ETM Kilavuzlar Ileri Muhabese Denetim 062011

8/3/2019 ETM Kilavuzlar Ileri Muhabese Denetim 062011

1/192

MUHASEBE, DENETM VE ETK KURALLAR

TSPAKB1

MUHASEBE, DENETM VE ETKKURALLAR

Sermaye Piyasas Faaliyetlerileri Dzey Lisans Eitimi

HAZRAN 2011


2/192


TSPAKB2

Bu notlar, Trkiye Sermaye Piyasas Arac Kurulular Birlii tarafndan (TSPAKB) SPKLisanslama Snavlarna kaynak oluturmak amacyla hazrlanmtr. Bu notlarda yer alanher trl bilgi, deerlendirme, yorum ve istatistiki deerler hazrland tarih itibariyle,Do.Dr. Serhat YANIK ve TSPAKB eitmenleri tarafndan derlenmitir.

Bilgilerin hata ve eksikliinden doabilecek zararlardan TSPAKB hibir ekilde sorumlulukkabul etmemektedir. Bu notlarda yer alan bilgiler kaynak gsterilmek artyla izinsizyaynlanabilir, ancak ticari amala oaltlamaz ve satlamaz.


3/192


TSPAKB3

GR

Bu klavuzda yer alan bilgiler, Sermaye Piyasas Faaliyetleri leri Dzey lisanslamasnavnn konularndan Muhasebe, Denetim ve Etik Kurallar iermektedir.

Klavuz, Muhasebenin Temel Kavramlar ve Genel lkeleri, Temel Mali Tablolaralikin Esaslar ve Dzenleme Kurallar, Genel Kabul Grm Gelir Tablosu ve Bilanolkeleri, Sermaye Piyasasnda Hesap Planlar ve Muhasebe Uygulamalar, MaliTablolarn Konsolidasyonu, Enflasyonun Mali Tablolara Etkisi, Birleme ve DevirlerinMali Tablolalara Etkisi, Arac Kurumlarda Belge ve Kayt Dzeni, Arac KurumlardaSermaye Yeterlilii Uygulamalar, Bamsz Denetim Sreci ve Denetim Standartlar,Sermaye Piyasas Kurumlarnda Denetim Yntemleri, Trkiye Sermaye PiyasasArac Kurulular Birlii yelerinin Sermaye Piyasas Faaliyetlerini Yrtrken UyacaklarMeslek Kurallar olmak zere toplam on iki blmden olumaktadr.

Snavlarda Muhasebe, Denetim ve Etik Kurallar ile ilgili kacak soru says 25tir.

Katlmclara baarlar dileriz.

TSPAKB


4/192


TSPAKB4

1) MUHASEBENN TEMEL KAVRAMLARI VE GENEL LKELER ............................. 91.1) Muhasebenin Tanm ve eitleri .......................................................... 91.2) Muhasebecilik Meslei ........................................................................ 111.3) Temel Muhasebe Kavramlarn ve Varsaymlar.................................... 111.4) Muhasebede Kullanlan Defter ve Belgeler .......................................... 14

1.5) Hesap Kavram ve Muhasebe Dngs ................................................ 151.6) Deerleme Esaslar ............................................................................. 16

1.6.1) Menkul Kymetlerin Deerleme Esaslar .............................................. 161.6.2) Stoklar Deerleme Esaslar .............................................................. 171.6.3) Alacak ve Borlar Deerleme Esaslar ................................................ 191.6.4) Dvize Dayallemler ..................................................................... 201.6.5) tirakler, Bal Ortaklklar ve Bal Menkul Kymetleri Deerleme .......... 201.6.6) Maddi Duran Varlklar Deerleme Esaslar .......................................... 211.6.7) Maliyet Art Fonu ve Sermayeye Eklenecek tirak Hisseleri ve

Gayrimenkul Sat Kazanlarle lgili Esaslar ...................................... 211.6.8) Kurulu ve Tekilatlanma Giderleri ile lgili Esaslar ............................... 211.6.9) Aratrma ve Gelitirme Giderleri ....................................................... 22

1.6.10) Haklar ve Petemallk (Firma Deeri) ................................................. 221.6.11) Duran Varlklarda Amortisman Muhasebesi ......................................... 22

1.7) Uluslararas Finansal Raporlama Standartlarnn (UFRS) Geliimi velkemizdeki Uygulamalar ................................................................... 23

2) TEMEL MAL TABLOLARA LKN ESASLAR VE DZENLEME KURALLARI .... 272.1) Mali Tablolarn Dzenlenme Amalar ................................................. 272.2) Mali Tablolarn Nitelikleri .................................................................... 28

2.2.1) Mali Tablolarn Temel Nitelikleri: ........................................................ 282.2.2) htiyaca uygun ve gvenilir bilgiyle ilgili snrlamalar: ........................... 31

2.3) Mali Tablolarn Unsurlar..................................................................... 322.3.1) Varlklar ......................................................................................... 32

2.3.2) Yabanc Kaynaklar (Borlar) .............................................................. 332.3.3) z sermaye .................................................................................... 342.3.4) Performans .................................................................................... 34

2.4) Mali Tablolara Alnma ......................................................................... 352.4.1) Mali Tablolara Alnma Sreci ............................................................. 362.4.2) Mali Tablo Unsurlarnn Deerlemesi ................................................... 38

2.5) Mali Tablolar Ve Sunum Kurallar ........................................................ 392.5.1) letmede Mali Tablo Hazrlanmasndan Sorumlu Olanlar ....................... 392.5.2) Ynetim Kurulu Yllk Faaliyet Raporu ................................................. 422.5.3) Mali Tablolarn Yaps Ve erii ......................................................... 432.5.4) Bilano .......................................................................................... 442.5.5) Gelir Tablosu .................................................................................. 47

2.5.6) zsermaye Deiim Tablosu ............................................................. 482.5.7) Nakit Akm Tablosu ......................................................................... 482.5.8) Mali Tablo Dipnotlar ........................................................................ 53

2.6) Ara Mali Tablolar ................................................................................. 542.6.1) Ara Mali Tablolarn Biim ve erii .................................................... 552.6.2) Mali Tablolara Alnma ve Deerleme ................................................... 552.6.3) Ara Mali Tablo Dzenleme Ykmll.............................................. 56

2.7) Bilgi, Belge ve Aklamalarn Elektronik Ortamda mzalanarak KamuyuAydnlatma Platformuna Gnderilmesi................................................ 57

3) GENEL KABUL GRM GELR TABLOSU VE BLANO LKELER ................. 593.1) Gelir Tablosu lkeleri .......................................................................... 59

3.2) Bilano lkeleri ................................................................................... 603.2.1) Varlklara likin lkeler .................................................................... 61


5/192


TSPAKB5

3.2.2) Yabanc Kaynaklara likin lkeler ...................................................... 623.2.3) zkaynaklara likin lkeler ............................................................... 62

4) SERMAYE PYASASINDA HESAP PLANLARI VE MUHASEBE UYGULAMALARI644.1) Halka Ak Anonim Ortaklklarn Kullanacaklar Hesap Plan............... 644.2) Hesaplarn leyii .............................................................................. 814.3) Yatrm Fonlarnn Hesap Plan............................................................ 84

5) MAL TABLOLARIN KONSALDASYONU ....................................................... 855.1) Giri ve Genel Tanmlar ....................................................................... 865.2) Konsolidasyon Kapsam Dnda Kalma Esaslar.................................. 865.3) Konsolide Mali Tablolarn Dzenlenme Yntemleri ............................. 87

5.3.1) Konsolidasyon Yntemi .................................................................... 875.3.2) Mterek Ynetim Konsolidasyonu Yntemi ......................................... 875.3.3) zkaynak Ynteminin Uygulanmas.................................................... 87

5.4) Konsolide Mali Tablolarn Dzenlenmesinde Genel Esaslar ................. 885.4.1) Konsolide Bilanonun Dzenlenmesine likin Esaslar ........................... 885.4.2) Konsolide Gelir Tablosunun Dzenlenmesine likin Esaslar ................... 89

5.5) erefiye Belirlenmesi Glkleri ......................................................... 905.6) Yabanc lkelerde Faaliyet Gsteren Bal Ortaklk, tirak ve Mterek

Ynetime Tabi Ortaklklar ................................................................... 905.7) Taraflarn Bilgi Salama Ykmll ................................................ 915.8) Kr Datm........................................................................................ 915.9) Konsolide Mali Tablolarn Dipnotlar ................................................... 915.10) lk Konsolide Mali Tablolar ................................................................. 925.11) Konsolide Mali Tablolarn Bamsz Denetimi ...................................... 925.12) Konsolidasyona Dahil letmelerin Mali Tablolarnn Hazrlanmasnda

Kullanlacak Standartlar ..................................................................... 926) ENFLASYONUN MAL TABLOLARA ETKS.................................................... 93

6.1) Fiyat Hareketleri ................................................................................. 936.2) Enflasyonun letmeler Asndan nemi ............................................ 94

6.2.1) Enflasyonun Finansman Politikalar zerindeki Etkileri........................... 956.2.2) Enflasyonun Yatrm Politikalar zerindeki Etkileri ................................ 956.2.3) Enflasyonun Kapasite Kullanm ve retim Politikalar zerindeki Etkileri .. 966.2.4) Enflasyonun Kr Datm zerindeki Etkileri ....................................... 966.2.5) Enflasyonun Fiyatlama Politikalar zerinde Etkileri .............................. 976.2.6) Enflasyonun cret Politikalar zerinde Etkileri .................................... 97

6.3) Enflasyonun Mali Tablolar zerindeki Etkisi ........................................ 986.3.1) Enflasyonun Bilano zerindeki Etkileri ............................................... 986.3.2) Enflasyonun Gelir Tablosu zerindeki Etkileri ....................................... 99

6.4) lkemizde Enflasyon Muhesebesi Uygulamas .................................... 996.4.1) Yksek Enflasyon Dnemi ............................................................... 1006.4.2) Parasal ve Parasal Olmayan Kalemler ............................................... 1006.4.3) Mali Tablolarn Parann Cari Satn Alma Gc Cinsinden fade Edilmesi .. 100

7) BRLEME VE DEVRLERN MAL TABLOLARA ETKS ............................... 1027.1) Birleme Kavram ............................................................................. 1027.2) letme Birlemelerinin Nedenleri .................................................... 1027.3) letme Birleme Sreci .................................................................... 1037.4) Devralma Katlma Sreci ................................................................ 1057.5) lkemizde Birleme ve Devire likin Mevzuat .................................. 106

7.5.1) Birleme Orannn Hesaplanmasnda Uygulanabilecek Yntemler .......... 1067.5.2) Ortaklk Devralma Yoluyla Birleme Sonrasnda Ulalacak Sermaye Tutar

Ve Birleme Oran ......................................................................... 107


6/192


TSPAKB6

7.5.3) Yeni Ortaklk Kurulmas Yoluyla Birleme Sonrasnda Ulalacak SermayeTutar.......................................................................................... 107

7.6) Birleme lemleri ve Muhasebe lemleri zerine Bir rnek............ 1077.6.1) Yeni Bir Ortaklk Kurulmas Yolu ile Birleme ..................................... 1077.6.2) Devralma Yoluyla Birleme ............................................................. 109

8) Arac Kurumlarda Belge ve Kayt Dzeni ................................................... 1128.1) Genel Esaslar .................................................................................... 112

8.1.1) Arac Kurulular Tarafndan Tutulacak Defter ve Belgeler..................... 1128.2) Hisse Senedi lemlerinin Belge ve Kayt Dzeni .............................. 114

8.2.1) Mteri Emirlerinin Alnmas ve zlenmesi ......................................... 1148.2.2) Kesinleen lemlerin Hak Sahiplerine Datlmas Srasnda Dzenlenecek

Belgeler ....................................................................................... 1158.2.3) Hisse Senetlerinin Sat ve Allemlerinin Muhasebeletirilmesi ......... 1158.2.4) Rhan Hakk Kullanm ve Bedelsiz Hisse Senetlerinin Muhasebeletirilmesi

.................................................................................................. 1168.2.5) Temett Farklar ........................................................................... 1168.2.6) Hisse Senetlerinin Temett Gelirleri ................................................. 117

8.3) Borlanmay fade Eden Menkul Kymet lemlerinin Belge ve KaytDzeni .............................................................................................. 117

8.3.1) Mteri Emirlerinin Alnmas, Yerine Getirilmesi ve Hak Sahiplerine Datm.................................................................................................. 117

8.3.2) Borlanmayfade Eden Menkul Kymetlerin Alm Satm lemleri veMuhasebeletirilmesi ..................................................................... 118

8.3.3) Anapara, Faiz, Kupon ve Gelir Paynn Muhasebeletirilmesi ................. 1188.4) Repo ve Ters Repo lemlerinin Belge ve Kayt Dzeni ..................... 119

8.4.1) Mteri Emirlerinin Alnmas ve zlenmesi ......................................... 1198.4.2) Repo ve Ters Repo lemlerinin Muhasebeletirilmesi .......................... 1198.4.3) Repo lemlerinin Muhasebeletirilmesi ............................................. 1198.4.4) Ters Repo lemlerinin Muhasebeletirilmesi ...................................... 120

8.5) Kredili Menkul Kymet ve Aa Satlemlerinin Belge ve Kayt Dzeni......................................................................................................... 121

8.5.1) Mteri Emirlerinin Alnmas ve zlenmesi ......................................... 1218.5.2) Kredili Menkul Kymet lemlerinin Muhasebeletirilmesi ..................... 1218.5.3) Aa Sat ve Menkul Kymetlerin dn Alnmaslemlerinin

Muhasebeletirilmesi ..................................................................... 1218.5.4) Menkul Kymetlerin dn Verilmesi lemlerinin Muhasebeletirilmesi .. 122

8.6) Bankalarn Belge ve Kayt Dzeni ..................................................... 1239) ARACI KURUMLARDA SERMAYE YETERLL UYGULAMALARI ................. 124

9.1) lgili Sermaye Piyasas Mevzuat....................................................... 1249.2) zsermaye ve Sermaye Yeterlilii Taban ......................................... 124

9.3) Deerleme lkeleri ............................................................................ 1259.3.1) Borsalarda lem Gren Varlklar ..................................................... 1259.3.2) Borlanma Aralarnn Deerleme lkeleri .......................................... 1269.3.3) Dier Varlklara likin Deerleme Hkmleri ..................................... 1269.3.4) Deerlemeye likin Dier Hkmler ................................................ 1279.3.5) Repo ve Ters Reponun Deerlemeye Tabi Tutulmas........................... 1279.3.6) Vergi Karlklar............................................................................ 129

9.4) Ykmllkler .................................................................................. 1309.4.1) Asgari zsermaye Ykmll ...................................................... 1309.4.2) Sermaye Yeterlilii Taban Ykmll ........................................... 1319.4.3) Genel Borlanma Snr................................................................... 1329.4.4) Likidite Ykmll ..................................................................... 133

9.5) Ykmllklere Aykrlklar .............................................................. 1339.6) Risk Karl..................................................................................... 135


7/192


TSPAKB7

9.6.1) Pozisyon Riski ve Net Pozisyon ........................................................ 1359.6.2) Kar Taraf Riski ............................................................................ 1399.6.3) Younlama Riski .......................................................................... 1419.6.4) Dviz Kuru Riski ............................................................................ 141

9.7) Sermaye Yeterlilii Tabannn Hesaplanmas (Genel Bak) .............. 1429.8) Risk Karl Hesaplama Tablosu (RKHT) ......................................... 143

9.8.1) Genel Aklama ............................................................................. 1449.8.2) RKHTnin Yaps............................................................................. 1459.8.3) RKHTnin Hazrlanmas ................................................................... 145

9.9) Sermaye Yeterlilii Taban Hesaplama Tablosu (SYTHT) ................... 1499.10) Likidite Ykmll Hesaplama Tablosu (LYHT) ............................. 1509.11) Arac Kurulu ve Portfy Ynetim irketlerinin Sermaye Piyasas

Faaliyetleri Aylk Bildirim Tablosu ..................................................... 15010)BAIMSIZ DENETM SREC VE DENETM STANDARTLARI ....................... 163

10.1) SPKna Gre Bamsz D Denetim Trleri........................................ 16310.1.1) Srekli Denetim ............................................................................ 16410.1.2) Snrl Denetim .............................................................................. 16410.1.3) zel Denetim................................................................................ 165

10.2) Bamsz Denetleme Kurulular ....................................................... 16510.3) Bamsz Denetiler, Yetkileri ve Sorumluluklar .............................. 16610.4) Denetilerin Bamszl ve Gvenilirlii .......................................... 16810.5) Bamsz Denetleme Kuruluunun Grevlendirilmesi ve Grevden

ekilmesi .......................................................................................... 16810.6) Bamsz Denetim lkeleri ................................................................. 170

10.6.1) Bamszlk lkesi .......................................................................... 17010.6.2) Bamszl Ortadan Kaldran Durumlar ............................................ 17010.6.3) Mesleki zen ve Titizlik .................................................................. 17110.6.4) Ticaret ve Meslee Aykr Faaliyet Yasa .......................................... 172

10.6.5) Reklam Yasa .............................................................................. 17210.6.6) Sr Saklama Ykmll ............................................................... 17210.6.7) Karlkllikiler ve Haksz Rekabet ................................................. 173

10.7) Bamsz Denetim Szlemesi ........................................................... 17310.8) Bamsz Denetim Program.............................................................. 17310.9) Bamsz Denetim Teknikleri ............................................................ 17410.10)Bamsz Denetleme Raporlar .......................................................... 17510.11)Hukuki ve Cezai Sorumluluk ............................................................. 17510.12)Denetimden Sorumlu Komiteler ........................................................ 175

11)SERMAYE PYASASI KURUMLARINDA DENETM YNTEMLER .............. 17711.1) Denetim Sistemi ........................................................................... 177

11.1.1) Muhasebe Denetimleri ................................................................... 17711.1.2) Ynetsel Denetim .......................................................................... 17711.1.3) Denetim Sisteminin Unsurlar ...................................................... 17711.1.4) Denetim Sistemi ve Risk Kavram................................................. 178

11.2) Arac Kurulularda Denetim Sistemi ............................................. 17811.2.1) Denetim Sisteminin Genel Esaslar ............................................... 17811.2.2) Tefti Sistemi ve Tefti Birimi ......................................................... 18311.2.3) Bamsz D Denetim ile Denetim Arasndaki likiler ...................... 18511.2.4) Kontrol Birimine likin Esaslar .................................................... 186

12)TRKYE SERMAYE PYASASI ARACI KURULULARI BRL YELERNNSERMAYE PYASASI FAALYETLERN YRTRKEN UYACAKLARI MESLEKKURALLARI ..................................................................................................... 187

12.1) Genel Ilkeler ..................................................................................... 187


8/192


TSPAKB8

12.1.1) Drst ve Adil Davranma lkesi ....................................................... 18712.1.2) Mesleki zen ve Titizlik lkesi .......................................................... 18712.1.3) Saydamlk lkesi ........................................................................... 18712.1.4) Kaynaklar Etkin Kullanma lkesi ...................................................... 18812.1.5) Rekabet ve Toplumsal Yarar Gzetme lkesi ..................................... 18812.1.6) Kara Parann Aklanmasle Mcadele ............................................... 188

12.2) Mterilerle likiler ......................................................................... 18812.2.1) Mteriyi Tanma Kural.................................................................. 18812.2.2) Mteri Talimatlarna Uyma ............................................................ 18812.2.3) Bilgi Verme .................................................................................. 18812.2.4) Mteri Menfaatleri ........................................................................ 189

12.3) Dier yelerle likiler ...................................................................... 18912.3.1) Haksz Rekabetin nlenmesi ........................................................... 18912.3.2) lan ve Reklamlar .......................................................................... 190

12.4) alanlarn Mterilerle likileri ..................................................... 19012.4.1) alanlarn Mteri Olarak likileri ................................................. 19012.4.2) Kurum Baznda Etik Kurallar Belirlenmesi ve Denetimi ........................ 19112.4.3) Birlik ve Dier Kamu Kurum ve Kurulularyla likiler ......................... 19112.4.4) Meslek Kurallarnn Gelitirilmesi ..................................................... 191


9/192


TSPAKB9

1)MUHASEBENN TEMEL KAVRAMLARI VE GENELLKELER

1.1)Muhasebenin Tanm ve eitleri

Muhasebenin temel amac bir iletmede ortaya kan ve para birimi ile ifade edilebilenolaylar Genel Kabul Grm Muhasebe lkelerine uygun olarak belirli bir sistem iindekaydetmek, snflandrmak, zetlemek, finansal tablolar biiminde raporlamak veyorumlamaktr. Muhasebe mali nitelikteki ilemleri ve olaylar para ile ifade edilmiekilde kaydetme, snflandrma, zetleme, rapor etme ve sonular yorumlama bilim vesanatdr. Bu tanmlardan da anlalaca gibi muhasebenin temel fonksiyonlar;

kaydetme, snflandrma rapor etme (zetleme)ve yorumlama, eklinde ortaya kmaktadr.

Muhasebenin amac ve temeli ayn olmasna ramen iletmelerin eitli ama vefaaliyetlerinin farkl olmas, farkl muhasebe trlerini ortaya karmtr. Muhasebe; genelmuhasebe, maliyet muhasebesi ve ynetim muhasebesi olarak ana blmeayrlmaktadr.

Genel Muhasebe, (Finansal Muhasebe): Genel muhasebe iinde finansal bilgiler hibiranalize ve deiime tabi tutulmakszn kaydedilir. Genel Muhasebe ilemleri objektif

belgeye dayanarak ve olduu gibi kaydeder ve esas olarak muhasebe iletmelerinin maliyapsn gsterir. Bu nedenle iletmelerin kaynaklarn ve bu kaynaklarn hangi varlklariin ne ekilde kullanldn gstermektedir. Dier bir ifadeyle, temel iletmefaaliyetlerinden mal ve hizmetlerin satn alnp mal ve hizmetin satlmasn, ayn zamandailetmenin ekonomik ve finansal yapsndaki deimeleri konu alan muhasebeye finansalmuhasebe denir. Bu noktada iletmelerin faaliyet konularna gre Genel Muhasebe,Sigorta Muhasebesi, Banka Muhasebesi, Otel Muhasebesi eklinde uzmanlk muhasebeleriolarak ortaya kabilmektedir.

Maliyet Muhasebesi: retim faaliyetlerini konu alan ve retimle ilgili deer al-

verilerini bnyesinde kaydeden s

n

fland

ran ve birim maliyetlerini hesaplayarak bu bilgisisteminden elde edilen bilgileri rapor eden muhasebeye maliyet muhasebesi denir.Maliyet Muhasebesi; retim maliyetlerini belirler. Kontrol arac olur. Planlamada yardmcolur.

Ynetim Muhasebesi: Gerek genel muhasebe, gerekse maliyet muhasebesincesalanan verilerden hareket ederek iletme yneticilerinin karar alma srelerindegereksinim duyduklar saysal bilgileri salayan muhasebe trdr .

Muhasebe bilgileri iletmenin mali durumu ve faaliyetlerinin sonucu ile ilgili bilgilersunmas nedeniyle, birok kii ve kuruluu yakndan ilgilendirmektedir. Bu taraflaraadaki gibi sralanabilir:


10/192


TSPAKB10

Mali tablolar konsolide olanlar dahil, ekonomik karar almada bu tablolara baml olan vebu tablolar kullanan mali tablo kullanclarnn ortak ihtiyalar gzetilerek hazrlanmal vesunulmaldr. Mali tablo kullanclarnn sadece bir ksmnn ihtiyac dikkate alnarak malitablo hazrlanamaz.

Mali tablolar, finansal raporlama srecinin bir parasn tekil eder ve bilano, gelirtablosu, nakit akm tablosu, z sermaye deiim tablosu ve mali tablolarn ayrlmaz birparas olan dipnotlardan oluur. Bunlarn yannda, mali tablolarda, mali tablo bilgilerinedayanlarak retilmi ilave bilgiler de yer alabilir. Bunlar, bir iletmenin corafi veyaendstriyel blmlere gre raporlamas veya fiyat deiimlerinin etkileri ile ilgili bilgilerolabilir. Mali tablolar, ynetim kurulu yllk faaliyet raporu ile Trk Ticaret Kanunundadzenlenen deneti raporunu iermez.

Mali tablo kullanclar ve bunlarn bilgi ihtiyac

Mali tablo kullanclar; mevcut ve potansiyel yatrmclar, alanlar, bor verenler,satclar, dier ticari alacakllar, mteriler, devlet ve toplumdur.

a) Yatrmclar:letmelere z sermaye olarak fon salayanlar ve bunlarn danmanlaryatrmlarnn maruz kald risk ve elde edecekleri getiriler ile ilgilenir. Yatrmclar vedanmanlar hisse senetlerini ne zaman alacaklar, satacaklar veya elde tutacaklarkonusundaki kararlar ile ilgili olarak bilgiye ihtiya duyarlar. Hisse senedi sahipleriiletmenin temett deme durumunu deerlendirmek asndan da bilgi ihtiyacduyabilirler.

b) alanlar: alanlar ve sendikalar, iverenlerinin karll ve istikrar hakknda bilgisahibi olmak isterler. Buna ilave olarak alanlar, cretlerinin ve dier mali haklarnniletme tarafndan denme ve i imkanlarnn devamll konusunu deerlendirmeyeyarayacak bilgilere ihtiya duyarlar.

c) Bor verenler: Bor verenler kullandrdklar fonlarn ve bunlarn getirilerininvadesinde denebilirlii konusunda bilgiye ihtiya duyarlar.

d) Satclar ile dier ticari alacakllar: Satclar ile dier ticari alacakllar, alacaklolduklar tutarn vadesinde denebilirlii konusunda bilgiye ihtiya duyarlar.

e) Mteriler: Mteriler, zellikle iletmeyle uzun vadeli bir iliki iine girmilerse veyaona bamllarsa, iletmenin devamll konusundaki bilgiyle yakndan ilgilidirler.

f) Devlet: Devlet kaynak tahsisiyle ve dolaysyla iletmelerin faaliyetleri ile yakndanilgilidir. Devlet ayrca, iletmenin faaliyetlerini dzenlemek, vergi politikalarn belirlemekve milli gelir ve benzeri istatistikleri tutmak iin iletme hakknda bilgiye ihtiya duyar.

g) Toplum:letmeler iinde bulunduklar toplumu deiik biimlerde etkiler. Bir iletmeyrede nemli bir istihdam kayna veya o yrede retilen mal ve hizmetlerin nemli bir


11/192


TSPAKB11

mterisi olabilir. Bu nedenle, iletmenin sreklilii hakkndaki bilgi yre halknilgilendirir.

Kullanclarn bilgi ihtiyac sadece mali tablolarla karlanamaz. Ancak kullanclarnihtiyalarnn ortak noktalar bulunmaktadr. letmeye sermaye salayan ve dolaysyla

fonlarn riske eden yatrmclarn bilgi ihtiyacn karlamaya ynelik dzenlemeler,iletme ile ilgili dier kesimlerin bilgi ihtiyacnn byk bir ksmn da karlar.

Yukarda belirtilen tm taraflarn muhasebe bilgilerine kar olan ilgileri farkl neden vegdlere dayanmaktadr.

1.2)Muhasebecilik Meslei

Muhasebecilik meslei 13.06.1989 tarih ve 20194 sayl Resmi Gazetede yaynlanan,3568 sayl Serbest Muhasebecilik, Serbest Muhasebeci Mali Mavirlik ve Yeminli Mali

Mavirlik Kanunu ile 1989 ylndan itibaren yasal bir yapya kavuturulmutur.

Yasaya gre meslek mensuplar, Serbest Muhasebeci, Serbest Muhasebeci Mali Mavir Yeminli Mali Mavir, eklinde gruba ayrlmtr.

Serbest muhasebecilik mesleinin konusu gerek ve tzel kiilere ait temel muhasebekaytlarn tutmak, mali tablolar ve vergi beyannamelerini dzenlemek biimindedir.Serbest Muhasebeci olabilmek iin en az lise mezunu olmak ve 6 yl staj yapmak,niversite mezunlar iin ise 2 yl staj yapmak zorunluluu vardr.

Serbest Muhasebeci Mali Mavir olabilmek iin hukuk siyasal iletme iktisat maliyebankaclk kamu ynetimi ve siyasal bilimler dallarndan birinden mezun olmak veya bukonularda lisansst eitimi tamamlayan kiiler iki yl sreli staj ile meslek snavnbaarm olmalar zorunludur. Serbest Muhasebeci Mali Mavirler hesaplarndenetimlerini ve danmanlk grevini yrtrler.

Yeminli Mali Mavirler ise, denetim grevinin yannda bu defter ve belgeleri tastikyetkisine sahiptirler. Ancak tastik yetkisi ile birlikte, bu ilemlerin sonularna karmterileri ile birlikte ortak ve mteselsilen sorumludurlar. Yeminli Mali Mavir olabilmek

iin en az 10 yl Serbest Muhasebeci Mali Mavir olarak alm olmak ve snavbaarm olmak art aranr.

1.3)Temel Muhasebe Kavramlarn ve Varsaymlar

Tm dnyada uygulanarak bir benzerlik tamaya balayan muhasebe biliminin temelkavramlar, kurallar giderek bir evrensellik ve kalclk kazanmaya balamtr. Bu szkonusu kural ve genel eilimler, Genel Kabul Grm Muhasebe lkeleri olarakadlandrlmaktadr. GKGMnin dayanan oluturan temel muhasebe kavramlaraadaki gibidir.


12/192


TSPAKB12

a) Sosyal Sorumluluk Kavram:

Genel olarak sosyal sorumluluk gerek ve tzel kiilerin kendi davranlarn ve yetkialanlarndaki herhangi bir olayn sonularn stlenmesi olarak tanmlanr. Muhasebecilerde hazrladklar ve akladklar rapor ve belgeler dolays ile byk bir sorumluluk

altndadr. Bu sebeple muhasebeciler, hukuki sorumluluklarndan ok daha geni birsorumluluu anlatan bir sorumluluk duygusu ile hareket etmek durumundadrlar. Buanlam ile sosyal sorumluluk kavram; muhasebenin organizasyonunda, muhasebeuygulamalarnn yrtlmesinde ve mali tablolarn dzenlenmesi ve sunulmasnda; bellikii veya gruplarn deil, tm toplumun karlarnn gzetilmesi ve dolaysyla bilgiretiminde geree uygun, tarafsz ve drst davranlmas gerektiini ifade eder.

b) Kiilik Kavram:

Bu kavram iletmenin sahip ve ortaklarndan, personelinden ve dier ilgililerinden farklbir kiilie sahip olduunu ve o iletmenin muhasebe ilemlerinin bu kiilik adna

yrtlmesi gerektiini ngrmektedir.

c) letmenin Sreklilii Kavram :

Her iletme belli bir sreye bal olmakszn sonsuz bir mre sahip olmak zere kurulurve faaliyetlerini bu esas erevesinde srdrr. Bu kavram maliyet esas kavramnn datemelini oluturmaktadr. Bu kavramn, iletmeler asndan geerliliinin bulunmadveya ortadan kalkt durumlarda ise, bu husus mali tablolarn dipnotlarnda aklanr.

d) Dnemsellik lkesi :

Dnemsellik kavram; iletmenin sreklilii kavram uyarnca snrsz kabul edilenmrnn, belli dnemlere blnmesi ve her dnemin faaliyet sonularnn dierdnemlerden bamsz olarak saptanmasdr. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasna gremuhasebeletirilmesi, haslat, gelir ve krlarn ayn dneme ait maliyet, gider vezararlarla karlatrlmas bu kavramn gereidir.

Bu kavramn, iletmeler asndan geerliliinin bulunmad veya ortadan kalktdurumlarda ise, bu husus mali tablolarn dipnotlarnda aklanr

e) Para le lme Kavram :

letmedeki eitli fizik lleri ile ifade edilen olaylarn kaydedilebilmeleri ve takipedilebilmeleri iin ortak bir para birimi ile ifade edilmeleri gerekmektedir. Parayla llmekavram, parayla llebilen iktisadi olay ve ilemlerin muhasebeye ortak bir l olarakpara birimiyle yanstlmasn ifade eder. Muhasebe ilemleri ulusal para birimine greyaplr.

f) Maliyet Esas Kavram :

Maliyet esas kavram; para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mmknveya uygun olmayan dier kalemler hari, iletme tarafndan edinilen varlk vehizmetlerin muhasebeletirilmesinde, bunlarn elde edilme maliyetlerinin esas alnmas


13/192


TSPAKB13

gereini ifade eder. Ksaca, iletme tarafndan edinilen varlk ve hizmetlerinmuhasebeletirilmesinde, bu kalemlerin elde etme maliyetlerinin esas alnmasn anlatr.

g) Tarafsz Objektif Belge Kavram :

Muhasebe kaytlarna esas olan ilemlerin tarafsz ve usulne uygun olarak dzenlenmibelgelere dayandrlmas gereklidir. Bu kavram muhasebe kaytlarnn gerek durumuyanstan ve usulne uygun olarak dzenlenmi objektif belgelere dayandrlmas vemuhasebe kaytlarna esas alnacak yntemlerin seilmesinde tarafsz ve n yargszdavranlmas gereini ifade eder.

h) Tutarllk lkesi :

Muhasebe uygulamalar iin seilen muhasebe politikalarnn birbirini izleyen dnemlerdedeitirilmeden uygulanmaya devam edilmesi gereini anlatr. letmelerin malidurumunun faaliyet sonularnn ve bunlara ilikin yorumlarn karlatrlabilir olmas bu

kavramn amacn oluturur. Tutarllk kavram benzer olay ve ilemlerde kayt dzeni,deerleme lleri, mali tablolarnn biim ve ierik bakmndan deimezliini ngrr.Geerli nedenlerin bulunduu durumlarda, iletmeler, uyguladklar muhasebepolitikalarn deitirebilirler. Ancak bu deiikliklerin ve bunlarn parasal etkilerinin malitablolarn dipnotlarnda aklanmas zorunludur.

) Tam Aklama Kavram :

Bu kavram mali tablolarn ve muhasebe kaytlarnn bu kaytlardan yararlanacak kii vekurulularn doru karar vermelerine yardmc olacak lde yeterli, ak ve anlalrolmas gereini anlatr. Mali tablolarda finansal bilgilerin tam olarak aklanmas yannda,

mali tablo kalemleri kapsamnda yer almayan ancak alnacak kararlar etkileyebilecek,gereklemesi muhtemel olaylara da yer verilmesi bu kavramn gereidir.

i) htiyatllk (Tutuculuk ) Kavram :

Bu kavram muhasebe ilemlerinde temkinli davranlmas, tarafsz bir muhakeme ileiletmenin karlaabilecei risklerin gz nnde bulundurulmas gereini anlatr. Bukavramn sonucu olarak iletmeler, muhtemel giderleri ve zararlar iin karlk ayrrlar,muhtemel gelir ve krlar iin ise gerekleme dnemlerine kadar herhangi bir muhasebeilemi yapmazlar. Ancak bu kavram gizli yedekler veya gereinden fazla karlklarayrlmasna gereke oluturamaz.

j) nemlilik Kavram :

Mali tablolarn hazrlanmasnda ve ilemlerin yaplmasnda bir finansal verinin parasalbyklnn kk olmas o ilemin gz ard edilebilecei anlamna gelmez. nemlilikkavram, bir hesap kalemi veya mali bir olayn nispi arlk ve deerinin, mali tablolaradayanlarak yaplacak deerlemeleri veya alnacak kararlar etkileyebilecek dzeydeolmasn ifade eder. nemli hesap kalemleri, finansal olaylar ve dier hususlarn malitablolarda yer almas zorunludur.


14/192


TSPAKB14

k) zn ncelii Kavram :

lemler muhasebeye yanstlrken onlarn hukuki biimlerinden ok zlerinin esasalnmasn ngren kavrama zn ncelii denilir. rnein vergi mevzuat bakmndanpheli alacak olarak kabul edilen takipteki bir alacak, pratikte pheli grlmyorsa bu

hesap iin pheli alacak ilemi yaplmamaldr. Genel olarak ilemlerin biimleri ile zleriparalel olmakla birlikte, baz durumlarda farkllklar da kabilir. Bu takdirde, zn biimencelii esastr.

Muhasebenin Temel Varsaymlar

Tahakkuk esas ve iletmenin sreklilii muhasebenin temel varsaymlardr.

Tahakkuk Esas : Mali tablolar, amalanan fayday salamalar iin tahakkuk esasdikkate alnarak hazrlanr. Bu yntemde, ilemlerin ve dier olaylarn etkileri, bunlarlailgili nakit ve nakit benzerlerinin tahsilatlarnn veya demelerin yapld tarih itibaryla

deil, bunlar

n vuku bulduu tarihler esas al

narak mali tablolara al

n

r. lem ve olaylartahakkuk ettii tarih itibaryla mali tablolara alnr ve ilgili dnemin mali tablolarndagsterilir. Tahakkuk esas kullanlarak hazrlanm mali tablolar, mali tablo kullanclarna,sadece iletmenin gemite yapt nakit tahsil ve deme ilemleri hakknda deil,gelecekte denmesi gereken ykmllkler ve gelecekte alnacak nakdi temsil edenkaynaklar hakknda da bilgi verir.

letmenin Sreklilii : Mali tablolar, iletmenin tahmin edilebilir bir gelecektefaaliyetlerini srdrecei varsaym ile hazrlanr. Bylelikle, iletmenin faaliyetlerinitasfiye etme veya nemli miktarda azaltma niyet ve ihtiyacnda olmad varsaylr. Eerfaaliyetleri tasfiye etme ve nemli miktarda azaltma niyeti veya gereklilii varsa, malitablolar farkl esaslara gre dzenlenebilir. Bu durumda mali tablo dzenlemedekullanlan esaslar aklanr.

1.4)Muhasebede Kullanlan Defter ve Belgeler

Vergi Usul Kanunu gerek ve tzel kiilerce tutulacak defterlerin eit ve zellikleri,gerek ve tzel kiilerin mesleklerine, iletmelerin niteliklerine, imalat ii ile urapuramadklarna, i konularna ve bal olduklar vergi trlerine gre iletmelerin tutmakzorunda olduklar defterleri belirlemitir.

Birinci Snf Tccarlar (Bilano Esas) Yevmiye Defteri (Gnlk Defter,) Byk Defter (Defteri Kebir) Envanter Defteri

kinci Snf Tccarlar (letme Hesab Esas)

letme Hesab Defteri

Yukardaki muhasebe defterlerine geirilecek muhasebe kaytlar asndan bilgileringvenilir olabilmesi iin ilemlerin belgelere balanmas gereklidir. Bu belgeler VUK ve

Trk Ticaret kanununda saylmtr.


15/192


TSPAKB15

VUKna gre muhasebe ilemlerinde kullanlacak belgeler; Faturalar, Perakende SatVesikalar, Gider Pusulas, Mstahsil Makbuzlar, cret Bordrosu, Tama rsaliyesi gibibelgelerdir.

TTKna gre muhasebe ilemlerinde kullanlacak belgeler ise Polie, Bono, ek, HisseSenedi, Tahvil, Emtia Senetleri, Nakliye Belgeleri (Ordino, Konimento, manifesto, vb)gibi belgelerdir.

Muhasebe defterleri ve belgelerinin yan sra muhasebe srecinde kullanlan birtakmmuhasebe fileri bulunmaktadr. Ticari ilemleri, kasa ile ilgili ilemler, kasa ile ilgiliolamayan ilemler olarak iki gruba ayrmak mmkndr. Kasa ile ilgili ilemler tahsilat vedemelerdir. Bu durumlarda Tahsil Fii ve Tediye Fii dzenlenir. Kasa ile ilgiliolmayan durumlarda ise Mahsup Fii dzenlenir.

1.5)Hesap Kavram ve Muhasebe Dngsletme faaliyetlerinde sreklilik esas niteliktedir. Ancak belirli aralklar iersinde defaaliyetlerin belirlenmesi, llmesi ve sonucun mali tablolar eklinde gsterilmesigerekmektedir bu konuda bir yl faaliyet dnemi olarak dikkate alnr. Her yl 1 Ocaktarihinde balayan mali yl, o yln sonunda, 31 Aralk tarihinde sona erer ve mali sonularhazrlanan mali tablolar yardmyla ilgili taraflarn kullanmna sunulur.

Bir faaliyet dnem iersinde muhasebe ak temel olarak aadaki gibi gerekleir : e Balama Bilanosunun dzenlenmesi, Belge ve bilgilerin toplanmas, Yevmiye Defterine kayt, Defteri Kebire kayt, Aylk Mizan dzenlenmesi, Dnem sonu envanter ilemlerinin yaplmas, Genel Kesin Mizan dzenlenmesi Dnem sonu Bilano ve Gelir Tablosunun dzenlenmesi Dnem Hesaplarnn Kapatlmas

Yukarda belirtilen sre her yl ayn ekilde gerekleir. Yl iersinde ayn niteliktekiilemler, bir hesap iinde tutulur. Bylece ilemlerin snflanmas ve kaydedilmesi

kolaylam olacaktr. rnek vermek gerekirse para ile ilgili ilemler kasa hesabnda,demirba ile ilgili ilemler demirba hesabnda bor ve alacaklar ile ilgili ilemlerde,srasyla alclar ve satclar hesaplarnda takip edilirler.

Muhasebe kaytlarnn tutulmas esnasnda, ortaya kan her olay en az iki ekonomikkavram etkilemesinden dolay en az iki tarafa kayt yaplmas gerekmektedir. (iftTarafllk lkesi) Bu durum temel muhasebe eitliinin ele alnmas ile daha iyi ortayakonulacaktr.

Temel Muhasebe Eitlii

VARLIKLAR = SERMAYE + BORLAR


16/192


TSPAKB16

Bu eitlie gre iletmenin sahip olduu varlklar ve bu varlklarn kaynan tekil eden,iletme sahip veya sahipleri tarafndan veya nc kii veya kurulular tarafndansalanan kaynaklar bir iletmenin temel muhasebe denkliini oluturmaktadr. Bu sebepleherhangi bir hesapta meydana gelen bir deiim eitliin dier kalemlerinde deiimesebep olmaktadr.

Hesaplarn ileyi ekli ele alndnda varlk hesaplar ile kaynak hesaplarnn ileyileriarasnda farkllklar bulunmaktadr.

Varlk hesaplarnda, herhangi bir art meydana geldiinde hesabn bor taraf, azalmeydana geldiinde ise alacak taraf altrlmaktadr. Kaynak hesaplarnda ise, buuygulama deierek, bir kaynak hesabnda art meydana geldiinde hesabn alacaktaraf, azal meydana geldiinde ise bor taraf kullanlmaktadr.

VARLIKLAR = BORLAR + SERMAYE

Art Azal Azal Art Azal Art(+) (-) (-) (+) (-) (+)

1.6) Deerleme Esaslar

Deerleme her varlk, bor ve z sermaye kalemi itibariyle ayr ayr yaplr. Ancak,nitelikleri itibariyle bir btnlk gsteren benzer kalemler toplu olarak deerlenebilir.

1.6.1) Menkul Kymetlerin Deerleme Esaslar

Geici amalarla, iktisap edilen menkul k

ymetler, elde etme maliyeti ile kaydedilir.Ancak, iletmeler satnalma bedeline bal olarak yaptklar giderleri "dier faaliyetlerdengiderler ve zararlar" olarak muhasebeletirilebilirler. Elde etme maliyetininhesplanmasnda hareketli veya arlkl ortalama maliyet yntemlerinden birininuygulanmas arttr. Menkul kymetler, sz konusu maliyet yntemlerine dayanlarakserileri itibariyle ayr ayr deerlenir.

1.6.1.1)Borsalar ve Tekilatlanm Dier Piyasalarda lem GrenMenkul Kymetler

Borsalar ve tekilatlanm dier piyasalarda ilem gren hisse senetleri, bilano gnnden

nceki 5 ign boyunca oluan gnlk arlkl ortalama fiyatlarn ortalamas zerindendeerlenir. Bu ortalamann hesabnda sermaye artrm ve temett demesi gibiilemlerden kaynaklanan etkiler giderilir. Bilano gnnden nceki 5 ign iinde eldeedilen hisse senetleri ise, elde etme maliyeti ve bilano gnnde oluan arlkl ortalamafiyatn dk olan ile deerlenir.

Yatrm fonu katlma belgeleri, ilgili yatrm fonunun bilano tarihi iin aklad alfiyatlar zerinden; borsalar ve tekilatlanm dier piyasalarda ilem gren borlanmaytemsil eden dier menkul kymetler ise bilano tarihindeki arlkl ortalama fiyatlarzerinden deerlenir.


17/192


TSPAKB17

Devlet Tahvili, Hazine Bonosu ve Gelir Ortakl Senetleri gibi kamu menkulkymetlerinde, vadelerinde elde edilecek gelirin sz konusu menkul kymetleriniktisabndan bilano tarihine kadar geen sreye isabet eden ksm iin gelir tahakkukettirilir. Tahakkuk ettirilen tutar menkul kymetler hesabnn alt hesab olan "gelirtahakkuklar" hesabnda muhasebeletirilir ve bilanoda "Menkul Kymetler", gelir

tablosunda ise, "Dier Faaliyetlerden Gelirler ve Krlar" hesap grubu iinde gsterilir.

1.6.1.2)Borsalar ve Tekilatlanm Dier Piyasalarda lem GrmeyenMenkul ymetler

Borsalar ve tekilatlanm dier piyasalarda ilem grmeyen menkul kymetler, elde etmemaliyetlerine gre % 10 veya daha fazla bir oranda deer kaybetmeleri ve bu deerdklnn yakn bir gelecekte ortadan kalkacana dair objektif ve makul birgerekenin varolmamas durumunda rayi deerleriyle deerlenir. Rayi deer,borlanmay temsil eden menkul kymetler iin TC Merkez Bankasnn aklad iskontooran zerinden hesaplanan deer; hisse senetleri iin net defter deeridir.

1.6.2)Stoklar Deerleme Esaslar

letmenin stoklar, iletmelerin satmak, retimde kullanmak veya kendi tketimlerinikarlamak amacyla edindii, ilk madde ve malzeme, yar mamul, mamul, ticari mal, yanrn, artk ve hurda gibi varlklardan oluur. Stoklar iletmede bir yldan daha ksasrede tutulur ve bu sre iersinde kullanlr ya da tketilir. Tekdzen Hesap planndailgili stok hesaplar aadaki gibidir.

150 LK MADDE VE MALZEME151 YARI MAMLLER-RETM152 MAMULER153 TCAR MALLAR157 DER STOKLAR158 STOK DEER DKL KARILII (-)159 VERLEN SPAR AVANSLARI

1.6.2.1)Stok Hareketleri ile lgili Kayt Yntemleri

Mal alm satm ilemlerinin kayt edilmesi konusunda iki farkl yntem uygulanmaktadr.Bu farklln sebepleri, alm satm yaplan mallarn eitlilii ve elde edilmek istenilenbilginin ayrntlar nedeniyle ortaya kmaktadr. Bu yntemler unlardr;

Aralkl Envanter Yntemi Srekli Envanter Yntemi

1.6.2.1.1)Aralkl Envanter Yntemi

Aralkl envanter yntemi, iletmedeki mal mevcudunun ancak belirli aralklarla yaplacaksaym ilemleri ile hesaplanabildii bir yntemdir. Bu yntemde, dnem ba malmevcudu, dnem ii allar, satn alma giderleri, al iskontolar ve al iadeleri 153


18/192


TSPAKB18

TCAR MALLAR HESABINDA, sat ilemleri 600 YURT SATILAR HESABINDAizlenir. Ancak satlar ile kan her mal 153 TCAR MALLAR HESABINAkaydedilmediinden dnem sonunda bu hesabn bakiyesi fiili mal mevcudunu doru birbiimde gstermeyecektir. Bu nedenle dnem sonu mal mevcudunu, satlan mallarnmaliyetini ve dolays ile sat kar veya zararn hesaplayabilmek iin fiili saym ve

deerleme (envanter) yaplmas gereklidir.

1.6.2.1.2)Srekli Envanter Yntemi

Srekli Envanter Yntemi dnem iinde her an mevcut mallarn miktarn ve maliyetini,bunun yannda satlarn tutarn ve maliyetini gsterecek ekilde kayt esasna dayal birsistemdir. Bu yntemde, dnem ba mal mevcudu, dnem ii allar, satn alma giderleri,al iskontolar ve al iadeleri 153 TCAR MALLAR HESABINDA, sat ilemleri 600YURT SATILAR HESABINDA ve sat srecinde satlan mallarn maliyeti 621SATILAN TCAR MALLAR MALYET HESABInda izlenir. Dolays ile sat ilemlerinde biri

maliyetler ile ilgili, biri de sat ilemleri ile ilgili iki muhasebe kayd yaplmaktadr.

1.6.2.2)Stok Maliyetlerini Hesaplama Yntemleri

Stok maliyetinin hesaplanmasnda "ilk giren ilk kar", "son giren ilk kar", "arlklortalama maliyet" veya "hareketli ortalama maliyet" yntemlerinden birinin uygulanmas arttr. Enflasyon muhasebesi uygulamas ile LFO yntemlerinin uygulanmasna sonverildi. Stoklarda, trler itibariyle ayn deerleme ynteminin esas alnmas zorunludur.Ancak, ksmen zel siparilerin olmas veya bal bana maliyetlerinin saptanmas gereklikalemlerin bulunmas halinde, bunlara zg olarak "zel sipari maliyeti" yntemiuygulanabilir. Aralkl envanter yntemi ve srekli envanter uygulamalarna gre stokdeerleme yntemlerinin uygulamasnda deiiklikler olmaktadr.

1.6.2.3)Giderlerin Datlmas

Genel retim giderleri; dolaysz ilk madde ve malzeme, dolaysz iilik ve faaliyet giderleridnda kalan ve retimle ilgili olan dolayl malzeme, dolayl iilik, amortisman, bakm-onarm, elektrik, su v.b. giderlerden oluur. Genel retim giderlerinin gider yerlerine vemamul maliyetlerine uygun esaslarla datlmas gerekir. retim dzeyinin dk olduudnemlerde ve atl kapasite bulunmas durumunda atl kapasiteye den sabit genelretim giderleri retim maliyeti dnda tutulur. retim kapasitesine ilikin verilernceden belirlenen esaslara gre tutarl bir biimde uygulanr. Faaliyet giderlerinden

retim maliyetine pay verilmez.

1.6.2.3.1)Net Gerekleebilir Deer Esasnn Uygulanabilecei Durumlar

Net gerekleebilir deerin, elde etme maliyetinden dk olabilecei durumlar aadasralanmtr.a) letmenin mal ve mamul maliyetlerinde artlarn veya bunlarn sat fiyatlarndadlerin ortaya kmas,b) eitli nedenlerle stoklarda bozulma, rme, krlma, atlama, paslanma gibi deerdklne neden olan olaylarn olmas,

c) Satn alnan veya retilen maln hatal olmas,


19/192


TSPAKB19

d) Teknolojik gelimeler ve moda deiiklikleri dolaysyla maliyetlerin artmas veya satfiyatlarnn dmesi,e) letmelerin, pazarlama stratejilerinin bir sonucu olarak zararna sat yapmalar.

1.6.2.3.2)Net Gerekleebilir Deerin Belirlenmesi

Net gerekleebilir deer;a) letmenin sat verileri,b) Varsa sat szlemelerinde yer alan fiyatlar,c) Varsa borsa rayici,d) Resmi kurumlar veya meslek kurulularnca aklanan veya takdir edilen fiyatlar, gibiltlere dayanlarak tahmin ve tesbit edilebilir.

Net gerekleebilir deerin tahmini, fiyat veya maliyetteki geici dalgalanmalara gredeil, stoklarn deerlemenin yapld tarihteki maliyet ve satlaryla ilgili en gereki

verilere gre yaplr. retimde kullanlacak ilk madde ve malzemenin net gerekleebilirdeeri ikme maliyetine gre hesaplanr. kme maliyeti, deerleme gnnde sz konusustoklar satn alma durumunda ortaya kabilecek yenileme maliyetidir.

1.6.3)Alacak ve Borlar Deerleme Esaslar

Alacaklar ve borlar bilanoda mukayyet (kaytl) deerleri ile gsterlir. Ancak, avans,depozito ve teminat niteliinde olanlar hari olmak zere, senetli alacak ve borlar (vadeliekler ve polieler dahil) ile 3 aydan daha uzun vadeli senetsiz alacak ve borlarnreeskont ilemine tabi tutulmasarttr. Reeskont ileminde, sz konusu alacak ve borlar

iin ngrlen faiz oran; bu yoksa Trkiye Cumhuriyet Merkez Bankas'nn iskonto oranuygulanr. Arac kurumlar, bankalar ile sigorta irketleri, alacaklarn ve borlarn MerkezBankasnn iskonto oran veya muamelelerinde uyguladklar faiz oran ile deerleme gnkymetine dntrrler. Alacaklara ilikin olarak ayrlan reeskont tutarlar, gelirtablosunda "Dier Faaliyetlerden Giderler ve Zararlar", borlara ilikin reeskont tutarlarise, "Dier Faaliyetlerden Gelirler ve Krlar" hesap gruplarnda muhasebeletirilir.

1.6.3.1) pheli Alacaklar

pheli alacaklar, eitli nedenlerle tahsil imkanlarnn glemi olduu tahmin edilenalacaklar ifade eder. letmelerin makul bir gerekeye dayanarak pheli alacaklarntahmin etmesi ve bu alacaklar iin karlk ayrmasarttr. pheli alacaklar, iletmelerinnceki yllarda tahsil edilemeyen alacaklarna ilikin veriler, borlunun deme yetenei,iletmenin iinde bulunduu sektrde ve cari ekonomik ortamda ortaya kan olaanstkoullar esas alnarak ve makul bir gerekeye dayanlarak tahmin edilebilir. Bu yollaayrlan karlklarn neden olduu giderler, vergi mevzuat bakmndan aksine birdzenleme olmadka, kanunen kabul edilmeyen gider niteliindedir.

Makul bir sonuca ulamay nleyen nemli belirsizliklerin var olmas halinde, phelialacaklar, perakende sat yntemi kullanlarak hesaplanr. Perakende sat ynteminegre, deerleme yaplan dnemden nceki iki hesap dneminde vadesinde tahsil

edilemeyen alacaklarn ilgili bulunduu dnemlerdeki toplam vadeli satlara oranlarnn


20/192


TSPAKB20

ortalamas, deerleme dnemindeki vadeli satlara uygulanarak, tahmini phelialacaklar hesaplanr. Tahmin edilen pheli alacaklarn dnda, ilgili bulunduu dnemdevadesi getii halde tahsil edilemeyen veya dava ve icra aamasnda bulunan veyayaplan protestoya veya yaz ile bir defadan fazla istenilmesine ramen borlu tarafndandenmemi bulunan alacaklar iin ayrca karlk ayrlr. pheli alacaklar iin ayrlan

karlk tutarlar "Genel Ynetim Giderleri" veya "Pazarlama, Sat ve Datm Giderleri"olarak muhasebeletirilir.

1.6.4)Dvize Dayallemler

Dvize dayal ilemlerin ilem tarihinde geerli kurlar esas alnarak muhasebeletirilmesigerekir. Deerleme gnnde, iletmenin kasa ve bankalar hesab iinde yer alan dvizleriile dvize dayal alacaklar ve borlar; varsa oluan borsa kur'u, borsa kur'ununbulunmamas halinde Merkez Bankas'nca ilan edilen kurlar zerinden deerlenir.

1.6.5)tirakler, Bal Ortaklklar ve Bal Menkul Kymetleri

Deerleme

tirakler, bal ortaklklar ve bal menkul kymetler elde etme maliyeti zerindendeerlenir. Borsa ve tekilatlanm dier piyasalarda ilem gren itirakler, balortaklklar ve bal menkul kymetler, bilano gnnden nceki 5 ign boyunca oluangnlk arlkl ortalama fiyatlarn ortalamas zerinden deerlenir. Bu ortalamannhesabnda sermaye artrm ve temett demesi gibi ilemlerden kaynaklanan etkilergiderilir. Bilano gnnden nceki 5 ign iinde elde edilen hisse senetleri ise, elde

etme maliyeti ve bilano gnnde oluan arlkl ortalama fiyatn dk olan iledeerlenir.

Borsa ve tekilatlanm dier piyasalarda ilem grmeyen itirakler, bal ortaklklar vebal menkul kymetler ise, net defter deerleri elde etme maliyetlerinden dk olduutakdirde, net defter deerleri zerinden deerlenebilir.

Deerleme yaplmas durumunda, oluan deer artlar, bilanoda Yeniden DeerlemeDeer Art hesap grubu iinde Borsada Oluan Deer Art hesabnda izlenir, ortayakan deer azallar iin ayrlan karlklar ise, varsa Borsada Oluan Deer Art

hesabndan mahsup edilir, aksi takdirde Dier Faaliyetlerden Giderler ve Zararlar hesapgrubunda muhasebeletirilir. Bu karlk aksine bir dzenleme olmadka vergi mevzuatbakmndan kanunen kabul edilmeyen gider niteliindedir. Borsada Oluan Deer Arthesab sermaye artrmnda kullanlamaz.

tirakler, Bal Ortaklklar ve Bal Menkul Kymetlerin aktifletirilmesinden sonra ortayakan ve bu varlklarn iktisabnda kullanlan kredilerden kaynaklanan kur farklar eldeetme maliyetine ilave edilebilir. Bu durumda izlenen muhasebe politikas ve maliyeteilave edilen kur fark tutar dipnotlarda aklanr.


21/192


TSPAKB21

1.6.6)Maddi Duran Varlklar Deerleme Esaslar

Maddi duran varlklar, yeniden deerleme uygulamas hari, elde etme maliyeti iledeerlenir. Maddi duran varln satnalma ilemine bal olarak yaplan giderler, al veithalde denen vergiler ile varln nceden belirlenen amalar erevesinde kullanlmakzere alabilir duruma getirilmesi iin katlanlan bilumum giderlerden oluur. Bugiderlere;

a) Nakliye ve montaj giderleri,b) Varln yerletirilecei yerin veya arsasnn hazrlanmas iin yaplan giderler,c) Donatm giderleri (tesislerin altrlabilmesi iin yaplan eklemelere ilikin giderler

gibi),d) Noter, mahkeme, kymet takdiri v.b. giderler,e) Duran varlklarla ilgili olarak yaplan ilerden dolay serbest meslek erbabna denen

cretler,

f) Varln iktisap edilmesinde kullanlan kredilerle ilgili olan ve bu varlklarnaktifletirildii tarihe kadar birikmi bulunan finansman giderleri (kur farklar dahil), gibigiderler rnek olarak gsterilebilir.

Maddi duran varlklarn mtemmim cz'leri ve teferruat ilgili maddi duran varlklabirlikte deerlenir. Maddi duran varlklarn aktifletirilmesinden sonra ortaya kan ve buvarlklarn iktisabnda kullanlan kredilerden kaynaklanan kur farklar aktifletirilebilir. Butakdirde, sz konusu giderler ilgili bulunduu varln kalan amortisman sresi iinde itfaedilir.

1.6.7) Maliyet Art Fonu ve Sermayeye Eklenecek tirakHisseleri ve Gayrimenkul Sat Kazanlarle lgili Esaslar

Elden karlan gayrimenkul, itirak hisseleri ve amortismana tabi dier iktisadikymetlerin vergi mevzuat erevesinde arttrlan maliyet bedellerine tekabl edenkazanlar, Yedekler hesap grubu iinde Olaanst Yedekler hesap kaleminden sonragelmek zere, Maliyet Art Fonu hesab iinde izlenebilir. tirak hisselerinin veyagayrimenkullerin satndan doan kazancn, Kurumlar Vergisi istisnasndan yararlanlmakamacyla sermayeye ilave edilmesi kararlatrlan ksm Yedekler hesap grubu iinde

Maliyet Art

Fonu hesap kaleminden sonra gelmek zere Sermayeye Eklenecek tirakHisseleri ve Gayrimenkul Sat Kazanlar hesab iinde izlenebilir.

1.6.8)Kurulu ve Tekilatlanma Giderleri ile lgili Esaslar

letmelerin kuruluu veya faaliyetlerinin gelitirilmesi iin yaplan ve karlnda maddibr kymet iktisap edilmeyen giderlerdir. Kurulu giderleri iletmenin faaliyete gemedennce yapt ve dier varlklarn maliyetine dahil edilmesine imkan olmayan giderlerintmn ierir. Tekilatlanma giderleri ise kuruluunu tamamlayan iletmelerin faaliyetegemek iin veya faaliyeti gelitirmek iin yaptklar giderlerden oluur. letmeler,diledikleri takdirde kurulu ve tekilatlanma giderlerini aktifletirebilir veya dorudangider yazabilirler. Aktifletirilen kurulu ve tekilatlanma giderleri iletmenin faaliyete


22/192


TSPAKB22

getii (varsa deneme retimine balad) dnemden itibaren 5 ylda eit taksitlerle itfaedilir.

1.6.9)Aratrma ve Gelitirme Giderleri

Aratrma ve gelitirme giderleri, yeni bir rn veya ileri bir teknoloji gelitirmek iinyaplan aratrma giderleri ile aratrma bulgularnn yeni rnler, varlklar, retimyntemleri, sistemler veya hizmetler iin projeye dntrlmesinde katlanlan gelitirmegiderlerinden oluur. Aratrma ve gelitirme maliyeti;

a) Aratrma ve gelitirmeyle ilgili olarak denen cretlerle aratrma ve gelitirmepersoneline ilikin dier giderleri,b) Aratrma ve gelitirme faaliyetinde tketilen malzeme ve iilik giderlerini,c) Aratrma ve gelitirme faaliyetlerine ayrlan ara-gerelerin amortismanlarn,d) Aratrma ve gelitirmeye ilikin dier giderleri, ierir.

Aadaki unsurlarn varl halinde aratrma ve gelitirme giderleri aktifletirilebilir:a) Aka tanmlanabilen bir proje veya rnn bulunmas ve bu rn veya projeye ilikinmaliyetlerin ayr belirlenebilmesi,b) Kurulu yneticilerinin rn imal etme, pazarlama veya kullanma konusunda kararvermi olmalar,c) rnn veya projenin teknik olarak gerekletirilebilir olmas,d) Yeni rnn veya hizmetin pazarlanma veya iletme iin yararl olma imknnnbulunmas,e) Projeyi tamamlamak iin yeterli kaynak bulunmas.

Aktifletirilen aratrma ve gelitirme giderleri aktifletirildikleri dnemden itibaren 5 yllkbir srede eit taksitlerle itfa edilir. Yukarda yer alan kriterlerin ortadan kalkmas halindearatrma ve gelitirme giderlerinin itfa edilmeyen tutarlar faaliyet gideri olarakmuhasebeletirilir.

1.6.10)Haklar ve Petemallk (Firma Deeri)

Maddi olmayan duran varlklar iinde yer alan; patent, lisans, know-how, iletme hakk,marka ve benzeri haklar elde etme maliyeti ile deerlenir. Haklar yararlanma sreleri

ierisinde; yararlanma srelerinin belli olmamas veya tesbit edilmemi olmas halinde, 5yllk srede eit taksitlerle itfa olunur. Petemallk (firma deeri) bir iletme devralnrkenkatlanlan maliyet (elde etme maliyeti) ile sz konusu iletmenin rayi bedelle hesaplanannet varlklarnn deeri arasndaki olumlu farktr. Petemallk hesaplanrken, rayi bedelintesbit edilememesi halinde bunun yerine net defter deeri esas alnr.Petamallk 5 yldaeit taksitlerle itfa edilir.

1.6.11)Duran Varlklarda Amortisman Muhasebesi

Amortisman muhasebesinin konusu, duran varlklarda, kullanmdan, belli bir srenin

gemesinden ve teknolojik gelimeler nedeniyle varln demode olmasndan dolay


23/192


TSPAKB23

ortaya kabilecek eskime, ypranma ve tkenme eklindeki deer kayplarn dikkatealarak, duran varlklarn faydal mrlerini tahmin etmek ve bu sre iinde sz konusuvarlklarn elde etme maliyetini gider olarak muhasebeletirmektir. letmelerde bir yldanfazla kullanlan ve snrl bir mre sahip olan duran varlklar iin amortisman ayrlmasarttr. Amortismanlarn ayrlmasnda aadaki ilkelere uyulmasarttr.

a) letmeler, normal amortisman yntemi, azalan bakiyeler yntemi veya dieramortisman hesaplama yntemlerinden herhangi birini yllk amortismanlarnnsaptanmasnda esas alabilirler.b) Amortismana tabi varlklarn faydal mrleri, iletmeler tarafndan gereki tahminleredayanlarak serbeste tayin edilir. Vergi mevzuatnn amortisman sresine ilikindzenlemelerine uyulmas bu hkme aykrlk tekil etmez.c) Varlklarn tahmin edilen faydal mrlerinde eitli nedenlerle deiikliklerin ortayakmas durumunda, amortismana tabi tutulmam tutarlar, saptanan yeni srede itfaedilir.

d) Amortisman, yeniden deerleme uygulamas hari, duran varln elde etme maliyetizerinden ayrlr.e) Amortismann bilano tarihinde ayrlmas gerekir. Ancak maliyet muhasebesiuygulamasnda yllk maliyet dneminden farkl bir sistemin benimsenmesi halinde,maliyet dnemine (aylk, aylk, alt aylk v.b.) rastlayan amortisman tutarlarnnhesaplanarak maliyetlere yanstlmasarttr.f) Bo arsa ve arazi amortismana tabi deildir. Ancak, tarm iletmelerindeki meyvalk,fndklk, zeytinlik ve gllkler, incir baheleri ve balar gibi tarm tesisleri ile iletmedeina edilmi olan her nev'i yollar ve arklar amortismana tabi tutulur.g) Seilen amortisman yntemlerinin sreklilii temel ilkedir. Ancak, uygulanan

amortisman yntemleri makul bir gerekeye dayan

larak deitirilebilir.h) Amortisman yntemlerinin deitirilmesinden kaynaklanan ve mali tablolar nemlilde etkileyen deiikliklerin mali tablolarn dipnotlarnda parasal etkileriyle birlikteaklanmas zorunludur.

Yukarda belirtilen uygulamalar nedeniyle vergi matrahn etkileyebilecek tutarlar, aksinebir dzenleme olmadka, vergi mevzuat asndan kanunen kabul edilmeyen gider olarakilem grr.

1.7) Uluslararas Finansal Raporlama Standartlarnn (UFRS)

Geliimi ve lkemizdeki UygulamalarKreselleme, finansal piyasalarn gelimesi, ok uluslu irketlerin ortaya kmas vesermaye piyasalarnn gelimesi, doru, gvenilir ve karlatrlabilir finansal tablolarnhazrlanmas ihtiyacn dourmutur. Bunun yan sra son yllarda muhasebeuygulamalarnda ve bamsz denetim srelerinde ortaya kan uslszlkler (Worldcom,Enron, Parmalat, Xerox gibi) bu ihtiyac daha fazla artrmtr. UFRSnn ortayakmasndaki ve tm dnya tarafndan birliktelik iinde uygulanmaya balanmasndakisebeblerden bir dieri de, iletmeler tarafndan hazrlanan finansal raporlar arasndauyum, gvenlirlik, effaflk ve karlatrlabilirlik zelliklerinin arttrlarak finansal tablokullanclar iin fayda yaratmaktr. Bu konuda dikkati eken bir dier ama ise


24/192


TSPAKB24

uluslararas irketlerin farkl lke uygulamalar nedeniyle karlamakta olduklarskntlarn ortadan kaldrlmasdr.

1.1.2005 tarihinden itibaren hisse senetleri piyasalarnda ve dier tm tekilatlanmborsalarda mali tablolarn UFRSna uygun olarak hazrlanmas tm AB lkelerinde zorunlu

hale getirilmitir ve lkemizde de bu esas benimsenmitir.

A) Tarihsel Geliim

Gnmze dein birok lkede farkl muhasebe anlay ve uygulamalar olumutur. Herlke ve kurum kendi gelenek ve ihtiyalar dorultusunda anlay gelitirmi ve farkluygulamalar yaratmtr. Sonu olarak birok lkede farkl muhasebe uygulamalarmevcut bulunmasnn birok sebebi vardr. Bunlar;

- Muhasebe uygulamalar

n

n mesleki rgtler veya yasal otoriteler taraf

ndandzenlenmesi,- Meslek uygulamalarnn esenek veya tekdze olmas,- Deerleme srecinde ihtiyatl veya iyimser olunmas,- Bilgilerin aklanmasnda gizlilik veya effaflk bulunmas olarak gsterilebilir.

Sz konusu engellerin almas, ulusal muhasebe rgtlerinin birlikte almalar veuygulamalarda teklik salanmas anlay Uluslararas Muhasebeciler Federasyonunun(IFAC) ortaya k ile hz kazanmtr. Bu rgtlerin uluslararas alandaki ilk almalar,1977 ylnda Uluslararas Muhasebeciler Federasyonu (IFAC) ats altnda organizeolmalar ile balamtr. 1981 ylnda, IASC (Uluslararas Muhasebe Standartlar Komitesi)ve IFAC; IASCnin uluslararas muhasebe standartlarn oluturmada ve uluslararasmuhasebe sorunlar zerinde tartma almalar yaynlama konusunda tek ve tam yetkiliolduu konusunda anlamaya varmalar ile bu almalar nemli bir yol kaydetmitir.1999 ylnda G7 lkelerinin Maliye Bakanlar ile IMF, IASCn standartlarnndesteklenmesi konusunda fikir birliine girmitir. Ayn yl IASC standartlarnn tmAvrupada uygulanmas konusundaki dnceler arlk kazanmaya balamtr.

2000 ylnda, IASC, IASBa (Uluslararas Muhasebe Standartlar Kurulu) dntrlm veIASB, IASC Vakfnn bamsz bir kurulu haline getirilmitir. Ayn yl, Avrupa Komisyonu,2005 ylnn bandan itibaren tm Avrupada IASC standartlarnn zorunlu olarak

uygulanacan ilan etmitir. 2001 ylnda, IASB, sz konusu standartlarn bundan sonraIFRSye (Uluslararas Finansal Raporlama Standartlar) dntrlmesine karar vermitir.2005 ylndan itibaren Avrupada bir ok lkede UFRS uygulamaya konulmu ve budnemde bir ok standart yaynlanm ve revize edilmitir.

B) Trkiyede Uygulama

lkemizde Muhasebe standartlarnn (Trkiye Muhasebe Standartlar - TMS) hazrlanmaskonusunda 15.12.1999 tarih ve 4487 sayl kanun Trkiye Muhasebe Standartlar Kurulu

kurulmutur. Trkiye Muhasebe Standartlar Kurulu; Hazine Mstearl, MaliyeBakanl, Sanayi ve Ticaret Bakanl, Sermaye Piyasas Kurulu, Bankaclk Dzenleme ve


25/192


TSPAKB25

Denetleme Kurumu, Yksek retim Kurulu ile Trkiye Odalar ve Borsalar Birliindenbirer, Trkiye Serbest Muhasebeci Mal Mavirler ve Yeminli Mal Mavirler OdalarBirliinden bir yeminli mal mavir ve bir serbest muhasebeci mal mavir olmak zere9 yeden oluur.

C) SPK Dzenlemelerilkemizde muhasebe standartlar konusunda dzenleme yapan bir dier kurum SermayePiyasas Kuruludur. SPK tarafndan gnmze dein muhasebe standartlarna ilikinolarak yaplan belli bal dzenlemeler aadaki gibidir. Bu tebliler ile lkemiz finanspiyasasnda uygulanacak finansal raporlamaya ilikin ilke ve kurallar belirlenmeyeallmtr.

SPK tarafndan son olarak 09/04/2008 tarihli ve 26842 sayl Resmi Gazetede SermayePiyasasnda Finansal Raporlamaya likin Esaslar Teblii (Seri:XI, No:29) ile 09/03/2011tarihli ve 27869 sayl Resmi Gazetede Sermaye Piyasasnda Finansal Raporlamayalikin Esaslar Tebliinde Deiiklik Yaplmasna Dair Tebli (Seri:XI, No:31)

yaynlanmtr. Bu Tebliin amac, Sermaye Piyasas Kanununun deiik 16 ve 22/emaddeleri uyarnca iletmeler tarafndan dzenlenecek mali tablo ve raporlar ile bunlarnhazrlanmas ve ilgililere sunulmasna ilikin muhasebe ilke ve kurallarn belirlemektir. Birana ortakln bal ortakl, itiraki veya mterek ynetime tabi teebbs konumundaolanlar da dahil iletmeler mali tablo ve raporlarn bu Teblideki hkmler erevesindedzenler.

Sermaye Piyasas Kurulu tarafndan karlan Seri:XI, No:25 Sermaye PiyasasndaMuhasebe Standartlar Hakknda Tebliinde her bir UFRS, ayr ayr ksmlar olarak elealnarak sunulmutur. Teblide ele alnan ksmlarn hangi UFRSna karlk geldii

aadaki EK 1de gsterilmitir. Teblie gre 1.1.2005 tarihinden itibaren lkemizdeUFRSna uygulayacak olan irketler aadaki gibidir;

Hisse senetleri borsada ilem gren irketler, Yatrm ortaklklar, Hisse senetleri borsada ilem gren ve grmeyen tm arac kurumlar, Portfy ynetim irketleri, Yukarda belirtilen iletmelerin bal ortaklklar, mterek ynetime tabi

ortaklklar ve itirakleri.

SPK hkmlerine tabi olan ancak hisse senetleri borsada ilem grmeyen dier irketlerise SPK tarafndan muhasebe standartlar ile ilgili olarak yaynlanm bulunan standartlaragre mali tablolarn hazrlamaya devam edeceklerdir.


26/192


TSPAKB26

EK

SERMAYE PYASASINDA MUHASEBE STANDARTLARI HAKKINDA TEBL KISIMLARI VE BU KISIMLARA KARILIK GELEN

ULUSLARARASI FNANSAL RAPORLAMA STANDARTLARI

KISIM

NO

Tebli Ksmlarnd aDzenlenen Konular

IFRS IFRS Bal

Ksm 1 Mali Tablolara likin Genel lkeler -Framework for the Preparation andPresentation of Financial Statements

Ksm 2 Mali Tablolarn Sunumu IFRS 1 Presentation of Financial StatementsKsm 3 Ara Mali Tablolar IFRS 34 Interim Financial Reporting

Ksm 4 Nakit Akm Tablosu IFRS 7 Cash Flow Statements

Ksm 5 Ha slat IFRS 18 RevenueKsm 6 Stoklar IFRS 2 InventoriesKsm 7 Maddi Varlklar IFRS 16 Property, Plant and EquipmentKsm 8 Maddi Olmayan Varlklar IFRS 38 Intangible AssetsKsm 9 Varlklarda Deer Dkl IFRS 36 Impairment of Assets

Ksm 10 Borlanma Maliyetleri IFRS 23 Borrowing Costs

IFRS 32

Financial Instruments:Disclosure and PresentationKsm 11 Finansal Aralar

IFRS 39Financial Instruments:Recognition and Measurement

Ksm 12 letme Birlemeleri IFRS 22 Business Combinations

IFRS 27Consolidated Financial Statements andAccounting for Investments in Subsidiaries

IFRS 28 Accounting for Investments in AssociatesKsm 13

Konsolide Mali Tablolar,Bal Ortaklklar,Mterek Ynetime Tabi Teebbsler ve tiraklerinMuhasebeletirilmesi IFRS 31

Financial Reporting of Interests inJoint Ventures

Ksm 14 Kur Deiiminin Etkileri IFRS 21The Effects of Changes inForeign Exchange Rates

Ksm 15Yksek Enflasyon DnemlerindeMali Tablolarn Dzeltilmesi

IFRS 29Financial Reporting inHyperinflationary Economies

Ksm 16 Hisse Bana Kazan IFRS 33 Earnings Per ShareKsm 17 Bilano Tarihinden Sonraki Olaylar IFRS 10 Events After the Balance Sheet Date

Ksm 18

Ka rlklar,arta Bal Ykmllkler vearta Bal Varlklar

IFRS 37Provisions, Contingent Liabilities andContingent Assets

Ksm 19Muhasebe Politikalar, Muhasebe TahminlerindeDeiiklik ve Hatalar

IFRS 8

Net Profit or Loss for the P eriod,Fundamental Errors andChanges in Accounting Policies

Ksm 20 Kiralama lemleri IFRS 17 LeasesKsm 21 likili Taraflar IFRS 24 Related Party Disclosures

Ksm 22Finansal B ilgilerinBlmlere Gre Raporlanmas

IFRS 14 Segment Reporting

Ksm 23Banka ve B enzeri Finansal Kurulularn MaliTablolarnn Kamuya Aklanmas

IFRS 30Disclosures in the Financial Statements ofBanks and Similar Financial Institutions

Ksm 24 naat Szlemeleri IFRS 11 Construction ContractsKsm 25 Durdurulan Faaliyetler IFRS 35 Discontinuing Operations

Ksm 26 Devlet Tevik ve Yard mlar IFRS 20Accounting for Government Grants andDisclosure of Government Assistance

Ksm 27 Ya trm Amal Gayrimenkuller IFRS 40 Investment PropertyKsm 28 Kurum Kazanc zerinden Hesaplanan Vergiler IFRS 12 Income TaxesKsm 29 alanlara Salanan Faydalar IFRS 19 Employee Benefits

Ksm 30 Emeklilik Planlar IFRS 26Accounting and Reporting by Retirement

Benefit PlansKsm 31 Ta rmsal Faaliyetler IFRS 41 Agriculture

Ksm 32Mali Tablo ve Raporlarn A klanmas, Kurula veBorsaya Gnderilmesi

- -

Ksm 33 lk Dnem Mali Tablolar - -Ksm 34 Muhtelif Hkmler - -


27/192


TSPAKB27

2)TEMEL MAL TABLOLARA LKN ESASLAR VEDZENLEME KURALLARI

Bu blmde 15/11/2003 tarih Seri:XI, No:25 sayl Tebli (SERMAYE PYASASINDAMUHASEBE STANDARTLARI HAKKINDA TEBL) ve 21/12/2004 tarih Seri:XI, No:27 saylTeblii (SERMAYE PYASASINDA MUHASEBE STANDARTLARI HAKKINDA DEKLKYAPILMASINA DAR TEBL) ile belirlenen, mali tablolara ilikin genel eseslar vedzenleme kurallar,mali tablolarn dzenleme amalar, mali tablo trleri ve sunumkurallar (bilano, gelir tablosu vb.), ara mali tablolarn dzenlenme esaslar detaylolarak ele alnmaktadr.

2.1)Mali Tablolarn Dzenlenme Amalar

Mali tablolar, kullan

c

lar

n

n ekonomik kararlar

nda faydal

olacak ekilde, bir iletmeninmali durumu, performans ve mali durumundaki deiiklikler hakknda bilgi vermekamacyla hazrlanr. Mali tablolar, bunun dndaki amalar iin hazrlanamaz. Bu ekildehazrlanm mali tablolar, kullanclarn ounun ortak bilgi ihtiyacn karlar. Ancak,finansal olmayan baz bilgilerin mali tablolarda yer almamas mmkndr. Ayrca, malitablolarda byk lde gemi olaylarn etkileri yer alr. Bu nedenle, ekonomik kararalmada, mali tablolar gerekli bilgilerin tmn salamayabilir.

Mali tablolar, iletme kaynaklarnn iletme ynetimi tarafndan etkin idare edilipedilmediinin sonularn da gsterir. Mali tablo kullanclar, alacaklar ekonomikkararlarda kullanmak zere, performans deerlendirmesi yaparlar. letmedeki paylarsatma, elde tutma veya yeni pay alma ile ynetimin yeniden atanmas veya deitirilmesikonular, ekonomik kararlar iinde yer alr.

Mali tablo kullanclar tarafndan alnan ekonomik kararlar, iletmenin gelecekte eldeetmesi beklenen nakit ve nakit benzerlerini oluturma yetenei ile bunlarn kesinlikdzeyi hakknda bir deerlendirme yapmay gerekli klar. Nakit ve nakit benzerlerioluturma yetenei sayesinde iletmeler, borlarn, bunlarn faizlerini, alanlarncretlerini ve ortaklara kar payn deyebilir. letmenin mali durumuna, performansnave mali durumunda deiime odakl bilgilerin salanmas halinde, mali tablo kullanclariletmenin nakit ve nakit benzerleri oluturma kapasitesini daha iyi deerlendirme

yeteneine sahip olurlar.

Bir iletmenin mali durumu, kontrol ettii ekonomik kaynaklar, mali yaps, likiditesi,deme gc ve faaliyet gsterdii ortamdaki deiikliklere uyum yeteneinden etkilenir.letmenin kontrol ettii ekonomik kaynaklar ve gemite bu kaynaklar deitirmekapasitesi, iletmenin oluturaca nakit ve nakit benzerlerini tahmin etmekte yararl birbilgidir. letmenin mali yaps hakkndaki bilgiler ise, iletmenin borlanma ihtiyacn,karlarn ve nakit akmlarnn hak sahipleri arasnda ne oranda pay edileceini, iletmeninilave finansman ihtiyacnn nasl karlanacan tahmin etmede yararl olmaktadr.Likidite ve deme gc hakkndaki bilgiler, iletme borlarnn vadesinde denme gc

hakknda bilgi verir. Likidite, ksa vade iin, bu sre ierisinde vadesi gelen finansal


28/192


TSPAKB28

ykmllkleri dtkten sonra elde kullanlabilir nakdin kalmasn ifade eder. demegc ise, iletmenin uzun vadede, vadesi gelen finansal ykmllklerini karlamayeteneidir.

letmenin performans, zellikle karll ve karllktaki deiimi hakkndaki bilgi,

iletmenin gelecekte kontrol etmesi beklenen ekonomik kaynaklardaki muhtemeldeiiklikleri deerlendirme iin arttr. Mevcut ekonomik kaynaklarndan iletmenin eldeedebilecei nakit ve nakit benzerlerinin tutarn tahminde, performansla ilgili bilgiverilmesi zorunludur. Bunun yannda, performans hakknda bilgi, iletmenin kullanacaek kaynaklarn etkinlii hakknda karar vermede yardmc olabilir.

Mali durumdaki deiim, iletmenin dnem iinde gerekletirdii yatrm, finansman veesas faaliyetleri hakknda bilgi vermeye yarar. Bu bilgi mali tablo kullanclarna,iletmenin nakit ve nakit benzerleri oluturma gc ve bu nakitten yararlanmak iiniletmenin ihtiyalarn belirlemede fayda salar. letmenin mali durumundaki deiimi

gsteren mali tablolara konu edilen fonlar nakit ve nakit benzerleri, iletme sermayesiveya likit varlklar oluturabilir. Mali durum hakknda bilgi bilanoda, performanshakknda bilgi gelir tablosunda, mali durumdaki deiiklikler hakknda bilgi ise ayr malitablolarda verilir.

Mali tablolar setini oluturan tablolar; bilano, gelir tablosu, nakit akm tablosu ve zsermaye deiim tablosu, bir ilemin veya olayn farkl ynlerini temsil ettiklerindenbirbirleriyle ilikilidir. Her bir mali tablo dierinden farkl konuda bilgi vermesine ramen,tek bana kullanclarn ihtiya duyduu bilgilerin tmn salayamaz. Mali tablolar,dier ek aklamalarn da iinde yer ald dipnotlar kapsar. Dipnotlar, bir bilano veya

gelir tablosu kalemi hakk

nda, kullan

c

lar

n ihtiya duyduu ek bilgiyi ierir. Bununyannda, iletmenin kar karya olduu risk ve belirsizlikleri ve bilanoya alnmayanvarlk ve ykmllkleri hakknda aklamalara da sz konusu dipnotlarda yer verilebilir.Corafi ve endstri blmlerine gre dzenlenmi bilgiler ile fiyat deiimlerininiletmeye etkileri hakkndaki bilgiler de dipnotlarda yer alabilir.

2.2)Mali Tablolarn Nitelikleri

Bu blmde mali tabloaran tamas gereken temel nitelikler ile hazrlk srecindekullanlacak ihtiyaca uygun ve gvenilir bilgiyle ilgili snrlamalar ele alnacaktr.

2.2.1)Mali Tablolarn Temel Nitelikleri:

Mali tablolarn nitelikleri, mali tablolar kullanclar iin faydal hale getiren ynleridir.Anlalabilirlik, ihtiyaca uygunluk, gvenilirlik ve karlatrlabilirlik mali tablolarn temelniteliklerini oluturur.

a) Anlalabilirlik : Mali tablolarda sunulan bilgilerin kullanclar tarafndan kolaycaanlalabilmesi, mali tablolarn en nemli niteliksel zelliidir. Ticari ve ekonomikfaaliyetler ve muhasebe konusunda makul dzeyde bilgiye sahip olup, sunulan bilgileri

makul bir dikkatle deerlendirmeye istekli kiiler tarafndan anlalabilecek dzeydeki


29/192


TSPAKB29

mali tablolarn anlalabilirlik zelliini tad kabul edilir. Ekonomik karar almada nemliolan ve doas itibariyle karmak olan bilgiler, anlalmasnn zor olduu gerekesiylemali tablolardan karlamaz.

b) htiyaca uygunluk: Mali tablolarda sunulan bilgilerin faydal olabilmesi iin, bu

bilgilerin kullanclarn ekonomik karar alma ihtiyalarna uygun olmas arttr. Gemi,imdiki ve gelecek olaylarn deerlendirilmesini veya nceki deerlendirmelerin gzdengeirilmesini salamak suretiyle, mali tablo kullanclarnn ekonomik kararlarn etkileyenbilgi ihtiyaca uygunluk zelliini tayor kabul edilir. Bilginin tahmin ve teyit etme rolbirbirleriyle ilikilidir. (rnek, varlklarn mevcut tutar ve yaps, bir iletmenin kanfrsatlardan yararlanma ve zor durumlar karlama yetenei hakknda kullanclara nemlibilgi verir.) letmenin varlklarnn tutar ve yaps, ayn zamanda gemite yaplantahminlerin sonularn teyit asndan da bilgi verir. (rnek; planlanm faaliyetlerle ilgiliolarak gemite yaplan tahminlerin gerekleip gereklemedii, varlklarn mevcut tutarve yapsnn sunduu bilgi ile teyit edilebilir.)

letmenin finansal durumu ve gemi performans hakkndaki bilgi; iletmeningelecekteki mali durum ve performans ile mali tabloyu kullananlarn ilgili olduualanlarda, temett, cret demeleri, menkul kymetlerin fiyat hareketleri ve iletmeninykmllklerini vadesinde deme gc gibi konular hakknda tahmin yapmaya elverilibir temel salar. Mali tablolarn sunu biiminin, iletmenin gemi verilerinden,gelecekteki performansn tahmin etme gcn artracak ekilde belirlenmesi zorunludur.

c) htiyaca uygunluk ve nemlilik: Bir bilginin ihtiyaca uygun olmas, nemlilikkavram ve o bilginin esasyla ilgilidir. Baz durumlarda bir bilginin esas, onun ihtiyaca

uygun olup olmad

n

n belirlenmesinde tek ba

na yeterli olur. (rnek; iletmenin yenibir blmyle ilgili bilgi sunulmas, ilgili dnemde sz konusu blmden elde edilensonularn nemliliinden bamsz olarak, iletmenin kar karya olduu risk vegetirilerin deerlendirilmesi asndan nem tayabilir.) Baz durumlarda, bilginin esas venemlilik birlikte dikkate alnr. Bir iletmenin farkl blmlerinde tutulan stoklarn miktarbu duruma rnek olarak gsterilebilir. Bir bilginin aklanmamas, yanl veya eksikaklanmas, mali tablolar esas alarak karar veren kullanclarn ekonomik kararlarnetkileyebilecek nitelikte ise, bu bilgi nem arz eder.

d) Gvenilirlik: Bilginin faydal olabilmesi iin, gvenilir olmas da arttr. nemlihatalar iermeyen, yanl olmayan ve temsil etmesi beklenen veya temsil ettii iddiaedilen ilem ve olaylar, geree uygun bir ekilde temsil etmek suretiyle kullanclaradayanak olabilen bir bilginin gvenilir olma zelliini tad kabul edilir. Bir bilgi ihtiyacauygunluk zelliini tamakla beraber gvenilir olmayabilir. Bu durumda, sz konusubilginin mali tablolara yanstlmas yanltc olabilir. (rnek; iletme aleyhine alm birdavada talep edilen tazminatn miktar ve geerlilii pheli ise, talep edilen tutarntamam iin mali tablolarda karlk ayrlmas uygun olmayabilir. Bunun yerine sadecedipnotlarda aklama yaplmas yeterli olabilir.)

Gvenilirlik ve geree uygun bir ekilde temsil : Bir bilginin gvenilir kabuledilebilmesi iin, hatalardan ve nyarglardan arndrlm olmas, temsil etmesi beklenen

veya temsil ettii anlalan ilem ve olaylar geree uygun bir ekilde sunmas arttr.


30/192


TSPAKB30

(rnek; bilano, bilano tarihinde, mali tablolara alnma kriterlerini tayan ve varlk, borve z sermaye olarak sonulanan ilem ve olaylar geree uygun bir ekildeyanstmaldr.) Bir ok finansal veri, ilem ve olaylar geree uygun bir ekildeyanstmama riski tar. Bu durum, yanl olmaktan ziyade, llecek ilem ve olaylarn yada lm ve sunum tekniklerinin belirlenmesinde karlalan zorluklardan kaynaklanr.

Baz durumlarda, ilgili kalemin finansal etkilerinin llmesi ok belirsiz olabilir ve bununsonucunda iletme ilgili kalemi mali tablolara almayabilir. Dier durumlarda ise, ilgilikalemi mali tablolara almak ve bunun lm ve mali tablolara alnmas ile ilgili riskleriaklamak daha uygun olabilir.

Gvenilirlik ve zn ncelii: Bir bilginin gerei uygun bir ekilde temsiletmesi iin, ilgili bilginin sadece hukuki biimine bakarak deil, onun z ve ekonomikanlam dikkate alnarak mali tablolarda sunulmasarttr. lem veya dier olaylarn z,hukuki formlar ile her zaman uyumlu olmayabilir. (rnek; bir iletme, hukuki belgelerzerinde, bir varl dier bir iletmeye devretmi gibi gsterebilir. Ancak o varlktan

gelecekte elde edilmesi beklenen faydalardan yararlanma hakkn kendisinde brakmolabilir. Byle bir durumda, mali tablolarda sat varm gibi gstermek, geree uygunbir ekilde temsil kuraln ihlal eder.)

Gvenilirlik ve tarafszlk : Mali tablolarn gvenilir olmas iin, bu tablolardabulunan bilgilerin tarafsz olmas, dier bir deyile yanl olmamas arttr. ncedenbelirlenmi bir sonucu elde etmek amacyla, kararlar ve yarglar etkileyecek ekilde bilgisunan mali tablolar tarafsz olarak kabul edilemez.

Gvenilirlik ve htiyatllk :pheli alacaklarn tahsili, maddi varlklarn faydal

mr, garanti kapsam

nda yap

lacak giderler gibi mali tablolar

ilgilendiren bir ok olay

ndoasnda belirsizlik bulunur. Bu belirsizlikler, mali tablolarn hazrlanmasnda ihtiyatllkilkesine uyularak ve bu belirsizliklerin esas ve boyutu hakknda aklama yaplarak malitablolara alnmaldr. htiyatllk, belirsizlik altnda tahmin yaplmasnda gerekli olantakdirin kullanlmasnda, belirli lde tedbirli davranlmas, bylelikle varlklarn vegelirlerin olduundan fazla, borlarn ve giderlerin de olduundan az grnmesininengellenmesidir. htiyatllk, iletmenin gizli yedek ake ayrmasna, ar karlkayrmasna, gelirlerin ve varlklarn bilinli ekilde dk gsterilmesine veya borlarn vegiderlerin bilinli ekilde yksek gsterilmesine de izin vermez. htiyatllk ilkesine aykrolarak hazrlanan mali tablolar tarafsz olma ve dolaysyla gvenilir olma zelliklerinikaybeder.

Gvenilirlik ve tam aklama : Mali tablolarn gvenilir olabilmesi iin, butablolarda yer alan bilgilerin maliyet ve nemlilik snrlar ierisinde tam olmas arttr.Mali tablolarda bir bilginin ihmal edilmesi, mali tablolarn yanl veya yanltc olmasna,dolaysyla gvenilir ve ihtiyaca uygun olmamasna neden olabilir.

e) Karlatrlabilirlik : Mali durum ve performans eilimlerinin tespitine imkan vermekzere, bir iletmenin mali tablolarnn nceki dnemlerle karlatrlabilir olmas arttr.Bunun yannda, mali tablolarn, mali durum, performans ve mali durumda deiimideerlendirmeyi salamaya ynelik olarak, iletmeler arasnda da karlatrma yapmaya

msait olmas zorunludur. Bu erevede, benzer ilemlerin finansal sonular, tm


31/192


TSPAKB31

iletmelerde srekli ve tutarl olarak ayn ekilde mali tablolarda gsterilmeli vedeerlenmelidir.

Karlatrlabilir olma zelliinin gerei olarak, mali tablolarn hazrlanmasnda kullanlanmuhasebe politikalar, bunlarda yaplan deiiklikler ve bu deiikliklerin etkileri hakknda

mali tablo kullanclarna aklama yaplr. Mali tablo kullanclar, birbirini izleyendnemlerde gerekleen benzer ilem ve olaylar iin benimsenen muhasebepolitikalarnda, bir iletmede zaman iinde gerekleen deiiklikleri ve farkl iletmelerinbu konudaki politikalarn belirleyecek bilgilere sahip olmaldr. Kullanlan muhasebepolitikalarna ilikin aklama yapmak dahil, Kurulca yaymlanan muhasebe standartlarnauyum, karlatrlabilir olma zelliini salamaya yardmc olur.

Karlatrlabilirlik, tek dze olmaktan farkl olup, gelimi muhasebe standartlarnnuygulamaya konulmasna engel deildir. Bir ilem veya olay iin kabul edilen muhasebepolitikas, ihtiyaca uygun olma ve gvenilir olma zelliini yitirmise, sz konusu ilem ve

olaylarn muhasebeletirilmesinde bu politikann srdrlmesi uygun deildir. Bununyannda, daha uygun ve gvenilir alternatif muhasebe politikalarnn ortaya kmasdurumunda, eski politikalarn srdrlmesi mmkn deildir. Mali tablo kullanclar,iletmenin mali durumu, performans ve mali durumda deiimini nceki dnemlerlekarlatrmaya ihtiya duyduklarndan, mali tablolar bir nceki dnemle karlatrmalolarak hazrlanr.

2.2.2)htiyaca uygun ve gvenilir bilgiyle ilgili snrlamalar:

a) Zamanlama: Mali tablolarn aklanmasnda gereksiz gecikmelerin olmas durumunda,

bilgi ihtiyaca uygun olma zelliini kaybedebilir. letmelerin ynetimi, bilgileri ksa sreiinde aklama ile gvenilir olmas arasnda bir denge kurmak zorundadr. Bilginin ksasre iinde sunulmas iin, ilem ve olaylarn tm ynlerine ilikin bilgiler edinilmeden,dier bir deyile gvenilirlii zedeleyerek, mali tablolarn kamuya aklanmas zorunluolabilir. Bunun tersi durumda, gecikme halinde mali tablolardaki bilgiler ok gvenilirolabilir ancak, daha nceden karar almak zorunda olan kullanclar iin anlam azalabilir.Gvenilirlik ve ihtiyaca uygunluk arasnda denge kurmada, mali tablo kullanclarnnekonomik karar alma ihtiyalarn en iyi ekilde karlama hususuna nem verilmelidir.

b) Fayda ve maliyet arasnda denge : Fayda ve maliyet arasndaki denge, mali tablo

niteliklerinden ziyade, genel bir kstlamadr. Bir bilgiden elde edilen fayda, onu teminetmek iin harcanan maliyetten fazla olmaldr. Ancak, fayda ve maliyetin belirlenmesibyk lde takdir kullanmay zorunlu klar. Ayrca, bilgi elde etme maliyetine, bilgidenyararlananlarn katlanmas sz konusu olmayabilir. Bilgi, kendilerine bilgi salanmasamalananlardan farkl kesimlere de faydal olabilir. (rnek; iletmeye bor verenler iinsalanan bilgiler, iletmenin borlanma maliyetini drebilir.) Bu nedenle her durumdafayda maliyet yaklamn uygulamak zordur. Bununla birlikte, iletmeler ve mali tablokullanclar bu kstlamann farknda olmaldr.

c) Mali tablo nitelikleri arasnda denge : Uygulamada, mali tablo nitelikleri arasnda

bir denge artt

r. Bu denge mali tablolar

n amalar

n

en iyi ekilde kar

layacak ekilde


32/192


TSPAKB32

kurulmaldr. Mali tablo nitelikleri arasnda denge kurmada, olay baznda uzman kiilerintakdir yetkisi aranr.

2.3)Mali Tablolarn Unsurlar

Mali tablolar, ilem ve olaylar ekonomik zelliklerine gre genel gruplara ayrarak,bunlarn finansal etkilerini gsterir. Bu genel gruplar mali tablolarn unsurlarn oluturur.Bilanoda, iletmenin mali durumunun lm ile dorudan ilgili unsurlar; varlklar,borlar ve z sermayedir. Gelir tablosunda performansn lm ile dorudan ilgiliunsurlar ise gelir ve giderlerdir.

Mali tablo unsurlar, bilano ve gelir tablosundaki gsterimlerinde daha alt kategorilereayrlr. (rnek; varlkar ve borlar, kullanclarn ekonomik karar almalarna yardmcolacak ekilde, esaslar veya fonksiyonlar itibaryla daha alt kategorilere blnebilir.)Bilanoda, iletmenin mali durumunun lm ile dorudan ilgili unsurlar varlklar,borlar ve z sermayedir.

2.3.1)Varlklar

Bir varln beklenen ekonomik faydas, iletmeye nakit ve nakit benzeri akmnadorudan ve dolayl olarak katk salayacak potansiyeldir. Potansiyel, iletmenin esasfaaliyetlerinin paras olan retken bir birim olabilecei gibi, nakde ve nakit benzerlerineevrilebilen veya retim maliyetlerini azaltan bir bilgi gibi, iletmenin nakit knazaltma kapasitesi eklinde de ortaya kabilir. Bir iletme, varlklarn mteri

ihtiyalar

n

kar

lamaya ynelik mal ve hizmet retiminde kullanmak iin eldebulundurur. retilen mal ve hizmetler mteri ihtiyalarn karlad iin, mterilerbunlar iin bir deme yapmaya hazrdr. Bu deme iletmenin nakit akmna katk salar.Nakdin kendisi de, dier kaynaklara ulamay salamak suretiyle bir hizmet sunar.

Bir varlktan beklenen ekonomik fayda iletmeye deiik biimlerde salanabilir. Birvarlk;

a) letme tarafndan satlan mal ve hizmetlerin retiminde tek bana veya diervarlklarla beraber kullanlabilir,

b) Baka varlklarla takas edilebilir,

c) Bir borcun ifas iin kullanlabilir, veya

d) Hisse sahiplerine datlabilir.

Bir ok varlk (rnek: maddi varlklar) fiziki bir biime sahiptir. Ancak bir varln malitablolara alnmas iin fiziki biiminin varlart deildir. (rnek: patent ve telif haklar,bunlardan salanacak ekonomik faydalarn iletme tarafndan elde edilecei bekleniyorsave

ETM Kilavuzlar Ileri Muhabese Denetim 062011

Documents

Transcript of ETM Kilavuzlar Ileri Muhabese Denetim 062011