FAQE 1 Shqipëria, një hap më 70- vjetori i krijimit ...

FAQE 1Korrik 2014; Nr. 7(307)

Nga XHEMAL MEÇIstudiues, “Mjeshtër i Madh”

Kryeredaktor: Halil RAMA ; Zv/Kryeredaktor: Sakip Cami Email: [email protected] / website: WWW.VETERANIOBVL.ORG

GAZETË PERIODIKE. NR. 7 (307) Korrik 2014. ÇMIMI: 20 LEKË

ORGANIZATA E BASHKUAR E VETERANËVE TË LUFTËS ANTIFASHISTE NACIONALÇLIRIMTARE TË POPULLIT SHQIPTAR (OBVL)

“20 vjet OBVL"“20 vjet OBVL"“20 vjet OBVL"“20 vjet OBVL"“20 vjet OBVL"

70- vjetori i krijimit,Brigada e VIII njohu vetëm fitore

Statusi kandidat,përfitimet konkrete

për Shqipërinë

FAQE 2 FAQE 8

VIJON NE FAQEN 4

LANÇ, epoka më endritur në historinë eShqipërisë

FAQE 10

FAQE 12

Në kujtimet e së kaluarës së hidhurdhe optimizmin e të sotmës

FAQE 15

Dhënia e statusit kandidat, ështënjë vendim që do të japë përfitime tërëndësishme politike por edheekonomike në radhë të parë për qyteta-rët, si dhe për vendin në përgjithësi.

“Vula” e BE-së, e dhënë nga Këshil-li i Ministrave të BE-së është në radhëtë parë një garanci e rëndësishme poli-tike për kompanitë europiane dhebotërore që të investojnë në Shqipëri.Por ky vendim sjell benefice të rëndë-sishme për qytetarët shqiptarë.

Për nga perspektiva ekonomike,statusi kandidat do të inkurajojë inves-timet e huaja, dhe si rezultat do të çojënë krijimin e vendeve të punës.

Statusi i kandidatit, ngre në njënivel më të lartë marrëdhëniet ndërm-jet Shqipërisë dhe BE-së: Shqipëria tanido të marrë ftesa për mbledhje tëKëshillit, të hapura për vendet kandi-date. Qasja e saj dhe bashkëpunimi meagjencitë e BE-së do të jetë më e lehtë– për shembull pjesëmarrja e saj sivëzhguese në Agjencinë e të DrejtaveThemelore të Njeriut.

NJË KONTRIBUT I ÇMUAR NË HISTORIOGRAFINË E LUFTËS ANTIFASHISTE NACIONAL ÇLIRIMTARE TË POPULLIT SHQIPTAR

ORGANIZATA QË VLERËSON LART KONTRIBUTIN E SHQUAR TË POPULLIT SHQIPTARNË LUFTËN E DYTË BOTËRORE, QË DENON KRIMET E KOMUNIZMIT,

QË MBËSHTETI FORT LUFTËN E DREJTË TË USHTRISË ÇLIRIMTARE TË KOSOVËS

LAJMERIMLajmërohen të gjithëanëtarët e OBVL të Tiranësdhe kryesite e OBVL të rre-theve, se me datë 18 korrik2014, ora 10.00, në sallëne Akademisë së Shkencavenë Tiranë do të mbahetmbledhja jubilare dhe pro-movimi i librit "20 vjetOBVL". Në këtë jubile janëtë ftuar të marrin pjesë drej-tues të Shoqatës të Veter-anëve të LANÇ të Kosovës.

Shqipëria, një hap mëafër drejt BE

LUKSEMBURG- 24 Qershor 2014. Shqipëriabind skeptikët dhe merr statusin e vendit kan-didat, duke kaluar kështu në hapin tjetër qëështë hapja e negaciatave për anëtarësim.Komisioneri për Zgjerim Stefan Fyle ishte i pariqë konfirmoi marrjen e statusit kandidat përShqipërinë. Ministrat e Jashtëm të 28 vendeveanëtare të Bashkimit Europian, kanë vendo-sur unanimisht që të miratojnë raportin e Ko-misionit Europian për t'i dhënë Shqipërisë...

10 KORRIK 1943 - KRIJIMI I SHTABIT TË PËRGJITHSHËM TËUSHTRISË NACIONALÇLIRIMTARE , DATË QË NUK DUHET HARRUAR

" Krijimi i Shtabit të Përgjithshëm71 vjet më parë, më 10 Korrik 1943,me vendim të Këshillit të Përgjiths-hëm Antifashist Nacionalçlirimtar ezgjidhi problemin e drejtimit të përqën-druar të Ushtrisë.

71 vjet nga krijimi i UshtrisëAntifashiste Nacionalçlirimtare

RRAHMAN PARLLAKU*

71 vjet më parë, Lufta Përmet -Kuqar -Qafa e Kiçokut - Gryka e Këlcyres -Shkalla Barmashit (1-6 korrik 1943)

Nga SKËNDER MALINDI

Dy shejtneshanë Mamuras,Sute P. Basha dheLuçe P. Basha

Margarita dheKristaq Tutulani,shembull isakrificës dhevetmohimitVëlla e motër u rreshtuan në frontinantifashit në qarkorin e Beratit kuzhvilluan aktivitete për të tërhequrnë luftë masat e rinisë dhe grave

FAQE 2 Korrik 2014; Nr. 7(307)

SPECIALE

RAPORT IKOMISIONIT

EUROPIANNë takimin e Këshillit të

Ministrave të Jashtëm nëLuksemburg, vendet anëtaretë BE-së kanë rënë dakord,duke u bazuar në rekomandi-min e Komisionit Europian,për t'i dhënë statusin e venditkandidat Shqipërisë. Ky ësh-të një hap i qartë përpara, nëmarrëdhëniet BE-Shqipëri, qëreflekton progresin e berë tëShqipërisë drejt integrimitdhe në zbatimin e reformavetë nevojshme. Vendimi isotëm nënvizon angazhimin evazhdueshëm për të mbështe-tur shqipërinë në përpjekjene saj drejt këtij qëllimi", thu-het në deklaratën e Komision-it Evropian, pas shpalljes sëvendimit për statusin.

Komisioni thekson se përShqipërinë, vendimi duhet tëpërkthehet në një mbështetjetë forcuar ndaj axhendës sësaj të reformave: Shqipëriaduhet të përmbushë priorite-tet kyce me fokus të vecantënë reformën në administratëdhe gjyqësor, në luftën kundërkorrupsionit dhe krimit të or-ganizuar dhe të drejtatthemelore të nënvizuara nëkonkluzionet e dhjetorit 2013.Për më tepër një dialog i qën-drueshëm politik do të mbetetesencial për të konsoliduardhe vazhduar reformat.

Komisioni Evropian nënvi-zon se statusi kandidat nuk dotë thotë që Bashkimi Europi-an do të nsië në mënyrë au-tomatike negociatat e pranim-it të Shqipërisë, i cili ështënjë hap i vecantë në procesine integrimit që kërkonprogress të vazhdueshëm.

Komisioni Europian garan-ton se do të vazhdojë të punojënga afër me Shqipërinë për tambështetur atë në procesin ereformave dhe për ta përgati-tur drejt hapit tjetër në proces-in e integrimit, kryesisht përhapjen e negociatave të cilatvaren nga reformat konkretedhe të qëndrueshme në Sh-qipëri. Marrëveshja nga tëgjitha vendet anëtare ështëgjithashtu e nevojshme", për-fundon deklarata e Komision-it Evropian.

Një vlerësim për reformat e ndërmarra eka cilësuar komi-

sionari për Zgjerim Stefan Fyledhënien e statusit kandidatpër Shqipërinë. Në një konfer-encë për mediat ai saktësoi sestatusi nuk është hapja e ne-gociatave për anëtarësim porvlerësim për reformat e ndër-marra deri tani.

Më tej Fyle u shpreh se Sh-qipëria tashmë është një hapmë afër drejt BE-së por ka endesfida për të kaluar. "Sot ështënjë ditë e mirë për zgjerimindhe një ditë e madhe për inte-grimin e Shqipërisë në BE.Shqipëria është një hap mëpranë Bashkimit Evropian, njëtjetër gur kilometrik i rëndë-sishëm në rrugën drejt BE-sëu arrit. E mirëpres vendimine Këshillit të Çështjeve të

"Marrja e statusit është filli-mi i një procesi të gjatë dhe jotë lehtë" -është shprehur am-basadorja shqiptare në BE, Mi-moza Halimi. Në një lidhje tele-fonike me Neës 24 Halimi thek-soi se procesi i nisjes së nego-ciatave dhe anëtarësimit ësh-të plot të papritura dhe se prior-itet për të ndryshuar janë luftandaj krimit të organizuar dhekorrupsionit si dhe reforma nëgjyqësor.

"Ka qenë një periudhë mjafte ngarkuar. Përsa i përket ak-tivitetit diplomatik në Brukselkemi qenë në kontakt me për-faqësitë e vendeve anëtare. Ak-tivitetet kanë qenë për të komu-nikuar punën që bëhen vizion-in si do vazhdojë në të ardhmenkjo punë. Është fillimi i një pro-cesi të gjatë dhe jo të lehtë.Rrugën që kalon pasi e ke kalu-ar e njeh se çfarë surprizash kepasur dhe çfarë vështirësish kepasur. Por të presin edhe vësh-tirësi që dalin gjatë rrugës. Ajoqë na pret është një rrugë jo elehtë. Mjafton t'u hedhësh njësy konkluzioneve të dala që nëvitin 2013. Përveç 5 kritereveqë janë miratuar dhe pritet qëShqipëria ti plotësojë. Procesi kaedhe të paparashikuarat e ti.Raporti më i fundit i BE fokuso-hej në tre pika kryesore që janësfida afatgjata dhe ne do për-

Ministrja e Integrimit, Klajda Gjosha kaqenë në një komunikim live me Neës 24, nëkohën që ministrat e Jashtëm të BE-së i dhanëstatusin Shqipërisë. Një emocion i veçantë dheplotësisht i merituar, këto ishin komentet esja menjëherë pas marrjes së lajmit pozitiv.

"Ne jemi shumë pozitiv për këtë vendim-marrje që po vjen në momentet që ne po flasim.Shqipëria e meriton statusin, marrja e tij ështëmerita e të gjitha qeverive shqiptare, nukmund të vecoj punën e askujt, Jam e lumturdhe e emocionuar", tha ajo.

Gjosha shprehet se "sigurisht që Ministriae Integrimit Evropian nuk mund të fshehë gë-zimin, për vendimin e sapo marrë nga vendetanëtare të Bashkimit Evropian, për ti thënë"PO", statusit të vendit të kandidat për Sh-qipërinë".

BE i jep Shqipërisë statusin e vendit kandidat, Fyle: Urime! Rama: Ia dolëm të gjithë bashkë!

SHQIPËRIA, NJË HAP MË AFËR DREJT BELUKSEMBURG- 24 Qershor

2014. Shqipëria bind skeptikëtdhe merr statusin e venditkandidat, duke kaluar kështunë hapin tjetër që është hapjae negaciatave për anëtarësim.

Komisioneri për ZgjerimStefan Fyle ishte i pari që kon-firmoi marrjen e statusit kan-didat për Shqipërinë. Ministrate Jashtëm të 28 vendeveanëtare të Bashkimit Europi-an, kanë vendosur unanimishtqë të miratojnë raportin e Ko-misionit Europian për t'i dhënëShqipërisë statusin kandidat.

Komisioneri Stefan Fyledeklaroi se Shqipërisë i janënjohur përpjekjet për reforma,ndërsa nxitet të vijojë në këtërrugë. "Urime për statusinkandidat miratuar nga minis-

trat. Urime Shqipërisë për sta-tusin kandidat. Njohje e për-pjekjeve për reforma, nxitje përmë shumë. Ministrat e Jash-tëm sapo ranë dakord për sta-tusin", shprehet Fyle.

Edhe Presidenca Grekeshprehet se Shqipërisë iu dhaunanimisht statusi.

Gjermania, Franca, Brita-nia e Madhe, Holanda dhe Dan-imarka, ishin vendet qëkërkuan shtyrjen e statusit nëdhjetor, por kësaj here ato ubindën dhe dhanë votën e tyrepro.

Shqipëria ka aplikuar përanëtarësim në BashkiminEvropian më 28 prill të vitit2009, gjatë kohës qe presi-dencën e radhës e mbante Re-publika Çeke.

AMBASADORJA SHQIPTARENË BE: STATUSI, FILLIMI I

NJË PROCESI TË GJATË DHETË VËSHTIRË

ballemi. Reforma në gjyqësorlufta kundër korrupsionit dhekrimit të organizuar. Përqasjandryshoi duke i krijuar mundës-inë e negocimit të kapitujve jonë nga nj pre me kapitujt 23 24që merren me shtetin ligjor. Ka-pitujt që do hapen të parët dojenë të fundit që do mbyllen kurtë bëhemi anëtarë."

FYLE: SHQIPERIA ESHTE NJE HAP ME AFER DREJT BEPërgjithshme për t'i dhënëShqipërisë statusin e venditkandidat. Pres me padurim qëky vendim të miratohet ngakrerët e shteteve dhe qeveri-të në Këshillin Evropian nëfund të kësaj jave."- ështëshprehur Fyle.

Më tej komisionari katheksuar se muajt e funditShqipëria ka treguar vullnetpolitik për reformat."Dhënia estatusit të vendit kandidat ësh-të një rrjedhojë logjike e për-pjekjeve të Shqiperisë për re-forma. Raporti ynë nga fillimii këtij muaji dhe vendimi isotëm i ministrave është pra-nimi nga ana e BE-së i për-pjekjeve të bëra dhe progresittë arritur në rrugën e Sh-qipërisë drejt anëtarësimit. Nëtë njëjtën kohë duhet parë sinjë nxitje për të vazhduar me

reformat ekzistuese dhe ndër-marrjen e reformave të reja, tënevojshme për ta përgatiturShqipërinë për nisjen më pastë negociatave të anëtarësim-it. Më lejoni të kujtoj se gjatëmuajve të fundit Shqipëria katreguar veprime konkrete dheka vazhduar vullnetin politikpër të ndjekur procesin e re-formave të lidhura me BE-në.Qeveria shqiptare ka vazhdu-ar të zbatojë dhe konsolidojëmasat e reformës në reformëngjyqësore, në luftën kundërkorrupsionit dhe krimit të or-ganizuar. Shembulli më i fun-dit është operacioni i madhpolicor në Lazarat javën ekaluar për shkatërrimin ekultivimeve të kanabisit nëzone, "- u shpreh Fyle. Së fun-di i theksoi se zgjerimi ështënjë detyrë gjithëpërfshirëse.

GJOSHA: MERITË E TË GJITHË SHQIPTARËVEMinistrja deklaron se "është një vendim që

duhet të mbushë me optimizëm dhe shpresësecilin prej nesh, jo për këtë që sapo ndodhi,por për sfidën e madhe që na pret në vijim. Min-istria e Integrimit Evropian falënderon të gjithëvendet anëtare për vëmendjen dhe interesinqë i kanë kushtuar çdo përpjekjeje tonën, përtë dëshmuar se procesin e integrimit të Sh-qipërisë në Bashkimin Evropian, e kemi prior-itet parësor". Duke vënë në dukje se vendimii sotshëm është sinjali më pozitiv, shtysa mëe mirë, jo vetëm për ne, por për të gjithë ven-det e Ballkanit Perëndimor, madje për të gjithëEvropën e bashkuar, Gjosha shpreh bindjen se"ky vendim frymëzon besimin, se parimet mbitë cilat u krijua modeli i suksesshëm evropi-an, mbizotërojnë e qëndrojnë të palëkundura,ndaj çdo qëndrimi dhe force të mëpasshme".


SPECIALE

Lulëzim Basha ishte nëKavajë ku mori pjesë në Kuv-endin Zgjedhor të PartisëDemokratike. Duke e cilë-suar Kavajën si qyteti ku nisidhe mori jetë rrugëtimi euro-pian i Shqipërisë, Bashashprehu mirënjohje për ata qëkontribuan në marrjen e sta-tusit të vendit kandidat, sta-tus që sipas tij duhet të mer-rej dy vite më parë.

"Mirënjohje dhe respektpër kontributin e adminis-tratës, të lidershipit politik tëPD, të qeverisë së Sali Ber-ishës që bëri të mundur nën-shkrimin e Marrëveshjes sëStabilizim Asocimit në qer-shorin e vitit 2006, plotësimine pyetësorit dhe dorëzimin ekërkesës për anëtarësim nëBE në prillin e vitit 2009, lib-eralizimin dhe heqjen e vizavenë dhjetor të vitin 2010.Natyrisht që do të donim qëkëtë status ta merrnim më

TIRANË, 24 Qershor /ATSH-Gjergji Mima/-Komisioni Euro-pian, me anë të një memoje tëshpërndarë për mediat bën tëditur se vendimi për t'i dhënëShqipërisë statusin kandidat udha si një mbështetje për

Këshilli i Ministrave të Bash-kimit Europian, publikon konk-luzionet për Shqipërisë, për tëcilën u vendos që t’i jepet statu-si i vendit kandidat. Në një do-kument me 7 pika, i kërkohetKomisionit që të ndjekë dhemonitorojë plotësimin e prior-iteteve kyçe nga ana e Sh-qipërisë.

Më poshtë po publikojmë tëplotë dokumentin e miratuarnga 28 ministrat e Jashtëm tëvendeve anëtare të BashkimitEuropian. Mbledhja e Këshillittë Çështjeve të Përgjithshme.Luksemburg 24 Qershor 2014.

Këshilli miratoi konkluzi-onet e mëposhtme:

1.”Në përputhje me konk-luzionet e 17 dhjetorit 2013,Këshilli mirëpret raportin eKomisionit Europian të 4 Qer-shorit dhe pas shqyrtimit tëtij në lidhje me progresin evazhdueshëm të Shqipërisë,vendosi t’i akordojë Sh-qipërisë statusin kandidat qëpritet të marrë edhe mira-timin e Këshillit Europian.

2.Pas dhënies së statusitkandidat, Këshilli nënvizonse Shqipëria duhet të veprojëme vendosmëri në përputhjeme të gjitha rekomandimet ebëra në raportin e Komision-it dhe të intensifikojë për-pjekjet për të garantuar zba-timin e qëndrueshëm dhegjithëpërfshirës dhe koherenttë prioriteteve kyçe, krye-sisht përsa i takon reformësnë administratën publike, nëgjyqësor dhe luftës kundërkrimit të organizuar dhe kor-rupsionit, po ashtu mbrojtjestë të drejtave të njeriut dhepolitikave antidiskrimin-uese, duke përfshirë rajonetminoritare, trajtimit të bara-bartë të tyre, dhe zbatimin esë drejtës së pronësisë.

Këshilli thekson rëndës-inë që Shqipëria të intensi-fikojë përpjekjet antikorrup-sion dhe zbatimin estrategjisë dhe planveprimitnë luftën ndaj korrupsionit,gjithashtu forcimin e bash-këpunimit ndërmjet agjen-cive ligj-zbatuese dhe krijim-it të një historiku të qën-drueshëm të hetimeve, nd-jekjeve penale dhe dënimevenë rastet e korrupsionit dhekrimit të organizuar, nëmënyrë të veçantë krimit tëorganizuar në emuigracion,përdorimin e dokumentevefalse, pastrimin e parave, kul-tivimin e drogës dhe trafikune qenieve njerëzore.

Këshilli gjithashtu nënvi-zon rëndësinë për Shqipërinëqë të forcojë pavarësinë,

Basha: Çdo ditë kontribut për integrimin

shpejt, ta merrnim dy vjet mëparë dhe kur na u rekomand-ua për herë të parë, por fat-keqësisht opozita e djeshme

kishte një tjetër axhendë",deklaroi Basha.

Sfida e radhës, sipas krye-tarit të demokratëve, është

hapja e negociatave. "Europai kujtoi njëzëri mazhorancësse dialogu me opozitën ështëfaktor vendimtar, edhe psekjo e fundit me arrogancëkërkon të përqëndrojë gjithëpushtetin në duart e saj.

Ne do të bëjmë gjithçka përShqipërinë europiane, por nenuk do të lejojmë e as nuk dotë pranojmë kurrë shkelmim-

in e standardeve dhe normaveeuropiane. Ne po ndërtojmëdhe do të ndërtojmë standar-din europian duke nisur ngashtëpia jonë, duke zgjedhurme votë drejtuesit tanë e dukeu ngritur e duke u bashkuarnjezëri në vullnetin tonë tëpërbashkët për betejat, sfidatdhe fitoret që na presin për-para", u shpreh Basha.

KËSHILLI I BASHKIMIT EUROPIANPUBLIKON KONKLUZIONET PËR

SHQIPËRINË/DOKUMENTI I PLOTËtransparencën dhe besuesh-mërinë tek gjyqësori, dukepërfshirë garantimin e sig-urisë ligjore më të mëdha përoperatorët ekonomikë dhe tërrisë besimin për investi-torët.

3.Këshilli gjithashtu pretqë Shqipëria të intensifikojëmbështetjen e saj për reduk-timin në kohë të presionitimigrator ndaj BE-së, përf-shirë vazhdimin e për-pjekjeve të saj në përmbush-jen e të gjitha kushteve përplanit të veprimit të regjimine vizave dhe duke ndërmar-rë hapa shtesë për adresimine çështjeve të kërkimit tëazilit nga shtetasit shqiptarë.

4.Këshilli përshëndetPlanveprimin mbi prioritetetkyçe që Shqipëria ka ndër-marrë në lidhje me procesete reformave strukturore nëvazhdimësi dhe ndërtimin enjë historiku të zbatimit tëtyre. Bazuar në këtë planve-prim fton Komisionin të in-tensifikojë mbështetjen,monitorimin dhe vlerësimine proceseve reformuese tëShqipërisë, përfshirë kon-tekstin e dialogut të nivelittë lartë për prioritetet kyçedhe përmes bashkëveprimittë ngushtë me shtetetanëtare (të BE-së). Kjo duhettë përqëndrohet në garan-timin e rezultateve konkretepër të gjitha çështjet e sipër-përmendura, të bazuara nërezultate të besueshme, tëmatshme në një fashë ko-hore të caktuar dhe të dhë-na e statistika të veri-fikueshme.

Në këtë drejtim, Këshillifton Komisionin që të rapor-tojë si faktor shtesë e pa-ketës së zgjerimit dhe po ash-tu mbi bazë rezultatesh tëarritura nga dialogu i Nivelittë Lartë, në një mënyrëgjithëpërfshirëse dhe të de-tajuar, mbi progreset e Sh-qipërisë në prioritetet kyçe.

5.Këshilli përshëndet an-gazhimin e vazhdueshëmdhe konstruktiv të Shqipërisënë bashkëpunimin rajonaldhe marrëdhënieve të fqinjë-sisë së mirë, si dhe në për-puthje me Politikën e Për-bashkët të Politikës së Jas-htme dhe Sigurisë së Bash-kimit Europian.

6.Këshilli përsëriti se dia-logu stabël dhe i vazh-dueshëm mes qeverisë dheopozitës mbi reformat nëlidhje me BE-në do të mbetetnjë faktor i rëndësishëm përavancimin e Shqipërisë nërrugën e saj të integrimiteuropian.

Komisioni Europian: Ja si umor vendimi për Shqipërinë

Një urim për vendimin e minis-trave të Jashtëm të BE-së dha edheish-ministrja e Integrimit MajlindaBregu, e cila ndër të tjera u shprehkrenare për puën e bërë në 8 vite ngaajo e stafi që drejtonte.

U kurorëzuan vite përpjekje epune pa hezitim, me lodhje por plotbesim se Evropa e vlerat e saj janëdestinacioni i vetëm i Shqiptarëve!

Një falenderim të vecantë përgjithë ata që për më shumë se 8 vitetë gjata, ndanë me mua pasionin seky është një udhëtim i gjatë, por jo ipamundur, ndanë momente lodhje pordhe gëzimi, nervozizmi e hera herëszemërimi. Krenare që jam pjesë eforcës politike që projektoi një Sh-qipëri si gjithë Europa".

"Falenderim e mirënjohje miqve tëEvropës e Shqipërisë!

Bregu: Krenare qe jam pjese e forces politike qeprojektoi nje Shqiperi si gjithe Europa

Memo e Komisionit Evropian mbi dhënien e statusit të vendit kandidat në BEnga Këshilli i Çështjeve të Përgjithshme mbajtur në Luksemburg

agjendën e reformave të ndër-marra nga qeveria.

Memo u bë e ditur nga zyrapër shtyp e Delegacionit të Ko-misionit Europian në Tiranë.

Në këtë dokumebnt thekso-het se "Në takimin e sotëm të

Këshillit të Çështjeve tëPërgjithshme në Luksemburg,ministrat e shteteve anëtare tëBE-së vendosën - bazuar në re-komandimin e Komisionit Evro-pian t'i japin Shqipërisë statusine vendit kandidat në BE, subjekti miratimit nga krerët e sh-teteve të BE-së në KëshillinEvropian të ardhshëm tëpremten në Bruksel.

Ky është një hap i qartë për-para në marrëdhëniet BE-Sh-qipëri, që reflekton progresin qëka bërë vendi në integriminevropian dhe në zbatimin e re-formave të nevojshme. Vendimii sotëm nënvizon angazhimin evazhdueshëm dhe të be-sueshëm të BE-së për ta mbësh-tetur Shqipërinë në përpjekjete saj drejt këtij synimi.

Për Shqipërinë vendimi isotëm duhet përkthyer në njëmbështetje më të fortë të

(Vijon në faqen 4)


SPECIALE

PËRFITIMET EKONOMIKE:Qytetarët shqiptarë do të

mund të lëvizin mallra dhekapital nga një vend i BE-së nëtjetrin pa ndonjë kufizim apobarrierë. Kjo do të nxisë zhvil-limin e ekonomisë dhe do tëlehtësojë procedurat burokra-tike gjatë shkëmbimeve treg-tare.

Konsumatorët do të kenëmë shumë mundësi zgjedhje-je dhe do të blejnë me çmimemë të lira.

Me integrimin në BE, bizne-sit shqiptar do t'i ofrohen ka-pacitete të shtuara dhe pers-pektiva më të mira për tëkonkurruar në një treg unikme rreth 500 milionë kon-sumatorë, siç është tregu evro-pian.

Eliminimi i tarifave dhebarrierave do të sjellë reduk-timin e kostove tregtare dhe dot'u reduktojë firmave dhe ko-mpanive mundësitë për të pa-tur pozicionin monopol në treg.

Do të rritet cilësia eprodukteve të konsumit. Do tëaplikohen standarde kontrollitë njëjta si për vendet e BE-së.

Me integrimin në BE, bar-rierat për transferimin eteknologjisë do të eliminohendhe kjo do të sjellë rritjen eaksesit në sferën e inovacion-it dhe prodhimtarisë.

Do të ofrohet perspektivëmë e mirë për punësim të sh-qiptarëve në vendet anëtare.

Do të rriten investimet eHuaja Direkte - Hartimi i poli-tikave për një klimë të mirëbiznesi dhe funksionimiefiçent i një ekonomie tregutë lirë në një atmosferë të qetë

TIRANË, 24 Qershor /ATSH-Gjergji Mima/ - Presi-denti i përkohshëm i Parla-mentit Evropian, Gianni Pit-tella, deklaroi sot mbi sta-tusin e vendit kandidat përShqipërinë se "është një gurkilometrik në udhën drejtanëtarësimit eventual nëBE".

Në deklaratën e tij, pasiShqipërisë iu dha sot ngaministrat e Jashtëm të BE-sëstatusi i vendit kandidat përanëtarësim në BashkiminEvropian, Gianni Pittella,Presidenti i përkohshëm iParlamentit Evropian, ushpreh se, "E përgëzoj Sh-qipërinë për marrjen e sta-tusit të vendit kandidat përanëtarësim në BashkiminEvropian, subjekt miratimi iKëshillit Evropian këtë javë.Është një gur kilometrik nëudhën drejt anëtarësimiteventual në BE".

Sipas tij, "statusi njeh pro-

Statusi kandidat, përfitimet konkrete për Shqipërinë

Statusi- Pitella: Gur kilometriknë udhën drejt anëtarësimit

eventual në BEPresidenti i përkohshëm i Parlamentit Evropian, Gianni Pittella

gresin e Shqipërisë në refor-ma, rolin e saj konstruktiv nërajon dhe angazhimin eqeverisë ndaj agjendës së BE-së. Shpresoj se do të ndihmojëpër të afruar ndarjet e thellames forcave politike qëshpesh pengojnë progresin nëvend".

"Reformat ia vlejnë tëndiqen në të mirë të qyteta-rëve, jo vetëm për hir të BE-së. Prandaj unë e nxis Sh-qipërinë të këmbëngulë nëpërpjekjet për çrrënjosjen ekorrupsionit, në luftënkundër krimit të organizuar,forcimin e gjyqësorit dhevazhdimin e modernizimit tëekonomisë së saj, që janëndër sfidat kryesore të ven-dit", tha Pitella.

"Perspektiva evropiane eShqipërisë luan një rol tërëndësishëm në stabilizimine Ballkanit Perëndimor", për-fudnoi deklaratën e tij Pitel-la.

agjendës së saj të reformave: Shqipërisë i du-het ende të përmbushë përparësitë kyçe, mefokus të veçantë te reforma administrative dheajo e gjyqësorit, lufta kundër korrupsionit dhekrimit të organizuar, si dhe të drejtat themelore,siç theksohet në Konkluzionet e Këshillit tëdhjetorit 2013. Për më tepër, dialogu politik kon-struktiv dhe i qëndrueshëm do të mbetet thel-bësor për konsolidimin dhe vazhdimin e refor-mave.

Statusi i vendit kandidat nuk do të thotë seBE-ja do të nisë automatikisht negociatat eanëtarësimit me Shqipërinë, çka është një happasues, i veçantë në procesin e integrimit nëBE, për të cilin kërkohet më shumë progres nëpërparësitë kyçe.

MARRËDHËNIET BE-SHQIPËRI- ECURIA KOHORE

Së bashku me vende të tjera të BallkanitPerëndimor, në vitin 2003 Shqipëria u njoh sivend potencial për anëtarësimin në BE. Më 1prill 2009 hyri në fuqi një Marrëveshje Stabiliz-imi dhe Asocimi (MSA). Po atë muaj Shqipëria

Komisioni Europian: Ja si u mor vendimi për Shqipërinë

politike do të stimulojnë inves-timet e huaja në Shqipëri.

PËRFITIMET POLITIKE:Shqipëria do të ketë një

demokraci të konsoliduar çkaështë kusht për të gjitha ven-det anëtare.

Si vend anëtar i BE-së, Sh-qipëria do të jetë më e sigurtdhe do të japë kontributin e sajnë zhvillimin e Evropës sëBashkuar.

Shkëmbimet kulturore dotë rrisin mundësitë për kr-ijimin e një shoqërie të hapur,me standarde dhe me shumël-lojshmëri modelesh.

PËRFITIME SOCIALE:Si çdo vend anëtar që adap-

ton politikat e BE-së në çësht-jet ekonomike, sociale, luftënkundër krimit të organizuar,drogës, emigracionit illegal,edhe në Shqipërido të ketë njërritje të përgjithshme të stan-dardeve të jetesës.

Do të ketë shërbim shënde-tësor të standardeve evropi-ane.

Siguria në punë do të jetëme të njëjtat standarde si nëvendet e tjera të BE-së.

Shqipëria do të vihet paradetyrimit të shtuar për respe-

ktim rigoroz të respektimit tëtë drejtave të njeriut dhe lir-isë së medias.

Do të përmirësohen stan-dartet mjedisore. - Anëtarësi-mi në BE, do të krijojë premisapër politika të zhvillimit të qën-drueshëm të vëndit, ku ele-mentët mjedisore do të jenëpjesë e politikave të zhvillimittë vendit.

Duke përshtatur standardetmjedisore të BE-së, Shqipëriado të jetë në gjendje të mbrojë

mjedisin e saj.Do të rritet cilësia në ar-

simim. Bashkimi Evropian kandihmuar tashmë vendet kan-didate potenciale si Shqipërianë përmirësimin e sistemit tëedukimit, përmes programitCARDS dhe kohët e funditpërmes programeve TEMPUS.Anëtarësimi në BE do t'i lejojëShqipërisë të shfrytëzojë pro-gramet e tjera të Edukimit qëaplikon BE -ja, si Socrates, Le-onardo da Vinci dheYouth.

paraqiti aplikimin e saj për anëtarësinë në BE.Komisioni rekomandoi që Shqipërisë t'i jepej sta-tusi i vendit kandidat në BE në tetor 2013. Komi-sioni e rikonfirmoi rekomandimin e tij në rapor-tin e tij të qershorit 2014 për Këshillin.

ÇFARË DO TË THOTË NË PRAKTIKË STATUSII VENDIT KANDIDAT?

Njohja si vend kandidat në BE ka një numërimplikimesh për Shqipërinë. Është një sinjal irëndësishëm politik për Shqipërinë dhe qyteta-rët e saj, që tregon se vendi po ecën drejt fazëstjetër të procesit të integrimit evropian. Nga per-spektiva ekonomike, statusi i vendit kandidat dotë nxisë investimet e huaja dhe rrjedhimisht, dotë çojë në krijimin e vendeve të punës.

Statusi i vendit kandidat e ngre marrëdhënienmes Shqipërisë dhe BE-së në një nivel më të lartë:tashmë Shqipëria do të marrë ftesa në takimet eKëshillit të hapura për vendet kandidate. Aksesidhe bashkëpunimi i saj me agjencitë e BE-së dotë jetë më i lehtë - për shembull, pjesëmarrja esaj në Agjencinë e të Drejtave Themelore si vëzh-guese. Mund të krijohen gjithashtu Komisione tëpërbashkëta mes Shqipërisë dhe Komisionit tëRajoneve, si dhe Komisionit Ekonomik dhe So-cial. Si vend kandidat Shqipëria do të vazhdojë tëpërfitojë nga fondet e BE-së në kuadrin e Instru-mentit për Asistencë para Anëtarësimit (IPA) meqëllim që të kryejë reforma gjithëpërfshirëse dheinvestime strategjike, si dhe do të përfitojë ngapjesëmarrja në programet e BE-së.

RRUGA PËRPARAKomisioni Evropian do të vazhdojë të punojë

ngushtësisht së bashku me Shqipërinë për tëmbështetur reformat e saj dhe për ta përgatiturpër hapin tjetër në procesin e integrimit, që do tëthotë, hapja e negociatave të anëtarësimit. Hap-ja e negociatave varet nga reformat e mëtejshmekonkrete dhe të qëndrueshme në Shqipëri;kërkohet gjithashtu marrëveshja e të gjitha sh-teteve anëtare të BE-së".

(Vijon nga faqja 3)


SPECIALE

Dosier/ Historiku i marrëdhënieve BE-ShqipëriKronologjia e marrëdhënieve Shqipëri-BE1991 - Vendosen marrëdhëni-

et diplomatike Shqipëri-Ko-muniteti Ekonomik Evropi-an.

1992 - Nënshkruhet Mar-rëveshja e Tregtisë dheBashkëpunimit. Përfitiminga Programi PHARE.

1997 - Këshilli i Çështjeve tëPërgjithshme të Bashkim-it Evropian miratonpërqasjen rajonale për ven-det e rajonit, me anë tëcilës BE përcakton kushtetpolitike dhe ekonomike përzhvillimin e mëtejshëm tëmarrëdhënieve dypalëshe.

5/1999 - BE propozon inicia-tivën e re: Procesi i Stabili-zim-Asociimit (PSA). Sh-qipëria pjesë e PSA. Përfiti-mi nga programi CARDS(Asistenca Komunitare përRindërtim, Zhvillim dheStabilizim).

9/1999 - Fillon studimi i zbat-ueshmërisë (fizibilitetit)për Marrëveshjen e Stabi-lizim-Asociimit.

11/1999 - Miratohet nga Ko-misioni studimi i fizibili-tetit.

1999 - Shqipëria përfshihetShqipëria në Regjimin Au-tonom Preferencial.

1/2000 - Miratohet Raporti iFizibilitetit nga Këshilli iÇështjeve të Përgjithshme.

2000 - Produktet nga Sh-qipëria përfshihen në hyr-jet pa doganë në tregun eBE-së.

5/2000 - Komisioni Evropianprezanton PrograminCARDS për vendet e EvropësJuglindore në periudhën2000-2006.

6/2000 - Këshilli Evropian iFeiras parashikon se ven-det e PSA janë “kandidatepotenciale” për anëtarësimnë BE.

11/2000 - Samiti i Zagrebit.Intensifikimi i bash-këpunimit BE-Shqipëri.

2001 - Viti i parë i zbatimit tëProgramit CARDS për ven-det e PSA.

06/2001 - Këshilli i Minis-trave të BE-së miratonraportin e Komisionit Evro-pian mbi progresin e bërënga Shqipëria dhe ikërkon Komisionit për-gatitjen e projekt-direktivëspër negocimin e një Mar-rëveshjeje Stabilizim-Asociimi (MSA). Krijohetgrupi Konsultativ BE-Sh-qipëri.

21/10/2002 - Këshilli i Çësh-tjeve të Përgjithshme mira-ton projekt-direktivën përnegocimin e një MSA-jedhe vendos hapjen e nego-ciatave për nënshkrimin enjë MSA-je me Shqipërinë.

31/01/2003 - Çelen negoci-atat zyrtare gjatë vizitës së

Presidentit të KomisionitEvropian Romano Prodi.

02/2003 - Nis raundi i Parë inegociatave për Mar-rëveshjen e Stabilizim-Asociimit.

21/06/2003 -Samiti i Selan-ikut i ashtuquajtur ZagrebII konfirmon perspektivënpër aderim në BE të vendevetë rajonit dhe i hap rrugëshfrytëzimit të instrument-eve të përdorur në vendet etjera anëtare.

12/2003 - Siglohet Mar-rëveshja e Ripranimit Sh-qipëri/BE.

5/2004 - Bashkimi Evropianlançon programin TAIEXpër harmonizimin e legjis-lacionit për vendet e përf-shira në procesin e Stabili-zim-Asociimit.

6/2004 - Këshilli Evropianmiraton raportin e Partner-itetit Evropian dhe i propo-zon Republikës së Sh-qipërisë hartimin e njëPlani për adresimin e pri-oriteteve të këtij dokumen-ti.

12/2005 - Këshilli Evropianmiraton vendimin për pa-rimet e një Partneriteti tëRishikuar për Shqipërinë.

14/04/2005 - Në Luksem-burg nënshkruhet Mar-rëveshja e Ripranimit Sh-qipëri-BE.

02/2006 - Në Tiranë siglohetMarrëveshja e Stabilizim-Asociimit.

12/06/2006 - Në Luksem-burg, në Këshillin e Çësh-tjeve të Përgjithshme dheMarrëdhënieve me Jashtë,nënshkruhet Marrëveshjae Stabilizim- Asociimit dheMarrëveshja e Përkohshmepër Tregtinë dhe Bash-këpunimin Tregtar.

07/2006 - Miratohet Plani Ko-mbëtar për zbatimin e Mar-rëveshjes së Stabilizim-Asociimit.

17/07/2006 - Këshilli mira-ton një rregullore duke kri-juar një instrument të ripër Ndihmën e Para-Anëtarësimit (IPA). Ky in-strument i vetëm financiarthjeshtëzon dhe projektonndihmën e jashtme të BE-së gjatë periudhës së para-anëtarësimit. IPA ka zëv-endësuar instrumentetekzistuese (PHARE, SPA,SAPARD, CARDS) prej 1 Ja-nar 2007.

27/07/2006 - Parlamenti iRepublikës së Shqipërisëratifikon “Marrëveshjen ePërkohshme ndërmjet Re-publikës së Shqipërisë, Ko-munitetit Evropian përTregtinë dhe Bashkëpun-imin Tregtar”, sidhe ”Marrëveshjen e Stabi-lizim- Asociimit ndërmjet

Republikës së Shqipërisëdhe Komuniteteve Evropi-ane dhe Shteteve të tyreAnëtare”.

06/09/2006 - ParlamentiEvropian voton pro rezolutëspër ratifikimin e Marrëveshjes së Stabiliz-im-Asociimit e cila i haprrugë ratifikimit të MSA-sënga 27 vendet anëtare tëBE-së.

01/12/2006 - Hyn në fuqi“Marrëveshja e Përkohs-hme ndërmjet Republikëssë Shqipërisë dhe Komuni-tetit Evropian për Tregtinëdhe Bashkëpunimin Treg-tar”.

05/09/2007 - Miratohet meVKM nr. 557 Plani Kombëtarpër zbatimin e Mar-rëveshjes së Stabilizim-Asociimit (PKZMSA) 2007-2012.

11/07/2008 - Marrëveshja eStabilizim- Asociimitndërmjet Republikës së Sh-qipërisë dhe KomuniteteveEvropiane dhe Shteteve tëtyre Anëtare ratifikohetnga 25 shtete anëtare: Leto-nia (26 tetor 2006), Sllove-nia (12 shkurt 2007), Sllo-vakia (15 shkurt 2007), Po-lonia (15 mars 2007), Sue-dia (21 mars 2007), Hun-garia (23 prill 2007), Span-ja (12 maj 2007), Lituania(17 maj 2007), Irlanda (31maj 2007), Luksemburgu (4korrik 2007), Britania eMadhe (16 tetor 2007), Ital-ia (16 tetor 2007), Estonia(18 tetor 2007), Hollanda (26Nëntor 2007), Finlanda (29Nëntor 2007), Malta (21 prill2008), Danimarka (24 prill2008), Republika Çeke (6maj 2008), Austria (21 maj2008), Qipro (31 maj2008), Belgjika (25 qershor2008), Portugalia (11 Korrik2008).

01/2008 -Nënshkruhet mar-rëveshja e lehtësimit tëlëshimit të vizave ndërmjetBashkimit Evropian dheShqipërisë. Kjo Mar-rëveshje nuk është e vlef-shme për Mbretërinë eBashkuar të Britanisë sëMadhe dhe Irlandës së Ver-iut, Irlandën, Mbretërinë eDanimarkës, Republikën eIslandës dhe Mbretërinë eNorvegjisë. Marrëveshjapërcakton një numër proce-durash të thjeshtësuara përnxjerrjen e vizave.

01/04/2009 - Hyn ne fuqiMarrëveshja e Stabilizim-Asociimit.

28/04/2009 - Dorëzohet ap-likimi për anëtarësim nëBE.

12/11/2009 - ParlamentiEvropian miraton raportin eeurodeputetes Tanja Fajon,lidhur me liberalizimin evizave me vendet e Ballkan-

it Perëndimor.16/11/2009 - Këshilli i Min-

istrave të BE-së miratonkërkesën për anëtarësimtë Shqipërisë.

16/12/2009 - Mbërrin në Ti-ranë Pyetësori i Komision-it Evropian.

12/03/2010 - Komiteti i Sta-bilizim- Asociimit zhvillonnë Tiranë mbledhjen e tij tëparë.

14/04/2010 - Kryeministri iRepublikës së Shqipërisë, z.Sali Berisha dorëzon nëBruksel, përgjigjet e Pyetë-sorit të Komisionit Evropi-an.

06/05/2010 - Komisioni Evro-pian njofton qeverinë sh-qiptare mbi organizimin emisioneve të verifikimit nëterren në kuadër të hartim-it të Opinionit (Avis) për sta-tusin e vendit kandidat.

11/05/2010 - MblidhetKëshilli i Stabilizim Asoci-imit BE-Shqipëri në Bruk-sel.

12/05/2010 - Komisioni Evro-pian i paraqiti qeverisë sh-qiptare pyetjet shtesë të Py-etësorit

27/05/2010 - Komisioni Evro-pian propozon heqjen evizave për qytetarët e Re-publikës së Shqipërisë tëcilët janë të pajisur mepasaporta biometrike, bren-da vjeshtës së vitit 2010.

10/06/2010 - Qeveria sh-qiptare përfundon dorëz-imin e përgjigjeve për pyet-jet shtesë të Pyetësorit tëKomisionit Evropia

23/06/2010- Komisioni iJashtëm i ParlamentitEvropian miraton rezolutënpër heqjen e vizave me Sh-qipërinë.

08/11/2010- Ministrat eBrendshëm të VendeveAnëtare të Bashkimit Evro-pian në Këshillin e Drejtë-sisë dhe Çështjeve tëBrendshme miratojnëheqjen e regjimit të vizaveme Shqipërinë.

9/11/2010- Miratohet Opin-ioni i Komisionit Evropianmbi aplikimin e Shqipërisëpër anëtarësim në BE.

15/12/2010- Hyn në fuqi lib-eralizimi i vizave përqytetarët shqiptarë qëudhëtojnë në vendet ezonës Schengen.

10/06/2011- Miratohet Planii Veprimit për plotësimin erekomandimeve të Opin-ionit të Komisionit Evropi-an mbi aplikimin e Sh-qipërisë për anëtarësim nëBE.

Dhjetor 2011 - Fillon puna përrishikimin e Planit të Vep-rimit për plotësimin e reko-mandimeve të Opinionit.

21.03.2012 -Në mbledhjen eKomitetit Ndërministror tëIntegrimit miratohet Planii Veprimit të rishikuar përplotësimin e rekomandi-meve të Opinionit të Komi-sionit Evropian mbi ap-likimin e Shqipërisë përanëtarësim në BE

10.10.2012- Komisioni Evro-pian rekomandon dhëniene statusit të vendit kandi-dat për Shqipërinë mekusht miratimin e masavekyçe në fushat e reformësgjyqësore dhe të adminis-tratës publike dhe rishikim-it të rregullores së Parla-mentit.

16.10.2013 -Nisur nga progre-si i arritur, Komisioni Evro-pian i rekomandon Këshil-lit dhënien e statusit të ven-dit kandidat Shqipërisë medakortësinë që vendi tëvazhdojë të ndërmarrë vep-rime në luftën kundër kor-rupsionit. Ky rekomandimpërfshihet në Strategjinë eZhvillimit dhe Sfidat Krye-sore 2013-2014.

11.11.2013- Lançohet dialogui nivelit të lartë për prior-itetet kyce Shqipëri – Komi-sioni Evropian, ku marrinpjesë përfaqësues të qever-isë, institucioneve të pa-varura dhe opozitës

6.03.2014- Zhvillohet takimii dytë i dialogut të nivelit tëlartë mes Shqipërisë dheBashkimit Evropian, kumerr pjesë dhe Komisioneripër Zgjerimin Stefan Fyle,të cilit i dorëzohet udhërrë-fyesi për 5 prioritetet. Nëkëtë udhërrëfyes gjendennë mënyrë të detajuar tëgjitha hapat konkrete qëqeveria po ndërmerr nëpërmbushjen e 5 prior-iteteve.

24.06.2014 - Keshilli i Minis-trave te BE miratojne una-nimisht dhënin e statusitkandidat për Shqipërinë.


HISTORIA

Më 18 korrik 2014mbushen 20 vjetnga krijimi i Orga-

nizatës të Bashkuar të Veter-anëve të Luftës së Popullit Sh-qiptar. OBVL është një organi-zatë shoqërore atdhetare. Ajo uformua që të vlerësojë realishthistorinë e luftës së lavdishmeNacional Çlirimtare, që tëshmangë shtrembërimet e pe-riudhës së regjimit diktatorialtë E.Hoxhës, mohimet dhe poli-tizimet e bëra nga historiografëtë atij regjimi, por edhe meqëllim të caktuar nga individëqë kërkonin lavdi dhe pushtettë pamerituar. Në kurthin etyre ranë me dëshirë dhe meservilizëm historianë të ndry-shëm që e shtrembëruan his-torinë për karriket e tyre.

Pas viteve 90 dhe ndryshi-meve demokratike që ndodhënnë Shqipëri, një kontribut dhaedhe Organizata e Bashkuar eVeteranëve të Luftës së Popul-lit Shqiptar (OBVL). Është i njo-hur kontributi i saj gjatë proces-it të ndryshimeve demokratikee deri më sot.

Dhe pikërisht libri që boto-het në 20 vjetorin e OBVL pas-qyron gjërësisht, ndonjëherëedhe në detaje, pa pretenduarse ka thënë gjithçka, punën emadhe të mbi 15 mijë veter-anëve që milituan dhe milito-jnë aktualisht në të mirë tëdemokracisë shqiptare dhe të sëardhmes së brezave duke pas-qyruar sa më drejt këtë luftëlegjendare që erenditi Sh-qipërinë në krahun e fit-imtarëve të Luftës së II Botërore.

Komiteti Kombëtar i Veter-anëve të LANÇ, që ishte drejtu-

LIBRI “20 VJET OBVL”NJË KONTRIBUT I ÇMUAR NË HISTORIOGRAFINËE LUFTËS ANTIFASHISTE NACIONAL ÇLIRIMTARETË POPULLIT SHQIPTAR · ORGANIZATA QË VLERË-

SON LART KONTRIBUTIN ESHQUAR TË POPULLITSHQIPTAR NË LUFTËN EDYTË BOTËRORE,

· QË DENON KRIMET EKOMUNIZMIT

· QË MBËSHTETI FORTLUFTËN E DREJTË TËUSHTRISË ÇLIRIMTARETË KOSOVËS

Nga Rrahman PARLLAKU ar nga Shefqet Peçi deri në vitin1991 ka qenë levë e PPSH, poredhe më pas nën drejtimin ePirro Dodbibës, Adnan Qatipit eRustem Peçit vazhdon të mbe-tet një organizatë e politizuarveçanërisht në shërbim tëforcave të së majtës shqiptaredhe të PPSH. Prandaj për të pen-guar këtë qasje negative, këtëtendencë të dëmshme si përdemokracinë ashtu edhe përhistorinë e popullit shqiptar menismën e një grupi pre 64 per-sonalitetesh, gjeneralësh dheluftëtarësh, figura politike tërespektuara, por fatkeqësiht tëdënuar nga regjimi komunist uformua Organizata e Bashkuare Veteranëve të Luftës së Popu-llit Shqiptar (OBVL). Në këtëgrup bënin pjesë figura politiketë respektuara që kishin qenëdrejtues të reparteve partizanee ministra, siç ishin: Kiço Ngje-la, Manol Konomi, Fadil Paçami,Maqo Çomo, Sadik Bekteshi(gjeneral lejtnant-Hero i Popul-lit), Muhamet Prodani (gjenerallejtnant-Hero i Popullit), gjener-al-majorët: Nexhip Vinçani dheErnest Jakova; luftëtaret eshquara, drejtuese në luftë eaktiviste të OBVL: SelfixheBroja(Ciu), Zenepe Golemi (Ash-iku), Liri Belishova,Vera Ngjela(Pojani), Mine Doraci e disa tëtjera, por fatkeqësishttë dënu-ara nga regjimi diktatorial iEnver Hoxhës.

Kuvendi i parë themelues iOrganizatës të Bashkuar të Vet-eranëve të Luftës AntifashisteNacionalçlirimtare (OBVL) nëkrye të saj zgjodhi personalite-tin e shquar Dr. Ymer Dish-nicën.

OBVL i bëri thirrje KomitetitKombëtar të Veranëve të LuftësNacional Çlirimtare për bash-

kim, por me kushtin ezgjedhjeve të reja në bazë dhenë qendër të veteranëve, tëndryshimit të statutit dhe pro-gramit, të rishikimit të his-torisë së LANÇ, të dënimit tëkrimeve të komunizmit. Këtokërkesa u refuzuan nga Komi-teti Kombëtar i Veranëve tëLuftës Nacional Çlirimtare.

Menjëherë pas zgjedhjes,Kryesia e OBVL ju vu punës përpërgatitjen e projektligjeve e qëdo të vinin në vendin e meritu-ar figurën e respektuar të vet-eranit të LANÇ dhe propozimine miratimine tyre në parla-ment, duke e vënë kështu vep-rimtarinë e saj mbi baza ligjorenë interës të veteranëve, in-validëve të luftës dhe familjevetë dëshmorëve. Në këtëmënyrë u ligjërua figura e res-pektuar e veteranit të LANÇ.

Organizata e Bashkuar eVeteranëve të LANÇ u shtrirrufeshëm në gjithëShqipërinë.U krijuan dhe ukonsoliduan degët tona në rre-thet si vijon:

Në Tiranë me kryetarz.Muhamar Spahiu, Korçë, mekryetar Z.Haxhi Runi, Elbasanme kryetar z.Sami Vinçani,Durrës, me kryetar z.Idriz Hox-ha, Shkodër me kryetarz.Murrem Bushati, Lushnjë mekryetar.z.Iliaz Ahmeti, Krujë mekryetar z.Fadil Veseli; Lezhë mekryetar z.Loro Gjeçi, Tropojë mekryetar z.Hamit Neziri; Fier mekryetar z.Nazif Ago, Mat me kry-etar z.Ismail Muharremi, si dhenë të gjitha rrethet e vendit.Vlen të përmendet kontributi iveteranëve Fluturak Vinçani(Korçë), Genc Ballanca (Durrës),Osman Xhindoli (Shijak), JorgjiTerca(Tiranë), AgimDylgjeri(Elbasan), Xhemal Meçi(Pukë),Ali Demushi(Shkodër)etj. Që nga krijimi i saj në kor-rik 1994, OBVL ka mbajtur pesëkuvende kombëtare.

Gazeta Veterani, organ iOBVL pasqyroi dhe pasqyronvazhdimisht veprimtarinë ekësaj organizate dhe ka ndih-muar në realizimin e objekti-vave dhe detyrave të saj. Përveçpërvjetorëve të shokëve të rënënë luftë, të pushkatuarit ngadiktatura, të vdekurit në burgjee internime, si dhe të figuravepatriotike me kontribute tëveçanta në luftrat për liri ko-mbetare, përkujtimoreve tëshokëve që kanë vdekur gjatëkësaj periudhe, veprimtarive tëtjera në bashkëpunim me push-tetin vendor në përjetësim të

LANÇ, OBVL u bë promotor nëmbrojtje të luftës së UÇK dhe tëluftës së Kosovës, të mbrojtjessë të drejtave të shqiptarëve nëKosovë, Preshevë, Maqedoni,Mal të Zi,të komunitetit çam etj.

Në përkujtim të këtyre ng-jarjeve e figurave, OBVL nëqendër e rrethe ka bashkëpunu-ar me organët e pushtetit, or-ganizatat e shoqatat që zhvil-lojnë veprimtari shoqërore epatriotike.

OBVL ishte nismëtare nëbashkimin e 64 organizatave eshoqatave joqeveritare që u an-gazhuan totalisht në mbësh-tetje e ndihmë të luftës çlir-imtare (UÇK) në Kosovë. Orga-nizata jonë e ka mbështeturedhe Luftën e Ushtrisë Çlir-imtare Kombëtare të sh-qiptarëve në Maqedoni e Lug-inën e Preshëvës për të fituarliritë nacionale e të drejtatnjërëzore. Ne kemi mbështeture mbështesim komunitetinçam në përpjekjet për të fituartë drejtat e mohuara.

Që në ditët e para të çlirimittë Kosovës kemi vendosur lidhjee bashkëpunim të ngushtë meShoqatën e Veteranëve të LANÇtë Kosovës; bashkë kemipërkujtuar shumë ngjarje tëluftrave për liri e pavarësi e nëveçanti ato të LANÇ. Kemi kri-juar dhe kemi lidhje të ngush-ta mes dy kryesive të shoqatavetona. Ruaj në kujtesën time fig-urat e paharruara drejtuese tëkësaj shoqate si: Ramadan Vra-niqi, Xhevdet Pula e Vahide Hox-ha, me të cilët kam patur bash-këpunim të frytshëm. Ndërsatani jam i nderuar që bash-këpunoj me të respektuarit Va-hap Shita, Pajazit Nushi eanëtarë të tjerë të Kryesisë tëkësaj shoqate, bashkëpunim qëka rezultuar në veprimtari tëpërbashkëta si në Shqipëri dhenë Kosovë.

Organizata e Bashkuar eVeteranëve të LANÇ të popullitshqiptar është anëtare e Feder-atës Europiane e Botërore tëveteranëve. Me pjesëmarrjendhe aktivitetet e këtyre feder-atave, jo vetëm në Europë, por

edhe në Maljazi, në Johanes-burg, Marok etj kemi bërë tënjohur kontributin e popullitshqiptar në Luftën e II Botëroredhe të luftrave për liri të popul-lit tonë në Kosovë, Maqedoni ederi dhe kontributin që japim sotnë mbrojtje të paqes në kuadrine NATO-s.

Në këtë libër janë përfshirëshumë veprimtari, por nukmund të përfshiheshin tëgjitha, veçanërisht veprim-taritë e organizatave në qarqerrethe, bashki dhe komuna. Përkëtë do të duheshin shumëvëllime, por besoj se thelbi ikëtyre veprimtarivë është pas-qyruar dhe kjo është një ndih-mesë e madhe në histori-ografinë e LANÇ.

Përveç 306 numrave tëgazetës Veterani në këto 20vjet, të shumta kanë qenë bot-imet e librave të veteranëve, tëcilat jemi përpjekur ti promo-vojmë si në Shqipëri ashtu edhenë Kosovë.

Në 70 vjetorin e çlirimit tëatdheut dhe në 20 vjetorin eOBVL, ky libër modest është njëkontribut për të njohur të kalu-arën e lavdishme, për të vlerë-suar të sotmen dhe për të pro-jektuar të ardhmen. Për për-gatitjen e këtij libri kanë kon-tribuar dhjetra veteranë meshkrimet e tyre të cilët dëshi-roj ti falenderoj. Një falenderimtë veçantë kam për kryeredak-torin e gazetës Veterani Z. Ha-lil Rama si dhe për gazetarinushtarak Sakip Cami, të cilëtkanë redaktuar dhe përgatiturkëtë libër për të cilin ështëpunuar shumë dhe për një kohëtë gjatë.

Le të jetë ky libër vetëm filli-mi dhe një ftesë për historianët,drejtuesit e OBVL në rrethe, përdrejtuesit dhe pjesëmarrësit eformacioneve partizane që tashkruajmë e tua lëmë brezavehistorinë e luftës të qartë dhepa politizime e shtrembërime.

Gjen. Rrahman ParllakuKryetar i Organizatës së

Bashkuar të Veteranëve tëLuftës së Popullit Shqiptar


KOSOVA

KOSOVE- Dhjetë më të votuarit nëzgjedhjet e parakohshme parlamentare në Kosovë, të 8 qershorit, sipas

rezultateve përfundimtare të shpallura ngaKQZ, janë: 1.Hashim Thaçi (PDK) 166,458vota; 2. Isa Mustafa (LDK) 121,052; 3. Albin

Rezultatet e zgjedhjeve: Ja deputetëtqë do ulen në Parlamentin e Kosovës

PRISHTINE- Rezultatet për-fundimtare të zgjedhjeve tëparakoshme parlamentare të8 qershorit, të saposhpallurazyrtarisht nga KQZ, konfir-mojnë se fituese është PartiaDemokratike e Kosovës nëkoalicion me Partinë e Drejtë-sisë, Lëvizjen për Bashkim,Partinë Shqiptare Demokris-tiane të Kosovës dhe PartinëKonservatore të Kosovës. Ko-alicioni i PDK-së ka 30,38 %të votave - 37 deputetë , ndër-sa LDK 25,24 % - 30 deputetë,Lëvizja Vetëvendosje 13,59 %- 16 deputetë, AAK 9,54% - 11deputetë, Nisma për Kosovën5,15% - 6 deputetë.

Nga subjektet e komu-niteteve pakicë, Lista Srpska(Srpska Lista) ka 5,22% të vo-tave - 9 deputetë, PartiaDemokratike Turke e Kosovës(Kosova Demokratik Türk Par-tisi) 1,02% - 2 deputetë, Koali-cioni Vakat i komunitetitboshnjak (Koalicija Vakat)0,89% - 2 deputetë.

Për deputetë të Kuvendit të Kosovës 120anëtarësh garuan

gjithsej 30 subjekte politikeme 1.235 kandidatë, nga tëgjitha komunitetet - 18 partipolitike, 7 iniciativa qyteta-re, 4 koalicione dhe 1 kandi-dat i pavarur.

Në Kosovë, pas zgjedhjevetë parakohshme parlamen-tare të 8 qershorit, janë ng-ritur debate se mandataripër formimin e qeverisë sëre a do të jetë Hashim Thaçi,i nominuari nga subjektipolitik fitues - PartiaDemokratike e Kosovës nëkoalicion parazgjedhor mekatër parti të tjera të vogla,apo Ramush Haradinaj, inominuari nga koalicionipaszgjedhor i dy partive tëopozitës - Lidhjes Demokra-tike të Kosovës e Aleancëspër Ardhmërinë e Kosovësdhe subjektit të ri politik Nis-ma për Kosovën.

Presidentja e Republikës,Atifete Jahjaga, i është drej-

AKR me 4,67 % të votave nukkalon pragun 5% për të hyrë në

Kuvendin e Kosovës.tuar Gjykatës Kushtetuese tëKosovës për t'ia hequrdilemat se kë duhet ta propo-zojë për kryeministër pas çer-tifikimit të rezultatit tëzgjedhjeve nacionale. Sipasburimevetë medias, "GjykataKushtetuese aktualisht nëbazë të procedurave të rreg-ullta, është duke mbledhursa më shumë fakte, nëmënyrë që ta hartojë inter-pretimin e kërkuar nga pres-identja".

Në Kosovë, zgjedhjet par-lamentare në 8 qershor 2014,të vlerësuara ndërkombëtar-isht një hap përpara në kon-solidimin e demokracisë, ish-in të pestat në liri, të dytatnë pavarësi. Në Kosovën elirë nga qershori 1999, të par-at zgjedhje parlamentare umbajtën në 17 nëntor 2001.Legjislatura e Tretë ishte ajoqë ka hyrë në histori meshpalljen e Pavarësisë së Ko-sovës në 17 shkurt 2008, tënjohur deri tash nga 106 sh-tete anëtare të OKB-së.

Ja kush janë dhjetë më tëvotuarit e zgjedhjeve në Kosovë

PRISHTINE - Lidhja Demokratike e Kosovës kryeson me votat që femrat deputete kanë marrë në zgjedhjet e fun-

dit. Femra më e votuar e këtyre zgjedhjeveështë Vjosa Osmani, deputete në listën e LDK-së.

Më një dallim jo edhe aq të madh pas Os-manit, renditet vajza e presidentit të ndjerëIbrahim Rugova, Teuta Rugova, ndërsa e treta

Kurti (VV) 63,598; 4.Kadri Veseli (PDK) 54,883;5.Ramush Haradinaj (AAK) 50,391; 6.Vjosa Os-mani (LDK) 39,925; 7.Teuta Rugova (LDK)37,157; 8.Fatmir Limaj (Nisma) 26,770; 9.An-ton Quni (LDK) 24,315; 10.Enver Hoxhaj (PDK)22,179.

Dhjetë femrat më të votuara në Kosovërenditet Puhie Demaku, kandidate e LëvizjesVetëvendosje që do të zënë vendet në Kuvendine Kosovës për plot katër vitet e ardhshme.

Për Vjosa Osmanin, Puhije Demakun dheTeuta Rugovën, kjo është edhe hera e parë qëkanë kandiduar për deputete.

Më poshtë po ju sjellim 10 femrat më të vo-tuara të të gjitha partive që kanë dalë ngazgjedhjet e 8 qershorit:

Vjosa Osmani me 39.925 - Lidhja Demokratike e KosovësTeuta Rugova me 37.157 - Lidhja Demokratike e KosovësPuhije Demaku me 15.270 - Lëvizja VetëvendosjeLabinotë Demi-Murtezi me 14.232 - Partia Demokratike e KosovësSala Berisha-Shala me 14.180 - Partia Demokratike e KosovësHykmete Bajrami me 10.207 - Lidhjes Demokratike të KosovësAida Dërguti me 9.808 - Lëvizja VetëvendosjeNjomza Emini me 9.683 - Partia Demokratike e KosovësLirije Kajtazi me 9.300 - Lidhja Demokratike e KosovësAlbulena Haxhiu me 7.907 - Lëvizja Vetëvendosje


RRAHMAN PARLLAKU*

" Krijimi i Shtabit tëPërgjithshëm 71 vjet mëparë, më 10 Korrik 1943, mevendim të Këshillit tëPërgjithshëm AntifashistNacionalçlirimtar e zgjidhiproblemin e drejtimit tëpërqëndruar të Ushtrisë. Kjodo të përkujtohet si dita ethemelimit të UshtrisëAntifashiste Nacionalçlir-imtare. Në përbërjen eShtabit të Përgjithshëm uemëruan figurat më tëafirmuara udhëheqëse tëLuftës

" Një vit më vonë në Kongres-in e Përmetit, Komandant iPërgjithshëm i saj u caktuaEnver Hoxha, i cili përqën-droi në duart e tij edheshumë detyra të tjera si atëtë Sekretarit të Parë tëPartisë, atë të kryeministrit,të ministrit të jashtëm etj.Por siç dihet ai nuk kapasur as njohuritë minimalesi ushtarak, prandajdetyrën e drejtimit të Ush-trisë deri në çlirimin e vendite kreu Shtabi i Përgjiths-hëm, i përforcuar me kuadrotë përgaditura, si dhekomandat e njësive e tëreparteve.

K rijimi i Shtabit tëPërgjithshëm 71 vjetmë parë, më 10 Kor-

rik 1943, me vendim të Këshil-lit të Përgjithshëm AntifashistNacionalçlirimtar e zgjidhi prob-lemin e drejtimit të përqëndru-ar të Ushtrisë. Kjo do të përkuj-tohet si dita e themelimit tëUshtrisë Antifashiste Naciona-lçlirimtare. Në përbërjen e Sh-tabit të Përgjithshëm u emëru-an figurat më të afirmuaraudhëheqëse të Luftës

Në këtë shkrim nuk kammarrë përsipër të flas gjatë përfillnisjen dhe vazhdimësinë eUshtrisë Kombëtare Shqiptare,pasi kjo u takon historianëve,por të përkujtoj e të them diçkapër një nga datat më të rëndë-sishme në historinë e UshtrisëShqiptare, atë të krijimit tëUshtrisë Antifashiste Naciona-lçlirimtare. Gjykoj se kjo datë dotë zerë vendin e merituar nëanalet e historisë së kombittonë. Viti 1943 shënoi rritje nëpërmasa të mëdha të LuftësAntifashiste Nacionalçlir-imtare. Në gjithë vendin ishinkrijuar njësitë guerile, çeta ebatalione partizane. Luftimet

HISTORIA

10 korrik 1943 - Krijimi i Shtabit të Përgjithshëm të Ushtrisë Nacionalçlirimtare , datë që nuk duhet harruar

71 vjet nga krijimi i UshtrisëAntifashiste Nacionalçlirimtare

zhvilloheshin, jo të veçuara ngaçetat e batalionet, por të për-bashkëta e të koordinuara bren-da qarkut. Po në korrik të atijviti filluan të zhvilloheshin ve-prime luftarake të përbashkëtaedhe në mes qarqeve të ndry-shme, siç ishin luftimet ePërmetit, ku morën pjesë forcate Gjirokastrës, Korçës e Beratit.

Shtimi i radhëve të Ushtrisëpartizane, çlirimi i krahinave tëndryshme, jehona e luftës tëpërhapur në të gjithë vendin undien edhe në botën e jashtmedhe u vlerësuan nga Fuqitë eMëdha të Aleancës Antifashiste.Ata e njohën Luftën Antifash-iste Nacionalçlirimtare të pop-ullit shqiptar, dërguan përfaqë-suesit e tyre pranë Shtabit tëPërgjithshëm, Zonës së ParëOperative, qarqeve e njësive qëta ndiqnin nga afër e ta ndih-monin atë. Ky nivel i ri i LuftësAntifashiste kërkonte që Ush-tria të kishte një strukturë tëre organizative, të njejtë si përrepartet sulmuese dhe teritori-ale, ashtu edhe për krijimin enjësive taktiko-operative përveprime në të gjithë vendin.

Rritja sasiore dhe cilësore eushtrisë kërkonte drejtim unikdhe bashkërendim të vepri-meve luftarake në shkallë ven-di.

HAP CILËSOR NË DREJTIMTË LUFTIMEVE

Krijimi i Shtabit tëPërgjithshëm 70 vjet më parë,më 10 Korrik 1943, me vendimtë Këshillit të PërgjithshëmAntifashist Nacionalçlirimtar ezgjidhi problemin e drejtimit tëpërqëndruar të Ushtrisë. Kjo dotë përkujtohet si dita e theme-limit të Ushtrisë AntifashisteNacionalçlirimtare. Në përbër-jen e Shtabit të Përgjithshëm uemëruan figurat më të afir-muara udhëheqëse të Luftës.Komandant i Shtabit u caktuaSpiro Moisiu, që ishte jo vetëmluftëtar i afirmuar, por edhe ipaisur me kulturë ushtarake.

Me krijimin e Shtabit tëPërgjithshëm u bë një hap cilë-sor në drejtim të luftimeve, u bëkalimi nga një ushtri partizaneme bazë rajonale në një ushtri

mbarëkombëtare me strukturëorganizative që t'i përgjigjej jovetëm stadit të arritur, por edheperspektivës të kalimit në ush-tri të rregullt.

Shtabi i Përgjithshëm morimasa të menjëherëshme përorganizimin e strukturave ush-tarake si të forcave operative,teritoriale dhe të administratësushtarake. Në forcat operativehynin brigadat sulmuese, qëishin të destinuara të veproninnë gjithë hapësirën e teritorittë vendit dhe forcat territorialeqë vareshin nga komandat eqarqeve.

Në krahinat e çliruara qar-qet kishin krijuar organet ad-ministrative ushtarake, ko-mandat e vendit në krahina,spitale, depo furnizimi etj.

Ky organizim ushtarak e jus-tifikoi plotësisht veten në real-izimin e detyrave luftarake nganjësitë e repartet, ku u kombin-ua mirë drejtimi nga Shtabi iPërgjithshëm me iniciativën egjerë në veprimet luftarake ngavetë komandat e njësive e rep-arteve, komandat e qarqeve dhetë Zonës së Parë Operative qëpërfshinte qarqet Vlorë dheGjirokastër. Kjo iniciativë ish-te më se e domosdoshme, pasiluftimet zhvilloheshin pa fronttë rregullt, mjete teknike tëndërlidhjes e të drejtimit, mu-ngonin kryesisht, komunikimime Shtabin e Përgjithshëm mendërprerje të gjatë kohe.

PARTIZANËT PËRBALLUANVËSHTIRËSI MBINJERË-

ZORE

Shtabi i Përgjithshëm, megjithë kushtet tepër të vështiranë të cilat vepronte dhe mung-esën që kishte për ushtarakëtë mirëfilltë, përgaditi e dërgoidisa udhëzime normative përrregullimin e jetës në reparte,drejtimin e luftimit, rregullin edispilinën ushtarake, të kom-binimit të disiplins sëndërgjegjëshme në zbatimin edetyrave etj. Është me vend tëtheksojmë se kjo ishte disiplinëshembullore, e vetëpranuar jovetëm në marrëdhënjet mesluftëtarëve, por edhe me popul-lin dhe nuk e thyenin atë qoftë

edhe kur duhej dhënë jeta. Ma-sat organizative dhe ushtarakeqë mori Shtabi i Përgjithshëm,përgaditja dhe edukimi i forcavepartizane me ndjenjën e lartëtë përgjegjësisë për çlirimin evendit nga zaptuesit, i bënë rep-artet dhe njësitë e UshtrisëAntifashiste Nacionalçlirimtaretë përballojnë vështirësi, do tëthoshja mbinjerëzore.

Vetëm ai që ka përballuarvështirësitë e Operacionit Na-zist të Dimrit 1943-''44 e di fortmirë këtë, të tjerët vështirë takuptojnë. Kjo përgatitjeshpirtërore dhe vendosmëri përkalimin e vështirësive bëri qërepartet e njësitë e dështuararëndë ta marrin shumë shpejtveten në pranverën e vitit 1944e të hidhen në sulm që e befa-soi keqas armikun. Këtë e kanëshprehur edhe përfaqësuesit ealeatëve në shkrimet e kuj-timet e tyre, shumë prej tëcilëve kanë ardhur edhe nëShqipëri.

NDRYSHIMET ORGANIZA-TIVE ISHIN TË KARAKTERIT

OPERATIVO-STRATEGJIK

Shtimi i shpejtë i repartevee njësive të Ushtrisë Antifash-iste Nacionalçlirimtare, sido-mos krijimi i brigadave sul-muese, veprimet e tyre luftar-ake në hapësira të mëdha tëterritorit, çlirimi i shumë kra-hinave të vendit, i mbylli na-zistët në qytetet dhe në ruajtjene disa pikave bregdetare e tërrugëve kryesore. Në këtokushte, Shtabi i Përgjithshëmmori masa për ndryshime orga-nizative e të drejtimit të njësiveqë ishin të karakterit operati-vo-strategjik, ndryshime në zh-villimin e veprimeve luftarake,kalimin nga luftimet pa front tërregullt në kryerjen e luftimevedhe operacioneve në front tëgjerë.

Këto masa të parashikuaranga Shtabi i Përgjithshëm, uaprovuan në Kongresin Anti-fashist të Përmetit më 24 Maj1944. Kështu u krijua Koman-da e Përgjithshme, u vendosëngradat ushtarake, u krijuannjësitë operative strategjike.

Të gjitha këto masa i jepnin

Ushtrisë Antifashiste Naciona-lçlirimtare karakterin e njëushtrie të rregullt, me perspe-ktivë për kalimin në mësymjene përgjithshme për çlirimin eplotë të vendit.

Komandant i Përgjithshëm isaj u caktua Enver Hoxha, i cilipërqëndroi në duart e tij edheshumë detyra të tjera si atë tëSekretarit të Parë të Partisë, atëtë kryeministrit, të ministrit tëjashtëm etj. Por siç dihet ai nukka pasur as njohuritë minimalesi ushtarak, prandaj detyrën edrejtimit të Ushtrisë deri nëçlirimin e vendit e kreu Shtabii Përgjithshëm, i përforcuar mekuadro të përgaditura, si dhekomandat e njësive e të rep-arteve.

Nazistët e bashkëpunëtorëte tyre bënë tentativën e funditnë shkallë të madhe me Oper-acionin e Qershorit '44 dukegrumbulluar forca të shumtapër të goditur, dëmtuar e pen-guar Ushtrinë Antifashiste Na-cionalçlirimtare në zhvillimin eforcimin e mëtejshëm të saj dheluftën për çlirimin e vendit. Porhovi që kish marrë lufta, shti-mi e forcimi i vazhdueshëm iUshtrisë Antifashiste Naciona-lçlirimtare, e thyen shpejt këtëpërpjekje të dëshpëruar tëarmikut në shkallë vendi. Mbaskësaj Ushtria Antifashiste Na-cionalçlirimtare kaloi nëmësymjen e përgjithshme, gjëqë çoi në çlirimin e vendit ngapushtuesi. Ushtria Nacionalç-lirimtare shqiptare luajti rol tërëndësishëm në Kosovë dhe nëkrahina të tjera të ishJugosllavisë. U zbatuan me ven-dosmëri detyrat e marra ngaShtabi i Përgjithshëm i UshtrisëNÇl për të ndihmuar popullin eKosovës për çlirimin e tij, dukendikuar në rritjen e pjesëmar-rjes të sa më shumë kosovarëvenë këtë luftë të madhe, për tëpatur të drejtën e vetëvendosjespas mbarimit të saj. Po ashtu uzbatua detyra për ngritjen epushtetit, pasi shumicën nëkëshilla e kishin shqiptarët.Brigadat partizane të UshtrisëNacionalçlirimtare shqiptaredhanë një kontribut të veçantënë Kosovë. Në zbatim tëdetyrave të Shtabit të Përgjiths-hëm të Ushtrisë Nacionalçlir-imtare shqiptare, brigadat dheformacionet tjera partizane tëkësaj ushtrie u angazhuan përtë penguar dhe dëmtuar forcatgjermane në tërheqje, meqëllim që ato të mos shkonin tëorganizuara në Frontin Perën-dimor kudër Aleatëve. Në këtëaspekt është e njohur lufta e dydivizioneve tona në ishJugosllavi për të ndihmuar nëçlirimin e popujve jugosllavë,divizione këto që vazhduan tëpengonin e dëmtonin forcat gjer-mane që tërhiqeshin për nëFrontin e Perëndimit, dukedhënë kontributin tonë nëkuadrin e koalicionit botërorantifashist.

*Kryetar i OBVL, gjeneral-lejtënant(në pension), Hero i Popullit dheNderi i Kombit


Kryeministri në detyrë,Hashim Thaçi, ka shprehurbesimin se në fund të procesitnegociator në Bruksel meSerbinë do të vijë deri të njo-hja e plotë e realitetit, përf-shirë edhe njohjen e pavarë-sisë së Kosovës.

"Në fund të tërë procesit dotë kemi pranim të plotë të re-alitetit, përfshirë edhe pavar-ësinë e Kosovës, si pjesë e pan-dashme e arkitekturës së Ball-kanit. Nuk kam asnjë dyshimse po shkojmë në atë drejtim",ka thënë Thaçi në një interv-istë për të përditshmen serbe,"Danas".

Thaçi ka thënë se partia etij, si fituese e qartë ezgjedhjeve, pret që ta udhëheqQeverinë edhe në katër vitete ardhshme. Por, thotë se ak-tualisht çështja e mandataritështë para Gjykatës Kush-tetuese dhe se ai do ta respe-ktojë çfarëdo vendimi që sjellëkjo gjykatë.

"Cilido që të jetë formati iQeverisë, dialogu me fqinjët

97-vite më parë, më 27 qer-shor të vitit 1917 lindi PrenkJakova, themeltari i operas sh-qiptare. "Mrika" dhe "Gjergj Kas-trioti-Skënderbeu" janë kësod-ore dëshmimi i këtij akti sub-lim. "Mrika" ishte opera e parënë historinë e artit muzikorshqiptar, të cilën Prenk Jakovae shkroi në bashkëpunim melibretistin Llazar Siliqi dheregjisorin e njohur shkodranAndrea Skanjeti. Më 1 dhjetor1958 u shfaq premiera e operassë parë shqiptare, "Mrika".Shfaqja e parë si dhe tetëm-bëdhjetë të tjera në vazhdim udhanë në teatrin "Migjeni" tëShkodrës, interpretuar ngamuzikantët e këtij qyteti, nëndrejtimin e mjeshtrit PrenkëJakova. Pas një viti, më 1959,opera u shfaq në Teatrin e Op-eras dhe Baletit, duke u bërëpjesë e rëndësishme e fondit tëartë të repertorit të këtij insti-tucioni.

AKTUALITET

Thaçi: Dialogu në Bruksel përmbylletme njohjen e Kosovës nga Serbia

Kosovë:Popullsia e

pakënaqur meorientimin

politik të venditProgrami për Zhvillim i

Kombeve të Bashkuara pub-likoi sot një raport të mbësh-tetur mbi opinionet e qyteta-rëve të Kosovës lidhur megjendjen në vend. Sipas rapor-tit, shumica e qytetarëvejanë shprehur të pakënaqurme orientimin politik të Kos-ovës, ndërsa shkalla e pa-kënaqësisë edhe më e lartëme orientimin ekonomik tëKosovës.

SHBA, tkurretekonomia

Ekonomia amerikane ësh-të tkurrur më shumë sesamendohej fillimisht në pjesëne parë të vitit.

Raporti i sotëm nga Depar-tamenti i Tregëtisë ve nëdukje se ekonomia shënoinjë rënie prej 2.9 për qind nëmuajt janar, shkurt dhemars. Shifra është shumëmë e keqe se parashikimetdhe është rënia më e madhee ekonomisë në pesë vite.Zyrtarët amerikanë i rish-ikojnë regullisht parash-ikimet ndërsa vijnë shifra mëtë plota nga aktivitetetekonomike. Ekonomistët fa-jësojnë motin e ftohtë të dim-rit dhe shumë parashikoninqë ky ishte një problem ipërkohshëm. Këshilltari ilartë për ekonominë në Sh-tëpinë e Bardhë, Jason Fur-man, tha se shifrat nga muajtprill dhe maj tregojnë se eko-nomia është në rrugën e du-hur për t'u rritur përsëri.

Megjithatë, një studimtjetër i publikuar sot shkonkundër kësaj prirjeje duketreguar se porositë për mall-ra industriale shënuan njërënie të papritur në muajinmaj.

ik dhe kushtetues të Kosovës,si i vetmi ligjbërës në veri tëKosovës. Kjo është rrugë në njëdrejtim, që do ta vazhdojë sibazë për vendosjen e mar-rëdhënieve normale në Ball-kan", ka thënë ai.

Kryeministri Thaçi ka po-tencuar se serbët, si pakicë, ikanë vendet e rezervuara si-pas Kushtetutës në Qeverinëe Kosovës. Ndërsa duke folurpër sigurinë e qytetarëve ser-bë në Kosovë, Thaçi ka thënëse "Bashkësia serbe është esigurt në Kosovën e pavarur.Sipas statistoave, më e sigurtështë të lëvizësh nëpër Prish-tinë sesa në Beograd", kathënë Thaçi, duke potencuarse duhet të përkujdesen që tëzbatohen marrëveshjet e dia-logut, në mënyrë që situata tënormalizohet.

është kushti kryesor për inte-grimet evropiane. Kosova ka

arritur që ta vendos kufirin eqartë me Serbinë dhe nuk ka

asnjë dyshim që Serbia ështëdashur ta pranojë rendin jurid-

PRENK JAKOVA,gjeniu tragjik

Prenkë Jakova është njëndër kompozitorët e brezit tëparë të muzikës profesioniste,krijues i operas së parë sh-qiptare, përfaqësues i nivelit mëtë lartë të muzikës sonë të kul-

tivuar, personaliteti dhe veprae të cilit hapi rrugë dhe la gjur-më në artin tonë muzikor.

Veprimtaria muzikore që laPrenk Jakova është shumë epasur e konsiston në dhjetëra

vepra vokale, këngë korale tëpërpunuara, pjesë orkestrale ekorale, pjesë për bandë, muzikëfilmash e deri tek operetat eoperat. Nisur nga virtuoziteti itij dhe veprat e larmishme muz-ikore, Prenk Jakova konsidero-het si një nga kolosët më të mëd-henj të muzikës shqiptare përtë gjitha kohërat.

Prenk Jakova ishte një ko-mpozitor që shkroi gjithashtume sukses romanca, kantatadhe këngë. Këngët e tij "Syrintek qershia" dhe "Margjelo" janëshumë të njohura dhe për sh-kak të popullaritetit që gëzojnëshumë kush i identifikon sikëngë popullore shkodrane.

Ai u nda nga jeta tragjikishtmë 16 shtator të vitit 1969 dukeu hedhur nga kati i dytë i Sh-tëpisë së Kulturës në Shkodër.

Edhe pse kanë kaluar deka-da nga koha kur kompozitoriPrenk Jakova shkroi veprat etij, ato vazhdojnë të admirohen,ndërsa autori i tyre konsidero-het në mënyrë të padyshimtënga shtypi dhe kritika e artit,si kompozitori gjenial shqiptar.Kjo natyrisht përbën një sadis-faksion të madh për qytetarëtshkodranë në mes të cilëve, ulind, jetoi dhe shkroi mjeshtri imadh Prenk Jakova.

FAQE 10 Korrik 2014; Nr. 7(307)

HISTORIA

LUFTA QË PËRBËN NJËEPOPE TË LAVDISHME

Viti 1943 është viti ikthesës së madhe i Luftes sëDytë Botërore. Iniciativa eluftës, në të gjitha frontet e saj,kalon në komandat ushtaraketë koalicionit anti-fashistbotëror. Ushtria italiane kish-te pësuar goditje të rënda dhepo gjunjëzohej. Populli sh-qiptar ishte ngritur në luftëkundër ushtrisë italiane dukei dhënë asaj në Shqiperigoditje të njëpasnjëshme përçlirimin e saj.

Koalicioni nazi-fashist,vazhdimisht po pëson-te disfata sin ë drejtimpolitik,ashtu dhe në atë usht-arak.

Duke analizuar këto situa-ta të cilat vinin duke u rëndu-ar vazhdimisht, komanda eushtrisë italiane në Shqipëri,filloi të merrte masa para-prake për të përballuar çdo tëpapritur. Për këtë ojo nisi tëkryente punime xheniere for-tifikuese në disa drejtime op-erative. Një nga këto drejtimeoperative-stretegjike ishtedhe Lugina e Përmetit që tëçon deri në Qafen e Kiçokut nëdrejtim të Beratit dhe nga Kël-cyra që të çon në drejtim tëTepelenës dhe më tutje. Për tëmbuluar këtë drejtim koman-da italiane vendosi të krijojënjë rajon të fortifikuar në ko-drat e fshatit Kuqar që ndod-het midis Përmetit e Këlcyrës,5 km larg Këlcyrës. Këto kodrazotërojnë këtë luginë dhembrojnë drejtimet operative-strategjike.

Deri në Qershor të vitit1943, d.m.th.para krijimit tëShtabit të Përgjithshëm, çetatpartizane kishin luftuar nëmënyrë të pavarur dhe brën-da krahinave të tyre.Megjithëse ishin zhvilluarshumë beteja, të cilat kishinshkaktuar humbje të mëdhajanë ushtrinë italiane, mungon-te një organizim i përgjiths-hëm, një komandë e centrali-zuar që do të mund të bëntëveprime të koordinuara në njëshkallë të gjërë dhe me forcatë shumta.

Në Qershor të vitit 1943, nëpragun e krijimit të Shtabit tëPërgjithshëm udhëheqja eLANÇl mori vendimpër të godi-tur repartet e ushtrisë ital-iane, që kryenin punime for-tifikuese në kodrat e Kuqarit.Me këtë synohej gjithashtu, tëgoditeshin trupat e tyre dis-lokuara në Përmet për të

71 VJET MË PARË, LUFTA PERMET -KUQAR -QAFA E KIÇOKUT -

LANÇ, epoka më e ndritur

Nga SKËNDER MALINDI*

çliruar këtë qytet me rëndësi.Këto veprime luftarake do

të rritnin autoritetin e LANÇlbrenda dhe jashtë vendit sidhe populli ynë do të krijontebesimin më të madh për luftëntonë të drejtë.

Brenda në Përmet ishtevetëm një batalion ushtarëshitaljanë si dhe një kompanikarabinjeresh. Gjithashtu sinë Kuqar ashtu dhe në Tepe-lenë vazhdonin punimet forti-fikuese që kryheshin nga dybatalione të tjera italiane.

Asgjesimi i këtyre forcavedo të siguronte një kompak-tësi më të madhe të zonavePogon, Zagori, Dëshnicë,Përmet, Dangëlli e Leskovik.Çlirimi i Përmetit do të kishtenjë rëndësi të madhe politikesepse do të ishte i pari qytet içliruar i Shqipërisë.

Karakteristika e luftesPërmet-Kuqar-Qafa e Kiçokut-Gryka e Këlcyres dhe Shkallae Barmashit, ishte se për herëtë pare merrnin pjesë forcatpartizane të tre qarqeve nënnjë komandë unike.

Për kryerjen e këtij opera-cioni me një hapësirë rreth150 km katror udhëheqja eLANÇl vendosi të formonte njëforcë operative të tre qarqeveKorcë, Berat dhe Gjirokastër.Nga Qarku i Korçës ishte Nex-hip Vinçani e Pëllumb Dësh-nica, nga qarku i BeratitXhelal Staravecka, kurse ngaai i Gjirokastrës Islam Radov-icka e Tahir Kadare. Në shtab-in operativ ishin dhe dy oficerëanglez, ndërlidhës me ko-mandën ushtarake të Mesd-heut. Komandandant i opera-cionit u caktua NexhipVinçani, ndërsa Shtabi Oper-ativ u vendos në shtëpinë epatriotit dhe bashkëluftëtarittë Çerciz Topullit, RizaVelçishti. Partizanët pas njëmarshimi të gjatë e të lodhs-hëm, sepse vinin nga krahinatë ndyshme, u vendosën nëvarësi të zonave ku do të kry-enin veprimet luftarake.

PLANI LUFTARAK

Për zbatimin e detyrës, ko-mandanti i operacionit NexhipVinçani, pasi u orientua meterrenin dhe pasi vlerësoiforcat partizane dhe ato ital-iane vendosi:

1-Goditja kryesore do tëjepej kundra trupave italianënë Kuqar. Nga veri-lindja do tësulmonte batalioni "Ali Kël-mendi" me komandant TekiKolanecin dhe komisar FaikZaimin. Në krahun e majtë tëtij do sulmonte batalioni"Themistokli Gërmenji" mekomandant Ali Vinçanin dhekomisar Spiro Shalësin dhe nëkrah të tij batalioni "Hakmar-rja" me komandant Petrit Du-men dhe komisar Josif Pash-kon.

Nga ana e kundert, në bre-gun e majtë të lumit Vjosa, dotë mbështeste sulmin me zjarrçta e Rrëzës së Përmetit e ko-manduar nga Riza Çaçi, përtë mos lejuar ushtarët italianëtë bënin manovrime apo të

merrnin ujë në Vjosë. 2- Goditja tjetër do të jepej

kundër forcave italiane të ven-dosur në qytetin e Përmetit, meforcat e batalionit "Fuat Ba-bani", i cili komandohej ngaTefik Cakonji dhe komisarMuzafer Spaho sidhe një ko-mpani e batalionit "Riza Cero-va", Skrapar, që komandohejnga Shaqir Kapinova. Detyra ekëtyre forcave ishte të asgje-sonin trupat italiane të vendo-sura në kazerma dhe të çiro-hej qyteti i Përmetit.

3- Për sigurimin e opera-cionit nga goditjet e forcaveitaliane që mund të vinin ngadrejtimi Berat-Përmet, u ven-dosën në Qafen e Kiçokut dykompani të batalionit "RizaCerova", të komanduara ngaNeshat Hysi. Ky battalion uformua më 26 qershor 1943 nëQafen e Martës ,me koman-dant Xhelal Staravecken dhekomisar Ramis Aranitasin.Këta, mbasi marshuan ditë enatë nga Camëria-Vithkuqi-Selenica-Orgocka-Odriçanidhe Suka, më 30.06.1943mbërriten në Qafën e Kiçokut.Për zbatimin e detyrës forcatpartizane u vendosën në dyanët e rrugës automobilistikeqë kalon në Qafën e Kiçokut,në Bregun e Stanit, në Bregune Korijes, në atë të Xanës sidhe te Përroi i Burimit.

4- Në drejtimin Tepelenë-Përmet, zunë pritë tek grykae Mezhgoranit, Çeta "MusaFratari"me komandant FetiBubsin dhe komisar DashnorMamaqin sidhe Çeta "Koto Hox-hi" me komandant PanoXhamballan dhe komisar Va-sil Katin. Detyra e tyre ishtepër të ndaluar ardhjen eforcave italiane nga Tepelenanë ndihmë të forcave në Ku-qar dhe Përmet.

5- Batalioni territorial i kra-hines së Çepanit, i komandu-

ar nga Xhemal Malindi dhekomisar Iliaz Sevrani,zuripritë në grykën e Këlcyrës.

6 - Në drejtimin Korçë-Përmet, zunë pritë në QafënShkalla e Barmashit çetat eÇamërisë dhe Panaritit të ko-manduara nga Riza Kodheli,Çeta e Potomit e komanduarnga Bajram Krasta sidhe par-tizanë dhe vullnetarë ngaKolonja.

7 - Vendvrojtimi i ko-mandës së operacionit u ven-dos në një koder 600 m në jug-lindje të kodrave të Kuqarit.

8 - Sulmi do të bëhej nëorën 4:00 të dates 1 korrik1943.

Komanda e operacionit dhanjë varg udhëzimesh mbi ndër-lidhjen, bashkëveprimin, mbifurnizimin e partizanëve meushqime si sidhe për shër-bimin shëndetësor.

Sipas vendimit, naten,duke gdhirë 1 korriku, batal-ionet dhe çetat që do sulmoningarnizonin e Kuqarit dhe tëPërmetit, zunë vëndet e cak-tuara, kurse batalionet dheçetat e tjera u pozicionuannëpër prita.

Kur partizanët po prisninsinjalin për të filluar sulmin,ndodhi diçka e pa pritur. Njëautokollonë italiane, e përbërënga 5 kamionë, një autoblindëdhe një motoçikletë, që poudhëtonte nga Përmeti nëdrejtim të Këlcyrës, ndeshi nënjë minë dhe për pasojë mo-toçikleta u hodh në erë.

Partizanët qenë detyruar tëhapnin zjarr në drejtim të kol-lonës të cilën dhe e asgjësu-an. Automjetet u dogjën, kurseshumica e ushtarëve mbetëntë vrarë.

Batalioni Italian i Kuqarit,që bënte punime fortifikuese,me të dëgjuar goditjen e ao-tokolonës, i la punimet dhemori masa mbrojtje. Partizanët

atëhere u hodhën në sulm.Pas Kuqarit luftimet u ndezëndhe në Përmet. Luftimet vazh-duan gjithë naten dhe diten enesërme të 1 korrikut.

Në Kuqar ku jepej goditjakryesore, partizanët kryendisa mësymje rradhazi, poritalianët mbroheshin me këm-bëngulje duke u përgjigjur mezjarrin e fuqishëm të armëvetë tyre dhe duke mos treguarasnjë shenjë dobësimi. Ata indihmonin shumë fortifikatatdhe telat me gjëmba që kishinrreth e qark. Akoma mëshumë guxim morën, sidomos,kur në mëngjezin e 2 korrikutnë qiell u dukën aeroplanëtluftarakë italianë që erdhën nëndihmë të tyre. Sapo u afruan,ata nisën menjëherë bom-bardimin dhe mitralimin mbipozicionet e partizanëve.

Në Përmet batalioni italianu izolua në kazerma i goditurnga çdo anë prej zjarrit të par-tizanëve. Megjithëse njësitigueril i Përmetit preu tubin qëi furnizonte me ujë, italianëtmbroheshin me këmbëngulje.Batalioni i tyre kishte shumëmurtaja të cilat hidhninpredha pa pushim në pozicio-net e partizanëvë. Ndërkohënjë batalion i Italianëve, i për-forcuar me artileri dhe njëautoblindë, nga mesi i ditës së2 Korrikut filloi lëvizjen ngaDragoti për të dalë në Këlcyrëe Kuçar. Forcat partizane qëmbronin grykën i kundërsul-muan ashpër dhe i thyen.Bashkë me çetat "Musa Fra-tari" dhe "Koti Haxhi", natën ubashkua dhe çeta "HaredinTremishti" me komandantëXheladin Beqirin (Karadaku)dhe komisar Asim Zeneli.

Në mbrëmje italianëtmundën të shpërthejnë qën-dresën e partizanëvë dhe tëarrijnë në Këlcyrë . Prej andeju hodhën në Kuqar, ku u bash-


HISTORIA

kuan me forcat e tjera të rre-thuara, duke u bërë gjithsej dybatalione . Këtu sulmet e par-tizanëve u bënë të pamundu-ra, prandajë ata mbetën nëpozicionet e mëpërparshme.

Në oren 4 e 30 te 2 Kor-rikut, nisën luftimet në Qafëne Kiçokut. Dy batalione Ital-iane, një bersalierësh dhe njëkëmishzijsh, të ngarkuar në55 kamionash, që shoqero-heshin dhe nga tre autoblin-da, donin të çanin rrugën përtë arritur në Kuçar dhePërmet. Partizanët e batalion-it "Riza Cerova" qëllimisht ilanë Italiananët të futeshin nëpritën e ngritur dhe pastaj udhanë goditje të forta. Luftimete ashpra zgjatën rreth 10 orë .

Kur ata e panë se nuk po eçanin dot rrugën, vendosën tëtërhiqeshin, por dhe tërheqjanuk qe fortë e lehtë, sepsekthimi i makinave në rrugëne ngushtë pati vështirësi. Kjou kushtoi atyre mjaft të vrarëdhe shumë dëme materiale.

Përveç kamionëvë të sh-katëruar dhe një autoblinde tëdjegur , ata lanë në vënd 5makina dhe një motoçikletë,të cilët u përdorën nga parti-zanët. Aty u kap dhe një sasie madhe municionesh e ma-teriale të tjera të vlefshme.Luftimet tona u mbështëtënfuqimisht dhe nga zjarri i mi-tralozit të rëndë "Bredan" qëpërdorej nga trimi Ferit Rado-vika nga Bregu I Golemit. Nëkëto përleshje me trupat ital-iane ra në fushën e luftësTajar Hysi, i cili megjithëse uplagos rëndë, u zu gryka-grykës me 5 italiane. Tek ko-dra e Bregut u vranë SabriKacidhia dhe Taip Çela. Pokështu duke luftuar me guzimu vranë: Xhevahir Temani,Haxhi Mborja , një partizan ngaTerrova e Beratit dhe ShabanPolena nga Skrapari. Në Kuqarpartizanët mundën të shkul-nin italianët nga llogoret evijës së parë të mbrojtjes, kugjatë luftimeve u vranë JonusÇuçi e Kosta Goliku. Batalioniteritorial i krahinës së Çepan-it futi në dorë Këlcyrën dhëbllokoi rrugën automobilis-tike, por më tutje ndaluan ngaballistët e Ali Këlcyrës të cilëtdhanë ultimatum se do të fil-lonin luftë kundër partizanëvënëqoftëse nuk largoheshin ngaGryka e Këlcyrës . Me urdhërtë Nexhip Vincanit , batalioniu vendos ne Shtikë.

Në Përmet po në datën 3Korrik, partizanët ngushtuanshumë rrethimin e italianëvë,të cilëvë u kishin mbetur nëduar vetëm një pjesë e gazer-mave. Ata rezistonin dhembroheshin duke zhvilluarluftime të ashpra.

Aviacioni italian dyfishoigoditjet në krahasim në ditëte mëpërparshme duke bom-barduar dhe mitraluar partiza-nët, por pa shkaktuar deme tëmëdha. Nga ajri aeroplanëthidhnin ushqime dhe muni-cione për trupat e rrethuara neKuqar. Partizanët përpiqeshintë qëllonin italianët që mblidh-nin parashutat, por ata, për

GRYKA E KELCYRES-SHKALLA BARMASHIT (1-6 KORRIK 1943)

në historinë e Shqipërisë

çudi nuk dukej të shqetëso-heshin ndaj goditjeve të tyre.

Atëherë, komandanti i ko-mpanisë së batalionit "AliKelmendi", Selami Velçani vjendhe i shqetësuar i raporton ko-mandantit të operacionit përkëtë problem. Xhelal Staraveckapasi e dëgjoi, kthehet nga unëdhe më thotë: "Shko Skënder njëvrap dhe shiko si është puna".Me shpejtësi arrij tek pozicionete partizanëvë dhe pasi lëshoj catë shtëna në arën ku hidheshinparashutat shikoj se plumbatnuk rrahin aty ku shënoj unë pornxjerrin tym rreth 100 metër mëafër. Duke e kuptuar menjëherëse ku "çalonte gomari" , gradojmaliherin e gjatë neshënjestrën 6 dhe shoh që taniplumbat po arrijnë në objekt.Atëherë i kthehen SelamiVelçanit dhe i them të udhëzojëpartizanët që të rregullojnëshënjestrën. Breshëritë e më-parshme dhe pluhuri që mbulojparashutat treguan që ky prob-lem "elementar" u zgjidh mesukses. Këtu, do të doja të thek-soj, që partizanët, në pjesën dër-muese fshatarë shpesh nukkishin përvojën e duhur mearmët dhe funksionin e tyre.Lufta do të ishte shkolla ku atashumë shpejtë do të specializo-heshin, duke formuar kështunjë ushtri, e cila do të ishte e aftëtë kryente misionin për të cilënishte formuar.

Në qafen e Kiçokut vazhdoninluftimet ndërmjet partizanëvëdhe kolonës italiane të bllokuarnë Lajthizë. Për të zhbllokuarkollonën, komanda italiane nisinga Berati forca të tjra tëngarkuara ne 40 makina .Këtoforca u goditën me forcë nga par-tizanët e Skraparit dhe çeta vull-netare e Terpanit duke ubllokuar aty deri në mbrëmjen e4 Korrikut .

Të nesërmen në mëngjezin e5 Korrikut, të dyja kollonat ital-iane u bashkuan në Lajthizë, kuformuan një forcë me rreth 2000mijë ushtarë dhe lëvizën drejtPermetit. Me ndihmën e artile-risë dhe të aviacionit italian atamundën të mposhtnin qendrëne partizanëve në Qafën e Kiçokutdhe të arrijnë në mbrëmje nëKëlcyrë .

Mbrritja e një fuqie kaq tëmadhe, rrezikonte forcat parti-

zane në Kuqar dhe Përmetprandaj dhe komandanti ioperacionit vendositërheqjen e tyre, e cila u bëme rregull të plotë .

Italianët, më 6 Korrik ufutën në Përmet, i cili ishtei boshatisur nga partizanëtdhe banorët e tij. Ata dogjëntë gjitha dyqanet dhe sh-tëpitë e qytetit. Në total udogjën 177 dyqane, 125 sh-tëpi dhe 10 godina të admin-istratës qeveritare. Dogjëngjithashtu dhe Këlcyrën, porkëtu u zgjodhën vetëm godi-nat që ishin pronë e partiza-nëvë, si hoteli i Xhemal Ma-lindit, ai i Abaz Sevranit dhedisa të tjerëvë duke përjas-htuar ato që ishin prona tëAli Bej Këlcyrës. Nënprefek-ti i Përmetit i cili shkoi nëGjirokastër, tregonte se siushtria Italiane si rapre-ziale, dogji gjithë qytetin ePërmetit, të cilin gjatë lufti-meve dhe e kishte bombard-uar me aviacion. "Lajmetnjoftojnë edhe djegien e Kël-cyrës dhe të shumë ka-tundeve. Ushtria është dukedjegur arat me grurë dhekatundet rreth Përmetit.Popullsia ka marrë shpellate qytetit dhe është pa bukëe strehë..."

Komanda e 9 - të e ar-matës së trupave Italianëpohonte: "Ditën e 1 Korrikutnë teritorin e divizionit"Parma" u dhanë njëkohë-sisht katër goditje nga kry-engritësit me një këmbën-gulje dhe shtjellim forcashderi më sot të pa parë. Vep-rimet luftarake gjatë boshtitBerat - Këlcyrë - Përmetdëshmojnë për një ide tëgjërë, për një përgatitje tëkujdesshme dhe këmbën-gulëse, si dhe për një bash-kërendim të qartë të aksion-it.

Në mëngjesin e 6 Kor-rikut, një divizion gjermanme automjete lëvizi nga Fol-lorina në drejtim të tokësshqiptare. Ai hyri ne Korçëdhe duke vazhduar rrugënpër Janinë, në Shkallën eBarmashit u ndesh papriturme një zjarrë të dendur. Ish-te ora 15 e 30 e dates 6 Kor-rik . Nga zjarri i partizanëve

u shkaterrua një motoçikletëqë ra në minë dhe disa maki-na ku u vranë disa ushtarë na-zistë. Gjermanët tentuan meçdo kusht për të vazhduarlëvizjen përpara por nukmundën. Një autoblindë dolinë krye të kollonës por ndeshinë një minë tjetër dhe u sh-katërrua. Luftimet vazhduan 7orë deri në mbrëmjë vonë. Përhumbjet e pësuara gjermanët,më 6 korrik në Borovë, push-katuan 107 vetë dhe dogjëngjithë fshatin.

Përsa i përket raporteve tëBallit Kombëtar me partizanët,goditja e parë ndërmjet këtyredy forcave ndodhi në fshatinKurtes të Kolonjës.

Partizanët e batalionit "FuatBabani" gjatë rrugës ngaPërmeti për në Devoll kaluanpërmes këtij fshati. Ballistëtvendalinj, sapo i panë reaguanmjeherë dhe i goditën. Kaq udesh dhe lufta u ndez e egërku si përfundim dy partizanëmbetën të vrarë, kurse ngakrahu tjetër "ktheu patkonjt"komandanti i "Balli"-t, XhelalKurteshi.

Ky "takim" i parë me gjak-derdhje, që do të pasohej dheme shumë të tjerë ishte njëaspekt shumë i dhimbshëm qëshpesh i ngjante luftës civile.Se cilat ishin motivet e kësajpërçarjeje politike, ideologjike,

lufta për pushtet apo dora ehuaj, përgjigjen e vërtetëndoshta nuk do ta mësojmëkurrë. E saktë është vetëm, seky ishte një kurban krejt i pa-nevojshëm, sepse dhe pa të, tëshumtë ishin ata që kishimbërë dhe do të bënim.

Në përfundim mund tëdalim në këto konkluzione:

1.Lufta Përmet-Kuqar-Qafae Kiçokut-Grykë e Mezhgoran-it-Shkalla e Barmashit, u kar-akterizua nga pjesëmarrja nëtë e një sasie të kon-siderueshme të forcave parti-zane të të tre qarqeve, e cila uzhvillua në një hapësirë prej150 km katrore dhe e drejtuarnga një komandë e vetme. Njëoperacion i tillë, unik, nuk upërsërit më gjatë gjithë luftëspartizane.

2.E meta e këtij operacionika qenë mungesa e një orga-nizimi optimal dhe sigurimi iepërsisë së nevojshme tëforcave në Kuqar, aty ku jepejdhe goditja kryesore. Gjithash-tu nuk u morën masat para-prake efektive dhe organiza-tive për të siguruar më mirëpritën tek Gryka e Këlcyrës,prej nga italianët shpërthyenpa vështirësi të mëdha nëdrejtim të Këlcyrës, duke uardhur në ndihmë trupave tëtyre në Kuqar, kur ato ndod-heshin në gjendje kritike.

3.Pavarësisht se nuk u ar-rit plotësisht objektivi i caktu-ar për asgjësimin e trupaveitaliane në këtë rajon të forti-fikuar, sidhe dëbimi i tyre ngagjithë rrethi i Përmetit, kjoluftë përbën një epope tëlavdishme për popullin kryeng-ritës shqiptar dhe një grushttë rëndë për ushtrinë push-tuese. Kjo luftë u shkaktoi aty-re shumë të vrarë e të plago-sur dhe akoma më shumë, ulikrenarinë dhe moralin politiktë ushtarëve italianë.

4.Kjo luftë vërtetoi se ishtei nevojshëm krijimi i një or-gani qëndror si Shtab iPërgjithshëm, që të kordinon-te e drejtonte veprimet luftar-ake të të gjitha forcave parti-zane në Shqipëri.

5.Gjithashtu kjo luftë tregoinevojën për të krijuar njësi tëmëdha partizane si brigada edivizione, të afta për të kryerveprime luftarake me rëndësitaktiko-operative.

Skënder MALINDIPjesëmarrës në këtë luftë

FAQE 12 Korrik 2014; Nr. 7(307)

IN MEMORIAM

71 vjet më parë, në 6 Korrik1943, në Gosë të Kavajës, shumëpranë rrugës nacionale, fash-istët pushkatuan vëlla e motërnga Berati, Margarita dheKristaq Tutulani, për fajin evetëm, pjesëmarrjen në luftënkundër pushtimit fashit dhe çlir-imin e vendit.

Kristaqi, 24 vjeç dhe Margar-ita, 19 vjeç, lanë studimet jash-të vendit dhe u kthyen për tëluftuar për çlirimin e atdheut,pasi aspironin për një Shqipëritë lirë, pa pushtues dhedemokratike. Për një Shqipëri tëtillë, ishin dhe ëndrrat, edukatame të cilat ata u rritën në famil-jen Tutulani, një prej familjeveintelektuale që ndihmuan nëkrijimin e shtetit shqiptar.

Gjyshi i tyre, avokat DhimitërTutulani, si delegat i Beratit,ishte një ndër firmëtarët e Aktittë Pavarësisë në Vlorë në 28Nëntor 1912. Ndërsa i ati, Milt-iadh Tutulani, edhe ky jurist, nëvitet 1922-1933 ishte deputet iparlamentit shqiptar, ndërsa siministrër i Drejtësisë dhe Fi-nancave, kontribuoi përhartimin e ligjeve të shtetit mëtë ri në Europë në ato vite derisa vdiq në 1933.

Margarita e Kristaq Tutulani,të edukuar që në fëmijëri në njëmjedis intelektual dhe patriot,nuk nguruan kur braktisën stu-dimet dhe j'u bashkuan luftës.Që fëmijë ishin mësuar të beto-heshin para gjyshit me fjalët"Për Atdhe dhe flamur", ndaj dhenuk mund të qëndronin asn-jëanës në një luftë çlirimtare.

Të dy u rreshtuan në frontin

Presidenti i Republikës de-koroi dy figura qendrore tëÇamërisë, Abedin Dinon pasvdekjes me dekoratën "Nderi iKombit" dhe Ibrahim Hoxhënme Titullin "Naim Frashëri".Në ceremoninë e të zhvilluarnë mjediset e Institucionit tëPresidentit të Republikës,Kreu i Shtetit vlerësoi sho-

Vëlla e motër u rreshtuan në frontin antifashist në qarkorin e Beratit kuzhvilluan aktivitete për të tërhequr në luftë masat e rinisë dhe grave

MARGARITA dhe KRISTAQ TUTULANI,shembull i sakrificës dhe vetmohimit

" Vëlla e motër kanëlënë pas veç shembullittë vetmohimit, edhe njëarkiv letrar dhe publi-

cistik me vlera të rralla.Poezi, prozë, shënime

publicistike, përkthime,skica romanesh, janë

ajo që kanë mbetur ngaKristaq Tutulani, njo-hës i shkëlqyer i disa

gjuhëve të huaja

antifashit në qarkorin e Beratitku zhvilluan aktivitete për tëtërhequr në luftë masat e rin-isë dhe grave. Pas kapjes së tyretë papritur në lagjen Mangalemnë Berat në 4 korrik, që ka mbe-tur edhe sot pas 71 vitesh njëmister, iu nënshtruan torturavenga më makabret në qelitë eSIM-it fashist italian në Berat,pa u dorëzuar. Ekzekutimi i tyreu urdhërua dhe egzekutua në 6Korrik 1943.

Vëlla e motër kanë lënë pasveç shembullit të vetmohimit,edhe një arkiv letrar dhe publi-cistik me vlera të rralla. Poezi,prozë, shënime publicistike,përkthime, skica romanesh,janë ajo që kanë mbetur ngaKristaq Tutulani, njohës i sh-këlqyer i disa gjuhëve të huaja.

Ish- liceist i Korçës, gjimna-zist i Shkodrës dhe në fund, stu-dent i Drejtësisë në Universite-tin e Firences, Kristaqi është i

pari që e quajti Migjenin "uragani ndërprerë në mes". Endërrontenjë Shqipëri demokratike, sipasmodelit të iluminizimit francez.

Shënimet që gjenden sot nëarkivat e familjes Tutulani,sikurse dhe shumë detyra stu-dentore, evidentojnë mjaft de-batet mbi të drejtat civile dhepenale të tij në Itali me peda-gogët e vjetër të Universitetit,etj.

Nga Margarita kanë mbeturpoezi, hartime, ditare, mbresa,përshtypje të ndryshme dheshumë qendisje artistike. Në di-tarin e saj kur ishte nxënëseshkolle, mes rreshtave, shkru-ante një mesazh, që më pas dotë kthehej në moton e jetës :"At-dhe! Sa e ëmbël, e bukur, tingël-luese është kjo fjalë. Por që tëkesh një atdhe, duhet që të jeshi lirë".

Tronditja e madhe që u për-jetua në Berat nga vrasja mak-

abre e vëlla e motër Tutulani,jeta dhe shembulli i tyre jetë-sor, u përjetua brenda pakditësh në qytetin e njëmijëdri-tareve. Beratasi Vehxhi Bu-haraja, një nga linguistët eshquar shqiptarë, përkthyesi imadh i poezisë persiane, shk-

roi një poezi vetëm 10 ditë pasvrasjes së tyre, me titull "Mar-garitës", mes të cilave citojmë"Zbardhi shpata,. u nxi dita,/Ranjë trup,. u ngrit një emër,/Radëshmore Margarita,/Doli burringa një femër..".

Nini Mano

Presidenti dekoron dy figura qendrore shqiptare të Çamërisë:

Ngritja e çështjes çame, detyrë kombëtare

qatën Çamëria për traditën eJavës Çame që prej vitesh poorganizohet në këtë periudhëtë vitit. Ai vlerësoi ngritjen evokacionit të çështjes ko-mbëtare dhe të çështjes çameqë është pjesë e pandashme esaj.

"Për mua si President i Re-publikës ka një vlerë të jash-

tëzakonshme fuqizimi gjithnjëe më shumë i zërit të këtij ko-muniteti, jo thjesht nëadresim të çështjeve tëveçantë por edhe të komuni-tetit vetë, por të adresimit tëvëmendjes, të angazhimit meatë që të gjithë së bashku kemidetyrim jo vetëm kushtetues,të çështjes kombëtare. Pa dy-shim që çështja çame ështëçështje e rëndësishme epazgjidhshme e çështjes ko-mbëtare" - tha Presidenti Nis-hani.

Gjatë kësaj ceremoniePresidenti Nishani dekoroi dhezotin Ibrahim Hoxha me Titul-lin "Naim Frashëri" me moti-vacionin: "Për veprimtarinë eçmuar në qartësimin e vleravetë folklorit dhe trashëgimisëkulturore shqiptare përmesbotimeve të shumta dhe pjesë-marrjes aktive në Luftën An-tifashiste Nacionalçlirimtare".

"Më lejoni që t'ju falenderojpërzemërishst sepse ishit ipari që patët mirësinë të vlerë-soni punën time 74 vjeçare

ndaj atdheut dhe kombit, dukepasur si bosht Çamërinë, e cilavuajti vuajti më shumë se çdokrahinë tjetër" - tha z. IbrahimHoxha.

Presidenti nderoi me Deko-ratën "Nderi i Kombit" atdhe-tarin e shquar Abedin Dino(pas vdekjes) me këtë motiva-cion: "Figurë e shquar eLëvizjes Kombëtare Shqiptare,me ndihmesë të jashtëzakon-shme në mbrojtjen e tërësisëterritoriale të kombit shqiptardhe në zhvillimin e identitetite kulturës kombëtare". Deko-rata për këtë figurë të madhekombëtare iu dorëzua si për-faqësuesi të shqiptarëve tëÇamërisë, z. Shpëtim Idrizi, icili në fjalën e tij vlerësoi ng-ritjen e frymës së patriotizmitdhe i atdhedashurisë.

"Z. President unë ndihemshumë i nderuar dhe i emo-cionuar që në emër të komu-nitetit çam, ne sot, fal jusgh,po dekorojmë dy personalitetetë të gjithë shqiptarëve. unë pomarr në emër të komunitetit

një dekoratë për një person-alitet të nderuar që ka dhënëshumë për çështjen çame dheçështjen kombëtare. Është njërast fatlum sepse dekorohennjëkohësisht vepra dhe figurae Abedin Dinos, por edhe nje-riu që ka shkruar jetën dhehistorinë e tij, që është z. Hox-ha. ky është një rast fatlum përtë gjithë shqiptarët eÇamërisë dhe sot ne jemishumë të privilegjuar pasmbështetjes dhe inkurajimitte Presidentit te Republikes "- tha z. Idrizi.

Java Çame është një tra-ditë e përvitshme që kulmonme 27 qershorin, që ështëpikënisja e genocidit ndaj sh-qiptarëve të Çamërisë. Prejvitit 1994, data 27 qershor ësh-të ditë përkujtimi me ligj tëmiratuar nga Kuvendi i Sh-qipërisë dhe të dekretuar ngaPresidenti i Republikës si"Dita e Përkujtimit të Geno-cidit të ushtruar ndaj Sh-qiptarëve të Çamërisë ngaforcat shoviniste greke".


DOSSIER

Zbarkimi në Normandi; Op-eracioni Overlord filloi mezbarkimin e 155,000 trupavealeate në plazhet e Nor-mandisë në Francë. Ushtarëtaleate shpejt thyen sisteminmbrojtës (Murin e Atlantikut)dhe hynë në brendësi nëpërm-jet operacionit më të madhamfib ushtarak në histori. Di-het se Winston Churchill ish-te kundër zbarkimit në Nor-mandi, për të cilin amerikanëtu treguan këmbëngulës; forti-fikimet naziste ishin të shum-ta dhe numri i viktimavepritej të ishte i madh - nga kjo

Ndërkohë që figura botëroreu mblodhën dje në Normandipër të kujtuar 70 vjetorin e ndë-rhyrjes së Forcave Aleate,mijëra vizitorë nga e gjithë botakishin ardhur për ceremonitëpërkujtimore. Shumë prej tyrekishin ardhur me makina dheveshje të periudhës së LuftësII Botërore. KorrespondentiHenry Ridgeëell njofton ngaNormania mbi festimet dheceremonitë përkujtimore që uzhvilluan:

Këngë të vjetra të periudhëssë luftës gjëmojnë në sheshine qytetit Carentan, ndërkohë qëvizitorët shijojnë motin e bukurtë verës. Sot ky qytet i vogëlështë në paqe, por 70 vjet mëparë përjetoi luftimet e përgjak-shme të Betejës së Nor-mandisë.

Parashutistë të Divizionit të101 Amerikan zbritën në zonëdhe luftuan shtëpi më shtëpikundër trupave naziste, dukehapur një front të gjerë për tru-pat aleate në brigjet jugore tëFrancës.

Këtë javë ky qytet i vogël or-ganizoi disa nga aktivitetet mëtë bujshme. Në një makinë tëushtrisë amerikane, të veshurme uniformën e forcaveamerikane të periudhës sëLuftës II Botërore, Frank Du-cros me disa shokë kanë udhë-tuar 1400 km për të ardhur nëkëtë pikë të Francës.

Ai thotë se e ka pasurëndërr të vinte në një prej fes-timeve vjetore me rastin ezbarkimit në Normandi. Aishpjegon se është përgatiturpër këtë ditë prej tre vjetësh dhese objektet historike filloi t'igrumbullonte që 10 vjet mëparë, ndër të cilat çizmet, uni-formën, pushkën si dhexhipsin ushtarak.

Në gjirin e qytetit, mjeteamfibe të periudhës së luftës,

Nga Michelle Martin

Margot Ëoelk i kaloi vitet efundit të Luftës së DytëBotërore duke ngrënë ushqimenga më të zgjedhurat e më tëshijshmet, e njëkohësishtduke u dridhur se çdo kafshatëqë fuste në gojë mund t'i silltevdekjen.

Puna e e saj në jetë ishtetë provonte e para gjellët e për-gatitura për Adolf Hitlerin, tëcilat i shërbeheshin në njëpjatë ushqim, që ajo ishte edetyruar ta hante çdo ditë mesorës 11 dhe 12 për më shumëse 2 vite e gjysëm të fundit tëjetës së udhëheqësit nazistgjerman.

Nëse gjithçka shkonte mirëdhe ajo nuk sëmurej, ushqimii paketuar në kuti i dërgohejHitlerit në "Strofkullën eUjkut", siç quheshin zyrat qen-drore ushtarake që gjendeshinnë thellësi të pyllit aty ku sotgjendet Polonia verilindore.

"Hitleri ishte vegjetarian,kështu që gjithë gama e ush-qimeve ishte vegjetariane -ushqim shumë i zgjedhur sishparguj të bardhë, fruta tëmrekullueshme, speca e lule-lakër," thotë për Reutersin 96-vjeçarja berlineze.

Ëoelk, si dhe 14 vajza të tjeranë të njëzetat, jetonin nënfrikën se çdo pjatë që haninmund të ishte e fundit.

"Ishim gjithnjë të terrori-zuara nga ideja që ushqimimund të ishte i helmatisur,sepse në Angli donin ta helmo-nin Hitlerin dhe ai e kishtemarrë vesh këtë gjë nga spi-unët e tij, kështu që kishtepunësuar vajza të reja që të pro-vonin ushqimin", tha ajo.

"Qanim shumë dhepërqafonim njëra-tjetrën.Pyesnim: "A do të jemi vallëende gjallë nesër"?

Ëoelk, e cila vazhdon të tor-turohet nga makthet e shkak-tuara nga roli i saj i dikurshëmsi kavie testuese e ushqimit tëdiktatorit dhe që ka heshturpër këtë përvojë të saj për

70 vjet më parë (1944) - Lufta e Dytë Botërorepikëpamje, doli se kryeminis-tri britanik kishte të drejtë.Churchill mendonte senëpërmjet një zbarkimi nëBallkan (rajon më pak i forti-fikuar dhe me më pak përqën-drime të ushtrisë gjermanepërgjatë brigjeve Adriatik e Jon- Kroaci, Shqipëri, Greqi), për-parimi drejt Gjermanisë do tëishte më i lehtë, më i shpe-jtë, dhe njëkohësisht ushtrisësë kuqe do t'i pritej rruganëpër Evropë, një pjesë e sëcilës edhe do të kishte shpë-tuar nga sundimi sovjetikpasluftës.

Ceremonitë në Normandi, ditëkujtimesh dhe nderimi

përfshirë një avion të përdorurnë brigjet jugore të Francësgjatë zbarkimit të Forcave Ale-ate, rikrijuan operacionin ush-tarak.

Më tutje në perëndim ndod-het Ura Pegasus- një pikëstrategjike për kapërcimin ekanalit , ku u shpalosën ngjar-je të paharruara 70 vjet mëparë. Në orët e para të zbarkim-it, pjesëtarë të Divizionit tëGjashtë Britanik zbritën nëbrigjet e Normandisë dhe ar-ritën të bllokojnë pikën e kal-imit, duke parandaluar njëkundërpërgjigje nga nazistët.

Disa mjete të marinës ush-tarake britanike vizituan urënPegasus këtë javë. Në bordin etyre, ndërkohë që mjetet i afro-heshin urës, ekuipazhi nderoikujtimin e ushtarëve që luftu-an 70 vjet më parë si dhe spe-ktatorët që qëndronin në breg.Ndër ta ishte edhe Les Reeves,i cili 70 vjet më parë luftontenë radhët e Njësive të Blindu-ara Mbretërore. Vetë Reeveskomandoi një tank që hyri nëplazhin Juno në ditën ezbarkimit.

"Kur zbarkuam, ishim nënujë. Si rezultat periskopi nëtank nuk kapte asnjë pamje,vetëm ujë".

Ajo thotë se të gjitha këtoaktivitete janë shumë emo-cionuese. Dua t'i mësoj nipitrëndësinë e asaj dite, thotë ajo.

Në të gjithë Normandinë,kampime të stilit ushtarakjanë ngritur në fshatra esheshe qendrore për vizitorët.70 vjetori ka tërhequr një ush-tri entuziastësh të Luftës IIBotërore me veshje e arma-time të asaj periudhe. Banorëtlokalë i kanë pritur krahë-hapur.

Lidhjet e miqësisë të for-muara 70 vjet më parë në bete-jë, mbeten të forta ende në ditëttona.

Vajza që provonte ushqimin e Hitleritshumë dhjetëvjeçarë meradhë, që prej mbarimit tëluftës, tha se ajo dhe familja esaj ishin kundër nazistëve dheqë këtë punë e zuri "si rrjedhimi një numri koinçidencash".

E detyruar të linte aparta-mentin e saj në Berlin, kurbombardimi nga aleatët eshndërroi atë në të paban-ueshëm, Ëoelk la punën si sek-retare dhe shkoi të jetonte meprindërit e burrit në fshatinGross-Partsch, atëherë pjesë eGjermanisë Lindore e aktual-

isht pjesë e Polonisë."Kryetari i bashkisë së

atjeshme ishte një nazist mepeshë dhe që kishte lidhje meesesët (organizatë paraushtar-ake naziste) kështu që mëdetyruan menjëherë të bëj këtëpunë. Duhet të punoja për tëfituar para", tha ajo.

Asnjëherë nuk e pa Hitlerin,por rastisi të shihte qenin e tij.

Ëoelk tha se e kishte dëg-juar shpërthimin e 20 korrikut,1944, të shkaktuar nga njëbombë e vënë në "Strofkullëne Ujkut", nga gjeneralët e ush-trisë me qëllim vrasjen e Hit-lerit.

Në atë kohë ajo bashkë medisa ushtarë po shihnin njëfilm brenda një tende jo shumëlarg zyrave ushtarake.

"Dëgjuam këtë bum të madhdhe ramë nga stolat e drunjtë

ku ishim ulur. Dikush thirri'Vdiq Hitleri', por më vonë dolise kishte plagosur vetëmdorën".

Pas këtij atentati të dështu-ar, Ëoelk tha se iu desh të zhv-endosej në një vend që mbahejnën mbikëqyrje dhe ajo vetëmbahej si e burgosur, i ishtendaluar përdorimi i telefonitdhe mund të vizitonte prindërite të shoqit vetëm nëse ishte eshoqëruar nga oficerë esesë.

Kur Hitleri vrau veten, nëprill të 1945-ës, Ëoelk u arratis

në Berlin ku qëndroi e fshehur.Forcat sovjetike po i afroheshinkryeqytetit gjerman dhe pakkohë më vonë ushtarët rusë enxorën me forcë vajzën nga njëstrehim sulmesh ajrore dhe epërdhunuan për dy javë rresht.

14 vajzat e tjera që provoninushqimin dhe që mbetën aty,u vranë që të gjitha, tha ajo.

Pas luftës Ëoelk nisi punë nënjë zyrë sigurimi pensioneshdhe u habit kur, një ditë, i sho-qi, të cilin e kishin kapur rusëtdhe ajo e dinte të vdekur, ushfaq papritur. Për dy vjet nukkishte marrë asnjë lajm prej tijdhe kur e pa nuk e njohu.

"Kam pasur një jetë tëmbushur me ngjarje drama-tike, dhe tani, në moshën 98-vjeçare, jam kthyer të jetoj nëtë njëjtën shtëpi ku kam jetu-ar para luftës", thotë ajo.

FAQE 14 Korrik 2014; Nr. 7(307)

FOKUS

Në momentin që një komb krijohet,ai ka tendencën të vazhdojë të ekzis-tojë, dhe në mënyrë analoge zhdukja enjë kombi është disi e pazakontë. Kjoka ndodhur disa herë gjatë shekullittë kaluar. Në momentin që zhduken,ato zhduken tërësisht nga "faqja etokës": qeveria, flamuri dhe gjithçkatjetër.

Më poshtë, pa një rend specifik,jepen dhjetë kombet që dikur patënmomentet e tyre të lavdishme, por tash-më nuk ekzistojnë më. Marrim rastine Gjermanisë Lindore, u nda nga ko-munistët prej Gjermanisë perëndi-more. Me ideologjinë e tyre, komu-nistët arritën të bënin që Gjermanialindore të ishte komplet ndryshe ngamotra e saj perëndimore. Rënia e Mu-rit famëkeq dhe, bashkë me të, largi-mi i Bashkimit Sovjetik i dha fund këtijeksperimenti të dështuar komunist.Por një tjetër "komb" që u zhduk ështëedhe Bashkimi Sovjetik. BashkimiSovjetik ekzistoi për shtatë dekadaduke shkaktuar dëme të jashtëzakon-shme, deri në rënien e tij në 1991.

GJERMANIA LINDORE1949 - 1990

10 E krijuar nga Sektori iKontrollit Sovjet tëGjermanisë pas Luftës

II Botërore, Gjermania Lindore ishteshumë e njohur për Murin e saj të Ber-linit dhe tendencën për të vrarë njerëz-it që tentonin ta kalonin atë. Ështëtjetër gjë të vrasësh të huajt qëpërpiqen të hyjnë në shtetin tënd nëmënyrë ilegale; në rastin konkret ataishin qytetarë gjermanë. Pak më imadh se një shtet sovjet satelitor,rënia e Murit famëkeq dhe, bashkë metë, largimi i Bashkimit Sovjetik i dhafund këtij eksperimenti të dështuarkomunist, dhe Gjermani Lindore filloitë integrohej në pjesën tjetër të Gjer-manisë në vitin 1990. Meqenëse Gjer-mania Lindore ishte shumë prapaekonomikisht nga pjesa tjetër e Gjer-manisë, integrimi i saj me perëndiminpothuajse e falimentoi Gjermaninë.

ÇEKOSLLOVAKIA1918 - 1992.

9. Krijuar nga mbetjet e Perandorisë së vjetër Austro-Hungareze, gjatë ekzistencës së

saj, Çekosllovakia ishte një nga ven-det më të mira dhe të pakta të Europës,që arriti të ruante demokracinë për-para Luftës II Botërore. E tradhtuar ngaAnglia dhe Franca në Mynih, në Marstë 1939 ajo u pushtua tërësisht ngaGjermanët dhe u zhduk nga harta. Mëvonë u pushtua nga Sovjetët, që e kthy-en atë në një shtet tjetër vasal të Bash-kimit Sovjetik deri në kolapsin e tij në1991. Në atë kohë, ajo e ristabilizoiveten si vend tërësisht demokratik. Kydo kishte qenë fundi i historisë, nësesllavët etnikë në Lindje nuk do kishinkërkuar të ishin shtet i pavarur, dukee ndarë Çekosllovakinë në dy pjesë në1922. Sot, ajo ekziston si RepublikaÇeke në perëndim, dhe kombi i Sllo-vakisë në lindje.

JUGOSLLAVIA1918 - 1992

(REPUBLIKA JUGOSLLAVE)

8. Jugosllavia ishte gjithashtunjë produkt i ndarjes së Perandorisë Austro - Hungareze

pas Luftës I Botërore. E krijuar ngapjesë të Hungarisë dhe shteti originali Serbisë, fatkeqësisht, ajo mbajti siformë qeverisëse monarkinë autokra-tike, deri në momentin që Nazistëtpushtuan vendin në 1941, pas së cilësu bë një posedim i Gjermanisë. Me

10 shtetet e mëdha që u zhdukën gjatë shekullit XX

rënien e Nazizmit në 1945, Jugoslla-via arriti të shmangte pushtimin Sov-jet por jo Komunizmin, duke u vënënën diktaturën socialiste të Josip Titos,lideri i Ushtrisë Partizane gjatë LuftësII Botërore. Ajo mbeti Republikë Au-toritare Socialiste deri në 1992, kurtensione të brendshme çuan në shpër-thimin e Luftës Civile. Vendi u nda nështatë kombe më të vogla (Slloveni,Kroaci, Bosnje, Serbi, Maqedoni, Kos-ovë dhe Mal i Zi).

AUSTRO-HUNGARIA1867-1918

7. Nga të gjitha vendet që dolënhumbëse pas Luftës së ParëBotërore dhe patën vështirësi

ekonomike dhe deri diku gjeografike,askush nuk pësoi më shumë humbjese Perandoria e fuqishme Austro-Hun-gareze. Pas shpërbërjes së ish-peran-dorisë së madhe, u krijuan shtetetmoderne të Austrisë, Hungarisë, Çe-kosllovakisë dhe Jugosllavisë, pjesë tësë cilës i kaluan Italisë, Polonisë dheRumanisë. Pse ajo u shpërbë, ndryshenga fqinji i saj gjerman? Për shkak tëmungesës së identitetit dhe gjuhës sëpërbashkët, pasi në të kishte grupe tëndryshme etnike dhe fetare që kishinpak ose aspak lidhje me njëra-tjetrën.Në fakt, ajo kaloi në një shkallë të lartëatë që Jugosllavia pësoi, kur u gjend eshkatërruar nga fryma nacionaliste.

TIBETI1913 - 1951

6. Edhe pse vendi i njohur i Tibetit ka ekzistuar prej mijëravitesh, ai arriti të bëhej një

shtet i pavarur vetëm në 1913. Nëntutelën paqësore të Dalai Lamas, Ti-beti u përplas me Kinën Komuniste në1951, dhe u pushtua nga forcat Mao-iste, duke i dhënë fund qeverisjes sëtij të shkurtër si shtet sovran. Kinapushtoi një pjesë të madhe të territorittë Tibetit përgjatë viteve '50, deri në1959 kur vendi u rebelua, që rezultoinë shkëputjen e qeverisë së Tibetitnga Kina. Kjo i dha fund shtetit dhe ektheu atë në një rajon, më tepër se nënjë komb. Sot ai është një pikë turis-tike tërheqëse për qeverinë kineze,edhe pse akoma ka probleme meBeijingun, për shkak të këmbënguljesqë t'i jepet sërish pavarësia.

VIETNAMI JUGOR1955 - 1975

5. I krijuar nga dëbimi me forcëi francezëve nga Indo-Kina në1954, dikush vendosi se do të

ishte një ide e mirë që Vietnami tëndahej në dy pjesë, duke bërë që tëkrijohej veriu komunist dhe jugu pseu-do-demokrat.

Kjo ndarje u shoqërua me luftëndërmjet dy pjesëve, që çoi në përfshir-jen e SHBA në konflikt, duke rezultu-ar në një nga luftërat më të ashpra dhetë kushtueshme në historinë ameri-kane.

Pas dështimit për të bashkuar ven-din, Amerika la Vietnamin Jugor tëmbrohej vetë në 1973, që arriti tabënte vetëm për dy vite të tjera, parase pjesa sovjetike të pushtonte vendin,duke i dhënë fund Vietnamit Jugor dheduke riemëruar Saigonin, Ho ChiMinh. Që atëherë ai është një utopisocialiste.

REPUBLIKA E BASHKUAR ARABE

4. Në një përpjekje për të bashkuar botën arabe, presidentisocialist egjiptian, Gamel

Nasser, mendoi se do të ishte një ide eshkëlqyer të bashkohej me fqinjin e tijtë largët, Sirinë, në një aleancë për tëpushtuar Izraelin, dhe për t'i bërë atonjë superfuqi rajonale. Kështu u kri-jua Republika e Bashkuar Arabe, njëeksperiment i destinuar të dështontepothuajse që në fillim.

Duke qenë shumë milje larg njëra-tjetrës, u bë e pamundur që të krijo-hej një qeveri e qëndrueshme,ndërkohë që Siria dhe Egjipti nuk ar-rinin të binin dakord mbi prioritetetkombëtare. Por vdekja e Nasserit në1970, mungesa e presidentit karizma-tik egjiptian, bëri që Republika eBashkuar Arabe të shpërbëhej dhe tëkrijoheshin sërish shtetet e Egjiptitdhe Sirisë.

PERANDORIA OSMANE1299 -1922

3. Një prej perandorive më tëmëdha në histori, PerandorisëOsmane, i erdhi fundi në 1922,

pas një sundimi prej 600 vitesh. Paszgjerimit nga Maroku drejt gjirit persian,dhe nga Sudani deri në veri të Hungarisë,shkatërrimi i saj ishte një proces i ngad-altë deri në fillim të shekullit XX. Por dheatëherë, ajo ishte fuqia më e madhe nëLindjen e Mesme dhe Afrikën e Veriut,dhe mund të kishte qenë akoma dhe sotnëse nuk do kishte vendosur të bëhejaleate më palën humbëse gjatë LuftësParë Botërore. Si pasojë e kësaj, ajo e gjetiveten të shpërbërë, ku Egjipti, Sudani dhePalestina i kaluan Anglisë. Ajo mbijetoideri në 1922, dhe u shkatërrua kur Tur-qia fitoi luftën e pavarësisë në 1922 dhehoqi sulltanatin, duke krijuar kombinturk që ekziston dhe sot.

SIKIM, SHEK VIII EUROPAQENDRORE - 1975

2 . Nëse keni dëgjuar ndonjëherë për Sikimin: Ai ështënjë vend i vogël, i mbyllur dhe

që gjendet në malet Himalajane ndërm-jet Tibetit dhe Indisë. Një vend me për-masa jashtëzakonisht të vogla, ai ështënjë nga ato vende që janë shumë pak tënjohura dhe tërësisht të harruara;monarki e vogël që arriti të ekzistontederi në shek XX, pasi vendosi të bashko-hej me shtetin e Indisë. Në 1975, kryem-inistri i Sikimit i bëri kërkesë Parla-mentit Indian që Sikimi të bëhej shtetiti Indisë. Pas një referendumi u miratuabashkimi i tij me Indinë, duke u bërështeti i 22-të i saj. Karakteristikat më tëmira të tij? Edhe pse vetëm pak i madhse Ishulli i Rodit, ai ka jo më pak se 11gjuhë zyrtare.

BASHKIMI I REPUBLIKAVESOVJETIKE SOCIALISTE

(BASHKIMI SOVJETIK) 1922 - 1991

1. Një nga "republikat" më tëtmerrshme që ka ekzistuarndonjëherë, Bashkimi Sovjetik

ekzistoi për shtatë dekada duke shkak-tuar dëme të jashtëzakonshme, deri nërënien e tij në 1991. Ai u krijua si rezu-ltat i ndarjes së Rusisë imperiale pasLuftës Parë Botërore, dhe të dyja arritëntë ekzistonin pavarësisht politikave tëpapërshtatshme dhe lidershipit diktato-rial. Bashkimi Sovjetik arriti të mposhteNazistët atëherë kur të gjithë mendoninse Hitleri nuk mund të ndalohej, nënsh-troi Europën Lindore për rreth 40 vjet,nxiti Luftën e Koresë në 1950, dhe rrez-ikoi të fillonte luftë me ShBA në 1962,duke u shfaqur si një fuqi drejtuese. Passhpërbërjes si rezultat i rënies së Murittë Berlinit në 1989 dhe rënies së komu-nizmit në Europën Lindore, ai u nda nëjo më pak se 15 shtete sovrane.


SPECIALE

XHEMAL MEÇI

studiues, “Mjeshtër i Madh”

Vuajtjet e rënda të jetës nuk ua kishinshuar kujtesën për traditat e këngët,

“Ura Fanit fort po dridhet,/ Fratel Pashkugjallë s’ po lidhet!”

Suta është prej derës së Vocërr PrelMehmetit, Mirakaj. Vocrri qe kënduar nëkëngë prej Prendush Gegës për bashkëpun-imin e tij me Lazër e Ndre Mjedën përndërtimin e shkollës së parë shqipe nëIballe, më 1903:

“Vocerr Prela, ni burrë dai/… Vocerr Prelame Frrok Kolen,/

Ja kan dhan’ipeshkvit dorën/- Në Fush’ t’Iballes me ba shkollën,

Me ba shkoll’, me ba saraj!/ Per punëturkut bajmë kollaj”…

Pjetër Mark Prela, i ati i Sutës, VocërrPrelën e kishte xhaxha (vëllain e babait).Suta kishte dijeni për bëmat e Mirakajve, sishtëpi me rëndësi jo vetëm në Iballe e kra-hinën e Pukës, por edhe jashtë Atdheut derinë Itali, ku kujtohej Prel Mehmeti, për tëcilin ka shkruar A. F. Cordignano, L’ALBANIA…Romë, 1933. Aty, në kujtimet eDomenico Pasit, misionar i kishës katolikenë Shqipëri, mësojmë se më 10 nëntor 1888,permes një nate me borë e erë të ftohtë ver-iu, ndërsa po i afroheshin Iballës tre prift-ërinjët, dy prej të cilëve shoqëronin D.Pasin…”Prel Mehmeti i dha zë vendit me disatë shtëna revolje (dhe) me vrap u drejtua për nëSapaç…në malin sipër nesh, u dëgjuan zëra tëndryshëm e thirrje, me ndonjë të shtënë push-ke. Ishte Prelë Mehmeti e disa të tjerë nga Iball-ja që po na dilnin para duke këcyer gurë mëgurë si kitra…arritëm më në fund te banesa ePrelë Mehmetit…Aty gjetëm gati një zjarr tëmadh që, në ato rrethana, vlente sa një visar.Pastaj na u shtrua një darkë e mirë...” Ngakëto kujtime të pjesëshme të D. Pasit më-sojmë për rëndësinë, rolin dhe bujarinë ePrel Mehmetit.

Në vazhdën e Prelë Mehmetit do të dal-loheshin të bijtë: Vocerr e Mark Prela. Pokështu, Pjetër Mark Prela, i cili u vra sëbashku me gruan më 1926 në rrethana tëpasqaruara mirë. Dikush thotë se e vranëlumjanët, që po ndëshkonin kryengritësit,ngritë kundër Qeverisë Shqiptare. Po, dy-shimi ra edhe mbi një fqinjë mysliman. Si-doqoftë , Suta e kujton me dhimbje të mad-he vrasjen e prindërve, sepse, jo vetëm që ihumbi në moshën 2 vjeçe, kurse i vëllai,Frani, në moshën 5 vjeçare, por u rritën jetimme halle e në varfëri, sado nën kujdesin evazhdueshëm të dajëve e gjyshit të tyre,“Dritë Pastë” Zef Lleshi i Qafëmalit, Mird-itë.

Si u rrit Fran Pjetër Miraka, dajat e kthy-en në Iballe, në pronën e të atit, të PjetërMark Prelës. Frani edhe pse i ri, u dha paspunës. Rimkëmbi ekonominë. Hapi edhe dydyqane. Martoi edhe motrën, Sutën, nëmoshën 20-vjeçare, me Fratel Pashk Bashëne Mëziut. Shtëpia e Bashës aso kohe ishteme 19 vetë; shtëpi bujare e në zë në Brigjetë Iballës dhe në mbarë fisin e Kabashitnë Pukë.

Me vendosjen e regjimit komunist,Mirakajt u vunë nën goditjen e “Luftës sëklasave.” Pashuku, i vëllai i Kolë BibëMirakës, bashkë me nipin, Ndoc Kolë BibëMirakën, endeshin maleve me një çetë tëarratisurish politikë. Frateli, me interesimine të atit, Pashk Mëhillit, u dërgonte bukë,kur ishin në afërsi të Mëziut, me Mark Zo-gun e Arësit dhe Ukë Tushën e Mëziut.Kështu i patë dhënë edhe Pal Bibës Mirakësmë vonë. Sigurimsit ishin në gjurmim. Më1952 filluan burgosjet e shumë të dshuarvenë fshatra të ndryshme të Pukës.

Suta që në vitin e dytë të martesës, morigoditjen e pare me burgosjen e vëllait, Franit,si Mirakaj, në bazë akuzash të parapërgati-tura, se dikush prej Mirakajve ishte larguarjashtë Atdheut, dikush maleve në çeta tëarratisurish politikë. Goditja e parë e rëndëkundër Mirakajve ra mbi Franin, edhe pseishte dhënë pas punës. Më 22 shkurt 1946iu zhvillua gjyqi në Shkodër, ku u dënua mevdekje si “armik i pushtetit popullor”. U push-katua në shtator 1946 në Zall-Kiri, Shkodër.Pushkatohet një i ri 25-vjeçar, vetëm përidetë e tia demokratike pa asnjë veprim tëdhunshëm politik kundër shtetit të atijregjimi. “Kalendari Katolik,” 2011)!

Në kujtimet e së kaluarës së hidhur dhe optimizmin e të sotmës

Dy shejtnesha në Mamuras,Sute P. Basha dhe Luçe P. Basha

Suta vetëm tetë vjetë martesë pati meFratelin, kur e internuan bashkë me dydjemët e saj të mitur: Kinin e Simonin.Në çastin kur forcat e sigurimit sulmuanderën kryesore, Frateli me të vëllanë: Kolëndhe të atin, Pashk Mëhill Bashën dolën prejnji dere mbas shtëpije që nuk binte në sydhe morën malin. Kaluan kah daja i Sutës,Qafë-Mali e Fan, Mirditë. Së bashku me fqin-jin e tij, edhe këta fis Kabashi, formuan njëçetë e cila vepronte maleve të Pukës e tëMirditës. Forcat ndjekëse të sigurimitpërpiqeshin t’i asgjësonin në befasi ose dukeu bërë prita në vendkalime të ngushta. Njërast i tillë ishte Ura e Fanit, por çeta e Fra-tel Bashës me guxim e trimëri çau rrethimin.Për këtë sukses trimëror të Fratel Bashës,në popull filluan ta këndonin në këngë. Sutamundi të kujtonte vetëm dy vargjet kryesore:

Ura Fanit fort po dridhet,/ Fratel Pashkugjall s’ po lidhet!

Më në fund kaluan kufirin. Në Jugosllaviqëndruan disa vjet, deri sa mundën të ven-doseshin në Bruksel, Belgjikë.

Pashku vdiq pa arritë ta shoh më: gru-an, Dranen, me rejat, nipat e mbesat. Fra-tel Pashku u kthye mbas 40 vjetësh, në vitete fillimeve të demokracisë. Mbas disa kohe,u rikthye në Bruksel sa të shihte të birin evëllajt, Prelë Kolë Pashkë Bashën me fëm-ijët. Prela ishte interesuar shumë për xhax-hain e tij, Fratelin. “Edhe djalë po ta kishte, s’kishte si të sillej më mirë me te.” Prandaj, nukmund të qëndronte shumë kohë pa e pa. Fat-keqsisht sëmuret e vdes atje. E sollën prejBrukseli e në Mamuras, ku iu bë morti mevaje e gjëmë si në traditën e Maleve dhemandej e varrosën në Mëzi, te varret e tëparëve.

“Natën e Shumëve”, me 2 nëntor, u ndez-in qirinj te varret. Pjerin Kin Basha kishteardhë enkas prej Brukseli. Më 2 nëntor2013, e takova në HTP (Hotel Turizëm Puka)bashkë me Skënderin, vëllain tim, ardhëme te për të 40-at e vëlla Muharremit, vde-kë më 23 shtator.

Pjerini kishte pamjen dhe tiparet fisni-ke të burrave të kullës së Bashajve të Ka-bashit të Mëziut, të cilët, edhe pse aq shumëu përndoqën e u goditën prej regjimit komu-nist, mbijetuan dhe u ripërtrinë falë genittë tyre kreshnik dhe nënave të tyre, që për-balluan si shejtëresha mjerimet e kohësdhe rritën fëmijtë e rigjallëruan familjet.

Fliste me merakun e gjyshe Sutës dhenënë Luçes, që, gjatë një jete të tërë, kish-in kaluar kalvarin e rëndë të diktaturës ko-muniste. Dëshironte që të gjeja kohë e tëshkoja në Mamuras dhe t’ua shkruaja kuj-timet për atë jetë të vështirë e plot trish-tim.

Para se të shkoja në Mamuras, i hodhanjë sy fletorës “Shoqata e të përndjekurve poli-tikë”, ku, në një shënim për Mëziun, ndër tëtjera, kisha pasë shkruar: “Mark Pashk MhillBasha, 11 gusht 1992. Kam ba burg 22 muejnë hetuesi. Tortura. Si nuk u doli gja për ndonjëlidhje me babën e dy vllaznit në arrati, më in-ternuan në Lushnje deri më 1964 bashkë megruen e vllait, Sutën… Si qenë arratisë baba medy djemt, vllaznit e mi, na u ba konsfikimi i plotëi pasunisë: 80 dhi, 60 dhen, 8 lopë etj.”

Më pas, Pjerinit ia kreva porosinë bren-da nëntorit. Shkova në Mamuras. Me ndih-mën e njerëzve të mirë, ua gjeta shtëpinë.Trokita në derën e mbyllur, pas së cilës je-tonin në qetësi dy të moshuara, të respek-tuara prej fqinjëve. Luçja, si e mori vesh sekush isha, më ftoi brenda shtëpisë. Kur fill-ova ta pyes, me që po më shihte për herë tëparë, po tregonte e rezervuar për jetën qëkaloi në internim. Me përvojën time, e qetës-ova, prandaj, pak nga pak filloi ta tregonteatë jetë të vështirë, të rëndë, plot mjerim.Edhe pse kështu, kishte arritë të shijonteedhe ato pak çaste të bukura, që ngjaninme rrezet e diellit që ngrohin përkohësishtpër mes të çarave të reve të zeza të një sh-tërngate kërcnuese sikur përpijnë dheun.Dhe këto çaste të bukura jete ishin: marte-sa me Kinin, jeta me te, djemtë e saj: Pjeri-ni e Françesku “që i kam të mrekullueshëm.Vjehrren e kam pasë të mirë. Më ka dasht sibijën e saj. Edhe unë e kam në kamë të nanës.Sot i kam marak shndetin, se u ba 90 vjeçe. Kavuejt vet e ka pa keq në njerzit e saj. Kemi pasëtë njajtin fat, prandaj u lidhëm familjarisht bash-kë.

Jena prej Zagore, Shkrel të Malsisë Mad-he, Mbishkoder. Jam lindë më 1947, “Natëne Krishtlindjeve”. Axha jem, Llesh Grishashkoi te dajt në Hot, Malzi. Prej andej iku

në Amerikë. Kapën baben tem, Palok Gr-ishen dhe e internuan në Saver të Lush-njes. Ma vonë internuen atje edhe nanënme fëmijtë. Unë isha 5 vjeçe. U rrita mehalle atyre kampeve. Na mungonte gjithë-ka: jo vetëm çdo gja e mirë, por edhe ma tëzakonshmet.

Aty në fermë u njohëm me Sutën e dja-lin e saj, Kinin. Në moshën 17 vjeçe u mar-tova me Kinin. Jeta me te më solli mjaftçaste gëzimi. Na fali Zoti edhe dy djem:Françeskun, 1966 dhe Pjerinin, 1970.Punojshim shumë që të siguronim diçka sifamilje. Më 1972 na liruan prej kampit nëSaver të Lushnjes. Na sollën në Mamuras.Nuk ishim aspak më mirë se në kamp. Kush-tet për strehim ishin të këqija. Kush ba-hesh marak për ne.

Në Mamuras iu qepën Kinit. E dojshinpër spiun mee fut kryesisht mbrenda Miraka-jve e Bashajv. Kini s’ pranoi kurrë. Embajshin në polici në kambë për orë te tana.Kur e panë se s’ po pranonte, e burgosën.Nuk i kishte mbushë 30 vjet. Me dy djem tëmitur. Françesku sa kishte fillua klasën eparë, kur i vunë hekurat të atit. E dënuan10 vjet burg për qëndrim kundër regjimit,“diktaturës së ptoletariatit”. Si bani 10 vjetburg: në Spaç e Shënkollë, e pyetën në se iumbush mendja. Por Kini kishte karakter bur-rash të derës së Bashës, fisit Kabash. Asvështirësitë e internimit, ku rriti trupin mehalle, as vuajtjet e burgut ku u burrnua,nuk e perkulen. E dënuen edhe 7 vjet burg.Qenë vitet e fillimeve demokratike, kur doliprej burgu.” Në shtëpi djemt ishin rritë pababë, nën kujdesin tem e gjyshe Sutës. Jetae rëndë e kishte ba të veten. Kështu, Kinivdiq mbas 10 vjetësh, rreth vitit 2000.”

Suta tregon për internimin në Bençë tëTepelenës, ku ishin nja 800 vetë. Shumicaishin familjarë me gra e fëmijë. I kishin stre-huar në kazermat e ushtrisë në kushte tëpaimagjinueshme. Ushqimi ishte do langjekazani gjoja me groshë apo makarona, poluga nuk ua zinte asnjë kokërr prej tyre. Bukëkishin 600 gr. Bukë misri e trashë, e pa pjekurmirë. Kur e hapnin për ta ngrënë, i vinte eramyk. “ Çashtu e hajshim se ishim të unshëmpër vdekje, - tregon me të fshame Suta.-Kishte burra që prej urie e lodhjeje e hajshinbukën rrugës pa shkue te familja. Ra dizen-teria e bani kërdinë. Kishte ditë me 9 varre,ku vorroseshin pleq e fëmijë. Pati familje qëu shuan. Nikë Deli Vorfit i vdiqën 5 vetë. Uçmend.(!) Kur i than se i ka ardh falja: pyeste:“Ku i kam gjindt unë ?!”

Megjithëse me çat ushqim, na çojshinnë mëngjes heret dhe na nisshin në mal 3orë rrugë kamë shkuemje e kthim. Nangarkojshin me dru në shpinë për me jaushit familjeve në Tepelenë. Sado që elodhun dhe e uritun mendjen e kisha tedjelt. Si po i gjej, se ishin të vogjel, bremedet! Unë isha në mal për dru e fmitëgjithë diten në kamp vetem. Veç nana ashtajo që harron vedin për vuejtjet e fëmijve.Simonin e vogël e kisha të lidhun në djep.Po me rrshqit e me u fur në lidhsat e djepit?!

Nji ditë paska thanë Mrika e Gjomarkut:“Ku e ka nanen ky fmi?! Po me u fur n’ lidh-sat e djepit, kush gjegjet per te?!” Mbas asajfjale, më lanë do kohë me krye punë rrethkampit e me mujt e me e kçyr sado pak edhedjalin, Simonin.

Edhe pse ushqimi vetëm emnin e kish-te ushqim, shpesh e mbajsha shpirtin meatë “ushqim”, kurse buken e shitsha me uble fëmijëve pak gjizë, llallë apo rrallherëpak qumsht. Për me mbledhë stomakun përme mujt me shue urinë, futa nen brez njilamsh me pejë. Si kaloj do kohë, e harrovaaty nen brez. Mendojsha me vete -ku e hum-ba! Mbas gjasht muejsh na çuen në prrueme u la. Kur hoqa brezin, ra lamshi. -Qelamshi, bre medet! - thash. Si u lamë,sikurra trupi ma rahat. Gjashtë muej pa u la!Edhe lopt i kena pasë la ma shpesh! Pesëvjet në Tepelenë, pesë vjet në kushte tëranda jetese, sa nuk ka gojë që i tregon.Çashtu ishna e “ i rashë gurit e drunit” siçthoshna në male dhe mbujta me i mbajtgjallë djemt.

Mbas 5 vitesh na çuen në Savër të Lush-njes. Ishte fermë bujqësore. Punë e lodhjekishna boll, nëpër ara apo stalla lopsh gjithëditën, por ma mirë se në Tepelenë ishim.Thash me veti: “Shyqyr që pshtova djemt.Po, jo, nuk ishte e thanë. U smue Simoni6-vjeçar dhe vdiq, sikur t’na e merrte kushpër dursh. Erdh Marku, axha i vet, prejMziut e kërkoi me ia hap vorrin, se kishtedyshim mos e ka mbyt kush. Bajshin shumëpër njani-tjetrin gjindt e Pashk Bashës.Mezi e qetsuen. “Si na vdiq djali kshtu,bre!”- thirrte me dhimbje t’ madhe.

Edhe Markun e paten çue në internim,si u lirue prej ushtrie. Në ushtri kishteshërbye në repart pune. Në repart pune içonin ushtarët me “biografi të keqe”. Edhenë burg e patën fut nja tri vjet; por ma vonëse ne, se ke ushtar, kur na muren ne. Kavuejt edhe ai boll, por mbas 1972-shit, kure liruen, e lanë me u kthye në Mzi, kursene na pruen në Mamurras pa të drejtë meu largue prej ktu. Herë-herë na duhesh meu paraqit në polici kinse ishim këtu, por nëtë vërtet na mbajshin nën vëzhgim me spi-unët që na i kishin vue gjithkah.”

Shembulli i këtyre grave ngjan me shejt-nesha të vërteta që i gjënden krah njëra-tjetrës. Kuptohet, kryesisht kujdesi i Luçes,e cila, megjithse rritë e jetuar kampeve tëinternimit, e përsekutuar një jetë të tërë,prap mbahet nga shëndeti dhe kujdeset përshtëpinë e vjehrrën, Sutën. Që të dyja,shembull optimizmi dhe respekti ndërfamil-jar, lidhur me tradita fisnike: mikpritjen,mirëkuptimin, durimin, urtësinë, përbal-limin e jetës me dinjitet, pa mllef e ur-rejtje.

Pasqyrimi i rasteve si i Gjon Përjakut,të Sutës e Luçes, Ndue Kolës, e tëtjerë,janë me disa hollësira për të dëshmuar meraste konkrete se sa shumë është rrënjo-sur tradita, vlerat e saja, sidomos në Male.Ruajtja e kësaj tradite është ruajtja e iden-titetit kombëtar.

FAQE 16 Korrik 2014; Nr. 7(307)

AKTUALITET

Diaspora Shqiptare e Malit të Zi, nëShtetet e Bashkuara të Amerikës, kareaguar lidhur me përbuzjen e Simb-olit Kombëtar, në ceremoninë e kon-stituimit të komunës së Gucisë.

Diaspora Shqiptare njofton se do tangrenë zërin në çdo instancë sh-tetërore në Shtetet e Bashkuara tëAmerikës, për të ndaluar diskrimin-imin sistematik të të drejtave elemen-tare të popullatës autoktone shqiptarenë Malin e Zi.

Më datën 22 Qershor të këtij viti, nëqytetin e Gucisë ishte paraparë konsti-tutimi i komunës së porsaformuar medëshirën e pushtet mbajtësve malazias.Në rrjedhën e punimeve deputetëtprezent proceduan me zhvillimin e pun-imeve të Kuvendit të sapo formuar.Bazuar në informacionet zyrtare të sub-jektit politik Lidhja Demokratike - degaPlavë-Guci, në sallën e Kuvendit nukishte prezent Flamuri Kombëtar. Nësallë ishin vetëm Flamuri Malazias dheai i komunitetit boshnjak.

Ky veprim i organeve të posafor-muara të Gucisë, ka shkaktuar njëzemërim të papërshkrueshëm të Di-asporës Shqiptare me origjinë nga sh-teti i sotëm i Malit të Zi. Të indinjuarnga ky veprim, këshilltarët e LD - dega

Kosova është anëtarësuar edhe nënjë organizatë tjetër të rëndësishmerajonale e njohur si Iniciativa Rajonalepër Migrim, Azil dhe Refugjatë, MAR-RI.

Njoftimi zyrtar u bë nga MPJ koso-vare, ndërsa ministri i Jashtëm, En-ver Hoxhaj ka falënderuar shtetetanëtare për pranimin e Kosovës në njëprej organizatave që ndërlidhet ngush-të me liberalizimin e vizave.

Sipas Hoxhajt, pas pranimit të Kos-ovës në Komisionin e Venecias, nëSEECP dhe MARRI, qershori është mua-ji multilateral për Kosovën sa i përketpërfshirjes në organizata dhe po përm-bushet një objektiv e Ministrisë sëJashtme e vendosur në fillim të vitit.

"Sot, dua të konfirmoj që Kosovaështë bërë anëtare e plotë me të drej-ta dhe obligime të barabarta në orga-nizatën rajonale MARRI. Kjo organiza-të është shumë me peshë në rajonine Evropës Juglindore po ashtu është merëndësi të madhe sa i përket procesittë liberalizimit të vizave. Qytetarët dheshteti i Kosovës do të kenë përfitimekonkrete nga anëtarësimi jonë nëkëtë organizatë. Pas anëtarësimeve nëMARRI, SEECP dhe Komisionin e Vene-cias mund të them që qershori ka qenë

Sa vjen e më shumë Greqia po rritpretendimet dhe kërcënimet mbi sh-tetin maqedonas, dhe kjo nuk shihetaq mirë nga zyrtarët më të lartë sh-tetëror në Shkup, të cilët kanë foluredhe për një ndarje të mundshme tëMaqedonisë.

Çështja e emrit të Maqedonisë vazh-don ende të pengojë procesin e integrim-it të vendit në Bashkimin Evropian dhenormalizimin e marrëdhënieve meshtetin grek. Pavarësisht thirrjeve tëshumta të ndërkombëtarëve, përgjetjen e një konsensusi të përbashkëtmes Greqisë dhe Maqedonisë, endenuk është arritur një rezultat.

Maqedonia ka marrë statusin e ven-dit kandidat që në vitin 2005 dhe inte-grimi i mëtejshëm i saj në familjen emadhe evropiane, duket se po zvarritet.Ndërkombëtarët kanë sugjeruar që ngaviti 2008 dhe vazhdojnë edhe sot, qëçështja e emrit mes Maqedonisë dheGreqisë të zgjidhet, për të hapur më pas

Diaspora e Malit të Zi:

Po përbuzen Simbolet Kombëtare

Plavë-Guci, kanë kërkuar vendosjene Flamurit Kombëtar dhe se kërkesat

e këshilltarëve të LD, janë injoruar nëKuvend.

Në njoftim më tutje thuhet, se kyveprim nuk ka të bëjë vetëm me ras-tin konkret, por kjo është një strategjie koordinuar e cila është nëkundërthënie të plotë me deklarimetpublike të Malit të Zi, se i respekton tëdrejtat e grupeve etnike në shtetin etij në bazë të konventave ndërko-mbëtare.

Ndërsa, diaspora u ka bërë thirrjesubjekteve politike që të përulen parainteresave kombëtare në raport meinteresat e ngushta partiake dhe per-sonale.

Diaspora u ka bërëthirrje subjektevepolitike që të përulenpara interesave ko-mbëtare në raport meinteresat e ngushtapartiake dhe person-ale.

Maqedonia drejt ndarjes?!portat e integrimeve euro-atlantike.

Por përveç çështjes së emrit, zyr-tarët e Maqedonisë, shihen mjaft tëshqetësuar për shkak se Greqia karritur pretendimet e saj për një copëtimtë mundshëm të shtetit maqedonas.

Në një intervistë dhënë për DW,krijuesi i padisë ndaj Greqisë nëGjykatën Ndërkombëtare të Drejtë-sisë, në Hagë, Toni Deskoski, ka thënëse ekziston edhe rreziku që Maqedoniatë ndahet.

"Ekziston një rrezik real, që vjenderi te dridhjet e reja politike në ra-jon, Maqedonia mund të mos ketëmundësi që t'iu bëjë ballë të gjitha pre-sioneve ndaj vendeve fqinje dhe mundtë bëhet një gjah për ndarje, në ndonjëmarrëveshje të re të Bukureshtit", kathënë Deskosvki.

Sipas tij, Greqia nuk ka të drejtë tëngulmojë në ndryshimin e emrit tëMaqedonisë, por mund ta bëjë atë, përshkak se e ka fuqinë e duhur.

Kosova anëtarësohet nëorganizatën Iniciativa Rajonale për

Migrim, Azil e Refugjatënjë muaj multilateral. Përmes këtyreanëtarësimeve ne e zgjerojmë sovran-itetin e Kosovës, e forcojmë atë në njërrafsh multilateral, por edhe shteti iKosovës do të ketë përfitime të shum-ta në fusha të ndryshme", u shprehHoxhaj.

Në deklaratën e përbashkët të apro-vuar nga vendet anëtare i sigurohetKosovës pjesëmarrje e plotë dhe më tëdrejta të barabarta sikurse anëtarët etjerë, në mënyrë që përmes ushtrimittë aktiviteteve të MARRI-t të promovo-het bashkëpunimi rajonal, siguria dhestabiliteti.

MARRI është organizatë rajonale ethemeluar në vitin 2003 me iniciativëtë Paktit të Stabilitetit për EvropënJuglindore dhe që nga vitit 2004 ka dyforume të rëndësishme përbrenda.

Kosova do të përfitojë shumë në as-pektin e përmbushjes së kritereve përliberalizim të vizave pasi MARRI mer-ret me çështjet e migrimit, të azilit,pranimit të të kthyerve, menaxhimittë integruar të kufirit, çështjet konsul-lore dhe vizave dhe të shpërngulurve.

Tani do të ketë shtatë shteteanëtare ku përveç Kosovës janë edheKroacia, Mali i Zi, Shqipëria, Serbia,Bosnjë Hercegovina dhe Maqedonia.

FAQE 1 Shqipëria, një hap më 70- vjetori i krijimit ...

Documents

Transcript of FAQE 1 Shqipëria, një hap më 70- vjetori i krijimit ...