ETİK NEDİR?

http://www.youtube.com/watch?v=khDcsxqHqH0

ETİK?

ETHOS = Karakter, töre

Bireyin esas yeri yurdu, kaldığı yer, memleket

Alışkanlıklar, birikimler, insan davranışının bilindik

tarzları, töre, adetler, vb..

Etik

Etik,

Neyin iyi ve doğru,

neyin kötü ve yanlış olduğunu araştıran,

insan hayatının gerçek amacının ne olması gerektiğini soruşturan,

ahlaklı ve erdemli bir yaşayışın hangi unsurları içerdiğini irdeleyen

felsefe dalı (Cevizci, 2003)

Etik

Bir etkinlik alanı olarak felsefenin bir dalı, bir ahlak

felsefesi alanı; ahlaki olanın özünü ve felsefesini

araştıran bir felsefe etkinliği. (Akarsu, 1998)

İnsanın kişisel ve toplumsal yaşamdaki ahlaki

sorunlarını ele alıp inceler (Aydın, 2003)

Etik

Etik, davranışları yönlendiren davranış standartlarını

(sosyal normları) belirler.

Davranış standartları gerçek davranışlarımızı tarif

etmezler.

Nedeni: Bireyler geniş ölçüde kabul gören standartları

çoğu zaman ihlal etme eğilimindediler. Örn: Bir

ebeveyn olarak yalan söyleme davranışı.

AHLAK?

Mos = dilbilimsel açıdan farklılık yok. Fakat işleyişte?

Toplumlarda zaman içerisinde kendiliğinden gelişmiş değerler topluluğudur.

Kültürel değerler göz önünde bulundurularaktoplulukların özgün ve geniş tabanlı, ancak zamaniçinde değişebilen, yazılı olmayan davranışstandartları geliştirmesi

Ahlak

Standatlar, bireylerin mesleki yada kamusal

rollerinden bağımsızdır.

Örn: Yalan söyleme, çalma, aldatma, zarar verme, …

Toplumun tümü için geçerlidir (Pojman, 1995)

Tartışma sorusu: Ahlak standartları doğuştan mı

gelir?

ETİK vs AHLAK

Ahlak Etik

İnsan davranışlarının doğruluğuna ya da

yanlışlığına ilişkin toplumsal uzlaşı oluşturma ya da

davranışların toplumsal kurallarını açıklar

Ahlakla ilgili insan davranışlarının nedeni ve

gerekleri hakkında değerlendirmelerde bulunur

Toplumdan topluma ve zaman içerisinde

değişebilir.

Zamanla değişmeyecek evrensel doğru ve iyiyi

arar; bunları ideal davranış kuralları haline getirir.

Eğitimsiz insanların bile (sosyal çevredebn dolayı)

ahlak değerleri oluşmuştur.

Felsefi bir yaklaşımla üretilir, kendiliğinden

öğrenilemez, eğitim gerektirir.

Genel davranış standartlarını içerir. Belirli bir mesleğin, kurumun veya grubun

standartlarını içerir. Örn: Tıp etiği, bilişim etiği, …

Yaptırımları; suçluluk duygusu (bireysel); ayıplama,

toplumsal kınama

Yaptırımları; meslek grubundan dışlama

Kısaca etik ahlak üretmez, ahlak üzerine konuşur. Yani, ahlak etiğin araştırma konusudur.

Etik – Ahlak vs Hukuk?

Etik, ahlak ve hukuk aynı şey midir?

Değildir. Peki, NEDEN?

1. Yasal olmayan bazı davranışlar etiğe aykırıolmayabilir. Örn: Hız yapmak.

2. Etiğe aykırı kimi davranışlar yasalara aykırıolmayabilir. Örn: Yalan söylemek.

3. Yasalar, etiğe ve ahlaka aykırı olabilir. Örn: 1800’lerde ABD’de köleliğe izin veren yasalar.

Etik – Ahlak vs Hukuk?

4. Yasaları ve etiği güçlendirmek, öğretmek, ifade etmekve insanlara aşılamak için farklı mekanizmalarabaşvururuz (Hart, 1961).

• Yasalar: Kurallar, ceza kanunları, mahkeme kararları, hükümet yönetmelikleri, …

• Etik ve ahlak: Dini metinler, felsefi yazılar, meslekidavranış kuralları, … Yine de çoğu zaman bu standartlargizli kalır.

5. Yasaları uygulamada devletin zorlayıcı gücü vs. etik-ahlak dışı davranışlarda toplumsal dışlama

Etik – Ahlak – Din İlişkisi

Dünya üzerindeki tüm dinler davranış standartları

önerir.

Kuran’ı Kerim, İncil, Tao Teh King, Upanişad birer etik

klavuzları gibi görülürler.

Tartışma sorusu: Peki, etik davranışlar mutlaka bir

dinin kutsal kitabına dayanmalı mıdır?

Etik – Ahlak – Din İlişkisi

Argüman 1

Etik standartları, herhangi bir dini kurala, teolojiye veya metne

yaslanmadan tanımlanabilir ve doğrulanabilir.

Farklı dinler içindeki farklı mezhepler dinsel ve teolojik

farklılıklarına rağmen ortak ahlak kurallarını benimseyebilirler.

Ateistler de ahlaklı davranabilir ve ahlak kurallarına uyabilirler.

YANİ, etik dine dayanmak zorunda değildir.

Etik – Ahlak – Din İlişkisi

Argüman 2

Din davranış standartlarını doğrular, tanımlar ve yorumlar.

Dini kurumlar, metinler, teolojiler etik öğretmede, etik davranışımotive etmede çok yararlı olabilir.

Dinler, pek çok insanın ahlakı öğrenmesinde anahtar görevgörürler.

Etik herhangi bir dine ve o dinin öğretilerine bağlı olmasa bile, din etiği tamamlar ve bütünler.

Bir sonraki hafta…

Etik Teorileri

Etik Kuramları

Grup sunuları