Faik Öztrak Hazine Müsteşarı

Faik Öztrak Faik Öztrak

Hazine MüsteşarıHazine Müsteşarı

Yeni Ekonomik Program ve Bekleyişler

0

20

40

60

80

100

120

1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

TÜFE

%58 %79

%39

Enflasyon her 5 yılda bir üst platforma çıkıyor

6.8

9.8

1.5 1.6

9.4

0.3

6.48.1

-6.1

8.07.1

8.3

3.9

-6.1

6.3

-8.5-10

-5

0

5

10

15

1986

1987

1988

1989

1990

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001

*

İstikrarsız Büyüme

REEL GSMH’NIN YILLIK YÜZDE DEĞİŞİMİ (1987 Fiyatlarıyla)

* TAHMİN

DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE STOKU(2000, Milyar ABD $)

0

50

100

150

200

Türk

iye

Y

unan

ista

n

P

orte

kiz

İs

pany

a

İt

alya

M

alez

ya

T

ayla

nd

K

ore

M

acar

ista

n

P

olon

ya

A

rjant

in

B

rezi

lya

M

eksi

ka

Mıs

ır

İsr

ail

$

Haziran 1998 IMF Yakın İzleme Programı

Aralık 1999 Stand- By Düzenlemesi

Mayıs 2001 Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı

Enflasyonla Mücadele ve İstikrar Çabalarımız

2000 Kasım Krizi2001 Şubat Krizi

-2.0

2.3

5.76.5 6.5

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

1999 2000 2001T 2002P 2003P

Güçlü Kamu Maliye PolitikasıKamu Maliyesi Hesaplarının Olağanüstü Şekilde Kuvvetlendirilmesi

Faiz Dışı FazlaFaiz Dışı Fazla(GSMH’ya oran)(GSMH’ya oran)

T= Program TahminiT= Program TahminiP= Program P= Program

0.5

3.4

10.1 9.8

7.9

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

1999 2000 2001T 2002P 2003P

Dönemsel Olarak Düzeltilmiş Dönemsel Olarak Düzeltilmiş Faiz Dışı FazlaFaiz Dışı Fazla

(GSMH’ye Oran)(GSMH’ye Oran)

Cari Dengede Sürdürülemez Açıktan Fazlaya Dönüş

Aylık Kümülatif Cari Denge (Milyon ABD Doları)Aylık Kümülatif Cari Denge (Milyon ABD Doları)

İddialı Yapısal Reformlar

- - Banka yeniden yapılandırma maliyetlerine ilişkin yasal Banka yeniden yapılandırma maliyetlerine ilişkin yasal dayanak sağlanması 26 Nisan 2001dayanak sağlanması 26 Nisan 2001- Spesifik kredi karşılıklarının vergiden - Spesifik kredi karşılıklarının vergiden düşürülmesinin sağlanması 28 Mayıs 2001düşürülmesinin sağlanması 28 Mayıs 2001- Banka birleşmelerinin kolaylaştırılması 21 Haziran 2001- Banka birleşmelerinin kolaylaştırılması 21 Haziran 2001- Kamu bankalarının mali yapılarının düzeltilmesi, - Kamu bankalarının mali yapılarının düzeltilmesi, bilançolarının küçültülmesi, zarar yaratan görevlerin iptalbilançolarının küçültülmesi, zarar yaratan görevlerin iptal edilmesi ve özelleştirmeye hazırlanması, 21 Haziran 2001edilmesi ve özelleştirmeye hazırlanması, 21 Haziran 2001- AB standartları ile uyumlu bağlı krediler düzenlemesi 27 Haziran 2001- AB standartları ile uyumlu bağlı krediler düzenlemesi 27 Haziran 2001- - Mali Mali Sektöre olan Borçların Yeniden YapılandırılmasıSektöre olan Borçların Yeniden Yapılandırılması Hakkında KanunHakkında Kanun 10 Ocak 200210 Ocak 2002

Bankacılık Bankacılık Sektörü Sektörü ReformuReformu

Özel Özel Sektörün Sektörün Rolünün Rolünün

ArtırılmasıArtırılması

- Elektrik Piyasası Kanunu 3 Mart - Elektrik Piyasası Kanunu 3 Mart 20012001

- THY iç hat tarifeleri- THY iç hat tarifeleri

26 Nisan 2001 26 Nisan 2001- Doğal Gaz Piyasası Kanunu 2 Mayıs - Doğal Gaz Piyasası Kanunu 2 Mayıs

20012001- Şeker Piyasası Kanunu 19 Mayıs - Şeker Piyasası Kanunu 19 Mayıs

20012001- Tütün Kanunu 9 Ocak - Tütün Kanunu 9 Ocak

20012001- Kamu İhale Kanunu 22 Ocak - Kamu İhale Kanunu 22 Ocak

20022002- Ekonomik ve Sosyal Konsey Kanunu- Ekonomik ve Sosyal Konsey Kanunu

20 Nisan 2001 20 Nisan 2001- Uluslararası Tahkim Kanunu 21 Haziran 2001- Uluslararası Tahkim Kanunu 21 Haziran 2001

Kamu Kamu Maliyesi Maliyesi ReformuReformu

- Çok sayıda bütçe içi ve bütçe dışı fonların kapatılması 21 Haziran 2001- Çok sayıda bütçe içi ve bütçe dışı fonların kapatılması 21 Haziran 2001- Vergi Kimlik Numaralarının yaygınlaştırılması 21 Haziran 2001- Vergi Kimlik Numaralarının yaygınlaştırılması 21 Haziran 2001- Merkez Bankası Kanunu- Merkez Bankası Kanunu

5 Mayıs 2001 5 Mayıs 2001- Kamulaştırma Kanunu- Kamulaştırma Kanunu

5 Mayıs 2001 5 Mayıs 2001

Hisse Senedi PiyasasıHisse Senedi Piyasası

Faiz OranlarıFaiz Oranları

11 Eylül’ün olumsuz etkileri alınan tedbirler sayesinde hızla giderilmiştir

REFERANS TAHVİLLERİNİN FAİZ ORANLARI

65

80

95

110

01/08/01 14/09/01 26/10/01 10/12/01

(%)Döviz KuruDöviz Kuru

DÖVİZ KURU - USD/TL

1.3

1.4

1.5

1.6

1.7

01/08/01 13/09/01 25/10/01 07/12/01

(milyon)

11 EYLÜL

İMKB 100 ENDEKSİ

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

16,000

01/08/01 14/09/01 26/10/01 10/12/01

ÜretimÜretim

11 EYLÜL

11 EYLÜL

YENİ EKONOMİK PROGRAM

Temel Amaçlar:Krizlerden Korunma ve Sürdürülebilir Büyüme

I. Kriz Riskini Azaltan FaktörlerI. Kriz Riskini Azaltan FaktörlerDalgalı Döviz Kuru SistemiDalgalı Döviz Kuru Sistemi

- Faiz oranlarında istikrar- Faiz oranlarında istikrarFinansal Sistemin GüçlendirilmesiFinansal Sistemin Güçlendirilmesi

- Bankacılık sisteminin kırılganlığının azaltılması- Bankacılık sisteminin kırılganlığının azaltılması - Yurtiçi yatırım araçlarına güven- Yurtiçi yatırım araçlarına güven

Harcama ve Vergi ReformuHarcama ve Vergi Reformu- Mali uyum (yüksek faiz dışı fazlanın sürdürülebilmesi)- Mali uyum (yüksek faiz dışı fazlanın sürdürülebilmesi)

- Borcun sürdürülebilirliği- Borcun sürdürülebilirliği

II. Makroekonomik İstikrar ve Sürdürülebilir BüyümeII. Makroekonomik İstikrar ve Sürdürülebilir BüyümeMali Uyum Mali Uyum Enflasyonla MücadeleEnflasyonla MücadeleYapısal ReformlarYapısal Reformlar

Büyüme (%)GSMH Deflatörü (%)TEFE (Dönem sonu, 12 aylık değişim, %)TÜFE (Dönem sonu, 12 aylık değişim, %)

Ödemeler Dengesi (milyar ABD $) Cari İşlemler Dengesi İhracat İthalat Turizm Gelirleri

Kamu Kesimi Faiz Dışı Dengesi (%GSMH)Konsolide Bütçe Faiz Dışı Dengesi* (%GSMH)

Toplam Kamu Sektörü Net Borcu (% GSMH) Net Dış Borç Net İç Borç

*TCMB karı, faiz gelirleri ve özelleştirme gelirleri hariçT: TahminP: Program

Temel Ekonomik Göstergeler1999 2000 2001T 2002P

-6.1 6.3 -8.5 3.0 55.8 50.9 60.7 48.9 62.9 32.7 86.0 31.0 68.8 39.0 68.0 35.0

-1.4 -9.8 2.0 -2.0 29.3 31.7 35.1 37.0-39.8 -54.1 -40.2 -43.3 5.2 7.6 8.0 6.0

-2.0 2.3 5.7 6.5 1.5 4.2 5.0 5.4 61.0 57.4 92.2 81.3 20.1 18.3 38.0 35.1 40.9 39.1 54.2 46.2

q

2002 yili icin KAF'in kullnaadigi $ kuru 1,710,000 olarak kullanilmaktadir.

25500

26000

26500

27000

27500

28000

28500

29000

29500

30000

30500

31000

2 3 4

1999

-1 2 3 4

2000

-1 2 3 4

2001

-1 2 3 4*

2002

-1* 2* 3* 4*

Büyüme

REEL GSMHMevsimsel Olarak Düzeltilmiş Değerler (1987 Fiyatlarıyla)

Tahmin







-6.1 6.3 -8.5 3.0 55.8 50.9 60.7 48.9 62.9 32.7 86.0 31.0 68.8 39.0 68.0 35.0

-1.4 -9.8 2.0 -2.0 29.3 31.7 35.1 37.0-39.8 -54.1 -40.2 -43.3 5.2 7.6 8.0 6.0

-2.0 2.3 5.7 6.5 1.5 4.2 5.0 5.4 61.0 57.4 92.2 81.3 20.1 18.3 38.0 35.1 40.9 39.1 54.2 46.2

q


Enflasyon Daha Düşük Bir Platforma Oturuyor

Yıllıklaştırılmış Aylık Enflasyon (Mevsimsel Düzeltilmiş)Yıllıklaştırılmış Aylık Enflasyon (Mevsimsel Düzeltilmiş)

0

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

1998 1999 2000 2001 20022002







-6.1 6.3 -8.5 3.0 55.8 50.9 60.7 48.9 62.9 32.7 86.0 31.0 68.8 39.0 68.0 35.0

-1.4 -9.8 2.0 -2.0 29.3 31.7 35.1 37.0-39.8 -54.1 -40.2 -43.3 5.2 7.6 8.0 6.0

-2.0 2.3 5.7 6.5 1.5 4.2 5.0 5.4 61.0 57.4 92.2 81.3 20.1 18.3 38.0 35.1 40.9 39.1 54.2 46.2

q


-2.0

2.3

5.76.5 6.5

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

1999 2000 2001T 2002P 2003P

Güçlü Kamu Maliye PolitikasıKamu Maliyesi Hesaplarının Olağanüstü Şekilde Kuvvetlendirilmesi

Faiz Dışı FazlaFaiz Dışı Fazla(GSMH’ya oran)(GSMH’ya oran)

T= Program TahminiT= Program TahminiP= Program P= Program

0.5

3.4

10.1 9.8

7.9

-4.0

-2.0

0.0

2.0

4.0

6.0

8.0

10.0

12.0

1999 2000 2001T 2002P 2003P

Dönemsel Olarak Düzeltilmiş Dönemsel Olarak Düzeltilmiş Faiz Dışı FazlaFaiz Dışı Fazla

(GSMH’ye Oran)(GSMH’ye Oran)

Kamu Borcunun Hızla Düşmesi Beklenmektedir

Net Kamu BorcuNet Kamu Borcu / GSMH / GSMH

57

92

63

73

69

66

81

55

60

65

70

75

80

85

90

95

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006

Program

Kamu Borcunun 2001 yılında artması endişe Kamu Borcunun 2001 yılında artması endişe yaratmıştır ancak kamu borcu sürdürülebilir bir yaratmıştır ancak kamu borcu sürdürülebilir bir yapıdadıryapıdadır......

Borçtaki Artışın KaynaklarıBorçtaki Artışın Kaynakları;; •Bankacılık Sektörünün Yeniden YapılandırılmasıBankacılık Sektörünün Yeniden Yapılandırılması• Devalüasyon EtkisiDevalüasyon Etkisi• GSMH’daki Düşüş GSMH’daki Düşüş •Yüksek Reel FaizlerYüksek Reel Faizler

2002 Programı ile Borç Oranı Hızla Düşecektir;2002 Programı ile Borç Oranı Hızla Düşecektir; •Yüksek Faiz Dışı FazlaYüksek Faiz Dışı Fazla•Reel Faizlerde DüşüşReel Faizlerde Düşüş•GSMH’daki Beklenen ArtışGSMH’daki Beklenen Artış •Reel Kurun Bir Miktar DeğerlenmesiReel Kurun Bir Miktar Değerlenmesi

Etkin Borç YönetimiEtkin Borç Yönetimi

• Hazine’nin İç ve Dış Borçlanmadaki Performansı Hazine’nin İç ve Dış Borçlanmadaki Performansı

Kamu Borcunun Çevrilmesine İlişkin Endişelerin Ortadan Kalkması

Ortalama Vadenin Uzatılması Yatırımcı Tabanının Genişletilmesi

• Yeni Adımlar Yeni Adımlar

Borçlanmada Yatırımcıların İhtiyaçlarını Karşılamaya Öncelik Verilmesi

Vadenin Uzatılması ve DİBS Likiditesinin Artırılması

İstikrarlı Bir Yatırımcı Tabanı Oluşturulması Amacıyla Yatırımcı Tabanının Genişletilmesi

Toplam Borç Servisi İç Borç Servisi Anapara Faiz İç Borç Servisi Piyasalara Kamu Kesimine

Dış Borç Servisi Anapara FaizFinansman İç Borçlanma Piyasalardan İç Borçlanma Kamu Kurumlarından Borçlanma Diğer Faiz Dışı Fazla Özelleştirme Uluslararası Kuruluşlar Dış Borçlanma Kasa Kullanımı

Toplam İç Borçlanma / İç Borç ServisiPiyasalardan İç Borçlanma / İç Borç Servisi

2001 2002 geçici tahmin 83,5 114,3 70,5 98,2

43,2 60,4 27,3 37,8 70,4 98,2

44,5 73,925,9 24,3

13,1 16,1 9,4 10,5 3,7 5,6 83,5 114,3

53,3 74,443,3 63,610,0 10,8

30,2 39,9 11,1 16,3 1,4 1,3 14,3 16,6 3,7 5,2 -0,3 0,6 %76 %76 %97 %85

FİNANSMAN GEREKSİNİMİFİNANSMAN GEREKSİNİMİ

q


Yapısal Reformlar :Başlanılan reformların geliştirilerek hızla tamamlanması

- Bankacılık Sisteminin yeniden yapılandırılması ve güçlendirilmesi- Bankacılık Sisteminin yeniden yapılandırılması ve güçlendirilmesi- Kamu bankalarının operasyonel olarak yeniden yapılandırılması ve- Kamu bankalarının operasyonel olarak yeniden yapılandırılması ve nihai olarak özelleştirmeye hazırlanmasınihai olarak özelleştirmeye hazırlanması- TMSF bünyesindeki bankaların çözüme kavuşturulması- TMSF bünyesindeki bankaların çözüme kavuşturulması- Özel bankaların güçlendirilmesi- Özel bankaların güçlendirilmesi- İstanbul Yaklaşımı- İstanbul Yaklaşımı- Yasal ve kurumsal düzenlemeler ile denetimin geliştirilmesi- Yasal ve kurumsal düzenlemeler ile denetimin geliştirilmesi

Bankacılık Bankacılık Sektörü Sektörü ReformuReformu

Özel Özel Sektörün Sektörün

Ekonomideki Ekonomideki Rolünün Rolünün

ArtırılmasıArtırılması

- Özel sektörün girişimciliğinin desteklenmesi- Özel sektörün girişimciliğinin desteklenmesi- Doğrudan yabancı yatırımların artırılması- Doğrudan yabancı yatırımların artırılması- Özelleştirme programına hız verilmesi - Özelleştirme programına hız verilmesi - Yatırımların önündeki idari engellerin kaldırılması- Yatırımların önündeki idari engellerin kaldırılması- Özel sektörde iyi yönetişim: - Özel sektörde iyi yönetişim: - Şeffaflığın ve iyi yönetişimin kamu ve özel sektör kesimlerinde - Şeffaflığın ve iyi yönetişimin kamu ve özel sektör kesimlerinde eşzamanlı olarak geliştirilmesieşzamanlı olarak geliştirilmesi - Hissedar hakları, yönetim kurulu denetiminde etkinlik ve hesap - Hissedar hakları, yönetim kurulu denetiminde etkinlik ve hesap

verilebilirlik, şirket faaliyetlerine ilişkin zamanlı ve verilebilirlik, şirket faaliyetlerine ilişkin zamanlı ve doğru açıklamalardoğru açıklamalar

Kamu Kamu Maliyesi Maliyesi ReformuReformu

- Kamu maliyesinde etkinliğin ve şeffaflığın artırılması, - Kamu maliyesinde etkinliğin ve şeffaflığın artırılması, - Harcama disiplini, personel reformu- Harcama disiplini, personel reformu- Vergi sistemi reformu ve bütçe dışı kamu kesiminin etkinliğinin artırılması- Vergi sistemi reformu ve bütçe dışı kamu kesiminin etkinliğinin artırılması

Enflasyonun düşürülebilmesi ve sürdürülebilir Enflasyonun düşürülebilmesi ve sürdürülebilir büyüme ortamının sağlanmasıbüyüme ortamının sağlanması

Güçlü kamu maliyesi politikaları sürdürülmelidirGüçlü kamu maliyesi politikaları sürdürülmelidir Başta mali sektör olmak üzere yapısal reformlar Başta mali sektör olmak üzere yapısal reformlar

tamamlanmalıdır.tamamlanmalıdır. Enflasyonla mücadele toplumun tüm kesimlerinin katılımı ile Enflasyonla mücadele toplumun tüm kesimlerinin katılımı ile

kararlılıkla sürdürülmelidir. Gelirler ve fiyatlar politikasıyla ilgili olarak:kararlılıkla sürdürülmelidir. Gelirler ve fiyatlar politikasıyla ilgili olarak: Ücretler ve maaşlar geriye doğru endekslenmemelidirÜcretler ve maaşlar geriye doğru endekslenmemelidir Kamunun diğer transfer kalemlerindeki artış hedeflenen Kamunun diğer transfer kalemlerindeki artış hedeflenen

enflasyona göre belirlenmelidirenflasyona göre belirlenmelidir Özel kesimin de hedeflenen enflasyonu baz alması Özel kesimin de hedeflenen enflasyonu baz alması

enflasyonun düşürülmesi için önemlidirenflasyonun düşürülmesi için önemlidir

Ekonomide sağlanan iyileşme sürecinin kalıcı hale gelebilmesi için:

Faik Öztrak Hazine Müsteşarı

Documents

Transcript of Faik Öztrak Hazine Müsteşarı