1

2013

ko a

bend

ua

30 z

enba

kia

- 5,7

5 €

2

3

ESANA ADITU!ESANA ADITU!

IRRIA aldizkaria Irrien Lagunak Klubaren hilabetekaria30 zenbakia · 2013ko abenduaArgitaratzailea: Irrien Lagunak, SLEgoitza: Martin Ugalde kultur parkea, Gudarien etorbidea, z/g20140 Andoain, GipuzkoaPosta elektronikoa: irria@irrienlagunak.comLege Gordailua: SS-1381-2010 / ISSN: 2172-5519Koordinatzailea: Josi OiarbideDiseinua: Olatz GoikouriaPublizitatea: publi@irrienlagunak.comBezero arreta: 902-820 806Inprimategia: Leitzaran GrafikakZenbaki honetako kolaboratzaileak: Uxue Alberdi, Beñat Gaztelumendi, Miren Amuriza, Oñatiko Natur Eskola, Mitxel Murua, Elhuyar Fundazioa (Ana Galarraga), Amagoia Mujika, Nerea Lertxundi, Aitana Lertxundi, Juan Kruz Igerabide, Patxi Zubizarreta, Bikain Diseinu Grafikoa (Cesar Gonzalez, Iñaki Iturriza, Belen Moreno, Julen Tokero), Dirudi (Eider Eibar), Lotura Films (Jose Anjel Lopetegi, Iosu Mitxelena), Somuga (Edorta Barruetabeña, Asisko Urmeneta, Joseba Ponce), Aitziber Alonso eta Txatxilipurdi elkartea.

Babesleak: Gipuzkoako Foru Aldundia, Eusko Jaurlaritza

Mitxel Murua idazleak hilabete honetarako idatzitako ipuinaren pasarte batean irakurri dezakezuen bezala, Patakonek, aginduak bete ahal izateko, arrazoizkoak izan behar dutela eta, aginduak eman aurret ik, argi adierazi behar direla aipatzen du. Garbi dago guraso guztiek nahi izaten dugula gure haurrak esanekoak izatea eta etxeko elkarbizitzan laguntzeko arauak berehala bereganatzea. Baina guztiok garbi izan behar dugu, gure haurrek aginduak betetzea nahi badugu, irmotasuna eta samurtasuna era berean erabiltzen dituen heziketa izan behar dugula ardatz, eta ez askotan ohikoa den autoritarismoa. Beraz, aginduak argi eta garbi agertu, hizkuntza eta tonu egokia erabili, saiatu ohikoak diren arauak betetzeko errut ina batzuk ezartzen eta... haurren ezetza entzutean, modu lasaian erantzun. Zuek ere, txintxoak izan eta esana aditu!

AuAur kibidear k ibidea4. PUPU ETA LORE. Ez!Testua: Uxue Alberdi / Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez6. PIRRITX, PORROTX ETA MARI MOTOTS. Esana aditu!Testua: Mitxel Murua / Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez10. OSASUNA GURE ONDASUNA. Arnasbide garbiakTestua: Nerea Lertxundi eta Aitana Lertxundi / Marrazkiak: Julen Tokero12. ZENBATAK. ZintzoaTestua: Edorta Barruetabeña / Marrazkiak: Asisko Urmeneta, Joseba Ponce 14. DOZENAN HAMAIRU. Zikoinaren jatorriaTestua: Patxi Zubizarreta / Marrazkiak: Aitziber Alonso18. BARRITSU. Euskara bat eta asko Marrazkiak: Iosu Mitxelena20. EUSKAL HERRIKO ANIMALIAK. Zizarea Testua: Oñatiko Natur Eskola / Marrazkiak: Julen Tokero, Cesar Gonzalez22. FILOSOFO TXIKIAK. Obeditzeak librea izatea eragozten al du?Testua: Sophie Furlaud. Marrazkiak: Dorothée de Monf reid. © Bayard Presse 18. TXOKO TXIKI KUTTUNATestua: Juan Kruz Igerabide / Marrazkiak: Eider Eibar25. MARTIN BERTSO. Kalean kaleTestua: Beñat Gaztelumendi / Marrazkiak: Jose Anjel Lopetegi 28. LAGUN. Aske ibili nahi dutTestua: Amets Arzallus / Marrazkiak: Eider Eibar30. MARIKALANBRE. Krispeta, arto hegalariaTestua: Ana Galarraga, Elhuyar Fundazioa / Marrazkiak: Jose Anjel Lopetegi 33. LARGABISTA. GorostiaTestua: Txiliku / Marrazkiak: Jose Anjel Lopetegi38. MUNDUAK GUZTIONTZAT BEHARKO LUKE Gizakien Lurra ElkarteaTestua: Amagoia Mujika. Marrazkiak: Jose Anjel Lopetegi

4

6

8

10

12

ZIKOINAREN JATORRIA~istorio berberea~

Antzina, izan omen zen epaile bat, herritarren artean zuzentasuna bilatuz eta arra-zoia banatuz, ondasun askoren jabe bilakatu zena.

Aberatsa izaki, lehorte beldurgarri batean ez zuen goseak ikaratu. Herritar xumeak, ostera, batere gari edo garagarrik gabe, goseak hilik zeuden eta ezin, bada, epailearen aberastasuna ahantzi. Hala bada, epailearen aletegiak gainezka zeudela gogoan, ne-kazariek harengana jo zuten janari eske.

—Itzul zaitezte bihar —esan zien epaileak—, eta behar duzuena emango dizuet.

Herritarrak lasaitu egin ziren epailearen eskuzabaltasunarekin, baina hura lasai egon ez, eta honela agindu zien bere zerbitzariei:

—Ale guztia goiko aretora igoko duzue, eta sabaian balantza bat ipiniko duzue zin-tzilik. Dakizuenez, areto horretara bi eskaileretatik igo daiteke, baina bihar jendea ezkerrekotik igoaraziko dugu, eta eskuinekotik jaitsiarazi.

Zerbitzariek ale guztia igo zutenean, denen ezkutuan, epaileak xaboia hartu, eta eskuineko eskailera igurtzi eta igurtzi hasi zen, eta ezin irristakorrago utzi.

14

16

17

18

EUSKARAREN ETXEAEUSKARAREN ETXEA ETAETA LAGUNTXO BARRIALAGUNTXO BARRIAEuskara bat eta askoEuskara bat eta askoAzkue Fundazioak babestutako publizitate ipuina

19

AZKUE FUNDAZIOAEgoitz plaza 1, 48015 Bilbo.Tel: 94 4028081e-posta: info@azkuefundazioa.orgwww.azkuefundazioa.org

20

OBEDITZEAK LIBRE IZATEA ERAGOZTEN

AL DU?

Elkarrekin pentsatzeko kuadrila! FILOSOFO TXIKIAK

MIXINAMIXINA PERUPERU XERRIXERRI MOKOFINMOKOFIN

22

24

4 5

6 7

BAINA EZNAUTE HARRA-PATUKO! EZ NAIZ TITIKO UMEA!

BAI, BAINA BETI EZ DUZU JAKI-TEN NOLA JOKATU!

HANDIA NAIZ, ORDEA! BADAKIT BIDEA BAKAR- BAKARRIK ZEHARKATZEN!

INORK EZIN DIE EZER ESKATU, HAIEK BAITIRA HANDIENAK.

A BAI? GURASOEKDENETIK EGITEKO ESKUBIDEA DUTE?

EZ, EZ! EZ DUTE ESKUBIDERIK INOR HILTZEKO… BESTELA, KARTZELARA JOANGO LIRATEKE.

BAI! GURASOAK LIBRE DIRA BETI!

BERAZ, HANDI-TZEN GARENEAN, LIBRE IZATEN IKASTEN DUGU?

TIRA, NORMALA DAINOR EZ HILTZEA…

ZORIONEZ, BADAUDEDENONTZAT DEBEKATURIKO GAUZAK ERE!

HALA, INORK EZIN DIO INORI KALTERIK EGIN.

BAINA… PERU! NIRE GAUZAK MIATZEN IBILTZEN ZARA, ETANIK EZ DUT NAHI IZATEN! A! BERAZ, TXIKIEK BADUTE

ESKUBIDEA HANDIEI GAUZAK DEBEKATZEKO?

OBEDITZEN DUGU, BAINA EZ TXIKIAKGARELAKO BAKARRIK!

25

KALEAN KALEKALEAN KALE

26

28

Lagun, goazen parkera! –esan dio Porrotxek uhala eskuetan hartuta. Lagun, goazen parkera! –esan dio Porrotxek uhala eskuetan hartuta.

Baina Lagun haserretu egin da:Baina Lagun haserretu egin da:–Ez dut lotuta joan nahi Porrotx!–Ez dut lotuta joan nahi Porrotx!

Gustatuko al litzaizuke nik zu Gustatuko al litzaizuke nik zu kateatuta eramatea?kateatuta eramatea?

KRISPETA, ARTO HEGALARIA Marikalanbre

KRIS

Marikalanbre sukaldera sar t u et a Amona Txinpar t arengana j oan

da zuzenean: –Ze usain ona! Zer t an ar i zara? –et a erant zuna ent zun gabe, t apa alt xat u du. Kr ispet ak hegan at era dira, et a bat ek sudur raren punt an j o dio Mar ikalanbrer i. –Ez egin bar re, amona! Bai bihur r iak, kr ispet a hauek!

30

SPETA, ARTO HEGALARIA S

33

T X O K O T X IK IT X O K O T X IK IK U T t U N AK U T t U N A

O B E D I E N T E A

Obedientea naiz niobedienterik bada, hara;eta obeditzen dutbeti neure erara.

N O R I O B E D IT U

Neure buruari?Eta zer nahi dudanez dakidanean?Beste norbaiti?Eta zer behar dudanez dakienean?Haizearen bultzadari?Eta amildegiarenertzean nagoenean?Ez dakit nori obeditu,baina obeditzeaona dela badakitobeditu behar denean.

36

Nogaye et a Uxue goxokiak jat en ar i dira

barre bat ean. Ane Pirat a jakin-minez

hurbildu zaie.

munduak munduak guztiontzatgguztiontzat

behar ko l ukebbbeehar ko l ukeGIZAKIEN LURRA

38

39

42

43

44