შესაბამის

მაჩვენებელზე დაყრდნობით. ზემოთ აღნიშნულიდან გამომდინარე, შეიძლება ითქვას, რომ

თითოეული საანგარიშგებო პერიოდის შესაბამისი ამონაგების აღრიცხვაში ასახვის მიზნით,

უნდა დაიგეგმოს შესაბამისად შესასრულებელი სამუშაოს მოცულობა, მომსახურებაზე

გაწეული პირდაპირი დანახარჯები და სხვა ობიექტური მაჩვენებლები. იმ შემთხვევაში, როცა

ხელშეკრულების მოქმედების მთელ პერიოდში მომსახურების გაწევას რეგულარული ხასიათი

გააჩნია, დასაშვებია, ამონაგები აღიარებულ იქნას თანაბარ ნაწილებად, მომსახურების

მიწოდების პერიოდულად (რომელიც შეიძლება განისაზღვროს მუშაოების შესრულების

შესახებ პერიოდულად შედგენილი ანგარიშგების საფუძველზე), რაც ბუღალტრულად აისახება

შემდეგი გატარებით:


2013


1 20.10.2012 1410 6190 5000 შემოსავალი მომსახურებიდან

დასრულებული სამუშაოს მეთოდი გამოიყენება ერთდროულად რამდენიმე მიზნით -

კერძოდ, მაშინ, როდესაც მომსახურების საბოლოო სახე იმდენად მნიშვნელოვანია, რომ მისი

დასრულების გარეშე უკვე გაწეული მომსახურების სახეები შეიძლება არც კი ჩაითვალოს

შესრულებულად. ასე, მაგალითად, აუდიტორული მომსახურების პაკეტი, რომელიც

გულისხმობს ქონების ინვენტარიზაციას, შეფასებას, ფინანსური ანგარიშგების აუდიტს,

რომელიც შეიძლება არ ჩაითვალოს შესრულებულად, თუ არ იქნება ფინანსური ანგარიშგების

აუდიტი ჩატარებული და ა. შ. აღნიშნული მეთოდის თანახმად, მომსახურების თითოეულ

სახეზე გაწეული დანახარჯები აისახება როგორც დაუმთავრებელი მომსახურება, შემდეგი



1 20.10.2012 7190 3190 5000 დაუმთავრებელი მომსახურება

რაც შეეხება ამონაგების აღიარებას, უნდა აღინიშნოს ის, რომ ცალკეული სახის

დასრულებული სამუშაოების მიხედვით შემკვეთიდან მიღებული გადახდები შემოსავლად არ

აღიარდება მანამ, სანამ ძირითადი მომსახურება არ მიიღებს დასრულებულ სახეს. ყველა სახის

მომსახურების დასრულების შემდეგ, მოხდება შემოსავლების აღიარება შემდეგი

ბუღალტრული გატარებით:


1 20.10.2012 1410 6190 10000 შემოსავალი მომსახურებიდან

როდესაც თანხა მიღებულია ავანის სახით პირველ ეტაპზე მოხდება შემოსავლის აღიარება,

ხოლო მომდევნო ეტაპზე ავანსის გადახურვა დებიტორული დავალიანების ანგარიშზე.

განსაზღვრული სამუშაოს მეთოდი გამოიყენება კონკრეტული სახის მომსახურების

გაწევისას. ასე, მაგალითად, აუდიტორის შემოსავალი ქონების ექსპერტიზიდან, ფინანსური

ანგარიშგების აუდიტიდან, ტურიზმის სააგენტოების მომსახურება, რომელიც დაკავშირებულია

სასტუმროების, ბილეთების დაჯავშნასთან და სხვ.


2013

გაყიდული საქონლის უკან დაბრუნება და ფასდათმობა

პრაქტიკაში ზოგჯერ ხდება გაყიდული საქონლის უკან დაბრუნება.

მაგალითი: საწარმომ 15 დღეში გადახდის პირობით გაყიდა 100 ერთეული საქონელი 11800

ლარად, ხოლო ერთეულის თვითღირებულება 60 ლარია.


1 10.10.2012 1410 6110 10000 შემოსავალი რეალიზაციიდან

2 10.10.2012 1410 3330 1800 გადასახდელი დღგ

3 10.10.2012 7210 1610 6000 თვითღირებულებით ჩამოწერა

უხარისხობის გამო მყიდველისაგან დაბრუნებულია 50 ერთეული საქონელი,

ხელშეკრულების პირობები არ დარღვეულა, დებიტორული დავალიანების დაფარვა

განხორციელდა უნაღდო ანგარიშსწორებით.


1 20.10.2012 6120 1410 5000 საქონელის უკან დაბრუნება

2 20.10.2012 3330 1410 900 დღგ-ს კორექტირება

3 20.10.2012 1610 7220 3000 თვითღირებულების კორექტირება

4 25.10.2012 1210 1410 5900 დებიტორული დავალიანების

დაფარვა

შემოსავლად აღიარებული 10000 ლარის კორექტირება აისახება შემდეგი გატარებით:


1 20.10.2012 6110 6120 5000 შემოსავლის კორექტირება

ხოლო გადასახდელი დღგ შემცირდება 900 ლარით.

საქონლის კრედიტით გაყიდვის შემთხვევაში საწარმომ მყიდველს დათქმულ ვადაზე ადრე

გადახდისათვის შესთავაზა ფასდათმობა.

მაგალითად: საწარმომ გაყიდა 7000 ლარის თვითღირებულების საქონელი 10000 ლარად 60

დღეში გადახდის პირობით, მაგრამ თუ იგი გადაიხდის დავალიანებას 30 დღეში, მიიღებს 5%

ფასდათმობას.


1 10.09.2012 1410 6110 10000 გაყიდულია საქონელი

2 10.09.2012 1410 3330 1800 გადასახდელი დღგ

3 10.09.2012 7210 1610 7000 თვითღირებულებით ჩამოწერა


2013

მყიდველმა დავალიანება გადაიხადა 30 დღეში და მიიღო ფასდათმობა 5%.


1 10.10.2012 6120 1410 500 ფასდათმობა


3 10.10.2012 1210 1410 11210 თანხის მიღება

რადგან შემოსავლად გვაქვს აღიარებული 10000 ლარი, ფაქტიურმა შემოსავალმა კი

შეადგინა 9500, მოვახდენთ 6110-ის კორექტირებას 500 ლარით.


1 10.10.2012 6110 6120 500 შემოსავლის კორექტირება

სასაქონლო მატერიალური მარაგის კორექტირება

დანახარჯების აღრიცხვა ეკონომიკური შინაარსის მიხედვით გულისხმობს შეძენილი

მარაგის დანახარჯად ჩათვლას შეძენისთანავე, რომელიც წლის ბოლოს კორექტირდება

რეალიზაციის ფაქტობრივ დონემდე. დავუშვათ, საწარმოს სასაქონლო მარაგი წლის დასაწყისში

შეადგენს 20 000 ლარს. საწარმომ საანგარიშგებო პერიოდში სხვადასხვა დროს შეიძინა 25 000

ლარის საქონელი. საანგარიშგებო პერიოდის განმავლობაში გაიყიდა 15000 ლარის

თვითღირებულების საქონელი, საანგარიშგებო პერიოდში მომწოდებელს დაუბრუნდა 2000

ლარის საქონელი. წლის ბოლოს საწარმო ატარებს ინვენტარიზაციას და დადგინდა, რომ

საქონლის მარაგი 25 000 ლარს შეადგენს. აღნიშნულიდან გამომდინარე საჭიროა მარაგის

კორექტირება 3000 ლარით.


1 10.10.2012 7290 1610 3000 მარგის კორექტირება

განვიხილოთ შეძენილი საქონლის უკან დაბრუნების შემთხვევა:

შეძენილია 5900 ლარის საქონელი.


1 10.10.2012 1610 3110 5000 საქონლის შეძენა

2 10.10.2012 3340 3110 900 ჩასათვლელი დღგ


2013

უხარისხობის გამო უკან დაბრუნებულია 3000 ლარის საქონელი:

სასაქონლო მატერიალური ფასეულობების ხარისხის გაუარესების ან საბაზრო ფასების

მნიშვნელოვანი ცვლილების პირობებში, შეძენის დანახარჯებით შეფასება აღარ იძლევა

რეალურ სურათს. ამიტომ საჭირო ხდება სასაქონლო მატერიალური ფასეულობების ჩამოწერა

რეალურ ღირებულებამდე, თუ სასაქონლო მატერიალური ფასეულობები ბალანსში შეცვლილი

ნეტო სარეალიზაციო ღირებულებით აისახება, სხვაობა თვითღირებულებასა და შეცვლილ

სარეალიზაციო ღირებულებას შორის წარმოადგენს მიმდინარე ზარალს.

სასაქონლო მატერიალური ფასეულობების გადაფასების შედეგი აისახება სასაქონლო

მატერიალური მარაგის კორექტირების ანგარიშზე. მაგ: ჩამოფასება მოხდა 3000 ლარით.

ჩამოფასების დროსადგილი ექნება გატარებას:


1 10.10.2012 7185 1620 3000 მარაგის კორექტირება

ხოლო აფასების შემთხვევაში:



მაგალითად: ხის მასალა საწარმოში ინახება 2 წლის განმავლობაში. 2010 წლის 31

დეკემბერს მისი თვითღირებულება შეადგენდა 16000 ლარს, ხოლო ნეტო სარეალიზაციო

ღირებულება 15200 ლარს. 2011 წლის ბოლოს ხის მასალის ღირებულება გაიზარდა და გახდა

15500 ლარი. აღნიშნული ოპერაციები შემდეგნაირად აისახება:

2010 წლის ბოლოს ხარჯად აღიარდება 800 ლარი:



2011 წლის ბოლოს მარაგის კორექტირების ანგარიში შეამცირებს ხარჯებს 300 ლარით:




1 10.10.2012 3110 1610 3000 უკან დაბრუნება


3 10.10.2012 3110 1210 2360 დარჩენილი ვალდებულების



2013

როგორც ვხედავთ 2010 წლის ზარალის (800 ლარის) ნაწილობრივი კომპენსაცია მოხდა 2011

წელს (300 ლარით).

სასაქონლო მატერიალური ფასეულობების გადაფასება შეიძლება განხორციელდეს

ინდივიდუალურად, მარაგის თითოეული ერთეულისათვის, ჯგუფურად ან მთლიანად საერთო

რაოდენობის მიხედვით.

ხარჯების ცნება და კლასიფიკაცია

ხარჯები, ისევე როგორც შემოსავლები, ფინანსური ანგარიშგების ერთ-ერთი ძირითადი

ელემენტია.

ხარჯების ზრდა ხდება პერიოდის განმავლობაში აქტივების საწარმოდან გასვლის ან

ვალდებულების ზრდის საფუძველზე, რაც გამოიხატება საწარმოს საკუთარი კაპიტალის

შემცირებით, რომელიც დაკავშირებული არ არის მესაკუთრეების კაპიტალის განაწილებასთან.

საწარმო დანახარჯებს ეწევა რათა უზრუნველყოს შემოსავლების მიღება საანგარიშგებო

პერიოდში და მიიღოს ეკონომიკური სარგებლი.

დანახარჯები შეიძლება დაიყოს:

შემოსავლების ოპერაციებთან უშუალოდ დაკავშირებული გასავლები

(შემოსავლების ოპერაციებთან უშუალოდ დაკავშირებულია საქონლის ან მზა

პროდუქციის რეალიზაციის დანახარჯები);

შემოსავლების ოპერაციებისგან დამოუკიდებელი გასავლები (შემოსავლების

ოპერაციებისგან დამოუკიდებელი გასავლებია დანახარჯები საწარმოს მართვაზე,

ჯარიმები, საურავები, ზარალი კურსთა შორის სხვაობიდან).

ასევე დანახარჯები უნდა დაჯგუფდეს მათი როლისა და დანიშნულების მიხედვით,

როგორიცაა: საოპერაციო და არასაოპერაციო ხარჯები.

საოპერაციო ხარჯები გაიწევა ძირითადი საქმიანობის განხორციელების პროცესში და

მოიცავს:

რეალიზებული საქონლის ან მზა პროდუქციის თვითღირებულებას;

მიწოდების ხარჯებს;

საერთო და ადმინისტრაციულ ხარჯებს.

არასაოპერაციო ხარჯები წარმოიქმნება თანამდევი საქმიანობის პროცესში და

მოიცავს:

სასაქონლო - მატერიალური ფასეულობების დანაკლისს;

საპროცენტო ხარჯებს;

ზარალს საკურსო სხვაობიდან;

ზარალს ძირითადი საშუალებების გაყიდვიდან და სხვა არასაოპერაციო

ხარჯებს.


2013

მიწოდების, საერთო და ადმინისტრაციული ხარჯები

ხარჯი არის საწარმოს ეკონომიკური სარგებლის შემცირება.

კომერციული (მიწოდების) ხარჯები უშუალოდ უკავშირდება რეალიზაციის პროცესს.

კომერციული ხარჯების შემადგენლობაში შედის: პროდუქციის ტრანსპორტირების ხარჯები,

საკომისიო მოსაკრებლები, რეკლამის ხარჯები, შენახვის ხარჯები, რეალიზაციის ოპერაციით

დაკავებული პერსონალის შრომის ანაზღაურების ხარჯები დ. ა. შ.

განვიხილოთ ტრადიციული ოპერაციების ანგარიშზე ასახვის მაგალითები:

წარმოდგენილია სატრანსპორტო საწარმოს ანგარიშ-ფაქტურა 900 ლარის სატრანსპორტო

მომსახურებაზე:


1 10.10.2012 7340 3190 762 ტრანსპორტირების ხარჯი

2 10.10.2012 3340 3190 138 დღგ

დარიცხულია ტვირთის გამცილებლის ანაზღაურება:

დარიცხულია სარეკლამო მომსახურებისათვის 1180 ლ


1 10.10.2012 7310 3190 1000 რეკლამის ხარჯი

2 10.10.2012 3340 3190 180 დღგ

საერთო და ადმინისტრაციულ ხარჯებს მიეკუთვნება ადმინისტრაციის მუშაკების შრომის

ანაზღაურება, ადმინისტრაციული შენობის ცვეთის ხარჯი, ტელეფონის, კავშირგაბმულობის,

საიჯარო ქირის, კადრების მომზადების, დაცვის და სხვა ხარჯები.

განვიხილოთ ტრადიციული ოპერაციები:

დარიცხულია ადმინისტრაციის მუშაკთა ხელფასი 3500 ლარი.


1 10.10.2012 7410 3130 3500 დარიცხულია ადმინისტრაციის

ხელფასი

2 10.10.2012 3130 3320 700 დარიცხულია საშემოსავლო

3 10.10.2012 3320 1210 700 გადახდილია საშემოსავლო

4 10.10.2012 3130 1210 2800 გადახდილია ხელფასი

დარიცხულია ადმინისტრაციის შენობის ცვეთა 600 ლარი და საოფისე აღჭურვილობის

ცვეთა 200 ლარი, სულ 800 ლარი.


1 10.10.2012 7320 3130 900 დისტრიბუტორის ხელფასი


2013


1 10.10.2012 7455 2230 600 ცვეთის ხარჯი

2 10.10.2012 7455 2260 200 ცვეთის ხარჯი

დარიცხულია მიმდინარე პერიოდის საიჯარო ქირა 500 ლ.


1 10.10.2012 7420 3190 500 საიჯარო ქირის ხარჯი

2 10.10.2012 3340 3190 90 დღგ

უიმედო ვალი 1000 ლარი აღიარდა ხარჯად.


1 10.10.2012 7460 1415 1000 უიმედო მოთხოვნის ხარჯი

გადახდილია საკონსულტაციო მომსახურებისათვის 800 ლ.


1 10.10.2012 7450 3190 800 საკონსულტაციო ხარჯი

დარიცხულია ქონების გადასახადი 1200 ლარი.


1 10.10.2012 7465 3380 1200 ქონების გადასახადის ხარჯი


2013

საგადასახადო აღრიცხვის წესები

შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვის პრინციპები

საგადასახადო წლად ითვლება კალენდარული წელი.

საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 135 -ე მუხლი ადგენს დროის იმ ინტერვალს,

რომლის მიმართაც, როგორც წესი, დგინდება გადასახადის საგადასახადო ბაზა (დაბეგვრის

ობიექტი) მისი ელემენტების (შემოსავალისა და გამოსაქვითი ხარჯის) მიკუთვნებით ამ

პერიოდზე. მოხსენიებული ტერმინი „საანგარიშო პერიოდი” საგადასახადო წლის შემცვლელ

ცნებად უნდა მოვიაზროთ.

შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვის პრინციპები

1. გადასახადის გადამხდელი ვალდებულია სწორად და დროულად აღრიცხოს

შემოსავლები და ხარჯები დოკუმენტურად დადასტურებულ მონაცემთა საფუძველზე და

მიაკუთვნოს იმ საანგარიშო პერიოდს, რომელშიც მოხდა მათი მიღება და გაწევა.

2. გადასახადის გადამხდელი შემოსავლებისა და ხარჯების აღსარიცხავად იყენებს საკასო

ან დარიცხვის მეთოდს.

კონკრეტული საგადასახადო წლისთვის მეთოდის არჩევა დამოკიდებულია იმაზე, თუ

რომელ მეთოდს იყენებს გადასახადის გადამხდელი ბუღალტრული აღრიცხვის მიზნებისთვის.

კერძოდ, გადასახადის გადამხდელი ვალდებულია საგადასახადო მიზნებისთვის გამოიყენოს

იგივე მეთოდი, რასაც იგი იყენებს ბუღალტრული აღრიცხვის მიზნებისთვის. ბუღალტრულ

აღრიცხვაში აღიარებული დარიცხვის მეთოდი მსგავსია კოდექსით მოცემული დარიცხვის

მეთოდისა, თუმცა არაა მისი იდენტური.

3. გადასახადის გადამხდელი ვალდებულია სრულად აღრიცხოს თავის საქმიანობასთან

დაკავშირებული ყველა ოპერაცია, რათა გარანტირებული იყოს კონტროლი მათ დაწყებაზე,

მიმდინარეობასა და დასრულებაზე.

4. სამეწარმეო საქმიანობისათვის ქვეყნის შიგნით საქონლის მიწოდების შემთხვევაში

(გარდა სპეციალური დამატებული ღირებულების გადასახადის ანგარიშ-ფაქტურების

მიხედვით განხორციელებული მიწოდებისა, რომლებიც მოიცავს ზედნადებით

გათვალისწინებულ რეკვიზიტებს) სასაქონლო ზედნადები უნდა გამოიწეროს ფინანსთა

მინისტრის მიერ დადგენილი ფორმითა და წესით, რის გარეშეც აკრძალულია საქონლის

ტრანსპორტირება. ამასთანავე, საქონლის მიწოდებისას სასაქონლო ზედნადების გამოწერის

შემთხვევაში აკრძალულია ზედნადების გარეშე საქონლის შენახვა.

5. დასაბეგრი შემოსავალი (მოგება) უნდა განისაზღვროს იმავე მეთოდით, რომელსაც

გადასახადის გადამხდელი იყენებს ბუღალტრული აღრიცხვისათვის. ამასთანავე, შემოსავლის

(მოგების) კორექტირება ხდება მხოლოდ ამ კოდექსის მოთხოვნების შესაბამისად. თუ ამავე

კოდექსით გათვალისწინებული გამოქვითვების მიხედვით გადასახადის გადამხდელის

ბუღალტრული აღრიცხვის მონაცემები და კოდექსით დადგენილი ზღვრული ნორმები


2013

განსხვავდება ერთმანეთისაგან, დასაბეგრი ობიექტის განსაზღვრისათვის მან უნდა გამოიყენოს

ამ კოდექსით დადგენილი ნორმები.

6. ამ მუხლის დებულებათა გათვალისწინებით, გადასახადის გადამხდელმა აღრიცხვა

უნდა აწარმოოს საგადასახადო მიზნებისათვის აღრიცხვის საკასო ან დარიცხვის მეთოდით, იმ

პირობით, რომ იგი საგადასახადო წლის განმავლობაში ერთ მეთოდს გამოიყენებს.

ცალკეულ ელემენტებთან მიმართებით განსხვავების შემთხვევებში გადასახადის

გადამხდელი ვალდებულია, დააკორექტიროს დასაბეგრი შემოსავალი/მოგება კოდექსის

ნორმების შესაბამისად.

7. ფიზიკურ პირს უფლება აქვს, შემოსავლები და ხარჯები საკასო მეთოდით აღრიცხოს.

8. დამატებული ღირებულების გადასახადის გადამხდელად რეგისტრირებული პირი

ვალდებულია გამოიყენოს აღრიცხვის დარიცხვის მეთოდი.

9. გადასახადის გადამხდელის მიერ აღრიცხვის მეთოდის ნებისმიერი ასპექტის შეცვლისას

დასაბეგრი შემოსავლის (მოგების) კორექტირება უნდა მოხდეს მეთოდის შეცვლის წელს, იმის

გათვალისწინებით, რომ დასაბეგრი შემოსავლის (მოგების) განსაზღვრასთან დაკავშირებული

არც ერთი ელემენტი არ იქნება გამოტოვებული ან ორჯერ ჩართული.

10. თუ გადასახადის გადამხდელი არაფულადი ფორმით იღებს შემოსავლებს ან სწევს

ხარჯებს, ასეთი შემოსავლების მიღების ან ხარჯების გაწევის მომენტი განისაზღვრება იმ წესით,

რა წესითაც განისაზღვრება ფულადი ფორმით შემოსავლების მიღების ან ხარჯების გაწევის

მომენტი.

11. ზოგიერთი სახის საქმიანობის განმახორციელებელ გადასახადის გადამხდელს, თუ

ასეთი საქმიანობისათვის ამ კოდექსით გათვალისწინებულია დაბეგვრის განსხვავებული

პირობები, საქართველოს ფინანსთა მინისტრმა შეიძლება დაუდგინოს ზოგიერთი სახის

საქმიანობასთან დაკავშირებული შემოსავლებისა და ხარჯების განცალკევებულად აღრიცხვის

ვალდებულება. ამასთანავე, ზოგიერთი სახის საქმიანობასთან დაკავშირებული შემოსავლები

და ხარჯები დადასტურებული უნდა იქნეს სააღრიცხვო დოკუმენტაციით.

12. გადასახადის გადამხდელი უფლებამოსილია შემოსავლები და ხარჯები აღრიცხოს

ელექტრონული ფორმით, საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი წესით.

13. ხელშეკრულებით გათვალისწინებული პირგასამტეხლო და სხვა ჯარიმები აღირიცხება

საკასო მეთოდით.

მიუხედავად იმისა, თუ რომელ მეთოდს იყენებს გადასახადის გადამხდელი,

ხელშეკრულებით გათვალისწინებული პირგასამტეხლოსა და მსგავსი ჯარიმის თანხები,

როგორც შემოსავლის ასევე – ხარჯების კუთხით აღირიცხება მათი გადახდის მომენტების



2013

შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვა საკასო მეთოდით

აღრიცხვის საკასო მეთოდის გამოყენებისას გადასახადის გადამხდელმა:

ა) შემოსავლები უნდა აღრიცხოს მათი მიღების ან გამოყენებისა და განკარგვის უფლების

მოპოვების მომენტიდან;

ბ) ხარჯები უნდა გამოქვითოს განაღდების შემდეგ .

ექვემდებარება თუ არა ავანსად მიღებული თანხა შემოსავლად აღრიცხვას?

ორივე შემთხვევაში (ავანსის მიღება და წინასწარი გადახდა) გადასახადის გადამხდელს

შეუძლია დაეყრდნოს კოდექსის შესაბამის ნორმებს და შემოსავლად მიღებისა თუ ხარჯის

გაწევის მომენტად მიიჩნიოს თანხის გადახდის/მიღების მომენტი, გარდა იმ შემთხვევებისა,

როდესაც ადგილი აქვს აქტივის (მათ შორის, ძირითადი საშუალების, სასაქონლო-

მატერიალური მარაგების და ა.შ.) შეძენას:

აღრიცხვის საკასო მეთოდის გამოყენებისას შემოსავლების მიღების მომენტად ითვლება:

ა) ნაღდი ფულით ანგარიშსწორებისას – ნაღდი ფულის მიღების მომენტი;

ბ) უნაღდო წესით ანგარიშსწორებისას – ფულადი სახსრების ჩარიცხვა ბანკში გადასახადის

გადამხდელის საანგარიშსწორებო ანგარიშზე ან სხვა ანგარიშზე, რომლის განკარგვის ან

რომლიდანაც ამ სახსრების მიღების უფლება აქვს.

ფაქტობრივად გადახდილი იჯარის თანხა ხარჯად აღიარდება არაუმეტეს შესაბამის

პერიოდში დარიცხული თანხის მიხედვით. მაგალითად, დავუშვათ, 2011 წელს დარიცხულმა

იჯარის თანხამ (ანუ გადახდის ვალდებულებამ) შეადგინა 300 ლარი. ამავე წელს გადასახადის

გადამხდელმა გადაიხადა:

ა) 100 ლარი (პირველი შემთხვევა);

ბ) 600 ლარი (მათ შორის, 300 ლარი 2012 წელს) (მეორე შემთხვევა).

ა) შემთხვევაში 2011 წლისთვის ხარჯად აღირიცხება 100 ლარი, ხოლო

ბ) შემთხვევაში – 300 ლარი.

იგივე წესი გამოიყენება პროცენტებთან მიმართებით.

შემოსავლებისა და ხარჯების აღრიცხვა დარიცხვის მეთოდით

დარიცხვის მეთოდის გამოყენებისას გადასახადის გადამხდელმა შემოსავლები და ხარჯები

უნდა აღრიცხოს შესაბამისად შემოსავლების მიღების უფლების მოპოვებისა და ხარჯების

აღიარების მომენტის მიხედვით, შემოსავლების ფაქტობრივად მიღებისა და ხარჯების

ფაქტობრივად გაწევის მომენტის მიუხედავად, გარდა ამ კოდექსის 142-ე მუხლის მე-4 ნაწილით

გათვალისწინებული შემთხვევისა.

შემოსავლებისა და ხარჯების დარიცხვის მეთოდით აღრიცხვის ძირითადი პრინციპების

მიხედვით, შემოსავლები აღირიცხება მათი „მიღების უფლების მოპოვების მომეტში”, ხოლო

ხარჯები კი – მისი „აღიარების” მომენტის მიხედვით, მიუხედავად თანხის გადახდის

მომენტისა.


2013

თუ გადასახადის გადამხდელი იღებს ან მას უფლება აქვს, მიიღოს შემოსავალი პროცენტის

სახით ან ქონების იჯარით გადაცემით, შემოსავალი სავალო ვალდებულების ან იჯარის

ხელშეკრულების ვადის გასვლის მომენტში მიღებულად ითვლება. ამასთანავე, თუ სავალო

ვალდებულების ან იჯარის ხელშეკრულების ვადა რამდენიმე საანგარიშო პერიოდს მოიცავს,

შემოსავალი საანგარიშო პერიოდებს შორის ნაწილდება თითოეულ საანგარიშო პერიოდში

დარიცხული ან დასარიცხი თანხის მიხედვით.

ბანკები სესხებზე დარიცხულ პროცენტებსა და ჯარიმებს შემოსავლად აღიარებენ

საქართველოს ეროვნული ბანკის მიერ დადგენილი წესით.

ქონების იჯარით გადაცემის შედეგად მიღებული შემოსავლები აღირიცხება კონკრეტულ

საგადასახადო წლისათვის დასარიცხი თანხის მიხედვით. ანალოგიური წესი გამოიყენება

პროცენტებთან მიმართებით. უნდა შევნიშნოთ, რომ აღნიშნული წესი არ გამოიყენება სხვა

ანალოგიური ტიპის შემოსავლებთან მიმართებით.

დარიცხვის მეთოდით ხარჯების გაწევის მომენტი

142 მუხლი

1.დარიცხვის მეთოდის გამოყენებისას გარიგებასთან (ხელშეკრულებასთან)

დაკავშირებული ხარჯების გაწევის მომენტად ითვლება მომენტი, როცა შესრულებულია ყველა

შემდეგი პირობა:

ა) შესაძლებელია გადასახადის გადამხდელის მიერ ფინანსური ვალდებულების აღების

ცალსახად მიჩნევა;

ბ) ფინანსური ვალდებულების ოდენობა შეიძლება საკმარისი სიზუსტით შეფასდეს;

გ) გარიგების (ხელშეკრულების) ყველა მონაწილემ ფაქტობრივად შეასრულა თავისი

ვალდებულება ამ გარიგების ხელშეკრულება მაგალითად, სერვიტუტთან, უზურფრუქტთან და

აღნაგობის უფლებებთან დაკავშირებულ პერიოდულ გადახდებთან, ასევე არამატერიალური

აქტივით სარგებლობასთან დაკავშირებულ გადახდებთან (როიალტი) და სხვა ისეთ

შემთხვევებთან, როდესაც მომსახურების გაწევა ხდება უწყვეტად ან რეგულარულად.

2. ფინანსურ ვალდებულებაში იგულისხმება გარიგების (ხელშეკრულების) შედეგად

აღებული ვალდებულება, რომლის შესრულების ძალითაც ამ გარიგების (ხელშეკრულების)

მეორე მონაწილემ უნდა მიუთითოს ვალდებულების შესაბამისი შემოსავალი ფულადი ან სხვა

ფორმით.

3. სავალო ვალდებულების პროცენტის ან იჯარით გაცემული ქონებიდან გადასახდელის

გადახდისას ხარჯების გაწევის მომენტად ითვლება სავალო ვალდებულების ან იჯარის

ხელშეკრულების ვადის გასვლის მომენტი. თუ სავალო ვალდებულების ან იჯარის

ხელშეკრულების ვადა რამდენიმე საანგარიშო პერიოდს მოიცავს, ხარჯები საანგარიშო

პერიოდებს შორის ნაწილდება მათი დარიცხვების შესაბამისად.

4. მიუხედავად ამ მუხლის პირველი–მე-3 ნაწილებისა, თუ პირი, გარდა ლიცენზირებული

ფინანსური ინსტიტუტისა, იყენებს დარიცხვის მეთოდს, ხარჯების გაწევის მომენტად ითვლება

თანხის გადახდის მომენტი, როდესაც:


2013

ა) გადახდა უკავშირდება ფიზიკურ პირს;

ბ) მიღებული მომსახურებისათვის საკომპენსაციო თანხის გადახდა უკავშირდება

არარეზიდენტ საწარმოს, რომელიც არ მიეკუთვნება არარეზიდენტის მუდმივ დაწესებულებას

საქართველოში.

სანივთო სამართალი

ყოველდღიურად მრავალი სამართლრბლივი ურთიერთობის მოწმე ვხდებით,

რომელთაგან უმრავლესობა იდება ქონების თაობაზე.

ქონებას წარმოადგენს ყველა ნივთი, როგორც მატერიალური, ასევე არამატერიალური,

რომელთა ფლობა, სარგებლობა, განკარგვა და შეძენაც შეუზღუდავად შეუძლიათ ფიზიკურ და

იურიდიულ პირებს.

ნივთით სარგებლობა ამ ნივთის უფლების ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი მომენტია, თუმცა

ნივთით სარგებლობა არ ნიშნავს მესაკუთრეობას. ნივთით შეიძლება სარგებლობდეს მესამე

პირი.

მესამე პირის მიერ სხვის საკუთრებაში არსებული ნივთის შეზღუდული გამოყენების სამი

ფორმა არსებობს. ესენია: აღნაგობა, სერვიტუტი და უზუფრუქტი.

აღნაგობის უფლება გულისხმობს პირის შესაძლებლობას, ისარგებლოს სხვისი ნაკვეთით

ისე, რომ მას ჰქონდეს ამ ნაკვეთზე ან მის ქვეშ რაიმე ნაგებობის აღმართვის უფლება, ასევე ამ

უფლების გასხვისების, მემკვიდრეობით გადაცემის, თხოვების, გაქირავების უფლება.

აღნაგობის უფლება შეზღუდული სანივთო უფლებაა, რომლითაც დატვირთულია მიწის

ნაკვეთზე საკუთრების უფლება.

სერვიტუტის შემთხვევაში მიწის ნაკვეთს ან სხვა უძრავ ქონებას გადასცემენ სხვა მიწის

ნაკვეთის ან სხვა უძრავი ქონების მესაკუთრეს ისე, რომ მან ისარგებლოს გადაცემული

ნაკვეთით ცალკეულ შემთხვევებში და შეიქმნას შეღავათი თავისი მიწის ნაკვეთით

სარგებლობისას.

უზუფრუქტი ეს არის უძრავი ნივთის სხვის საკუთრებაში გადაცემა ისე, რომ მიმღებს

შეუძლია გამოიყენოს იგი მესაკუთრის მსგავსად, გასხვისების, დაგირავების, მემკვიდრეობით

და მესამე პირზე გადაცემის გარეშე.


2013

დაზღვევა

ნებისმიერ ფიზიკურ და იურიდიულ პირს უფლება აქვს დააზღვიოს თავისი ქონება

მისთვის სასურველ სადაზღვევო კომპანიაში, რომელსაც მზღვეველი ეწოდება. სადაზღვევო

ურთიერთობის დროს მზღვეველი შეიძლება წარმოადგინოს დაზღვევის აგენტმა. მას უფლება

აქვს დადოს დაზღვევის ხელშეკრულება, შეცვალოს მისი პირობები, მოშალოს ან გააგრძელოს

მისი მოქმედების ვადა.

დაზღვევის სახეობის მიუხედავად, მზღვეველი ვალდებულია აუნაზღაუროს დაზღვეულს

სადაზღვევო შემთხვევით მიყენებული ზიანი, მათ შორის არსებული ხელშეკრულების

შესაბამისად.

მხარეთა შორის სადაზღვევო ურთიერთობის დამადასტურებელი დოკუმენტია

სადაზღვევო მოწმობა-პოლისი. პოლისი უნდა შეიცავდეს: ხელშეკრულების მხარეების

ვინაობასა და ადგილსამყოფელს, დაზღვევის საგანს, დაზღვევის დასაწყისსა და

ხანგრძლოვობას, სადაზღვევო თანხის ოდენობას, სადაზღვევო შესატანის ოდენობასა და

გადახდის ვადას, რომელსაც განსაზღვრავს მზღვეველი.

მზღვეველის მიერ ნაკისრი ვალდებულების შესრულება გამოიხატება დამზღვევისათვის

სადაზღვევო თანხის ფარგლებში ზიანის ანაზღაურებაში.

დაზღვეული ქონების გასხვისება ხელშეკრულების შეწყვეტას არ იწვევს. ქონების შემძენი

ხდება დამზღვევი, თუ შემძენი და ქონების გამსხვისებელი ამის შესახებ აცნობებენ მზღვეველს.


2013


10.01 განმარტეთ შემოსავლები და ხარჯები.

10.02 რომელი ხარჯები აღიარდება პერიოდის ხარჯად?

10.03

ქვემოთ მოყვანილი მონაცემების მიხედვით მოახდინეთ ბუღალტრული გატარებები:

ა)საწარმომ შეიძინა 500 ერთეული საქონელი, ვალდებულებამ შეადგინა 59000 ლარი (დღგ-ს ჩათვლით);

ბ)საანგარიშგებო პერიოდში გაიყიდა 50 ერთეული და მოთხოვნამ შეადგინა 8850 ლარი;

გ) მყიდველმა უკან დააბრუნა 3 ერთეული ( 531 ლარი დღგ-ს ჩათვლით);

დ)საწარმოს გადასახდელი ხელფასის ვალდებულებამ შეადგინა 1500 ლარი (დარიცხული);

ე)უნაღდო ანგარიშსწორებით გადახდილია რეკლამის ხარჯი 800 ლარი;

ვ)საწარმომ აღიარა საეჭვო მოთხოვნებთან დაკავშირებული ხარჯი 400 ლარი.

10.04

კომპანიის ნედლეულისა და მარაგების ნაშთი წლის დასაწყისში შეადგენდა 33000 ლარს, დამხმარე

მასალების ნაშთი 6500 ლარს, წლის განმავლობაში შეისყიდა ნედლეული და მასალები 50000, ხოლო

გაყიდული საქონლის თვითღირებულებამ 65000, ინვენტარიზაციამ წლის ბოლოს აჩვენა შემდეგი ნაშთები:

ნედლეული და მასალები 20000 ლარი, დამხმარე მასალები 5800 ლარი. მოახდინეთ ნაშთების კორექტირება.

10.05 სადაზღვევო კომპანიისათვის გადახდილია 150 ლარი.

10.06 ადმინისტრაციულ შენობას დაერიცხა ცვეთა 1200 ლარი.

10.07

გაყიდულია დღგ-ს ჩათვლით 2950 ლარის საქონელი 30 დღეში გადახდის პირობით. თუ მყიდველი თანხას

გადაიხდის 15 დღეში იგი მიიღებს ფასდათმობას 7%-ის ოდენობით. მყიდველმა თანხა გადაიხადა 15

დღეში.

10.08

შეძენილია ნედლეული კრედიტით 3540 ლარად დღგ-ს ჩათვლით. წუნის გამო მომწოდებელს დაუბრუნდა

1500 ლარის ნედლეული.

10.09 როგორ კლასიფიცირდება შემოსავლები?

10.10 როგორ კლასიფიცირდება ხარჯები?

10.11 რას ნიშნავს საოპერაციო და არასაოპერაციო შემოსავლები და ხარჯები?

10.12 როგორ ხდება დანაკლისის ჩამოწერა?

10.13 საგადასახადო მიზნებისათვის რა განსხვავებაა დარიცხვისა და საკასო მეთოდს შორის?

10.14 როგორ აღირიცხება შემოსავლები საკასო და დარიცხვის მეთოდით?

10.15 როგორ აღირიცხება ხარჯები საკასო და დარიცხვის მეთოდით?

10.16 რა ითვლება ხარჯების გაწევის მომენტად საკასო მეთოდით?

10.17 რა ითვლება ხარჯების გაწევის მომენტად დარიცხვის მეთოდით?

10.18 რა შემთხვევებში აღიარდება ხარჯი მხოლოდ გადახდისას დარიცხვის მეთოდით?

10.19 დარიცხვის მეთოდით რა დროს დგება შემოსავლების აღიარების უფლება?

10.20 როგორი სანივთო უფლებებია აღნაგობა, სერვიტუტი და უზუფრუქტი?

10.21 რას მოიცავს დაზღვევის ხელშეკრულების პირობები?


2013


საგადასახადო ვალდებულებები

საწარმოს ვალდებულება ბიუჯეტის წინაშე განსაზღვრულია საგადასახადო

კანონმდებლობით. საგადასახადო ვალდებულებები მოკლევადიანი ვალდებულებებია.

გადასახადების გადახდის ვალდებულების აღიარება ხდება დარიცხვის საშუალებით, ხოლო

ვალდებულების დაფარვა გადასახადის დადგენილ ვადაში გადახდით. საგადასახადო

ვალდებულებები აღირიცხება 3300 ჯგუფის ანგარიშებზე.


მოგების გადასახადი ბიუჯეტის შემოსავლის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი წყაროა. ამიტომ

მის ზუსტ გაანგარიშებას დიდი მნიშვნელობა აქვს. მოგების გადასახადის გადამხდელები არიან

ქართული და უცხოური საწარმოები, რომლებიც საქართველოში ეწევიან საქმიანობას მუდმივი

დაწესებულების მეშვეობით. საგადასახადო კოდექსის მიხედვით დასაბეგრი მოგება

განისაზღვრება, როგორც სხვაობა გადასახადის გადამხდელის ერთობლივ შემოსავალსა და

კოდექსით გათვალისწინებულ გამოქვითვის თანხებს შორის.

წლის ბოლოს მოხდება მოგების გადასახადის დარიცხვა, ანუ ვალდებულებად და

საგადასახადო ხარჯად აღიარება. თუ დავუშვებთ მარტივ შემთხვევას, რომ საფინანსო და

საგადასახადო მოგება ერთმანეთის ტოლია, მაშინ მოგების გადასახადის დარიცხვა გატარდება:

დებეტი 9210 - მოგების გადასახადი (ხარჯი)

კრედიტი 3310 - გადასახდელი მოგების გადასახადი

კოდექსის მოთხოვნის თანახმად საწარმო იხდის მიმდინარე გადასახადებს წელიწადში 4-

ჯერ.

მიმდინარე გადასახადის სახით გადახდილი მოგების გადასახადის ჩათვლა ხდება წლის

ბოლოს, ვინაიდან საწარმოს მოგება წლის ბოლოს გაიანგარიშება ხარჯად აღიარდება წლის

ბოლოს.

საგადასახადო კანონმდებლობით ხარჯების გამოთვლა საწარმოს სააღრიცხვო მოგებისაგან

განსხვავებულ შედეგს იძლევა.

სააღრიცხვო მოგება არის საანგარიშგებო პერიოდის წმინდა მოგების თანხა საგადასახადო

ხარჯის გამოქვითამდე.

საგადასახადო მოგება არის საგადასახადო კანონმდებლობით განსაზღვრული მოგება.

საგადასახადო კანონმდებლობა ადგენს ხარჯებს, რომელიც არ შეიძლება გამოიქვითოს ან

გამოიქვითება შეზღუდული რაოდენობით, რაც იწვევს სააღრიცხვო და საგადასახადო მოგებას

შორის განსხვავებას.

მაგალითად: საწარმოს მიერ გაცემული საქველმოქმედო თანხა სააღრიცხვო ხარჯია, მაგრამ

საგადასახადო მიზნით შემოსავლებიდან გამოიქვითება მხოლოდ საქველმოქმედო

ორგანიზაციებზე გაცემული თანხა და ისიც შეზღუდული რაოდენობით.


2013

ასევე, არ დაიშვება გართობაზე გაწეული დანახარჯების გამოქვითვა. მაგ საწარმო აწყობს

საახალწლო ზეიმს. კოდექსით დახარჯული თანხა არ გამოიქვითება, მაგრამ იგი შეამცირებს

სააღრიცხვო მოგებას.

არ გამოიქვითება ჯარიმებისა და საურავების თანხები.

ჯარიმები და საურავები სააღრიცხვო მიზნით ხარჯების შემადგენელი ნაწილია, მაგრამ

კოდექსის მოცემული შეზღუდვა სხვაობის წარმოშობას განაპირობებს. ასეთი სხვაობები არის

მუდმივი. ის არ აღიარდება და არ ხდება მისი გადავადება.

აქტივისა და ვალდებულების განსხვავებული საბალანსო ღირებულება და საგადასახადო

ბაზა წარმოქმნის დროებით სხვაობას. ასეთი სხვაობების არსებობა განაპირობებს

გადავადებული საგადასახადო აქტივისა და ვალდებულების წარმოშობას.

საგადასახადო ბაზა არის ის თანხა, რომელიც გამოიყენება აქტივის ან ვალდებულების

საგადასახადო მიზნით შეფასებისათვის.

მაგალითად, საწარმო ფლობს დანადგარს, რომლის თვითღირებულება 24 000 ლარია.

ცვეთა ერიცხება 4 წლის განმავლობაში წრფივი მეთოდით. პირველი წლის ბოლოს აქტივის

საბალანსო ღირებულება ტოლი იქნება 18000-ის. ( 24000-(24000/4)=18000)

საგადასახადო მიზნებისათვის კი დანადგარს, როგორც 1-ელ ჯგუფში შემავალ აქტივს

ცვეთა ერიცხება 20 %-ის ოდენობით. 24000*20%=4800. საგადასახადო ბაზა ტოლი იქნება (24000-

4800)=19200. ამ შემთხვევაში აქტივის საბალანსო ღირებულება ნაკლებია მის საგადასახადო

ბაზაზე, რის შედეგადაც წარმოიშვება გამოსაქვითი დროებითი სხვაობა. 1200 ლარი (19200-

18000) იქნება გამოსაქვითი დროებითი სხვაობა.

სააღრიცხვო მოგება არის საანგარიშგებო პერიოდის წმინდა მოგების, ან ზარალის თანხა

საგადასახადო ხარჯის გამოქვითვამდე;

გამოსაქვითი დროებითი სხვაობა, რომელიც მომავალ საანგარიშგებო პერიოდებში უნდა

გამოიქვითოს საგადასახადო მოგების (საგადასახადო ზარალის) თანხიდან, როდესაც აქტივის

ან ვალდებულების საბალანსო ღირებულების ამოღება, ან დაფარვა მოხდება.

ვალდებულების შემთხვევაში გამოსაქვითი დროებითი სხვაობა წარმოიშვება მაშინ, თუ

ვალდებულების საბალანსო ღირებულება მეტია მის საგადასახადო ბაზაზე.

დასაბეგრი დროებითი სხვაობა, რომელიც მომავალ საანგარიშგებო პერიოდში უნდა

დაემატოს საგადასახადო მოგების თანხას.

მაგალითად: საცდელ-საკონსტრუქტორო სამუშაოების საბალანსო ღირებულება 500 ლარია,

ხოლო საგადასახადო ბაზა ნულის ტოლი, რადგან იგი გაწევისთანავე იქნა გამოქვითული

შემოსავლებიდან. დასაბეგრი დროებითი სხვაობა იქნება 500 ლარი.

გადავადებული საგადასახადო აქტივი არის მოგებიდან გადასახადების თანხა, რომელიც

უნდა აღდგეს მომავალ საანგარიშგებო პერიოდში ანუ გამოსაქვითი დროებითი სხვაობა.

როდესაც აქტივის საბალანსო ღირებულება ნაკლებია მის საგადასახადო ბაზაზე ან

ვალდებულების საბალანსო ღირებულება მეტია მის საგადასახადო ბაზაზე, კომპანიას

გადასახდელი მიმდინარე მოგების გადასახადი დროებით მეტი აქვს. დროებით მეტი

გადახდილი თანხა კომპანიისათვის არის გადავადებული საგადასახადო აქტივი, რომელსაც

იგი გამოიყენებს მომდევნო საანგარიშგებო პერიოდში.


2013

გადავადებული საგადასახადო აქტივის წარმოშობა აისახება გატარებით:

დებეტი 2340 - გადავადებული საგადასახადო აქტივი

კრედიტი 9210 - სააღრიცხვო მოგების გადასახადი

გადავადებული საგადასახადო აქტივის გამოყენება, აღდგენა აისახება გატარებით:

დებეტი 9210 - სააღრიცხვო მოგების გადასახადი

კრედიტი 2340 - გადავადებული საგადასახადო აქტივი

გადავადებული საგადასახადო ვალდებულება არის დასაბეგრი დროებითი სხვაობით

გამოწვეული, მომავალ საგადასახადო პერიოდში გადასახდელი მოგების გადასახადის თანხა.

როდესაც აქტივის საბალანსო ღირებულება მეტია მის საგადასახადო ბაზაზე ან ვალდებულების

საბალანსო ღირებულება ნაკლებია მის საგადასახადო ბაზაზე, კომპანიას დროებით ნაკლები

აქვს გადასახდელი მიმდინარე მოგების გადასახადი.

გადავადებული საგადასახადო ვალდებულების წარმოქმნა აისახება გატარებით:

დებეტი 9210 - სააღრიცხვო მოგების გადასახადი

კრედიტი 4210 - გადავადებული მოგების გადასახადი

გადავადებული საგადასახადო ვალდებულების შემცირება აისახება გატარებით:

დებეტი 4210 - გადავადებული მოგების გადასახადი

კრედიტი 9210 - სააღრიცხვო მოგების გადასახადი

მოგების გადასახადის ნორმა შეადგენს დასაბეგრი მოგების 15%-ს.

ბუღალტრული ოპერაციების საილუსტრაციოდ განვიხილოთ მაგალითი: დანადგარს,

რომლის თვითღირებულება 3000 ლარია, ცვეთა ერიცხება წრფივი მეთოდით, გამოყენების ვადა

განისაზღვრა 5 წლით. საგადასახადო კანონმდებლობით გამოყენების ვადა 3 წელია.

მაჩვენებლები 2008 წ. 2009 წ. 2010 წ. 2011 წ. 2012 წ.

ფინანსური აღრიცხვა

ერთობლივი შემოსავალი 5000 3000 4000 6000 5000

ძირითადი საშუალებების

პირვანდელი ღირებულება

3000 3000 3000 3000 3000

ყოველწლიური ცვეთის ხარჯი 600 600 600 600 600

დაგროვილი ცვეთა 600 1200 1800 2400 3000

საბალანსო ღირებულება 2400 1800 1200 600 0

ჯარიმა რომელიც გამოიქვითება ფინ. მიზნ. 200

ფინანსური მოგება 4400 2400 3400 5400 4200

მოგების გადასახადი 15% 660 360 510 810 630


2013

იგივე მაგალითის საფუძველზე, საგადასახადო მიზნით გვექნება განსხვავებული მოგების

გადასახადის ვალდებულება, შემდეგი მიზეზების გამო:

1. საგადასახადო ცვეთა განსხვავდება ფინანსური ცვეთისგან;

2. 2012 წელს საწარმო დაჯარიმდა საგადასახადო ორგანოში დეკლარაციის

დაგვიანებით წარდგენის გამო.


საგადასახადო აღრიცხვა

ერთობლივი შემოსავალი 5000 3000 4000 6000 5000

ძირითადი საშუალებების

პირვანდელი ღირებულება

3000 3000 3000 3000 3000

ყოველწლიური ცვეთის ხარჯი

(საგადასახადო)

1000 1000 1000 0 0

დაგროვილი ცვეთა (საგადასახადო) 1000 2000 3000 0 0

საგადასახადო ბაზა 2000 1000 0 0 0

საგადასახადო მოგება 4000 2000 3000 6000 5000

მოგების გადასახადი 15% 600 300 450 900 750

განსხვავებული მოგების საფუძველზე საწარმოს წარმოექმნება საგადასახადო აქტივი ან

საგადასახადო ვალდებულება


ფინანსური მოგების გადასახადი 660 360 510 810 630

საგადასახადო მოგების გადასახადი 600 300 450 900 750

საგადასახადო აქტივი=ფ.მ.გ*-ს.მ.გ** 90 120

საგადასახადო ვალდებულება=ს.მ.გ**-ფ.მ.გ* 60 60 60

ნაშთი (+ აქტივი, -ვალდებულება) -60 -120 -180 -90 30

*ფ.მ.გ-ფინანსური მოგების გადასახადი;

**ს.მ.გ-საგადასახადო მოგების გადასახადი.

ცხრილიდან ნათლად ჩანს, რომ საგადასახადო ვალდებულება ხუთი წლის შემდეგ

განულდებოდა, თუ ჯარიმა რომელიც არ გამოიქვითება საგადასახადო მიზნით არ იარსებებდა.

აღნიშნული გარემოებიდან შესაძლებელია ვთქვათ, რომ ჯარიმის არ არსებობის შემთხვევაში

საგადასახადო აქტივი და საგადასახადო ვალდებულება წარმოქმნის დროებით სხვაობას.

მიმდინარე მოგების გადასახადი ფინანსურად აისახება საგადასახადო მოგების თანხით,

რომელიც მცირდება ან იზრდება ფინანსური მაჩვენებლების მიხედვით. ჩვენს მაგალითზე 2008

წელს საგადასახადო მოგების გადასახადი შეადგენს 600 ლარს (9210), იმისათვის, რომ

აღნიშნული თანხა ფინანსურ მაჩვენებელს გავუტოლოთ მოგების გადასახადი უნდა

გავზარდოთ გადავადებული საგადასახადო ვალდებულების ანგარიშზე (4210).

მიმდინარე მოგების საგადასახადო ვალდებულების დარიცხვა:


1 31.12.2008 9210 3310 600 მოგების გადასახადის დარიცხვა


2013

გადავადებული საგადასახადო ვალდებულების დარიცხვა:


1 31.12.2008 9210 4210 60 გადავადებული ვალდებულება

2009 და 2010 წელს შესრულდება იდენტური გატარებები, რადგან სხვაობა ფინანსურ და

საგადასახადო მოგებას შორის ერთი და იგივე თანხებია, გადავადებული საგადასახადო

ვალდებულების ნაშთი 2010 წელს იქნება 180 ლარი (2008 წ. 60 ლარი, 2009 წ. 60 ლარი, 2010 წ. 60

ლარი). 2011 წელს საგადასახადო ვალდებულება 900 ლარია, ხოლო ფინანსური 810 ლარი,

საგადასახადო ვალდებულება აღიარდება ხარჯად (9210), რომელიც შემცირდება

გადავადებული საგადასახადო ვალდებულების ანგარიშზე (4210) 90 ლარით რათა ფინანსური

შედეგი სწორედ ავსახოთ.



ნაშთის შემცირება აისახება უკუგატარებით.


1 31.12.2011 4210 9210 90 გადავადებული ვალდებულების

შემცირება

არსებული მონაცემების საფუძველზე 2012 წელს გადავადებული საგადასახადო

ვალდებულების ნაშთი შეადგენდს 90 ლარს, ჯარიმის არსებობამ ამავე წელს შეამცირა

ფინანსური მოგება და ცვლილება არ გამოუწვევია საგადასახადო მოგების კუთხით. პირველ

ეტაპზე საგადასახადო მოგება აისახება შესაბამის ანგარიშზე (9210), რომელიც შემცირდება

გადავადებული საგადასახადო ვალდებულების ანგარიშზე არსებული ნაშთით (4210), ხოლო

დარჩენილი ნაშთი გადაიტანება გადავადებული საგადასახადო აქტივის ანგარიშზე (2340).

შესაბამისად გვექნება ბუღალტრული გატარება:



2 31.12.2012 4210 9210 90 გადავადებული ვალდებულების


3 31.12.2012 2340 9210 30 გადავადებული საგადასახადო

აქტივის წარმოშობა

2008 წლის მოგების გადასახადის გადახდა უნდა განხორციელდეს არა უგვიანეს მომდევნო

წლის 1 აპრილისა, რომელიც აისახება გატარებით:


1 31.03.2009 3310 1210 600 გადახდილია მოგების საავანსო

მოგების საავანსო გადახდასახადის თარიღებია არა უგვიანეს მომდევნო წლის :

15 მაისი;

15 ივლისი;

15 სექტემბერი;

15 დეკემბერი.


2013

მოგების საავანსო გადასახდის სახით გადახდილი თანხები აისახება გატარებით:






წლის ბოლოს შესრულდება ავანსად გადახდილი მოგების გადასახადის (1730) გადახურვა

გადასახდელი მოგების გადასახადის ანგარიშზე (3310), რომელიც აისახება შემდეგი გატარებით:


1 31.12.2009 3310 1730 600 ავანსად გადახდილი მოგების

გადასახადით მიმდინარე

ვალდებულების შემცირება.

ქონების გადასახადი

ქონების გადასახადის პერიოდად ითვლება კალენდარული წელი, თუ

კალენდარული წლის დაწყების შემდეგ, ქონება შეძენილი, რეალიზებული

(გასხვისებული ან განადგურებული) ან შეძენილი და რეალიზებული იქნა, ამ წლის

საგადასახადო პერიოდი ქონების გადასახადზე განისაზღვრება გადასახადის

გადამხდელის საკუთრებაში ქონების ყოფნის დროის პროპორციულად.

ქონების გადასახადის გაიანგარიშება საწარმოს ბალანსზე არსებული ქონების

მიხედვით (ძირითადი საშუალებები, დაუმონტაჟებელი მოწყობილობები,

დაუმთავრებელი მშენებლობები და არამატერიალური აქტივები (გარდა მიწისა), ან

აღნიშნული ქონების ნაწილი, რომელიც გამოიყენება ეკონომიკური საქმიანობისთვის),

რომელიც საწარმოსათვის ხარჯის ანგარიშად კლასიფიცირდება და გამოითვლება

შემდეგი ფორმულით:


2013


მოცემული გვაქვს 2011 წლის და 2012 წლის ბალანსის ფრაგმენტი (ძირითად

საშუალებებს ცვეთა ერიცხება წრფივი მეთოდით):

2011 წელი:

ანგარიშის N ანგარიშის დასახელება თანხა

2160 ოფისის აღჭურვილობა 40000

2170 ავეჯი და სხვა ინვენტარი 10000

2260 ოფისის აღჭურვილობის ცვეთა 8000

2270 ავეჯისა და სხვა ინვენტარის ცვეთა 2000

2012 წელი:

2012 წლის 1 მარტს საწარმომ შეიძინა ავტომობილი 10000 ლარად.

ანგარიშის N ანგარიშის დასახელება თანხა



2180 სატრანსპორტო საშიალებები 10000


2270 ავეჯისა და სხვა ინვენტარის ცვეთა 4000

2280 სატრანსპორტო საშუალებების ცვეთა 1507

2012 წლის ცვეთის ხარჯი შეადგენს 11507 ლარს:

ოფისის აღჭურვილობის ცვეთა 8000 ლარს (40000*20%=8000);

ავეჯისა და სხვა ინვენტარის ცვეთა 2000 ლარს (10000*20%=2000);

სატრანსპორტო საშუალებების ცვეთა 1507 ლარს ((10000*20%/365)*275=1507).

დაგროვილი ცვეთა კი 21507 ლარს:

ოფისის აღჭურვილობის ცვეთა 16000 ლარი;

ავეჯისა და სხვა ინვენტარის ცვეთა 4000 ლარი;

სატრანსპორტო საშუალებების ცვეთა 1507 ლარი.

2012 წლის დასაწყისში ძირითადი საშუალებების საბალანსო ღირებულებაა 40000

ლარი (50000-10000=40000), ხოლო 2012 წლის ბოლოს კი 38493 (60000-21507=38493)

ლარი.

მიმდინარე წლის ქონების გადასახადი უდრის (40000+38493)/2*1%=392.47

2012 წლის 31 დეკემბრის მდგომარეობით ფინანსურად აღნიშნული თანხა აისახება,

როგორც საწარმოს ხარჯი და ვალდებულება საგადასახადო ორგანოს მიმართ, ხოლო

არა უგვიანეს 2013 წლის 31 მარტისა მოხდება საგადასახადო ვალდებულების ფარვა

შემდეგი გატარებებით:


1 31.12.2012 7465 3380 392.47 ქონების გადასახადი

2 31.03.2013 3380 1210 392.47 ქონების გადასახადის გადახდა


2013

საწარმო მიმდინარე ქონების გადასახადს იხდის წელიწადში ერთხელ 15

ივნისამდე. ზემოთ განხილული მაგალითის საფუძველზე მიმდინარე ქონების

ადასახადის დარიცხვა შესრულდება შემდეგი გატარებით:


1 12.06.2013 1791 3380 392 მიმდინარე ქონების გადასახადის

დარიცხვა


გადახდა

2013 წლის ბოლოს თუ ქონების გადასახადი აღმოჩნდა მეტი, სხვაობის გადახდა მოხდება 1

აპრილამდე მაგ: 500 ლარი


1 31.12.2013 7465 3380 500 ქონების გადასახადის დარიცხვა


გაქვითვა

3 31.03.2014 3380 1210 108 დარჩენილი ვალდებულების


ხოლო შემცირების შემთხვევაში დარჩება აქტივის ანგარიშზე. მაგ: ქონების გადასახადი

შემცირდა 100 ლარით, რომელიც გადავა ბალანსში, როგორც აქტივი.


1 31.12.2013 7465 3380 292 ქონების გადასახადის დარიცხვა


გაქვითვა

აქციზის აღრიცხვა

აქციზის გადახდა ევალება საწარმოს, რომელიც საქართველოში აწარმოებს აქციზურ

საქონელს, ახდენს აქციზური საქონლის იმპორტს ან შავი და ფერადი ლითონების ექსპორტს.

საქართველოში აქციზური საქონლის იმპორტიორი საწარმოსათვის გადახდილი აქციზი

იმპორტირებული საქონლის თვითღირებულების კომპონენტია. დავუშვათ, საწარმო

ახორციელებს სპირტიანი სასმელების იმპორტს და შემდგომ რეალიზაციას საქართველოში.

იმპორტირებისას გადახდილი აქციზი დაემატება საქონლის თვითღირებულებას.

პირს, რომელიც აწარმოებს აქციზურ საქონელს და არის აქციზის გადამხდელი შეუძლია

მიიღოს ჩათვლა აქციზური საქონლის საწარმოებლად გამოყენებულ აქციზურ ნედლეულზე

გადახდილი აქციზის ოდენობით.

მაგალითად: აქციზური საქონლის საწარმოებლად იმპორტირებულ ნედლეულზე საწარმომ

გადაიხადა 2000 ლარი აქციზი, ხოლო ნედლეულში გადახდილია 7000 ლარი.


2013

ავსახოთ ნედლეულის შეძენა:


1 30.10.2012 1620 3110 7000 აქციზური ნედლეულის შეძენა

2 30.10.2012 3360 3110 2000 ჩასათვლელი აქციზი

ასევე შეიძინა ადგილობრივი მომწოდებლისაგან 5000 ლარის აქციზური საქონელი,

რომელზეც აქციზის გადასახადი 1500 ლარს შეადგენდა


1 30.11.2012 1620 3110 5000 აქციზური ნედლეულის შეძენა

2 30.10.2012 3360 3110 1500 ჩასათვლელი აქციზი

საწარმომ გამოიყენა როგორც იმპორტირებული, ასევე ადგილობრივი ნედლეული და

აწარმოა პროდუქცია, რომელიც გაიყიდა ადგილობრივ ბაზარზე 12000 ლარად, საიდანაც

მწარმოებელს აქვს გადასახდელი აქციზის ვალდებულება 4000 ლარის ოდენობით.


1 30.11.2012 1410 6110 8000 აქციზური ნედლეულის გაყიდვა

2 30.10.2012 1410 3150 4000 გადასახდელი აქციზი

ჩასათვლელი აქციზი ტოლია 3500 (2000+1500), აქციზის ჩათვლა აისახება შემდეგი



1 30.12.2012 3350 3360 3500 აქციზის ჩათვლა

ბიუჯეტში გადასახდელი აქციზი ტოლია 4000-3500=500, აქციზის გადახდის დროს ერთის

მხრივ საწარმოს აქტივებიდან გაედინება რესურსი ფულადი სახით, ხოლო მეორეს მხრივ

მცირდება ვალდებულება საგადასახადო ორგანოს მიმართ.


1 30.12.2012 3350 1210 500 აქციზის გადახდა


საგადასახადო კოდექსის თანახმად, საშემოსავლო გადასახადის გადამხდელია ფიზიკური

პირი. ხოლო დაბეგვრის ობიექტია ერთობლივი შემოსავალი, მათ შორის ხელფასის სახით

მიღებული შემოსავალი და ასევე ეკონომიკური საქმიანობით მიღებული შემოსავალი, რომელიც

არ არის დაკავშირებული დაქირავებით მუშაობასთან და ასევე სხვა შემოსავლები.

საშემოსავლო გადასახადის დაკავება ხელფასებიდან დივიდენდებიდან, პროცენტებიდან

ხდება გადამხდელის მიერ განსაზღვრული განაკვეთით თანხის გაცემისთანავე.

გადასახდელი ხელფასები

საწარმოში დასაქმებული მუშაკი, რომელიც იღებს გასამრჯელოს შრომითი საქმიანობის

პერიოდში, განიხილება, როგორც მოკლევადიანი გასამრჯელო.


2013

მოკლევადიან გასამრჯელოს მიეკუთვნება

ა) ხელფასები;

ბ) მოკლევადიანი კომპენსირებული გაცდენები (ბიულეტენი, შვებულება);

გ) პრემიები;

დ) არაფულადი გასამრჯელოები (სამედიცინო მომსახურეობა, მანქანით მომსახურეობა და

სხვა).

მომუშავე გასამრჯელოს იღებს გარკვეული პერიოდულობით (თვეში ერთხელ). ხელფასი

წარმოადგენს ერთი მხრივ საწარმოს ხარჯების მნიშვნელოვან ნაწილს, მეორე მხრივ

ვალდებულებას საწარმოში დასაქმებული პერსონალის მიმართ. საწარმომ უნდა აღიაროს

ვალდებულება დარიცხვის გზით თვეში ერთხელ.

ხელფასებთან და სხვა მოკლევადიან განაცემებთან დაკავშირებით უნდა აღინიშნოს, რომ

საწარმო საქ. საგადასახადო კოდექსის მიხედვით წარმოადგენს საგადასახადო აგენტს,

რომელსაც ევალება მომუშავეთა გასამრჯელოებიდან საშემოსავლო გადასახადის დაკავება და

ბიუჯეტში გადარიცხვა. ამ მიზნით აუცილებელია გავეცნოთ საგადასახადო კოდექსის

მოთხოვნებს საშემოსავლო გადასახადთან დაკავშირებით.

ხელფასის დარიცხვისათვის, იმისდა მიხედვით თუ რა სახეობის ხელფასია, გამოიყენება

შემდეგი ანგარიშები:

7120 პირდაპირი ხელფასი

7130 არაპირდაპირი ხელფასი

7320 ვაჭრობის სფეროს მუშაკთა ხელფსი

7410 ადმინისტრაციის ხელფასი

ეს ანგარიშები აისახება დებეტში, ხოლო კრედიტში 3130-გადასახდელი ხელფასები.

ხელფასიდან საშემოსავლოს დაკავება ხდება დარიცხული ხელფასის თანხიდან 20%-ის

ოდენობით და აისახება გატარებით: 6250*20%=1250


1 31.05.2012 7410 3130 6250 ხელფასის დარიცხვა

2 31.05.2012 3130 3320 1250 გადასახდელი საშემოსავლოს

გადასახადი

3 31.05.2012 3320 1210 1250 საშემოსავლოს გადახდა

4 31.05.2012 3130 1210 5000 ხელფასის გაცემა

მაგალითი: დარიცხულია საშვებულებო ვალდებულება 2300 ლარი. საშვებულებო თანხა

მიეკუთვნება მიმდინარე პერიოდის ხარჯებს. დავუშვათ დარიცხული საშვებულებო

ვალდებულება ეხება ადმინისტრაციულ მუშაკს:


1 05.03.2012 7411 3490 2300 შვებულების ხარჯი

დარიცხულია შვებულების ანაზღაურება დარიცხული საშვებულებო ვალდებულების

ხარჯზე. შვებულების ანაზღაურებიდან საშემოსავლო გადასახადი იქნება 460 ლ

წარმოების სფეროს მუშაკების ხელფასი


2013


1 05.03.2012 3490 3130 2300 დარიცხულია ხელფასი

2 05.03.2012 3130 3320 460 დარიცხულია საშემოსავლო

3 05.03.2012 3320 1210 460 გადარიცხულია ხელფასი

4 05.03.2012 3130 1210 1840 გადარიცხულია საშემოსავლო



მოგების გადასახადის გადამხდელია:

ა) რეზიდენტი საწარმო;

ბ) არარეზიდენტი საწარმო, რომელიც საქართველოში საქმიანობას ახორციელებს მუდმივი

დაწესებულების მეშვეობით ან შემოსავალს იღებს საქართველოში არსებული წყაროდან.

მოგების გადასახადის გადამხდელს წარმოადგენს საწარმო, რომელიც არ წარმოადგენს

ფიზიკურ პირს. წარმონაქმნის საწარმოდ კვალიფიცირების მიზნით, არაა აუცილებელი მას

ჰქონდეს იურიდიული პირის სტატუსი.

მოგების გადასახადის მიზნებისთვის საწარმოები იყოფა ორ კატეგორიად: რეზიდენტ და

არარეზიდენტ საწარმოებად.

რეზიდენტ საწარმოს წარმოადგენს საქართველოს საწარმო, ხოლო ყველა დანარჩენ

საწარმოს კი – არარეზიდენტი საწარმო.

რეზიდენტი საწარმოს მოგების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია დასაბეგრი მოგება. იგი

განისაზღვრება როგორც სხვაობა გადასახადის გადამხდელის ერთობლივ შემოსავალსა და

კოდექსით გათვალისწინებულ გამოქვითებს შორის.

არარეზიდენტი საწარმო გადასახადის გადამხდელს წარმოადგენს მხოლოდ საქართველოში

არსებული წყაროდან მიღებულ შემოსავლებთან მიმართებით.

საწარმოს დასაბეგრი მოგება იბეგრება 15%-ით.

,,ნავთობისა და გაზის შესახებ“ საქართველოს კანონით ნავთობისა და გაზის ოპერაციებით

მიღებული მოგება იბეგრება 10%-ით.

მოგების გადასახადი საერთო-სახელმწიფოებრივ გადასახადს წარმოადგენს.

საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობა მოგების მიმღებ სუბიექტს (გადამხდელს)

ავალდებულებს თვითონ განსაზღვროს ბიუჯეტში გადასახდელი გადასახადის თანხა.

ამისათვის კი გადასახადის გადამხდელი ვალდებულია აღრიცხვა აწარმოოს ბუღალტრული

აღრიცხვის საერთაშორისო სტანდარტების (ბასს) მიხედვით, შემოსავლებისა და ხარჯების

აღრიცხვის დარიცხვის მეთოდის გამოყენებით.

სწორად და დროულად აღრიცხოს შემოსავლები და ხარჯები დოკუმენტალურად

დადასტურებული მონაცემების საფუძველზე და მიაკუთვნოს იმ საანგარიშგებო პერიოდს,

რომელშიც მოხდა მათი გაწევა. სრულად აღირიცხოს ყველა ოპერაცია, რათა მოხდეს

კონტროლი მათ დაწყებაზე, მიმდინარეობაზე და დასრულებაზე.


2013

მოგების გადასახადისაგან განთავისუფლება

ამ ქვეპუნქტით მოგების გადასახადისაგან გათავისუფლებულია მხოლოდ და მხოლოდ

მითითებული სახის ორგანიზაციების მიერ მიღებული მოგება, ეკონომიკური საქმიანობით

მიღებული მოგების გარდა. მოგების გადასახადის გადამხდელია საწარმო. ორგანიზაცია

მოგების გადასახადით მაშინ შეიძლება დაიბეგროს, თუ ის წარმოდგება საწარმოდ. ამას კი მაშინ

აქვს ადგილი, თუ ის ეწევა ეკონომიკურ საქმიანობას.

მოგების გადასახადით დაბეგვრისაგან თავისუფლდება:

საბიუჯეტო, საქველმოქმედო, საერთაშორისო ორგანიზაციების მოგება;

ორგანიზაციის მიერ მიღებული გრანტები, საწევრო შენატანები, შემოწირულობები;

საქართველოს ეროვნული ბანკის მოგება;

საქართველოს საპატრიარქოს მიერ რელიგიური დანიშნულებით გამოყენებული

ჯვრების, სანთლების , ხატების, წიგნებისა და კალენდრების რეალიზაციით

მიღებული მოგება;

2014 წლის 1 იანვრამდე სასოფლო-სამეურნეო წარმოებაში დასაქმებული პირის

მიერ საქართველოში წარმოებული სოფლის მეურნეობის პროდუქციის

(სამრეწველო გადამუშავებამდე) პირველადი მიწოდებით მიღებული მოგება;

2014 წლის 1 იანვრამდე სასოფლო-სამეურნეო საქმიანობიდან მიღებული მოგება,

რომლის რეინვესტირებაც ხდება ამ საქმიანობის ფარგლებში;

საერთაშორისო ფინანსური კომპანიის მიერ ფინანსური ოპერაციებიდან/

მომსახურეობიდან მიღებული მოგება სამედიცინო დაწესებულებების მოგების ის

ნაწილი, რომელიც მოხმარდება რეინვესტირებას;

თავისუფლად მიმოქცევადი ფასიანი ქაღალდებით მიღებული მოგება;

სათამაშო აპარატების სალონის მომწყობი პირის მოგება.

ქონების გადასახადის წლიური განაკვეთი

რამდენადაც ქონების გადასახადი წარმოადგენს ადგილობრივ გადასახადს, მისი შემოღება,

კონკრეტული განაკვეთის განსაზღვრა და კანონმდებლობით განსაზღვრული სხვა

უფლებამოსილებების განხორციელება განეკუთვნება ადგილობრივი თვითმმართველობის

წარმომადგენლობითი ორგანოების კომპეტენციას.

ქონების გადასახადის გადამხდელია:

ა) რეზიდენტი საწარმო/ორგანიზაცია – მის ბალანსზე ძირითად საშუალებად აღრიცხულ

აქტივებზე, დაუმონტაჟებელ მოწყობილობებზე, დაუმთავრებელ მშენებლობაზე და

არამატერიალურ აქტივებზე, აგრეთვე მის მიერ ლიზინგით გაცემულ ქონებაზე;

ბ) არარეზიდენტი საწარმო – საქართველოს ტერიტორიაზე არსებულ, ამ მუხლის პირველი

ნაწილით განსაზღვრულ ქონებაზე (მათ შორის, იჯარის, ქირის, უზუფრუქტის ან სხვა ამგვარი

სახის ხელშეკრულების საფუძველზე გაცემულ, საქართველოს ტერიტორიაზე არსებულ

ქონებაზე);


2013

გ) ფიზიკური პირი - მის საკუთრებაში არსებულ უძრავ ქონებაზე;

დ) არარეზიდენტისაგან ლიზინგით მიღებულ ქონებაზე;

ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელების შემთხვევაში ფიზიკური პირი წარმოადგენს

გადასახადის გადამხდელს მის ბალანსზე აღრიცხულ აქტივებთან მიმართებით.

საწარმოსთვის/ორგანიზაციისთვის ქონების გადასახადის წლიური განაკვეთი

განისაზღვრება დასაბეგრი ქონების ღირებულების არა უმეტეს 1 პროცენტის ოდენობით. ამ

ნაწილის მიზნებისათვის დასაბეგრი ქონების ღირებულება არის საშუალო წლიური საბალანსო

ნარჩენი ღირებულება (გამოიანგარიშება კალენდარული წლის დასაწყისისა და ბოლოსთვის

აქტივების საშუალო ღირებულების მიხედვით), რომელიც ქვემოთ ჩამოთვლილ შემთხვევებში

მხოლოდ უძრავ ქონებასთან მიმართებით უნდა გაიზარდოს:

ა) 2000 წლამდე მიღებულ აქტივებზე – 3‑ჯერ;

ბ) 2000 წლიდან 2004 წლამდე მიღებულ აქტივებზე – 2‑ჯერ;

გ) 2004 წელს მიღებულ აქტივებზე – 1.5‑ჯერ;

ფიზიკური პირის დასაბეგრ ქონებაზე გადასახადის წლიური განაკვეთი

დიფერენცირებულია გადასახადის გადამხდელის ოჯახის მიერ საგადასახადო წლის

განმავლობაში მიღებული შემოსავლების მიხედვით და განისაზღვრება შემდეგი ოდენობით:

ა) 100 000 ლარამდე შემოსავლის მქონე ოჯახებისათვის – საგადასახადო პერიოდის

ბოლოსთვის დასაბეგრი ქონების საბაზრო ღირებულების არანაკლებ 0.05

პროცენტისა და არა უმეტეს 0.2 პროცენტისა;

ბ) 100 000 ლარის ან მეტი შემოსავლის მქონე ოჯახებისათვის – საგადასახადო

პერიოდის ბოლოსთვის დასაბეგრი ქონების საბაზრო ღირებულების არანაკლებ 0.8

პროცენტისა და არა უმეტეს 1 პროცენტისა.

ფიზიკური პირის ოჯახის მიერ საგადასახადო წლის განმავლობაში მიღებულ

შემოსავლებში შეიტანება ყველა შემოსავალი, მათ შორის, სარგებელი საგადასახადო

შეღავათების გაუთვალისწინებლად, კერძოდ:

ა) ეკონომიკური საქმიანობით მიღებული დასაბეგრი შემოსავალი;

ბ) ნებისმიერი შემოსავალი, მათ შორის, სარგებელი, რომელიც დაკავშირებული არ

არის ეკონომიკურ საქმიანობასთან;

გ) დარიცხული ხელფასი.

შემოსავლებში არ შეიტანება ოჯახის წევრებისაგან მემკვიდრეობით, ჩუქებით ან

განქორწინების საფუძველზე მიღებული ქონების ღირებულება;

მაგალითად, დავუშვათ:

‑ საწარმო დარეგისტრირდა 2011 წლის 1 სექტემბერს;

‑ 31.12.2011 მდგომარეობით საწარმოს ბალანსზე ერიცხებოდა დასაბეგრი ქონება X ლარის

ღირებულებით;

‑ 31.12.2011 მდგომარეობით აკუმულირებულმა ცვეთამ შეადგინა Y ლარი;

‑ 31.12.2012 მდგომარეობით საწარმოს ბალანსზე ერიცხებოდა დასაბეგრი ქონება Z ლარის

ღირებულებით;

‑ 31.12.2012 მდგომარეობით აკუმულირებულმა ცვეთამ შეადგინა Q ლარი;


2013

‑ ადგილობრივი თვითმმართველობის წარმომადგენლობითი ორგანოს მიერ გადასახადის

განაკვეთი განსაზღვრულია 1%‑ის ოდენობით.

მოცემულ შემთხვევაში ქონების გადასახადი გაიანგარიშება შემდეგნაირად:

2011 წლისათვის: (X‑Y)/2×4/12 ×1% (ამ შემთხვევაში ქონების გადასახადი გამოითვლება

პერიოდის პროპორციულად).

2012 წლისათვის: ( X-Y)+(Z-Q)/2*1%

მუხლის მე‑2 ნაწილის მიხედვით 2005 წლამდე მიღებულ უძრავ ქონებასთან მიმართებით

დასაბეგრი ქონების ბაზა ექვემდებარება გაზრდას პირველ ნაწილში მითითებული

კოეფიციენტების გამოყენებით. აღნიშნული წესი არ ვრცელდება: იმ საწარმოზე, რომელიც

უძრავ ქონებას აღრიცხავს გადაფასების მეთოდით და გააჩნია საქართველოს მთავრობის

დადგენილებით განსაზღვრული პირის მიერ აუდიტირებული ფინანსური ანგარიშგება.

გადაფასების მეთოდში, სავარაუდოდ, უნდა ვიგულისხმოთ ქონების აღრიცხვის ის მეთოდი,

რომლის მიხედვით ქონება ექვემდებარება რეგულარულ შეფასებას მის რეალურ

ღირებულებასთან დაახლოების მიზნით. ამასთან, „აუდიტირებული ფინანსური ანგარიშგება“

შეიძლება გამოყენებულ იქნეს მხოლოდ 4 წლის ვადით”. ანუ, თუ საწარმო იყენებს

გადაფასების მეთოდს უძრავ ქონებასთან მიმართებით და ამ მეთოდის გამოყენება

კონკრეტული წლისთვის დასტურდება საქართველოს მთავრობის დადგენილებით

განსაზღვრული პირის მიერ აუდიტირებული ფინანსური ანგარიშგებით, ოთხი წლის

განმავლობაში საწარმოზე არ გავრცელდება დასაბეგრი ქონების ბაზის კოეფიციენტების

გამოყენებით განსაზღვრის წესი მიუხედავად იმისა, ექნება თუ არა შემდგომ პერიოდებზე

საწარმოს აუდიტირებული ფინანსური ანგარიშგება.

მიწაზე ქონების გადასახადის გადამხდელია პირი საგადასახადო

წლის 1 აპრილის მდგომარეობით:

ა) მის საკუთრებაში არსებულ მიწაზე, გარდა ფიზიკური პირის საკუთრებაში არსებული

მიწის ნაკვეთისა, რომელზედაც დამაგრებულია ამავე ფიზიკური პირის საკუთრებაში მყოფი

უძრავი ქონება;

ბ) სახელმწიფო საკუთრებაში არსებულ მიწაზე, რომლითაც სარგებლობს ან რომელსაც

ფლობს იგი;

გ) მის მფლობელობაში ან/და სარგებლობაში არსებულ, გარდაცვლილი პირის სახელზე

რეგისტრირებულ მიწის ნაკვეთზე, გარდა იმ შემთხვევისა, როდესაც მიწის ნაკვეთით

სარგებლობა ხორციელდება იჯარის, ქირის, უზუფრუქტის ან სხვა ამგვარი სახის

ხელშეკრულების საფუძველზე.

მიწაზე ქონების გადასახადის განაკვეთი

1. სასოფლო‑სამეურნეო დანიშნულების მიწაზე ქონების გადასახადის განაკვეთი

გაიანგარიშება შემდეგი წესით:


2013

ა) წლიურ საბაზისო განაკვეთს ლარებში ერთ ჰექტარზე გაანგარიშებით ადგენს

საქართველოს მთავრობა:

ა.ა) სათიბებისა და საძოვრებისათვის – ტერიტორიული ერთეულებისა და მიწის

სახეობების მიხედვით, 1.5 ლარიდან 20 ლარამდე ზღვრული ოდენობის ფარგლებში;

ა.ბ) სახნავისა და საკარმიდამოსათვის – ტერიტორიული ერთეულებისა და მიწის ხარისხის

მიხედვით, 50 ლარიდან 100 ლარამდე ზღვრული ოდენობის ფარგლებში;

2. ბუნებრივი რესურსებით მოსარგებლე პირისათვის შესაბამისი ლიცენზიის გაცემის

საფუძველზე გამოყოფილი მიწა იბეგრება სასოფლო‑სამეურნეო დანიშნულების მიწისათვის

საქართველოს მთავრობის მიერ ერთ ჰექტარზე 3 ლარამდე ზღვრული ოდენობის ფარგლებში

დადგენილი წლიური საბაზისო განაკვეთის შესაბამისად განსაზღვრული გადასახადის

განაკვეთით.

3. მიწაზე საგადასახადო ვალდებულება განისაზღვრება საგადასახადო წლის 1

აპრილისათვის მოქმედი განაკვეთების მიხედვით.

ქონების გადასახადის გამოანგარიშება და გადახდა

1. ქონების გადასახადის საგადასახადო პერიოდად ითვლება კალენდარული წელი.

2. საწარმო/ორგანიზაცია ქონების გადასახადის დეკლარაციას შესაბამის საგადასახადო

ორგანოს წარუდგენს არა უგვიანეს კალენდარული წლის 1 აპრილისა და ამავე ვადაში

იხდის ქონების გადასახადს, დეკლარაციაში მონაცემები დასაბეგრი ქონების შესახებ

შეიტანება გასული საგადასახადო წლის მიხედვით, ხოლო დასაბეგრი მიწის შესახებ –

მიმდინარე საგადასახადო წლის მიხედვით.

3. საწარმო/ორგანიზაცია ქონებაზე გადასახადს იხდის მიმდინარე გადასახდელის სახით,

გასული საგადასახადო წლის წლიური გადასახადის ოდენობით, არა უგვიანეს

საგადასახადო წლის 15 ივნისისა.

4. საწარმო/ორგანიზაცია მიწაზე ქონების გადასახადს იხდის არა უგვიანეს კალენდარული

წლის 15 ნოემბრისა.

5. თუ გადასახადის გადამხდელი საწარმო/ორგანიზაცია მხოლოდ არასრული

კალენდარული წლის განმავლობაში არსებობს, იგი ქონებაზე გადასახადს იხდის ამ

პერიოდის პროპორციულად.

6. თუ იურიდიული პირი კალენდარული წლის დაწყების შემდეგ დაფუძნდა, მას

შესაბამისი საგადასახადო პერიოდის მიხედვით მიმდინარე გადასახდელის გადახდის

ვალდებულება არ ეკისრება. ამასთანავე, მომდევნო საგადასახადო პერიოდის

მიხედვით მიმდინარე გადასახდელის ოდენობა განისაზღვრება გასული საგადასახადო

წლის წლიური გადასახადის სრული ოდენობით.

7. სალიკვიდაციო კომისია ვალდებულია საწარმოს ლიკვიდაციის თაობაზე

გადაწყვეტილების მიღებიდან 15 კალენდარული დღის ვადაში წარუდგინოს შესაბამის

საგადასახადო ორგანოს ქონების გადასახადის დეკლარაცია.

8. ფიზიკური პირის ქონების გადასახადს გამოიანგარიშებს საგადასახადო ორგანო

წარდგენილი დეკლარაციის საფუძველზე.


2013

9. ფიზიკური პირი ქონების გადასახადის დეკლარაციას საგადასახადო ორგანოს

წარუდგენს არა უგვიანეს კალენდარული წლის 1 ნოემბრისა. დეკლარაციაში

მონაცემები დასაბეგრი ქონების შესახებ შეიტანება გასული საგადასახადო წლის

მიხედვით, ხოლო დასაბეგრი მიწის შესახებ – მიმდინარე საგადასახადო წლის


10. ფიზიკური პირი ქონებაზე და მიწაზე ქონების გადასახადს იხდის არა უგვიანეს

კალენდარული წლის 15 ნოემბრისა.

დეკლარაციის წარდგენა

საშემოსავლო გადასახადისა და მოგების გადასახადის შესახებ დეკლარაციას საგადასახადო

ორგანოს საანგარიშო წლის მომდევნო წლის 1 აპრილამდე წარუდგენენ:

ა) რეზიდენტი ფიზიკური პირები, რომელთა შემოსავლებიც არ ექვემდებარება დაბეგვრას

საქართველოში არსებული გადახდის წყაროდან;

ბ) საქართველოს საწარმოები;

გ) არარეზიდენტი ფიზიკური პირები და არარეზიდენტი საწარმოები, რომლებიც

შემოსავალს იღებენ საქართველოში არსებულ წყაროდან და იბეგრებიან გადახდის წყაროდან;

დ) მეწარმე ფიზიკური პირი ეკონომიკური საქმიანობის შეწყვეტიდან 30 სამუშაო დღის

ვადაში საგადასახადო ორგანოს წარუდგენს დეკლარაციას ერთობლივი შემოსავლებისა და

გამოქვითების შესახებ.

მოგების გადასახადის დეკლარირება და გადახდა ხდება არა უგვიანეს საანგარიშგებო წლის

მომდევნო წლის 1 აპრილისა.

აქციზი

აქციზის გადამხდელია პირი, რომელიც:

ა) აწარმოებს აქციზურ საქონელს საქართველოში;

ბ) ახორციელებს აქციზური საქონლის იმპორტს საქართველოში;

გ) ახორციელებს აქციზური საქონლის ექსპორტს;

დ) ახორციელებს ბუნებრივი აიროვანი კონდენსატის ან/და ბუნებრივი აირის

ავტოსატრანსპორტო საშუალებებისათვის მიწოდებას;

ე) ახორციელებს მობილური საკომუნიკაციო მომსახურების გაწევას.

2. დამკვეთის ნედლეულით საქართველოში წარმოებულ საქონელზე აქციზის

გადამხდელად ითვლება საქონლის მწარმოებელი.

აქციზით დასაბეგრი ოპერაციის განხორციელების მომენტია:

მწარმოებლის მიერ საქართველოში წარმოებული აქციზური საქონლის მიწოდების

ან საწარმოს საწყობიდან სარეალიზაციოდ გატანის მომენტი;


2013

მწარმოებლის მიერ დამკვეთის ნედლეულით საქართველოში წარმოებული

აქციზური საქონლის დამკვეთისათვის გადაცემის მომენტი;

საკუთარი წარმოების აქციზური საქონლის არააქციზური საქონლის

წარმოებისათვის გამოყენების დაწყების მომენტი;

ბუნებრივი აიროვანი კონდენსატის ან ბუნებრივი აირის ავტოსატრანსპორტო

საშუალებებისათვის მიწოდების მომენტი;

მობილური საკომუნიკაციო მომსახურეობის გაწევა, რომლის დროსაც დასაბეგრი

ოპერაციის განხორციელების მომენტად ითვლება მომსახურეობის გაწევის მომენტი.

აქციზით დასაბეგრი ოპერაციის თანხა განისაზღვრება:

ალკოჰოლიანი სასმელებისთვის - ალკოჰოლიანი სასმელების მოცულობით;

თამბაქოს ნაწარმისათვის - თამბაქოს ნაწარმის რაოდენობით ან წონით;

ნავთობ პროდუქტებისათვის - ნავთობ პროდუქტის წონით;

მსუბუქი ავტომობილებისათვის - მსუბუქი ავტომობილის წლოვანებითა და ძრავის

მოცულობით;

ბუნებრივი აიროვანი კონდენსატისათვის - ბუნებრივი აირის მოცულობით;

მობილური საკომუნიკაციო მომსახურეობის გაწევისას მიღებული ან მისაღები

კომპენსაციის თანხის მიხედვით;

იგი შეადგენს დასაბეგრი საოპერაციო თანხის 10%-ს.

აქციზის მიზნებისათვის უნდა განვასხვავოთ აქციზური საქონლის წარმოების,

შესაბამისად, მწარმოებლის, ორი კატეგორია:

ა) აქციზური საქონლის დამზადება ხორციელდება მხოლოდ იმ ნედლეულით, მასალებითა

თუ ნახევარფაბრიკატებით, რომლებიც დამამზადებლის საკუთრებაა;

ბ) აქციზური საქონლის დამზადება ხორციელდება იმ ნედლეულით, მასალებითა თუ

ნახევარფაბრიკატებით, რომლებიც მთლიანად ან ნაწილობრივ არ არის დამამზადებლის

საკუთრება.

მეორე შემთხვევისას ადგილი ექნება შემკვეთსა და მენარდეს შორის ნარდობის

ხელშეკრულებას. ორივე შემთხვევაში მწარმოებელია დამამზადებელი, შესაბამისად, აქციზის

გადამხდელიც. აქციზთან მიმართებაში ეს ორივე კატეგორიის მწარმოებელი ერთმანეთისაგან

განსხვავდება სხვადასხვა დაბეგვრის მომენტის მიხედვით :

თუ მწარმოებელი მხოლოდ საკუთარი მასალა‑ნედლეულით ამზადებს აქციზურ

საქონელს, მაშინ მისთვის აქციზით დასაბეგრი ოპერაციის განხორციელების მომენტია მის მიერ

წარმოებულ აქციზურ საქონელზე საკუთრების უფლების გადაცემის ან საწყობიდან

სარეალიზაციოდ გატანის მომენტი, ხოლოთუ ადგილი აქვს დამკვეთის ნედლეულის

აქციზური საქონლის წარმოებაში გამოყენებას, მაშინ მენარდის აქციზით დაბეგვრის მომენტია

მის მიერ წარმოებული აქციზური საქონლის შემკვეთისათვის გადაცემის მომენტი.

პირს, რომელიც ახორციელებს დასაბეგრ ოპერაციას ან აქციზური საქონლის ექსპორტს,

უფლება აქვს მიიღოს საგადასახადო ჩათვლა მიწოდებული აქციზური საქონლის

საწარმოებლად გამოყენებულ სხვა აქციზურ საქონელზე (ნედლეულზე) გადახდილი ან

გადასახდელი აქციზის ოდენობით ან დაიბრუნოს აქციზი ზედმეტად გადახდილი თანხის


2013

დაბრუნების წესის შესაბამისად, მაგრამ არა უმეტეს მისგან წარმოებულ აქციზურ საქონელზე

გამოანგარიშებული აქციზისა.

აქციზური საქონლის რეალიზაციისას აქციზის გადამხდელი ვალდებულია მოთხოვნის

შემთხვევაში მყიდველს გამოუწეროს ანგარიშ-ფაქტურა.

აქციზის გადასახადი გადახდას ექვემდებარება არა უგვიანეს დასაბეგრი ოპერაციის

განხორციელების მომდევნო თვის 15 რიცხვისა.

დეკლარაციის წარდგენა ხდება არა უგვიანეს საანგარიშგებო პერიოდის მომდევნო თვის 15

რიცხვისა.

აქციზით დასაბეგრი ოპერაციის ან იმპორტის განხორციელებამდე აქციზური მარკებით

სავალდებულო ნიშანდებას ექვემდებარება:

აქციზით დასაბეგრი ალკოჰოლიანი სასმელები;

თამბაქოს ნაწარმი.

აქციზისაგან განთავისუფლების წესები

ისევე, როგორც დღგ‑ის შემთხვევაში, აქციზისაგან განთავისუფლება არსებობს ჩათვლის

უფლებით და ჩათვლის უფლების გარეშე.

ჩათვლის უფლებით განთავისუფლებულია:

აქციზური საქონლის ექსპორტი.

აქციზური საქონლის იმპორტისას, რა თქმა უნდა, აქციზისგან გათავისუფლებას, ეს

ჩათვლის უფლების გარეშეა თუ ჩათვლის უფლებით, მნიშვნელობა არ აქვს: იმპორტიორი ვერც

ვერაფერს ჩაითვლის, ვინაიდან მხოლოდ მწარმოებელს აქვს ჩათვლის უფლება.

ჩათვლის უფლების გარეშე განთავისუფლებულია:

ფიზიკური პირის მიერ საკუთარი მოხმარებისათვის წარმოებული ალკოჰოლიანი

სასმელები, საჰაერო ტრანსპორტით 1 დღის , ხოლო სხვა შემთხვევაში 30 დღის განმავლობაში

400 ღერი სიგარეტის ან 50 სიგარის ან 250 გრ თამბაქოს იმპორტი. ასევე 4 ლიტრი ალკოჰოლიანი

სასმელების იმპორტი.

საქართველოში ავტოსატრანსპორტო საშუალებით შემომსვლელი პირის

ავტოსატრანსპორტო საშუალების სტანდარტულ ავზში არსებული საწვავი.

ნავთობისა და გაზის შესახებ” საქართველოს კანონით განსაზღვრული ნავთობისა და გაზის

ოპერაციების განსახორციელებლად ნავთობპროდუქტების იმპორტი ან/და მიწოდება;

საწარმოს რეორგანიზაცია ,,მეწარმეთა შესახებ“ კანონის მიხედვით

საწარმოს რეორგანიზაციის სახეებია:

ა) სამართლებლივი ფორმის შეცვლა ანუ გარდაქმნა;

ბ) შერწყმა (გაერთიანება, მიერთება);

გ) გაყოფა (დაყოფა, გამოყოფა);

ერთი სამართლებლივი ფორმის საწარმო შესაძლებელია გარდაიქმნას სხვა

სამართლებლივი ფორმის საწარმოდ. ამ შემთხვევაში საჭიროა პარტნიორთა შეთანხმება, რის

შემდეგაც პარტნიორთა უფლებამოსილებები უნდა გადანაწილდეს ხელახლა.


2013

სააქციო საზოგადოების შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებად გარდაქმნა და

შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოების სააქციო საზოგადოებად გარდაქმნა ხდება

პარტნიორთა კრების დამსწრე ხმათა 75%-ის თანხმობით.

ასევე საწარმოთა შერწყმისას, შპს-ში, სააქციო საზოგადოებასა და კოოპერატივში საჭიროა

დამსწრე ხმის უფლების მქონე პარტნიორთა ხმების 75%-ის თანხმობა.

შერწყმის შემდგომ პარტნიორთა უფლება-მოვალეობანი უნდა განისაზღვროს ხელახლა.

წარმოქმნილი საწარმო არის თავდაპირველი საწარმოების სამართალმემკვიდრე.

საწარმო შეიძლება დაიყოს ორ ან რამდენიმე საწარმოდ და მათ ცალკ-ცალკე გააგრძელონ

საქმიანობა, როგორც დამოუკიდებელმა საწარმოებმა. გაყოფის შედეგად წარმოქმნილი

საწარმოები სოლიდარულად აგებენ პასუხს თავდაპირველად არსებული საწარმოს

ვალდებულებებისათვის, ხოლო თავდაპირველი საწარმოს უფლებამონაცვლე საწარმო

განისაზღვრება გაყოფის შესახებ გადაწყვეტილებით.

სახელმწიფოს მიმართ საწარმოს დავალიანების არსებობა არ არის სარეგისტრაციო

წარმოების შეჩერების საფუძველი, თუ საწარმოს რეორგანიზაციით არ მცირდება კრედიტორთა

დაკმაყოფილების უნარი, ანდა არსებობს ფინანსთა სამინისტროს თანხმობა დავალიანების

მქონე საწარმოს რეორგანიზაციაზე.

რეორგანიზაციის პროცესის დასრულებამდე კრედიტორებს უფლება აქვთ მოსთხოვონ

საწარმოს ვალდებულებათა ვადაზე ადრე შესრულება.

საწარმოების შერწყმა და გაყოფა რეგისტრირდება ,,მეწარმეთა შესახებ“ კანონის და

,,საჯარო რეესტრის შესახებ“ კანონის მიხედვით. რეგისტრაცია ხდება შესაბამისი

მომსახურეობის საფასურის გადახდით.

საწარმოს შუძლია დაარსოს ფილიალი, რომელიც არ არის ცალკე იურიდიული პირი და

რეგისტრაციას არ ექვემდებარება.

უცხო ქვეყნის საწარმოს ფილიალის (მუდმივი დაწესებულების) საქართველოში

დაარსებისას კი სავალდებულოა რეგისტრაცია საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი

დოკუმენტების საფუძველზე.

სანივთო სამართალი

ქონებას წარმოადგენს ყველა ის ნივთი (როგორც მატერიალური, ასევე არამატერიალური),

რომელთა ფლობა, სარგებლობა და განკარგვა და შეძენა შეუძლიათ ფიზიკურ და იურიდიულ

პირებს.

არსებობს ორი სახის ნივთი: მოძრავი და უძრავი.

უძრავ ქონებას მიეკუთვნება მიწის ნაკვეთი, მიწაზე აღმოცენებული მცენარეები, შენობა-

ნაგებობები, რომლებიც მყარად დგას მიწაზე, ხოლო ყველა სხვა ნივთი განეკუთვნება მოძრავი

ნივთების კატეგორიას.

მესაკუთრის სტატუსი გულისხმობს პირის მიერ ნივთის თვისუფლად ფლობის,

სარგებლობის და განკარგვის შესაძლებლობას, რამაც არ უნდა შელახოს სხვა, მესამე პირის

უფლებები.


2013

როდესაც ერთი და იგივე ნივთი რამდენიმე პირის საკუთრებაა, მაშინ არსებობს საერთო

საკუთრება, ხოლო მესაკუთრეებს ეწოდებათ თანამესაკუთრეები.

მესაკუთრის თანხმობით, ნივთით შეიძლება სარგებლობდეს მესამე პირი. ასეთი

სარგებლობის ფორმაა მაგალითად აღნაგობა - მიწის ნაკვეთის ვადიან სარგებლობაში გადაცემა.

არსებობს შემდეგი სახის მოთხოვნის უზრუნველყოფის ფორმები:

პირგასამტეხლო - მხარეთა წერილობითი შეთანხმებით განსაზღვრული ფულადი თანხა,

რომელიც მოვალემ ვალდებულების შეუსრულებლობისას (დროის გადაცილებისას ან

არაჯეროვანი შესრულებისას) უნდა გადაიხადოს. თუ ხელშეკრულებით განსაზღვრული არაა

პირგასამტეხლო, მისი მოთხოვნა მხარეს არ შეუძლია.

გირავნობა და იპოთეკა - კრედიტის უზრუნველყოფის მეტად გავრცელებული სახეა.

გირავნობა გულისხმობს მოვალის მოძრავი ნივთის გამოყენებას მოთხოვნის უზრუნველყოფის

საშუალებად, როცა მოვალე არ ასრულებას ან არაჯეროვნად ასრულებს ნაკისრ ვალდებულებას.

გირავნობისას შეიძლება გამოყენებული იქნეს ფულადი თნხები ან არამატერიალური

ქონებრივი სიკეთე.

იპოთეკის დროს კრედიტორის მოთხოვნის უზრუნველყოფის საშუალებად გამოიყენება

მოვალის უძრავი ნივთი. აუცილებელია იპოთეკის რეგისტრაცია საჯარო რეესტრში.

მივლინება

მივლინება არის დამსაქმებლის მიერ დასაქმებულის სამუშაო ადგილის დროებით შეცვლა,

სამუშაოს ინტერესებიდან გამომდინარე.

დამსაქმებლის მიერ დასაქმებულის მივლინებაში გაგზავნა არ მიიჩნევა შრომითი

ხელშეკრულების პირობების შეცვლად, თუ მივლინების პერიოდი არ აღემატება წელიწადში 45

კალენდარულ დღეს. დამსაქმებლის მიერ წელიწადში 45 დღის ვადის გადამეტების შემთხვევა

მიიჩნევა შრომითი ხელშეკრულების პირობების შეცვლად.

დამსაქმებელი ვალდებულია სრულად აუნაზღაუროს დასაქმებულს მივლინებასთან

დაკავშირებული ხარჯები. ამ მუხლით გათვალისწინებული ნორმები გამოიყენება მხოლოდ იმ

შემთხვევაში, თუ შრომითი ხელშეკრულებით სხვა რამ არ არის განსაზღვრული.


2013


11.01 რა არის სააღრიცხვო მოგება?

11.02 საგადასახადო მოგება?

11.03 აქტივის ან ვალდებულების საგადასახადო ბაზა?

11.04 რომელი ხარჯები წარმოქმნის მუდმივ სხვაობას?

11.05 რომელი ხარჯები წარმოქმნის დროებით სხვაობას?

11.06 როდის აქვს ადგილი დასაბეგრ დროებით სხვაობას?

11.07 როდის აქვს ადგილი გამოსაქვით დროებით სხვაობას?

11.08 რა არის გადავადებული საგადასახადო აქტივი და ვალდებულება?

11.09 რას ნიშნავს მიმდინარე მოგების გადასახადი?

11.10

გაყიდულია კრედიტით წარმოებული აქციზური საქონელი 10620 ლარად დღგ-ს ჩათვლით, რომლის

თვითღირებულება 6000 ლარია, ხოლო გადასახდელი აქციზი 1500 ლ. შეასრულეთ საქონლის გაყიდვა და

თვითრირებულებით ჩამოწერა.

11.11

შემოტანილია იმპორტით აქციზური საქონელი მთლიანი თანხით 27000 ლარად, სადაც გადასახდელი

აქციზი 2000 ლარია, ტრანსპორტირების ხარჯი 1000 ლ, ხოლო საბაჟო გადასახადი 400 ლ. შეასრულეთ

შესყიდვის ოპერაცია.

11.12

საგადასახადო და სააღრიცხვო მოგება თანაბარია და ტოლია 35000 ლარის. შეასრულეთ მოგების

გადასახადის დარიცხვა და გადახდა.

11.13

31 ოქტომბერს შეიძინეს დანადგარი 12000 ლარად. მას დაერიცხა ცვეთა წრფივი მეთოდით, 25% წელიწადში,

ხოლო საგადასახადო მიზნით 20% ნორმით, წლის განმავლობაში ერთობლივმა შემოსავალმა შეადგინა 7000

ლარი. განსაზღვრეთ დანადგარის საბალანსო ღირებულება, საგადასახადო ბაზა, დროებითი სხვაობა და

გადავადებული საგადასახადო ვალდებულება.

11.14

საწარმოს ფინანსურმა მოგებამ შეადგინა 150000, საგადასახადო მოგებამ 170000, საწარმო მიმდინარე წელს

იხდიდა მიმდინარე მოგების გადასახადებს, სულ 25000 ლარის ოდენობით. შეასრულეთ მოგების

გადასახადის დარიცხვა, განსაზღვრეთ გადავადებული აქტივი ან ვალდებულება, ჩაითვალეთ მიმდინარე

გადასახადი და საჭიროების შემთხვევაში გადაიხადეთ დარჩენილი გადასახდელი მოგების გადასახადი.

11.15 ვინ არის აქციზის გადამხდელი?

11.16 როგორია აქციზის განაკვეთები?

11.17 რა შემთხვევაში ხდება აქციზის ჩათვლა ან თვითღირებულებაში ჩართვა?

11.18 რა არის აქციზით დაბეგვრის ობიექტი?

11.19 როგორია აქციზისაგან განთავისუფლების წესები?

11.20 როგორი რეორგანიზაციის სახეები არსებობს?

11.21 როგორ ხდება ვალდებულების შესრულების უზრუნველყოფა?

11.22 რას ნიშნავს გირავნობა და იპოთეკა?

11.23 როგორია მივლინების ვადები და ანაზრაურების პირობები?


2013


საკუთარი კაპიტალის აღრიცხვა

საკუთარი კაპიტალი საწარმოს აქტივების ის ნაწილია, რომელიც რჩება ყველა

ვალდებულების დაფარვის შემდეგ. საკუთარი კაპიტალი ბიზნესის დაფინანსების ერთ-ერთ

წყაროს წარმოადგენს. იგი ორი ნაწილისაგან შედგება: ავანსირებული (გადახდილი,

ინვესტირებული) და რეინვესტირებული, რომელიც მიიღება შემდგომი საქმიანობის შედეგად.

მისი შემადგენლობა დამოკიდებულია საწარმოს ორგანიზაციულ-სამართლებლივ ფორმასა

და საქმიანობის სფეროზე.

შეზღუდული პასუხისმგებლობის საზოგადოებასა (შპს) და სააქციო საზოგადოებაში

საკუთარი კაპიტალი შედგება საწესდებო კაპიტალისა და რეზერვებისაგან.

საწესდებო კაპიტალი, როგორც წესი წარმოადგენს დამფუძნებელთა შენატანებს, ხოლო

რეზერვები იქმნება შემდგომი წარმატებული საქმიანობის შედეგად მიღებული მოგებიდან.

რეზერვის შქმნა ზოგჯერ წესდებით მოითხოვება მესაკუთრეთა ზარალისაგან დაცვის მიზნით.

ასევე რეზერვი შიძლება წარმოიქმნას ძირითადი საშუალებებისა და აქციების აფასების

შედეგად (ფასის მომატების შემთხვევაში).

საკუთარი კაპიტალის სტრუქტურა

ზოგადად საკუთარი კაპიტალის ყველაზე სრული სტრუქტურა ახასიათებს სააქციო

საზოგადოებებს. სააქციო კაპიტალი სამეწრმეო კანონმდებლობით საწესდებო კაპიტალად

იწოდება.

საწესდებო კაპიტალი წარმოადგენს რეგისტრაციის მომენტისათვის პარტნიორების

(დამფუძნებლების) მიერ განსაზღვრული შენატანის თანხის ოდენობას. იგი სააქციო

საზოგადოებაში არსებობს აქციების სახით.


საწესდებო კაპიტალი გაუნაწილებელი მოგება სარეზერვო კაპიტალი


2013

აქციების მფლობელებს აქციონერები ეწოდებათ.

აქცია წარმოადგენს სახელობით ფასიან ქაღალდს, რომელიც ადასტურებს აქციონერის

საკუთრების უფლებას კაპიტალზე და სააქციო საზოგადოების ვალდებულებას პარტნიორის

(აქციონერის) მიმართ.

აქციონერთა ინტერესების დაცვის მიზნით აქციონერთა კრება ირჩევს სამეთვალყურეო

საბჭოს, რომელიც განაგებს სამეურნეო პოლიტიკას, ხოლო ამ პოლიტიკის

განსახორციელებლად სამეთვალყურეო საბჭო ნიშნავს დირექტორთა საბჭოს.

სააქციო საზოგადოების წესდებაში დაფიქსირებული გამოსაშვები აქციების მაქსიმალური

რაოდენობა წარმოადგენს გამოსაშვებად ნებადართულ აქციებს.

გამოშვებული აქციები არის ბრუნვაში და მათ უწოდებენ ბრუნვაში არსებულ აქციებს.

შესაძლებელია ბრუნვაში არსებული აქციების დაბრუნება. დაბრუნების შემდეგ ასეთ აქციებს

ეწოდება გამოსყიდული საკუთარი აქციები.

აქციებისათვის სამეწარმეო კანონით დადგენილია ერთნაირი ნომინალური ღირებულება.

საწარმოს აქცია შეიძლება იყოს ჩვეულებრივი ან პრივილეგირებული.

ერთი ჩვეულებრივი აქცია მის მფლობელს აქციონერთა საერთო კრებაზე აძლევს ერთი

ხმის უფლებას. ე.ი. უფლებას მონაწილეობა მიიღოს საზოგადოების მართვაში, მაგრამ

ჩვეულებრივი აქცია მის მფლობელს არ აძლევს გარანტიას დივიდენდებზე.

პრივილეგირებული აქცია მის მფლობელს აძლევს უფლებას მიიღოს გარანტირებული

ფიქსირებული დივიდენდი წინასწარ განსაზღვრული სიდიდით, რომელიც მფლობელს,

მართალია არ ანიჭებს „ხმის“ უფლებას, მაგრამ უპირატესობას აძლევს მას, ჩვეულებრივ

აქციონერთან შედარებით, დივიდენდის მიღებისა და კომპანიის აქტივების განაწილების

პროცესში (მისი ლიკვიდაციის დროს).

ნომინალური ფასი ასახვას საწესდებო კაპიტალის სიდიდეს ერთ აქციაზე, რომელიც

აღნიშნულია აქციაზე, სერთიფიკატზე ან რეესტრიდან ამონაწერში. საწესდებო კაპიტალი

ფასდება გამოსაშვებად ნებადართულ აქციათა ნომინალური ღირებულებით. აქცია უნდა

გაიყიდოს არანაკლებ ნომინალური ღირებულებით, თუმცა მისი გაყიდვა დასაშვებია

ნომინალურ ღირებულებაზე მაღალ ფასად. ნამეტი თანხა წარმოადგენს საემისიო კაპიტალს.

განვიხილოთ მაგალითი: სააქციო საზოგადოებამ გამოუშვა 15000 ჩვეულებრივი აქცია,

რომლის ნომინალური ღირებულება 2 ლარია. სააქციო საზოგადოება შედგება 5

დამფუძნებლისგან, რომელთაც თანაბარი ოდენობის კაპიტალის ინვესტირება მოახდინეს,

რამაც შეადგინა 30 000 ლარი.

აღნიშნული მოვლენა ბუღალტერიაში აისახება:


1 15.08.2012 1460 5110 30000 დამფუძნებლის მიმართ მოთხოვნა

2 15.08.2012 1210 1460 30000 ჩვეულებრივი აქციის გამოშვება


2013

მაგალითად: სააქციო საზოგადოებამ გამოუშვა 10 ლარის ნომინალური ღირებულების 5000

ჩვეულებრივი აქცია. ფაქტობრივად აქციები გაიყიდა 11 ლარად. მიღებულია 55000 ლარი.

მაგალითიდან გამომდინარე ნომინალური ღირებულება აისახება ჩვეულებრივი აქციების

ანგარიშზე (5110), ხოლო ნამეტი თანხა საემისიო კაპიტალის ანგარიშზე (5140).


1 15.09.2012 1210 5110 50000 ჩვეულებრივი აქციის გაყიდვა 10*5000

2 15.09.2012 1210 5140 5000 საემისიო კაპიტალი 1*5000

ზოგიერთ შემთხვევაში ხელშეკრულება ითვალისწინებს პრივილეგირებული აქციების

კონვერტირებას ჩვეულებრივ აქციებად, განსაზღვრულ ვადებში და ფასებით, რომლის მიზანია

აქციების დაბრუნება და ამოღება.

მაგალითი: სააქციო საზოგადოებამ შეთანხმების თანახმად 1 ლარის ნომინალური

ღირებულების 1000 ცალი პრივილეგირებული აქცია უნდა გაცვალოს 5 ლარის ნომინალური

ღირებულების 1000 ცალ ჩვეულებრივ აქციაზე.

თავდაპირველად როდესაც განხორციელდებოდა პრივილეგირებული აქციის გაყიდვა

ბუღალტერიაში გატარება აისახებოდა შემდეგნაირად:


1 15.01.2012 1210 5120 1000 პრივილ. აქციის გასხვისება

პრივილეგირებული აქციის ჩვეულებრივ აქციაში კონვერტაცია და საემისიო კაპიტალის



1 15.09.2012 5120 5110 1000 პრივილ. აქციების ჩანაცვლება

ჩვეულებრივი აქციებით

2 15.09.2012 5140 5110 4000 საემისიო კაპიტალის შემცირება

კონვერტირებადი აქციების ნომინალური ღირებულება რომ ყოფილიყო 5 ლარი, ხოლო

ჩვეულებრივის 4 ლარი, მაშინ ოპერაცია აისახებოდა შემდეგნაირად:


1 15.09.2012 5120 5110 4000 აქციის კონვერტაცია

2 15.09.2012 5120 5140 1000 საემისიო კაპიტალის ზრდა


2013

გამოსყიდული აქციები შესყიდვის ფასით აღიარდება საკუთარი კაპიტალის ანგარიშზე.

მაგ: საწარმომ გამოისყიდა 500 ცალი საკუთარი აქცია თითო 3 ლარად


1 15.08.2012 5130 1210 1500 აქციის გამოსყიდვა

განვიხილოთ მაგალითი როდესაც საწარმო ახდენს გამოსყიდული აქციების გაუქმებას:

კომპანიამ 5 ლარის ნომინალური და 8 ლარის საბაზრო ღირებულების 1500 აქციიდან ახდენს

500 აქციის გაუქმებას. საემისიო კაპიტალი შეადგენს 1000 ლარს. გაუქმებული აქცია თავისი

შინაარსით იწვევს კაპიტალის შემცირებას, ავსახოთ ეს ოპერაცია:


1 15.09.2012 5110 5130 2500 აქციის გამოსყიდვა (500*5=2500)

2 15.09.2012 5140 5130 1000 საემისიო კაპიტალი

3 15.09.2012 5310 5130 500 გაუნაწილებელი მოგების შემცირება

(2500-1000=500)

საწესდებო კაპიტალის აღრიცხვა შპს-ში

ფულადი ან ქონებრივი შენატანები შ.პ.ს-ში წარმოადგენს საწესდებო კაპიტალს და ის უნდა

აისახოს საზოგადოების წესდებაში. საზოგადოების წესდება ნოტარიულად რეგისტრირდება და

მასში უნდა აისახოს საქმიანობის სახეობა, დამფუძნებლები, მათი წილები, შესატანი ფულადი

თანხა და სხვა.

მაგალითი: შეიქმნა კომპიუტერული მომსახურების შ.პ.ს. ,,კომპიუტერ სერვისი“. მას ჰყავს 4

დამფუძნებელი, რომლებიც თანაბრად ფლობენ წილს კაპიტალში. ორმა დამფუძნებელმა თავის

წილად შემოიტანა ორი კომპიუტერი, რომლებიც შეფასდა 2500 ლარად. მესამემ შემოიტანა

პრინტერი შეფასებული 1000 ლარად 250 ლარი ნაღდი ფულის სახით. მეოთხე დამფუძნებელი

იღებს ვალდებულებას, რომ სამ თვეში შემოიტანს თავის წილს 1250 ლარს ავეჯის სახით.

ავსახოთ საზოგადოების რეგისტრაციის დროს შექმნილი კაპიტალი და მასთან

დაკავშირებული ოპერაციები.

მოთხოვნა კაპიტალის შევსებაზე:


1 15.08.2012 1460 5150 5000 შენატანი კაპიტალის სახით


2013

შემოტანილია კაპიტალის სახით 2 კომპიუტერი



პირველი პარტნიორისაგან

2 15.08.2012 2160 1460 1250 შენატანი კაპიტალის სახით მეორე

პარტნიორისაგან

შემოტანილია კაპიტალის სახით 1000 ლარად ღირებული პრინტერი და 250 ლარი




ბუღალტერიაში ასახულ მონაცემებზე დაყრდნობით მეოთხე დამფუძნებლის მიმართ

მოთხოვნა დარჩება 1250 ლარი.

სამი თვის ამოწურვის შემდეგ დამფუძნებელმა შემოიტანა თავისი წილი კაპიტალი ავეჯის

სახით



თუ არაფულადი შენატანის ღირებულება აღემატება დათქმულ თანხას, სხვაობის თანხა არ

უბრუნდება დამფუძნებელს და იგი აისახება რეზერვებისა და დაფინანსების ანგარიშზე 5490-

ზე. მაგალითად მეოთხე დამფუძნებელმა შემოიტანა თავისი წილი კაპიტალი ავეჯის სახით,

რომლის ღირებულებამ ნაცვლად 1250-ისა 2000 ლარი შეადგინა. გვექნება გატარება:


1 15.11.2012 2170 1460 1250 შეტანილია კაპიტალის სახით

2 15.11.2012 2170 5490 750 შეიქმნა რეზერვი

თუ საზოგადოებიდან გადის ერთ-ერთი პარტნიორი, საწესდებო კაპიტალის შემცირება

აისახება 5150 ანგარიშის დებეტში.

მაგალითი: საზოგადოებიდან გადის ერთ-ერთი პარტნიორი. დამფუძნებელთა კრებაზე

გადაწყდა, რომ მას მიეცეს წილი 1250 ლარი ფულის სახით. ავსახოთ საწესდებო კაპიტალის



1 15.08.2012 5150 1210 1250 გატანილია კაპიტალის სახით


2013

რეზერვების აღრიცხვა

საწარმომ შეიძლება გადაწყვიტოს მიზნობრივი დანიშნულების რეზერვების შექმნა,

როგორიცაა: რეზერვი დივიდენდის გასაცემად, რეზერვი ძირითადი საშუალებების

განახლებისათვის , სასაქონლო მარაგების შესაძენად და სხვა.

რეზერვების შექმნა არ არის სავალდებულო, გარდა სადაზღვევო და საბანკო

დაწესებულებისა.

განვიხილოთ მაგალითი: კომპანიამ საანგარიშგებო წელი დაასრულა 100 000 ლარის

მოგებით. დამფუძნებელთა კრებაზე მიღებული იქნა გადაწყვეტილება მიღებული მოგების 20%

გაეცათ დივიდენდებად, 40%-ის გაცემა დაიგეგმა მომავალი პერიოდისათვის და შეექმნათ

შემდეგი რეზერვები: ძირითადი საშუალებების განახლებისათვის მოგების 30 %-ის, ხოლო

მატერიალური სტიმულირებისათვის 10%. რეზერვის სახით ხდება გაუნაწილებელი მოგების

გამიჯვნა, რათა აღნიშნული თანხის გაცემა არ მოხდეს დივიდენდის სახით. ბუღალტრულად კი

აისახება:


1 01.01.2012 5310 3420 20000 გასაცემი დივიდენდი

2 01.01.2012 5310 5440 30000 ძირით. საშ. განახლების რეზერვი

3 01.01.2012 5310 5450 10000 მატ. სტიმულირ. რეზერვი

დივიდენდი გაიცა 15 იანვარს, რაც აისახება შემდეგი გატარებით:


1 15.01.2012 3420 3320 1000 დარიხული საშემოსავლო

2 15.01.2012 3320 1210 1000 გადახდილი საშემოსავლო

3 15.01.2012 3420 1210 19000 გადახდილი დივიდენდი


2013

კაპიტალის ცვლილების ანგარიშგება

მფლობელის მიერ კაპიტალის ამოღება არ აისახება არც ბალანსში და არც მოგებისა და

ზარალის ანგარიშგებაში. იგი აისახება ანგარიშგებაში კაპიტალის მოძრაობის შესახებ.

ანგარიშგება კაპიტალის მოძრაობის შესახებ ასახავს საკუთარი კაპიტალის ცვლილებას

საანგარიშგებო პერიოდის განმავლობაში.

კაპიტალის მოძრაობის შესახებ ანგარიშგების მომზადებისას კაპიტალის საწყისი ნაშთი

აიღება გასული პერიოდის ბალანსიდან, რომელსაც დაემატება საწარმოს საქმიანობის შედეგად

საანგარიშგებო პერიოდის განმავლობაში მიღებული წმინდა მოგება (მოგება/ზარალის

ანგარიშგებიდან) და მფლობელის დამატებითი შენატანი კაპიტალში (თუ ასეთს ადგილი აქვს),

გამოაკლდება საანგარიშგებო პერიოდის განმავლობაში კაპიტალის ამოღება მფლობელის მიერ

(თუ ასეთს ადგილი ჰქონდა). მიღებული შედეგი წარმოადგენს კაპიტალის ანგარიშის ნაშთს

პერიოდის ბოლოსათვის, რომელიც ასევე ასახული იქნება საანგარიშგებო პერიოდის

ბოლოსათვის მომზადებულ ბალანსში.

მაგალითი: შპს „ბერნარდის“ კაპიტალის ნაშთი 2011 წელს შეადგენდა 5000 ლარს,

დამფუძნებელის კაპიტალში დამატებითი შენატანი მიმდინარე წლის იანვარში იყო 2000 ლარი

ფულის სახით, სექტემბერში კი შპს „ბერნარდის“ დამფუძნებელმა განახორციელა კაპიტალის

ამოღება, ძირითადი საშუალების სახით, რომლის საბალანსო ღირებულებაც 3000 ლარს

შეადგენდა, 2012 წლის წმინდა მოგებამ შეადგინა 7500 ლარი.

კაპიტალის ცვლილების ანგარიშგებას ექნება შემდეგი სახე:

შპს „ბერნარდი“

ანგარიშგება კაპიტალის მოძრაობის შესახებ

2012 წლის 31 დეკემბრისათვის

ლარი

კაპიტალის ნაშთი 31.12.2011 5000

პლუს: საანგარიშგებო პერიოდის განმავლობაში შეტანილი კაპიტალი 2000

პლუს: საანგარიშგებო პერიოდის წმინდა მოგება 7500

მინუს: საანგარიშგებო პერიოდის განმავლობაში კაპიტალის ამოღება (3000)

კაპიტალის ნაშთი 31.12.2012 11500


2013


თანამფლობელობა

წინამდებარე მუხლი ეხება იმ საწარმოებს, რომლებიც არ წარმოადგენენ იურიდიულ

პირებს. ამგვარი საწარმო შეიძლება იყოს როგორც რეზიდენტი, ასევე არარეზიდენტი. მათი

მთავარი დამახასიათებელი თვისებაა ისეთი ხელშეკრულების არსებობა, რომლითაც საწარმოს

მონაწილეები წევრები თანხმდებიან ერთობლივად იმოქმედონ დასახული მიზნის მისაღწევად.

მიზანი შეიძლება იყოს როგორც ეკონომიკური მოგების მიღება, ასევე – სხვაგვარი, მაგალითად,

საზიარო ქონების შექმნა.

იურიდიული პირის დაფუძნების გარეშე ერთზე მეტი პირის საკუთრების ან/და

ერთობლივი საქმიანობის ბაზაზე ამხანაგობის ან სხვა მსგავსი წარმონაქმნის

თანამფლობელობის შემთხვევაში დასაბეგრი მოგება (შემოსავალი) მიეკუთვნება მათ

მფლობელებს (წევრებს) წილის შესაბამისად და ჩაირთვება მათ ერთობლივ შემოსავალში.

ამხანაგობა ვალდებულია ყოველი კონკრეტული საგადასახადო წლის მიხედვით

განსაზღვროს თავისი დასაბეგრი მოგება ან ზარალი ამ კოდექსით დადგენილი წესით და ამ

მუხლის დებულებების გათვალისწინებით.

ამგვარ საწარმოს განეკუთვნება ასევე საზიარო ქონების საშუალებით (თანამფლობელობით)

სხვადასხვა მიზნის მიღწევაც, მაგალითად, შემოსავლების მიღება გაქირავებით ან იჯარით

გაცემით.

ამხანაგობის ქონება საკუთრების უფლებით ეკუთვნის მის ყველა წევრს თავისი წილის

შესაბამისად. საზიარო ქონებაზე უფლებებიც რეგულირდება სამოქალაქო კოდექსის შესაბამისი

ნორმებით.

შემოსავლები და გამოქვითვები გრძელვადიანი კონტრაქტების მიხედვით

თუ გადასახადის გადამხდელი აღრიცხვისას დარიცხვის მეთოდს იყენებს,

გათვალისწინებული უნდა იქნეს შემოსავლები და გამოქვითვები გრძელვადიანი

კონტრაქტების მიხედვით, საგადასახადო წლის განმავლობაში პროპორციულად, მათი

ფაქტობრივი შესრულების შესაბამისად.

გრძელვადიანი კონტრაქტის მიხედვით ფაქტობრივი შესრულების მოცულობა

განისაზღვრება საგადასახადო წლის ბოლომდე კონტრაქტის ფარგლებში გაწეული ხარჯების

კონტრაქტით გათვალისწინებულ ერთობლივ ხარჯებთან შეპირისპირებით.

მოცემული წესი იყენებს ე.წ. პროცენტული შესრულების მეთოდს და შესრულების მთავარ

კრიტერიუმად მიიჩნევს კონკრეტულ საანგარიშო პერიოდში გაწეული ხარჯის ოდენობას.

შემოსავლის ოდენობა, თავის მხრივ, განისაზღვრება ამ ხარჯების მთლიან ხარჯებში ხვედრითი

წილის შეპირისპირებით კონტრაქტის მიხედვით მისაღებ თანხებთან.


2013

მაგალითი: 2011 წელს საწარმო A-მ გრძელვადიანი სამშენებლო კონტრაქტი გააფორმა

საწარმო B-სთან, რომელიც დასრულდა 2012 წელს. კონტრაქტის მიხედვით მომსახურების

ანაზღაურება შეადგენს 6 მილიონ ლარს. საწარმო A-ს ფინანსური გაანგარიშებით კონტრაქტის

ფარგლებში გასაწევი ხარჯები შეადგენს 4 მილიონ ლარს, რომელიც თანაბრად გაიწევა ორივე

საანგარიშგებო პერიოდში. 2011 წელს A-ს მიერ გაწეულმა ფაქტიურმა ხარჯმა შეადგინა 1.5

მილიონი ლარი, ხოლო 2012 წელს 2.6 მილიონი ლარი. მოცემულ შემთხვევაში, 2011 წლისათვის

შემოსავლის ოდენობა ამ კონტრაქტთან მიმართებით შეადგენს:

2011 წელი (1.5/4)*6= 2.25 მილიონ ლარს;

დასაბეგრი მოგება=(შემოსავალს-ხარჯები)*15%

(2.25-1.5)*15%= 0.75*15%=112500 ლარი.

2012 წელი მიუხედავად გაწეული დანახარჯებისა, 2012 წლის შემოსავალი აისახება

3.75 მილიონი ლარით.

ამასთან, მხედველობაში უნდა იქნეს მიღებული მხოლოდ ის ხარჯები, რომლის

გამოქვითვაც ნებადართულია კოდექსის მიხედვით.

პრაქტიკაში იშვიათი იქნება შემთხვევა, როდესაც პირის მიერ წინასწარი შეფასებით

დადგენილი კონტრაქტის ფარგლებში გასაწევი ხარჯები ტოლი იქნება რეალურად გაწეული

ხარჯებისა. ასეთ შემთხვევაში ზემოთ განხილული მაგალითის საფუძველზე გვექნებოდა ერთი

და იგივე სურათი ორივე წელს:

ა)(2/4)*6=2 მილიონი ლარი ხარჯი, ხოლო შემოსავალი 3 მილიონი;

ბ) დასაბეგრი მოგება=(3-2)*15%=150000 ლარი.

გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავების წესი

გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავება ევალება საგადასახადო აგენტს, რომელიც

არის იურიდიული პირი, საწარმო/ორგანიზანიზაცია ან მეწარმე ფიზიკური პირი, კერძოდ :

ა) პირი, რომელიც დაქირავებულ პირს უხდის ხელფასს;

ბ ) პირი რომელიც პირს უხდის პენსიას, გარდა სახელმწიფო პენსიისა;

გ) საწარმო/ორგანიზაცია, რომელიც ფიზიკურ პირს უნაზღაურებს გაწეული მომსახურების

ღირებულებას, რომელსაც არა აქვს გადასახადის გადამხდელის მოწმობა;

დ) გათამაშების, სამორინეს, ლოტოს, ბინგოსა და ლატარიის მომწყობი პირი, რომელიც

ფიზიკურ პირს უხდის მოგებას;

ე) პირი, რომელიც პირს უხდის სტიპენდიას, გარდა სახელმწიფო სტიპენდიისა;

ვ) რეზიდენტი საწარმო, რომელიც პირს უხდის დივიდენდს;

თ) პირი, რომელიც პირს უხდის პროცენტს;

ი) პირი, რომელიც ფიზიკურ პირს უხდის როიალტს;


2013

რეზიდენტი საწარმოს მიერ ფიზიკური პირისათვის, იურიდიული პირისათვის ან

არარეზიდენტი საწარმოსათვის გადახდილი დივიდენდები იბეგრება გადახდის წყაროსთან

გადასახდელი თანხის 5% -იანი განაკვეთით.

რეზიდენტი ფიზიკური პირის მიერ მიღებული დივიდენდი, რომელიც დაიბეგრა

გადახდის წყაროსთან არ ჩაირთვება მის ერთობლივ შემოსავალში და შემდგომ დაბეგვრას არ

ექვემდებარება.

არარეზიდენტის მუდმივი დაწესებულების ან რეზიდენტის მიერ გადახდილი პროცენტები

იბეგრება გადახდის წყაროსთან გადასახდელი თანხის 5% -იანი განაკვეთით (2014 წლის 1

იანვრამდე).

არარეზიდენტის მუდმივი დაწესებულების ან რეზიდენტის მიერ გადახდილი რეზიდენტი

ფიზიკური პირებისათვის გადახდილი როიალტი იბეგრება გადახდის წყაროსთან

გადასახდელი თანხის 20 %-იანი განაკვეთით.

გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავებისას, გადასახადის დაკავებისა და მისი

ბიუჯეტში გადარიცხვისათვის პასუხისმგებლობა ეკისრება შემოსავლის გადამხდელს.

გადასახადის თანხის დაუკავებლობის შემთხვევაში გადასახადის გადამხდელი

ვალდებულია ბიუჯეტში შეიტანოს დაუკავებელი გადასახადის თანხა ფაქტობრივად

გაცემული ანაზღაურების შესაბამისად და მასთან დაკავშირებული სანქციები.

შემოსავლის გადამხდელის სახელით გადასახადისა და სანქციების თანხა შეიძლება

გადაიხადოს შემოსავლის მიმღებმა.

პირი, რომელიც გადახდის წყაროდან აკავებს გადასახადს, ვალდებულია : ბიუჯეტში

გადარიცხოს გადასახადი პირისათვის თანხის გადახდისთანავე, ხოლო განაცემის არაფულადი

ფორმით განხორციელების შემთხვევაში - შესაბამისი თვის ბოლო რიცხვში.

ხელფასის გადახდისას შემოსავლის მიმღებ პირს მიეცეს ცნობა გაცემული ხელფასისა და

დაკავებული გადასახადების შესახებ.

საგადასახადო აგენტი ვალდებულია ყოველ საანგარიშო პერიოდზე არაუგვიანეს ყოველი

თვის 15 რიცხვისა საგადასახადო ორგანოს წარუდგინოს დეკლარაცია განხორციელებული

განაცემების დაბეგვრასთან დაკავშირებით.

სააქციო საზოგადოება (სს კოდექსის მიხედვით)

1. სააქციო საზოგადოება არის საზოგადოება, რომლის კაპიტალი დაყოფილია წესდებით

განსაზღვრული კლასისა და რაოდენობის აქციებად. აქცია არის არამატერიალიზებული

სახელობითი ფასიანი ქაღალდი, რომელიც ადასტურებს სააქციო საზოგადოების

ვალდებულებებს პარტნიორის (აქციონერის) მიმართ და აქციონერის უფლებებს სააქციო

საზოგადოებაში. სააქციო საზოგადოების წესდებით შეიძლება განისაზღვროს ის ღირებულება,

რომელზე ნაკლები ღირებულებითაც დაუშვებელია ამ კლასის აქციების პირველადი

განთავსება (აქციების ნომინალური ღირებულება). სააქციო საზოგადოების პასუხისმგებლობა

მისი კრედიტორების წინაშე შემოიფარგლება მთელი მისი ქონებით. სააქციო საზოგადოების

აქციონერი პასუხს არ აგებს სააქციო საზოგადოების ვალდებულებებისათვის. სააქციო

საზოგადოების დაფუძნებისას კაპიტალი შეიძლება განისაზღვროს ნებისმიერი ოდენობით.

2. აქციონერის საკუთრების უფლება აქციაზე დასტურდება სააქციო საზოგადოების

აქციათა რეესტრში ჩანაწერით ან ნომინალური მფლობელის ჩანაწერით. აქციონერს უნდა

მიეცეს ამონაწერი საზოგადოების აქციათა რეესტრიდან ან ნომინალური მფლობელის

ამონაწერი.


2013

აქციათა სახეები და მათი უფლება-მოვალეობები

თუ წესდებით სხვა რამ არ არის დადგენილი, აქციები შეიძლება იყოს ჩვეულებრივი და

პრივილეგირებული. ერთი ჩვეულებრივი აქცია უზრუნველყოფს ერთი ხმის უფლებას

აქციონერთა საერთო კრებაზე, ხოლო პრივილეგირებული აქცია არ იძლევა ხმის უფლებას.

პრივილეგირებული აქცია უზრუნველყოფს დივიდენდის მიღებას დადგენილი განაკვეთით.

დივიდენდის ოდენობა და მიღების წესი განისაზღვრება საწარმოს წესდებით. წესდებით

შეიძლება დადგინდეს განსხვავებული წესი, რომელიც უზრუნველყოფს ჩვეულებრივი და

პრივილეგირებული აქციების უფლებათა სხვაგვარად განსაზღვრას. ერთი კლასის აქციები

თანაბარი უფლებებით უზრუნველყოფენ მათ მფლობელებს.

გარდა ამ მუხლით გათვალისწინებული აქციათა კლასებისა, აქციონერთა საერთო კრების

გადაწყვეტილებით, საზოგადოებამ შესაძლოა გაითვალისწინოს სხვა კლასის აქციების

არსებობაც. ნებისმიერი კლასის აქციების რაოდენობა, მათთან დაკავშირებული უფლება-

მოვალეობები და მათი შეცვლის პირობები უნდა აისახოს საზოგადოების წესდებაში. აქციების

განთავსების შემდეგ განთავსებულ აქციებთან დაკავშირებული უფლება-მოვალეობების

შეცვლა დაუშვებელია.

აქციონერის ერთადერთი მოვალეობაა, შეიტანოს შესატანი კუთვნილი რაოდენობის

აქციების მისაღებად. ბათილია სააქციო საზოგადოების წესდებით აქციონერისათვის კანონით

გაუთვალისწინებელი მოვალეობის დაკისრება.

აქციონერების წილი მოგებაში განისაზღვრება აქციათა რაოდენობისა და კლასის

შესაბამისად. შენატანები, რომლებიც სრულად არ არის შეტანილი, მონაწილეობენ მოგების

განაწილებაში შეტანილი თანხის პროპორციულად. აქციონერს უფლება აქვს, საერთო კრებაზე

დღის წესრიგის თითოეული პუნქტის გამო მოითხოვოს განმარტებები.

პასუხისმგებლობა

შრომითი ურთიერთობისას მხარის მიერ მეორე მხარისათვის მიყენებული ზიანი

ანაზღაურდება საქართველოს კანონმდებლობით.წერილობითი ხელშეკრულებით შეიძლება

განისაზღვროს დასაქმებულის ინდივიდუალური პასუხისმგებლობის სახე და ფარგლები, თუ

ეს გამომდინარეობს სამუშაოს სპეციფიკიდან.

წერილობითი ხელშეკრულება სრული მატერიალური პასუხისმგებლობის შესახებ

შეიძლება დაიდოს სრულწლოვან დასაქმებულთან, რომელიც ახორციელებს მისთვის

გადაცემული ფასეულობების შენახვას, დამუშავებას, გაყიდვას (გადაცემას), გადაზიდვას ან

წარმოების პროცესში გამოყენებას.


2013


12.01 რას წარმოადგენს საკუთრი კაპიტალი და რისგან შედგება იგი?

12.02 განმარტეთ საწესდებო კაპიტალი;

12.03 განმარტეთ რეზერვები;

12.04 როგორ არის დაყოფილი კაპიტალი სააქციო საზოგადოებაში?

12.05 განმარტეთ ჩვეულებრივი და პრივილეგირებული აქციები;

12.06 რას ნიშნავს გამოსყიდული საკუთარი აქციები და საემისიო კაპიტალი?

12.07

შ.პ.ს. ერთ-ერთმა დამფუძნებელმა შეიტანა საწარმოს ანგარიშზე 10000 ლარი საწესდებო კაპიტალის სახით,

ხოლო მეორე დამფუძნებელმა შეიტანა 10000 ლარად ღირებული ავტომობილი. მესამე დამფუძნებელზე

წაყენებულია 2 წლიანი მოთხოვნა 10000 ლარი საწესდებო კაპიტალზე. პირველ წელს აქედან მან უნდა

შემოიტანოს 5000 ლარის ღირებულების 5 კომპიუტერი, ხოლო მეორე წელს 5000 ლარად ღირებული

ავტომობილი. შეასრულეთ შესაბამისი გატარებები.

12.08

ერთ-ერთმა დამფუძნებელმა გადაწყვიტა საზოგადოებიდან გასვლა. მას მიეცა თავისი წილი 10000 ლარი.

აქედან: 5000 ლარი ნაღდი ფულის სახით, ხოლო 5000 ავტომობილის სახით. ასახეთ ანგარიშებზე.

12.09

საწარმომ წლის ბოლოს მიიღო მოგება 15000 ლარის ოდენობით. გადაწყდა რეზერვის შექმნა 10% ძირითადი

საშუალებებისათვის, ხოლო 5% ახალი ტექნოლოგიის დანერგვისათვის.

12.10

საწარმომ გამოაცხადა დივიდენდის გაცემა 8000 ლარის ოდენობით. გადასახდელ დივიდენდს დაერიცხა

საგადასახადო ვალდებულება 5%-ის ოდენობით. შეასრულეთ დარიცხვისა და გადახდის გატარებები.

12.11

სააქციო საზოგადოებამ გამოუშვა 20 ლარის ნომინალური ღირებულების 16000 ჩვეულებრივი აქცია. აქედან

15000 ცალი გაიყიდა 22 ლარად, უნაღდო ანგარიშსწორებით.

12.12

გადაწყდა, რომ 1000 ლარის აქციებს აქციონერები შეიძენენ ერთ აქციას 21 ლარად. თითოეულ აქციაში

გადაიხდიან ნომინალურზე 1 ლარით მეტს.

12.13

კომპანიამ გაცვალა 20 ლარის ნომინალური ღირებულების 1000 ცალი პრივილეგირებული აქცია, 25 ლარის

ნომინალური ღირებულების 1000 ცალ ჩვეულებრივ აქციაზე

12.14

სააქციო საზოგადოებამ უკან გამოისყიდა 500 ცალი აქცია 55000 ლარად. ერთი აქციის ნომინალური

ღირებულებაა 100 ლარია. გამოსყიდულიდან 400 ცალი აქცია გაიყიდა 44500 ლარად.

12.15

კომპანიამ უნაღდო ანგარიშსწორებით გაყიდა ძირითადი საშუალება 20000 ლარად, რომლის საბალანსო

ღირებულება 18000 ლარია.

12.16 ვის ევალება გადახდის წყაროსთან გადასახადის დაკავება?

12.17 რა განაკვეთით იბეგრება დივიდენდები? პროცენტები? როიალტი?

12.18 როდის წარედგინება საგადასახადო ორგანოს დეკლარაცია განაცემების შესახებ?

12.19 როდის წარედგინება საგადასახადო ორგანოს დეკლარაცია განაცემების დაბეგვრასთან დაკავშირებით?

12.20 როგორია მიმდინარე გადასახადების ვადები?

12.21 განმარტეთ თანამფლობელობა;

12.22 რას წარმოადგენს სააქციო საზოგადოება?

12.23 როგორია აქციების სახეობა? განმარტეთ თითოეული მათგანი.

12.24 რა უფლება-მოვალეობანი აქვთ აქციების მფლობელებს?

12.25 როგორია საწარმოსთვის მიყენებული ზიანის გამო მუშა-მოსამსახურეთა პასუხისმგებლობა?


2013


ინვესტიციების აღრიცხვა

საზოგადოდ, ინვესტიცია არის აქტივი, რომელსაც ფლობს საწარმო საკუთარი სიმდიდრის

გასაზრდელად. ტრადიციულად ინვესტიციის ცნება გულისხმობს სხვა საწარმოს საწესდებო

კაპიტალში მონაწილეობას დივიდენდის მიღების მიზნით. მას ასევე უწოდებენ წილობრივ

ინსტრუმენტს. საწარმო ინვესტიციებს შეიძლება ფლობდეს:

1. დამატებითი ფულადი სახსრების მიღების წყაროს სახით;

2. კომერციული ურთიერთობების გასაძლიერებლად;

3. კომერციული უპირატესობის მისაღებად.

მოქმედების ხანგრძლივობიდან გამომდინარე ინვესტიციები იყოფა მოკლევადიან

(მიმდინარე) და გრძელვადიან ინვესტიციებად. ისინი ერთმანეთისგან განსხვავდებიან იმით,

თუ რა ვადით აქვს განსაზღვრული ხელმძღვანელობას მათი შენარჩუნება: 1 წლით, თუ დროის

უფრო ხანგრძლივი პერიოდით. მოკლევადიანი ანუ მიმდინარე ინვესტიციები ეწოდება ისეთ

ინვესტიციებს, რომლებიც ადვილად რეალიზდება და რომელთა შენარჩუნება არ არის

გათვალისწინებული 1 წელზე მეტი ხნით. გრძელვადიანი ინვესტიცია არის ყველა სხვა

ინვესტიცია, რომელიც არ არის მოკლევადიანი. მათ არ იძენენ სწრაფი რეალიზაციით ფულადი

სახსრების მისაღებად. ინვესტორის მიზანია ხანგრძლივ პერიოდში სისტემატურად მიიღოს

შემოსავალი დივიდენდის და პროცენტის სახით და გაზარდოს კაპიტალი საინვესტიციო

საკუთრების ღირებულების გადიდების გზით.

ინვესტიციების შემადგენლობაში უდიდესი ხვედრითი წილი უკავია ინვესტიციებს ფასიან

ქღალდებში. ფასიანი ქაღალდები არის დადგენილი ნიმუშით შედგენილი დოკუმენტები,

რომლებიც გამოხატავენ გარკვეულ ქონებრივ ან სასესხო დამოკიდებულებას, რომელიც

წარმოიშვება ფასიანი ქაღალდების გამომშვებსა და მის მფლობელს შორის. ფასიან ქაღალდებს

მიეკუთვნება: აქციები, ობლიგაციები, შემნახველი და სადეპოზიტო სერთიფიკატები და სხვა.

ანგარიშთა გეგმა ითვალისწინებს ინვესტიციების აღრიცხვას მისი ტიპების მიხედვით.

გამოყოფილია ანგარიშთა ორი ჯგუფი 1300-მოკლევადიანი ინვესტიციები და 2400 -

გრძელვადიანი ინვესტიციები. ცალ-ცალკე ანგარიშებია გათვალისწინებული საწარმოთა ფასიან

ქაღალდებში განთავსებული ინვესტიციებისა (1310; 2410) და სახელმწიფო ფასიან ქაღალდებში

განთავსებული ინვესტიციების (1320; 2420) აღრიცხვისათვის.

ეკონომიკური შინაარსით ეს ანგარიშები აქტიური ანგარიშებია. დებეტში აისახება საწარმოს

მიერ ინვესტიციების განთავსებისა და ფასმატების ოპერაციები, ხოლო კრედიტში-

ინვესტიციების გაყიდვისა და განაღდების ოპერაციები.

ფინანსური აქტივი საწარმომ უნდა შეაფასოს მისი რეალური ღირებულებისა და

ოპერაციის იმ დანახარჯების ჯამით, რომელიც უშუალოდ მიეკუთვნება ფინანსური აქტივის

შეძენას. ანუ აქტივის თავდაპირველი შეფასება ხდება თვითღირებულებით.


2013

მსოფლიოს მრავალი ქვეყნის პრაქტიკაში აქციების შეძენა ხორციელდება ბანკის ან

ბროკერის საშუალებით. მაგ: საწარმომ შეიძინა 500 ცალი აქცია, თითოეული 20 ლარად.

ბროკერს მომსახურეობისათვის გადაუხადა 200 ლარი. აქციების თვითღირებულება იქნება

(500*20)+200=10200

აქციების შეძენა ბუღალტრულად გატარდება შემდეგნაირად:


1 12.11.2012 1310 1210 10000 შეძენილია აქციები


მაგ: A საწარმომ შეიძინა B საწარმოს აქციების 80 პროცენტი 200 000 ლარად. განზრახულია

აქციების შენარჩუნება განუსაზღვრელი ვადით.



მაგ: სს ,,ვაზიანმა“ შეიძინა შ.პ.ს ,,მარანის“ 2000 აქცია თითო 3 ლარად . გადაწყვეტილია

აქციების 1 წელზე მეტი ხნით შენარჩუნება.



საინვესტიციო პოლიტიკის ცვლილების გამო სს ,,ვაზიანმა“ გაყიდა 800 ცალი აქცია,

თითოეული 10 ლარად


1 12.11.2012 1210 2410 2400 აქციების გასვლა საწარმოდან

2 12.11.2012 1210 8190 5600 არასაოპერაციო შემოსავალი

რადგანაც აქციები შეძენილი იყო 3 ლარად, 800 აქციის თვითღირებულება იქნება 2400

ლარი. შედეგად მიღებულია არასაოპერაციო შემოსავალი 8000 ლარი, ხოლო მოგება შეადგენს

5600 ლარს.

განვიხილოთ ინვესტიციაზე პროცენტის დარიცხვა. დარიცხვის მეთოდის გამოყენება

გულისხმობს სამეურნეო ოპერაციებისა, მოვლენების აღიარებას და მათი მოხდენისთანავე

ასახვას იმ პერიოდის ფინანსურ ანგარშგებაში, რომელსაც ეს ოპერაციები მიეკუთვნებიან.

დარიცხვის მეთოდით მომზადებული ფინანსური ანგარიშგება ინფორმაციის მომხმარებელს

აცნობს არა მხოლოდ იმ ოპერაციებს, რომლებიც მოიცავს ფულადი საშუალებების მიღებასა და

გადახდას, არამედ მომავალში გასანაღდებელ ვალდებულებებსა და მისაღებ მოთხოვნებს.

საწარმო წილობრივი მონაწილეობითა და ფასიანი ქაღალდებით გამომუშავებულ

შემოსავლებს აღიარებს დარიცხვის მეთოდის საფუძველზე. ფინანსურ ინსტრუმენტებთან


2013

დაკავშირებული პროცენტი, დივიდენდი, დანაკარგები ან შემოსულობები მოგება-ზარალის

ანგარიშგებაში აისახება როგორც ხარჯი ან შემოსავალი. აქედან გამომდინარე საწარმო

ვალდებულია გამომუშავებული და მიუღებელი შემოსავალი აღიაროს შემოსავლად (8110-

არასაოპერაციო შემოსავლები) და დარიცხულ მოთხოვნად (1800-დარიცხული მოთხოვნები).

განვიხილოთ დარიცხული მოთხოვნის აღრიცხვის ტიპიური მაგალითები.

სააქციო საზოგადოების მიერ გამოცხადებულია დივიდენდები 6000 ლარის ოდენობით.

საწარმო განცხადების გამოქვეყნების დღიდან აფიქსირებს, რომ სააქციო საზოგადოებიდან

ეკუთვნის დივიდენდები, რაც აისახება საბუღალტრო გატარებით:


1 12.11.2012 1810 8120 6000 გამოცხადდა დივიდენდი

კუთვნილი დივიდენდის მიღება კი ბუღალტრულად გატარდება:


1 12.12.2012 1210 1810 6000 მიღბულია დივიდენდი

ანალოგიურად მისაღები პროცენტის შემთხვევაში გვექნება:


1 12.11.2012 1820 8110 6000 დარიცხულია მისაღები პროცენტი

პროცენტის მიღება კი გატარდება:


1 12.12.2012 1210 1820 6000 მიღბულია პროცენტი


1.09.2012 შ.პ.ს. ,,პროგრესმა“ შეიძინა ს.ს. ,,კალასის“ 500 ობლიგაცია 10 000 ლარად წლიური

36%-იანი განაკვეთით, პროცენტის ყოველი მომდევნო თვის 1 რიცხვამდე მიღების პირობით.

ფასიანი ქაღალდების შენარჩუნება იგეგმება 1 წლამდე ვადით.

მომდევნო თვის პროცენტის გაანგარიშებისათვის გამოვიყენოთ 365 დღიანი მეთოდი:

(10000*36%/365)*30=3600/365*30=295.89

1.10.2012 შ.პ.ს. ,,პროგრესის“ ანგარიშზე ჩაერიცხა დარიცხული პროცენტი.

01.11.2012 შ.პ.ს. ,,პროგრესმა“ გაყიდა ობლიგაციების ნახევარი 250 ცალი თითოეული 20

ლარად. შევასრულოთ შესაბამისი გატარებები:


1 01.09.2012 1310 1210 10000 შეძენილია ობლიგაციები

2 30.09.2012 1820 8110 295.89 ობლიგაციებს დაერიცხა საპროცენტო

თანხა

3 01.10.2012 1210 1820 295.89 ჩარიცხულა საპროცენტო თანხა

4 01.11.2012 1210 1310 5000 გაყიდულია ობლიგაციები


2013

გრძელვადიანი ინვესტიციების მიმდინარე ნაწილი

როდესაც გრძელვადიანი ინვესტიციის ნაწილის განაღდების ვადა 12 თვეზე ნაკლებია,

უნდა მოხდეს მისი რეკლასიფიკაცია, ანუ გრძელვადიანი ინვესტიციისათვის მოკლევადიანის

სტატუსის მინიჭება და შესაბამის ანგარიშზე გადატანა.

მაგალითად საწარმომ შეიძინა გრძელვადიანი ინვესტიცია 50 000 ლარად, საიდანაც

მიმდინარე წელს უნდა მიიღოს ინვესტირებული თანხის ნაწილი 10000, რაც აისახება



1 12.11.2012 2410 1210 50000 შეძენილია ობლიგაციები

2 30.12.2012 1330 2410 10000 გრძელვადიანი ნაწილიდან

მიმდინარე ნაწილის გამოყოფა

3 05.01.2013 1210 1330 10000 მიმდინარე ნაწილის ჩარიცხვა

განვიხილოთ მაგალითი: საწარმომ 5.12.2011 წელს შეიძინა აქციები 10000 ლარად 5 წლით,

ყოველწლიურად ძირითადი თანხის მიღების პირობით. აქედან 2012 წლის თებერვალში

საწარმომ უნდა მიიღოს 2000 ლარი. 2012 წელს საწარმომ 2000 ლარი უნდა გადმოიტანოს

მიმდინარე ნაწილის ანგარიშზე (1330). საწარმოს ანგარიშზე აღნიშნული თანხა ჩაირიცხა 2012

წლის 10 თებერვალს.

შევასრულოთ შესაბამისი გატარებები:



2 01.01.2012 1330 2410 2000 მისაღებია გრძელვადიანი აქციების

მიმდინარე ნაწილი

3 10.02.2013 1210 1330 2000 ჩარიცხულია გრძელვადიანი

აქციების მიმდინარე ნაწილი


2013


საქართველოს რეზიდენტი და არარეზიდენტი ფიზიკური პირები

საქართველოს რეზიდენტად მთელი მიმდინარე საგადასახადო წლის განმავლობაში

ითვლება ფიზიკური პირი, რომელიც ფაქტობრივად იმყოფება საქართველოს ტერიტორიაზე

183 დღე ან მეტ ხანს ნებისმიერი უწყვეტი 12 კალენდარული თვის პერიოდში, რომელიც

მთავრდება ამ საგადასახადო წელს. ან ფიზიკური პირი, რომელიც ამ საგადასახადო წლის

განმავლობაში იმყოფებოდა უცხო ქვეყანაში საქართველოს სახელმწიფო სამსახურში.

საქართველოს არარეზიდენტად ითვლება ფიზიკური პირი, რომელიც არ არის რეზიდენტი.

გადასახადის დარიცხვა, გადახდის ვადა, ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნება

გადასახადის დარიცხვა გულისხმობს საგადასახადო ორგანოს მიერ კონკრეტული

საგადასახადო პერიოდისათვის გადასახადის თანხის აღრიცხვასა და ასახვას გადასახადის

გადამხდელის პირადი აღრიცხვის ბარათზე, რომლის წარმოების წესს განსაზღვრავს

საქართველოს ფინანსთა მინისტრი. გადასახადის დარიცხვის საფუძველია: საგადასახადო

დეკლარირება, საგადასახადო კონტროლის განმახორციელებელი პირის დასკვნის შესაბამისად

საქართველოს ფინანსთა მინისტრის მიერ დადგენილი წესით განხორციელებული

საგადასახადო ანგარიშგება, საგადასახადო შემოწმების აქტი. საგადასახადო ორგანო

უფლებამოსილია პირს დაარიცხოს გადასახადი თავის ხელთ არსებული ინფორმაციის

საფუძველზე, თუ პირი არ წარუდგენს გადასახადის დასარიცხად საჭირო ინფორმაციას.

გადასახადის გადახდის ვადები დგინდება თითოეული გადასახადის მიხედვით. თუ

კოდექსით არ არის განსაზღვრული გადასახადის გადახდის ვადა, მისი გადახდა ხორციელდება

დეკლარაციის წარდგენისათვის დადგენილ ვადაში, ხოლო სხვა შემთხვევაში საგადასახადო

მოთხოვნის მიღებიდან 30 დღის ვადაში.

თუ გადასახადის გადამხდელის გადასახადების ან სანქციების გადახდილი თანხა

აღემატება დარიცხული გადასახადების ან სანქციების თანხას საგადასახადო ორგანო

ზედმეტად გადახდილ თანხას ჩაუთვლის მომავალი საგადასახადო ვალდებულების ანგარიშში.

გადასახადის გადამხდელის მოთხოვნის წარდგენის საფუძველზე, მოთხოვნის

წარდგენიდან 3 თვის ვადაში უბრუნებს გადასახადის გადამხდელს ზედმეტად გადახდილ

თანხას ან მიმართვის საფუძველზე ზედმეტად გადახდილი თანხა გადაიტანება სხვა სახის

გადასახადში/სანქციაში.


2013

უხარისხო პროდუქტის მწარმოებლის პასუხისმგებლობა

1. უხარისხო პროდუქტის მწარმოებელი პასუხს აგებს ამ პროდუქტით გამოწვეული

ზიანისათვის, მიუხედავად იმისა, იმყოფებოდა თუ არა იგი სახელშეკრულებო ურთიერთობაში

დაზარალებულთან, გარდა იმ შემთხვევისა, როცა:

ა. მას ეს პროდუქტი არ გაუტანია სარეალიზაციოდ;

ბ. საქმის გარემოებათაგან გამომდინარე, შეიძლება იმის ვარაუდი, რომ ნაკლი, რომელმაც

ზიანი

გამოიწვია, პროდუქტს არ ჰქონდა სარეალიზაციოდ გატანისას;

გ. მწარმოებელს პროდუქტი არ უწარმოებია არც გასაყიდად ან სხვა კომერციული

მიზნით, არც

თავისი პროფესიული საქმიანობის ფარგლებში;

დ. პროდუქტს აქვს ნაკლი, რომელიც სარეალიზაციოდ მისი გატანისას შეესაბამებოდა იმ

დროს

მოქმედ ნორმებს, ან და

ე. შეუძლებელი იყო ნაკლის აღმოჩენა მეცნიერებისა და ტექნიკის იმ დონის

გათვალისწინებით,

რომელიც არსებობდა სარეალიზაციოდ პროდუქტის გატანის დროს.

უხარისხო პროდუქტის ცნება

1. პროდუქტი ითვლება უხარისხოდ, თუ იგი არ უზრუნველყოფს იმ საიმედოობას,

რომელიც ყველა გარემოების გათვალისწინებით მოსალოდნელი იყო ამ

პროდუქტისაგან.

2. პროდუქტი არ მიიჩნევა უხარისხოდ მხოლოდ იმის გამო, რომ მოგვიანებით უფრო

უკეთესი პროდუქტი იქნა ბრუნვაში შეტანილი.

პროდუქტად მიიჩნევა ყველა მოძრავი ნივთი, მაშინაც, როცა იგი სხვა მოძრავი ან უძრავი

ნივთის ნაწილს შეადგენს, ასევე ელექტროდენი. მათ არ მიეკუთვნება ჯერ კიდევ

გადაუმუშავებელი, მეცხოველეობის, მეფუტკრეობისა და მეთევზეობის, მიწათმოქმედებიდან

მიღებული სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტები (ნატურალური სასოფლო-სამეურნეო

პროდუქტები). იგივე წესი გამოიყენება ნადირობის შედეგად მიღებული პროდუქტების

მიმართ.

მწარმოებლად ამ კოდექსის მიხედვით მიიჩნევა პირი, ვინც აწარმოვა საბოლოო

პროდუქტი, ძირითადი ელემენტი ან პროდუქტის ნაწილი. მწარმოებლად ითვლება ასევე

ყველა, ვინც საკუთარი სახელით, სასაქონლო ან სხვაგვარი განმასხვავებელი ნიშნით გამოდის,

როგორც მწარმოებელი.


2013


13.01 რას წარმოადგენს ინვესტიცია?

13.02 რა მიზნით ახორციელებს საწარმო ინვესტირებას?

13.03 როგორ ხდება ინვესტიციების კლასიფიკაცია?

13.04

შ.პ.ს ,,პროგრესმა“ 19.12.2011 წელს შეიძინა უნაღდო ანგარიშსწორებით სახელმწიფო ფასიანი ქაღალდები 400

აქციის სახით 40000 ლარად, 24%-იანი წლიური განაკვეთით, 1 წლამდე ვადით. 31.12.2011 ში მის საბანკო

ანგარიშზე ჩაირიცხა მისაღები პროცენტები. 03.02.2013 წელს აქციების ფასი დაეცა 15000 ლარამდე და შ.პ.ს.

,,პროგრესმა“ მოახდინა მათი რეალიზაცია 15000 ლარად.

ასახეთ ბუღალტრულად:

ა) ფასიანი ქაღალდების შეძენა;

ბ) პროცენტის დარიცხვა;

გ) საპროცენტო თანხის ჩარიცხვა;

დ) ინვედტიციების რეალიზაცია.

13.05

საწარმომ შეიძინა უნაღდო ანგარიშსწორებით სახელმწიფო ფასიანი ქაღალდები 8000 ლარად 2010 წლის 1

მაისს. საპროცენტო განაკვეთი 15%-ია. მისი განაღდების ვადაა 2015 წლის 1 იანვარი (5 წლიანი). საწარმომ

5.06.2011 უნდა მიიღოს მაისის თვის საპროცენტო თანხა, რომელიც მას ჩაერიცხა საბანკო ანგარიშზე.

15.03.2012 წელს საწარმომ უნდა მიიღოს ძირითადი თანხის ნახევარი (4000 ლ), რომელიც გადმორიცხული

იქნა მის საბანკო ანგარიშზე. გავატაროთ ბუღალტრულად:

ა) ინვესტიციების შეძენა;

ბ) მაისის თვის საპროცენტო თანხის დარიცხვა;

გ) მაისის თვის საპროცენტო თანხის მიღება;

დ) გრძელვადიანი ინვესტიციის მიმდინარე ნაწილის დარიცხვა;

ე) მიმდინარე ნაწილის მიღება;

13.06

საწარმოს 2011 წლის ბოლოს აქვს 5000 ლარის დანადგარი, ხოლო 2012 წელის 15 აპრილს შეიძინა 7000 ლარად

ღირებული ავტომობილი. დაიანგარიშეთ ქონების გადასახადი 2012 წლისათვის, თუ ცვეთა ერიცხება წრფივი

მეთოდით 20%.

13.07

2004 წელს საწარმომ შეიძინა 60000 ლარის ძირითადი საშუალებები, რომლებსაც ცვეთა ერიცხება წრფივი

მეთოდით 10 წლის განმავლობაში. საწარმოს შემდგომ პერიოდში შეძენა არ განუხორციელებია.

გამოიანგარიშეთ ქონების გადასახადი 2012 წლისათვის.

13.08 რის საფუძველზე ხდება გადასახადების დარიცხვა?

13.09 როგორ ხდება გადასახადის გადამხდელის მიერ ზედმეტად გადახდილი თანხის დაბრუნება?

13.10 რას ნიშნავს მიმდინარე გადასახადები?

13.11 როგორია მათი გადახდის ვადები?

13.12 როგორ ხდება მიმდინარე გადასახადების აღრიცხვა?

13.13 ეხება თუ არა დღგ-ს და საშემოსავლოს მიმდინარე გადასახადები?

13.14 როგორი გადასახადია ქონების გადასახადი და ვინ ადგენს მას?

13.15 ვინ არის ქონების გადასახადის გადამხდელი?

13.16 როგორია ქონების გადასახადის წლიური განაკვეთი?

13.17 რა შემთხვევებში იზრდება ქონების გადასახადი?

13.18 როგორია ქონების გადასახადის განაკვეთები ფიზიკურ პირებთან მიმართებაში?

13.19 რა ითვლება და რა არ შედის ფიზიკური პირის შემოსავლებში ქონების გადასახადით დაბეგვრის მიზნით?

13.20 ვინ არის მიწაზე ქონების გადასახადის გადამხდელი?

13.21 როგორია მიწაზე ქონების გადასახადის განაკვეთი?

13.22 როგორ ხდება ქონების გადასახადის გამოანგარიშება და როგორია გადახდის ვადები?

13.23 რას ნიშნავს უხარისხო პროდუქტი და რა პასუხისმგებლობა ეკისრება მის მწარმოებელს?


2013


ბუღალტრული ბალანსი

ბუღალტრული ბალანსის არსი და მნიშვნელობა

ბუღალტრული ბალანსი წარმოადგენს ფინანსურ ანგარიშგებას, საწარმოს ფინანსური

მდგომარეობის შესახებ გარკვეული პერიოდისათვის. იგი ასახავს საწარმოს აქტივებს,

ვალდებულებებს და საკუთარ კაპიტალს საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოსათვის.

საწარმოს ფინანსური მდგომარეობის აღქმის მიზნით ბალანსი იყოფა ელემენტებად და

მუხლებად. ელემენტებად დაყოფას საფუძვლად უდევს ეკონომიკური მახასიათებლები. ამ

თვალსაზრისით ბალანსში გაერთიანებულია ერთი მხრივ საწარმოს ეკონომიკური რესურსები

და მეორე მხრივ მისი დაფინანსების წყაროები. ეკონომიკური რესურსები ბალანსში

წარმოდგენილია აქტივების სახით, ხოლო დაფინანსების წყაროები კი ვალდებულებისა და

საკუთარი კაპიტალის სახით.

ბალანსში მუხლების წარდგენას საფუძვლად უდევს ბასს 1-ის ნორმები. სტანდარტი

განმარტავს, რომ ბალანსში აუცილებელია აისახოს ქვემოთ ჩამოთვლილი მუხლები შესაბამისი

თანხებით:

ფულადი სახსრები და მათი ეკვივალენტები;

საინვესტიციო ქონება;

სავაჭრო და სხვა მოთხოვნები;

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები;

ძირითადი საშუალებები;

არამატერიალური აქტივები;

ბიოლოგიური აქტივები;

ფინანსური აქტივები;

სავაჭრო და სხვა ვალდებულებები;

ფინანსური ვალდებულებები;

მიმდინარე საგადასახო აქტივები და ვალდებულებები;

გადავადებული საგადასახადო აქტივი და ვალდებულება;

საკუთარი კაპიტალი.

ფინანსური ინფორმაციის მომხმარებელთა ინტერესებიდან გამომდინარე პრაქტიკაში

მიღებულია აქტივებისა და ვალდებულებების დაჯგუფება ვადის მიხედვით (გრძელვადიანი

და მიმდინარე). საწარმომ ცალ-ცალკე უნდა ასახოს გრძელვადიანი და მიმდინარე აქტივები და

ვალდებულებები.

ბასს 1 არ განსაზღვრავს წარსადგენი ბალანსის ფორმატს, ბალანსის მუხლების განლაგების

თანმიმდევრობის თვალსაზრისით. ასევე არ განსაზღვრავს როგორი უნდა იყოს ბალანსი,

ჰორიზონტალური თუ ვერტიკალური.


2013

შესაძლებელია ზოგიერთი სტანდარტი ან სამართლიანი წარდგენის პრინციპი

მოითხოვდეს საბალანსო მუხლების ქვეჯგუფებად დაყოფას და მათი დასახელებისა და

თანხების განცალკევებულად მითითებას.

შესაბამისად საწარმოს უფლება აქვს დამოუკიდებლად განსაზღვროს რა ფორმით

წარადგინოს ბალანსი, თუმცა ეს არ გულისხმობს, რომ ინფორმაციის მომხმარებელი

აუცილებელი ინფორმაციის გარეშე დარჩეს.

საცდელი ბალანსი

საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოს სადებეტო და საკრედიტო ნაშთების დაჯამებისათვის

გამოიყენება საცდელი ბალანსი.

საცდელი ბალანსი წარმოადგენს მთავარი წიგნის ანგარიშების სიას ნაშთების მითითებით

და მისი შედგენა მოიცავს შემდეგ ეტაპებს:

1. მთავარი წიგნის თითოეული ანგარიშის მიხედვით განისაზღვრება ნაშთები;

2. ნაშთები გადავა საცდელი ბალანსის ,,დებეტის“ ან ,,კრედიტის“ სვეტში;

3. ჯამდება ,,დებეტისა“ და ,,კრედიტის“ სვეტები.

საცდელ ბალანსში დებეტისა და კრედიტის თანხების ტოლობა მიუთითებს ჩანაწერების

სისწორეზე.

განვიხილოთ ოპერაციების სარეგისტრაციო ჟურნალიდან მთავარი წიგნის ანგარიშებზე

გატარებების ოპერაციების გადატანა.

საწარმო ,,კოლხეთი“ იწყებს ფუნქციონირებას 2010 წლის 1 იანვრიდან. იანვრის თვის

სარეგისტრაციო ჟურნალის მონაცემები ასეთია:


05.01.2010 1460 5150 4000 დამფუძნებლის მიმართ მოთხოვნა

05.01.2010 1210 1460 4000 დაფარულია მოთხოვნა კაპიტალის

შევსებაზე

06.01.2010 2170

3190

3190

1210

1500

1500

შეძენილია ავტოფურგონი უნაღდო

ანგარიშსწორებით

07.01.2010 1610

3111

3111

1210

1720

1720

შეძენილია საქონელი უნაღდო



09.01.2010

1410

7210

1110

6110

1610

1410

2840

2000

2840

გაყიდულია საქონელი ნაღდ ანგარიშზე,

საქონლის თვითღირებულებამ შეადგინა 2000

ლარი

10.01.2010 1410

7210

6110

1610

1895

1645

გაყიდულია საქონელი კრედიტით, საქონლის

თვითღირებულებამ შეადგინა 1645 ლარი

11.01.2010 3110 1110 1350 დაიფარა მომწოდებლის ვალი სალაროდან

12.01.2010 1110 1410 780 მიღებულია დებიტორისაგან


2013

13.01.2010 7420 3190 120 იჯარის ხარჯი

14.01.2010 7435 3190 50 გადახდილია დაზღვევის ხარჯი

15.01.2010 7425 3190 25 გადახდილია საკანცელარიო ხარჯი

16.01.2012 1110 3210 3000 აღებულია სესხი

საცდელ ბალანსში მუდმივი ანგარიშები გამოიყენება ბალანსის შესადგენად, ხოლო

დროებითი ანგარიშები მოგება - ზარალის ანგარიშგების შესადგენად.

გავიანგარიშოთ ნაშთები ანგარიშებზე.

ანგარიშის დასახელება დებეტური

ნაშთი

კრედიტული

ნაშთი

მუდმივი ანგარიშები

1110 ნაღდი ფული ეროვნული ვალუტით 5270

1210 ფული საბანკო ანგარიშებზე 780

1410 მოთხოვნები მიწოდებიდან და მომსახურებიდან 1115

1610 საქონელი 200

2170 ძირითადი საშუალებები 1500

3110 ვალდებულებები მოწოდებიდან 795

3190 სხვა ვალდებულებები 195

3210 სასესხო ვალდებულება 3000

5150 საწესდებო კაპიტალი 4000

დროებითი ანგარიშები

6110 შემოსავალი რეალიზაციიდან 4735

7210 თვითღირებულების ხარჯი 3665

7420 იჯარის ხარჯი 120

7435 დაზღვევის ხარჯი 50

7425 საკანცელარიო ხარჯი 25

ჯამი 12725 12725

ასევე ცალკე გამოიყოფა წინასწარ მიღებული ავანსები, დარიცხული ანუ კუთვნილი, მაგრამ

ჯერჯერობით მიუღებელი შემოსავლები.

დარიცხვის მეთოდის თანახმად, შემოსავლების აღიარება ხდება მათი გამომუშავებისას,

ხოლო ხარჯებისა იმ ოდენობით, რაც ამ შემოსავლების მისაღებად არის გაწეული.

საცდელი ბალანსის შედგენის შემდეგ უნდა გადაიხუროს დროებითი (შემოსავლებისა და

ხარჯების ამსახველი) ანგარიშები.


2013

ყოველივე ზემოაღნიშნულის შემდეგ შედგება მოგება - ზარალის ანგარიშგება და ბალანსი.

საწარმოს საანგარიშგებო პერიოდის დასაწყისში და ბოლოს შეიძლება ჰქონდეს საქონლის

ნაშთის გარკვეული ოდენობა. დამოკიდებულება საქონლის ნაშთებს, შესყიდვასა და

რეალიზებული საქონლის თვითღირებულებას შორის გამოისახება ფორმულით:

სასაქონლო მატერიალური-ფასეულობების საბოლოო ნაშთი =სასაქონლო მატერიალურ-

ფასეულობების საწყის მარაგს + პერიოდის განმავლობაში არსებული შესყიდვები -

რეალიზებული საქონლის თვითღირებულება.

რეალიზებული საქონლის თვითღირებულება = საანგარიშო პერიოდის დასაწყისისათვის

არსებულ სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობებს + გამოქვითვებს დაქვემდებარებული

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები (შესყიდვები) - საანგარიშო პერიოდის ბოლოს

არსებული სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები.

საწარმო ,,კოლხეთის“ მაგალითზე

რეალიზებული საქონლის თვითღირებულება = 3865-200 = 3665

მოგება - ზარალის ანგარიშგების შედგენისას ინფორმაცია საქონლის საწყისი ნაშთებისა და

შესყიდვების შესახებ საცდელი ბალანსიდან აიღება, ხოლო საბოლოო ნაშთები

ინვენტარიზაციით დგინდება.

თარიღი: დებეტი კრედიტი თანხა ოპერაციის შინაარსი

31.12.2010 6110 5330 4735 შემოსავლების დახურვა

31.12.2010 5330

7210 3665 შესყიდვის თანხის მიკუთვნება მოგება

ზარალის ანგარიშისათვის

31.12.2010 5330 7420 120 იჯარის ხარჯების გადახურვა

31.12.2010 5330 7435 50 დაზვევის ხარჯების გადახურვა

31.12.2010 5330 7425 25 საკანცელარიო ხარჯების გადახურვა


2013

შ.პ.ს. ,,კოლხეთის“ ანგარიშგება მოგება -ზარალის შესახებ

ერთობლივი შემოსავალი 4735

რეალიზებული საქონლის თვითღირებულება (3665)

საერთო მოგება 1070

იჯარის ხარჯი (120)

დაზღვევის ხარჯი (50)

საკანცელარიო ხარჯი (25)

მოგება დაბეგვრამდე 875

მოგების გადასახადი 131.25

წმინდა მოგება 743.75

საცდელ ბალანსში მოცემული მუდმივი ანგარიშებისა და მოგება-ზარლის ანგარიშგებაში

გამოთვლილი მოგების საფუძველზე შევადგინოთ შ.პ.ს. ,,კოლხეთის“ ბალანსი:

როგორც ვხედავთ საწარმო ,,კოლხეთის“ ბალანსში აქტივების ჯამია 8865 ლარი, რომელიც

ტოლია ვალდებულებებისა და საკუთარი კაპიტალის ჯამის, რომელიც ასევე 8865 ლარის

ტოლია.

ზოგიერთი შემოსავალი ან ხარჯი თავისი შინაარსით შეიძლება არ განეკუთვნებოდეს

მიმდინარე პერიოდს. ამიტომ საცდელ ბალანსში ასახული შემოსავლებიდან და ხაჯებიდან

უნდა გამოიყოს მიმდინარე შემოსავლებისა და ხაჯების წილი. ე.ი. შესრულდეს სათანადო

კორექტირებები.


ნაღდი ფული ეროვნულ ვალუტაში 5270

ფული საბანკო ანგარიშებზე 780

მოთხოვნები მიწოდებიდან და მომსახურებიდან 1115

სასაქონლო მატერიალური მარაგი 200

ძირითადი საშუალებები 1500

სულ აქტივები 8865


ვალდებულებები მოწოდებიდან და მომსახურებიდან 795

სხვა ვალდებულებები 195

მოკლევადიანი სასესხო ვალდებულება 3000

მოგების გადასახადის ვალდებულება 131.25

სულ ვალდებულებები 3926.25


საწესდებო კაპიტალი 4000


სულ კაპიტალი 4743.75

სულ ვალდებულებები და საკუთარი კაპიტალი 8865


2013

ასეთი კორექტირებების შედეგად წინასწარ გაწეული ხარჯებიდან, გამოიყოფა მიმდინარე

პერიოდზე მისაკუთვნებელი ხარჯი. მაგალითად: თუ საწარმომ ნოემბერში წინასწარ გადაიხადა

1 წლის დაზღვევის თანხა 1200 ლ, გადახდილი სადაზღვევო თანხიდან უნდა გამოვყოთ 2 თვის

კუთვილი ხარჯი (ნოემბერი და დეკემბერი) და მივაკუთვნოთ მიმდინარე პერიოდის ხარჯებს

(1200/12*2=200).

ამ შემთხვევისათვის შევასრულოთ შესაბამისი გატარებები:

თარიღი: დებეტი კრედიტი თანხა ოპერაციის შინაარსი

31.11.2010 1790

3190 1200 წინასწარ გადახდილი დაზღვევის თანხა

(დარიცხვა)

31.11.2010 3190

1210 1200 წინასწარ გადახდილი დაზღვევის თანხა

31.12.2010 7435 1790 200 დაზღვევის თანხის ნაწილის ხარჯად აღიარება


2013

განვიხილოთ შემდეგი მაგალითი:

შ.პ.ს „განთიადმა“ მიმდინარე 2012 წელს განახორციელა შემდეგი სამეურნეო ოპერაციები:

გამოცხადდა საწესდებო კაპიტალის შევსება, რაც შეადგენს 50000 ლარს

2 საბანკო ანგარიშზე შეტანილია საწესდებო კაპიტალი 48000 ლარი

3 სალაროში ანგარიშვალდებულმა პირმა შემოიტანა 2500 ლ ბანკიდან

4 შეძენილია დანადგარი კრედიტით 17110 ლარად დღგ-ს ჩათვლით

5 1 თვის შემდეგ გადახდილია მომწოდებლისათვის 17110 ლარი უნაღდო


6 შ.პ.ს ,,ალფასგან“ შეძენილია ორი სახეობის ნედლეული. ნედლეული ,,ა“ 6432 ლარად

და ნედლეული ,,ბ“ 5168 ლარად (დღგ-ს გარეშე)

7 შ.პ.ს ,,ალფასათვის “ გადახდილია 13418 ლარი.

8 ი/მეწარმემ, რომელიც არაა დღგ-ს გადამხდელი, საწარმოს გაუწია მომსახურეობა,

რაზედაც გადახდილია 250 ლარი

9 დებიტორისაგან, რომლის დავალიანება გასულ წელს ჩამოიწერა, მიღებულია 5000 ლარი

10 ანგარიშვალდებულ პირზე სალაროდან გაიცა 1000 ლარი.

11 ანგარიშვალდებულმა პირმა შეიძინა საწარმოსათვის სკამები 944 ლარად დღგ-ს ჩათვლით

12 დარჩენილი 56 ლარი მან დააბრუნა სალაროში.

13 დარიცხული და გაცემულია ადმინისტრაციის ხელფასი 1500 ლ უნაღდო


14 დარიცხულია ძირითადი საშუალებების ცვეთა წრფივი მეთოდით (20%)

15 დაუმთავრებელ წარმოებას გადაეცა 4000 ლარის ,,ა“ ნედლეული და 2500 ლარის ,,ბ“

ნედლეული

16 მიღებული 6500 ლარის მზა პროდუქცია

17 მზა პროდუქცია მთლიანად გაყიდულია 9204 ლარად დღგ-ს ჩათვლით და ჩამოწერილია

თვითღირებულებით.

18 საწესდებო კაპიტალის სახით შეტანილია 2000 ლარად ღირებული კომპიუტერი

19 უნაღდო ანგარიშსწორებით მიღებულია დებიტორული დავალიანება 9204 ლ.

20 მომსახურებიდან შემოსავალმა შეადგინა დღგ-ს ჩათვლით 5900 ლარი

დარიცხულია მოგების გადასახადი


2013

შევიტანოთ მონაცემები მთავარ წიგნში:

N დებეტი კრედიტი თანხა ოპერაციის შინაარსი

1 1460 5150 50000 მოთხოვნა საწესდებო კაპიტალის შევსებაზე

2 1210 1460 48000 საწესდებო კაპიტალის შევსება

3 1430 1210 2500 მოთხოვნა ანგარიშვალდებული პირის მიმართ

1110 1430 2500 სალაროში ანგარიშვალდებული პირის მიერ თანხის

შეტანა

4 2150 3190 14500 დანადგარის შეძენა

3340 3190 2610 მომწოდებლისთვის გადახდილი დღგ

5 3190 1210 17110 ვალდებულების დაფარვა

6 1620 3110 6432 შეძენილის „ა“ სახის ნედლეული

1620 3110 5168 შეძენილის „ბ“ სახის ნედლეული

3340 3110 2088 მომწოდებლისთვის გადახდილი დღგ

7 3110 1210 13688 ვალდებულების დაფარვა

8 7490 3190 250 მომსახურების ხარჯი

3190 1210 250 ვალდებულების დაფარვა

9 1410 8190 5000 დებიტორული დავალიანების აღდგენა

1110 1410 5000 დებიტორული დავალიანების დაფარვა

10 1430 1110 1000 მოთხოვნა ანგარიშვალდებული პირის მიმართ

11 2170 1430 944 ანგარიშვალდებული პირის მიერ ძირითადი საშუალების

შეძენა

12 1110 1430 56 სალაროში ანგარიშვალდებული პირის მიერ თანხის

შეტანა

13 7410 3130 1500 დარიცხულია ადმინისტრაციის ხელფასი

3130 3320 300 გადასახდელი საშემოსავლოს ვალდებულება

3320 1210 300 საშემოსავლოს გადახდა

3130 1210 1200 ხელფასის გადარიცხვა

14 1630 1620 4000 დაუმთავრებელ წარმოებას გადაეცა „ა“ სახის ნედლეული

1630 1620 2500 დაუმთავრებელ წარმოებას გადაეცა „ბ“ სახის ნედლეული

15 1640 1630 6500 მზა პროდუქციის მიღება

16 1410 6110 7800 შემოსავალი რეალიზაციიდან

1410 3330 1404 გადასახდელი დღგ

7210 1610 6500 საქონლის ჩამოწერა თვითღირებულებით

17 2160 1460 2000 საწესდებო კაპიტალის შევსება

18 7455 2250 2900 ძირითადი საშუალებების ცვეთა

7455 2260 400 ძირითადი საშუალებების ცვეთა

7455 2270 188.8 ძირითადი საშუალებების ცვეთა

19 1210 1410 9204 დებიტორული დავალიანების დაფარვა

20 1410 6190 5000 შემოსავალი მომსახურებიდან

1410 3330 900 გადასახდელი დღგ

ამ მაგალითის მიხედვით ფინანსური და საგადასახადო მოგება ტოლი არ იქნება შემდეგი

გარემოებების გამო:


2013

1. ფინანსური მაჩვენებლებით ძირითად საშუალებებს ერიცხება ცვეთა;

2. საგადასახადო მიზნით 1000 ლარამდე ძირითადი საშუალებები ვალდებული ვართ

გამოვქვითოდ სრულად;

3. კაპიტალის სახით შეტანილ ძირითად საშუალებას უნდა დავარიცხოთ ამორტიზაცია

საგადასახადო მიზნით;

4. საგადასახადო მიზნით დანადგარს შესაძლებელია დავარიცხოთ, როგორც

ამორტიზაცია, ასევე გამოვქვითოთ სრულად (საწარმოს პოლიტიკიდან გამომდინარე

დანადგარს ერიცხება ამორტიზაცია).

შევადგინოთ საცდელი ბალანსი:

ანგარიშის დასახელება დებეტური

ნაშთი

კრედიტული

ნაშთი

მუდმივი ანგარიშები

1110 ნაღდი ფული ეროვნული ვალუტით 4556

1210 ფული საბანკო ანგარიშებზე 24156

1410 მოთხოვნები მიწოდებიდან და მომსახურებიდან 5900

1620 ნედლეული 5100

2150 მანქანა დანადგარები 14500



2250 მანქანა დანადგარების ცვეთა 2900


2270 ავეჯის და სხვა ინვენტარის ცვეთა 188.8

3330 გადასახდელი დღგ 2304

3340 ჩასათვლელი დღგ 4698

5150 საწესდებო კაპიტალი 50000

დროებითი ანგარიშები

6110 შემოსავალი რეალიზაციიდან 7800

6190 შემოსავალი მომსახურებიდან 5000

7210 გაყიდული შეძენილი საქონელი 6500

7410 შრომის ანაზღაურება 1500

7455 ცვეთის ხარჯი 3488.8

7490 სხვა საერთო ხარჯი 250

8190 არასაოპერაციო შემოსავალი 5000

ჯამი: 73592.8 73592.8


2013

შევასრულოთ დღგ-ს, შემოსავლების და ხარჯების გადახურვის ოპერაციები:

დავიანგარიშოთ ფინანსური მოგება:

შ.პ.ს. ,,განთიადის“ ანგარიშგება მოგება -ზარალის შესახებ




ხელფასის ხარჯი (1500)

ცვეთის ხარჯი (3488.8)

სხვა საერთო ხარჯი (250)

მოგება დაბეგვრამდე 6061.20



დავიანგარიშოთ საგადასახდო მოგება:

შ.პ.ს. ,,განთიადის“ ანგარიშგება მოგება -ზარალის შესახებ





ამორტიზაციის ხარჯი (3300)

სრულად გამოქვითული 1000 ლ-მდე ძირითადი საშუალებები (944)

სხვა საერთო ხარჯი (250)




თარიღი: დებეტი კრედიტი თანხა ოპერაციის შინაარსი (პირველი ნაწილი)

31.12.2012 3330 3340 2304 დღგ-ს გადახურვა

თარიღი: დებეტი კრედიტი თანხა ოპერაციის შინაარსი (მეორე ნაწილი)

31.12.2012 6110 5330 7800 შემოსავლების დახურვა

31.12.2012 6190 5330 5000 შემოსავლების გადახურვა

31.12.2012 5330 7210 6500 გაყიდული საქონლის თვითღირებულების

გადახურვა

31.12.2012 5330 7410 1500 შრომის ანაზღაურების გადახურვა

31.12.2012 5330 7455 3488.8 ცვეთის გადახურვა

31.12.2012 5330 7490 250 სხვა საერთო ხარჯის გადახურვა

31.12.2012 8190 5330 5000 არასაოპერაციო შემოსავლის გადახურვა


2013

შევასრულოთ ფინანსური მოგების ამსახველი გატარებება, რომელიც გადაიხურება მოგება

ზარალის ანგარიშზე, ხოლო სხვაობა ფინანსურ და საგადასახადო მოგებას შორის აისახება,

როგორც გადავადებული საგადასახადო ვალდებულება, წმინდა მოგება კი გადაიტანება

გაუნაწილებელი მოგების ანგარიშზე

შპს „განთიადი“

2012 წლის ბალანსი

თარიღი: დებეტი კრედიტი თანხა ოპერაციის შინაარსი (მეორე ნაწილი)

31.12.2012 9210 3310 909.18 ფინანსური მოგების აღიარება

31.12.2012 3310 4210 83.28 გადავადებული საგადასახადო ვალდებულების

აღიარება საგადასახადო მოგება/ზარალის

საფუძველზე

31.12.2012 5330 9210 909.18 მოგების გადასახადის გადახურვა მოგება

ზარალის ანგარიშზე

31.12.2012 5310 5330 5152.02 გაუნაწილებელი მოგება


ნაღდი ფული ეროვნულ ვალუტაში 4556

ფული საბანკო ანგარიშებზე 24156

მოთხოვნები მიწოდებიდან და მომსახურებიდან 5900

სასაქონლო მატერიალური მარაგი 5100

მანქანა დანადგარები 14500

მინუს: მანქანა დანადგარების ცვეთა (2900)

ოფისის აღჭურვილობა 2000

მინუს: ოფისის აღჭურვილობის ცვეთა (400)

ავეჯი და სხვა ინვენტარი 944

მინუს: ავეჯის და სხვა ინვენტარის ცვეთა (188.8)

გადახდილი დღგ 2394

სულ აქტივები 56061.20


მოგების გადასახადის ვალდებულება 825.9

გადავადებული საგადასახადო ვალდებულება 83.28

სულ ვალდებულებები 909.18


საწესდებო კაპიტალი 50000

წმინდა მოგება 5152

სულ კაპიტალი 55152.02

სულ ვალდებულებები და საკუთარი კაპიტალი 56061.20


2013

იმპორტის გადასახადი

გადასახადის გადამხდელი:

იმპორტის გადასახადის გადამხდელია პირი, რომელიც საქართველოს ეკონომიკურ

საზღვარზე გადააადგილებს საქონელს, გარდა ექსპორტისა.

დაბეგვრის ობიექტი იმპორტის გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია საქართველოს

ეკონომიკური საზღვრის გადმოკვეთისას საქონლის სატარიფო ღირებულება, თუ ამ კოდექსით

სხვა რამ არ არის დადგენილი.

იმპორტის გადასახადის განაკვეთები

იმპორტის გადასახადის 12-პროცენტიანი განაკვეთით იბეგრება შემდეგი საქონლის

სატარიფო ღირებულება:

შინაური ფრინველი ცოცხალი, ანუ შინაური ქათამი;

ხორცი მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვისა;

ხორცი ცხვრისა ან თხისა, ახალი, გაცივებული ან გაყინული;

საკვები სუბპროდუქტები მსხვილფეხა რქოსანი პირუტყვის, ღორების, ცხვრების,

თხების, ცხენების, ვირების, ჯორების ან ჯორცხენების, ახალი, გაცივებული ან

გაყინული და საკვები სუბპროდუქტები;

შინაური ფრინველისა, ახალი, გაცივებული ან გაყინული.

რძე, ნაღები, იოგურტი, კეფირი, შედედებული რძე;

ფრინველის კვერცხი,;

თაფლი;

კარტოფილი, პომიდორი, კომბოსტო, სტაფილი, ჭარხალი და სხვა ბოსტნეული;

ბანანი, ციტრუსი, და სხვა ხილი და კაკალი;

ფქვილი, ბურღულეული;

ძეხვი და ანალოგიური პროდუქტები;

შაქარი და შაქრის საკონდიტრო ნაწარმი;

ხილის წვენები, ჩაის, ყავის ექსტრაქტები,მინერალური წყლები;

აბაზანები, შხაპები ნიჟარები და სხვა სანიტარული ნაწარმი;

ჭურჭელი;

ხე-ტყის მასალა; და სხვა

იმპორტის გადასახადის 5-პროცენტიანი განაკვეთით იბეგრება შემდეგი საქონლის

სატარიფო ღირებულება:

ყველი და ხაჭო, ღორის ხორცი, თმის საშუალებები, საშუალებები პარსვამდე,

პარსვის დროს ან პარსვის შემდეგ გამოსაყენებელი, ინდივიდუალური

დანიშნულების დეზოდორანტები, შედგენილობები აბაზანის მისაღებად, თმების

მოსაცილებელი და სხვა საპარფიუმერიო, კოსმეტიკური ან ტუალეტის

საშუალებები;


2013

ქაღალდი, ბამბა, ქეჩა ან ფეტრი და უქსოვადი მასალები, გაჟღენთილი ან დაფარული

საპნით ან სარეცხი საშუალებით;

ვაქსები და საცხები ფეხსაცმლისათვის, პოლიროლები და მასტიკები ავეჯის,

იატაკის, ავტომობილების ძარების, მინების ან ლითონებისათვის, საწმენდი პასტები

და ფხვნილები და ანალოგიური საშუალებები;

რეზერვუარები, ავზები, ცისტერნები;

საკანცელარიო და სასკოლო ნივთები;

ტანსაცმელი;

კარები, ფანჯრები;

კაბელები და სხვა ელექტრული გამტარები;

ალკოჰოლის შემცველი საქონელი იბეგრება იმპორტის გადასახადის შემდეგი

განაკვეთებით (euro/%vol/HL ნიშნავს, რომ ერთ ჰექტოლიტრზე (100 ლიტრზე) გადასახდელი

იმპორტის გადასახადის თანხა შეადგენს იმპორტის გადასახადის განაკვეთის ნამრავლს

მოცემულ საქონელში ალკოჰოლის პროცენტული შემცველობის მაჩვენებელზე).

იმპორტის გადასახადისაგან გათავისუფლებულია:

ა) საქონლის იმპორტი სტიქიური უბედურებისა და კატასტროფის ლიკვიდაციის, აგრეთვე

ჰუმანიტარული დახმარების მიზნით;

ბ) იმ საქონლის იმპორტი, რომელიც გათვალისწინებულია გრანტის შესახებ

ხელშეკრულებით, საქართველოს პრეზიდენტის ბრძანებულების შესაბამისად განსაზღვრული

წესით;

გ) იმ საქონლის იმპორტი, რომელიც ფინანსდება გრანტებით ან უცხო ქვეყნის სახელმწიფო

ორგანოს ან/და საერთაშორისო ორგანიზაციის მიერ გაცემული შეღავათიანი კრედიტით,

რომელიც არანაკლებ 25 პროცენტის ოდენობით შეიცავს გრანტის ელემენტს.


2013

საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების უზრუნველყოფა

საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს საგადასახადო დავალიანების გადახდევინების

უზრუნველსაყოფად განახორციელოს შემდეგი ღონისძიებები:

საგადასახადო გირავნობა, იპოთეკა;

ქონებაზე ყადაღის დადება;

ყადაღადადებული ქონების რეალიზაცია;

საბანკო ანგარიშზე საინკასო დავალების წარდგენა;

გადასახადის გადამხდელის სალაროდან ნაღდი ფულის ამოღება;

მესამე პირზე გადახდევინების მიქცევა.

რიგითობას ირჩევს საგადასახადო ორგანო.

მიმდინარე კონტროლის პროცედურები

პირის საქმიანობის მიმდინარე კონტროლის პროცედურები ხორციელდება წინასწარი

შეტყობინების გარეშე, საგადასახადო ორგანოს უფლებამოსილი პირის ბრძანების საფუძველზე.

საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს გადასახადის გადამხდელის შემოსავლების,

საქონლის/მომსახურეობის მიწოდების მოცულობის, დაქირავებულ პირთა რაოდენობის

დადგენის მიზნით განახორციელოს გადასახადის გადამხდელის ეკონომიკურ საქმიანობაზე

დაკვირვება და ქრონომეტრაჟის ჩატარების გზით ამ საქმიანობის გამოკვლევა. ქრონომეტრაჟი

ტარდება არა ნაკლებ 7 დღის განმავლობაში.

საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს გადასახადის გადამხდელის ეკონომიკური

საქმიანობის ადგილზე უფლებამოსილი პირის 6 თვემდე ვადით მიმაგრებით განახორციელოს

საგადასახადო მონიტორინგი.

დარღვევის ფაქტების გამოსავლენად საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს

განახორციელოს გადასახადის გადამხდელისაგან საქონლის საკონტროლო შესყიდვა და

გამოვიდეს როგორც ფსევდო მომხმარებელი.

საგადასახადო ორგანოს უფლებამოსილ პირს უფლება აქვს საგადასახადო კონტროლის

განხორციელების მიზნით ჩაატაროს პირის ტერიტორიების, შენობა-ნაგებობების, ძირითადი

საშუალებისა და ფასეულობების დათვალიერება.

საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს გამოსცეს ინვენტარიზაციის ჩატარების ბრძანება.

საგადასახადო შემოწმება

საგადასახადო შემოწმება შეიძლება იყოს კამერალური და გასვლითი. კამერალური

საგადასახადო შემოწმება ტარდება საგადასახადო ორგანოს უფლებამოსილი პირის ბრძანების

საფუძველზე ამ ბრძანებით განსაზღვრულ კონკრეტულ საკითხზე.

გასვლითი საგადასახადო შემოწმება ტარდება საგადასახადო ორგანოს უფლებამოსილი

პირის გადაწყვეტილების საფუძველზე. გადასახადის გადამხდელს შემოწმების დაწყებამდე

არანაკლებ 10 დღისა ეგზავნება შეტყობინება წერილობითი ან ელექტრონული ფორმით.


2013

საგადასახადო სამართალდარღვევათა სახეები და პასუხისმგებლობა

საურავი არის საგადასახადო სანქცია, რომელიც პირს ეკისრება საგადასახადო

კანონმდებლობით განსაზღვრულ ვადაში გადასახადის თანხის გადაუხდელობისათვის.

საურავი შეადგენს გადასახადის თანხის 0,06 %-ს ყოველი ვადაგადაცილებული დღისათვის.

დეკლარაციის წარდგენის ვადის დარღვევა იწვევს პირის დაჯარიმებას გადასახადის

თანხის 5%-ის ოდენობით.

პირის მიერ გადასახადის გადამხდელად აღრიცხვის წესის დარღვევა იწვევს პირის

დაჯარიმებას 500 ლარის ოდენობით.

პირის მიერ საგადასახადო დეკლარაციაში გადასახადის თანხის შემცირება, თუ ის

გამოწვეულია საგადასახადო ორგანოს მიერ საგადასახადო ვალდებულების წარმოშობის

მომენტის შეცვლით, შემცირებული გადასახადის თანხის 10%-ის ოდენობით, სხვა შემთხვევაში

50%-ის ოდენობით. ხოლო 50000-ზე მეტი თანხით შემცირება იწვევს პასუხისმგებლობას

სისხლის სამართლის კანონმდებლობის შესაბამისად.

საწარმოს ლიკვიდაცია

1. საწარმოს პარტნიორებს შეუძლიათ მიიღონ გადაწყვეტილება საწარმოს ლიკვიდაციის

დაწყების შესახებ. პარტნიორებს, წესდებით გათვალისწინებულ შემთხვევაში –

სამეთვალყურეო საბჭოს წევრებს ან დირექტორს (დირექტორებს), შეუძლიათ განსაზღვრონ ის

პირები, რომლებიც ახორციელებენ ლიკვიდაციას (ლიკვიდატორები). პარტნიორები საერთო

კრებაზე იღებენ გადაწყვეტილებას საწარმოს ლიკვიდაციის დაწყების შესახებ, რის შემდეგაც

იწყება კრედიტორთა დაკმაყოფილების პროცესი.

3. პარტნიორთა გადაწყვეტილება საწარმოს ლიკვიდაციის პროცესის დაწყების შესახებ

უნდა დარეგისტრირდეს მეწარმეთა და არასამეწარმეო (არაკომერციული) იურიდიული

პირების რეესტრში. ლიკვიდაციის პროცესი დაწყებულად ითვლება მისი რეგისტრაციის

მომენტიდან, რის თაობაზეც მარეგისტრირებელი ორგანო დაუყოვნებლივ აცნობებს

საგადასახადო ორგანოს.

4. საწარმოს ლიკვიდაციის პროცესის დაწყების რეგისტრაციის მოთხოვნასთან ერთად

მარეგისტრირებელ ორგანოს უნდა წარედგინოს ინფორმაცია, სადაც მიეთითება საწარმოს

ყველა ცნობილი კრედიტორის დაკმაყოფილების ვადები.

საწარმოს ლიკვიდაციის პროცესის დაწყების რეგისტრაციისთანავე საწარმოს

პარტნიორებმა საწარმოს ყველა ცნობილ კრედიტორს უნდა გაუგზავნონ წერილობითი

შეტყობინება ლიკვიდაციის პროცესის დაწყების შესახებ, რომელშიც უნდა აღინიშნოს

კრედიტორთა დაკმაყოფილების ვადები. საწარმოს ქონების რეალიზაციის დაწყებამდე საწარმო

(ლიკვიდატორი) ვალდებულია ნებისმიერ პირს მოთხოვნისთანავე მიაწოდოს საწარმოს

ცნობილ კრედიტორთა დაზუსტებული სია. საწარმოს შეუძლია აღნიშნული დაზუსტებული

სია გამოაქვეყნოს პერიოდულ გამოცემაში ან მასობრივი ინფორმაციის სხვა საშუალებაში.

5. საწარმოს ლიკვიდაციის პროცესის დაწყების რეგისტრაციიდან არა უგვიანეს 90-ე დღისა

საწარმომ (ლიკვიდატორმა) უნდა დაიწყოს ამ საწარმოს ქონების რეალიზაცია საბაზრო ფასით


2013

ან აუქციონის წესით და ამგვარი რეალიზაციის შედეგად მიღებული თანხები განათავსოს

სასამართლოს ან ნოტარიუსის სადეპოზიტო ანგარიშზე.

დეპოზიტზე განთავსებული თანხების ან მიბარებული ქონების პარტნიორთა შორის

განაწილებამდე აღნიშნული თანხების ან ქონების განკარგვა შესაძლებელია მხოლოდ

კრედიტორთა დაკმაყოფილების მიზნით. ლიკვიდაციის შესახებ შეტყობინების მიღებიდან

ლიკვიდაციის პროცესის დასრულებამდე კრედიტორები უფლებამოსილი არიან, საწარმოს

მოსთხოვონ ნაკისრ ვალდებულებათა ვადაზე ადრე შესრულება.

6. ლიკვიდაციის პროცესის განმავლობაში დაუშვებელია საწარმოს ქონების გასხვისება

(გარდა ამ მუხლის მე-5 პუნქტის შესაბამისად რეალიზაციისა ან/და საწარმოს ქონებით

კრედიტორების დაკმაყოფილებისა), დატვირთვა ან კრედიტორების საზიანოდ სხვა ქმედების

განხორციელება.

7. კრედიტორთა დაკმაყოფილების პროცესის დასრულების შემდეგ პარტნიორები საერთო

კრებაზე ამტკიცებენ საწარმოს სალიკვიდაციო ბალანსს და ხელს აწერენ გადაწყვეტილებას

საწარმოს ლიკვიდაციის დასრულების შესახებ.

საწარმოს ლიკვიდაციის პროცესი უნდა დასრულდეს საწარმოს ლიკვიდაციის პროცესის

დაწყების რეგისტრაციიდან არა უგვიანეს 4 თვისა.

შრომითი დავა

დავა არის შრომითი ურთიერთობის დროს წარმოშობილი უთანხმოება, რომლის

გადაწყვეტაც შედის შრომითი ხელშეკრულების მხარეთა კანონიერ ინტერესში.

დავა წარმოიშობა მხარის მიერ მეორე მხარისათვის გაგზავნილი წერილობითი

შეტყობინებით უთანხმოების შესახებ.

შრომით ურთიერთობაში დავის წარმოშობის საფუძველი შეიძლება იყოს

ა) საქართველოს კანონმდებლობით გათვალისწინებული ადამიანის უფლებებისა და

თავისუფლებების დარღვევა

ბ) შრომითი ხელშეკრულების ან შრომის პირობების დარღვევა

დავის განხილვა არ იწვევს შრომითი ურთიერთობების შეჩერებას

ინდივიდუალური შრომითი ურთიერიერთობის დროს წარმოშობილი დავა უნდა

გადაწყდეს მხარეთა შეთანხმებით ან სასამართლოსათვის მიმართვით.

შემათანხმებელი პროცედურების (მოლაპარაკებების) დაწყების შესახებ მხარე მეორე მხარეს

უგზავნის წერილობით შეტყობინებას, სადაც ზუსტად უნდა იყოს განსაზღვრული დავის

წარმოშობის საფუძველი და მოთხოვნები.

მეორე მხარე ვალდებულია წერილობითი შეტყობინება განიხილოს და თავისი

გადაწყვეტილება აცნობოს მხარეს შეტყობინების მიღებიდან 10 კალენდარული დღის

განმავლობაში.


2013


14.01 რას წარმოადგენს ბალანსი?

14.02 რა მუხლებისაგან შედგება იგი?

14.03 რომელი ანგარიშებია მუდმივი?

14.04 რომელია გადასახური ანგარიშები?

14.05 ბალანსის შედგენამდე რა მაკორექტირებელი გატარებებია საჭირო?

14.06 როგორ დგება საცდელი ბალანსი?

14.07 როგორ დგება საბოლოო ბალანსი?

14.08 შეადგინეთ საცდელი და საბოლოო ბალანსი შემდეგი მონაცემების მიხედვით:

საწარმოს სალაროში შეტანილია საწესდებო კაპიტალი 10000

საწარმომ შეიძინა 2 კომპიუტერი თითო 1200 ლარად ნაღდი ფულით

შეძენილია საქონელი კრედიტით 5000 ლარად სალაროდან

დაფარულია მომწოდებლის დავალიანება 2600 ლარი სალაროდან

შეძენილია აქციები 3000 ლარად ნაღდი ფულით

აქციას დაერიცხა მისაღები საპროცენტო თანხა 5%

გაყიდულია1500 ლარის საქონელი ნაღდ ფულზე

გაყიდულია კრედიტით 4000 ლარის საქონელი

გადახდილია იჯარის 800 ლარი სალაროდან

გადახდილია ინტერნეტის 100 ლარი სალაროდან

14.09 შეადგინეთ საცდელი და საბოლოო ბალანსი შემდეგი მონაცემების მიხედვით:

XYZ კომპანიის საბანკო ანგარიშზე დამფუძნებლის მიერ შეტანილია 20000 ლარი

საწესდებო კაპიტალის სახით შეტანილია 5000 ლარად ღირებული ავტომობილი

შეძენილია კრედიტით 10000 ლარის საქონელი

გაყიდულია კრედიტით 8000 ლარის საქონელი

ბანკიდან სალაროში მიღებულია 3000 ლარი

დებიტორის მიერ დაფარულია დავალიანების ნაწილი 5000 ლარი

მისაღებია საპროცენტო თანხა 500 ლარი

გაწეულია რეკლამის ხარჯი 1500 ლარი გადარიცხვით

დაზღვევისათვის გადახდილია 700 ლარი საბანკო ანგარიშიდან

სალაროდან ანგარიშვალდებულ პირზე გაცემულია 500 ლარი

ანგარიშვალდებულმა პირმა შეიძინა საკანცელარიო ნივთები 500 ლარის.

გადახდილია სავაჭრო ვალდებულების ნაწილი 6000 ლარი

14.10 რა არის აქციზით დასაბეგრი ოპერაცი?

14.11 საქონლის რა სახეობები და იბეგრება აქციზით?

14.12 როგორ განისაზღვრება აქციზით დასაბეგრი ოპერაციის თანხა?

14.13 როგორ ხდება აქციზის ჩათვლა?

14.14 როდის ხდება აქციხის დეკლარაციია წარდგენა და გადასახადის გადახდა?

14.15 როგორია აქციზისაგან განთავისუფლების წესები?


2013

ამოცანა ბუღალტრულ აღრიცხვაში

1

2012 წლის 1 მაისს შ.პ.ს. ,,ვიტა“-ს რეგისტრაციისათვის დამფუძნებელმა შენატანი განახორციელა

საწესდებო კაპიტალში: 25000 ლარი საბანკო ანგარიშზე, 1500 ლარად ღირებული კომპიუტერი და

500 ლარად ღირებული პრინტერი. შპს „ვიტა“ დარეგისტრირდა დღგ-ს გადამხდელად.

2

შ.პ.ს. ,,ვიტა“-ს დამფუძნებლებმა გააფორმეს საიჯარო ხელშეკრულება რეგისტრირებულ პიზიკურ

პირთან (გიორგი გიორგაძე), 2012 წლის 1 ივნისს. საიჯარო გადასახადი შეადგენს 9250 ლარს

ყოველწლიურად.

3 ერთი წლის თანხის გადარიცხვა განხორციელდა წინასწარ, 2012 წლის 5 ივნისს.

4 ბანკიდან სალაროში ხარჯებისათვის შემოტანილია 2500 ლარი (6 ივნისს)

5

7 ივნისს შ.პ.ს. ,,ვიტა“-მ შეიძინა ძირითადი საშუალებები შპს „ბერნისგან“ ა) ფეხსაცმლის საკერავი

მანქანა 10 ერთეული თითო 600 ლარად, ორი ერთეული დიზელ-გენერატორი თითო 850 ლარად

(დღგ-ს გარეშე, მიღებულია ა/ფ), თანხა გადარიცხულია.

6 10 ივნისს შ.პ.ს. ,,ვიტა“-მ მოიმარაგა ნედლეული: ტყავი 5600ლარის, საკერავი ძაფი 4500 (თანხა

მოცემულია დღგ-ს გარეშე) ლარის , რომელიც კრედიტით შეიძინა შ.პ.ს. ,,ისნისგან“.

7 ნედლეულის შემოსატანად გაწეულმა დარიცხულმა ტრანპორტირების ხარჯმა შპს „ტრანსკომის“

მიმართ შეადგინა 150 ლარი (საწარმო არ არის დღგ-ს გადამხდელი).

8

ელექტროენერგიის ხარჯმა შეადგინა 1100 ლარი, წყლის მიწოდება დაიხარჯა 700 ლ, სატელეფონო

მომსახურეობაზე 150 ლ. ხარჯები გადახდილია უნაღდო ანგარიშსწორებით 2012 წლის 25 ივნისს

(მიღებულია ა/ფ).

9 ფირმა ,,ვიტას“ სალაროში 26 ივნისს შევიდა ავანსად მიღებული თანხა 3000 ლარი „ბავშვთა

სამყაროსგან“.

10

28 ივნისს ანგარიშვალდებილ პირზე ფირმამ სალაროდან გასცა 1000 ლარი, რითაც

ანგარიშვალდებილ პირმა შეიძინა 800 ლარად ფეხსაცმლის კალაპოტები შპს „კალასგან“ (თანხა

მოცემულია დღგ-ს გარეშე, მიღებულია ა/ფ), ხოლო დარჩენილი თანხა იმავე დღეს დააბრუნა

სალაროში (კალაპოტების გამოყენება იგეგმება 1 წლამდე).

11 30 ივნისს მუშებზე დაირიცხა ხელფასი 1500 ლ და გადაირიცხა საშემოსავლო.

13 30 ივნისს შ.პ.ს. ,,ვიტამ“ აწარმოვა 3000 წყვილი ფეხსაცმელი, რომლისთვისაც გაიხარჯა შეძენილი

ნედლეული სრულად.

14 1 ივლისს მზა პროდუქცია კრედიტით მიეყიდა ,,ბავშვთა სამყაროს“ 40%-იანი ფასნამატით და

ჩამოიწერა თვითღირებულებით.

15 10 ივლისს ,,ბავშვთა სამყაროს“ -გან მიღებული იქნა გადმორიცხვით ფეხსაცმელების ღირებულება.

16

15 ივლისს მიღებული მოწვევის საფუძველზე და ხელმძღვანელის ბრძანებით, შ.პ.ს.,,ვიტას“ მუშაკი

მივლინებული იქნა ყაზახეთში გამოფენა-ბაზრობაზე მონაწილეობის მისაღებად. მასზე

სალაროდან გაიცა ავანსი 7 დღისათვის 2200 ლარი, მივლინების ნორმაა 165$ დღეში (კურსი 1.6),

გარდა აღნიშნულისა მას არ წარმოადგინა დოკუმენტაცია და აღნიშნული თანხა არ დაუბრუნებია.

წლის ბოლოს ძირითად საშუალებებს დაერიცხა ცვეთა წრფივი მეთოდით. მომსახურეობის ვადა

განისაზღვრა 5 წლით, გენერატორს ერიცხება ცვეთა წლიური 8%.

17 შეასრულეთ შესაბამისი გატარებები

18 შეასრულეთ შესაბამისი გადახურვები

19 დაიანგარიშეთ მოგება-ზარალი

20 შეადგინეთ ბალანსი

21 დარიცხვის მეთოდით რა დროს დგება შემოსავლებისა აღიარების უფლება?

22 რას მოიცავს დაზღვევის ხელშეკრულების პირობები?

23 როგორია შრომის დაცვის ღინისძიებები?


2013


ანგარიშგება ფულადი ნაკადების შესახებ

ფულადი ნაკადების შესახებ ანგარიშგების არსი და მნიშვნელობა

განვლილ თავებში ფინსანსური ანგარიშგების მომზადებისას აქცენტი კეთდებოდა

დარიცხვისა და შესაბამისობის სააღრიცხვო კონცეფციების მნიშვნელობაზე, რომელთა

საშუალებით გამოითვლება მოგება, რომელიც წარმოადგენს სააღრიცხვო პერიოდის

განმავლობაში საწარმოს მესაკუთრეებისთვისათვის შექმნილ დამატებით სიმდიდრეს. თუმცა,

საწარმოსათვის მნიშვნელოვანია ფულადი სახსრების გენერაცია, ისევე როგორც მოგების

მიღება. მოგების ზრდა არ განაპირობებს აუცილებლად ფულადი სახსრების ზრდას და

პირიქით. ამასთან უდავოა, რომ ამგვარად, ფული სამეურნეო საქმიანობისათვის სასიცოცხლო

მნიშვნელობისაა, რადგან ფულის საშუალებით ხდება ხელფასების გადახდა, კრედიტორული

დავალიანების დაფარვა, ხარჯების ანაზღაურება და სხვა. შესაბამისად, საწარმოს მართვის

თვალსაზრისით, მნიშვნელოვანი ყურადღება უნდა დაეთმოს ფულადი სახსრების მოძრაობას.

მოგება წარმოადგენს მოცემულ სააღრიცხვო პერიოდში საწარმოს ნეტო აქტივების ზრდას.

აღნიშნული ზრდა შეიძლება წარმოდგენილი იქნეს ფულადი სახსრების ან სხვა აქტივების

სახით. მაგალითად:

გრძელვადიანი აქტივების შეძენა;

დებიტორული დავალიანების ზრდა;

მარაგების ზრდა;

ინვესტიციების ზრდა.

შესაძლოა საწარმოს ვალდებულებები შემცირდა, ანუ უფრო მეტი ოდენობით ფულადი

სახსრები დაიხარჯა მოცემულ წელს მომწოდებლებისათვის უფრო სწრაფად გადასახდელად,

ვიდრე გასულ წელს.

მოგებასა და ფულად სახსრებს შორის ზემოთ აღწერილი განსხვავებების გამო, საჭიროა

ფულადი ნაკადების ანგარიშგების მომზდება, რომელიც დახმარებას გაგვიწევს:

საწარმოს საქმიანობის შესახებ დამატებითი ინფორმაციის მიღებაში;

საწარმოს ლიკვიდობის მდგომარეობის შეფასებაში;

ინფორმაციის მომხმარებლებისათვის საწარმოში ძირითადი ტიპის ფულადი

სახსრების ნაკადების შესახებ ინფორმაციის მიწოდებაში;

სამომავლო ფულადი ნაკადების შეფასებაში;

საოპერაციო საქმიანობიდან წარმოწმნილი და სხვა სახის ფულადი სახსრების

ნაკადების განსაზღვრაში.

საწარმოს ფულადი ნაკადების საკუთარი არხები გააჩნია. ისინი ზოგადად შეიძლება

შემდეგი სახით წარმოვადგინოთ:


2013

ფულადი ნაკადები

საწარმოში შემოდინება საწარმოდან გადინება

დამფუძნებელთა შემონატანი;

სავაჭრო ამონაგები;

დებიტორებიდან შემოსული თნხები;

გრძელვადიანი აქტივების გაყიდვიდან

მიღებული ფული;

მიღებული საიჯარო გადასახადები;

მიღებული პროცენტები და

დივიდენდები.

ხელფასის გადახდა;

მარაგის შესყიდვა;

კრედიტორული დავალიანების დაფარვა;

გრძელვადიანი აქტივების შეძენა;

იჯარის, გათბობის, დაზღვევის და სხვა

ხარჯების გადახდა;

გადასახადების გადახდა.

ფულადი ნაკადების ანგარიშგების კომპონენტები

ფულადი ნაკადების ანგარიშგება სამ მთავარ კომპონენტად (ჯგუფად) იყოფა. ბასს 7

განმარტავს, რომ ფულადი ნაკადების ანგარიშგებაში უნდა აისახოს ფულადი ნაკადები

სააანგარიშგებო პერიოდში, რომელიც დაჯგუფებული იქნება: საოპერაციო, საინვესტიციო და

საფინანსო საქმიანობად.

ფულადი სახსრები ნიშნავს ნაღდ ფულს და დეპოზიტებს.

ფულადი სახსრების ეკვივალენტები არის მოკლევადიანი მაღალლიკვიდური

ინვესტიციები, რომლებიც დაუბრკოლებლად გადაიცვლება ნაღდი ფულის წინასწარ ცნობილ

ოდენობაზე და მათი ღირებულების შეცვლის რისკი უმნიშვნელოა.

ფულადი ნაკადები ნიშნავს ფულადი სახსრებისა და მათი ეკვივალენტების შემოსვლასა და

გასვლას.

საოპერაციო საქმიანობა არის საწარმოს ძირითადი შემოსავლების მომტანი საქმიანობა.

საოპერაციო საქმიანობასთან დაკავშირებული ფულადი ნაკადების ოდენობა ითვლება საწარმოს

საქმიანობის შეფასების მთავარ ინდიკატორად, რადგან იგი მიუთითებს, რამდენად საკმარისია

საწარმოს ძირითადი საქმიანობიდან შემოსული ფულადი სახსრები სესხების დასაფარად,

საწარმოო სიმძლავრის შესანარჩუნებლად, დივიდენდების გადასახდელად და ახალი

ინვესტიციების განსახორციელებლად, ისე, რომ მან არ გამოიყენოს დაფინანსების გარე

წყაროები. საოპერაციო საქმიანობის გამოთვლა შესაძლებელია პირდაპირი და არაპირდაპირი

მეთოდებით.

საინვესტიციო საქმიანობა არის გრძელვადიანი აქტივებისა და იმ სხვა ინვესტიციათა

შეძენა და რეალიზაცია, რომლებსაც არ მოიცავს ფულადი სახსრების ეკვივალენტები.

საინვესტიციო საქმიანობიდან მიღებული ფულადი ნაკადები გვიჩვენებს, მომავალი

შემოსავლისა და ფულადი ნაკადების შექმნილ რესურსებზე გაწეულ დანახარჯებს.

საფინანსო საქმიანობა არის ისეთი საქმიანობა, რომლის შედეგად რაოდენობრივად და

სტრუქტურულად იცვლება საწარმოს საკუთარი კაპიტალი და ნასესხები საშუალებები.


2013

საოპერაციო საქმიანობის ფულადი ნაკადები

შემოდინება გადინება

საქონლის გაყიდვიდან და

მომსახურეობიდან მიღებული ფულადი

სახსრები;

როიალტებიდან, საკომისიო

გადასახადებიდან და სხვა შემოსავლებიდან

მიღებული ფულადი სახსრები;

სადაზღვევო თანხების სახით მიღებული

ფულადი სახსრები;

კომერციული გარიგებისა და

კონტრაქტებთან დაკავშირებით მიღებული

ფულადი სახსრები.

საქონლისადა მომსახურეობის შეძენაზე

გადახდილი ფულადი სახსრები;

თანამშრომლებისთვის გადახდილი


გადასახადების დასაფარად გასული


კომერციული გარიგებისა და

კონტრაქტებთან დაკავშირებით

გადახდილი ფულადი სახსრები.

საინვესტიციო საქმიანობის ფულადი ნაკადები


გრძელვადიანი აქტივების გაყიდვით

მიღებული ფულადი სახსრები;

საკუთარი კაპიტალის ან წილის

გაყიდვიდან მიღებული ფულადი სახსრები;

გაცემული ავანსების ან სესხების დასაფარად

მიღებული ფულადი სახსრები.

გრძელვადიანი აქტივების შესაძენად


საკუთარი კაპიტალის ან წილის შესაძენად


ავანსად ან სესხად გაცემული ფულადი

სახსრები.

საფინანსო საქმიანობის ფულადი ნაკადები:


აქციებისა და სხვა ფასიანი ქაღალდების

(თამასუქების, ობლიგაციების, გირაოების

და სხვა სესხების ) გამოშვებით მიღებული


აღებული მოკლე და გრძელვადიანი სესხები

(პროცენტის გარეშე).

აქციების შეძენისას მესაკუთრეთათვის


ფინანსუარი იჯარის დასაფარად


დაფარული მოკლე და გრძელვადიანი

სესხები (პროცენტის გარეშე).

საწარმოს ძირითადი საქმიანობიდან მიღებული წმინდა ფულადი ნაკადების განსაზღვრის

ორი მეთოდი არსებობს: პირდაპირი და არაპირდაპირი.

პირდაპირი მეთოდის დროს განისაზღვრება ფულადი ნაკადების შემოდინება და გადინება

კატეგორიების მიხედვით. არაპირდაპირი მეთოდის დროს კი წმინდა მოგება და ზარალი

კორექტირდება არაფულადი ოპერაციების, საინვესტიციო და ფინანსურ საქმიანობასთან

დაკავშირებით მიღებული ან გადახდილი ფულადი ნაკადების სიდიდით.

ბასს უპირატესობას ანიჭებს ანგარიშების შედგენის პირდაპირი მეთოდის გამოყენებას. ამ

მეთოდის გამოყენებისას მიღებული და გადახდილი ფულადი სახსრების შესახებ ინფორმაციის


2013

წყაროს წარმოადგენს საბუღალტრო წიგნების ჩანაწერები, ბალანსის მონაცემები, მოგება-

ზარალის ანგარიშგების მუხლები.

ფულადი ნაკადების ანგარიშგების შესადგენად ვისარგებლოთ სააქციო საზოგადოება

„ლევილის“ ბალანსისა და მოგება-ზარალის ანგარიშგების მონაცემებით.

სს „ლევილის“ მოგება/ზარალი 2010წ.


რეალიზებული პროდუქტის თვითღირებულება (2540)


ადმინისტრაციული ხარჯები (98)

ცვეთის ხარჯი (2000


მოგება საოპერაციო საქმიანობიდან 262

ძირითადი საშუალების გაყიდვიდან მიღებული მოგება 20

საპროცენტო ხარჯი (15)

შემოსავალი ინვესტიციებიდან 73

ვალუტის კურსის ცვლილებით მიღებული ზარალი (140)




1. წლის განმავლობაში 290 000 ლარად გაიყიდა მანქანა დანადგარები, რომლის

თვითღირებულება 300 000 ლარს, ხოლო დაგროვილი ცვეთა 30 000 ლარს;

2. მიმდინარე წელს გადახდილი იქნა 5 000 ლარი სასესხო ვალდებულება.


2013

სს „ლევილის“ ბალანსი

გრძელვადიანი აქტივები 2010 წ 2009 წ

ძირითადი საშუალებები 1245 860

დაგროვილი ცვეთა (340) (170)

ძირიტადი საშუალებების ნეტო საბალანსო ღირებულება 905 690

მოკლევადიანი აქტივები

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები 103 107

დებიტორული დავალიანება 95 89

მოთხოვნები მისაღებ პროცენტებზე 12 8

ფულადი სახსრები 13

სულ მოკლევადიანი აქტივები 210 217

სულ აქტივები 1115 907

აქციონერთა საკუთარი კაპიტალი

სააქციო კაპიტალი 138 120

საემისიო კაპიტალი 80 70

218 190

ძირითადი საშუალებების გადაფასების რეზერვი 196 16

გაუნაწილებელი მოგება 150 100

სულა აქციონერთა კაპიტალი 564 306


გრძელვადიანი სესხები 365 500

სულ გრძელვადიანი ვალდებულებები 365 500

მოკლევადიანი ვალდებულებები

კრედიტორული დავალიანება 99 26

გადასახდელი ხელფასი 13 10

გადასახდელი დივიდენდი 20 5

გადასახდელი პროცენტი 17 21

გადასახდელი მოგების გადასახადი 37 39

სულ მოკლევადიანი ვალდებულებები 186 101

სულ მოკლევადიანი ვალდებულებები და აქციონერთა კაპიტალი 1115 907

საოპერაციო საქმიანობიდან ფულადი ნაკადების გასაანგარიშებლად გამოვიყენოთ

ფინანსური ანგარიშგების ზემოთ მოტანილი კომპონენტები და ბუღალტრული ანგარიშები

(გაანგარიშების შედეგად მიღებული მაჩვენებლები მითითებულია მუქი შრიფტით).

1. დებიტორული დავალიანება 1410

დებეტი თანხა კრედიტი თანხა

2009 წ ნაშთი პ/დ 89000 მყიდველებისგან მიღებული ფული 3194000

ერთობლივი შემოსავალი 3200000 2010 ნაშთი პ/ბ 95000

3289000 3289000


2013

2. სასაქონლო მატერიალური ფასეულობები 1610


2009 წ ნაშთი პ/დ 107000 რეალიზებული საქონლის თვითღ. 2540000 საქონლის შესყიდვა 2536000 2010 ნაშთი პ/ბ 103000

2643000 2643000

3. კრედიტორული დავალიანება 3110

დებეტი თანხა კრედიტი თანხა მომწოდებლისთვის

გადახდილი ფული 2561000 2009 წ ნაშთი პ/დ 26000

შესყიდვები 2536000

2010 ნაშთი პ/ბ 99000 ადმინისტრაციული ხარჯი 98000

2660000 2660000

4. გადასახდელი ხელფასები 3130

დებეტი თანხა კრედიტი თანხა ხელფასის სახით გადახდილი

ფული 97000 2009 წ ნაშთი პ/დ 10000

2010 ნაშთი პ/ბ 13000 ხელფასის ხარჯი 100000

110000 110000

5. გადასახდელი პროცენტები 3410

დებეტი თანხა კრედიტი თანხა გადახდილი პროცენტები 19000 2009 წ ნაშთი პ/დ 21000

2010 ნაშთი პ/ბ 17000 დარიცხული პროცენტები 15000

36000 36000

6. გადასახდელი მოგების გადასახადი 3310

დებეტი თანხა კრედიტი თანხა გადახდილი მოგების

გადასახადი 32000 2009 წ ნაშთი პ/დ 39000

2010 ნაშთი პ/ბ 37000 დარიცხული მოგების გადასახადი 30000

69000 69000


2013

7. გაუნაწილებელი მოგება 5310

დებეტი თანხა კრედიტი თანხა დარიცხული დივიდენდი 120000 2009 წ ნაშთი პ/დ 100000


270000 270000

8. გადასახდელი დივიდენდები 3420

დებეტი თანხა კრედიტი თანხა გადახდილი დივიდენდი 105000 2009 წ ნაშთი პ/დ 5000


125000 125000

9. ძირითადი საშუალებები 2150


2009 წ ნაშთი პ/დ 860000 გასვლა 300000 შეძენილი გადახდილი ფული 505000

ძირითადი საშ. გად. რეზ.

(196000-16000)

180000 2010 ნაშთი პ/ბ 1245000

1545000 1545000

10. მოთხოვნები მისაღებ პროცენტებზე 1820


2009 წ ნაშთი პ/დ 8000 მიღებული პროცენტები 69000

საპროცენტო შემოსავალი 73000 2010 ნაშთი პ/ბ 12000

81000 81000


2013

სს „ლევილის“ ფულადი ნაკადების ანგარიშგების პირდაპირი მეთოდით

ფულადი ნაკადები საოპერაციო საქმიანობიდან

კლიენტებისგან მიღებული ფუადი სახსრები 3194000

მომწოდებლებისათვის გადახდილი ფული (2561000)

თანამშრომლებზე გადახდილი ფული (97000)

საოპერაციო საქმიანობიდან შემოსული თანხები 536000

გადახდილი პროცენტები (19000)

გადახდილი მოგების გადასახადი (32000)

გადახდილი დივიდენდი (105000)

წმინდა ფულადი სახრები საოპერაციო საქმიანობიდან 380000

ფულადი ნაკადები საინვესტიციო საქმიანობიდან

ძირითადი საშუალებების შეძენა (505000)

მანქანა-დანადგარების გაყიდვიდან მიღებული ფული 290000

მიღებული პროცენტები 69000

საინვესტიციო საქმიანობისათვის გამოყენებული წმინდა ფულადი სახსრები (146000)

ფულადი ნაკადები საფინანსო საქმიანობიდან

შემოსულობანი აქციათა ემისიის შედეგად 28000

გრძელვადიანი სესხების დასაფარად გადახდილი ფული (135000)

საფინანსო საქმიანობისათვის გამოყენებული წმინდა ფულადი სახსრები (107000)

სავალუტო კურსის ცვლილების ზეგავლენა ფულად სახსრებზე (140000)

ფულადი სახსრები საანგარიშგებო პერიოდის დასაწყისისათვის (13000)

ფულადი სახსრები საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოს _____


2013

არაპირდაპირი მეთოდით საოპერაციო საქმიანობასთან დაკავშირებული წმინდა ფულადი

ნაკადების გასაანგარიშებლად წმინდა მოგება და ზარალი კორექტირდება შემდეგი მუხლებით:

საანგარიშგებო პერიოდში სასაქონლო-მატერიალურ ფასეულობებში, საოპერაციო

მოთხოვნებსა და ვალდებულებებში მომხდარი ცვლილებები;

არაფულადი მუხლები, როგორებიცაა: ცვეთა, ანარიცხები, გადავადებული გადასახადები,

უცხოურ ვალუტასთან დაკავშირებული სამურნეო ოპერაციებიდან მიღებული

არარეალიზებული შემოსავლები და ხარჯები, მეკავშირე საწარმოებს შორის

გაუნაწილებელი მოგება.

საინვესტიციო და საფინანსო საქმიანობასთან დაკავშირებულ ფულად ნაკადების

ამსახველი სხვა მუხლები.

საოპერაციო საქმიანობიდან მიღებული წმინდა ფულადი სახსრების გასაანგარიშებლად,

მოგების კორექტირება შეიძლება წარმოვიდგინოთ შემდეგი სახით:

წმინდა მოგება

+ დარიცხული მოგების გადასახადი

= მოგება დაბეგვრამდე

+ ცვეთა

+ დარიცხული პროცენტი

+ გრძელვადიანი აქტივების გაყიდვიდან მიღებული ზარალი

- გრძელვადიანი აქტივების გაყიდვიდან მიღებული მოგება

- საინვესტიციო შემოსავალი

= მოგება საბრუნავ კაპიტალში ცვლილებამდე

(+/-) დებიტორული დავალიანების ცვლილება (შემცირება/ზრდა)

(+/-) მარაგების ცვლილება (შემცირება/ზრდა)

(+/-) კრედიტორული დავალიანების ცვლილება (შემცირება/ზრდა)

= ფულადი ნაკადები საოპერაციო საქმიანობიდან

-გადახდილი მოგების გადასახადი

- გადახდილი პროცენტები

- გადახდილი დივიდენდი

= წმინდა ფულადი ნაკადები საოპერაციო საქმიანობიდან


2013

სს „ლევილის“ ფულადი ნაკადების ანგარიშგების არაპირდაპირი მეთოდით

ფულადი ნაკადები საოპერაციო საქმიანობიდან


შესწორებები შემდეგი მუხლებით:

ცვეთა 200000

დარიცხული პროცენტი 15000

შემოსავალი ინვესტიციებიდან (73000)

ვალუტის კურსის ცვლილებით მიღებული ზარალი 140000

ძირითადი საშუალების გაყიდვიდან მიღებული მოგება (20000)

მოგება საბრუნავ კაპიტალში ცვლილებამდე 462000

დებიტორული დავალიანების ზრდა 6000

სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების შემცირება 4000

კრედიტორული დავალიანების ზრდა 76000

საოპერაციო საქმიანობიდან მიღებული ფულადი სახსრები 536000

გადახდილი პროცენტები (19000)

გადახდილი მოგების გადასახადი (32000)

გადახდილი დივიდენდები (105000)

წმინდა ფულადი სახრები საოპერაციო საქმიანობიდან 380000

ფულადი ნაკადები საინვესტიციო საქმიანობიდან

ძირითადი საშუალებების შეძენა (505000)

მანქანა-დანადგარების გაყიდვიდან მიღებული ფული 290000

მიღებული პროცენტები 69000

საინვესტიციო საქმიანობისათვის გამოყენებული წმინდა ფულადი სახსრები (146000)

ფულადი ნაკადები საფინანსო საქმიანობიდან

შემოსულობანი აქციათა ემისიის შედეგად 28000

გრძელვადიანი სესხების დასაფარად გადახდილი ფული (135000)

საფინანსო საქმიანობისათვის გამოყენებული წმინდა ფულადი სახსრები (107000)

სავალუტო კურსის ცვლილების ზეგავლენა ფულად სახსრებზე (140000)

ფულადი სახსრები საანგარიშგებო პერიოდის დასაწყისისათვის (13000)

ფულადი სახსრები საანგარიშგებო პერიოდის ბოლოს _____


2013


15.01 რა ინფორმაციას აწვდის მომხმარებელს ანგარიშგება ფულადი ნაკადების შესახებ?

15.02 ზოგადად, როგორია ფულადი სახსრების შემოდინებისა და გადინების სქემა?

15.03 რომელია საოპერაციო, საინვესტივიო და ფინანსური საქმიანობის ელემენტები?

15.04 როგორ დაიანგარიშება: კლიენტებისაგან მიღებული ფულადი სახსრები?

15.05 მომწოდებლისათვის გადახდილი თანხა?

15.06 თანამშრომლებისათვის გადახდილი ფული?

15.07 ძირითადი საშუალებების შეძენაზე გადახდილი ფული?


2013

ამოცანა

სააქციო საზოგადოება ,,მერკური“-ს ბალანსი

2011 წელი 2010 წელი

აქტივები (ათასი ლარი) (ათასი ლარი)

ძირითადი საშუალებები 278 110

ძირითადი საშუალებების ცვეთა (48) (30)

სულ გრძელვადიანი აქტივები 230 80

მიმდინარე აქტივები

საქონლის მარაგი 88 92

დებიტორული დავალიანება 66 34

ნაღდი ფული სალაროში - 14

სულ მიმდინარე აქტივები 154 140

სულ აქტივები 384 220


ჩვეულებრივი აქციები 60 32

საემისიო კაპიტალი 89 16

ძირითადი საშუალების გადაფასების რეზერვი 16 10

გაუნაწილებელი მოგება 35 32

სულ საკუთარი კაპიტალი 200 90



სასესხო თამასუქები 10%-იანი 40 80

სასესხო თამასუქები 15%-იანი 80 -

სულ გრძელვადიანი ვალდებულებები 120 80

მიმდინარე ვალდებულებები

კრედიტორული დავალიანება 24 36

მოგების გადასახადი 2 4

დივიდენდები 4 10

ბანკის ოვერდრაფტი 34 -

სულ მიმდინარე ვალდებულებები 64 50

სულ ვალდებულებები 184 130

სულ ვალდებულებები და საკუთარი კაპიტალი 384 220


2013

სააქციო საზოგადოება ,,მერკურის“ მოგება ზარალის ანგარიშგება

(ათასი ლარი)




საოპერაციო ხარჯები (40)

საპროცენტო ხარჯი (16)




ანგარიშგებასთან ერთად მოცემულია დამატებითი ინფორმაცია:

1. საწარმო დივიდენდების გადახდას აწარმოებს წელიწადში ერთხელ. წინა წელს

დარიცხული დივიდენდის გადახდა ხდება მიმდინარე წლის დასაწყისში.

მიმდინარე წლის დარიცხული დივიდენდი შეადგენს 4000 ლარი;

2. მიმდინარე წელს საწარმოს არ გაუყიდია ძირითადი საშუალება;

3. აქციებისა და თამასუქების გამოშვება მოხდა 2011 წლის 1 იანვარს;

4. ყველა სახის სესხით სარგებლობისათვის გადახდილი პროცენტების განაღდება

განხორციელდა 2011 წლის 1 იანვრიდან 31 დეკემბრამდე.

ლექცია №1 6 - WordPress.comბუღალტრული აღრიცხვა...

Documents

Transcript of ლექცია №1 6 - WordPress.comბუღალტრული აღრიცხვა...