EmekMecellesi

7/23/2019 EmekMecellesi

http://slidepdf.com/reader/full/emekmecellesi 1/131

Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi

(1 fevral 1999-cu il tarixli, 618-IQ nömr əli Az ərbaycan Respublikasının Qanunu il ə t əsdiqedilmi şdir )

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 35-ci maddəsinə əsasən əmək f ərdi və ictimairifahın əsasıdır. Hər k əsin əməyə olan qabiliyyəti əsasında sərbəst sur ətdə özünə f əaliyyətnövü, peşə, məşğuliyyət və iş yeri seçmək hüququ vardır.

Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsində:

müvafiq hüquq normalar ı ilə əmək münasibətlərində işçilərin və işəgötür ənlərin

əmək, sosial, iqtisadi hüquqlar ı və bu hüquqlarla bağlı müvafiq təminatlar ınminimum səviyyəsi;

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının ikinci bölməsində nəzərdə tutulanəmək, istirahət, təhlük əsiz və sağlam şəraitdə işləmək hüququnun, habelə digərəsas insan hüquqlar ının və azadlıqlar ının təmin edilməsi prinsipləri və qaydalar ı;

Azərbaycan Respublikasının bağladığı və ya tər əfdar çıxdığı beynəlxalqmüqavilələr ə, Beynəlxalq Əmək Təşkilatının konvensiyalar ına və digər

beynəlxalq hüquq normalar ına uyğun olaraq əmək münasibətlərinin yaranması,dəyişdirilməsi, onlara xitam verilməsi və bu münasibətlərin iştirakçılar ınınhüquqlar ının mühafizəsi sahəsində işçilərin, işəgötür ənlərin, habelə müvafiqdövlət hakimiyyəti orqanlar ının hüquqlar ını, vəzif ələrini tənzim edən normalartəsbit edilir.

I bölmə . Ümumi normalar

Birinci f əsil. Əsas müdd əalar

Maddə 1. Azərbaycan Respublikasının əmək qanunvericiliyi sisteminə daxil olan normativhüquqi aktlar

Azərbaycan Respublikasının əmək qanunvericiliyi sistemi:

bu Məcəllədən;

Azərbaycan Respublikasının müvafiq qanunlar ından;

müvafiq icra hakimiyyəti orqanlar ının səlahiyyəti çərçivəsində qə bul etdiyi

normativ hüquqi aktlardan; əmək, sosial-iqtisadi məsələlərlə əlaqədar Azərbaycan Respublikasının bağladığı

və ya tər əfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrdən ibar ətdir.

Maddə 2. Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin vəzif ələri və prinsipləri

1. Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi işçilərlə işəgötür ənlər arasında yarananəmək münasibətlərini, habelə onlarla müvafiq dövlət hakimiyyəti orqanlar ı, hüquqişəxslər arasında həmin münasibətlərdən tör əyən digər hüquq münasibətlərini tənzim edir.



2. Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi fiziki şəxslərin əmək hüquqlar ının və buhüquqlar ın həyata keçirilməsini təmin edən qaydalar ın minimum normalar ını müəyyənedir.

3. Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi (bundan sonra ismin müvafiq hallar ında«bu Məcəllə») əmək münasibətlərində tər əflərin:

hüquq bərabərliyinin təmin edilməsi;

mənafelərinin haqq-ədalətlə və qanunun aliliyinin təmin olunması ilə qorunması;

maddi, mənəvi, sosial, iqtisadi və digər həyati tələ batlar ını ödəmək məqsədi ilə əqli, fiziki və maliyyə imkanlar ından sərbəst istifadə etməsinin təmin edilməsi;

əsasən əmək müqaviləsi (kontraktı) üzr ə öhdəliklərinin icrasına hüquqi təminat

yaradılması prinsiplərinə əsaslanır.

Maddə 3. Azərbaycan Respublikasının əmək qanunvericiliyində işlədilən əsas məfhumlarınanlayışları

1. Müəssisə — mülkiyyətçinin təşkilati-hüquqi formasından, adından və f əaliyyətnövündən asılı olmayaraq Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə müvafiq olaraqyaratdığı hüquqi şəxs, onun filialı, nümayəndəliyi.

2. İşçi — işəgötür ənlə f ərdi qaydada yazılı əmək müqaviləsi (kontraktı) bağlayaraqmüvafiq iş yerində haqqı ödənilməklə çalışan fiziki şəxs.

3. İşəgötür ən — tam f əaliyyət qabiliyyətli olub işçilərlə əmək müqaviləsi (kontraktı) bağlamaq, ona xitam vermək, yaxud onun şərtlərini dəyişdirmək hüququna malikmülkiyyətçi və ya onun təyin (müvəkkil) etdiyi müəssisənin r əhbəri, səlahiyyətli orqanı,habelə hüquqi şəxs yaratmadan sahibkarlıq f əaliyyəti ilə məşğul olan fiziki şəxs.

4. Əmək kollektivi — işəgötür ənlə əmək münasibətlərində olan, bu Məcəllə ilə və digərnormativ hüquqi aktlarla müəyyən edilmiş əmək, sosial, iqtisadi hüquqlar ını birgə həyatakeçirmək və qanuni mənafelərini kollektiv halında müdafiə etmək səlahiyyətinə malikmüvafiq iş yerlərində çalışan işçilərin birliyi.

5. Əmək müqaviləsi (kontraktı) (bundan sonra ismin müvafiq halında «əməkmüqaviləsi») – işəgötür ənlə işçi arasında f ərdi qaydada bağlanan əmək münasibətlərininəsas şərtlərini, tər əflərin hüquq və vəzif ələrini əks etdir ən yazılı müqavilə.

6. Kollektiv müqavilə — işəgötür ənlə, əmək kollektivi və ya həmkarlar ittifaqı

təşkilatı

arasında yazılı formada bağlanan əmək, sosial-iqtisadi, məişət və digər münasibətləritənzimləyən müqavilə.

7. Kollektiv saziş — müvafiq icra hakimiyyəti orqanı, həmkarlar ittifaqlar ının və işəgötür ənlərin respublika, peşələr, sahələr və ya ərazi üzr ə birlikləri arasında bağlanan,işçilərin əmək şəraitinin yaxşılaşdır ılması, əməyin mühafizəsi, məşğulluğun təminedilməsi və digər sosial müdafiə tədbirlərinin həyata keçirilməsi sahəsində birgə f əaliyyətə dair tər əflərin öhdəliklərini müəyyən edən razılaşma.

8. İş yeri — işçinin haqqı ödənilməklə vəzif əsi (peşəsi) üzr ə əmək müqaviləsi ilə

müəyyən edilmiş işləri (xidmətləri) yerinə yetirdiyi yer.



9. Əmək funksiyası — əmək müqaviləsində nəzərdə tutulan bir və ya bir neçə vəzif ə (peşə) üzr ə işçinin yerinə yetirməli olduğu işlərin (xidmətlərin) məcmusu.

10. Əməyin mühafizəsi — işçilərin təhlük əsiz və sağlam şəraitdə işləmək hüququnutəmin etmək məqsədi ilə bu Məcəllədə və digər normativ hüquqi aktlarda, habelə kollektiv müqavilələrdə, sazişlərdə, əmək müqavilələrində nəzərdə tutulan texniki

təhlük əsizlik, sanitariya, gigiyena, müalicə-profilaktika tədbirləri, normalar ı və standartlar ı sistemi.

11. Əmək şəraiti — işçinin öz əmək funksiyasını səmər əli və faydalı yerinə yetirməküçün minimum normalar ı bu Məcəllədə nəzərdə tutulan, habelə əmək müqaviləsində (kollektiv müqavilədə, sazişdə) tər əflərin özlərinin müəyyən etdiyi əmək, sosial və iqtisadi normalar ın məcmusu.

12. İşçilərin nümayəndəli orqanı — əmək, sosial, iqtisadi hüquqlar ını və qanunimənafelərini müdafiə etmək məqsədi ilə işçilərin könüllü birləşib yaratdıqlar ı nizamnamə və müvafiq qanunvericilik əsasında f əaliyyət göstər ən həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatlar ı

(birlikləri).

13. İşəgötür ənlərin nümayəndəli orqanı — sahibkarlıq f əaliyyətləri ilə əlaqədar sosial-iqtisadi hüquqlar ını, mülkiyyət, istehsal və əmək münasibətləri ilə bağlı mənafelərinimüdafiə etmək məqsədi ilə işəgötür ənlərin könüllü birləşib yaratdıqlar ı nizamnamə və müvafiq qanunvericilik əsasında f əaliyyət göstər ən birliklər.

14. Kollektiv tələ blər — kollektiv müqavilələrin, sazişlərin bağlanması, onlaradəyişikliklərin edilməsi və icrası, habelə digər əmək, sosial və iqtisadi məsələlərlə bağlı işçilərin, ya da həmkarlar ittifaqlar ı orqanının işəgötür ən, onlar ın birlikləri və ya müvafiqicra hakimiyyəti orqanlar ı qar şısında ir əli sürdüyü tələ blər.

15. Kollektiv əmək mübahisəsi — kollektiv tələ blərdən tör əyən fikir ayr ılığı.

16. Fərdi əmək mübahisəsi — əmək müqaviləsinin, kollektiv müqavilənin, sazişinşərtlərinin, tər əflərin öhdəliklərinin yerinə yetirilməsi, habelə bu Məcəllənin və digərnormativ hüquqi aktlar ın tətbiqi zamanı f ərdi qaydada işəgötür ənlə işçi arasında yarananfikir ayr ılığı.

17. Tətil — kollektiv və f ərdi əmək mübahisəsini həll etmək məqsədi ilə işçilərin(işçinin) müvəqqəti olaraq öz əmək funksiyasının icrasından tam və ya qismən könüllü

imtina etməsi.

Maddə 4. Bu Məcəllənin tətbiq edildiyi iş yerləri

1. Bu Məcəllə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada Azərbaycan Respublikasınınmüvafiq hakimiyyət orqanlar ının, fiziki və hüquqi şəxslərin təsis etdikləri mülkiyyət və təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq respublikanın ərazisində yerləşən bütünmüəssisələrdə, idar ələrdə, təşkilatlarda (bundan sonra ismin müvafiq halında«müəssisələr»), eləcə də müəssisə yaradılmadan işçilərlə əmək müqaviləsi bağlanmış iş yerlərində, həmçinin onun hüdudlar ından k ənarda f əaliyyət göstər ən AzərbaycanRespublikasının səfirliklərində, konsulluqlar ında, beynəlxalq sularda Azərbaycan

Respublikasının bayrağı altında üzən gəmilərdə, şelf qur ğular ında və digər iş yerlərində tətbiq edilir.



2. Bu Məcəllə işəgötür ənin xammalından (materialından), istehsal vasitələrindən istifadə etməklə əmək funksiyasını öz evində yerinə yetir ən işçilər ə də şamil edilir.

Maddə 5. Bu Məcəllənin tətbiq edildiyi digər iş yerləri və qulluqçular

1. Azərbaycan Respublikasının xarici dövlətlərlə, beynəlxalq təşkilatlarla bağladığı

müqavilələrdə başqa hal nəzərdə tutulmayı bsa, bu Məcəllə müvafiq xarici dövlətlərin,onlar ın fiziki və hüquqi şəxslərinin, beynəlxalq təşkilatlar ın, eləcə də vətəndaşlığı olmayan şəxslərin Azərbaycan Respublikasında təsis etdikləri və qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada dövlət qeydiyyatına alını b, f əaliyyət göstər ən iş yerlərində heç

bir şərt qoyulmadan tətbiq edilir.

2. Bu Məcəllə dövlət qulluqçular ına, habelə prokurorluq, polis və digər hüquq mühafizə orqanlar ının qulluqçular ına onlar ın hüquqi statusunu tənzimləyən normativ hüquqiaktlarla müəyyən olunmuş xüsusiyyətlər nəzər ə alınmaqla şamil edilir. Bu normativhüquqi aktlarda həmin qulluqçular ın əmək, sosial və iqtisadi hüquqlar ı bütünlüklə əhatə olunmayı bsa, bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş müvafiq normalar onlara tətbiq edilir.

Maddə 6. Bu Məcəllənin şamil edilmədiyi şəxslər

Aşağıdak ı şəxslər ə bu Məcəllə şamil edilmir:

a) hərbi qulluqçulara;

b) məhk əmə hakimlərinə;

c) Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinin deputatlar ına və bələdiyyələr ə seçilmiş şəxslər ə;

ç) xarici ölk ənin hüquqi şəxsi ilə həmin ölk ədə əmək müqaviləsi bağlayı b əməkfunksiyasını Azərbaycan Respublikasında f əaliyyət göstər ən müəssisədə (filialda,nümayəndəlikdə) yerinə yetir ən əcnə bilər ə;

d) podrat, tapşır ıq, komisyon, müəlliflik və başqa mülki-hüquqi müqavilələr üzr ə işləri yerinə yetir ən şəxslər ə.

Maddə 7. Əmək münasibətlərinin qanunvericiliklə və müqavilə bağlamaqla tənzimlənməsi

1. İşçilərin əmək hüquqlar ı

və bu hüquqlarla bağlı

müvafiq təminatlar ı

nı

n minimumsəviyyəsi bu Məcəllənin 1-ci maddəsində göstərilən normativ hüquqi aktlarla müəyyənedilmiş hüquq normalar ı ilə təmin edilir.

2. Əmək münasibətləri yazılı formada əmək müqaviləsi bağlandıqda yaranır.

3. Kollektiv müqavilələrdə, sazişlərdə, habelə əmək müqavilələrində əməkqanunvericiliyinə nisbətən daha geniş əlavə əmək, sosial, iqtisadi, maddi-məişət və digərmünasibətləri əhatə edən əmək şəraiti nəzərdə tutula bilər. Əmək müqavilələrinə işçilərinhüquqlar ını qüvvədə olan qanunvericiliyə, kollektiv müqaviləyə və sazişə nisbətənməhdudlaşdıran şərtlərin daxil edilməsi yolverilməzdir. Belə şərtlərin tətbiqi nəticəsində

işçilər ə dəyən maddi və digər ziyan işəgötür ən tər əfindən tam ödənilir.



4. Bilavasitə əmək müqaviləsi bağlanark ən, habelə əmək münasibətləri prosesində işəgötür ənlə işçinin qar şılıqlı razılığı ilə yeni peşəöyr ətmə, ixtisasa yiyələnmə müqaviləsi

bağlanıla bilər.

5. İşçiyə yeni peşəöyr ətmənin və ya ixtisasa yiyələnmənin şərtləri, qaydalar ı, müddəti və tər əflərin öhdəlikləri əldə edilən razılıq əsasında bağlanan müvafiq müqavilə ilə və yaxud

əmək müqaviləsi ilə tənzimlənir.

Maddə 8. Bu Məcəllə ilə müəyyən olunmuş müddətlərin hesablanması qaydaları

1. Bu Məcəllə ilə əmək hüquqlar ının və vəzif ələrinin yaranması, dəyişdirilməsi və xitamedilməsi müvafiq hallarda təqvim vaxtı ilə hesablanan müddətlərlə — illərlə, aylarla,həftələrlə, günlərlə müəyyən edilir.

2. Müddət axımının başlanması təqvim üzr ə müəyyən edilmiş vaxtın ertəsi günündənhesablanır.

3. İllərlə, aylarla, həftələrlə hesablanan müddətlər müvafiq olaraq ilin, ayın, həftəninsonuncu günündə başa çatır. Təqvim həftələri və günləri ilə hesablanan müddətə qeyri-iş günləri də daxildir.

4. Əgər müddətin son günü qeyri-iş gününə düşərsə, onun ardınca gələn ən yaxın iş günümüddətin bitdiyi gün hesab edilir.

İ kinci f əsil. Əmək müqavil əsinin t ər ə fl ərinin əsas hüquqlar ı , və zif əl əri və əməkmünasibətl ərinin t ənziml ənməsi sahəsind ə ümumi hüquqi t əminatlar ı

Maddə 9. Əmək müqaviləsi üzrə işçinin əsas hüquqları

Əmək müqaviləsi üzr ə işçinin aşağıdak ı əsas hüquqlar ı vardır:

a) sərbəst sur ətdə ixtisasına, sənətinə, peşəsinə uyğun əmək f əaliyyəti növü və iş yeri seçər ək əmək müqaviləsi bağlamaq;

b) əmək müqaviləsinin şərtlərini dəyişdirmək və ya onu ləğv etmək üçünişəgötür ənə müraciət etmək;

c) iş vaxtında və ya iş vaxtından sonra qazanc əldə etmək məqsədi ilə

qanunvericiliklə qadağan edilməyən, habelə əmək müqaviləsi üzr ə tər əflərinöhdəliklərinə xələl gətirməyən f əaliyyətlə məşğul olmaq;

ç) həyatının, sağlamlığının və əməyinin mühafizəsini təmin edən əmək şəraitində çalışmaq, habelə belə şəraitin yaradılmasını tələ b etmək;

d) qanunvericiliklə müəyyən edilmiş minimum mə bləğdən aşağı olmayan əməkhaqqı almaq;

e) iş vaxtından artıq vaxtda işə cəlb olunduqda əlavə əmək haqqını almaq və yaonun verilməsini tələ b etmək;



ə) əmək müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş əmək funksiyasına daxil olmayan işləri,xidmətləri yerinə yetirməkdən imtina etmək, belə işləri, xidmətləri icra etdikdə isə müvafiq əlavə əmək haqqının verilməsini tələ b etmək;

f) mənzil şəraitinin, ailə üzvlərinin sosial-məişət şəraitinin yaxşılaşdır ılması üçünişəgötür əndən müvafiq sosial yardımlar almaq;

g) qanunvericiliklə müəyyən olunmuş iş vaxtında çalışmaq;

ğ) müvafiq peşələr (vəzif ələr), istehsalatlar üzr ə iş yerlərində qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qısaldılmış iş vaxtında çalışmaq;

h) qanunvericiliklə müəyyən olunmuş həftələrarası istirahət günlərindən istifadə etmək;

x) hər il bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş minimum müddətdən az olmayanödənişli əsas məzuniyyətdən və müvafiq hallarda əlavə, sosial, ödənişsiz, təhsil

məzuniyyətlərindən istifadə etmək;

ı) peşə hazırlığını artırmaq, yeni ixtisasa yiyələnmək və ixtisasını artırmaq;

i) əmək funksiyasının yerinə yetirilməsi zamanı əmlak ına və səhhətinə dəyənziyanın ödənilməsini tələ b etmək;

c) işəgötür ən tər əfindən qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada məcburisosial sığorta olunmaq, habelə hər hansı başqa növ sığorta qaydalar ından istifadə etmək;

k) qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada həmkarlar ittifaqlar ının, ictimai birliklərin üzvü olmaq, habelə bu təşkilatlar ın və ya əmək kollektivinin keçirdiyitətillərdə, mitinqlərdə, toplantılarda və qanunvericiliklə qadağan olunmayan digərkütləvi tədbirlərdə iştirak etmək;

q) əmək hüquqlar ının müdafiəsi üçün məhk əməyə müraciət etmək və hüquqimüdafiə olunmaq;

l) qanunvericiliklə müəyyən edilmiş hallarda və şərtlərlə (güzəştlərlə) pensiyatəminatından, sosial müdafiə üzr ə müavinətlərdən və güzəştlərdən istifadə etmək;

m) işsizliyə gör ə qanunvericiliklə müəyyən olunmuş dövlət təminatını almaq;

n) iş yeri, vəzif əsi (peşəsi), aylıq əmək haqqı və əmək münasibətləri ilə bağlı digər məlumatlar bar ədə işəgötür əndən müvafiq arayışlar almaq.

Maddə 10. Əmək müqaviləsi üzrə işçinin əsas vəzif ələri

Əmək müqaviləsi üzr ə işçinin əsas vəzif ələri aşağıdak ılardır:

a) əmək müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş əmək funksiyasını vicdanla yerinə

yetirmək;

b) əmək intizamına və müəssisədaxili intizam qaydalar ına əməl etmək;



c) əməyin təhlük əsizliyi normalar ına əməl etmək;

ç) işəgötür ənə vurduğu maddi ziyana gör ə məsuliyyət daşımaq;

d) dövlət sirrini, habelə işəgötür ənin kommersiya sirrini müəyyən olunmuş qaydada və şərtlərlə gizli saxlamaq;

e) iş yoldaşlar ının əmək hüquqlar ını və qanuni mənafelərini pozmamaq;

ə) f ərdi, kollektiv əmək mübahisələri üzr ə məhk əmə qərarlar ını (qətnamələrini)yerinə yetirmək;

f) əmək qanunvericiliyinin tələ blərinə əməl etmək.

Maddə 11. İşəgötürənin əsas hüquqları

1. Əmək münasibətləri sahəsində işəgötür ənin aşağıdak ı əsas hüquqlar ı vardır:

a) bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada işçilərlə əmək müqavilələri bağlamaq,onlar ın şərtlərini dəyişdirmək;

b) bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada və əsaslarla əmək müqavilələrini ləğvetmək;

c) işçilərdən əmək müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş şərtlərin, öhdəliklərin vaxtındavə keyfiyyətlə yerinə yetirilməsini tələ b etmək;

ç) işgüzar keyfiyyətinə, əməyinin nəticələrinə, peşəkarlıq səviyyəsinə uyğunolaraq işçini müvafiq vəzif ələr ə (peşələr ə) ir əli çəkmək;

d) işçilər əmək müqaviləsinin şərtlərini, müəssisədaxili intizam qaydalar ını pozduqda qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada onlar ı intizamməsuliyyətinə cəlb etmək;

e) işçilərin ona və ya mülkiyyətçiyə vurduğu maddi ziyanın ödənilməsi üçünqanunvericiliyə müvafiq tədbirlər görmək;

ə) bu Məcəllənin və digər normativ hüquqi aktlar ın tələ blərinə əməl etməklə əmək

şəraitinin şərtlərini dəyişdirmək və ya işçilərin sayını ixtisar etmək, ştatlar ı,struktur bölmələri ləğv etmək;

f) əmək kollektivi ilə və ya həmkarlar ittifaqı təşkilatı ilə kollektiv müqavilə bağlamaq və bu müqavilə üzr ə öhdəliklərin yerinə yetirilməsinə nəzar ət etmək;

g) əmək müqaviləsi bağlayark ən bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada və müddətə sınaq müddətini müəyyən etmək.

2. İşəgötür ənin bu maddədə nəzərdə tutulan hüquqlar ının həyata keçirilməsinə, buMəcəllənin 12-ci maddəsi ilə və digər normativ hüquqi aktlarla müəyyən edilmiş

vəzif ələrinin icra edilməsinə hər cür müdaxilə və maneələr edilməsi yolverilməzdir.İşəgötür ənin bu sahədə f əaliyyətinə müdaxilə edər ək onun qanuni hüquqlar ını pozan şəxsqanunvericilikdə nəzərdə tutulan qaydada müvafiq məsuliyyət daşıyır.



Maddə 12. İşəgötürənin əsas vəzif ələri və məsuliyyəti

1. Əmək münasibətləri sahəsində işəgötür ənin əsas vəzif ələri aşağıdak ılardır:

a) əmək müqaviləsinin şərtlərinə və onlarda nəzərdə tutulan öhdəliklər ə əməletmək;

b) bu Məcəllənin və əmək qanunvericiliyinə aid digər normativ hüquqi aktlar ıntələ blərini yerinə yetirmək;

c) əmək müqavilələrini bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş əsaslarla və qaydada pozmaq;

ç) kollektiv müqavilələrin, sazişlərin şərtlərinə, onlarda nəzərdə tutulmuş öhdəliklər ə əməl etmək;

d) f ərdi, kollektiv əmək mübahisələri üzr ə məhk əmə qərarlar ını (qətnamələrini)

yerinə yetirmək;

e) işçilərin ərizə və şikayətlərinə qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş müddətdə və qaydada baxmaq;

ə) işçilərin əmək, maddi, sosial-məişət şəraitinin, onlar ın ailəsinin rifah halınınyaxşılaşdır ılması üçün müəssisənin əsasnaməsinə (nizamnaməsinə), kollektivmüqaviləyə müvafiq olaraq zəruri tədbirlər görmək.

2. İşçilərin hüquqlar ını pozan, əmək müqaviləsi üzr ə öz öhdəliklərini yerinə yetirməyən,habelə bu Məcəllənin tələ blərinə əməl etməyən işəgötür ən qanunvericiliklə müəyyənolunmuş qaydada müvafiq məsuliyyətə cəlb edilir.

Maddə 13. Əcnəbilərin və vətəndaşlığı olmayan şəxslərin əmək hüququnun tənzimlənməsi

1. Qanunla və ya Azərbaycan Respublikasının tər əfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələr ilə başqa hal nəzərdə tutulmayı bsa, əcnə bilər və vətəndaşlığı olmayan şəxslər AzərbaycanRespublikasında olark ən Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlar ı ilə bərabər bütünəmək hüquqlar ından istifadə edə bilər və bu hüquqlara müvafiq olan vəzif ələr daşıyırlar.

2. Qanunda nəzərdə tutulmuş hallar istisna olunmaqla əcnə bilərin və vətəndaşlığı

olmayan şəxslərin bu Məcəllədə və digər normativ hüquqi aktlarda nəzərdə tutulmuş əmək hüquqlar ının məhdudlaşdır ılması qadağandır.

3. Əmək münasibətləri sahəsində Azərbaycan Respublikasının vətəndaşlar ına nisbətənəcnə bilər ə və vətəndaşlığı olmayan şəxslər ə daha üstün hüquqlar ın müəyyən edilməsiyolverilməzdir.

Maddə 14. Əmək münasibətləri sahəsində dövlət hakimiyyəti orqanlarının vəzif ələri

1. Əmək münasibətlərinin tənzimlənməsi sahəsində qanunvericilik, icra və məhk əmə hakimiyyəti orqanlar ı öz səlahiyyətləri çərçivəsində:

qanunvericiliyin tələ blərinə əmək münasibətlərinin subyektləri tər əfindən həryerdə eyni qaydada və dürüst əməl olunmasını;



sağlam və təhlük əsiz əmək şəraitinin təmin olunmasını;

işçilərin və işəgötür ənlərin hüquqlar ının pozulmasının qar şısının alınmasını; işçilərin və işəgötür ənlərin pozulmuş hüquqlar ının bərpa olunmasını;

səlahiyyətləri çərçivəsində əmək qanunvericiliyinin təkmilləşdirilməsini;

əmək münasibətləri sahəsində Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası ilə müəyyən edilmiş insan hüquqlar ı və azadlıqlar ı prinsipləri əsasında dövlət

siyasətinin həyata keçirilməsini təmin etməlidirlər.

2. Dövlət, işçi qüvvəsindən səmər əli istifadə olunmasını təmin etmək, AzərbaycanRespublikası Konstitusiyasının 35-ci maddəsinin VIII hissəsinə müvafiq olaraq işsizliyinaradan qaldır ılması məqsədi ilə vətəndaşlar ın peşəkarlıq səviyyəsini, əmək vərdişlərini,çoxillik təcrübəsini nəzər ə almaqla müvafiq ixtisaslar, sənətlər, peşələr üzr ə ölk ədə mövcud olan işçi qüvvəsindən istifadə olunmadan xarici ölk ələrdən əsassız olaraqmütəxəssislərin işə cəlb olunmasının qar şısının alınmasını, işsizlik, əhalinin məşğulluğuvə miqrasiyası məsələlərini tənzimləyir.

3. Əmək münasibətləri sahəsində dövlət siyasətinin həyata keçirilməsi müvafiq icra

hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi] tər əfindən təmin edilir. Həmin icra hakimiyyəti orqanı:

səlahiyyətləri çərçivəsində müəyyən edilmiş hallarda əmək münasibətlərinin

tənzim edilməsinin təmin olunması üçün müvafiq normativ hüquqi aktlar qə buledir;

əməyin ödənilməsi, və əmək münasibətləri, əməyin mühafizəsi, əməkehtiyatlar ından istifadə, əmək miqrasiyası, əhalinin sosial müdafiəsi, əlillərinreabilitasiyası problemləri sahəsində dövlət siyasətini həyata keçirir.

Maddə 15. Əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzarətini həyata keçirənorqan

1. Bu Məcəllənin və əmək qanunvericiliyinə dair digər normativ hüquqi aktlar ıntələ blərinə əməl olunmasına dövlət nəzar ətini müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (DövlətƏmək Müf əttişliyinin vasitəsi ilə)] həyata keçirir.

2. Əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzar ətini həyata keçir ən orqan[Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (DövlətƏmək Müf əttişliyinin vasitəsi ilə)] səlahiyyəti çərçivəsində əmək qanunvericiliyinin

pozulması

nda təqsirkar şəxslərdən yol verdikləri hüquq pozuntular ı

nı

n aradanqaldır ılmasını tələ b etmək, onlar ı Az ərbaycan Respublikasının İ nzibati X ətalar M əcəll ə si ilə müəyyən olunmuş hallarda və qaydada inzibati məsuliyyətə cəlb etmək və digərməsuliyyətə cəlb olunması üçün müvafiq orqanlar qar şısında məsələ qaldırmaq hüququnamalikdir.

3. Əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzar ətini həyata keçir ən orqanın[Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (DövlətƏmək Müf əttişliyinin vasitəsi ilə)] hüquqlar ı, vəzif ələri və f əaliyyət qaydalar ı müvafiqicra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti] tər əfindən təsdiqedilmiş Əsasnamə ilə tənzim edilir.

4. Əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzar ətini həyata keçir ən orqan[Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Dövlət

http://bt3vw%28www.ves.local/view/default.aspx?lg=1&idpt=5020&id=2490&rl=1&pg=12























































































































































Əmək Müf əttişliyinin vasitəsi ilə)] bu Məcəllə ilə və digər normativ hüquqi aktlarlaməhk əmənin səlahiyyətinə aid olan məsələlərin həlli üzr ə f əaliyyət göstər ə bilməz.

5. Əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzar ətini həyata keçir ən orqanın[Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (DövlətƏmək Müf əttişliyinin vasitəsi ilə)] vəzif əli şəxslərinin bu Məcəllənin və əmək

qanunvericiliyinə dair digər normativ hüquqi aktlar ın tələ blərinə əməl olunmasına dair özsəlahiyyətləri çərçivəsində qə bul etdikləri qərarlar ın, göstərişlərin işəgötür ənlər və işçilər,habelə əmək münasibətlərinin digər iştirakçılar ı tər əfindən icrası məcburidir.

6. Əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzar ətini həyata keçir ən orqanın[Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (DövlətƏmək Müf əttişliyinin vasitəsi ilə)] vəzif əli şəxslərinin qərarlar ından və göstərişlərindənməhk əməyə şikayət verilə bilər.

Qeyd: Bu Məcəllədə «əmək münasibətlərinin iştirakçılar ı» dedikdə, işəgötür ənlər, işçilər,mülkiyyətçi, işəgötür ənin tabeliyində olan vəzif əli şəxslər, əməyin mühafizəsi

xidmətlərinin nümayəndələri, işçinin öz hüquqlar ını müdafiə etmək üçün müvəkkil etdiyinümayəndəsi, həmkarlar ittifaqlar ının nümayəndələri və işəgötür ənlərin nümayəndəliorqanlar ının səlahiyyətli vəzif əli şəxsləri başa düşülməlidir. (17)

Maddə 16. Əmək münasibətlərində ayrı-seçkiliyin yolverilməzliyi

1. Əmək münasibətlərində vətəndaşlığına, cinsinə, irqinə, dininə, milliyyətinə, dilinə,yaşayış yerinə, əmlak vəziyyətinə, ictimai-sosial mənşəyinə, yaşına, ailə vəziyyətinə,əqidəsinə, siyasi baxışlar ına, həmkarlar ittifaqlar ına və ya başqa ictimai birliklər ə mənsubiyyətinə, qulluq mövqeyinə, həmçinin işçinin işgüzar keyfiyyətləri, peşəkarlıqsəriştəsi, əməyinin nəticələri ilə bağlı olmayan digər amillər ə gör ə işçilər arasında hərhansı ayr ı-seçkiliyə yol verilməsi, həmin amillər zəminində bilavasitə və ya dolayısı ilə imtiyazlar ın və güzəştlərin müəyyən edilməsi, habelə hüquqlar ın məhdudlaşdır ılması qətiqadağandır.

2. Qadınlara, əlillər ə, yaşı 18-dən az olan və sosial müdafiəyə ehtiyacı olan digər şəxslər ə əmək münasibətlərində güzəştlərin, imtiyazlar ın və əlavə təminatlar ın müəyyən edilməsiayr ı-seçkilik hesab edilmir.

3. Əmək münasibətləri prosesində işçilər arasında bu maddənin birinci hissəsində göstərilən ayr ı-seçkiliyə yol ver ən işəgötür ən və ya digər fiziki şəxs qanunvericilikdə

nəzərdə tutulmuş qaydada müvafiq məsuliyyət daşı

yı

r.

4. Ayr ı-seçkiliyə məruz qalan işçi pozulmuş hüququnun bərpa edilməsi tələ bi ilə məhk əməyə müraciət edə bilər.

Maddə 17. Məcburi əməyin qadağan edilməsi

1. Hər hansı qayda və üsulla zor işlətməklə, həmçinin əmək müqaviləsinə xitamveriləcəyi hədə-qorxusu ilə işçini əmək funksiyasına daxil olmayan işi (xidməti) yerinə yetirməyə məcbur etmək qadağandır. İşçini məcburi əməyə cəlb edən təqsirkar şəxslərqanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyətə cəlb edilirlər.




















































































2. Hərbi və ya fövqəladə vəziyyətlə əlaqədar müvafiq qanunvericilik əsasında, habelə qanuni qüvvəyə minmiş məhk əmə hökmlərinin icrası zamanı müvafiq dövlət orqanlar ınınnəzar əti altında yerinə yetirilən işlərdə məcburi əməyə yol verilir.

Maddə 18. Fərdi və kollektiv əmək mübahisəsi hüququ, onun qanunvericiliklə tənzimlənməsi

1. Özlərinin hüquqlar ını, qanuni mənafelərini müdafiə etmək məqsədi ilə işçinin,işəgötür ənin, əmək kollektivinin, həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının f ərdi və ya kollektivəmək mübahisəsi aparmaq hüququ vardır. Bu hüququn həyata keçirilməsi yalnızqanunvericilikdə nəzərdə tutulan hallarda və qaydada məhdudlaşdır ıla bilər.

2. İşəgötür ənlə işçi, habelə əmək kollektivi arasında əmək qanunvericiliyinin tətbiqizamanı meydana çıxan f ərdi və kollektiv əmək mübahisələrinin həlli bu Məcəllənin XI

bölməsində nəzərdə tutulan qaydada tənzimlənir.

Maddə 19. Həmkarlar ittifaqları

1. İşçilər arasında heç bir f ərq qoyulmadan, işəgötür əndən qabaqcadan icazə alınmadan,sırf könüllülük prinsipləri əsasında müəssisədə həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı yaradıla

bilər. İşçilər əmək, sosial, iqtisadi hüquqlar ını, qanuni mənafelərini müdafiə etmək üçünmüvafiq həmkarlar ittifaqlar ına daxil olub həmkarlar ittifaqlar ının f əaliyyəti ilə məşğulola bilərlər.

2. Həmkarlar ittifaqlar ının hüquqlar ı, vəzif ələri və səlahiyyətləri «Həmkarlar ittifaqlar ı haqqında» Azərbaycan Respublikasının Qanunu və onlar ın nizamnamələri ilə müəyyənedilir.

Maddə 20. İşəgötürənlərin nümayəndəli orqanları

1. İşəgötür ənlər iqtisadi, maliyyə maraqlar ını, sahibkarlıq f əaliyyəti ilə bağlı mənafelərinimüdafiə etmək, habelə həmkarlar ittifaqlar ı ilə münasibətlərdə sosial tər əfdaşlıq etməküçün könüllü şəkildə müvafiq təşkilat yaradaraq birləşə bilərlər.

2. İşəgötür ənlərin nümayəndəli orqanının hüquqlar ı, vəzif ələri, f əaliyyət istiqamətləri və qaydalar ı müvafiq normativ hüquqi aktlarla və onun nizamnaməsi (əsasnaməsi) ilə tənzim edilir.

3. İşəgötür ənlərin nümayəndəli orqanı

nı

n f əaliyyəti işçilərin və işəgötür ənlərin hüquq bərabərliyi və bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada əmək münasibətlərinin müvafiqmüqavilələr, sazişlər bağlamaqla tənzimlənməsi prinsipində qurulmalıdır.

4. İşəgötür ənlərin nümayəndəli orqanı üçün işçilərin nümayəndəli orqanlar ına nisbətənhər hansı üstün hüquqlar ın, güzəştlərin, imtiyazlar ın müəyyən edilməsi yolverilməzdir.

Maddə 21. Müəssisələrdə ictimai özünüidarə orqanlarının f əaliyyəti

1. Müəssisələrdə həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatlar ı ilə yanaşı, qanunvericiliklə müəyyənedilmiş qaydada yaradılan işçilərin digər nümayəndəli ictimai özünüidar ə orqanlar ı,

habelə işəgötür ənlərin nümayəndəli orqanı nizamnamələrinə (əsasnamələrinə) uyğunf əaliyyət göstər ə bilər.



2. Müəssisənin mülkiyyətçisi, işəgötür əni həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatlar ının və işçilərindigər nümayəndəli ictimai özünüidar ə orqanlar ının f əaliyyəti üçün kollektivmüqavilələrdə nəzərdə tutulan və ya bu təşkilat və ictimai özünüidar ə orqanlar ınınişəgötür ənlə qar şılıqlı razılığı, yaxud onlar ın arasında bağlanmış müqavilə əsasındamüəyyən edilən müvafiq şəraitin yaradılmasını təmin edir.

3. Müəssisələrdə siyasi partiyalar ın, dini qurumlar ın f əaliyyətinə yol verilmir.

Qeyd: Bu maddədə «ictimai özünüidar ə orqanlar ı» dedikdə, əmək kollektivi şurası,sədrlər (direktorlar) şurası, ixtiraçılar, səmər ələşdiricilər, yaradıcılıq, qadınlar, veteranlarcəmiyyətləri və müvafiq normativ hüquqi aktlar əsasında əmək münasibətləriiştirakçılar ının təsis etdikləri digər ictimai birliklər başa düşülməlidir.

II bölmə . Kollektiv müqavil ə və sazi ş

Üçüncü f əsil. Kollektiv müqavil ə və sazi şin ba ğ lanmasının ümumi qaydalar ı

Maddə 22. Kollektiv müqavilə və sazişin hazırlanması, bağlanması və yerinə yetirilməsininəsas prinsipləri

Kollektiv müqavilə və sazişin hazırlanması, bağlanması və yerinə yetirilməsinin əsas prinsipləri aşağıdak ılardır:

a) tər əflərin hüquq bərabərliyi;

b) kollektiv müqavilə və sazişin məzmununa dair məsələlərin müzakir əsində tər əflərin müstəqilliyi və könüllülüyü;

c) obyektiv sə bə bdən təmin edilə bilməyən şərtlərin kollektiv müqavilənin və sazişin məzmununa daxil edilməsinin yolverilməzliyi;

ç) öhdəliklərin icrasına təminat;

d) qanunvericiliyin tələ blərinə əməl edilməsi;

e) öhdəliklərin icrasına nəzar ət və icra edilməməsinə gör ə məsuliyyət.

Maddə 23. Kollektiv müqavilənin və sazişin bağlanmasına, onlarda dəyişikliklər edilməsinə və icrasına müdaxilənin yolverilməzliyi

Kollektiv müqavilənin və sazişin bağlanılması, onlarda dəyişikliklər edilməsi və yerinə yetirilməsi zamanı icra hakimiyyəti orqanlar ının, başqa işəgötür ənlərin, siyasi

partiyalar ın, ictimai birliklərin və dini qurumlar ın tər əflərin hüquqlar ını, habelə qanunvericiliklə qorunan mənafelərini məhdudlaşdıran və ya onlar ın həyata keçirilməsinə maneçilik tör ədən hər hansı müdaxiləsi qadağandır.

Maddə 24. Kollektiv müqavilənin və sazişin şərtlərinin məcburiliyi

1. Bu Məcəllədə nəzərdə tutulan qaydada bağlanmı

ş kollektiv müqavilənin və sazişinşərtləri tər əflər və bu şərtlərin aid edildiyi iş yerləri üçün məcburidir.



2. Bu Məcəllədə və digər normativ hüquqi aktlarda nəzərdə tutulan əmək, sosial və iqtisadi normalara nisbətən işçilərin vəziyyətini pisləşdir ən kollektiv müqavilənin və sazişin şərtləri etibarsızdır.

Dördüncü f əsil. Kollektiv danışıqlar

Maddə 25. Kollektiv danışıqlar aparmaq hüququ

1. Kollektiv müqavilənin və sazişin hazırlanması, bağlanması və onlarda dəyişiklikləredilməsi üçün kollektiv danışıqlar aparmaq təşə bbüsünə səlahiyyətləri daxilində həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatlar ı, əmək kollektivləri, işəgötür ənlər, müvafiq icrahakimiyyəti və işəgötür ənlərin nümayəndəli orqanlar ı malikdirlər.

2. Təşə bbüskar tər əf danışıqlar ın başlanması haqqında digər tər əfi yazılı sur ətdə xə bərdaredir. Xə bərdar olunan tər əf on gündən gec olmayaraq danışıqlara başlamağa borcludur.

3. Əgər müəssisədə həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı (birliyi) yoxdursa, əmək kollektivi

danışıqlar aparmaq üçün xüsusi səlahiyyətli komissiya yaradır.

4. Respublika, peşələr, sahələr və ya ərazi üzr ə, habelə müəssisə daxilində bir neçə həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı (birliyi) mövcud olarsa, kollektiv danışıqlar ın apar ılması üçün işçilərin müvafiq həmkarlar ittifaqlar ına üzvlük nisbətinə uyğun nümayəndələrdənibar ət komissiya yaradılır.

5. Kollektiv müqavilənin və sazişin şərtlərinin hazırlanması məqsədi ilə kollektivdanışıqlar ın apar ılmasından boyun qaçırmağa yol verilmir.

Maddə 26. Kollektiv danı

şı

qları

n aparı

lması

qaydası

1. Kollektiv müqavilənin və sazişin və ya onlara dəyişikliklərin layihəsinin hazırlanması məqsədi ilə danışıqlar aparmaq üçün tər əflər, müvafiq səlahiyyətlər verilmiş bərabərsaylı nümayəndələrdən ibar ət komissiya yaradırlar.

2. Komissiyanın tərkibi, danışıqlar ın gündəliyi, keçirilmə yeri və müddəti tər əflərin birgə qərar ı ilə müəyyən edilir.

3. Tər əflər kollektiv müqavilənin və sazişin məzmununa aid məsələlərin seçilməsi və müzakir ə edilməsində sərbəstdirlər.

4. Komissiyanın tələ bi ilə tər əflər kollektiv danışıqlar ın apar ılması üçün zəruri olanməlumatlar ı beş gün müddətində təqdim etməlidirlər. Danışıqlar ın iştirakçılar ı alınmış məlumatlarda olan dövlət və ya kommersiya sirrini yaymağa gör ə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş məsuliyyətə cəlb olunurlar.

5. Danışıqlar zamanı tər əflər razılığa gələ bilmədikdə fikir ayr ılığı haqqında protokoltərtib edilir. Protokolda fikir ayr ılığının aradan qaldır ılması haqqında tər əflərin yekuntəklifləri, habelə danışıqlar ın yenidən başlanması müddəti göstərilir.

Maddə 27. Kollektiv danışıqların iştirakçılarına verilən təminatlar

1. Kollektiv danışıqlar ın iştirakçılar ı (tər əflərin nümayəndələri, məsləhətçi, ekspert, bar ışdır ıcı, vasitəçi, mütəxəssis, arbitr və tər əflərin müəyyən etdiyi digər şəxslər)



kollektiv danışıqlar ın apar ıldığı dövrdə orta aylıq əmək haqqı saxlanılmaqla il ərzində üçay müddətinədək əmək funksiyasının icrasından azad olunurlar. Həmin müddət onlar ınəmək stacına daxil edilir.

2. Kollektiv danışıqlarla əlaqədar xərclər işəgötür ən tər əfindən ödənilməlidir.

3. Danışıqlar ın apar ılmasında iştirak etmək üçün dəvət olunmuş və əmək müqaviləsi üzr ə işləməyən şəxslər ə haqq onlar ı dəvət etmiş tər əflə bağladıqlar ı müqavilə əsasındaödənilir.

4. Kollektiv danışıqlar ın iştirakçılar ının danışıqlar dövründə intizam məsuliyyətinə cəlbolunmasına, başqa işə keçirilməsinə və ya işəgötür ənin təşə bbüsü ilə işdən azadedilməsinə yol verilmir.

Beşinci f əsil. Kollektiv müqavil ə

Maddə 28. Kollektiv müqavilənin hazırlanması və bağlanması zəruriliyi haqqında qərarın

qəbul edilməsi

1. Bu Məcəllənin 25-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada ir əli sürülmüş təşə bbüsə əsasən kollektiv müqavilənin hazırlanması və bağlanması zəruriliyi haqqında qərar ı həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı qə bul edir.

2. Müəssisədə həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı olmadıqda danışıqlar ın apar ılması, kollektivmüqavilənin hazırlanması və bağlanması haqqında qərar ı əmək kollektivinin ümumiyığıncağı (konfransı) qə bul edir.

Maddə 29. Kollektiv müqavilənin tərəfləriKollektiv müqavilənin bir tər əfi işəgötür ən, digər tər əfi həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatıdır.Müəssisədə həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı olmadıqda isə kollektiv müqavilənin ikincitər əfi əmək kollektividir.

Maddə 30. Kollektiv müqavilənin hazırlanması və bağlanmasının qaydaları

1. Kollektiv müqavilənin layihəsinin hazırlanması, bağlanması qaydalar ı və müddətitər əflərin qar şılıqlı razılığı ilə müəyyən edilir və r əsmiləşdirilir. Bu məqsədlə tər əflər

bərabər saylı nümayəndələrindən ibar ət müvafiq komissiya (işçi qrupu) yarada bilərlər.

2. Komissiya (işçi qrupu) kollektiv müqavilənin layihəsini tər əflərin müzakir əsinə verir.Daxil olmuş təkliflər araşdır ıldıqdan sonra yenidən işlənmiş layihə təsdiq olunmaq üçünhəmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının (əmək kollektivinin) ümumi yığıncağının (konfransının)müzakir əsinə verilir.

3. Həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının iclasının, konfransının və digər yığıncaqlar ınınsəlahiyyətli olması onun nizamnaməsi ilə tənzimlənir. İşçilərin (nümayəndələrin) 50faizindən çoxunun iştirak etdiyi ümumi yığıncaq (konfrans) səlahiyyətli hesab olunur.

4. İşəgötür ən kollektiv müqavilənin layihəsini tər əflərin müzakir əsinə verilməsi üçün

mövcud olan bütün imkanlardan (daxili rabitə və məlumat, sur ətçıxaran, texniki və digərvasitələr) istifadə etmək üçün həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatına və ya müvafiq komissiyaya(işçi qrupuna) şərait yaratmalıdır.



5. Kollektiv müqavilənin layihəsi bəyənilməzsə, tər əflərin nümayəndələri on beş günərzində (əgər tər əflər başqa razılığa gəlməyiblərsə) layihəni yenidən işləyib təsdiqolunmaq üçün təkrar ən həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının (əmək kollektivinin)müzakir əsinə verirlər.

6. Kollektiv müqavilənin layihəsi iclasda (konfransda) iştirak edənlərin səs çoxluğu ilə

təsdiq edilir.

7. Tər əflər, kollektiv müqavilə təsdiq edildikdən sonra onu üç gün ərzində imzalamalıdırlar. İmzalanmış kollektiv müqavilə və ona əlavələr yeddi təqvim günüərzində məlumat üçün işəgötür ənlər tər əfindən müvafiq icra hakimiyyəti orqanına[Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi] təqdimedilir.

Maddə 31. Kollektiv müqavilənin məzmunu

1. Kollektiv müqavilənin məzmununu tər əflər müəyyən edirlər.

2. Kollektiv müqaviləyə, bir qayda olaraq, aşağıdak ı məsələlər üzr ə tər əflərin qar şılıqlı öhdəlikləri daxil edilir:

a) müəssisənin istehsal və iqtisadi f əaliyyətinin səmər əliliyinin yüksəldilməsi;

b) əməyin ödənilməsi qaydalar ı və miqdar ının, pul mükafatlar ının, müavinətlərin,əlavələrin və digər ödəmələrin müəyyən edilməsi;

c) qiymətlərin artımı, inflyasiyanın səviyyəsi nəzər ə alınmaqla əmək haqqı miqdar ının tənzimlənmə mexanizmi;

ç) məşğulluq, kadr hazırlığı və ixtisasartırma, işçilərin sərbəstləşdirilməsi şərtləri;

d) iş və istirahət vaxtı, məzuniyyətlərin müddəti haqqında şərtlər;

e) işçilər ə və onlar ın ailə üzvlərinə mədəni və məişət xidmətlərinin, sosialtəminatlar və güzəştlərin müəyyən edilməsi;

ə) əməyin qiymətləndirilməsi, əmək normalar ının müəyyən edilməsi və yenidənişlənməsi qaydalar ı;

f) qadınlar ın, 18 yaşına çatmamış işçilərin əmək şəraitinin yaxşılaşdır ılması;

g) əməyin mühafizəsinin yaxşılaşdır ılması üçün əlavə təminatlar ın müəyyənedilməsi;

ğ) əmək vəzif ələrini yerinə yetirməklə əlaqədar işçilər ə dəyən ziyanın ödənilməsi;

h) əmək mübahisələrinə məhk əməyə qədər baxan orqanın yaradılması və onunf əaliyyət qaydası;

x) işçilərin tibbi və sosial sığortasının üstün əlavə şərtlərinin müəyyən edilməsi;





















ı) işəgötür ənin təşə bbüsü ilə əmək müqaviləsi ləğv edilərk ən həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı ilə razılaşmalar apar ılması;

i) işçilərin ekoloci təhlük əsizliyinin və sağlamlığının gözlənilməsi;

c) həmkarlar ittifaqlar ının üzvlərinin əmək haqqından üzvlük haqqının tutulması,

habelə həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatına nizamnamə f əaliyyətini səmər əli təşkiletmək üçün digər zəruri şəraitin yaradılması;

k) kollektiv əmək mübahisəsinin tənzimlənməsinin əlavə üsullar ı haqqındarazılaşmalar;

q) kollektiv müqavilənin şərtlərinin yerinə yetirilməsinə nəzar ət;

l) kollektiv müqavilənin şərtlərinin pozulmasına gör ə tər əflərin məsuliyyəti;

m) əmək və icra intizamının möhk əmləndirilməsi üçün tədbirlər;

n) i ş yerind ə və ya i şl ə əlaqədar olaraq, ayr ı-ayr ı i şçil ər ə qar şı əl ə salma, a şkar

dü şmənçilik hər ək ətl əri və t əhqiramiz hər ək ətl ər bar ə sind ə izahat i şiapar ılmasına və informasiya verilmə sinə yard ım göst ərilmə si və bel ə hər ək ətl ərin

qar şı sının al ınması , i şçil əri bu cür davranı şdan qorumaq üçün bütün laz ımi

t ədbirl ərin görülmə si;

o) i ş yerind ə və ya i şl ə əlaqədar olaraq, seksual t əhrik mə səl əl ərinə dair izahat i şiapar ılmasına və informasiya verilmə sinə yard ım göst ərilmə si və bel ə t əhrikl ərin

qar şı sının al ınması , i şçil əri bu cür davranı şdan qorumaq üçün bütün laz ımi

t ədbirl ərin görülmə si. (21)

3. Kollektiv müqavilədə müəssisənin iqtisadi imkanlar ı nəzər ə alınmaqla digər, ocümlədən bu Məcəllədə nəzərdə tutulduğundan daha güzəştli əmək və sosial-iqtisadişərtlər də (əlavə məzuniyyətlər, pensiyalara əlavələr, nəqliyyat və ezamiyyə xərclərininödənilməsi, pulsuz və ya güzəştli qiymətlərlə yemək verilməsi və digər güzəşt və əvəzlər)nəzərdə tutula bilər.

4. Bu Məcəllədə və digər normativ hüquqi aktlarda kollektiv müqaviləyə daxil edilməsinəzərdə tutulmuş müddəalar ın kollektiv müqavilədə əks etdirilməsi məcburidir.

Maddə 32. Kollektiv müqavilənin qüvvəsi

1. Kollektiv müqavilə bir ildən üç ilədək müddətə bağlanıla bilər.

2. Kollektiv müqavilə imzalandığı və ya müqavilədə göstərilən gündən qüvvəyə minir.

3. Müəyyən olunmuş müddət qurtardıqdan sonra kollektiv müqavilə yenisi bağlananadəkqüvvədə olur.

4. Müəssisənin mülkiyyətçisinin dəyişdiyi və ya müəssisə ləğv edildiyi hallardan başqamüəssisədə təşkilati-struktur dəyişikliklərin edilməsi, eləcə də həmkarlar ittifaqlar ı

təşkilatının f əaliyyətinə xitam verilməsi kollektiv müqavilənin hüquqi qüvvəsininitirilməsinə sə bə b olmur.





5. Müəssisənin mülkiyyətçisi dəyişdikdə kollektiv müqavilə üç ay müddətində qüvvədə qalır. Bu müddət ərzində tər əflər yeni kollektiv müqavilə bağlamaq və ya əvvəlkiniqüvvədə saxlamaq, ona əlavələr və dəyişikliklər edilməsi məqsədi ilə danışıqlara

başlamalıdırlar.

6. Müəssisə qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada və şərtlərlə ləğv olunduğu

halda, kollektiv müqavilə bütün ləğvetmə müddəti ərzində qüvvədə olur.

7. Kollektiv müqavilə müəssisənin bütün işçilərinə, o cümlədən kollektiv müqavilə qüvvəyə mindikdən sonra işə qə bul olunan şəxslər ə şamil edilir.

Maddə 33. Kollektiv müqaviləyə əlavələr və dəyişikliklər edilməsi

Kollektiv müqavilənin qüvvədə olduğu müddətdə ona əlavələr və dəyişikliklər edilməsiyalnız tər əflərin qar şılıqlı razılığı əsasında, kollektiv müqavilədə müəyyən edilmiş qaydada apar ılır. Əgər belə qayda müəyyən olunmayı bsa, əlavələr və dəyişikliklərkollektiv müqavilənin bağlanması üçün bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş qaydada edilir.

Maddə 34. Kollektiv müqavilənin yerinə yetirilməsinə nəzarət

1. Kollektiv müqavilənin yerinə yetirilməsinə nəzar əti tər əflər və müvafiq icrahakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi

Nazirliyi] həyata keçirir. Nəzar əti həyata keçir ən səlahiyyətli şəxslər ə bütün zəruriməlumatlar təqdim edilməlidir.

2. Tər əflər kollektiv müqavilənin yerinə yetirilməsi haqqında müqavilədə nəzərdə tutulmuş müddətdə, lakin ildə bir dəf ədən az olmayaraq əmək kollektivinə hesabatverməlidirlər.

Alt ıncı f əsil. Kollektiv sazi ş

Maddə 35. Kollektiv sazişin növləri

Münasibətlərin tənzimlənməsi sahəsindən asılı olaraq aşağıdak ı kollektiv sazişlər bağlanıla bilər:

a) Baş kollektiv saziş — respublikada sosial-iqtisadi siyasətin apar ılmasınınrazılaşdır ılmış ümumi prinsiplərini müəyyən edir;

b) Sahə (tarif) kollektiv sazişi — müvafiq sahənin sosial-iqtisadi inkişaf ı istiqamətlərini, peşə qruplar ı, sahənin işçiləri üçün əmək şəraiti və əmək haqqı,sosial təminatlar ı müəyyən edir;

c) Ərazi (rayon) kollektiv sazişi — ərazi xüsusiyyətləri ilə bağlı müəyyən sosial-iqtisadi problemlərin həlli şərtlərini müəyyən edir.

Maddə 36. Kollektiv sazişin tərəfləri

1. Kollektiv saziş aşağıdak ı tər əflər arasında bağlanıla bilər:























a) Baş kollektiv saziş — müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [AzərbaycanRespublikasının Nazirlər Kabineti] və həmkarlar ittifaqlar ının respublika birliyiarasında;

b) Sahə (tarif) kollektiv sazişi — müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [AzərbaycanRespublikasının nazirlikləri, dövlət komitələri, dövlət konsernləri, şirk ətləri və

idar ələri], həmkarlar ittifaqlar ının peşələr, sahələr üzr ə birlikləri arasında;

c) Ərazi (rayon) kollektiv sazişi — müvafiq icra hakimiyyəti orqanlar ı [yerli icrahakimiyyəti orqanlar ı], həmkarlar ittifaqlar ının ərazi birlikləri arasında.

2. Baş, Sahə və Ərazi kollektiv sazişləri üçtər əfli — müvafiq icra hakimiyyəti orqanı,həmkarlar ittifaqlar ı birlikləri və işəgötür ənlərin nümayəndəli orqanlar ı (birlikləri)arasında bağlanıla bilər.

Maddə 37. Kollektiv sazişin hazırlanması və bağlanması qaydaları

1. Kollektiv sazişlərin hazırlanması və bağlanması məqsədi ilə danışıqlar aparmaq üçünmüvafiq tər əflərin bərabər saylı nümayəndələrindən ibar ət komissiya yaradılır.

2. Kollektiv sazişlərin hazırlanması və bağlanması, danışıqlar ın başlama və qurtarmamüddəti, o cümlədən həmin sazişlər ə dəyişikliklər edilməsi tər əflərin qar şılıqlı razılığı əsasında həyata keçirilir.

3. Əvvəlki kollektiv sazişin müddətinin qurtarmasına üç ay qalmış tər əflərdən hər birininyeni kollektiv sazişin bağlanması məqsədi ilə danışıqlara başlanması üçün digər tər əfiyazılı sur ətdə xə bərdar etmək hüququ vardır. Xə bərdarlığı alan tər əf on gündən gecolmayaraq kollektiv sazişin bağlanması haqqında danışıqlara başlamalıdır.

4. Danışıqlar ın qeyri-qənaətbəxş getdiyi və başlanma müddəti pozulduğu hallardamüvafiq həmkarlar ittifaqlar ı birliyinin qanunvericiliklə müəyyən edilmiş tədbirlərgörmək hüququ vardır.

5. Yeni danışıqlar qüvvədə olan kollektiv sazişin müddəti başa çatanadək qurtarmayı bsa,həmin sazişin qüvvəsi tər əflərin razılığı ilə üç ayadək uzadıla bilər.

6. Bağlanmış kollektiv saziş və ya ona edilmiş əlavələr və dəyişikliklər yeddi günmüddətində müvafiq icra hakimiyyəti orqanına [Azərbaycan Respublikasının Əmək və

Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi] məlumat üçün göndərilməlidir.

Maddə 38. Kollektiv sazişin məzmunu

1. Kollektiv sazişin məzmunu tər əflərin qar şılıqlı razılığı ilə müəyyən edilir.

2. Tər əflər kollektiv sazişə aşağıdak ı öhdəlikləri daxil edə bilər:

a) müvafiq sahələrin və müəssisələrin iqtisadi və təsərrüfat f əaliyyətininyaxşılaşdır ılması tədbirlərinin müəyyən edilməsi və həyata keçirilməsi;

b) orta əmək haqqının artım səviyyəsinin inflyasiyaya uyğun təmin edilməsi;














































































c) əmək normalar ının və əməyin qiymətləndirilməsi normalar ının müəyyənedilməsi;

ç) kompensasiya və əmək haqqına əlavələrin (dövlət tər əfindən müəyyən olunmuş miqdardan az olmamaq şərtilə) mə bləğinin müəyyən edilməsi;

d) əməyin mühafizəsi üzr ə zəruri tədbirlərin həyata keçirilməsi;

e) daha əlverişli əmək şəraitinin müəyyən edilməsi;

ə) məşğulluğa kömək göstərilməsi;

f) təsərrüfatçılığın mütər əqqi forma və üsullar ının inkişaf etdirilməsi;

g) müəssisələrdə qabaqcıl texnika və texnologiyanın, elmi-texniki tər əqqinin digərnailiyyətlərinin tətbiqi;

ğ) tələ bata uyğun və r əqabət qabiliyyətli məhsullar ın istehsalı;

h) ekoloci təhlük əsizliyin təmin edilməsi;

x) müəssisənin bağlanması və işçilərin kütləvi sur ətdə işdən azad edilməsihallar ından imtina edilməsi, işdən çıxar ılma hallar ının qar şısını ala biləcəktədbirlərin görülməsi;

ı) işçilərin və onlar ın ailə üzvlərinin sosial müdafiəsi üzr ə xüsusi tədbirləringörülməsi;

i) əlillərin, gənclərin (yeniyetmələrin) əməyindən istifadə etməklə əlavə iş yerləriyaradan müəssisələr ə güzəştlərin müəyyən olunması;

c) əmək intizamının təmin edilməsi.

Maddə 39. Kollektiv sazişin qüvvəsi

1. Kollektiv saziş bir ildən üç ilədək müddətə bağlanıla bilər.

2. Kollektiv saziş imzalandığı və ya sazişdə göstərilən gündən qüvvəyə minir.

Maddə 40. Kollektiv sazişə əlavələr və dəyişikliklər edilməsi qaydası

1. Kollektiv sazişə əlavələr və dəyişikliklər edilməsi tər əflərin qar şılıqlı razılığı əsasındakollektiv sazişdə müəyyən edilmiş qaydada apar ılır. Əgər belə qayda müəyyənolunmayı bsa, əlavələr və dəyişikliklər kollektiv sazişin bağlanması üçün bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş qaydada edilir.

2. Ayr ı-ayr ı peşə qruplar ını əhatə edən müəssisələrin işəgötür ənlərinin və ya onlar ın birliklərinin və müvafiq həmkarlar ittifaqlar ı birliyinin sahə (tarif) sazişinə qoşulması bar ədə müraciətləri əsasında həmin sazişin tər əfləri ona müvafiq dəyişikliklər edə

bilərlər.

Maddə 41. Kollektiv sazişin yerinə yetirilməsinə nəzarət



1. Kollektiv sazişin yerinə yetirilməsinə nəzar əti tər əflər və müvafiq icra hakimiyyətiorqanı [Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi] həyata keçirir.

2. Nəzar əti həyata keçir ən səlahiyyətli şəxslər ə bütün zəruri məlumatlar təqdimedilməlidir.

III bölmə . Əmək müqavil əsi

Yeddinci f əsil. Əmək müqavil əsinin ba ğ lanması əsaslar ı və qaydası

Maddə 42. Əmək müqaviləsinin tərəfləri

1. Əmək müqavilələri sərbəst bağlanır. Heç k əs əmək müqaviləsi bağlamağa məcburedilə bilməz.

2. Əmək müqaviləsinin tər əflərindən biri işəgötür ən, digəri isə işçidir.

3. On beş yaşına çatmış hər bir şəxs işçi kimi əmək müqaviləsinin tər əfi ola bilər.Qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada f əaliyyət qabiliyyəti olmayan şəxs hesabedilmiş şəxslə əmək müqaviləsi bağlanıla bilməz.

4. Tam f əaliyyət qabiliyyəti olmayan şəxs işəgötür ən ola bilməz.

Maddə 43. Əmək müqaviləsinin məzmunu

1. Əmək müqaviləsinin məzmunu və quruluşu qanunvericiliyin tələ blərinə əməl

edilməklə tər əflərin razılığı ilə müəyyən edilir.

2. Əmək müqaviləsində mütləq aşağıdak ı əsas şərtlər və məlumatlar göstərilməlidir:

a) işçinin soyadı, adı, atasının adı və ünvanı;

b) işəgötür ənin adı, ünvanı;

c) işçinin iş yeri, vəzif əsi (peşəsi);

ç) əmək müqaviləsinin bağlandığı və işçinin işə başlamalı olduğu gün;

d) əmək müqaviləsinin müddəti;

e) işçinin əmək funksiyası;

ə) işçinin əmək şəraitinin şərtləri — iş və istirahət vaxtı, əmək haqqı və onaəlavələr, əmək məzuniyyətinin müddəti, əməyin mühafizəsi, sosial və digərsığorta olunması;

f) tər əflərin əmək müqaviləsi üzr ə qar şılıqlı öhdəlikləri;

g) tər əflərin müəyyən etdiyi əlavə şərtlər bar ədə məlumatlar.





















3. Əmək müqaviləsi bağlanark ən, həmçinin əmək münasibətlərinə xitam verilənədək buMəcəllə ilə işçilər üçün müəyyən edilmiş hüquq və təminatlar ın səviyyəsi azaldıla

bilməz.

4. Bu Məcəllədə başqa hal nəzərdə tutulmayı bsa, əmək müqaviləsinin şərtləri birtər əfliqaydada dəyişdirilə bilməz.

Maddə 44. Əmək müqaviləsinin forması

1. Əmək müqaviləsi yazılı formada bağlanır.

2. Tər əflərin razılığı ilə əmək müqaviləsi bu Məcəlləyə əlavə edilmiş nümunəvi formayauyğun tərtib edilir.

3. Əmək müqaviləsi iki nüsxədən az olmayaraq tərtib olunub tər əflərin imzası (möhürü)ilə təsdiq edilir və onun bir nüsxəsi işçidə, digər nüsxəsi isə işəgötür əndə saxlanılır.

Maddə 45. Əmək müqaviləsinin müddəti

1. Əmək müqaviləsi qabaqcadan müddəti müəyyən edilmədən (müddətsiz) və ya 5 ilədəkmüddətə (müddətli) bağlanıla bilər.

2. Əmək müqaviləsində onun hansı müddətə bağlanması göstərilməmişdirsə, həminmüqavilə müddətsiz bağlanmış hesab edilir.

3. Müddəti müəyyən edilmədən bağlanmış əmək müqaviləsi hər iki tər əfin razılığı olmadan birtər əfli qaydada müddətli əmək müqaviləsi ilə əvəz edilə bilməz.

4. Əmək funksiyasının yerinə yetirilməsi şərtlərinə gör ə işin və ya göstərilən xidmətlərindaimi xarakter ə malik olduğu qabaqcadan bəlli olduğu hallarda əmək müqaviləsi müddətimüəyyən edilmədən bağlanmalıdır.

Maddə 46. Əmək müqaviləsinin bağlanması və ona dəyişikliklərin edilməsi qaydası

1. Əmək müqaviləsi bu Məcəllənin 54-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş əmək şəraitininşərtləri, habelə tər əflərin razılaşdıqlar ı əlavə şərtləri, işçinin əmək funksiyası və tər əflərinöhdəlikləri göstərilməklə f ərdi qaydada bağlanılır.

2. Əmək müqaviləsi kollektiv qaydada da bağlanıla bilər. Müvafiq işlərin görülməsi,xidmətlərin göstərilməsi (tikinti-təmir, yükləmə-boşaltma, məişət, ticar ət, əkin-biçin,heyvandarlıq işləri) iki və daha çox işçi qrupu tər əfindən kollektiv halında həyatakeçirilməklə əmək müqaviləsinin bağlanması kollektivin (briqadanın, işçi qrupunun) hər

bir üzvünün yazılı razılığı ilə yol verilir. Bu halda işçilər işəgötür ənlə kollektiv əməkmüqaviləsi bağlamaq üçün bir nümayəndəsini müvəkkil edir.

3. Kollektiv əmək müqaviləsi bağlanılan hallarda işəgötür ən kollektivin hər bir üzvüqar şısında bu Məcəllə və əmək müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş öhdəliklərini yerinə yetirməlidir. Kollektiv əmək müqaviləsinə yalnız bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş əsaslarla və müəyyən edilmiş qaydada xitam verilir.

4. Əmək müqaviləsi on beş yaşına çatmış fiziki şəxslərlə bağlanıla bilər. On beş yaşındanon səkkiz yaşınadək olan şəxslərlə əmək müqaviləsi, bağlanark ən onlar ın



valideynlərindən və ya övladlığa götür ənlərdən qəyyumlar ından birinin və yaxud qanunlaonlar ı əvəz edən şəxslərin yazılı razılığı alınmalıdır.

5. Bu Məcəllənin 43-cü maddəsinin ikinci hissəsində nəzərdə tutulmuş şərtlərdən hərhansı biri göstərilmədən bağlanmış əmək müqaviləsi tər əflərdən birinin təşə bbüsü ilə etibarsız hesab edilə və ya yenidən tərtib edilməsi tələ bi qoyula bilər. Həmin şərtin

(şərtlərin) əmək müqaviləsində göstərilmədiyi aşkar olunduğu andan onlar işəgötür əntər əfindən əmək müqaviləsinə daxil edilməlidir. Bu halda tər əflərin arasında başqa razılıqolmamışdırsa, əmək müqaviləsi bağlandığı və ya yazılı formada tərtib edildiyi gündənetibarlı hesab olunur.

6. Əmək müqaviləsinə dəyişikliklər yalnız tər əflərin razılığı ilə edilir. Razılaşdır ılmış dəyişikliklər əmək müqaviləsinə daxil edilir. Həcmcə çox olduğuna gör ə dəyişiklikləriəmək müqaviləsinə daxil etmək mümkün olmadıqda ilkin əmək müqaviləsi yenidən tərtibedilir, yaxud həmin dəyişikliklər ayr ılıqda tərtib edilib təsdiqlənir.

Maddə 47. Müddətli əmək müqaviləsi bağlanan hallar

Əmək funksiyasının xüsusiyyətlərinə, onun icrasının şərtlərinə, müddətinə gör ə işlərin(xidmətlərin) daimi xarakter daşımadığı aşağıdak ı hallarda əmək müqaviləsi müəyyənmüddətə bağlanıla bilər:

a) işçinin əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirməsi, ezamiyyətdə, məzuniyyətdə olması, habelə iş yeri və vəzif əsi saxlanılmaqla qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər hallarda müəyyən sə bə bdən müvəqqəti olaraq işə çıxmaması ilə əlaqədaronun əmək funksiyasının başqa işçi tər əfindən icrasının zəruriyyəti olduqda;

b) tə bii və iqlim şəraitinə və ya işin xüsusiyyətinə gör ə il boyu görülə bilməyənmövsüm işlərin yerinə yetirilməsi zamanı;

c) işin həcminin və davamiyyətinin qısamüddətli olduğu təmir-tikinti, quraşdırma,yeni texnologiyanın tətbiqi və mənimsənilməsi, təcrübə-sınaq işlərinin apar ılması,işçinin müxtəlif işləri yerinə yetirmək bacar ığını yoxlamaq zəruriyyəti olduğu,işçilərin sosial məsələlərinin həll edilməsi və bu qə bildən olan digər işləringörüldüyü hallarda;

ç) müvafiq vəzif ə (peşə) üzr ə əmək funksiyasının mür əkk ə bliyi, məsuliyyətliliyi baxımından işçinin əmək və peşə vərdişlərinin mənimsənilməsi, yüksək

peşəkarlı

q səviyyəsinin əldə edilməsi tələ b olunan (stackeçmə, ordinatorluq,internatura, bakalavrlıq dövrləri) hallarda;

d) işçinin şəxsi, ailə-məişət vəziyyəti ilə bağlı olan, o cümlədən işləməklə yanaşı təhsil aldığı, müəyyən sə bə bdən müvafiq yaşayış məntəqəsində müvəqqətiyaşadığı, pensiya yaşına çatanadək işləmək istəyi olduğu hallarda;

e) müvafiq icra hakimiyyəti orqanının [Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Baş Məşğulluq İdar əsi və onun yerliorqanlar ı vasitəsi ilə)] göndərişi ilə haqqı ödənilən ictimai işlər görülərk ən;

ə) bu Məcəllənin 6-cı maddəsinin «c» bəndində göstərilən orqanlar istisnaolmaqla seçkili orqanlarda (təşkilatlarda, birliklərdə) seçkili vəzif ələr ə seçilərk ən;








































f) tər əflərin hüquq bərabərliyi prinsipinə əməl edilməklə onlar ın qar şılıqlı razılığı ilə;

g) bu Məcəllənin 46-cı maddəsinin ikinci hissəsində nəzərdə tutulmuş qaydadaişçilərlə briqada, işçi qrupu halında kollektiv əmək müqaviləsi bağlandıqda;

ğ) qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər hallarda.

Maddə 48. Əmək müqaviləsi bağlanark ən işçinin təqdim etdiyi sənədlər

1. Əmək müqaviləsi bağlanark ən işçi əmək kitabçası, habelə şəxsiyyətini təsdiq edənsənədi və dövl ət sosial sı ğ orta şəhad ətnamə sini (ilk d ə f ə əmək f əaliyyətinə ba şlayanlar

istisna olmaqla) təqdim edir.

2. Əmək müqaviləsinin bağlanması işçinin müvafiq yaşayış məntəqəsində qeydiyyatınınolub-olmaması ilə şərtləndirilə bilməz.

3. Məcburi köçkün, onlara bərabər tutulan şə xs və ya qaçqın statusu olan, habelə Azərbaycan Respublikasında ilk dəf ə əmək f əaliyyətinə başlayan işçilərlə, əcnə bilərlə və vətəndaşlığı olmayan şəxslərlə əmək kitabçası təqdim edilmədən əmək müqaviləsi

bağlanıla bilər.

4. Əmək müqaviləsi bağlanılark ən işçinin əmək funksiyasının xüsusiyyətlərinə uyğunolan peşə hazırlığının və ya təhsilinin olması zəruri sayılan hallarda işəgötür ənə təhsili

bar ədə müvafiq sənəd təqdim edilir.

5. İşçinin səhhətinə, sağlamlığına mənfi təsir göstər ən amillər olan ağır, zər ərli və təhlük əli əmək şəraitli iş yerlərində, habelə əhalinin sağlamlığının mühafizəsi məqsədi ilə yeyinti sənayesi, ictimai iaşə, səhiyyə, ticar ət və bu qə bildən olan digər iş yerlərində əmək müqaviləsi bağlanılark ən işçilər sağlamlığı haqqında tibbi arayış təqdimetməlidirlər. Belə əmək şəraitli peşələrin (vəzif ələrin), iş yerlərinin siyahısı müvafiq icrahakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti] tər əfindən təsdiqedilir.

6. Əmək münasibətlərinə gir ən işçidən bu Məcəllədə nəzərdə tutulmamış, habelə işin(vəzif ənin) xüsusiyyətlərinə uyğun gəlməyən əlavə sənədlərin tələ b edilməsi qadağandır.(5, 13)

Maddə 49. Əmək müqaviləsinin qüvvəyə minməsi

1. Əmək müqaviləsində başqa hal nəzərdə tutulmayı bsa, o, tər əflərin imzaladığı gündənqüvvəyə minir.

2. İşçi bu Məcəllənin tələ bləri pozularaq, yazılı əmək müqaviləsi olmadan, lakinəvvəlcədən işəgötür ənin razılığı (tapşır ığı) ilə faktik olaraq işə başlamışsa, həmin andanəmək müqaviləsi bağlanmış hesab olunur və bu halda ən geci üç gün müddətində yazılı əmək müqaviləsi tərtib edilməlidir.

3. Əmək müqaviləsinin hər hansı dövlət orqanında və ya digər qurumlarda qeydiyyata

alınması, təsdiq edilməsi yolverilməzdir.











http://qanun/

http://qanun/





Maddə 50. Müsabiqə yolu ilə vəzif ələrin tutulması zamanı əmək münasibətlərinintənzimlənməsi

1. Yerinə yetiriləsi işin, əmək funksiyasının xarakteri ilə əlaqədar olaraq bəzi vəzif ələritutmaq üçün işəgötür ən müəyyən olunmuş qaydada müsabiqə elan edə bilər.

2. Müəyyən vəzif ələrin müsabiqə yolu ilə tutulması bir qayda olaraq elm, təhsilmüəssisələrində elmi, elmi-pedaqoci f əaliyyətlə bağlı vəzif ələr üzr ə elan edilir. İşçilərinelan olunmuş müsabiqədə bərabərhüquqlu iştirak ı təmin edilməlidir.

3. Müsabiqə işçinin (müvafiq vəzif əni tutmaq iddiasında olan şəxsin) sənədləri, elmiişləri, kadr-uçot məlumatlar ı üzr ə və ya müsahibə, test üsulu ilə və yaxud bu üsullar ın hərikisindən istifadə olunmaqla qar ışıq üsulla keçirilə bilər.

4. Müsabiqənin keçirilməsi şərtlərini və vəzif ələrin müsabiqə yolu ilə tutulması qaydasını tənzimləyən normativ hüquqi aktı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [AzərbaycanRespublikasının Nazirlər Kabineti] qə bul edir.

5. Müvafiq vəzif əni tutmaq üçün elan olunmuş müsabiqənin qalibi ilə işəgötür ən özmülahizəsinə gör ə müddətli və ya müddətsiz əmək müqaviləsi bağlayır.

6. Müsabiqə yolu ilə vəzif əni tutmuş işçinin əmək müqaviləsinə xitam verilməsi, habelə onlar ın digər əmək münasibətləri heç bir istisnaya yol verilmədən yalnız bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş əsaslarla və qaydada tənzim edilir.

7. Keçirilmiş müsabiqənin nəticələri ilə razılaşmayan iddiaçı müsabiqə komissiyasınınqərar ı qə bul edildiyi gündən bir ay müddətində məhk əməyə müraciət edə bilər. Məhk əmə müsabiqənin qanunvericiliyin tələ blərini pozmaqla və ya qeyri-obyektiv keçirildiyinimüəyyən etdikdə onun nəticələrini ləğv edir. Bu halda qətnamədə göstərilən hallar aradanqaldır ılmaq şərti ilə müsabiqə yenidən keçirilir.

Maddə 51. Sınaq müddəti

1. Əmək müqaviləsi işçinin peşəkarlıq səviyyəsini, müvafiq əmək funksiyasını icra etmək bacar ığını yoxlamaq məqsədi ilə sınaq müddəti müəyyən edilməklə bağlanıla bilər. Sınaqmüddəti 3 aydan artıq olmamaq şərti ilə müəyyən edilir.

2. Sınaq müddəti işçinin faktik olaraq əmək funksiyasını icra etdiyi iş vaxtından ibar ətdir.

İşçinin əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdiyi, habelə iş yeri və orta əmək haqqı

saxlanılmaqla işdə olmadığı dövrlər sınaq müddətinə daxil edilmir.

3. Sınaq müddəti göstərilməyən əmək müqaviləsi sınaq müəyyən edilmədən bağlanmış hesab olunur.

Maddə 52. Sınaq müddəti müəyyən edilməyən hallar

Əmək müqaviləsi bağlanılark ən sınaq müddəti:

yaşı 18-dən az olan şəxslərlə;

müsabiqə yolu ilə müvafiq vəzif əni tutanlarla;

tər əflərin razılığı ilə müəyyən edilən digər hallarda müəyyən edilmir.















Maddə 53. İşə qəbul zamanı sınağın nəticəsi və onun tənzimlənməsi qaydası

1. Sınaq müddəti qurtaranadək tər əflərdən biri digərinə üç gün əvvəl yazılı xə bərdarlıqetməklə əmək müqaviləsini poza bilər.

2. Sınaq müddəti qurtaranadək tər əflərdən biri əmək müqaviləsinin xitamını tələ b

etməyibsə, işçi sınaqdan çıxmış hesab edilir. İşçi sınaqdan çıxmış hesab edildiyi andanetibar ən əmək müqaviləsinə yalnız bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada və əsaslarlaxitam verilə bilər.

3. Əmək müqaviləsində sınaq müddəti müəyyən edilərk ən həmin müddət ərzində işçininsınaq zamanı özünü doğrultmadığına gör ə işəgötür ən tər əfindən əmək müqaviləsinə xitam verilməsi şərti göstərilməlidir.

4. Sınaq müddətində özünü doğrultmamış işçinin əmək müqaviləsinə işəgötür əninəsaslandır ılmış əmri (sər əncamı) ilə xitam verilə bilər.

S əkkizinci f əsil. Əmək şəraiti, əmək funksiyası və bunlar ın t ətbiqini t ənziml ə yənhüquq normalar ı

Maddə 54. Əmək şəraitinin təmin edilməsi

1. İşçilər tər əfindən əmək funksiyasının yerinə yetirilməsi üçün işəgötür ən aşağıdak ı əmək şəraitini təmin etməlidir:

peşə (vəzif ə) adlar ının, ixtisaslar ın, əməyin ödənilməsi dər əcələrinin müəyyənedilməsi;

əməyə gör ə haqqı

n miqdar ı

nı

n müəyyən edilməsi və onun ödənilməsi; əmək normalar ı və əməyin qiymətləndirilməsi normalar ının müəyyən edilməsi;

sanitariya və gigiyena normalar ına cavab ver ən iş yerinin və iş şəraitininyaradılması;

əməyin mühafizəsi, texniki təhlük əsizlik normalar ının gözlənilməsi; əmək funksiyasının bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş iş vaxtı müddətindən artıq

olmayan iş vaxtında yerinə yetirilməsi; bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş istirahət vaxtından, məzuniyyətlərdən istifadə

olunması; işçilərin qanunvericiliklə müəyyən olunmuş məcburi dövlət sosial sığorta

edilməsi;

əmək müqavilələrində, kollektiv müqavilələrdə nəzərdə tutulan şərtlər.

2. Bu Məcəllə ilə müəyyən olunmuş hallar istisna edilməklə, əmək şəraitinin şərtləri birtər əfli qaydada dəyişdirilə bilməz.

Maddə 55. Əmək şəraitinin əlavə şərtləri

Əmək müqaviləsi bağlanark ən, habelə əmək münasibətləri prosesində işəgötür ən imkanı hesabına bu Məcəllədə, yaxud kollektiv müqavilədə nəzərdə tutulmuş əmək şəraitininşərtlərindən daha yüksək əlavə əmək haqqı, əlavə məzuniyyət müddəti, qısaldılmış və yanatamam iş vaxtı, əlavə f ərdi sığorta mə bləği, sosial təminat və yardımlar, habelə heç bir

norma ilə məhdudlaşdır ılmayan digər əlavə şərtlər müəyyən edə bilər. Bu əlavə şərtlərindair əsi, qüvvədə olma müddəti və istifadə qaydalar ı, habelə onlar ın dəyişdirilməsitər əflərin razılığı ilə müəyyən edilir.



Maddə 56. Əmək şəraitinin şərtlərinin dəyişdirilməsi

1. İstehsalın və əməyin təşkilində dəyişikliklər edilməsi zəruriyyəti olduqda işçinin peşəsi, ixtisası və vəzif əsi üzr ə işi davam etdirməklə əmək şəraitinin şərtlərinindəyişdirilməsinə yol verilir.

2. İşəgötür ən əmək şəraitinin şərtlərini (bu Məcəllənin 55-ci maddəsində nəzərdə tutulanşərtlərdən başqa) dəyişdirməzdən azı bir ay əvvəl işçini yazılı məlumatı və ya əmri(sər əncamı) ilə xə bərdar etməlidir. Əgər işçi yeni əmək şəraiti ilə işi davam etdirməyə razılıq vermirsə, onda o, başqa vəzif əyə keçirilməli, bu mümkün olmadıqda isə əməkmüqaviləsinə bu Məcəllənin 68-ci maddəsinin ikinci hissəsinin «c» bəndində nəzərdə tutulan əsasla xitam verilə bilər.

3. Bu Məcəllənin 55-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada işəgötür ən tər əfindənmüəyyən edilən əmək şəraitinin əlavə şərtlərinin dəyişdirilməsi əmək müqaviləsinə xitamverilməsi üçün əsas ola bilməz.

4. Azı 50 nəf ər işçi çalışan müəssisədə işçilərin ümumi sayının on faizindən çoxununəmək şəraitinin şərtlərinin pisləşməsinə sə bə b olan dəyişikliklər apar ılark ən bunun hansı məqsədlə edilməsi əsaslandır ılmaqla işəgötür ən müvafiq icra hakimiyyəti orqanına[Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Baş Məşğulluq İdar əsi və onun yerli orqanlar ı vasitəsi ilə)] r əsmi məlumat verməlidir.Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı həmin tədbirlərin əsaslı və qanunauyğun həyatakeçirilməsini araşdır ı b səlahiyyətləri çərçivəsində müvafiq tədbirlər gör ə bilər.

Maddə 57. İşçinin əmək funksiyası

1. İşəgötür ən işçinin əmək funksiyasını əmək müqaviləsində nəzərdə tutulan, bir və ya birneçə vəzif ə, ixtisas, yaxud peşə üzr ə yerinə yetirməli olduğu müvafiq işin və yagöstərməli olduğu xidmətin dair əsini dəqiq və birmənalı müəyyən etməlidir.

2. Əmək funksiyasının həcmi müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [AzərbaycanRespublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi] tər əfindən təsdiq edilmiş Vahid Tarif-İxtisas Sor ğu Kitabçasına əsasən və ya işəgötür ən tər əfindən müəyyənedilər ək əmək müqavilələrində təfsilatı ilə göstərilir.

3. Əmək funksiyasının dəyişdirilməsinə yalnız tər əflərin qar şılıqlı razılığı ilə yol verilir.Birtər əfli qaydada əmək funksiyasının dəyişdirilməsinə, onun dair əsinin azaldılmasına və

ya artı

r ı

lması

na yol verilmir.

4. Əgər müəyyən sə bə blərdən işəgötür ən göstərilən işlərlə işçini təmin edə bilmədiyinə gör ə ona peşə-ixtisas dər əcəsinə uyğun olan başqa iş ver əcəksə, işçi həmin işləri yerinə yetirməkdən yalnız orta əmək haqqı saxlanılmadıqda imtina edə bilər.

Maddə 58. Əvəzçilik üzrə əmək müqaviləsinin bağlanması və tənzimlənməsi

1. Əmək müqaviləsinin şərtləri imkan verdiyi hallarda işçi əsas iş yeri üzr ə müəyyənolunmuş iş vaxtından sonra həm əsas iş yerində, həm də əvəzçilik qaydasında əməkmüqaviləsi bağlayaraq başqa iş yerində də əmək f əaliyyəti ilə məşğul ola bilər. Bu zaman

əvəzçilik üzr ə əmək müqaviləsi bağlanan ikinci iş yeri işçinin əlavə iş yeri, birinci əməkmüqaviləsi bağlanan yer isə əsas iş yeri sayılır.



























































2. Əvəzçilik üzr ə iş vaxtının müddəti bu Məcəllənin 89-cu maddəsi ilə müəyyən edilmiş normanın yar ısından çox olmamaqla tər əflərin razılığı ilə müəyyən edilir.

3. İş vaxtından sonra əvəzçilik üzr ə əlavə iş yerində işləməyə əsas iş yeri üzr ə işəgötür ənin razılığı tələ b edilmir. İş vaxtı ərzində isə əvəzçilik üzr ə işləməyə işəgötür ənin razılığı ilə yol verilir. Əvəzçilik üzr ə əmək şəraitinin şərtlərini, əmək

funksiyasının həcmini əlavə iş yerinin işəgötür əni ilə əmək müqaviləsi bağlanark əntər əflərin özləri müəyyən edirlər.

4. Əlavə iş yerində əvəzçilik üzr ə əmək f əaliyyəti göstər ən işçilər ə, bu maddənin beşincivə altıncı hissələrində göstərilən hallar istisna olunmaqla, heç bir məhdudiyyətqoyulmadan əmək qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş bütün normalar, qaydalar və müddəalar şamil edilir.

5. Əgər işçi əsas iş yerində zər ərli, təhlük əli və insanın sağlamlığına mənfi təsir göstər ənamillər olan əmək şəraitində işləyirsə, onda onun eyni əmək şəraitli əlavə iş yerində əvəzçilik üzr ə çalışması yolverilməzdir.

6. Yaşı 18-dən az olan işçilərin əvəzçilik qaydasında əlavə iş yerində çalışmalar ına yalnızonlar ın həm əsas, həm də əlavə iş yerində gündəlik iş vaxtının cəmi bu Məcəllənin 91-cimaddəsində onlar üçün nəzərdə tutulmuş qısaldılmış iş vaxtından çox olmadıqda, yolverilə bilər.

7. Bilavasitə qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda dövlət hakimiyyəti orqanlar ınınmüvafiq vəzif əli şəxslərinə bu maddədə nəzərdə tutulan əvəzçilik üzr ə əmək müqaviləsi

bağlayaraq əlavə iş yerində işləmək hüququ şamil olunmur.

Maddə 59. Başqa işə keçirmə

İşçiyə əmək müqaviləsində nəzərdə tutulmayan başqa peşə, ixtisas və vəzif ə üzr ə əməkfunksiyasının yerinə yetirilməsini həvalə etmək başqa işə keçirilmə sayılır və buna yalnızişçinin razılığı ilə, həmçinin yeni əmək müqaviləsi bağlanılmaqla yol verilir.

Maddə 60. İşəgötürənin təşəbbüsü ilə başqa işə müvəqqəti keçirmə

İşçi onun razılığı olmadan istehsalat zəruriyyəti və boşdayanma hallar ının qar şısını almaqməqsədi ilə bir ay müddətinə müvəqqəti olaraq başqa işə keçirilə bilər. Bu halda işçionun səhhətinə mənfi təsir edən, habelə aşağı ixtisaslı işə keçirilə bilməz. Başqa işə

keçirilmə müddətində işçinin əməyi görülən işin müqabilində, lakin əvvəlki orta əməkhaqqından aşağı olmamaqla ödənilir.

Maddə 61. Başqa işçinin əmək funksiyasının icrası

1. Müəyyən sə bə bdən on beş gündən çox müddətdə yerində olmayan işçinin əməkfunksiyasının icrasına tər əflərin razılığı ilə yol verilir. Bu zaman əmək haqqı buMəcəllənin 162-ci maddəsində nəzərdə tutulan qaydada ödənilir.

2. Boş vəzif ə üzr ə əmək funksiyasının icrasının həvalə edilməsinə işçinin razılığı ilə yolverilir. Əgər işçi eyni zamanda həm özünün, həm də əvəz etdiyi boş vəzif ə üzr ə əmək

funksiyasını yerinə yetirirsə, onda ona boş vəzif ə üçün nəzərdə tutulmuş əmək haqqının(vəzif ə maaşının) yar ısından az olmamaq şərti ilə əlavə əmək haqqı ödənilməlidir.



3. Boş vəzif ə üzr ə işçiyə üç aydan çox olmayan müddətə əmək funksiyasının yerinə yetirilməsi həvalə edilə bilər. Bu müddət bitdikdən sonra ya əvəzedici işçi onun razılığı ilə həmin vəzif əyə keçirilir, ya hər iki vəzif ə birləşdirilər ək əvəzedici işçinin əməkfunksiyasının genişləndirilməsi ilə əlaqədar yeni əmək müqaviləsi bağlanılır, ya da boş vəzif əyə yeni işçi götürülür.

4. Ə g ər bo ş və zif ə üzr ə əmək funksiyası bo ş olmayan və zif ə üzr ə əmək funksiyası il ə eyni xarakterlidirsə , həmin bo ş olmayan və zif əni tutan i şçi onun raz ıl ı ğ ı il ə öz və zif ə sind ə

qalmaqla,

həmçinin bel ə bo ş və zif ə yə t ə yin edil ə bil ər. Bu zaman i şçiyə bo ş və zif ə üzr ə nə z ərd ə

tutulmu ş əmək haqqının (və zif ə maa şının) yar ı sından az olmamaq şərti il ə əlavə əmək

haqqı öd ənilir. (25)

Maddə 62. İşçinin işdən k ənar edilməsi

1. İşəgötür ən aşağıdak ı hallarda mülkiyyətçinin və işçilərin mənafeyini qorumaq, baş

ver ə biləcək əməyin mühafizəsi qaydalar ının pozulmasının qar şısını almaq və əməkintizamını təmin etmək məqsədi ilə işçini müvafiq iş vaxtı ərzində işdən k ənar edə bilər:

a) işçi alkoqollu içkilər, narkotik, toksik və digər zəhərli maddələr qə bul edər əksərxoş vəziyyətdə işə gəldikdə, habelə işə gəldikdən sonra iş yerində həminiçkiləri və ya maddələri qə bul edər ək sərxoş vəziyyətdə olduqda;

b) bu Məcəllənin 226-cı maddəsi ilə müəyyən edilmiş hallarda işçi icbari tibbimüayinə olunmaqdan boyun qaçırdıqda və ya keçirilmiş müayinələrin nəticələrinə əsasən həkim komissiyalar ının verdikləri tövsiyələri yerinə yetirmədikdə;

c) iş vaxtı ərzində işçi bilavasitə iş yerində müvafiq səlahiyyətli orqanın qərar ı ilə təsdiqlənən inzibati xətalar ı və ya cinayət tərkibi olan ictimai-təhlük əli əməllərtör ətdikdə.

2. İşçinin işdən k ənar edilməsi hər bir konkret halda müvafiq sübutlar (həkim r əyi,işçilərin izahatlar ı, arayışlar və digər r əsmi sənədlər) toplanılaraq sənədləşdirilməlidir.

3. İşdən k ənar edilən vaxt ərzində işçiyə əmək haqqı verilmir.

4. İşdən k ənar edilmiş işçiyə inzibati və ya cinayət məsuliyyətinə cəlb edilib-

edilməməsindən ası

lı

olmayaraq işəgötür ən bu Məcəllənin 186-cı

maddəsində nəzərdə tutulmuş intizam tənbehlərindən birini tətbiq edə bilər.

5. İşdən k ənar edilməsini işəgötür ənin və ya başqa vəzif əli şəxslərin ona qar şı qər əzlimünasibətinə, saxta sənədlər əsasında həyata keçirildiyinə və digər faktlara gör ə qanunsuz və əsassız hesab edən işçi pozulmuş hüquqlar ının bərpa edilməsi, şər əf və ləyaqətinin müdafiə olunması üçün məhk əməyə müraciət edə bilər. (17)

Maddə 63. Mülkiyyətçi dəyişdikdə əmək münasibətlərinin tənzimlənməsi

1. Müəssisənin mülkiyyətçisi dəyişdikdə bu maddənin ikinci hissəsində göstərilən

işçilərdən başqa qalan bütün işçilərlə əvvəlki mülkiyyətçi arasında bağlanmış əməkmüqavilələri və onlar ın şərtləri yeni mülkiyyətçi tər əfindən qüvvədə saxlanılır. Bu







işçilərin əmək müqavilələri müəyyən edilmiş qaydalara əməl edilməklə bu Məcəllənin70, 73 və 75-ci maddələrində nəzərdə tutulan müvafiq əsaslarla ləğv edilə bilər.

2. Yeni mülkiyyətçi tər əfindən müəssisənin işəgötür əninin (r əhbərinin), onunmüavinlərinin, baş mühasibin və bilavasitə idar əetmə funksiyasını yerinə yetir ən digərstruktur bölmələri r əhbərlərinin əmək müqavilələrinə mülkiyyətçinin dəyişməsi ilə

əlaqədar bu Məcəllənin 68-ci maddəsinin «ç» bəndi ilə xitam verilə və ya bu Məcəllənin56-cı maddəsində nəzərdə tutulan qaydada onlar ın əmək müqavilələrinin şərtləridəyişdirilə bilər.

3. Mülkiyyətçinin dəyişməsi ilə əlaqədar yeni mülkiyyətçi və ya işəgötür ən tər əfindənsahibkarlıq f əaliyyəti və hüququndan sui-istifadə edər ək işçilərin peşəkarlıq səviyyəsini,əmək funksiyasını icra etmək bacar ıqlar ını, mülkiyyətçinin sahibkarlıq f əaliyyətinə xələlgətir ə bilən səriştəsizliklərini aşkara çıxarmadan onlar ın əmək müqavilələrinin kütləvişəkildə ləğv edilməsi yolverilməzdir. Yeni mülkiyyətçi və ya işəgötür ən işçilərin

peşəkarlıq səviyyəsini, müəssisədə mövcud olan iş yerlərinin sahibkarlıq f əaliyyətinisərbəst sur ətdə həyata keçirmək üçün zəruriliyini iş yerlərinin və işçilərin attestasiyasını

keçirməklə müəyyən etməlidir.

Qeyd: Bu maddənin üçüncü hissəsində «əmək müqavilələrinin kütləvi şəkildə ləğvedilməsi» dedikdə, müvafiq müəssisəyə mülkiyyət hüququ yaranan gündən üç ay ərzində eyni zamanda və ya ayr ı-ayr ı vaxtlarda işçilərin ümumi sayı:

100 nəf ərdən 500 nəf ər ədək olduqda onlar ın 50 faizindən çoxunun;

500 nəf ərdən 1000 nəf ər ədək olduqda onlar ın 40 faizindən çoxunun; 1000 nəf ərdən artıq olduqda onlar ın 30 faizindən çoxunun yeni mülkiyyətçi və ya

onun təyin etdiyi işəgötür ən tər əfindən bu Məcəllənin 70, 73 və 75-cimaddələrində müəyyən edilmiş əsaslarla əmək müqavilələrinin ləğv edilməsi başadüşülməlidir.

Doqquzuncu f əsil. İşçil ərin və i ş yerl ərinin attestasiyasının keçirilməsinit ənziml ə yən hüquq normalar ı

Maddə 64. İş yerlərinin attestasiyası, onun məqsədi və keçirilməsinin tənzimlənməsi

1. Bu maddənin ikinci hissəsində nəzərdə tutulan məqsədlə əmək şəraitindən asılı olmayaraq işəgötür ən müvafiq normativ hüquqi aktla müəyyən edilmiş qaydada iş yerlərinin attestasiyasının keçirilməsini təmin etməlidir.

2. İşəgötür ən müvafiq iş yerlərində əməyin mühafizəsi tədbirlərinin təmin olunmasını və ya istehsal sanitariyasının, gigiyenasının vəziyyətini müəyyən etmək və yaxşılaşdırmaqməqsədi ilə, habelə əmək məhsuldarlığının və işin səmər əliliyinin artır ılması, əməyintəşkilində ən mütər əqqi üsullar ın, o cümlədən yeni texnikanın və ya texnologiyanıntətbiqi zamanı iş yerlərinin attestasiyasını keçirməlidir. Bu məqsədlə həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının nümayəndələrindən, əməyin mühafizəsi xidmətlərinin və əməyin təşkili üzr ə

peşəkar mütəxəssislərdən ibar ət iş yerlərinin attestasiyası komissiyası yaradılır.

3. İş yerlərinin attestasiyasının keçirilməsi qaydalar ı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti] tər əfindən qə bul edilən normativ hüquqi

aktla tənzimlənir.

Maddə 65. İşçilərin attestasiyası, onun keçirilməsi qaydaları və şərtləri













1. İşçilərin peşəkarlıq səviyyəsinin yoxlanılması, ixtisasına, sənətinə müvafiq olaraqonlar ın tutduğu vəzif əyə (peşəyə) uyğun olduğunu aşkara çıxarmaq məqsədi ilə buMəcəllənin 66-cı maddəsində göstərilən işçilər istisna olunmaqla, qalan bütün işçilərinattestasiyası keçirilə bilər.

2. Yalnız müvafiq iş yerində azı bir il çalışan işçilər attestasiyadan keçirilə bilər. Hər bir

işçi üç ildə bir dəf ədən çox olmayaraq attestasiyadan keçirilə bilər.

3. İşəgötür ənin əmri (sər əncamı) ilə işçilərin attestasiyasının keçirilməsi üçün təcrübəli,yüksək peşəkarlıq qabiliyyətinə malik, obyektivliyi və qər əzsizliyi ilə seçilən nüfuzluşəxslərdən, habelə həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının nümayəndəsindən ibar ət attestasiyakomissiyası yaradılır. İşəgötür ən, işçinin müvafiq iş yeri üzr ə r əhbəri attestasiyakomissiyasının üzvü ola bilməz.

4. Attestasiya komissiyası azı beş nəf ərdən ibar ət olmaqla bütün hallarda onun say tərkibitəkr əqəmli olmalıdır. Attestasiya komissiyasının səlahiyyət müddəti onun yaradılması haqqında müvafiq əmrlə (sər əncamla) müəyyən edilir.

5. Attestasiya komissiyasının üzvləri tər əfindən işçiyə yalnız tutduğu vəzif əyə (peşəyə),əmək funksiyasına, ixtisasına (peşəsinə) dair, yerinə yetirdiyi işlər və onlar ın nəticələri

bar ədə, habelə tutduğu vəzif əyə (peşəyə) uyğunluğunu müəyyən etmək üçün zəruri olanəmək müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş hüquqlar ı, vəzif ələri dair əsinə aid olan məsələlərlə əlaqədar suallar verilə bilər. Attestasiya olunan işçinin siyasi baxışlar ına, mənəvi, əxlaqikamilliyinə, şəxsiyyətinə, etiqadına və digər sırf şəxsi dəyərlərinə gör ə, o cümlədən onunintizamlılıq dər əcəsinə gör ə peşəkarlıq səviyyəsinin qiymətləndirilməsi yolverilməzdir.

6. Attestasiya komissiyasının işi aşkarlıq şəraitində, obyektiv, qər əzsiz və qanunvericiliyin tələ blərinə əməl edilməklə apar ılmalıdır. Attestasiya komissiyası qərar ını gizli və ya açıq səsvermə yolu ilə səs çoxluğu ilə qə bul edir. Müvafiq iş yeri üzr ə əmək kollektivi nümayəndələrinin attestasiya komissiyasının iclasında müşahidəçi kimiiştirak etmək istəyi təmin olunmalıdır.

7. Attestasiya komissiyası işçinin tutduğu vəzif əyə (peşəyə) uyğun olduğu və ya uyğunolmadığı haqqında iki qərardan yalnız birini qə bul edir. Bununla yanaşı attestasiyakomissiyası bu qərarlar ında işçinin başqa vəzif ədə (peşədə) istifadə edilməsinin məqsədə müvafiqliyi bar ədə işəgötür ənə tövsiyə edə bilər.

8. Bu maddə ilə müəyyən edilmiş işçilərin attestasiyasının keçirilməsinin digər qaydalar ı

müvafiq icra hakimiyyəti orqanı

[Azərbaycan Respublikası

nı

n Nazirlər Kabineti] tər əfindən təsdiq edilən normativ hüquqi aktla tənzimlənir.

Maddə 66. Attestasiya olunmayan işçilər

Aşağıdak ı işçilərin attestasiyası keçirilmir:

vətənin müdafiəsi, azadlığı və ərazi bütövlüyü uğrunda hərbi əməliyyatlardayaralanmış və əlil olmuş işçilər;

Azərbaycanın müstəqilliyinin və ərazi bütövlüyünün müdafiəsi zamanı göstərdiyişücaətlər ə gör ə dövlət təltiflərinə və f əxri adlara layiq görülmüş işçilər;

bir vəzif ədə (peşədə) beş ildən az müddətdə çalışan məcburi köçkün və qaçqın

statusu olan işçilər; hamilə qadınlar;













uşağının üç yaşınadək sosial məzuniyyətdə olan və həmin məzuniyyət bitdikdən

sonra bir ildən az müddətdə müvafiq vəzif ədə (peşədə) çalışan qadınlar; yaşı 18-dən az olan işçilər;

bir vəzif ədə (peşədə) faktik olaraq bir ildən az müddətdə çalışan işçilər;

eyni vəzif ədə (peşədə) azı üç dəf ə attestasiya olunaraq tutduğu vəzif əyə uyğunolduğu müəyyən edilmiş işçilər;

kollektiv müqavilələrdə (sazişlərdə) nəzərdə tutulan hallarda attestasiyaolunmayan işçilər.

Maddə 67. İşçilərin və iş yerlərinin attestasiyasının nəticələrinin tənzimlənməsi

1. Attestasiya komissiyası tər əfindən bar əsində tutduğu vəzif əyə uyğun olmadığı haqqında qərar çıxar ılmış işçinin əmək müqaviləsi bu Məcəllənin 70-ci maddəsinin «c»

bəndinə müvafiq olaraq, 71-ci maddəsində nəzərdə tutulan qaydalara əməl edilməklə işəgötür ən tər əfindən ləğv edilə bilər.

2. İşəgötür ən attestasiya komissiyasının tövsiyəsini nəzər ə alaraq işçinin razılığı ilə onu

başqa müvafiq vəzif əyə (peşəyə) keçir ə bilər.

3. İş yerlərinin attestasiyasının keçirilməsi nəticəsində onlar ın kütləvi şəkildə ixtisaredilməsi yolverilməzdir.

4. İş yerinin attestasiyasının keçirilməsinin nəticələrinə əsaslanaraq işəgötür ən tər əfindənişçilərin əmək müqavilələri ləğv edilə bilməz.

5. İşçilərin və iş yerlərinin attestasiyası komissiyalar ının qərarlar ını qanunsuz, əsassız,qər əzli və qeyri-obyektiv hesab edən şəxslər məhk əməyə müraciət edə bilərlər.

6. Attestasiya komissiyasının qərar ı ilə tutduğu vəzif əyə (peşəyə) uyğun olmadığına gör ə işəgötür ən tər əfindən əmək müqaviləsi ləğv edilən və ya başqa vəzif əyə (peşəyə)keçirilən işçinin iddiası əsasında f ərdi əmək mübahisəsinə bu Məcəllə ilə müəyyənedilmiş qaydada yalnız məhk əmələrdə baxılır.

Onuncu f əsil. Əmək müqavil əsinə xitam verilməsinin əsaslar ı və qaydalar ı

Maddə 68. Əmək müqaviləsinə xitam verilməsinin əsasları

1. Əmək müqaviləsinə yalnız bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş əsaslarla və qaydada xitam

verilə bilər.

2. Əmək müqaviləsinə xitam verilməsinin əsaslar ı aşağıdak ılardır:

a) tər əflərdən birinin təşə bbüsü;

b) əmək müqaviləsinin müddətinin qurtarması;

c) əmək şəraitinin şərtlərinin dəyişdirilməsi;

ç) müəssisənin mülkiyyətçisinin dəyişməsi ilə əlaqədar (bu Məcəllənin 63-cü

maddəsinin ikinci hissəsində göstərilən işçilər);

d) tər əflərin iradəsindən asılı olmayan hallar;



e) tər əflərin əmək müqaviləsində müəyyən etdiyi hallar.

Maddə 69. Əmək müqaviləsinin işçi tərəfindən ləğv edilməsi qaydası

1. İşçi bir təqvim ayı qabaqcadan işəgötür əni yazılı ərizəsi ilə xə bərdar etməklə əməkmüqaviləsini ləğv edə bilər.

2. Ərizə verildiyi gündən bir təqvim ayı bitdikdən sonra işçi işə çıxmamaq və son haqq-hesabının apar ılmasını tələ b etmək hüququna malikdir. Bu halda işəgötür ən işçinintələ blərini yerinə yetirməyə borcludur.

3. İşçi yaşa, əlilliyə gör ə təqaüdə çıxdıqda, təhsilini davam etdirmək üçün müvafiq təhsilmüəssisəsinə daxil olduqda, yeni yaşayış yerinə köçdükdə, başqa işəgötür ənlə əməkmüqaviləsi bağladıqda və qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş digər hallarda ərizəsində göstərdiyi gün əmək müqaviləsi ləğv edilə bilər.

4. Əmək müqaviləsini ləğv etmək bar ədə ərizə vermiş işçi xə bərdarlıq müddəti bitənədək

istədiyi vaxt ərizəsini geri götür ə və ya onu etibarsız hesab etmək bar ədə işəgötür ənə yeniərizə ver ə bilər. Bu halda əmək müqaviləsi ləğv edilə bilməz. Bu şərtlə ki, işəgötür ənhəmin vəzif əyə (peşəyə) yeni işçinin götürülməsi bar ədə işçiyə r əsmi qaydada yazılı xə bərdarlıq etməmiş olsun. Əmək müqaviləsi bu maddə ilə müəyyən edilmiş qaydalaraəməl olunmaqla ləğv edildikdən sonra işçinin əvvəlki ərizəsini geri götürmək və ya onuetibarsız hesab etmək bar ədə edilən müraciətin hüquqi qüvvəsi yoxdur.

5. İşçi ərizəsində əmək münasibətlərini dayandırmaq istədiyi günü göstərməyibsə,xə bərdarlıq müddəti bitənədək bu maddə ilə müəyyən edilmiş əsasla əmək müqaviləsininləğv edilməsinə yol verilmir.

6. İşçi məzuniyyət hüququndan istifadə etməklə ona müvafiq iş ilinə gör ə məzuniyyətinverilməsi və məzuniyyət müddətinin qurtardığı gündən əmək müqaviləsinin ləğv edilməsixahişi ilə işəgötür ənə ərizə ver ə bilər. İşçi məzuniyyət müddəti bitənədək bu maddənindördüncü hissəsi ilə müəyyən edilmiş qaydada əmək müqaviləsinin ləğv edilməsi bar ədə ərizəsini geri götür ə və ya onu etibarsız hesab etmək bar ədə işəgötür ənə yazılı müraciətedə bilər. Bu halda işçinin xahişi təmin edilməlidir.

7. İşəgötür ən tər əfindən zor işlədilər ək, hədə-qorxu gələr ək, yaxud hər hansı başqa üsullaişçinin iradəsinin əleyhinə əmək müqaviləsini ləğv etməyə onu məcbur etməkqadağandır.

Maddə 70. İşəgötürən tərəfindən əmək müqaviləsinin ləğv edilməsinin əsasları

Əmək müqaviləsi işəgötür ən tər əfindən aşağıdak ı əsaslarla ləğv edilə bilər:

a) müəssisə ləğv edildikdə;

b) işçilərin sayı və ya ştatlar ı ixtisar edildikdə;

c) peşəkarlıq səviyyəsinin, ixtisasının (peşəsinin) kifayət dər əcədə olmadığınagör ə işçinin tutduğu vəzif əyə uyğun gəlmədiyi bar ədə səlahiyyətli orqan

tər əfindən müvafiq qərar qə bul edildikdə;



ç) işçi özünün əmək funksiyasını və ya əmək müqaviləsi üzr ə öhdəliklərini yerinə yetirmədikdə, yaxud bu Məcəllənin 72-ci maddəsində sadalanan hallarda əməkvəzif ələrini kobud şəkildə pozduqda.

Qeyd: Bu maddənin «c» bəndində «səlahiyyətli orqan» dedikdə, işçilərin ixtisasına, peşə dər əcəsinə, təcrübəsinə, peşəkarlıq səviyyəsinə gör ə tutduğu vəzif əyə uyğun olduğunu

müəyyən etmək məqsədi ilə yaradılan və müvafiq səlahiyyətlər ə malik olan attestasiyakomissiyası, habelə müəssisənin direktorlar şurası, elm və təhsil müəssisələrinin elmişurası, pedaqoci şurası başa düşülməlidir. İşçilərin attestasiyası bu Məcəllənin 65-cimaddəsi ilə müəyyən edilmiş qaydada keçirilir.

Maddə 71. İşəgötürən tərəfindən əmək müqaviləsi ləğv edilərk ən hökmən nəzərə alınmalı olan zəruri şərtlər və qaydalar

1. İstər müəssisə bölünərk ən, başqa müəssisəyə birləşərk ən və ya digər qaydada yenidəntəşkil olunark ən, yaxud təşkilati-hüquqi forması dəyişərk ən, istərsə də müəssisədə belə dəyişikliklər edilmədən işçilərin sayı azaldıldıqda, ştatlar ı ixtisar olunduqda, o cümlədən

işçinin tutduğu vəzif əyə uyğun gəlmədiyi bar ədə səlahiyyətli orqan tər əfindən müvafiqqərar qə bul edildikdə işəgötür ən tər əfindən işçinin peşəkarlığı, ixtisası (peşəsi, sənəti)nəzər ə alınmaqla onun müvafiq işə (vəzif əyə) keçirilməsi imkanı araşdır ılmalıdır.İşəgötür ənin belə imkanlar ı olmadıqda göstərilən əsaslarla əmək müqaviləsi ləğv edilə

bilər.

2. Bu Məcəllənin 70-ci maddəsinin «ç» bəndində nəzərdə tutulan əsasla əməkmüqaviləsinin ləğv edilməsinə bu şərtlə yol verilir ki, işçi qəsdən və ya səhlənkarlıqla,etinasızlıqla əmək funksiyasını, vəzif ə borcunu (öhdəliklərini) yerinə yetirmədiyinə gör ə müvafiq iş yerində işin, istehsalın, əmək və icra intizamının normal ahəngi pozulmuş olsun və ya mülkiyyətçinin, işəgötür ənin, habelə əmək kollektivinin (onun ayr ı-ayr ı üzvlərinin) hüquqlar ına və qanunla qorunan mənafelərinə hər hansı formada ziyandəymiş olsun.

3. İşəgötür ən bu Məcəllənin 70-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş əsaslar ın hər hansı biriilə əmək müqaviləsinin ləğv edilməsinin zəruriliyini əsaslandırmalıdır.

Maddə 72. Əmək vəzif ələrinin kobud şəkildə pozulması hesab edilən hallar

Aşağıdak ı hallar işçi tər əfindən əmək vəzif ələrinin kobud şəkildə pozulması hesab edilir:

a) özünün xəstəliyi, yaxı

n qohumunun xəstələnməsi və ya vəfat etməsi istisnaolunmaqla heç bir üzrlü sə bə b olmadan bütün iş günü işə gəlməməsi;

b) alkoqollu içkilər, narkotik, toksik və digər zəhərli maddələr qə bul edər əksərxoş vəziyyətdə işə gəlməsi, habelə işə gəldikdən sonra iş yerində həmin içkilərivə ya maddələri qə bul edər ək sərxoş vəziyyətdə olması;

c) təqsirli hər ək ətləri (hər ək ətsizliyi) nəticəsində mülkiyyətçiyə maddi ziyanvurması;

ç) təqsirli hər ək ətləri (hər ək ətsizliyi) nəticəsində əməyin mühafizəsi qaydalar ını

pozaraq iş yoldaşlar ının səhhətinə xəsar ət yetirməsi və ya onlar ın bu sə bə bdənhəlak olması;



d) qəsdən istehsal, kommersiya və ya dövlət sirrinin yayılması və ya bu sirringizli saxlanılması üzr ə öhdəliklərini yerinə yetirməməsi;

e) əmək f əaliyyəti zamanı yol verdiyi kobud səhvləri, hüquq pozuntular ı nəticəsində işəgötür ənin, müəssisənin və ya mülkiyyətçinin qanuni mənafeyinə ciddi xələl gətirməsi;

ə) əmək funksiyasını pozduğuna gör ə əvvəllər işəgötür ən tər əfindən verilmiş intizam tənbehindən nəticə çıxarmayaraq altı ay ərzində təkrar ən əməkfunksiyasını pozması;

f) iş vaxtı ərzində bilavasitə iş yerində inzibati xətalara və ya cinayət tərkibi olanictimai-təhlük əli əməllər ə yol verməsi. (17)

Maddə 73. Müddətli əmək müqaviləsinə xitam verilməsi qaydası

1. Müddətli əmək müqaviləsinin müddəti qurtardıqda ona&amp;nbsp; xitam

verilir. Müddətli əmək müqaviləsində göstərilən müddət qurtardıqda əmək münasibətləridavam etdirilərsə və müddət bitdikdən sonrak ı bir həftə ərzində tər əflərdən heç birimüqaviləyə xitam verilməsini tələ b etmirsə, həmin əmək müqaviləsi əvvəl müəyyənolunmuş müddətə uzadılmış hesab olunur.

2. İşçinin müəyyən üzrlü sə bə bdən (xəstələnməsi, ezamiyyətdə, məzuniyyətdə olması,habelə bu Məcəllənin 179-cu maddəsində nəzərdə tutulan iş yeri və orta əmək haqqı saxlandığı hallarda) iş yerində olmadığı dövrdə müddətli əmək müqaviləsinin müddətiqurtardığı hallarda həmin müqaviləyə işçi işə çıxdıqdan sonra işəgötür ənin müəyyənetdiyi gündə, lakin onun işə çıxdığı gündən bir təqvim həftəsi keçməmiş xitam verilə

bilər.

Maddə 74. Tərəflərin iradəsindən asılı olmayan hallarda əmək müqaviləsinə xitamverilməsinin əsasları

1. Tər əflərin iradəsindən və ya istəyindən asılı olmayaraq əmək müqaviləsinə aşağıdak ı hallarda xitam verilir:

a) işçi hərbi və ya alternativ xidmətə çağır ıldıqda;

b) əvvəllər müvafiq işdə (vəzif ədə) çalışan işçinin işinə (vəzif əsinə) bərpa

edilməsi bar ədə məhk əmənin qanuni qüvvəyə minmiş qətnaməsi (qərar ı

) olduqda.

c) qanunvericiliklə daha uzun müddət müəyyən edilməyibsə, əmək qabiliyyətininfasiləsiz olaraq altı aydan çox müddətə tam itirilməsi ilə əlaqədar işçi əməkfunksiyasını yerinə yetir ə bilmədikdə;

ç) İşçinin nəqliyyat vasit ə sini idar əetmə hüququndan məhrum etmə , müə yyən

və zif ə tutma və ya müə yyən f əaliyyətl ə məşğ ul olma hüququndan məhrum etmə ,müə yyən müdd ət ə azadl ıqdan məhrum etmə və ya ömürlük azadl ıqdan məhrum

etmə cə zasına məhkum edildiyi bar əd ə məhk əmənin hökmü qanuni qüvvə yə

mindikd ə;

d) məhk əmənin qanuni qüvvəyə minmiş qərar ı ilə işçinin f əaliyyətqabiliyyətsizliyi təsdiq edildikdə;





e) işçi vəfat etdikdə.

2. Əgər qanunsuz və ya əsassız işdən çıxar ılmış işçi işinə bərpa olunması üçünməhk əməyə iddia ərizəsi ilə müraciət edərsə və məhk əmə tər əfindən iddiası təminolunaraq işinə (vəzif əsinə) bərpa edilməsi haqqında qətnamə (qərar) qə bul edilərsə, ondaişəgötür ən tər əfindən məhk əmənin qətnaməsi (qərar ı) dərhal icra edilər ək o, əvvəlki

vəzif əsinə və ya razılığı ilə başqa vəzif əyə (işə) bərpa olunmalıdır. Bu zaman işə bərpaedilən işçinin yerinə götürülmüş işçi ilə bağlanmış əmək müqaviləsinə bu Məcəllənin 71-ci maddəsinin birinci hissəsində nəzərdə tutulmuş müvafiq araşdırmalar apar ılmaqlaxitam verilə bilər.

Qeyd: Əmək qabiliyyətinin tam itirilməsi müvafiq icra hakimiyyəti orqanının[Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Tibbi sosialekspert Komissiyalar ı vasitəsi ilə)] r əyi ilə müəyyən edilir. Əmək qabiliyyətinin tamitirilməsi dedikdə, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının [Azərbaycan RespublikasınınƏmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Tibbi Sosial Ekspert Komissiyalar ı vasitəsi ilə)] qərar ı ilə işçiyə müvafiq dər əcədən əlillik qrupu müəyyən edilməklə ən azı

bir il müddətinə əmək qabiliyyətsiz hesab edilməsi başa düşülməlidir. Əməkqabiliyyətinin 6 aydan az müddətə müvəqqəti itirilməsi əmək müqaviləsinə xitamverilməsi üçün əsas ola bilməz. Əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirmi ş i şçil ərin i ş yeri və

və zif ə si saxlanılmaqla, onlara ilk 14 gün üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanı t ər ə find ən

müə yyən olunmu ş qaydada və miqdarda i şə götür ənin və saiti, qalan günl ər üçün isə

məcburi dövl ət sosial sı ğ orta haqlar ı hesabına müavinət öd ənilir. Əmək qabiliyyətini birildən çox olmayan müddətə qismən itirmiş işçilər üçün isə müvafiq icra hakimiyyətiorqanının [Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi(Tibbi Sosial Ekspert Komissiyalar ı vasitəsi ilə)] r əyi nəzər ə alınır. (10, 22)

Maddə 75. Əmək müqaviləsində nəzərdə tutulan hallarda ona xitam verilməsinintənzimlənməsi

1. Tər əflər əmək müqaviləsi bağlayark ən ona xitam verilməsinin bu Məcəllədə nəzərdə tutulan hallar ından f ərqli olan əlavə hallar ını müəyyən edə bilərlər.

2. Əmək müqaviləsində, ona xitam verilməsi bar ədə tər əflərin qar şılıqlı razılığı ilə aşağıdak ı əlavə hallar nəzərdə tutula bilər:

a) tər əflərin qar şılıqlı razılığı;

b) səhhəti ilə əlaqədar olaraq işçinin müvafiq vəzif ədə (peşədə) çalı

şması

sağlamlığı üçün təhlük əli olduğu bar ədə səhiyyə müəssisəsinin müvafiq r əyinə gör ə;

c) əmək funksiyasının müəyyən müddətdə icrası zamanı müvafiq iş yerində peşə xəstəliyinə tutulmanın yüksək ehtimalı olduğu halda;

ç) işin və ya göstərilən xidmətlərin həcminin azalması ilə əlaqədar müəyyən dövrkeçdikdən sonra işçi ilə hökmən yenidən əmək müqaviləsi bağlayacağı şərti ilə işəgötür ən yazılı formada məcburi öhdəlik götürdükdə;

d) bu maddənin tələ blərinə əməl edilməklə tər əflərin müəyyən etdiyi digərhallarda.






















































































3. Tər əflər əmək münasibətlərinin gələcəkdə daha dolğun tənzimlənməsini təmin etməkməqsədi ilə bu maddənin ikinci hissəsində nəzərdə tutulmuş hallardan işçinin əməkşəraitinə uyğun olanını əmək müqaviləsinə hökmən daxil etməlidirlər.

4. Əmək müqaviləsində ona xitam verilməsi bar ədə tər əflərin nəzərdə tutduqlar ı hallar buMəcəllənin 2-ci maddəsinin üçüncü hissəsi ilə müəyyən edilmiş işçinin və işəgötür ənin

hüquqlar ının təminatı prinsiplərinə zidd olmamalıdır.

5. Əmək müqaviləsinə xitam verilməsinə dair tər əflər onlar ın şər əf və ləyaqətini alçaldan, bu Məcəllədə nəzərdə tutulan hüquqlar ını məhdudlaşdırmağa yönəldilən şərtlər müəyyənedə bilməzlər.

Maddə 76. Əmək müqaviləsinin ləğv edilməsini məhdudlaşdıran şərtlər

1. İşəgötür ən tər əfindən əmək müqaviləsinə bu Məcəllənin 68, 69, 70, 73, 74 və 75-cimaddələrində nəzərdə tutulan əsaslardan yalnız biri ilə xitam verilə bilər.

2. Əmək müqaviləsinə eyni zamanda iki və daha artıq əsasla, həmçinin qanunvericilikdə nəzərdə tutulmayan əsasla, habelə bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş əmək müqaviləsininləğv edilməsi qaydalar ına əməl olunmadan xitam verilə bilməz.

On birinci f əsil. Əmək müqavil əl ərinə xitam veril ərk ən i şçil ərin t əminatlar ı

Maddə 77. Əmək müqaviləsinə xitam verilərk ən işçilərin təminatları

1. İşçilərin sayı azaldıqda və ya ştatlar ı ixtisar olunduqda bu Məcəllənin 70-ci maddəsinin«b» bəndi ilə işəgötür ən əmək müqaviləsini ləğv etməzdən azı iki ay əvvəl işçini r əsmi

xə bərdar etməlidir.2. Xə bərdarlıq müddəti ərzində hər iş həftəsində əmək haqqı saxlanılmaqla iş axtarmağaimkan yaradılması məqsədi ilə işçi azı bir iş günü əmək funksiyasının icrasından azadedilir.

3. Əmək müqaviləsi bu Məcəllənin 70-ci maddəsinin «a» və «b» bəndləri ilə ləğvedilərk ən işçilər ə:

orta əmək haqqından az olmamaqla işdənçıxarma müavinəti;

işdən çıxar ıldığı gündən yeni işə düzələn günədək ikinci və üçüncü aylar üçün

orta əmək haqqı ödənilir.

4. İşəgötür ən bu maddənin birinci hissəsi ilə və bu Məcəllənin 56-cı maddəsinin ikincihissəsi ilə müəyyən edilmiş xə bərdarlıq müddətləri əvəzinə işçiyə onun razılığı ilə azı ikiaylıq əmək haqqını bir dəf əyə ödəməklə müvafiq əsasla əmək müqaviləsinə xitam ver ə

bilər.

5. Bu maddənin üçüncü hissəsində nəzərdə tutulan orta əmək haqqı müvafiq icrahakimiyyəti orqanı tər əfindən işçiyə verilən müvafiq arayışlar əsasında ödənilir. Həminarayış işdən çıxan gündən bir ay müddətində müvafiq icra hakimiyyəti orqanında[Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Baş

Məşğulluq İdar əsi və onun yerli orqanlar ı vasitəsi ilə)] qeydiyyata alınan şəxslər ə verilir.Bu ödəmələr işəgötür ən, müəssisə ləğv edildikdə isə onun əmlak ının yeni mülkiyyətçisi(əmlak ın operativ idar əçiliyini həyata keçir ən hüquqi, fiziki şəxs) tər əfindən







































ödənilməlidir. Bu qayda müəssisəni satın alan yeni mülkiyyətçiyə, o cümlədən bumaddənin dördüncü hissəsində nəzərdə tutulmuş hala şamil olunmur.

6. Kollektiv müqavilələrdə, əmək müqaviləsində işçilərin işə düzəldiyi dövr ərzində dahauzun müddətə orta əmək haqqının saxlanılması, habelə bu maddənin üçüncü və yeddincihissələrində göstərilmiş ödəmələrin daha yüksək mə bləğdə verilməsi nəzərdə tutula bilər.

7. Əmək müqaviləsinə bu Məcəllənin 68-ci maddəsinin ikinci hissəsinin «c», 74-cümaddəsinin birinci hissəsinin «a» və «c» bəndləri ilə xitam verildikdə, işəgötür ən işçiyə orta aylıq əmək haqqının azı iki misli miqdar ında müavinət ödəyir. İşçinin vəfatı ilə əlaqədar əmək müqaviləsinə xitam verildikdə isə vəfat edənin vər əsələrinə orta aylıqəmək haqqının azı üç misli miqdar ında müavinət ödənilir. Əmək müqavil ə sinə bu

M əcəll ənin 68-ci madd ə sinin ikinci hissə sinin «ç» bəndi il ə xitam verildikd ə , i şə götür ən

i şçiyə orta ayl ıq əmək haqqının az ı üç misli miqdar ında müavinət öd ə yir.

8. İşə götür ənl ər i ş yerl ərinin ixtisar ı il ə əlaqədar i şd ən azad olunmu ş «Valideynl ərini

itirmi ş və valideyn himayə sind ən məhrum olmu ş u şaqlar ın sosial müdafiə si haqqında»

Az ərbaycan Respublikasının Qanunu il ə müə yyən olunmu ş valideynl ərini itirmi ş və valideyn himayə sind ən məhrum olmu ş u şaq, habel ə onlar ın arasından olan şə xs hesab

edil ən i şçil əri sonradan həmin müə ssisəd ə və ya dig ər müə ssisəd ə i şə düz əltmək üçün öz

və saiti hesabına z əruri yeni pe şə haz ırl ı ğ ına cəlb edirl ər . (6, 7, 21)

Maddə 78. İşçilərin ixtisarı zamanı işdə saxlanmağa üstünlüyü olan şəxslər

1. Müvafiq hallarda işçilərin sayı azaldılark ən və ya ştatlar ın ixtisar ı həyata keçirilərk ənmüəyyən vəzif ələr üzr ə əmək funksiyasının icrası üçün tələ b olunan ixtisasın (peşənin) və

peşəkarlıq səviyyəsinin daha yüksəyinə malik olan işçilər işdə saxlanılır. İşçinin peşəkarlıq səviyyəsini işəgötür ən müəyyən edir.

2. İşəgötür ən ixtisaslar ı (peşələri) və ya peşəkarlıq səviyyələri eyni olduqda aşağıdak ı şəxslərin işdə saxlanmasına üstünlük verir:

şəhid ailəsinin üzvlərinə; müharibə iştirakçılar ına;

əsgər və zabitlərin arvadlar ına (ərlərinə); öhdəsində iki və daha çox 16 yaşınadək uşağı olanlara; həmin müəssisədə əmək şik əstliyi almış və ya peşə xəstəliyinə tutulmuşlara;

onlara bərabər tutulan şə xs&amp;nbsp; və qaçqın statusu olan şəxslər ə;

kollektiv müqavilələrdə və ya əmək müqavilələrində nəzərdə tutulan digərşəxslər ə.

Maddə 79. Əmək müqaviləsinin ləğv olunması qadağan edilən işçilər və hallar

1. İşəgötür ən tər əfindən:

hamilə, habelə üç yaşınadək uşağı olan qadınlar ın; yeganə qazanc yeri işlədiyi müəssisə olub məktə b yaşına çatmamış uşağını

təkbaşına böyüdən işçilərin; əmək qabiliyyətini müvəqqəti itir ən işçilərin;

i şçinin şək ərli diabetl ə xə st ə olması səbəbinə gör ə; həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının və ya hər hansı siyasi partiyanın üzvü olması

motivinə gör ə;









məzuniyyətdə, ezamiyyətdə olduğu vaxtda, habelə kollektiv danışıqlarda iştirak

etdiyi müddət ərzində işçilərin bu Məcəllənin 70-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş əsaslarla əmək müqaviləsinin ləğv edilməsi qadağandır.

2. Bu maddənin birinci hissəsində nəzərdə tutulmuş müddəalar bu Məcəllənin 70-cimaddəsinin «a» bəndi və 73-cü maddəsi ilə xitam verilən hallara şamil edilmir. (20)

Maddə 80. Əmək müqaviləsinin işəgötürən tərəfindən ləğvi zamanı razılaşmalar

1. Kollektiv müqavilələrdə nəzərdə tutulmuşdursa, bu Məcəllənin 70-ci maddəsində göstərilən əsaslarla əmək müqaviləsi işəgötür ənlə həmkarlar ittifaqlar ı arasındaqabaqcadan razılaşmalar apar ılmaqla ləğv edilə bilər.

2. Bu maddənin birinci hissəsində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olunmaqla qalanhallarda əmək müqaviləsi işəgötür ənin təşə bbüsü ilə ləğv edilərk ən həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının qabaqcadan razılığının alınması tələ b olunmur.

On ikinci f əsil. Əmək müqavil əl ərinin ba ğ lanması , şərtl ərinin d ə yi şdirilməsi və xitamının sənədl əşdirilməsi qaydalar ı

Maddə 81. Əmək müqavilələri bağlanmasının sənədləşdirilməsi

1. Kargüzarlıq işini tənzimləmək məqsədi ilə zəruri hallarda bağlanmış əmək müqaviləsiqüvvəyə mindikdən sonra işəgötür ənin mülahizəsinə əsasən onun əmri (sər əncamı,qərar ı) ilə r əsmiləşdirilə bilər.

2. Bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada yazılı formada əmək müqaviləsi

bağlanmadan əmək münasibətlərinin işəgötür ənin əmri (sər əncamı

, qərar ı

) ilə r əsmiləşdirilməsi qadağandır.

Maddə 82. Başqa işə keçirilmə və buna müvafiq digər halların sənədləşdirilməsi

Bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş hallarda əmək funksiyasının, əmək şəraitinin və onunşərtlərinin dəyişdirilməsi, habelə əvəzçilik qaydasında əmək müqaviləsinin bağlanması işəgötür ənin müvafiq məzmunda əmri (sər əncamı, qərar ı) ilə sənədləşdirilə bilər. Buzaman əmək müqaviləsinin bağlanması və ona dəyişikliklər edilməsi qaydalar ına mütləqəməl edilməlidir.

Maddə 83. Əmək müqaviləsinə xitam verilməsinin sənədləşdirilməsi qaydası

1. Əgər işçi ilə bağlanmış əmək müqaviləsində onun ləğv edilməsinin sənədləşdirilməsi bar ədə bu f əsildə müəyyən edilmiş qaydalardan f ərqli olan başqa qaydalar nəzərdə tutulmayı bsa, onda istər işçi, istərsə işəgötür ən tər əfindən və istərsə də tər əfləriniradəsindən asılı olmayan hallarda bu Məcəllənin 68, 69, 70, 73, 74 və 75-cimaddələrində nəzərdə tutulan əsaslara və qaydalara müvafiq olaraq əmək müqaviləsininləğv edilməsi işəgötür ənin əsaslandır ılmış əmri (sər əncamı, qərar ı) ilə r əsmiləşdirilməlidir.

2. Əmək müqaviləsinə xitam verilməsi bar ədə işəgötür ənin əmri (sər əncamı, qərar ı) onun

tər əfindən imzalanmalı və müəssisənin möhürü ilə təsdiqlənməlidir. Bu əmrin sur əti,işçinin əmək kitabçası və işəgötür ənin son haqq-hesabı (istifadə edilməmiş əmək





məzuniyyətinə gör ə pul əvəzi, işçiyə ödənilməli əmək haqqı və digər ödəmələr) ilə birlikdə sonuncu iş günü işçiyə verilməlidir.

Maddə 84. Əmək müqaviləsinin ləğv edilməsi haqqında əmrin məzmunu

1. Əmək müqaviləsinin ləğv edilməsi haqqında işəgötür ənin əmrinin (sər əncamının,

qərar ının) məzmununda aşağıdak ı məlumatlar göstərilir:

müəssisənin adı, hüquqi ünvanı, əmrin (sər əncamın, qərar ın) sıra nömr əsi, tarixi

və onu imzalayan işəgötür ənin vəzif əsi, adı, atasının adı və soyadı; işçinin adı, atasının adı və soyadı; əmək müqaviləsi üzr ə işçinin vəzif əsinin (peşəsinin) adı;

əmək müqaviləsinin ləğv edilməsinin əsası; həmin əsasla əmək müqaviləsinin ləğv edilməsi qaydası nəzərdə tutulmuş bu

Məcəllənin müvafiq maddəsi, hissəsi və bəndi; əmək müqaviləsinin ləğv edildiyi gün, ay və il;

əmək müqaviləsinin ləğv edilməsi bar ədə əmrin (sər əncamın, qərar ın) verilməsi

üçün əsas hesab olunan r əsmi sənədlər.

2. Bu maddənin birinci hissəsində nəzərdə tutulmuş məlumatlardan hər hansı biri və ya bir neçəsi göstərilməyən əmr (sər əncam, qərar) əmək mübahisəsini həll edən məhk əmə tər əfindən etibarsız hesab edilə bilər.

3. Əmək müqaviləsinin ləğv edilməsi bar ədə işəgötür ənin əmri (sər əncamı, qərar ı) yalnız bu maddənin birinci hissəsində göstərilən məlumatlar olan sadə formada, həmçininnormativ hüquqi aktlara uyğun formada — təsviri (giriş) hissəsindən və həminməlumatlar göstərilən qərar hissəsindən ibar ət formada tərtib edilə bilər.

Maddə 85. Əmək müqavilələrinin sənədləşdirilməsinin uçotu qaydaları

1. İşəgötür ən bağlanmış əmək müqavilələrinin, onlara edilən dəyişikliklərin, bumüqavilələrlə əlaqədar verilmiş əmrlərin (sər əncamlar ın, qərarlar ın), habelə digərəmrlərin (sər əncamlar ın, qərarlar ın) xüsusi kitab (curnal) və ya kompüter vasitəsi ilə xüsusi proqramla uçotunun qeydiyyatını aparmalıdır. Uçot kompüter vasitəsi ilə apar ılmırsa, qeydiyyat kitabı səhif ələnməli, qaytanlanmalı və kitabın son səhif əsindəkiqaytanın düyünü üzərinə müəssisənin möhürü vurulmalıdır.

2. İşəgötür ən qeydiyyat kitabını xüsusi uçot sənədi kimi saxlamalı və apar ılan qeydlər

səliqə ilə həmin kitaba yazı

lmalı

dı

r. Kitabdak ı

qeydlərin qaralanması

na, pozulması

na,səhif ələrin cır ılmasına, dəyişdirilməsinə yol verilmir.

3. Bu maddədə göstərilən sənədlərin uçotu və qeydiyyatı istər kompüter proqramlar ı vasitəsiilə, istərsə də əl üsulu ilə həyata keçirilərk ən işəgötür ən tər əfindən uçotsənədlərinin mühafizəsi təmin olunmalıdır.

Maddə 86. Əmək müqavilələrinin və əmrlərin saxlanılmasının təmin edilməsi

1. İşəgötür ən bağlanmış əmək müqavilələrini, onlarda apar ılan dəyişiklikləri, verilmiş əmrləri (sər əncamlar ı, qərarlar ı) beş il müddətində saxlamağa borcludur, onlar ın məhv

edilməsi, itirilməsi, korlanması yolverilməzdir.



2. Müəssisə ləğv edildikdə işəgötür əndə saxlanılan əmək müqavilələri müəyyən olunmuş qaydada müvafiq dövlət arxivinə təhvil verilir. Müəssisə yenidən təşkil olunduqda və yamülkiyyətçisi dəyişdikdə isə həmin müqavilələr yeni işəgötür ənə təhvil verilir.

3. Əmək müqaviləsinin ləğv edilməsi haqqında əmrin (sər əncamın, qərar ın) əsli,işəgötür ən tər əfindən əmək müqaviləsinin mühafizə edilməsi bar ədə bu maddənin birinci

hissəsi ilə müəyyən edilmiş qaydada və müddətdə saxlanılması təmin edilməlidir.

Maddə 87. İşçilərin əmək f əaliyyəti haqqında və müvafiq ödənclərinin haqq-hesabsənədləri

1. İşçinin əmək f əaliyyəti haqqında sənəd əmək kitabçası hesab edilir. İşçinin əməkf əaliyyəti haqqında sənəddə onun əmək stacı haqqında — işə girdiyi gün, ay, il, işlədiyi

peşəsi (vəzif əsi), işdən çıxar ılmanın əsası, günü, ayı və ili bar ədə qeydlər göstərilir.

2. İşəgötür ən 5 gündən artıq işləyən bütün işçilərin əmək kitabçasında onlar ın işə qə buledilməsi, başqa daimi işə keçirilməsi, əmək müqaviləsinə xitam verilməsi bar ədə

müvafiq qeydləri yazmalıdır.

3. İşdən çıxan işçilər ə əmək kitabçası əmək müqaviləsinə xitam verildiyi gün (sonuncu iş günü) verilir.

4. İşçilərin əmək kitabçasının forması və onun tərtibi qaydalar ı müvafiq icra hakimiyyətiorqanı [Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti] tər əfindən təsdiq edilir.

5. İşəgötür ən tər əfindən bu Məcəllənin 173-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydadaişçilərin əmək haqqının və digər ödənclərin verilməsi və qeydiyyatı apar ılan haqq-hesabsənədi (kitabçası, vər əqi, çeki) tərtib edilir.

Maddə 88. İşçiyə arayışların, xasiyyətnamənin verilməsi və onların başqa yerlərə göndərilməsi şərtləri

1. İşəgötür ən işçinin müraciəti əsasında ona vəzif əsi (peşəsi), müvafiq dövr ərzində qazancı bar ədə arayış, arxiv məlumatlar ı, şəxsi sənədlərinin təsdiq edilmiş sur ətlərini,habelə onun peşəkarlıq, işgüzarlıq səviyyəsini və digər şəxsi xüsusiyyətlərini xarakterizə edən xasiyyətnamə verməyə borcludur.

2. İşəgötür ən işçinin şəxsiyyəti və ya onun əmək f əaliyyəti bar ədə məlumatlar ı başqa

işəgötür ənə və ya müvafiq orqanlara, habelə digər yerlər ə yalnı

z onlar ı

n yazı

lı

sor ğusu və işçinin razılığı ilə göndər ə bilər. İşçi haqqında tərtib edilmiş xasiyyətnamənin, zəmanətin,işçinin şəxsi sənədlərinin, onlar ın sur ətlərinin və digər sənədlərin məzmunu ilə onu tanış etmədən işəgötür ən tər əfindən başqa yer ə göndərilməsi yolverilməzdir. Müsbətməzmunlu xasiyyətnamə ilə, zəmanətlə işçi tanış edilmədən onlar ın başqa yer ə göndərilməsinə yol verilir. Bu halda işəgötür ən həmin sənədlərin hara göndərildiyi

bar ədə işçiyə məlumat verməlidir.

IV bölmə . İş vaxt ı

On üçüncü f əsil. İş vaxt ı

nı

n növl əri və t ənziml ənməsi qaydalar ı

Maddə 89. Tam iş vaxtı və onun müddəti













1. Tam iş vaxtı — müddəti bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş həftəlik və gündəlik iş saatlar ı ərzində işçilərin əmək funksiyasını yerinə yetirməsi üçün müəyyən edilmiş zamandır.

2. Gündəlik normal iş vaxtının müddəti səkkiz saatdan artıq ola bilməz.

3. Gündəlik normal iş vaxtına uyğun olan həftəlik normal iş vaxtının müddəti 40 saatdan

artıq müəyyən edilə bilməz.

Maddə 90. Həftəlik tam iş vaxtının müəyyən edilməsi

1. Bir qayda olaraq, iki istirahət günü olan beşgünlük iş həftəsi müəyyən edilir.

2. İstehsalın, işin, xidmətin və əmək şəraitinin xarakterindən asılı olaraq işəgötür ən və yamüvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti] həftəliktam iş vaxtının müddəti çərçivəsində altıgünlük iş həftəsi müəyyən edə bilər.

3. Altıgünlük iş həftəsində həftəlik norma 40 saat olduqda gündəlik iş vaxtının müddəti 7

saatdan, həftəlik norma 36 saat olduqda gündəlik iş vaxtının müddəti 6 saatdan və həftəlik norma 24 saat olduqda gündəlik iş vaxtının müddəti 4 saatdan çox ola bilməz.

Maddə 91. Qısaldılmış iş vaxtı

1. İşçilərin ayr ı-ayr ı kateqoriyalar ına, onlar ın yaşı, səhhəti, əmək şəraiti, əməkfunksiyasının xüsusiyyətləri və digər hallar nəzər ə alınaraq bu Məcəllə ilə və müvafiqnormativ hüquqi aktlarla, habelə əmək müqaviləsinin, kollektiv müqavilənin şərtləri ilə qısaldılmış iş vaxtı müəyyən edilə bilər.

2. Qısaldılmış iş vaxtının müddəti həftə ərzində 16 yaşadək işçilər üçün 24 saatdan, 16yaşdan 18 yaşadək işçilər və 1-ci, 2-ci qrup əlil olan işçilər üçün, həmçinin hamilə və yaşyar ımadək uşağı olan qadınlar üçün 36 saatdan artıq olmamalıdır.

Maddə 92. Əmək şəraiti zərərli olan işlərdə çalışan işçilər üçün iş vaxtının qısaldılmış müddəti

1. Əmək şəraiti fiziki, kimyəvi, bioloci və habelə insanın sağlamlığı üçün zər ərli olandigər ağır istehsalat amilləri mövcud olan əmək şəraitli istehsalatlarda, peşə və vəzif ələrdə çalışan işçilər ə həftədə 36 saatdan çox olmayan qısaldılmış iş vaxtı müəyyənedilir. Həmin istehsalatlar ın, peşə və vəzif ələrin siyahısı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı

[Azərbaycan Respublikası

nı

n Nazirlər Kabineti] tər əfindən təsdiq edilir.

2. Əmək şəraiti zər ərli olan işlərin siyahısı və bu işləri yerinə yetir ən işçilər üçün iş vaxtının qısaldılmış müddəti kollektiv müqavilələrlə, həmin müqavilələr bağlanmadığı hallarda isə işəgötür ənlə həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı arasındak ı məsləhətləşmələrdənsonra, bu maddənin birinci hissəsində göstərilən siyahı nəzər ə alınmaqla müəyyən edilir.

Maddə 93. Xüsusi xarakterli işlərdə çalışan işçilərin qısaldılmış iş vaxtı

Yüksək həssaslıq, həyəcan, zehni, fiziki və əsə b gərginliyi, habelə insanın səhhətinə mənfi təsir göstər ən digər amillər olan əmək şəraitli iş yerlərində (həkimlər ə,

müəllimlər ə, elektrotexniki qur ğularda, cihazlarda və qanunvericilikdə nəzərdə tutulandigər iş yerlərində işləyənlər ə) həftə ərzində 36 saatdan çox olmamaq şərtiilə qısaldılmış iş vaxtı müəyyən edilir. Həmin iş yerləri üzr ə peşələrin, vəzif ələrin siyahısı iş vaxtının























konkret müddəti göstərilməklə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [AzərbaycanRespublikasının Nazirlər Kabineti] tər əfindən təsdiq edilir.

Maddə 94. Natamam iş vaxtı

1. Əmək müqaviləsi bağlanark ən, habelə əmək münasibətləri prosesində işçi ilə

işəgötür ənin qar şılıqlı razılığı ilə natamam iş vaxtı — natamam iş günü, yaxud natamamiş həftəsi müəyyən edilə bilər.

2. Natamam iş vaxtının müddəti və onun qüvvədə olduğu zamanın — ayın, ilindavamiyyəti tər əflərin razılığı ilə müəyyən edilir.

3. İşçinin səhhəti və fizioloci vəziyyəti (hamiləlik, əlillik), habelə xroniki xəstəliyi olanuşağının və digər ailə üzvünün səhhəti müvafiq tibbi r əyə gör ə əmək funksiyasınınnatamam iş vaxtında yerinə yetirilməsini tələ b edərsə, habelə 14 yaşına çatmamış, yaxud16 yaşınadək əlil uşağı olan qadınlara ərizələriilə işəgötür ən natamam iş vaxtı (iş günü,yaxud iş həftəsi) müəyyən etməlidir.

4. Natamam iş vaxtı əməyin ödənilməsi ya əmək funksiyasının icrasına sərf olunan vaxtamütənasib, ya da tər əflərin qar şılıqlı razılığı ilə müəyyən edilir.

5. Əmək funksiyasını natamam iş vaxtında yerinə yetir ən işçilərin bu Məcəllə və ya əməkmüqaviləsi ilə müəyyən edilmiş əmək hüquqlar ının hər hansı şəkildə məhdudlaşdır ılması yolverilməzdir.

On dördüncü f əsil. İş vaxt ının recimi və i ş vaxt ından art ıq vaxtda i şint ənziml ənməsi qaydalar ı

Maddə 95. İş vaxtının recimi

1. İş vaxtının recimi qaydalar ı — gündəlik iş vaxtının müddəti, onun başlanması və qurtarması, işdə fasilələrin vaxtı və müddəti, sutkadak ı növbələrin sayı, növbə sənədlərivə onlar ın tərtibi, bir növbədən digər növbəyə keçirilmə, iş vaxtının cəmlənmiş uçotu,işlənmiş iş günlərinin istirahət günləri ilə əvəz edilməsi (əvəzgünün verilməsi) qaydalar ı,habelə həftəlik iş günlərinin sayı müəssisədaxili intizam qaydalar ı və ya əməkmüqaviləsi, kollektiv müqavilə ilə müəyyən edilir.

2. İş vaxtının recimi və onu müəyyən edən qaydalar bu Məcəllə və digər normativ hüquqi

aktlarla müəyyən edilmiş iş vaxtı müddətinə əməl olunmaqla işəgötür ənin əmri(sər əncamı, qərar ı) ilə təsdiq edilir. Bu qaydalarla işçilər hökmən tanış edilməlidirlər.Həmin qaydalar ın iş recimini tənzimləyən əsas bölmələri böyüdülmüş şəkildə bütünişçilərin hər gün gör ə biləcəyi yerdən asılmalıdır.

3. İşçilərin ümumi sayı 50 nəf ər ədək olan sənaye, nəqliyyat, tikinti, ticar ət və digərxidmət müəssisələrində işçilərin bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş əmək, sosial və iqtisadihüquqlar ını məhdudlaşdırmamaq şərti ilə işəgötür ən bu maddədə nəzərdə tutulmuş qaydadan f ərqli olan iş vaxtının recimi qaydalar ını müəyyən edə bilər.

Maddə 96. İş vaxtının cəmlənmiş uçotu

1. Qeydiyyat (uçot) dövründə iş vaxtının müddəti qanunvericiliklə müəyyən olunmuş iş saatlar ının sayından çox olmamaq şərti ilə iş vaxtının cəmlənmiş uçotu tətbiq edilə bilər.















Bu halda qeydiyyat (uçot) dövrü bir ildən artıq, gündəlik işin (növbənin) müddəti isə 12saatdan çox ola bilməz.

2. İş vaxtının cəmlənmiş uçotunun tətbiqi qaydası kollektiv müqavilə ilə, müəssisədə iş vaxtının recimini müəyyən edən qaydalarla və ya əmək müqaviləsi ilə tənzim edilir.

Maddə 97. Gecə vaxtı işin müddəti

1. Saat 22-dən səhər saat 6-dək olan müddət gecə vaxtı sayılır.

2. Əgər işçinin gündəlik iş vaxtının ən azı yar ısı gecə vaxtına düşərsə, onda həmin iş vaxtının gecə vaxtına düşən hissəsi bir saat qısaldılır.

Maddə 98. Gecə vaxtı işlərinə cəlb edilməsinə yol verilməyən işçilər

1. Gecə vaxtı görülən işlər ə hamilə və üç yaşınadək uşağı olan qadınlar ın, yaşı onsəkkizdən az olan işçilərin cəlb edilməsinə yol verilmir.

2. Əlil işçilər gecə vaxtı görülən işlər ə yalnız onlar ın yazılı razılığı ilə və müvafiq icrahakimiyyəti orqanının [Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi

Nazirliyi (Tibbi Sosial Ekspert Komissiyalar ı vasitəsi ilə)] r əyi nəzər ə alınmaqla cəlbedilə bilərlər.

Maddə 99. İş vaxtından artıq iş

1. İş vaxtından artıq iş — işəgötür ənin əmri (sər əncamı, qərar ı) və işçinin razılığı ilə əmək funksiyasını müəyyən olunmuş iş günü vaxtından artıq müddət ərzində yerinə yetirməsi sayılır.

2. Tə bii f əlak ətin, istehsalat qəzasının və digər fövqəladə hadisələrin qar şısının alınması,onlar ın nəticələrinin aradan qaldır ılması, habelə tezkorlanan mallar ın itkisinin qar şısını almaq məqsədi ilə bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydalara əməl olunmaqla işçinin iş vaxtından artıq işlər ə cəlb edilməsinə yol verilir.

3. Xüsusilə ağır və zər ərli sahələrdə işləyən işçilərin və bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş digər hallarda iş vaxtından artıq işə cəlb edilməsinə yol verilmir.

4. Əmək şəraiti ağır və zər ərli olan sahələrdə bütün iş günü (növbəsi) ərzində iş vaxtından

artı

q işlərin müddəti 2 saatdan çox ola bilməz.

5. İş vaxtından artıq işlərin görülməsinə cəlb olunmuş işçilər üçün işəgötür ən buMəcəllənin «Əməyin mühafizəsi» bölməsində nəzərdə tutulmuş normalara uyğunistehsalat və sosial-məişət şəraiti yaratmalı, əməyin təhlük əsizliyini təmin etməlidir.

Maddə 100. İş vaxtından artıq işlərin son həddi

Hər bir işçi dalbadal gələn iki iş günü ərzində dörd saatdan, əmək şəraiti ağır və zər ərliolan iş yerlərində isə iki saatdan çox iş vaxtından artıq işlər ə cəlb edilə bilməz.

Maddə 101. İş vaxtından artıq işlərə yol verilən müstəsna hallar

1. İş vaxtından artıq işlər ə yalnız aşağıdak ı müstəsna hallarda yol verilir:





























a) dövlətin müdafiəsinin təmin olunması üçün, habelə tə bii f əlak ətin, istehsalqəzasının qar şısını almaq və ya onlar ın nəticələrini aradan qaldırmaq üçün yerinə yetirilməsi zəruri olan ən vacib işlərin görülməsinə;

b) su, qaz və elektrik təchizatı, isitmə, kanalizasiya, rabitə və digər kommunalmüəssisələrində işlərin, xidmətlərin pozulmasına sə bə b olan gözlənilməz

hadisələrin nəticələrini aradan qaldırmaqdan ötrü zəruri işlərin görülməsini təminetmək üçün;

c) başlanmış və istehsalın texniki şəraitinə gör ə iş gününün sonunadək tamamlana bilməyən işlərin dayandır ılması avadanlıqlar ın, əmtəələrin qar şısıalınmazkorlanması, sıradan çıxması təhlük əsi zamanı işlərin tamamlanması zəruriyyətiolduqda;

ç) işçilərin əksəriyyətinin işinin dayandır ılmasına sə bə b olan sıradan çıxmış mexanizmlərin, qur ğular ın təmiri, bərpası ilə əlaqədar işlərin görülməsi zərur ətiolduqda;

d) əvəz edən işçinin işdə olmaması ilə əlaqədar işə fasilə verilməsinə yol verməkmümkün olmadıqda.

2. İşəgötür ən işdə olmayan işçinin başqa işçi ilə əvəz olunmasını, habelə bu maddədə nəzərdə tutulan müstəsna hallarda iş vaxtından artıq işlər ə işçilərin cəlb edilməsinidoğuran sə bə blərin vaxtında aradan qaldır ılması üçün bütün zəruri tədbirləri görməyə

borcludur.

Maddə 102. İş vaxtının uçotu

1. İşəgötür ən faktik olaraq hər bir işçinin iş vaxtının və iş vaxtından artıq işlənmiş saatlar ının dəqiq, dürüst uçotunu aparmağa borcludur.

2. İş vaxtının uçotunun apar ılması forması və qaydası işəgötür ən tər əfindən müəyyənedilir.

V bölmə . İ stirahət vaxt ı və i şçil ərin mə zuniyyət hüquqlar ı

On beşinci f əsil. İ stirahət vaxt ı

Maddə 103. İstirahət və nahar üçün fasilə

1. İş günü (növbəsi) ərzində işçilər ə istirahət və nahar etmək üçün fasilə verilməlidir.

2. Fasilənin verilməsi vaxtı və davamiyyəti müəssisədaxili intizam qaydalar ı, növbə cədvəlləri və ya əmək müqaviləsi, kollektiv müqavilə ilə müəyyən edilir.

3. Əmək şəraitinin xarakterinə gör ə işi dayandırmaqla fasilənin vaxtını və davamiyyətinimüəyyən etmək mümkün olmadıqda, işəgötür ən işçiyə nahar etməyə şərait yaratmalıdır.

4. İşçinin bir iş günü ilə növbəti iş günü arası

ndak ı

gündəlik istirahət vaxtı

azı

12 saatolmalıdır. Növbəli iş vaxtı recimində işçilərin istirahət vaxtının müddəti müvafiq növbə cədvəlləri ilə tənzimlənir.



5. İstirahət və nahar fasilələrinin müddəti iş vaxtına daxil edilmir. İstirahət və naharfasilələrindən işçi öz mülahizəsi ilə istədiyi kimi istifadə edə bilər.

Maddə 104. İstirahət günləri

1. Hər bir işçiyə həftələrarası fasiləsiz istirahət günlərindən istifadə etməyə şərait

yaradılmalıdır. Həftələrarası istirahət günlərinin sayı beşgünlük iş həftəsində iki gün,altıgünlük iş həftəsində isə bir gün olmalıdır. Həftəlik fasiləsiz istirahət müddəti 42saatdan az olmamalıdır.

2. İş vaxtının cəmlənmiş uçotu zamanı istirahət günləri, həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı ilə razılaşdır ılmış növbə cədvəlinə uyğun olaraq verilir. Həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı olmayan iş yerlərində isə bu qayda əmək müqaviləsi ilə tənzimlənir.

Maddə 105. İş günü hesab olunmayan bayram günləri

1. Azərbaycan Respublikasında hər il:

Yanvar ın 1 və 2-d ə — Yeni il; Martın 8-də — Qadınlar günü;

Mayın 9-da – Faşizm üzərində qələ bə günü; Mayın 28-də — Respublika günü;

İyunun 15-də — Azərbaycan xalqının milli qurtuluş günü; İyunun 26-da — Azərbaycan Respublikasının Silahlı Qüvvələri günü;

Oktyabr ın 18-də — Dövlət müstəqilliyi günü; Noyabr ın 12-də — Konstitusiya günü; Noyabr ın 17-də — Milli dirçəliş günü;

Dekabr ın 31-də — Dünya azərbaycanlılar ının həmr əyliyi günü; Novruz bayramı — iki gün;

Qurban bayramı — bir gün; Ramazan bayramı — iki gün bayram edilir. Bu günlərdə işçilərin işə cəlb

olunmasına yalnız bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş müstəsna hallarda yol verilə bilər.

2. Novruz bayramı, Qurban bayramı və Ramazan bayramının keçiriləcəyi günlər hər ilyanvar ayının sonunadək müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının

Nazirlər Kabineti] tər əfindən müəyyən edilib əhaliyə elan olunur.

3. Bayram və həftələrarası

istirahət günləri biri digərindən əvvəl və ya sonra gələrsə, iş və istirahət günlərinin ardıcıl olmasını təmin etmək məqsədi ilə müvafiq icra hakimiyyətiorqanının [Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti] qərar ı ilə bu iş və ya istirahətgünlərinin yeri dəyişdirilə bilər.

4. H ə ft əl ərarası istirahət günl əri və i ş günü hesab olunmayan bayram günl əri üst-üst ə

dü şərsə , həmin istirahət günü bilavasit ə bayram gününd ən sonrak ı i ş gününə keçirilir.

(28)

Maddə 106. Ümumxalq hüzn günü

Hər il yanvar ın 20-si — Azərbaycanın müstəqilliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda həlakolmuş şəhidlərin xatir əsini yad etmə günü — ümumxalq hüzn günüdür. Bu gün iş günühesab edilmir.

























Maddə 107. İstirahət, bayram günlərində və ümumxalq hüzn günü işçilərin işə cəlbolunmasının yolverilməzliyi

Bu Məcəllənin 101-ci maddəsinin «a» və «b» bəndlərində nəzərdə tutulmuş müstəsnahallar, habelə fasiləsiz istehsalatlar, ticar ət, ictimai iaşə, rabitə, nəqliyyat və digər xidmətmüəssisələri istisna olunmaqla, istirahət, bayram günlərində və ümumxalq hüzn günündə

işçilərin işə cəlb olunması yolverilməzdir.

Maddə 108. Bayramqabağı, istirahət günü qabağı günlərdə və ümumxalq hüzn günüqabağı iş gününün müddəti

1. Bu Məcəllənin 91, 92 və 93-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş hallar istisnaolunmaqla qalan iş yerlərində bilavasitə səhərisi günü bu Məcəllənin 105-ci maddəsində göstərilən bayram günlərindən biri olan bayramqabağı, habelə ümumxalq hüzn günüqabağı iş günlərində həftəlik iş günlərinin sayından asılı olmayaraq iş gününün müddəti

bir saat qısaldılır.

2. Altıgünlük iş həftəsi ilə işləyən müəssisələrdə bilavasitə səhərisi gün istirahət günüolan iş gününün müddəti 6 saatdan çox ola bilməz.

Maddə 109. İstirahət, bayram günlərində və iş günü hesab edilməyən digər günlərdə işə cəlb olunmuş işçilərin əməyinin ödənilməsi

1. Müstəsna hal kimi istirahət, bayram günlərində işə cəlb olunmuş işçilərin əməyi,tər əflərin qar şılıqlı razılığı ilə işçiyə digər istirahət günü verilməklə və ya həmin günlərdə görülmüş işin müqabilində ikiqat mə bləğdə əmək haqqı ödənilməklə əvəz edilməlidir.

2. Ümumxalq hüzn günü bu Məcəllənin 101-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş müstəsnahallarda işə cəlb edilmiş işçilərin əmək haqqı ikiqat mə bləğdə ödənilir.

On alt ıncı f əsil. M ə zuniyyət hüququ və onun t əmin edilməsi

Maddə 110. İşçilərin məzuniyyət hüququ

1. İşçilər vəzif əsindən (peşəsindən), əmək şəraitindən və əmək müqaviləsininmüddətindən asılı olmayaraq, bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş məzuniyyətlərdən istifadə etmək hüququna malikdirlər.

2. Əlavə iş yerində əvəzçiliklə işləyən işçilərin də bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş məzuniyyətlərdən istifadə etmək hüququ vardır.

3. İşçilərin bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş məzuniyyət hüququ və ondan istifadə qaydalar ı məhdudlaşdır ıla bilməz.

Maddə 111. Məzuniyyətdən istifadə zamanı işçilərin hüquqi təminatları

1. Məzuniyyətdə olduğu müddət ərzində işçinin iş yeri, vəzif əsi (peşəsi) və bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş hallarda orta əmək haqqı saxlanılır, habelə işəgötür ənin təşə bbüsü ilə əmək müqaviləsinin pozulması və işçinin intizam məsuliyyətinə cəlb edilməsi

yolverilməzdir. Bu müddət işçinin əmək stacına, həmçinin ixtisası üzr ə stacına daxiledilir.



2. Əmək müqaviləsində, habelə kollektiv müqavilələrdə məzuniyyətdə olan işçilər üçünəlavə təminatlar ın verilməsi nəzərdə tutula bilər.

Maddə 112. Məzuniyyətin növləri

1. İşçilərin məzuniyyət hüququ aşağıdak ı məzuniyyət növləri ilə təmin edilir:

a) əsas və əlavə məzuniyyətlərdən ibar ət olan əmək məzuniyyəti;

b) uşağına qulluq etmək üçün qadınlar ın sosial məzuniyyəti;

c) təhsilini davam etdirmək və elmi yaradıcılıqla məşğul olmaq üçün verilən təhsilvə yaradıcılıq məzuniyyəti;

ç) ödənişsiz məzuniyyət.

2. Əmək müqaviləsində, habelə kollektiv müqavilələrdə məzuniyyətlərin digər növləri

nəzərdə tutula bilər.

Maddə 113. Əmək məzuniyyəti və onun verildiyi iş ili

1. Əmək məzuniyyəti — işçinin normal istirahəti, əmək qabiliyyətinin bərpası,sağlamlığının mühafizəsi və möhk əmləndirilməsi üçün işdən ayr ılmaqla öz mülahizəsi ilə istifadə etdiyi, müddəti bu Məcəllədə nəzərdə tutulandan az olmayan istirahət vaxtıdır.Əmək məzuniyyətinin müddəti təqvim günü ilə hesablanır.

2. Əmək məzuniyyəti müvafiq peşə (vəzif ə) üzr ə əmək funksiyasını yerinə yetir ənişçilər ə verilən illik əsas məzuniyyətdən və istehsalın, əməyin xarakterinə və əməkstacına gör ə, habelə uşaqlı qadınlara verilən əlavə məzuniyyətdən ibar ət olub, istər

birlikdə, istərsə də ayr ılıqda verilə bilər.

3. Əmək məzuniyyəti hər il müvafiq iş ili üçün verilir. İş ili işçinin işə götürüldüyügündən başlanır və növbəti ilin həmin günü başa çatır. Əgər işçinin iş ili onun əməkməzuniyyətinə çıxmaq üçün müraciət etdiyi vaxtda başlanmayı bsa, onda ona əməkməzuniyyəti yalnız iş ili başlanandan sonra verilə bilər. Bir iş ilinə gör ə yalnız bir əməkməzuniyyəti verilə bilər. Təqvim ili ərzində işçinin iki iş ilinə gör ə məzuniyyət hüququolduqda o, həmin təqvim ilində hər iki iş ilinə gör ə məzuniyyətdən birlikdə və ya ayr ı-ayr ılıqda istifadə edə bilər.

On yeddinci f əsil. Əmək mə zuniyyətl ərinin müdd ətl əri

Maddə 114. Əsas məzuniyyət və onun müddətləri

1. Əsas məzuniyyət işçinin əmək müqaviləsində göstərilmiş peşəsi (vəzif əsi) üzr ə minimum müddəti bu maddənin ikinci və üçüncü hissələrində nəzərdə tutulmuş məzuniyyətdir.

2. İşçilər ə ödənişli əsas məzuniyyət 21 təqvim günündən az olmayaraq verilməlidir.

3. Aşağıdak ı işçilər ə ödənişli əsas məzuniyyət 30 təqvim günü müddətində verilməlidir:

a) k ənd təsərrüfatı məhsullar ının istehsalında çalışan işçilər ə;



b) məsul vəzif ələrdə (vəzif ənin məsulluğu işin xüsusiyyətləri nəzər ə alınmaqlaişəgötür ən tər əfindən müəyyən edilir) çalışan dövlət qulluqçular ına, müəssisəninr əhbər işçilərinə və mütəxəssislərinə;

c) xüsusi recimli tədris müəssisələri istisna olmaqla, tədris müəssisəsində pedaqoci iş aparmayan r əhbər işçilər ə və inzibati-tədris heyəti işçilərinə, habelə

məktə bdənk ənar uşaq müəssisələrinin r əhbərlərinə;

ç) tədris müəssisələrinin metodistlərinə, baş ustalar ına, istehsalat təlimi ustalar ına,təlimatçılar ına, kitabxanaçılar ına, laborantlar ına, emalatxana r əhbərlərinə,dayələr ə, dəyişək xidmətçilərinə, bədii r əhbərlərinə;

d) elmi dər əcəsi olmayan elmi işçilər ə;

e) həkimlər ə, orta tibb işçilərinə və əczaçılara.

4. Natamam iş vaxtı (natamam iş günü və ya natamam iş həftəsi) şəraitində işləyən

işçilər ə əmək məzuniyyəti tam iş vaxtı şəraitində işləyən işçilər ə verilən əməkməzuniyyəti müddətində, yerinə yetirdikləri və ya çalışdıqlar ı vəzif əyə uyğun olaraqverilir.

Maddə 115. Əmək şəraitinə və əmək funksiyasının xüsusiyyətlərinə görə əlavə məzuniyyətlərin müddətləri

1. Yeraltı işlərdə çalışan, əmək şəraiti zər ərli və ağır, habelə əmək funksiyası yüksəkhəssaslıq, həyəcan, zehni və fiziki gərginliklə bağlı olan işçilər ə əməyin şəraitinə və əmək funksiyasının xüsusiyyətlərinə gör ə əlavə məzuniyyətlər verilir. Əmək şəraitinə və əmək funksiyasının xüsusiyyətlərinə gör ə əlavə məzuniyyətin müddəti 6 təqvimgünündən az olmamalıdır.

2. Əmək şəraitinə və əmək funksiyasının xarakterinə gör ə əlavə məzuniyyət hüququver ən zər ərli və ağır istehsalatlar ın, peşə və vəzif ələrin siyahısı əlavə məzuniyyətlərinmüddəti göstərilməklə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının

Nazirlər Kabineti] tər əfindən təsdiq edilir.(14)

Maddə 116. Əmək stacına görə əlavə məzuniyyətlərin müddətləri və verilmə qaydası

1. Əmək stacından asılı olaraq işçilər ə:

beş ildən on ilədək əmək stacı olduqda — 2 təqvim günü; on ildən on beş ilədək əmək stacı olduqda — 4 təqvim günü;

on beş ildən çox əmək stacı olduqda — 6 təqvim günü müddətində əlavə məzuniyyət verilir.

2. Əmək stacına gör ə əlavə məzuniyyətin müddəti işçinin bir müəssisədə işəgötür ənlə əmək müqaviləsi bağlayaraq faktik olaraq işlədiyi dövr ə əsasən müəyyən edilir. Bu əməkstacına işçinin əmək müqaviləsi üzr ə faktik işlədiyi müddətdən başqa yalnız əməkqabiliyyətini müvəqqəti itirdiyi, habelə bu Məcəllənin 179-cu maddəsində nəzərdə tutulan hallarda iş yeri və orta əmək haqqı saxlanıldığı dövrlər daxil edilir.

3. Əmək stacına gör ə (o cümlədən əmək şəraitinə gör ə) əlavə məzuniyyətlər buMəcəllənin 118, 119, 120 və 121-ci maddələrində göstərilən işçilər ə verilmir. (2, 14)




























Maddə 117. Uşaqlı qadınların əlavə məzuniyyətləri

1. Əsas və əlavə məzuniyyətlərin müddətindən asılı olmayaraq, 14 yaşınadək iki uşağı olan qadınlara 2 təqvim günü, bu yaşda üç və daha çox uşağı olan, həmçinin 16yaşınadək əlil uşağı olan qadınlara isə 5 təqvim günü müddətində əlavə məzuniyyətverilir.

2. Uşaqlar ını təkbaşına böyüdən atalar ın, həmçinin uşaqlar ı övladlığa götürmüş şəxslərin bu maddənin birinci hissəsində nəzərdə tutulan əlavə məzuniyyət hüququ vardır.

3. Bu maddə ilə müəyyən edilmiş əlavə məzuniyyət hüququ müvafiq təqvim ilininsonunadək uşaqlardan birinin 14 yaşı tamam olduğu hallarda da saxlanılır.

4. Bu maddə ilə müəyyən edilmiş əlavə məzuniyyətlər bu Məcəllənin 118, 119, 120 və 121-ci maddələrində göstərilən işçilər ə verilmir.

Maddə 118. Pedaqoci və elmi f əaliyyətlə məşğul olan işçilərin əmək məzuniyyətlərinin

müddətləri

1. Aşağıdak ı işçilər ə əmək məzuniyyəti 56 təqvim günü müddətində verilməlidir:

a) illik normanın üçdə bir hissəsindən az olmamaqla pedaqoci iş aparan tədrismüəssisələrinin r əhbər işçilərinə, tərbiyəçilərinə, təlimatçılar ına, dərnək və musiqir əhbərlərinə, konsertmeysterlər ə, akkompaniatorlara, xormeysterlər ə və başqamusiqi işçilərinə;

b) bütün ixtisas və adlardan olan müəllimlər ə (məşqçi müəllimlərdən başqa);

c) uşaq birliyi r əhbərlərinə, magistrlərinə, praktik psixoloqlara, loqopedlər ə,surdopedaqoqlara;

ç) tədris müəssisələrinin tərbiyəçilərinə (məktə byanı internat tərbiyəçilərindən başqa), eşitmə kabinetlərinin təlimatçılar ına, dərnək r əhbərlərinə, hərbi r əhbərlər ə, bədən tərbiyəsi r əhbərlərinə;

d) sosial müdafiə orqanlar ının və səhiyyə təşkilatlar ının bilavasitə pedaqocif əaliyyətlə məşğul olan işçilərinə;

e) elmi tədqiqat müəssisələrinin, habelə ali məktə blərin elmi tədqiqat bölmələrinin elmlər doktoru elmi dər əcəsi olan əməkdaşlar ına, r əhbərlərinə və onlar ın elmi işlər üzr ə müavinlərinə, elmi katiblərinə;

ə) müvafiq elmi şuranın qərar ı əsasında müstəqil elmi tədqiqat işləri aparan elmiişçilər ə.

2. Aşağıdak ı işçilər ə əmək məzuniyyəti 42 təqvim günü müddətində verilməlidir:

a) uşaq evlərinin, məktə bəqədər uşaq tərbiyə müəssisələrinin r əhbər işçilərinə,tərbiyəçilərinə, musiqi r əhbərlərinə, praktik psixoloqlara;

b) metodika kabinetlərinin və mərk əzlərinin r əhbərlərinə, metodistlərinə və təlimatçılar ına;



c) məktə byanı internatlar ın tərbiyəçilərinə;

ç) məktə bdənk ənar uşaq müəssisələrinin dərnək r əhbərlərinə, kütləvi işçilərinə;

d) məşqçi müəllimlər ə;

e) elmi tədqiqat müəssisələrinin, habelə ali məktə blərin elmi tədqiqat bölmələrinin elmlər namizədi elmi dər əcəsi olan əməkdaşlar ına, r əhbərlərinə və onlar ın elmi işlər üzr ə müavinlərinə, elmi katiblərinə.

Maddə 119. Fizioloci keyfiyyətləri ilə bağlı işçilərin məzuniyyətlərinin müddətləri

1. Yaşı 16-dan az olan işçilər ə əmək məzuniyyəti 42 təqvim günündən, 16 yaşından 18yaşınadək işçilər ə isə 35 təqvim günündən az olmayaraq verilir.

2. Əlilliyin qrupundan, sə bə bindən və müddətindən asılı olmayaraq işləyən əlillər ə əməkməzuniyyəti azı 42 təqvim günü verilir.

Maddə 120. Azərbaycan xalqı qarşısında xüsusi xidmətləri olan işçilərin əməkməzuniyyətinin müddəti

Azərbaycan Respublikasının azadlığı, suverenliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda xəsar ətalan işçilər ə, Azərbaycanın Milli Qəhr əmanlar ına, Sovet İttifaqı Qəhr əmanlar ına, 1941-

1945-ci ill ər müharibə sind ə döyü ş əməliyyatlar ında i ştirak etmi ş , habel ə hərbi xidmətd ə

olmu ş , lakin döyü ş əməliyyatlar ında i ştirak etməmi ş hərbi qulluqçulara, İstiqlal ordeniilə, habelə Azərbaycan Respublikasının suverenliyi və ərazi bütövlüyünün müdafiəsi ilə

bağlı digər dövlət təltifləri ilə təltif olunmuş işçilər ə məzuniyyət 46 təqvim günündən azolmayaraq verilir. (23)

Maddə 121. Teatr-tamaşa və bunlara uyğun digər müəssisələrin işçilərinin əməkməzuniyyətləri

Teatr-tamaşa müəssisələrinin, televiziya, radio və kinematoqrafiya qurumlar ının bədii və artist heyətlərinə əmək məzuniyyəti 42 təqvim günü, bilavasitə səhnəyə xidmət edənişçilərinə isə 35 təqvim günü müddətində verilir.

On səkkizinci f əsil. Yarad ıcıl ıq və t əhsil mə zuniyyətl əri

Maddə 122. Yaradıcılıq məzuniyyətləri və onların müddətləri

1. İşəgötür ənlə əmək münasibətlərində olmaqla yanaşı aspiranturada, doktoranturadamüvafiq elmi dər əcə almaq üçün təhsilini davam etdir ən işçilər ə dissertasiya işlərinitamamlamaq, həmçinin müəlliflər ə dərsliklər və ya dərs vəsaiti yazmaq üçün ödənişliyaradıcılıq məzuniyyətləri verilə bilər.

2. Elmlər namizədi elmi dər əcəsi almaq üçün dissertasiya işini tamamlamaqdan ötrü ikitəqvim ayınadək, elmlər doktoru elmi dər əcəsi almaq üçün dissertasiya işinitamamlamaqdan ötrü isə üç təqvim ayınadək ödənişli yaradıcılıq məzuniyyəti verilir. Buyaradıcılıq məzuniyyətlərindən işçi müvafiq elmi şuranın qərar ına uyğun olaraq ona

verilən arayış əsasında istifadə edir.





3. İşləməklə yanaşı doktoranturada, aspiranturada təhsil alan (o cümlədən aspiranturayadaxil olmaq üçün) işçilər ə hər tədris ilində 30 təqvim günü ödənişli məzuniyyət verilir.

4. Dərsliklər və ya dərs vəsaitləri yazmaqla məşğul olan işçilər ə müvafiq icra hakimiyyətiorqanının qərar ı ilə və arayışı əsasında 3 ayadək ödənişli yaradıcılıq məzuniyyəti verilə

bilər.

5. Müvafiq elmi şura və ya müvafiq icra hakimiyyəti orqanı yaradıcılıqməzuniyyətlərinin müddətini və onlardan istifadə olunması məsələlərini qabaqcadanişəgötür ənlə məsləhətləşməklə müəyyən etməlidir.

6. Yaradıcılıq məzuniyyəti müddətində ödənilən əmək haqqı işçinin vəzif əsi (peşəsi)üçün müəyyən olunmuş aylıq əmək haqqından hesablanır.

Maddə 123. Ödənişli təhsil məzuniyyətləri

1. İşləməklə yanaşı təhsil alan işçilər ə aşağıdak ı ödənişli təhsil məzuniyyətləri verilir:

a) müvafiq tədris mövsümü sessiyalar ında tədris-təlimdə iştirak etmək,laboratoriya işlərini yerinə yetirmək, yoxlamalar ı və imtahanlar ı vermək üçün;

b) dövlət imtahanlar ını vermək üçün;

c) diplom layihəsini (işini) hazırlamaq və müdafiə etmək üçün.

2. Ödənişli təhsil məzuniyyəti müddətində işçiyə bu Məcəllənin 177-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada müəyyən edilən orta əmək haqqı ödənilir.

Maddə 124. Təhsil məzuniyyətlərinin müddətləri

1. Ali məktə blərin axşam şöbələrində oxuyan işçilər ə laboratoriya işlərini yerinə yetirdikləri, yoxlama və imtahan verdikləri dövrdə hər tədris ilində birinci və ikincikurslarda 20 təqvim günü, qalan kurslarda 30 təqvim günü müddətində məzuniyyətverilir.

2. Orta ixtisas məktə blərinin axşam şöbələrində oxuyan işçilər ə laboratoriya işləriniyerinə yetirdikləri, yoxlama və imtahan verdikləri dövrdə hər tədris ilində birinci və ikinci kurslarda 10 təqvim günü, qalan kurslarda 20 təqvim günü müddətində məzuniyyət

verilir.

3. Ali məktə blərin qiyabi şöbələrində oxuyan işçilər ə laboratoriya işlərini yerinə yetirdikləri, yoxlama və imtahan verdikləri dövrdə hər tədris ilində birinci və ikincikurslarda 30 təqvim günü, qalan kurslarda 40 təqvim günü, orta ixtisas məktə blərininqiyabi şöbələrində oxuyan işçilər ə isə birinci və ikinci kurslarda 20 təqvim günü, digərkurslarda 30 təqvim günü müddətində məzuniyyət verilir.

4. Ali və orta ixtisas məktə blərinin axşam və qiyabi şöbələrində təhsil alan işçilər ə dövlətimtahanlar ı dövründə 30 təqvim günü müddətində məzuniyyət verilir.

5. Diplom işinin hazırlandığı və müdafiə edildiyi dövrdə ali məktə blərin axşam və qiyabişöbələrində təhsil alan işçilər ə 4 təqvim ayınadək, orta ixtisas məktə blərinin axşam və qiyabi şöbələrində təhsil alan işçilər ə isə 2 təqvim ayınadək məzuniyyət verilir.



6. Peşə məktə blərində, peşə litseylərində istehsalatdan ayr ılmadan təhsil alan işçilər ə imtahanlara hazırlaşmaq və imtahanlar ı vermək üçün tədris ilində 30 təqvim günümüddətində məzuniyyət verilir.

7. Orta ümumtəhsil məktə blərinin nəzdində axşam siniflərində və qiyabi qruplar ındatəhsil alan işçilər ə buraxılış siniflərində imtahanlar ını vermək üçün 20 təqvim günü

müddətində məzuniyyət verilir.

8. Bu maddədə nəzərdə tutulmuş məzuniyyətlərdən təhsil proqramlar ı ilə müəyyən ediləndövrlərdə, təhsil müəssisəsinin verdiyi arayış əsasında istifadə oluna bilər.

On doqquzuncu f əsil. Sosial mə zuniyyətl ər

Maddə 125. Hamiləliyə və doğuşa görə məzuniyyətlər

1. Hamiləlik dövründə və doğuşdan sonrak ı dövr üçün işləyən qadınlara 126 təqvim günü(doğuşdan əvvəl 70 təqvim günü və doğuşdan sonra 56 təqvim günü) müddətində

ödənişli məzuniyyət verilir. Doğuş çətin olduqda, iki və daha çox uşaq doğulduqdadoğuşdan sonrak ı məzuniyyət 70 təqvim günü müddətində verilir.

2. K ənd təsərrüfatı istehsalında çalışan qadınlara hamiləliyə və doğuşa gör ə məzuniyyətaşağıdak ı müddətlərdə verilir:

a) normal doğuşda 140 təqvim günü (doğuşdan əvvəl 70 təqvim günü və doğuşdan sonra 70 təqvim günü);

b) doğuş çətin olduqda 156 təqvim günü (doğuşdan əvvəl 70 təqvim günü və

doğuşdan sonra 86 təqvim günü);c) iki və daha çox uşaq doğulduqda 180 təqvim günü (doğuşdan əvvəl 70 təqvimgünü və doğuşdan sonra 110 təqvim günü).

Maddə 126. Uşaqları övladlığa götürmüş qadınların məzuniyyət hüquqları

İki aylığadək yaşında uşağı övladlığa götür ən, yaxud övladlığa götürmədən böyüdənqadınlar doğuşdan sonra müəyyən edilmiş 56 günlük sosial məzuniyyətdən, həmçinin buMəcəllənin 117-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş əlavə və 127-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş qismən ödənişli məzuniyyətlərdən istifadə etmək hüququna malikdirlər.

Maddə 127. Qismən ödənişli sosial məzuniyyət hüququ və ondan istifadə qaydaları

1. Uşağa bilavasitə qulluq edən valideynlərdən biri, yaxud ailənin başqa üzvü uşağın üçyaşı tamam olanadək ona qulluq etməkdən ötrü qanunvericiliklə müəyyən edilmiş mə bləğdə müavinət verilən qismən ödənişli sosial məzuniyyət almaq hüququnamalikdirlər.

2. Uşağa qulluq edən işçi yazılı ərizəsi əsasında qismən ödənişli sosial məzuniyyəthüququndan tam, yaxud hissə-hissə istifadə edə bilər.

İ yirminci f əsil. Öd əni şsiz mə zuniyyətl ər

Maddə 128. Ödənişsiz məzuniyyətdən istifadə hüququ



Qohumluq borcunun yerinə yetirilməsi ilə bağlı ailə, məişət və başqa sosial məsələləritəxir ə salmadan həll etmək, təhsil almaq, yaradıcı elmi işlə məşğul olmaq üçün, habelə yaşına, fizioloci keyfiyyətlərinə gör ə işdən ayr ılmaq zərur əti olduqda işçinin ödənişsizməzuniyyətlərdən istifadə etmək hüququ vardır.

Maddə 129. Ödənişsiz məzuniyyətlərin növləri

1. Ödənişsiz məzuniyyətlər bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş hallarda işçilərin xahişi və tər əflərin qar şılıqlı razılığı ilə verilir.

2. İşəgötür ənlə işçinin qar şılıqlı razılığına əsasən, həmçinin kollektiv müqavilələrdə nəzərdə tutulan hallarda, o cümlədən əmək müqaviləsi ilə müəyyən edilən şərtlərlə işçilər ə müddəti tər əflərin mülahizəsinə əsasən müəyyən edilən ödənişsiz məzuniyyətverilə bilər.

Maddə 130. İşçilərin xahişi ilə verilən ödənişsiz məzuniyyətlərin müddətləri

İşçilərin xahişi və işəgötür ənin razılığı ilə aşağıdak ı hallarda və müddətdə ödənişsizməzuniyyətlər verilir:

a) həkim məsləhət komissiyasının r əyi əsasında xroniki xəstəliyə tutulmuş uşağı olan valideynlərdən birinə, yaxud ailənin uşağa bilavasitə qulluq edən digərüzvünə — uşaq dörd yaşına çatanadək;

b) arvadlar ı doğuşla əlaqədar məzuniyyətdə olan kişilər ə — 14 təqvimgününədək;

c) 16 yaşınadək uşağı olan qadınlara və ya tək valideynlər ə, qəyyumlara,himayədarlara — 14 təqvim gününədək;

ç) əlillik qrupundan və sə bə bindən asılı olmayaraq əlillər ə — təqvim ayınadək;

d) müharibədə döyüşən ordunun tərkibində iştirak etmiş şəxslər ə — 14 təqvimgününədək;

e) Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyü və suverenliyinin müdafiəsizamanı xəsar ət almış işçilər ə — 14 təqvim gününədək;

ə) qazanı

lmı

ş immunçatı

şmazlı

ğı

sindromu (AİDS) xəstəliyinə tutulmuş və yainsanın immunçatışmazlığı virusu (HİV) ilə yoluxmuş uşaq böyüdən, həmçinin 16yaşınadək əlil uşağı olan valideynlər ə — 14 təqvim gününədək;

f) doktoranturada, aspiranturada təhsil alan işçilər ə —1 təqvim ayınadək;

g) ali məktə blərdə qə bul imtahanlar ına buraxılan işçilər ə — 14 təqvim günü, ortaixtisas təhsil müəssisələrinə qə bul imtahanlar ına buraxılan işçilər ə — 7 təqvimgünü;

ğ) ixtirasının və ya səmər ələşdirici təklifinin işlədiyi müəssisədən k ənar yerdə

ilkin tətbiqi zamanı müəllif ə — 14 təqvim gününədək;



h) ailənin xəstə üzvünə qulluq edən qohumlardan birinə — səhiyyə müəssisəsininr əyi ilə 14 təqvim gününədək.

Az ərbaycan Respublikasının Seçki M əcəll ə sinə uy ğ un olaraq qeyd ə al ınmı ş namiz əd ə

müvafiq seçki komissiyasında qeyd ə al ınd ı ğ ı günd ən seçkil ərin nəticəl ərinin r ə smi d ərc

edildiyi günəd ək əriz ə sind ə göst əril ən müdd ət üçün öd əni ş siz mə zuniyyət verilir.(16)

İ yirmi birinci f əsil. M ə zuniyyət hüququnun hə yata keçirilməsi qaydalar ı

Maddə 131. Əmək məzuniyyətinin verilməsi qaydası

1. İşçinin birinci iş ili üçün əmək məzuniyyəti hüququ əmək müqaviləsinin bağlandığı andan etibar ən altı ay işlədikdən sonra əmələ gəlir.

2. İşçiyə altı ay işlədikdən sonra birinci iş ili bitənədək əmək məzuniyyəti ərizəsiəsasında işəgötür ənlə razılaşdır ıldığı vaxtda verilə bilər.

3. İşçiyə işin ikinci və sonrak ı illəri üçün əmək məzuniyyəti işəgötür ənlə qar şılıqlı razılıqla müəyyən edilən vaxtda verilə bilər.

4. Əmək müqaviləsinin bağlandığı vaxt nəzər ə alınmadan işin birinci ili üçün əməkməzuniyyətindən aşağıdak ı işçilərin istifadə etmək hüququ vardır:

a) qadınlar ın hamiləliyə və doğuşa gör ə — sosial məzuniyyətdən bilavasitə əvvəl,yaxud sonra;

b) on səkkiz yaşına çatmamış işçilərin;

c) müddətli hərbi xidmətdən buraxıldıqdan 3 ay keçənədək işə götürülən işçilərin;

ç) əsas iş yerində məzuniyyətə çıxan əvəzçilik üzr ə işləyənlərin;

d) hərbi qulluqçu arvadının (ərinin);

e) təhsil müəssisələrində oxuyan şəxslərin — kurs işlərinin və ya imtahanlar ınverildiyi, diplomun müdafiə edildiyi vaxtda;

ə) əlillərin.

5. Bilavasitə təlim-tədris prosesində iştirak edən pedaqoci işçilər ə işə girdikləri vaxtdanasılı olmayaraq əmək məzuniyyətləri, bir qayda olaraq, məktə blərdə yay tətili dövründə verilir.

6. Əmək şəraiti zər ərli və ağır olan işçilər ə həmin əmək şəraitinə gör ə əlavə məzuniyyətmüvafiq istehsalatda, peşə və ya vəzif ədə iş ili ərzində faktik işlədiyi vaxta mütənasibolaraq verilir. Bu əlavə məzuniyyətə işçinin hüququ həmin iş yerlərində üst-üstə azı altı ay işlədikdə əmələ gəlir.

Maddə 132. Məzuniyyət hüququ verən əmək stacı hesablanark ən nəzərə alınan və

alınmayan dövrlər





1. Əmək məzuniyyətinə hüquq ver ən əmək stacına işçinin faktik işlədiyi vaxt və aşağıdak ı dövrlər daxil edilir:

a) iş yerinin və bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş hallarda əmək haqqınınsaxlanılması şərti ilə işçinin işdən ayr ıldığı dövr;

b) qanunsuz və əsassız işdən çıxar ılmaqla, yaxud başqa işə keçirilməklə əlaqədarişə bərpa edilən işçilərin məcburi iş buraxma dövrü;

c) əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirildiyi dövr;

ç) təhqiqat, ibtidai istintaq, prokurorluq və məhk əmə orqanlar ının qanunsuzhər ək ətləri nəticəsində işdən (vəzif ədən) azad edilmiş və ya k ənarlaşdır ılmış və müəyyən edilmiş qaydada tam bəraət almış işə (vəzif əyə) bərpa edilən şəxsinməcburi iş buraxma dövrü və ya hə bsdə olduğu dövr.

2. Bu Məcəllənin 127-ci maddəsində nəzərdə tutulan qismən ödənişli sosial məzuniyyət

müddəti, habelə azadlıqdan məhrum etmədən islah işlərinə məhkum edilən şəxslərin cəzaçəkdiyi müddət məzuniyyət hüququ ver ən əmək stacına daxil edilmir .(15)

Maddə 133. Əmək məzuniyyətlərinin verilməsində növbəlilik

1. İstehsalın və işin normal gedişini tənzimləmək, məzuniyyətlərin uçotunun düzgünapar ılmasını təmin etmək məqsədi ilə hər il yanvar ın sonunadək əmək məzuniyyətlərininverilməsi üçün növbəlilik cədvəlləri tərtib edilə bilər.

2. Əmək məzuniyyətlərinin verilmə növbəsi həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının, oolmadıqda isə işçinin r əyi öyr ənilməklə işəgötür ən tər əfindən təsdiq edilir.

3. Aşağıdak ı işçilər ə əmək məzuniyyəti arzusu ilə onlar üçün əlverişli olan vaxtda verilə bilər:

14 yaşınadək iki və daha çox uşağı olan və ya 16 yaşınadək əlil uşağı olan

qadınlara; 16 yaşınadək uşaqlar ı təkbaşına böyüdən valideynə və ya qəyyuma; hərbi qulluqçunun arvadına (ərinə);

əlillər ə; müharibə veteranlar ına;

Çernobı

l AES-də qəzanı

n nəticələrinin aradan qaldı

r ı

lması

zamanı

radioaktivşüalanmaya məruz qalaraq sağlamlığı pozulmuş və ya şüalanma xəstəliyinə düçarolmuş şəxslər ə;

yaşı on səkkizdən aşağı olan işçilər ə;

işləməklə yanaşı təhsil alan şəxslər ə; bu Məcəllənin 120-ci maddəsində göstərilən Azərbaycan xalqı qar şısında xüsusi

xidmətləri olan işçilər ə.

Maddə 134. Əmək məzuniyyətinin başqa vaxta keçirilməsi şərtləri və qaydası

1. Əmək məzuniyyətlərinin verilmə vaxtı işəgötür ənin və işçinin təşə bbüsü ilə

əsaslandır ılmaqla onlar ın qar şılıqlı razılığı ilə başqa vaxta keçirilə bilər.





2. Əmək məzuniyyətinin başqa vaxta keçirilməsi dedikdə, cari ildə əmək məzuniyyətininverilmə növbəsində nəzərdə tutulan vaxtın bir aydan başqa aya, cari iş ilindən növbəti iş ilinə, habelə növbəti təqvim ilinə keçirilməsi başa düşülməlidir.

3. İşçinin təşə bbüsü ilə aşağıdak ı hallarda əmək məzuniyyəti başqa vaxta keçirilə bilər:

a) əmək qabiliyyəti müvəqqəti itirildikdə;

b) əmək məzuniyyəti ilə sosial məzuniyyət bir vaxta düşdükdə;

c) işəgötür ənin tapşır ıqlar ını yerinə yetirmək üçün başqa yer ə ezam edildikdə.

4. İşçiyə əmək məzuniyyətinin müəyyən edilmiş növbədə nəzərdə tutulan vaxtdaverilməsinin istehsalın, işin, xidmətlərin normal gedişinə xələl gətir ə biləcəyi hallardaişəgötür ənin təşə bbüsü və işçinin razılığı ilə əmək məzuniyyəti başqa vaxta keçirilə bilər.

5. Tər əflərin qar şılıqlı razılığı ilə əmək məzuniyyətinin istifadə edilməyən hissəsi növbəti

iş ili üçün verilən əmək məzuniyyəti ilə birləşdirilə bilər.

Maddə 135. Əmək məzuniyyətinin verilməməsinin və başqa vaxta keçirilməsinin qadağanedildiyi hallar

1. Bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş əsas məzuniyyətlərin (21 və ya 30 təqvim günü) bir iş ilindən başqa iş ilinə keçirilməsi, habelə əmək məzuniyyətlərinin dalbadal iki il ərzində verilməməsi qadağandır.

2. Əmək şəraitinə gör ə əlavə məzuniyyət hüququ olan işçilər ə, habelə yaşı 18-dən aşağı olan işçilər ə, hamilə qadınlara bir iş ilindən artıq dövrün əmək məzuniyyətininverilməməsi və ya onun başqa iş ilinə keçirilməsi qadağandır.

Maddə 136. Əsas və əlavə məzuniyyətlərin müddətlərinin cəmlənmə qaydası

1. Bu Məcəllənin 114-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş əsas məzuniyyət yalnız 115 və 116-cı maddələrlə müəyyən edilmiş əlavə məzuniyyətlərlə cəmlənər ək birlikdə verilməlidir.

2. İşçinin eyni vaxtda bu Məcəllənin 115 və 116-cı maddələrində nəzərdə tutulmuş iki və daha çox əlavə məzuniyyətə hüququ olduqda, onun əsas məzuniyyətinə daha çox

müddətli bir əlavə məzuniyyət birləşdirilir.(14)

Maddə 137. Əmək məzuniyyətinin hissələrə bölünməsi və məzuniyyətdən geriçağırmaqaydası

1. Əmək məzuniyyəti işçinin arzusu ilə hissələr ə bölünər ək verilə bilər, bu şərtlə ki,məzuniyyətin bölünmüş hissələrindən birinin müddəti iki təqvim həftəsindən az olmasın.Əmək məzuniyyətinin bir hissəsindən istifadə edildiyi hallarda onun qalan hissəsi həminməzuniyyətin verildiyi iş ili bitənədək və ya təqvim ilinin sonunadək, yaxud işçininarzusu ilə növbəti iş ilinin əmək məzuniyyətinə birləşdirilib verilir.

2. Müstəsna hallarda — istehsalatda baş vermiş qəzanın nəticələrinin aradan qaldır ılması,habelə təxir əsalınmaz işlərin görülməsi zərur əti olduqda əmək məzuniyyətində olan işçi





ancaq onun razılığı ilə məzuniyyətdən geri çağır ıla bilər. Əmək məzuniyyətindəngeriçağırma əmrlə (sər əncamla, qərarla) r əsmiləşdirilməlidir.

3. Əmək məzuniyyətindən geri çağır ılan işçiyə tər əflərin razılığı ilə ya işlədiyiməzuniyyət günlərinin əvəzində ödənişsiz əlavə istirahət günləri (əvəzgün) verilir, ya daişə başladığı gündən etibar ən işçiyə əmək haqqı hesablanır, istifadə edilməmiş

məzuniyyət günlərinə düşən məzuniyyət pulunun mə bləği ondan tutulur və məzuniyyətinistifadə edilməmiş günləri gələcəkdə müəyyən edilmiş vaxtda verilər ək bu Məcəllənin140-cı maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada yenidən məzuniyyət pulu hesablanı bödənilir.

4. İşçinin təşə bbüsü ilə əmək məzuniyyətindən geriçağır ılma yalnız işəgötür əninmülahizəsi ilə həyata keçirilə bilər.

Maddə 138. Məzuniyyətlərin verilməsinin rəsmiləşdirilməsi və uçotunun aparılması

1. Bütün növ məzuniyyətlərin verilməsi işçinin ərizəsi əsasında işəgötür ənin əmri

(sər əncamı, qərar ı) ilə r əsmiləşdirilir. Əmrdə (sər əncamda, qərarda) işçinin adı, atasınınadı və soyadı, vəzif əsi (peşəsi), verilən məzuniyyətin növü, müddəti, müvafiq iş ili,məzuniyyətin başlandığı, qurtardığı və məzuniyyət müddəti bitdikdən sonra işçinin işə

başlamalı olduğu il, ay, gün göstərilməlidir.

2. Məzuniyyətin verilməsi bar ədə əmr (sər əncam, qərar) məzuniyyətin başlanmasına azı beş gün qalmış verilir və işçi onunla tanış edilir.

3. İşəgötür ən məzuniyyətlərin verilməsinin uçotunu dürüst və vaxtında aparmağa borcludur. Məzuniyyətlərin verilməsinin uçotu işçilərin iş illəri, məzuniyyətlərin növləri,müddətləri, verildiyi vaxt və müvafiq əmrin (sər əncamın, qərar ın) nömr əsi, tarixigöstərilməklə apar ılmalıdır. Məzuniyyətlərin verilməsi işəgötür ənin imkanlar ına müvafiqolaraq kompüter proqramlar ı və ya sadələşdirilmiş kargüzarlıq yolu ilə apar ılır.

4. Əmək məzuniyyətlərinin verilməsinin düzgünlüyünün təmin olunması məqsədi ilə məzuniyyətlərin uçotu işçilərin iş illəri üzr ə apar ılmalıdır.

İ yirmi ikinci f əsil. M ə zuniyyət vaxt ı üçün əmək haqqının öd ənilməsi qaydalar ı

Maddə 139. Məzuniyyət haqqı ödənilərk ən nəzərə alınan əmək haqqı növləri

1. Məzuniyyət vaxtı üçün ödənilən orta əmək haqqı hesablanark ən əməyin ödənilməsininqüvvədə olan sisteminə daxil olmayan birdəf əlik ödənişlər istisna edilməklə bu,Məcəllənin 154-cü maddəsinin birinci hissəsi ilə müəyyən edilmiş əmək haqqı anlayışınadaxil olan bütün növ ödəmələr nəzər ə alınır.

2. Məzuniyyət vaxtı üçün orta əmək haqqının hesablanması zamanı nəzər ə alınan və alınmayan ödənişlərin geniş siyahısı, habelə məzuniyyət vaxtı üçün orta əmək haqqınınəmsallaşdır ılması qaydası müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının

Nazirlər Kabineti] tər əfindən müəyyən edilir.

Maddə 140. Məzuniyyət vaxtı üçün orta əmək haqqının hesablanması qaydası və

ödənilməsi















1. Məzuniyyət vaxtı üçün ödənilən orta əmək haqqı onun hansı iş ili üçün verilməsindənasılı olmayaraq məzuniyyətin verildiyi aydan əvvəlki 12 təqvim ayının orta əmək haqqınaəsasən müəyyən edilir.

2. 12 təqvim ayından az işləyib məzuniyyətə çıxan işçinin orta aylıq əmək haqqı onunfaktik işlədiyi tam təqvim aylar ına əsasən hesablanır.

3. Məzuniyyət günlərinin əmək haqqını müəyyən etməkdən ötrü məzuniyyətdən əvvəlki12 təqvim ayının əmək haqqının cəmlənmiş mə bləğini 12-yə bölməklə orta aylıq əməkhaqqının mə bləği tapılır və alınan mə bləği ayın təqvim günlərinin orta illik miqdar ına —30,4-ə bölmək yolu ilə bir günlük əmək haqqının mə bləği müəyyən edilir. Bu qayda ilə müəyyən edilmiş bir günlük əmək haqqının mə bləği məzuniyyətin müddətinin təqvimgünlərinin sayına vurulur.

4. Bu maddədə nəzərdə tutulmuş məzuniyyət haqqının ödənilməsi üçün əmək haqqınınhesablanması qaydası əmək müqaviləsinin ləğvi ilə əlaqədar işçiyə istifadə edilməmiş məzuniyyətə gör ə pul əvəzi ödənilərk ən də tətbiq edilir.

5. İşçiyə məzuniyyət vaxtı üçün orta əmək haqqı məzuniyyətin başlanmasına ən geci 3gün qalmış ödənilir.

6. Əmək müqaviləsində, kollektiv müqavilədə başqa hal nəzərdə tutulmayı bsa,məzuniyyət vaxtı üçün orta əmək haqqı müəyyən sə bə bdən məzuniyyət başlanandansonra ödənilmişdirsə, işçinin tələ bi ilə məzuniyyətin başlanma vaxtı əmək haqqının faktikolaraq verildiyi gündən hesablana bilər.

7. Məzuniyyət vaxtı üçün hesablanmış orta əmək haqqı qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada əmsallaşdır ılı b ödənilməlidir.

Maddə 141. Məzuniyyətdə olan işçiyə əlavə sosial-məişət müavinətlərinin ödənilməsi

1. Əmək müqaviləsində və ya kollektiv müqavilədə, həmçinin kollektiv müqavilə olmayan müəssisədə, habelə büdcədən maliyyələşdirilən idar ələrin, təşkilatlar ınsaxlanması xərclərinin smetasında işçilər ə məzuniyyət vaxtı əlavə sosial-məişət şəraitininyaradılması müəyyən mə bləğdə sosial-məişət müavinətinin ödənilməsi, müəssisəninvəsaiti hesabına istirahət-sağlamlıq müəssisələrinə göndərilməsi, eləcə də işçinin ailə-məişət şəraitinin yaxşılaşdır ılması üçün digər tədbirlərin görülməsinə maddi yardımınverilməsi nəzərdə tutulmuşdursa, məzuniyyət pulunun ödənilməsi ilə yanaşı müəyyən

edilmiş müavinətlər, yardı

mlar da ödənilir.

2. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Əmək və ƏhalininSosial Müdafiəsi Nazirliyi], həmçinin işəgötür ən və ya işəgötür ənlərin nümayəndəliorqanı işçilər ə məzuniyyət vaxtı üçün bu maddənin birinci hissəsində nəzərdə tutulmuş ödənclərin, yardımlar ın verilməsini tənzimləyən qaydalar hazırlayı b qə bul edir.

Maddə 142. Məzuniyyət vaxtı orta əmək haqqını ödəmək üçün vəsaitin mənbələri

1. Məzuniyyət vaxtının əmək haqqı əməyin ödənilməsi üçün nəzərdə tutulan vəsaithesabına ödənilir.

2. İşəgötür ən bu Məcəllənin 141-ci maddəsində göstərilən qaydada müəyyən edilmiş ödənclərin verilməsi üçün vəsaiti və onun mənbəyini müəyyən etməlidir.























İ yirmi üçüncü f əsil. Əmək münasibətl ərinə xitam veril ərk ən mə zuniyyəthüququnun t ənziml ənməsi qaydası

Maddə 143. Əmək münasibətlərinə xitam verilərk ən məzuniyyət hüququnun həyatakeçirilməsi

1. Müvafiq iş ilinin (illərinin) məzuniyyətindən istifadə etməmiş işçi ilə, bu Məcəllənin70-ci maddəsinin «a» və «ç» bəndlərində nəzərdə tutulmuş əsaslarla işdən çıxar ılmahallar ı istisna olmaqla, qalan hallarda əmək müqaviləsinə xitam verilərk ən işçinin arzusuilə həmin iş ili (illəri) üçün ona məzuniyyət verilir və işdənçıxma tarixi məzuniyyətin songünü hesab edilir.

2. İşçi bu maddədə nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada məzuniyyətdən istifadə etməkistəmədikdə, ona bu Məcəllənin 144-cü maddəsi ilə müəyyən edilmiş qaydada və şərtlərlə istifadə edilməmiş məzuniyyətə gör ə pul əvəzi ödənilir. (1)

Maddə 144. İstifadə edilməmiş məzuniyyətlər üçün pul əvəzinin verilməsi

1. Əmək müqaviləsi ləğv edilənədək əmək münasibətlərində olan işçilər ə bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş məzuniyyətləri faktik olaraq verməyər ək həmin məzuniyyətlərin pul ilə əvəz edilməsi qadağandır.

2. Əmək müqaviləsinə xitam verilməsinin sə bə bindən və əsasından asılı olmayaraq işçiyə işdən çıxan günədək hər hansı şərt və ya məhdudiyyət qoyulmadan istifadə etmədiyi

bütün iş illərinin əsas məzuniyyətlərinə gör ə pul əvəzi ödənilməlidir.

3. Əmək münasibətlərinə xitam verilərk ən bu Məcəllənin 115 və 116-cı maddələrində

nəzərdə tutulmuş əlavə məzuniyyətlər ə, təhsil və yaradı

cı

lı

q məzuniyyətlərinə, habelə sosial məzuniyyətlər ə gör ə pul əvəzi verilmir.

4. Müəyyən iş ilinə gör ə əmək məzuniyyətindən istifadə etmiş işçinin əmək müqaviləsinə həmin iş ili başa çatanadək xitam verilərk ən ödənilmiş məzuniyyət haqqının müvafiqhissəsi işçidən tutula bilər. (11)

Maddə 145. Məzuniyyətlərin verilməsi zamanı kollektiv müqavilələrlə və ya əməkmüqavilələri ilə tənzimlənən qaydalar

İşəgötür ən həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı ilə birlikdə və ya öz mülahizəsiilə vəsaiti

hesabına məzuniyyətlərin bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş müddətlərindən az olmamaqşərti ilə başqa növ məzuniyyətlərin, onlar ın müddətlərinin artır ılmasını, məzuniyyətə gedərk ən işçilər ə müvafiq miqdarda sosial-məişət müavinətinin, sanatoriya-kurortmüalicəsinin xərclərinin ödənilməsini və məzuniyyətdən səmər əli istifadə etmək üçünməzuniyyət dövründə işçilərin ayr ı-ayr ı kateqoriyalar ına və ya kollektivin bütünüzvlərinə əlavə maddi-məişət güzəştlərinin verilməsini, habelə digər tədbirlərin həyatakeçirilməsini kollektiv müqavilələrdə və yaxud əmək müqaviləsində nəzərdə tuta bilər.

Maddə 146. Müəssisədə işin dayandırılması ilə əlaqədar işçilərin qrup halında məzuniyyətə buraxılmasının tənzimlənməsi

1. Kollektiv müqavilələrdə, belə müqavilələr bağlanmadığı hallarda əməkmüqavilələrində nəzərdə tutulan şərtlərlə və qaydalarda işin normal ahəngini pozanamillər — tə bii f əlak ət, istehsalat qəzalar ı və operativ sur ətdə qar şısı alınmayan digər







hallar mövcud olduqda, işəgötür ənin təqsiri olmadan istehsalın, axın xəttinin və işindayandır ılması ilə əlaqədar olaraq işçilər qrup halında ödənişli, yaxud ödənişsizməzuniyyətə buraxıla bilərlər. Bu halda ödənişsiz məzuniyyətin müddəti işçinin buMəcəllədə nəzərdə tutulmuş qaydada müəyyən edilmiş əsas məzuniyyətinin iki illikmüddətinin cəmindən çox olmamalıdır.

2. İşəgötür ənin təqsiri üzündən istehsalın, axın xəttinin və işin dayandır ıldığı hallardaişçilərin qrup halında ödənişsiz məzuniyyətə buraxılması yolverilməzdir. Bu halişəgötür ənin təqsiri üzündən boşdayanma hesab edilir və işçilər ə bu Məcəllənin 169-cumaddəsində nəzərdə tutulmuş mə bləğdə əmək haqqı ödənilir.

VI bölmə . Əmək normalar ı , əmə yin öd ənilməsi normalar ı ,qaydalar ı və t əminatlar ı

İ yirmi dördüncü f əsil. Əmək normalar ı və i şəmuzd qiymətl əri

Maddə 147. Əmək normaları

1. Əmək normalar ı — hasilat normalar ı, vaxt normalar ı, xidmət normalar ı və işçilərin saynormalar ı işçilər üçün texnikanın, texnologiyanın əldə edilmiş səviyyəsinə uyğun olaraqmüəyyən edilir.

2. Əməyin təşkilinin və ödənilməsinin kollektiv formalar ı şəraitində, qə bul edilmiş əməknormalar ı bazasında hesablanan genişləndirilmiş, habelə kompleks əmək normalar ı datətbiq edilə bilər.

3. İş yerlərinin attestasiyası

keçirilər ək səmər əliliyi daha da artı

r ı

lark ən və əməkməhsuldarlığının artmasını təmin edən yeni texnika, texnologiya və təşkilati-texnikitədbirlər tətbiq edilərk ən mövcud əmək normalar ı mütləq yeni normalarla əvəzedilməlidir.

4. Hasilat normalar ı elə müəyyən edilməlidir ki, tam iş vaxtı ərzində işçi əməkfunksiyasını yerinə yetirmək imkanına malik olsun və onun əmək haqqının mə bləğiqanunvericiliklə müəyyən edilmiş minimum mə bləğdən aşağı olmasın.

Maddə 148. Əmək normalarının tətbiqi, dəyişdirilməsi və onlara yenidən baxılması

1. Əmək normalar ının tətbiqi, dəyişdirilməsi və onlara yenidən baxılması kollektivmüqavilələrlə müəyyən edilir, kollektiv müqavilə bağlanmadıqda isə həmkarlar ittifaqlar ı ilə razılaşdırma əsasında işəgötür ənlər tər əfindən həyata keçirilir.

2. Yeni əmək normalar ının qə bulu və tətbiqi bar ədə işçilər ə ən azı iki ay qabaqcadanr əsmi məlumat verilməlidir.

3. Vahid və eynitipli sahələrarası və ya sahə normalar ı onlar ı təsdiq etmiş orqanlartər əfindən dəyişdirilir, təkmilləşdirilir və onlar ın müəyyən etdikləri qaydada qüvvəyə minir.

4. Ayr ı-ayr ı işçilər, yaxud onlar ın kollektiv qurumlar ı (briqada) öz təşə bbüsləri ilə yeniüsul və qabaqcıl təcrübəni, iş metodlar ını tətbiq etməklə məhsul istehsalında, işlərin,xidmətlərin görülməsində, habelə əmək şəraitinin daxili imkanlar hesabına



təkmilləşdirilməsi nəticəsində yüksək göstəricilər əldə etdikdə qüvvədə olan əməknormalar ına yenidən baxılması qadağandır.

5. Sahələrarası normalar müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti] tər əfindən həmkarlar ittifaqlar ının respublika birliyi ilə məsləhətləşməklə, sahə normalar ı isə işəgötür ənlərin peşələr, sahələr üzr ə birlikləri

tər əfindən müvafiq həmkarlar ittifaqlar ı və müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [AzərbaycanRespublikasının nazirlikləri, dövlət komitələri, dövlət konsernləri, şirk ətləri və idar ələri] ilə razılaşdırmaqla təsdiq edilir.

Maddə 149. Əməyin işəmuzd ödənilməsi qiymətlərinin müəyyən edilməsi

1. Əməyin işəmuzd ödənilməsində qiymətlər müəyyən edilmiş iş dər əcələri, əməyinödənilmə dər əcələri, tarif (vəzif ə) maaşlar ı və hasilat normalar ı (vaxt normalar ı) əsasgötürməklə müəyyən edilir.

2. İşəmuzd qiymət görülən işin dər əcəsinə uyğun olan gündəlik tarif maaşının (və ya

saatlıq tarif maaşının) gündəlik (və ya saatlıq) hasilat normasına bölünməsi yolu ilə müəyyən edilir. İşəmuzd qiymət görülən işin dər əcəsinə uyğun olan gündəlik tarifmaaşının (və ya saatlıq tarif maaşının) günlə (və ya saatla) müəyyən edilmiş vaxtnormasına vurulması yolu ilə də müəyyən edilə bilər.

3. Gündəlik tarif (vəzif ə) maaşlar ı, (saatlıq tarif maaşlar ı) əməyin ödənilmə dər əcəsinə uyğun olan aylıq tarif (vəzif ə) maaşının aylıq iş günü (aylıq iş saatı) normasına

bölünməsi yolu ilə tapılır.

Maddə 150. Hasilat, vaxt və xidmət normalarının qüvvədə olma müddətləri

1. Daimi hasilat normalar ı (vaxt normalar ı) və xidmət normalar ı qeyri-müəyyən müddətüçün qoyulur və dəyişdirilən vaxtadək qüvvədə qalır.

2. Müvəqqəti hasilat normalar ı (vaxt normalar ı) və xidmət normalar ı məhsul istehsalının,texnikanın, texnologiyanın mənimsənilməsi və ya istehsal və əməyin təşkil edilməsidövrü üçün üç ay müddətinədək müəyyən edilə bilər.

3. Ayr ı-ayr ı hallarda müvəqqəti normalar ın qüvvədə olması müddəti müəssisəninhəmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının razılığı ilə işəgötür ən tər əfindən uzadıla bilər. Müəyyənedilmiş müddət qurtardıqdan sonra müvəqqəti normalar daimi normalarla əvəz

edilməlidir.

4. Texnologiya dəyişiklikləri, bədbəxt hadisələr, qəza və bu qə bildən olan digər birdəf əlik xarakterli işlər üçün normalar hər bir konkret halda bu şərtlə müəyyən edilir ki,müvafiq işin görüldüyü vaxt ərzində həmin işlər üzr ə müvəqqəti və ya daimi normalarmüəyyən edilməmiş olsun.

Maddə 151. Hasilat normalarının yerinə yetirilməsi üçün şəraitin təmin olunması

Hasilat normalar ının yerinə yetirilməsi üçün işəgötür ən iş şəraitinin aşağıdak ı minimumşərtlərini mütləq təmin etməlidir:

a) əməyin mühafizəsi, texniki təhlük əsizlik və istehsal sanitariyası (gigiyenası)qaydalar ına uyğun olan sağlam və təhlük əsiz əmək şəraiti yaradılması üçün iş

















































yerlərində qızdır ıcı, ventilyasiya və işıqlandırma sistemlərinin normal işləməsinintəmin olunmasını, habelə işçilərin səhhətinə mənfi təsir göstər ən güclü səs,titr əmə və şüalanma kimi amillərin zər ərli təsirlərinin aradan qaldır ılmasını;

b) maşın, dəzgah və mexanizmlərin normal vəziyyətdə işləməsini;

c) texniki sənədləşdirmənin vaxtlı-vaxtında apar ılmasını;

ç) işlərin (xidmətlərin) yerinə yetirilməsi üçün zəruri olan material və alətlərinlazımi keyfiyyətdə olması və onlar ın vaxtında verilməsini;

d) istehsalatın vaxtlı-vaxtında elektrik enercisi, qaz və digər enerci daşıyıcılar ı ilə təmin olunmasını.

Maddə 152. İşəmuzd qiymətlərin ixtiraçılar və səmərələşdiricilər üçün saxlanması

1. İxtiralar ın və ya səmər ələşdirmə təkliflərinin tətbiq edilməsi nəticəsində hasilat, vaxt,

xidmət normalar ı və işəmuzd qiymətlər dəyişərsə, əvvəlki qiymətlər yeni normalar və qiymətlər tətbiq edilən gündən altı ay ərzində həmin ixtiralar ın və təkliflərin müəllifləriüçün əmək haqqı hesablanark ən saxlanılır.

2. İxtiranın, təklifin tətbiq edilməsində ixtiraçıya və ya səmər ələşdiriciyə kömək etmiş digər işçilər üçün əmək haqqı hesablanark ən isə əvvəlki qiymətlər 3 ay ərzində saxlanılır.

Maddə 153. Normalaşdırılmış tapşırıqların və xidmət normalarının müəyyən edilməsi

Əməyin vaxtamuzd ödənilməsində işçilər tər əfindən ayr ı-ayr ı funksiyalar ın, tapşır ıqlar ınvə ya müvafiq həcmdə işlərin yerinə yetirilməsi üçün normalaşdır ılmış xidmət və yaişçilərin say normalar ı müəyyən edilə bilər.

İ yirmi beşinci f əsil. Əmə yin öd ənilməsi normalar ı

Maddə 154. Əmək haqqı

1. Əmək haqqı — müvafiq iş vaxtı ərzində əmək funksiyasını yerinə yetirmək üçün əməkmüqaviləsi ilə müəyyən edilmiş, işçinin gördüyü işə (göstərdiyi xidmətlər ə) gör ə işəgötür ən tər əfindən pul və ya natura formasında ödənilən gündəlik və ya aylıq mə bləğ,habelə ona edilən əlavələrin, mükafatlar ın və digər ödənclərin məcmusudur.

2. Bu Məcəllənin 16-cı maddəsində nəzərdə tutulmuş ayr ı-seçkiliyə yol verilməməsi prinsiplərini pozaraq işçilərin əmək haqqı mə bləğinin hər hansı şəkildə azaldılması və onlara dövlətin müəyyən etdiyi minimum əmək haqqı miqdar ından az əmək haqqı verilməsi qadağan edilir.

Maddə 155. Əmək haqqının minimum məbləği

1. İşçinin heç bir ayr ı-seçkilik qoyulmadan öz işinə gör ə dövlətin müəyyənləşdirdiyiminimum əmək haqqı miqdar ından az olmayan haqq almaq hüququ vardır.

2. Minimum əmək haqqı — iqtisadi, sosial şərait nəzər ə alınmaqla qanunvericiliklə ixtisassız əməyə və xidmətə gör ə aylıq əmək haqqının ən aşağı səviyyəsini müəyyən edənsosial normativdir.



3. Aylıq iş vaxtı normasını işləmiş və əmək funksiyasını yerinə yetirmiş işçinin aylıqəmək haqqı dövlət tər əfindən müəyyən edilmiş minimum əmək haqqı mə bləğindən aşağı ola bilməz.

4. Kollektiv müqavilələrdə, sazişlərdə qanunvericiliklə müəyyən olunmuş minimuməmək haqqından daha yüksək mə bləğ nəzərdə tutula bilər.

5. Əmək haqqı sistemi ilə nəzərdə tutulan mükafatlar, əmək haqqına əlavələr, artımlar,habelə iş vaxtından k ənar vaxtlarda görülən işlər ə gör ə verilən ödəmələr və digərödənclər minimum əmək haqqının mə bləğinə daxil edilmir.

6. Minimum əmək haqqının mə bləği müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [AzərbaycanRespublikasının Prezidenti] tər əfindən müəyyən edilir.

Maddə 156. Əməyin ödənilməsi və onun dərəcələrinin müəyyən edilməsi

1. Əmək haqqı əmək müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş mə bləğdən, habelə bağlanmış

kollektiv müqavilədə nəzərdə tutulan tarif (vəzif ə) maaşlar ı əsasında müəyyən edilənmə bləğdən az olmayaraq ödənilir.

2. Yerinə yetirilmiş işlərin müvafiq tarif (ödəniş) dər əcələrinə aid edilməsi, işçilər ə peşə (vəzif ə) adlar ının və tarif (ödəniş) dər əcələrinin müəyyən edilməsi qüvvədə olan tarif-ixtisas sor ğu kitabçalar ına uyğun olaraq həyata keçirilir.

3. Əmək normalar ını daha yüksək səviyyədə və keyfiyyətlə yerinə yetir ən işçilərin ixtisasdər əcəsi birinci növbədə və ya işəgötür ənin mülahizəsi ilə növbədənk ənar artır ılır.

4. Azı 3 ay daha yüksək dər əcə üzr ə işləmiş və ya ixtisas imtahanlar ını vermiş işçinin onayüksək ixtisas dər əcəsi verilməsini işəgötür əndən tələ b etmək hüququ vardır. İşçilərin butələ bi işəgötür ən tər əfindən təmin olunmalıdır.

5. İstehsal, texnologiya intizamının pozulmasına və məhsulun keyfiyyətinin pisləşməsinə sə bə b olan ciddi pozuntulara yol ver ən işçinin ixtisası bir dər əcə aşağı salına bilər. İşçininaşağı salınan dər əcəsi ümumi qaydada, lakin aşağı salındıqdan ən azı 3 ay sonra artır ıla

bilər.

6. Əməyinin ödənilmə dər əcəsi aşağı salınmış işçinin əvvəlki dər əcəsi ən azı 3 aydansonra müsbət nəticələr əldə edildiyi halda bərpa edilə bilər.

7. İşəgötür ən həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının iştirak ı ilə işçilərin müəyyən olunmuş qaydada attestasiyasını keçirməklə attestasiyanın nəticələrinə əsasən işçilərin əməyininödənilmə dər əcələrini müəyyən edilmiş hüdudlarda artırmaq və ya aşağı salmaqhüququna malikdir.

Maddə 157. Əməyin ödənilməsi sistemi və növləri

1. İşçilərin əməyi vaxtamuzd, işəmuzd və əməyin ödənilməsinin digər sistemləri ilə ödənilir. Əməyin ödənilməsi işin f ərdi və kollektiv nəticələrinə gör ə apar ıla bilər.

2. Əmək müqaviləsi üzr ə öhdəliklərin yerinə yetirilməsində, istehsalın səmər əliliyinin və işin keyfiyyətinin artır ılmasında işçilərin maddi marağını gücləndirmək məqsədi ilə













mükafatlandırma, o cümlədən il ərzində işin yekunlar ına gör ə mükafat və maddihəvəsləndirmənin digər formalar ı tətbiq edilə bilər.

3. Əmək haqqının tərkibinə aylıq tarif (vəzif ə) maaşı, ona əlavələr və mükafatlar daxildir.

4. Tarif (vəzif ə) maaşı — işin mür əkk ə bliyi, əməyin gərginliyi və işçinin ixtisas

səviyyəsinə gör ə müəyyən edilən əmək haqqının əsas hissəsidir.

5. Əmək haqqına əlavə — əmək şəraiti ilə əlaqədar əvəzödəmək və ya həvəsləndirməkməqsədi ilə işçinin tarif (vəzif ə) maaşına, əmək haqqına müəyyən edilən əlavə ödəncdir.

6. Mükafat — əməyin k əmiyyət və keyfiyyətinin yüksəldilməsinə işçinin maddimarağının artır ılması məqsədi ilə əmək haqqı sistemində nəzərdə tutulan qaydada və formada verilən həvəsləndirici pul vəsaitidir.

Maddə 158. Əməyin ödənilməsi sistemlərinin tətbiqi qaydaları

1. Əməyin ödənilməsi növləri, sistemləri, tarif (vəzif ə) maaşlar ı, ona edilmiş əlavələrin,mükafatlar ın, digər həvəsləndirici ödənclərin miqdar ı kollektiv müqavilələrlə, əməkmüqavilələri ilə müəyyən edilir, kollektiv müqavilənin bağlanmadığı hallarda isə əməkmüqaviləsi ilə və ya işəgötür ənlə həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı arasında razılaşmalarlamüəyyən edilir.

2. Büdcədən maliyyələşdirilən müəssisələrdə çalışan işçilərin əməyinin ödənilməsisistemi, növləri və mə bləği müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [AzərbaycanRespublikasının Nazirlər Kabineti] tər əfindən müəyyən edilir.

3. İşçinin əmək haqqının miqdar ı onun əmək funksiyasının icrasının nəticələri, şəxsiişgüzarlıq və peşəkarlıq səviyyəsi ilə müəyyən edilir və hər hansı hədlə məhdudlaşdır ıla

bilməz.

Maddə 159. Xüsusi şəraitdə tətbiq edilən əmək haqqı

Əmək şəraiti ağır və zər ərli olan işlərdə və iqlim şəraitinə gör ə işləmək üçün əlverişliolmayan iş yerlərində işçilərin əmək haqqının yüksək mə bləğdə ödənilməsini təmin edənartımlar (əmsallar) müəyyən edilir. Əmək haqqına belə artımlar ın (əmsallar ın)mə bləğinin minimum miqdar ı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [AzərbaycanRespublikasının Nazirlər Kabineti] tər əfindən təsdiq edilir.

Maddə 160. Müxtəlif işlər üzrə əmək funksiyası yerinə yetirilərk ən əməyin ödənilməsi

1. Vaxtamuzd işçi eyni zamanda müxtəlif işlər, vəzif ələr, peşələr və ya ixtisas dər əcələriüzr ə əmək vəzif ələrini yerinə yetirdikdə, habelə müəyyən edilmiş normalardan artıqdəzgaha, maşına, aparata xidmət etdikdə, onun əməyi daha yüksək haqq verilən ixtisas(peşə) dər əcələri, tarif (vəzif ə) maaşlar ı üzr ə ödənilir və əmək haqqına əlavə müəyyənedilir.

2. İşəmuzd işçilərin əməyi görülən işin işəmuzd qiymətləri üzr ə ödənilir. Təsərrüfatsubyektinin hər hansı sahəsində işçilər ə verilmiş ixtisas (peşə) dər əcələrindən aşağı tarif

müəyyən edilmiş işlər istehsalat xarakterinə gör ə işəmuzd işçilər ə tapşır ılarsa, həminişləri yerinə yetir ən işçilər ə dər əcələr arasındak ı f ərq ödənilir. Əgər işçi hasilat normasını



























yerinə yetir ərsə, lakin onun ixtisas dər əcəsi ilə yerinə yetirilən işin dər əcəsi arasında ənazı 2 dər əcə f ərq olarsa, ona həmin dər əcələr arasındak ı f ərq ödənilir.

3. Dər əcələrarası f ərqin mə bləği, müxtəlif peşələr (vəzif ələr) üzr ə işlər yerinə yetirilərk ən, habelə əlavə dəzgah və qur ğulara xidmətə gör ə yüksək əmək haqqı mə bləğinin müəyyən edilməsi və onun ödənilməsi şərtləri kollektiv müqavilələrlə, əmək

müqavilələri ilə müəyyən edilir. Kollektiv müqavilənin bağlanmadığı hallarda isə bu,işəgötür ənlə həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı tər əfindən müəyyən edilir.

Maddə 161. Peşələr (vəzif ələr) əvəz edildikdə əməyin ödənilməsi

1. Əmək müqaviləsində nəzərdə tutulmuş əmək funksiyası ilə yanaşı müəyyən edilmiş iş vaxtı ərzində işçi tər əfindən digər müvafiq peşələr (vəzif ələr) üzr ə əmək funksiyasınıntam və ya qismən icra olunduğu hallarda onun əmək haqqına əlavə müəyyən edilibödənilməlidir.

2. Digər hallarda peşələr (vəzif ələr) üzr ə əmək funksiyasının icra edilməsinə gör ə əmək

haqqına əlavənin miqdar ı kollektiv müqavilə və ya tər əflərin qar şılıqlı razılığı ilə əməkmüqaviləsində nəzərdə tutulan qaydada müəyyən edilir.

Maddə 162. Müvəqqəti əvəzetməyə görə haqqın ödənilməsi

1. Özünün əmək funksiyasını yerinə yetirməklə yanaşı müəyyən sə bə bdən müvəqqəti işə çıxmayan işçini əvəz edən işçiyə, əvəz edilən işçinin tarif (vəzif ə) maaşı ilə onun maaşı arasındak ı f ərq ödənilir.

2. Əvəz edilən işçinin tarif (vəzif ə) maaşı əvəz edən işçinin maaşı ilə eyni və ya ondan azolduqda isə əmək haqqına əlavə müəyyən edilib verilir. Bu əlavə işçinin və işgötür əninqar şılıqlı razılığı ilə müəyyən edilir.

Maddə 163. Əvəzçilik üzrə əmək haqqının ödənilməsi

1. Əvəzçilik üzr ə işləyən işçilərin əməyinin ödənilməsi mövcud əmək şəraiti nəzər ə alınmaqla faktik yerinə yetirilən işə gör ə ödənilir.

2. Əvəzçilik üzr ə işləyənlərin tarif (vəzif ə) maaşı, mükafatlandır ılması, əmək haqqınaəlavələrin, artımlar ın verilməsi əsas işçilər üçün müəyyən olunmuş qaydalara uyğunolaraq həyata keçirilir.

Maddə 164. İstirahət və bayram günlərində görülən işə görə əmək haqqının ödənilməsi

1. İstirahət və bayram günlərində, ümumxalq hüzn günündə əmək haqqı aşağıdak ı kimiödənilir:

əməyin vaxtamuzd ödənilmə sistemində gündəlik tarif maaşının iki mislindənaşağı olmamaqla;

əməyin işəmuzd ödənilmə sistemində ikiqat işəmuzd qiymətlərindən aşağı olmamaqla;

aylıq maaş alan işçilər ə bayram günü iş aylıq iş vaxtı norması çərçivəsində

görülmüşsə, maaşdan artıq, gündəlik vəzif ə maaşı mə bləğindən aşağı olmamaqlavə iş aylıq iş vaxtı normasından artıq vaxtda görülmüşsə, maaşdan əlavə gündəlikvəzif ə maaşının ikiqat mə bləğindən aşağı olmamaqla.



2. Bayram və ya ümumxalq hüzn günü işləmiş işçinin arzusu ilə əmək haqqı əvəzinə ona başqa istirahət günü verilə bilər.

Maddə 165. İş vaxtından artıq vaxtda görülən işə görə əmək haqqının ödənilməsi

1. İşçilər ə iş vaxtından artıq vaxt ərzində görülən işin hər saatı üçün əmək haqqı

aşağıdak ı kimi ödənilir:

əməyin vaxtamuzd ödənilmə sistemində saatlıq tarif (vəzif ə) maaşının ikiqat

mə bləğindən aşağı olmamaqla; əməyin işəmuzd ödənilmə sistemində işəmuzd əmək haqqı tam ödənilməklə

müvafiq dər əcəli (ixtisaslı) vaxtamuzd işçinin saatlıq tarif (vəzif ə) maaşındanaşağı olmamaqla əlavə haqq mə bləğində.

2. Əmək müqaviləsində, kollektiv müqavilədə iş vaxtından artıq vaxt ərzində görülən işə gör ə işçilər ə daha yüksək mə bləğdə əlavə haqqın ödənilməsi nəzərdə tutula bilər.

3. İş vaxtından artıq işlərin əlavə istirahət günü ilə əvəz edilməsinə yol verilmir.

Maddə 166. Gecə vaxtı və çoxnövbəli iş reciminə görə haqqın ödənilməsi

1. Gecə vaxtı yerinə yetirilən iş, habelə çoxnövbəli iş reciminə gör ə əmək haqqı müvafiqicra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti] tər əfindənmüəyyən edilmiş həddən aşağı olmamaqla, işəgötür ən tər əfindən yüksək mə bləğdə ödənilir.

2. Gecə vaxtı yerinə yetirilən iş, habelə çoxnövbəli iş reciminə gör ə əmək haqqına əlavə ödəmənin konkret mə bləği əmək müqaviləsi və ya kollektiv müqavilə ilə müəyyən edilir.

Maddə 167. Hasilat normaları yerinə yetirilmədikdə əməyin ödənilməsi qaydası

İşçinin təqsiri olmadan hasilat normalar ı yerinə yetirilmədikdə, faktik olaraq yerinə yetirilmiş iş üçün haqq verilir. Bu halda aylıq əmək haqqı işçi üçün müəyyən edilmiş dər əcənin tarif (vəzif ə) maaşının üçdə iki hissəsindən az olmamalıdır.

Maddə 168. Hazırlanan məhsul zay olduqda əməyin ödənilməsi qaydası

1. İşçinin təqsiri olmadan zay məhsul hazırlandıqda onun hazırlanması üçün əmək haqqı

azaldı

lmı

ş qiymətlərlə ödənilir. Bu halda işçinin aylı

q əmək haqqı

onun üçün müəyyənedilmiş dər əcənin tarif (vəzif ə) maaşının üçdə iki hissəsindən az olmamalıdır.

2. Hazırlanan materialdak ı görünməyən çatışmazlıq üzündən buraxılan zay məmulat,habelə işçinin təqsiri olmadan buraxılmış və texniki nəzar ət orqanı tər əfindən qə buledildikdən sonra aşkara çıxar ılmış zay məhsul üçün həmin işçiyə yararlı məmulata

bərabər miqdarda haqq verilir.

3. İşçinin təqsiri üzündən tam zay olmuş məhsula gör ə haqq verilmir. İşçinin təqsiriüzündən qismən zay olmuş məhsulun haqqı onun yararlılıq dər əcəsindən asılı olaraqazaldılmış qiymətlərlə ödənilir.

Maddə 169. Boşdayanma vaxtı əməyin ödənilməsi













1. Boşdayanmanın başlanması haqqında işçi işəgötür ənə və ya iş yeri üzr ə r əhbərinə (briqadir ə, ustaya, digər vəzif əli şəxslər ə) xə bərdarlıq etdikdə, işçinin təqsiri olmadan

boşdayanma vaxtı işçi üçün müəyyən edilmiş dər əcənin tarif (vəzif ə) maaşının üçdə ikihissəsindən az olmayaraq ödənilir.

2. İşçinin təqsiri üzündən boşdayanma vaxtı ödənilmir.

Maddə 170. Yeni istehsal (məhsul buraxılışı) zamanı əmək haqqının ödənilməsi şərti

Yeni istehsalın (məhsul buraxılışının) başlandığı gündən onun tam mənimsənildiyi dövrərzində işçilərin əmək haqqının miqdar ı əvvəlkindən az olarsa, onlar ın əvvəlki orta əməkhaqqı saxlanılır. Bu halda əmək haqqının saxlanıldığı dövrün konkret müddəti və onuntətbiq edildiyi işçilərin dair əsi işəgötür ən tər əfindən müəyyən edilir.

Maddə 171. Natamam iş vaxtında əməyin ödənilməsi

Bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş qaydada natamam iş günü və ya natamam iş həftəsi ilə

işləyən işçilər ə əmək haqqı işə sərf edilmiş vaxta mütənasib və ya görülən işin faktikhasilatına gör ə ödənilir.

İ yirmi alt ıncı f əsil. Əmək haqqının öd ənilməsinin formalar ı , qaydalar ı və əməkhaqqından tutulmalar

Maddə 172. Əmək haqqının verilməsi müddətləri

1. Aylıq əmək haqqı işçilər ə, bir qayda olaraq, iki hissəyə bölünər ək (avans olaraq və qalan hissəsi mə bləğində) on altı gündən çox olmayan vaxt fasiləsi ilə ayda iki dəf ə

verilməlidir. Əmək haqqı

illik dövr üçün hesablanan işçilər ə isə ayda bir dəf ədən azolmayan müddətdə verilməlidir.

2. Kollektiv müqavilədə, yaxud əmək müqaviləsində əmək haqqının verilməsinin başqamüddətləri də müəyyən edilə bilər.

3. Əmək haqqının verilməsi günü istirahət və ya bayram günlərinə təsadüf etdikdə, o bilavasitə həmin günlərdən əvvəlki gündə verilir.

4. İşçi işdən çıxark ən ona düşən bütün ödənclər tam mə bləğdə işdən çıxdığı gün verilir.

5. Əmək haqqının verilməsi işəgötür ənin təqsiri üzündən gecikdirildikdə və bu hal f ərdiəmək mübahisəsi yaratmayı bsa, hər gecikdirilmiş gün üçün işçiyə əmək haqqının azı birfaizi mə bləğində ödənc verilməlidir. Bu hal əmək mübahisəsi yaratdıqda həmin mübahisə

bu Məcəllənin «Əmək mübahisələri» bölməsində nəzərdə tutulan qaydada həll edilir.

6. İşçinin əmək kitabçasının bu Məcəllənin 87-ci maddəsinin üçüncü hissəsi ilə müəyyənedilmiş vaxtda verilməsi işəgötür ənin təqsiri üzündən ləngidildikdə, işçiyə işə düzələ

bilmədiyi bütün müddət üçün orta əmək haqqı ödənilməlidir.

Qeyd: Bu maddədə «işəgötür ənin təqsiri üzündən gecikdirildikdə» dedikdə, əməkhaqqının müəyyən edilmiş vaxt ərzində hesablanmaması, onun müvəkkil bankdan

alınmaması, maliyyə və mühasibat uçotu əməliyyatlar ının vaxtında apar ılmaması nəticəsində, habelə bilavasitə işəgötür ənin iradəsindən və imkanlar ından asılı olanhallarda müəyyən edilən müddətdə işçilər ə əmək haqqının ödənilməsi başa düşülməlidir.



Bu qayda müştərisi olduğu bank tər əfindən qanunvericiliyin tələ blərinə zidd olaraqmaliyyə vəsaitləri ilə bağlı əməliyyatlar ın düzgün apar ılmaması, bank ın müflisləşməsi,həmçinin görülmüş işin və ya yerinə yetirilmiş xidmətin haqqının başqa işəgötür əntər əfindən ödənilməməsi nəticəsində işçilərin əmək haqqını vaxtında verməyə işəgötür ənin özündən asılı olmayan sə bə blər ə gör ə imkanı olmadığı hallara şamil edilmir.

Maddə 173. İşçilərin haqq-hesab sənədləri

1. İşəgötür ən əmək haqqının hesablanması, ödənilməsi və ondan tutulmalar ın apar ılması bar ədə bütün mühasibat hesablamalar ı əks etdirilən işçilərin haqq-hesab sənədlərini(kitabçalar ını, vər əqələrini, çeklərini) tərtib edir.

2. İşçilərin haqq-hesab sənədlərində (kitabçalar ında, vər əqələrində, çeklərində) aşağıdak ı məlumatlar göstərilir:

hesablanmış əmək haqqının ümumi mə bləği; əmək haqqına əlavələr, mükafatlar, habelə digər ödənclər, onlar ın növü və

mə bləğləri; əmək haqqından tutulan mə bləğlər — tutulmanın adı, növü, sə bə bi və mə bləği;

faktik ödənilən mə bləğ; tər əflərin birinin digərinə ödənilməmiş pul borcu və onun mə bləği.

3. Haqq-hesab sənədləri (kitabçalar ı, vər əqələri, çekləri) onlar ı tərtib edən mühasibtər əfindən imzalanır və hər dəf ə əmək haqqı verilərk ən işçiyə təqdim edilir. İşçininarzusu ilə haqq-hesab sənədi (kitabçası, vər əqəsi, çeki) mühasibatda saxlanıla bilər.

4. Bu maddə ilə müəyyən edilmiş əmək haqqının hesablanması, ödənilməsi və ondantutulmalar ın apar ılması bar ədə bütün mühasibat hesablamalar ı kompüter proqramlar ı vasitəsiilə də apar ıla bilər. Hər dəf ə əmək haqqı verilərk ən işçinin tələ bi ilə o, kompüteryaddaşında saxlanılan bu hesablamalarla tanış edilir. Bu məlumatlar işçinin xahişi ilə çapedilib ona verilə bilər.

Maddə 174. Əmək haqqının verilmə yeri, forması və ödənilmə vahidi

1. Əmək haqqı, bir qayda olaraq, işin icra olunduğu iş yerində verilir.

2. Əmək haqqı işçinin istəyi ilə onun bankdak ı hesabına köçürülə və ya müvafiq ünvanagöndərilə bilər.

3. İşçinin razılığı ilə əmək haqqının 50 faizə qədəri mütənasib dəyərli natura formasındamüəssisədə istehsal edilən istehlak mallar ı ilə, spirtli içkilər, narkotik maddələr istisnaolunmaqla, məişətdə işlədilən digər gündəlik tələ bat mallar ı ilə əvəz edilib verilə bilər.

4. Əmək haqqı Azərbaycan Respublikasının pul vahidi — manatla ödənilir.

Maddə 175. Əmək haqqından tutulmalara yol verilən hallar və bunun icrası qaydası

1. Əmək haqqından müvafiq mə bləğlər, bu maddə ilə müəyyən edilən hallar istisnaedilməklə, yalnız işçinin yazılı razılığı ilə, yaxud qanunvericilikl ə nə z ərd ə tutulmu ş icra

sənədl əri üzr ə tutula bilər.

2. İşəgötür ənin sər əncamı ilə işçinin əmək haqqından yalnız aşağıdak ı ödənişlər tutulur:



a) qanunvericiliklə müəyyən edilmiş müvafiq vergilər, sosial sığorta haqlar ı və digər icbari ödəmələr;

b) qanunvericilikd ə nə z ərd ə tutulan icra sənədl əri üzr ə müə yyən edilmi ş məbl əğ ;

c) işəgötür ənə işçinin (tam maddi məsuliyyət daşıdığı hallar istisna olunmaqla)

təqsiri üzündən onun orta aylıq əmək haqqından artıq olmayan miqdarda vurduğuziyanın mə bləği;

ç) müvafiq iş ilinə gör ə məzuniyyətə çıxmış və həmin iş ili bitənədək işdənçıxdığı halda məzuniyyətin işlənməmiş günlərinə düşən məzuniyyət pulu;

d) xidməti ezamiyyətə göndərilən işçiyə avans olaraq verilmiş ezamiyyə xərclərinin ezamiyyətdən qayıtdıqdan sonra artıq qalmış borc mə bləği;

e) mühasibat tər əfindən ehtiyatsızlıqla səhvən yerinə yetirilən riyazi əməliyyatlarnəticəsində artıq verilmiş mə bləğlər;

ə) təsərrüfat ehtiyaclar ından ötrü mallar ın, əmtəələrin alınması üçün verilmiş,lakin xərclənməmiş və vaxtında qaytar ılmamış pulun mə bləği;

f) kollektiv müqavilələrdə nəzərdə tutulan hallarda müəyyən edilmiş mə bləğ.

3. İşəgötür ən avansın qaytar ılması, borcun ödənilməsi üçün müəyyən edilmiş müddətinqurtardığı gündən və ya səhv riyazi hesablamalar nəticəsində düzgün hesablanmamış

pulun verildiyi gündən bir ay müddətində mə bləğin tutulması haqqında mühasibatəməliyyatı apara bilər. Bu müddət bitdikdən sonra işçidən həmin mə bləğlər tutula bilməz.

4. İşdənçıxma müavinəti və qanunvericiliyə müvafiq olaraq vergi tutulmayan digərödənclərdən mə bləğlərin tutulmasına yol verilmir.

5. Hesabda səhvə yol verilməsi hallar ı istisna olmaqla, işəgötür ən tər əfindən işçiyə artıqverilmiş əmək haqqı, o cümlədən müvafiq qanun və digər normativ hüquqi aktlar ındüzgün tətbiq edilməməsi nəticəsində verilən mə bləğlər işçidən tutula bilməz.

6. İşçinin ərizəsində göstərdiyi mə bləğdə və müddətlərdə əmək haqqının müvafiq hissəsikommunal xərclərin, bankdan aldığı ssudalar ın, kreditlərin və digər şəxsi borclar ınınödənilməsi üçün tutularaq kreditorlara göndərilə bilər. İşçi belə ərizə ilə işəgötür ənə

müraciət etməyibsə, onun kreditorlar ı

nı

n tələ bi ilə işçinin borclar ı

əmək haqqı

ndan tutula bilməz. (12)

Maddə 176. Əmək haqqından tutulan məbləğlərin miqdarının məhdudlaşdırılması

1. Hər dəf ə əmək haqqı verilərk ən tutulan bütün mə bləğlərin ümumi miqdar ı işçiyə verilməli olan əmək haqqının iyirmi faizindən və müvafiq qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda isə əlli faizindən artıq ola bilməz.

2. Əmək haqqından bir neçə icra sənədinə əsasən mə bləğlər tutulark ən, bütün hallardaişçinin əmək haqqının əlli faizi saxlanmalıdır.

3. Bu maddənin birinci və ikinci hissələri ilə müəyyən edilmiş məhdudiyyətlər islah işləriçək ərk ən habel ə alimentl ərin tutulması , sa ğ laml ı ğ a vurulmu ş ziyanın öd ənilmə si, ail əni





doland ıranın itkisi nəticə sind ə z ər ər çəkmi ş şə xsl ər ə vurulmu ş ziyanın öd ənilmə si və

cinayət nəticə sind ə vurulmu ş ziyanın öd ənilmə si zamanı&amp;nbsp; işçiyə verilən əmək haqqından mə bləğlərin tutulmasına şamil edilmir. (12)

İ yirmi yeddinci f əsil. Orta əmək haqqı və onun saxlanılması üzr ə t əminatlar

Maddə 177. Orta əmək haqqı və onun hesablanması qaydası

1. Orta əmək haqqı — işçiyə vəzif əsi (peşəsi) üzr ə işəgötür ən tər əfindən ödənilmiş məvacib və onun tərkibinə daxil olan ödənclərin bu Məcəllədə və digər normativ hüquqiaktlarda nəzərdə tutulan qaydada müəyyən olunan mə bləğdir.

2. Əmək məzuniyyəti dövrü üçün verilən əmək haqqı istisna olmaqla qalan bütünhallarda işçinin orta əmək haqqı ödənişdən əvvəlki iki təqvim ayı ərzində qazandığı əməkhaqqının cəmi həmin aylardak ı iş günlərinin sayına bölünməklə bir günlük əmək haqqı tapılır və alınan mə bləğ əmək haqqı saxlanılan iş günlərinin sayına vurulmaqla müəyyənedilir.

3. 2 aydan az işləmiş işçilər üçün orta aylıq əmək haqqı aşağıdak ı qaydada hesablanır:işçinin faktik işlədiyi günlər ərzində qazandığı əmək haqqını həmin günlər ə bölməklə birgünlük əmək haqqı müəyyən edilir, alınan mə bləğ əmək haqqı saxlanılan iş günlərininsayına vurulur.

4. Orta əmək haqqı müəyyən edilərk ən bu Məcəllənin 157-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş əməyin ödənilməsi üzr ə bütün növ ödənclər hesaba alınır.

5. Orta əmək haqqının hesablanması qaydası bu Məcəllənin 60, 77, 123, 170, 172, 179,

181, 198, 224, 230, 232, 236, 243, 244, 245 və 293-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş hallarda tətbiq edilir.

6. Orta əmək haqqı hesablanark ən nəzər ə alınan və alınmayan ödənclər müvafiq icrahakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti] tər əfindən müəyyənedilir.

Maddə 178. Əməyin ödənilməsinin təminatları

1. İşəgötür ən maliyyə vəziyyətindən asılı olmayaraq işçiyə onun gördüyü işinmüqabilində müəyyən edilmiş əmək haqqını bu Məcəllənin 172-ci maddəsi ilə müəyyən

edilmiş müddətlərdə ödəməyə borcludur. İşçiyə aylıq əmək haqqının ödənilməməsində təqsirkar olan işəgötür ən qanunvericilikdə nəzərdə tutulan qaydada müvafiq məsuliyyətə cəlb edilməlidir.

2. Müəssisənin ləğv edildiyi hallarda birinci növbədə işçilərin əmək haqqı, sosial müdafiə xarakterli bütün ödəmələri, o cümlədən istifadə etmədiyi məzuniyyətə gör ə pul əvəzi, buMəcəllənin 77 və 239-cu maddələri ilə müəyyən edilmiş ödəmələri, habelə müəssisəninf əaliyyəti dayandır ıldığı günə işçiyə verilməli olan digər ödənclər işəgötür ən tər əfindənödənilməlidir. Müəssisənin müflisləşməsi nəticəsində iflasa uğradığı hallarda isə işçilər ə həmin ödənclər qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada ödənilməlidir.

3. Əgər bu maddənin ikinci hissəsində göstərilmiş hallarda ödəncləri ödəməyə işəgötür ənin maddi-maliyyə imkanı yoxdursa, onda işçilər ə həmin ödənclər müəssisənin















əmlak ı satılmaqla və ya müvafiq normativ hüquqi aktlarla müəyyən edilən qaydadadövlət tər əfindən yaradılmış təminat sistemi ilə ödənilməlidir.

Maddə 179. İşçilərin iş yerinin və orta əmək haqqının saxlandığı hallar

1. İşçi qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada dövlət və ictimai

vəzif ələrin yerinə yetirilməsinə cəlb edildiyi müddət ərzində iş yeri, vəzif əsi (peşəsi)saxlanılmaqla ona orta əmək haqqı ödənilməlidir.

2. Aşağıdak ı hallarda işçinin iş yeri və orta əmək haqqı saxlanılır:

a) şahid, zər ərçəkmiş şəxs, ekspert, mütəxəssis, tərcüməçi, hal şahidi sif əti ilə təhqiqat, ibtidai istintaq və məhk əmə orqanlar ına çağır ıldıqda;

b) ictimai ittihamçı və müdafiəçi, ictimai təşkilatlar ın və əmək kollektivlərinin,habelə qanuni və ya etibarnamə əsasında işçilərin nümayəndəsi qismində məhk əmə iclaslar ında iştirak etmək üçün cəlb edildikdə;

c) andlılar, münsiflər və kollektiv mübahisələrin həlli üçün yaradılan əməkarbitracının tərkibinə daxil edildikdə;

ç) seçkil ərin haz ırlanması və keçirilmə si dövründ ə , habel ə seçici siyahılar ının

haz ırlanması dövründ ə dair ə və mənt əqə seçki komissiyasının həlledici sə shüquqlu üzvü olduqda;

d) müvafiq dövlət hakimiyyəti orqanlar ının ictimai təşkilatlar ın keçirdiyiforumlarda, müşavir ələrdə, iclaslarda və digər tədbirlərdə iştirak etmək üçünişəgötür ən tər əfindən və ya onun razılığı ilə cəlb olunduqda;

e) kollektiv danışıqlar ın apar ılmasına, kollektiv müqavilələrin, sazişlərinhazırlanması və bağlanmasında iştirak etməyə, kollektiv əmək mübahisələrininhəlli üçün bar ışdır ıcı, vasitəçi, arbitr və digər nümayəndə qismində cəlb edildikdə;

ə) f ərdi əmək mübahisələrinin həlli zamanı məhk əmə araşdırmalar ınınapar ılmasında iştirak etdikdə;

f) mülkiyyətçinin maraqlar ının və qanuni mənafelərinin müdafiəsi üçünməhk əmələrdə iqtisadi mübahisələrin həllində iştirak etmək üçün cəlb edildikdə;

g) hərbi mük əlləfiyyətlə bağlı vəzif ələrin yerinə yetirilməsi üçün hərbi və xüsusitoplanışlarda və səlahiyyətləri daxilində hərbi komissarlıqlar ın cəlb etdiyi digərhərbi tədbirlərdə iştirak etdikdə;

ğ) hərbi və fövqəladə vəziyyətlə əlaqədar, habelə tə bii f əlak ətin nəticələrininaradan qaldır ılması üçün müvafiq işlərin görülməsinə cəlb olunduqda;

h) işəgötür ən tər əfindən istehsalatdan ayr ılmaqla ixtisasartırma kurslar ınagöndərildikdə;

x) yaşadığı inzibati ərazi vahidindən başqa bölgəyə, habelə xarici ölk ələr ə ezamiyyətə göndərildikdə;



ı) müvafiq tədbirlərdə mülkiyyətçinin maraqlar ını və qanuni mənafelərini müdafiə etmək və işəgötür əni təmsil etmək zəruriyyəti ilə bağlı iş yerindən k ənaragöndərildikdə;

i) kollektiv müqavilələrdə nəzərdə tutulan hallarda;

c) donor olan işçilər tibbi müayinədən keçdikləri, qan və qan komponentləriniverdikləri gün;

k) tibbi müayinədən keçirilən zaman işçilər tibb müəssisəsində olduqlar ı vaxtərzində;

q) işçilərin öz ixtiralar ının və səmər ələşdirmə təkliflərinin əsas iş yerindənk ənarda tətbiqi işlərində iştirak etdikdə;

l) bilavasitə qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş, habelə işəgötür ən tər əfindənmüəyyən edilən digər hallarda.

m) dövl ət və ya bəl ədiyyə orqanlar ının i şçil əri seçki qanunvericiliyi il ə nə z ərd ə

tutulmu ş hallarda nə zar ət-t ə fti ş xidmətinə cəlb edildikd ə.

n) M əhk əmə-Hüquq Ş urasına və ya Hakiml ərin Seçki Komit ə sinə üzv t ə yin

edildikd ə;

o) dövl ət orqanlar ının, elmi müə ssisəl ərin, idar ə və t əşkilatlar ın əməkda şlar ı ,

müt ə xə ssisl əri və ekspertl əri M əhk əmə-Hüquq Ş urasının f əaliyyətinə cəlb

edildikd ə;

ö) hakim və zif ə sinə namiz ədl ər üçün ilkin uzunmüdd ətli t ədris kurslar ına

gönd ərildikd ə.(16, 26)

Maddə 180. İşçinin müəssisənin gəlirindən pay almaq hüququ

İşçilər qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada yaradılan səhmdar cəmiyyətlərinin,habelə mülkiyyət payı bəlli olan digər müəssisələrin nizamnamələrində (əsasnamələrində) müəssisənin nəzərdə tutulan qaydada və mə bləğdə müəyyən ediləngəlirinin müvafiq hissəsi miqdar ında pay almaq hüququna malikdirlər. İşçilərin buhüququnu məhdudlaşdıran və ya onlar ı bu hüquqdan məhrum edən işəgötür ən

qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada məsuliyyət daşı

yı

r.

Maddə 181. Qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda işçilərə digər təminatlarınverilməsinin tənzimlənməsi

İxtira və səmər ələşdirmə təkliflərinin müəllifləri olan, qan və qan komponentləri ver ən,ezamiyyətə göndərilən işçilərin iş yeri və orta əmək haqqı saxlanılmaqla onlara digərmüvafiq təminatlar ın verilməsi qüvvədə olan normativ hüquqi aktlarla tənzim edilir.

VII bölmə . Əmək və icra intizamı

İ yirmi səkkizinci f əsil. Əmək və icra intizamının t əmin edilməsi qaydalar ı


http://www.ves.local/view/default.aspx?lg=1&idpt=5020&id=2490&rl=1&pg=12#i26

http://www.ves.local/view/default.aspx?lg=1&idpt=5020&id=2490&rl=1&pg=12#i26




Maddə 182. Müəssisədaxili intizam qaydaları

1. Müəssisələrdə əmək müqavilələri, habelə bağlanmış kollektiv müqavilələr üzr ə tər əflərin öhdəliklərinin yerinə yetirilməsinə nəzar ətin həyata keçirilməsi, əməkqanunvericiliyinin tələ blərinin gözlənilməsi və əmək intizamının təmin olunması məqsədiilə müəssisədaxili intizam qaydalar ı qə bul edilə bilər.

2. Müəssisələr birliyinin nizamnaməsində nəzərdə tutulmuş hallarda müəssisədaxiliintizam qaydalar ı birliyin müvafiq icra orqanı tər əfindən həmin birliyə daxil olanmüəssisələr üçün də qə bul edilə bilər.

3. Müəssisədaxili intizam qaydalar ı bu Məcəlləyə, habelə əmək qanunvericiliyi üzr ə digər normativ hüquqi aktlara uyğun tərtib edilməlidir. Bu normativ hüquqi aktlara ziddolan müəssisədaxili intizam qaydalar ının müvafiq müddəalar ı və onlar ın tətbiqininhüquqi nəticələri etibarsız hesab edilir.

Maddə 183. Müəssisədaxili intizam qaydalarının məzmunu

1. Müəssisədaxili intizam qaydalar ına, bir qayda olaraq, aşağıdak ılar daxil edilir:

a) müəssisənin adı, təşkilati-hüquqi forması, f əaliyyət növü, hüquqi ünvanı;

b) iş vaxtının, nahar və digər istirahət fasilələrinin başlandığı və qurtardığı saatlar;

c) növbə cədvəlləri və onun tənzimlənməsi qaydalar ı;

ç) əmək şəraitinin təmin edilməsi qaydalar ı;

d) əmək və icra intizamının, əmək vəzif ələrinin yüksək səviyyədə yerinə yetirilməsində f ərqlənmiş işçilərin, əmək kollektivlərinin mükafatlandır ılması şərtləri və qaydalar ı;

e) əmək və icra intizamını pozmuş işçilər ə əlavə intizam tənbehi tətbiqedilməsinin şərtləri və qaydalar ı.

2. Müəyyən müəssisələr birliyinə daxil olan müəssisələr üçün qə bul edilən müəssisədaxiliintizam qaydalar ında bu maddənin birinci hissəsində nəzərdə tutulmuş məlumatlarlayanaşı, həmin qaydalar ın şamil edildiyi müəssisələrin adlar ı sadalanmaqla əlavə əmək

şəraitinin yaradı

lması

na, əmək və icra intizamı

nı

n təmin edilməsinə dair qanunvericiliyə uyğun olan digər məlumatlar da göstərilməlidir.

Maddə 184. Əmək və icra intizamının intizam nizamnamələri ilə tənzimlənməsi

1. Əmək və icra intizamı işin, xidmətin xarakterinə gör ə aşağıdak ı müəssisələrdə tər əflərin məsuliyyətini artırmaq məqsədi ilə intizam nizamnamələri ilə tənzim edilir:

a) dəmir yolu və rabitə müəssisələrində;

b) dəniz və çay nəqliyyatında, habelə balıqçılıq təsərrüfatının su nəqliyyatı

donanmasında;

c) hava nəqliyyatında və onun xüsusi xidmət müəssisələrində;



ç) xüsusi təhlük əli şəraitli yeraltı işlər görülən iş yerlərində, habelə dağ-mədənsənayesi müəssisələrində ;

d) dənizdə neft və qaz ehtiyatlar ının k əşfiyyatı və istismar ı ilə məşğul olanmüəssisələrdə;

e) hərbi sənaye müəssisələrində.

2. İntizam nizamnamələrində yalnız bu Məcəllənin «Əmək və icra intizamı» bölməsi ilə müəyyən edilmiş normalardan f ərqli müddəalar nəzərdə tutula bilər. İntizamnizamnamələri mövcud olan müəssisələrdə, digər əmək münasibətləri isə bu Məcəllə ilə tənzimlənir.

3. İntizam nizamnamələri qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada həmkarlarittifaqlar ı təşkilatının iştirak ı ilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [AzərbaycanRespublikasının Nazirlər Kabineti] tər əfindən qə bul edilir.

Maddə 185. Əmək və icra intizamına əməl edilməsinə görə f ərqlənmiş işçilərinmükafatlandırılması

1. Əmək funksiyasının yüksək peşəkarlıq səviyyəsində yerinə yetirilməsində,müəssisədaxili intizam qaydalar ına əməl edilməsində f ərqlənmiş işçilər işəgötür əntər əfindən:

pul və ya qiymətli əşyalar hədiyyə edilməklə;

əlavə məzuniyyət verilməklə; əmək haqqına f ərdi əlavə edilməklə;

daha yüksək mə bləğdə f ərdi sığorta edilməklə;

sanatoriya-kurort müalicəsi, turist səf ərləri yollayışının haqqı ödənilməklə;

müəyyən edilmiş qaydada dövlət təltifinə təqdim olunmaq bar ədə vəsatət

qaldırmaqla və digər həvəsləndirmə vasitələri ilə mükafatlandır ıla bilərlər.

İ yirmi doqquzuncu f əsil. Əmək və icra intizamının pozulmasına gör ə intizamməsuliyyəti və onun t ətbiqi qaydalar ı

Maddə 186. Əmək və icra intizamının pozulmasına görə intizam məsuliyyəti və onunnövləri

1. İşəgötür ən, işçi bu Məcəllə ilə və digər normativ hüquqi aktlarla müəyyən edilmiş vəzif ələrini yerinə yetirmədikdə və ya hüquqlar ından sui-istifadə etdikdə və yaxud əməkmüqaviləsi üzr ə öhdəliklərini icra etmədikdə intizam məsuliyyətinə, qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda isə digər məsuliyyətə cəlb edilirlər.

2. İşçi əmək funksiyasını tam və ya qismən yerinə yetirmədikdə, yaxud keyfiyyətsizyerinə yetirdikdə, bu Məcəllənin 10-cu maddəsində nəzərdə tutulan, həmçinin əməkmüqaviləsi ilə müəyyən edilmiş vəzif ələrini, müəssisədaxili intizam qaydalar ını

pozduqda işəgötür ən ona aşağıdak ı intizam tənbehlərindən birini ver ə bilər:

a) töhmət vermək;

b) sonuncu xə bərdarlıqla şiddətli töhmət vermək;















c) kollektiv müqavilələrdə nəzərdə tutulmuşdursa, aylıq əmək haqqının 1/4-imə bləğindən çox olmamaq şərtiilə cərimə etmək;

ç) əmək müqaviləsini bu Məcəllənin 70-ci maddəsinin «ç» bəndi ilə ləğv etmək.

3. İşəgötür ən intizam tənbehini ver ərk ən işçinin şəxsiyyətini, kollektivdə nüfuzunu,

peşəkarlıq səviyyəsini, onun tör ətdiyi xətanın xarakterini nəzər ə almalıdır. Bu maddəninikinci hissəsində göstərilmiş intizam tənbehlərindən hər hansı biri tətbiq olunmadanişçiyə yazılı və ya şifahi qaydada xə bərdarlıq edilə bilər. Xə bərdarlıq intizam tənbehisayılmır.

4. İşəgötür ənin bu maddədə nəzərdə tutulmuş intizam məsuliyyətinə cəlb edilməsi onunişəgötür əni hesab edilən vəzif əli şəxs, müəssisənin mülkiyyətçisi, müəssisə dövlətmülkiyyətində olduqda isə müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasınınnazirlikləri, dövlət komitələri, dövlət konsernləri, şirk ətləri və idar ələri] tər əfindən həyatakeçirilir. İşəgötür ən inzibati və ya cinayət məsuliyyətinə qanunvericiliklə müəyyənedilmiş qaydada cəlb edilir.

Maddə 187. İntizam tənbehinin verilməsi qaydaları

1. İntizam tənbehi verilməmişdən əvvəl işəgötür ən işçidən yazılı izahatın verilməsinitələ b edir. İşçinin yazılı izahat verməkdən imtina etməsi ona intizam tənbehi verilməsiniistisna etmir.

2. İntizam tənbehi işçi tər əfindən əmək və ya icra intizamının pozulduğu aşkar edildiyigündən bir ay keçənədək verilə bilər. İşçinin xəstə olduğu, yaxud məzuniyyətdə,ezamiyyətdə olduğu vaxt həmin müddətə daxil edilmir.

3. İntizam xətasının tör ədildiyi gündən altı ay keçdikdən sonra işçiyə intizam tənbehiverilə bilməz. Müəssisənin maliyyə-təsərrüfat f əaliyyətinin auditinin (yoxlanılmasının,təftişinin apar ılmasının) nəticələri ilə aşkar edilmiş vəzif ə hüquqpozması ilə bağlı intizamxətalar ına gör ə isə işçiyə həmin xətalar tör ədildiyi gündən bir il keçdikdən sonra intizamtənbehi verilə bilməz. Jinayət işi üzr ə icraat bu müddətə daxil edilmir.

Maddə 188. İntizam tənbehi vermək səlahiyyəti olan vəzif əli şəxs

1. İntizam tənbehi yalnız işçi ilə əmək müqaviləsi bağlamaq, onun şərtlərini dəyişdirməkvə ona xitam vermək səlahiyyətinə malik olan işəgötür ən tər əfindən verilə bilər.

2. Müəssisənin nizamnaməsində (əsasnaməsində) başqa hal nəzərdə tutulmayı bsa,işəgötür ən işçilər ə intizam tənbehi vermək səlahiyyətini əmri (sər əncamı, qərar ı) ilə özünün müavinlərindən birinə, müəssisədən k ənarda yerləşən struktur bölməsininr əhbərinə həvalə edə bilər. Həmin əmrdə (sər əncamda, qərarda) hansı sə bə bə gör ə intizam tənbehi vermək səlahiyyətinin başqa vəzif əli şəxsə həvalə edildiyiəsaslandır ılmalı və onun səlahiyyətinin dair əsi dəqiq müəyyən edilməlidir.

3. Bu maddənin birinci və ikinci hissələrində göstərilən vəzif əli şəxslərdən savayı başqavəzif əli şəxslərin işçilər ə intizam tənbehi verməyə ixtiyar ı yoxdur. Əgər bu qaydalar ınəksinə olaraq belə mənbəh işçiyə intizam tənbehi vermək səlahiyyəti olmayan vəzif əli

şəxs tər əfindən verilibsə, onun əmri hüquqi qüvvəsi olmayan əmr hesab edilir.

Maddə 189. İntizam tənbehinin verilməsi şərtləri





































1. Bir intizam xətasına gör ə yalnız bir intizam tənbehi verilir. Bir dəf ə tör ədilən birintizam xətasına gör ə eyni zamanda bir neçə intizam tənbehi verilə bilməz.

2. İntizam tənbehi işçiyə işdə olduğu iş günü ərzində verilə bilər. Məzuniyyətdə,ezamiyyətdə olan, əmək qabiliyyətini müvəqqəti itirdiyi müddət ərzində işçiyə intizamtənbehi verilə bilməz.

3. İntizam tənbehi işəgötür ənin əmri (sər əncamı, qərar ı) ilə verilir. İşçi həmin əmrlə (sər əncamla, qərarla) tanış edilməli və onun tələ bi ilə əmrin sur əti ona təqdimolunmalıdır.

4. İntizam tənbehi verilməsi bar ədə əmrdə (sər əncamda, qərarda) işçinin şər əf və ləyaqətini alçaldan, onun şəxsiyyətini, mənəvi hisslərini gözdən salan, habelə intizamsızlığına gör ə qisas almaq motivli məlumatlar ın göstərilməsi yolverilməzdir.

Maddə 190. İntizam tənbehinin müddəti və vaxtından əvvəl götürülməsi

1. İntizam tənbehi verilən gündən altı ay müddətində qüvvədə olur.

2. İşçi verilən intizam tənbehindən nəticə çıxararaq əmək funksiyasını yüksək səviyyədə yerinə yetir ərsə, müəssisədaxili əmək və intizam qaydalar ını pozmazsa, işəgötür ən işdə f ərqləndirmə qaydasında intizam tənbehini vaxtından əvvəl öz əmri (sər əncamı, qərar ı)ilə ləğv edə bilər.

3. İşçi intizam tənbehi verilərk ən işəgötür ən tər əfindən qanunvericiliyin tələ blərinin və onun hüquqlar ının pozulduğunu iddia edərsə, bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş qaydadaf ərdi əmək mübahisəsinin həlli üçün məhk əməyə müraciət edə bilər.

4. İntizam tənbehinin qüvvədə olduğu müddət ərzində əmək funksiyasını yüksək peşəkarlıqla yerinə yetirdiyinə, müəssisədaxili intizam qaydalar ına əməl etdiyinə gör ə işçi bu Məcəllənin 185-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş hər hansı həvəsləndirmə vasitələri ilə mükafatlandır ılarsa, həmin mükafatlandır ıldığı gündən ona verilmiş intizamtənbehi qüvvədən düşmüş hesab edilir.

VIII bölmə . İşə götür ənin və i şçinin qar şıl ıql ı maddiməsuliyyəti

Otuzuncu f əsil. İşə götür ənin və i şçinin qar şıl ıql ı maddi məsuliyyətini müə yyən ed ənhallar

Maddə 191. İşəgötürənin və işçinin birinin digərinə vurduğu ziyana görə maddi məsuliyyəti

1. Əmək münasibətləri prosesində əmək müqaviləsi üzr ə işəgötür ən və işçi öhdəlikləriniyerinə yetir ərk ən birinin digərinə vurduğu ziyana gör ə bu Məcəllədə və müvafiqnormativ hüquqi aktlarda göstərilmiş qaydada qar şılıqlı maddi məsuliyyət daşıyır.

2. Aşağıdak ı şərtlərin eyni zamanda hər üçü olduqda tər əflərin birinin digərinə qəsdən və ya ehtiyatsızlıqla vurduqlar ı ziyana gör ə maddi məsuliyyəti yaranır:

a) ziyanın həqiqətən vurulduğu aşkar olduqda;



b) təqsirkar ın əməli, yəni hər ək əti və ya hər ək ətsizliyi qanuna zidd olduqda;

c) təqsirkar ın qanuna zidd əməli ilə bu əməlin nəticəsi arasında sə bə bli əlaqə olduqda.

Maddə 192. Maddi məsuliyyətin başlanması və onu sübut etmək şərtləri

1. Tər əflərin maddi məsuliyyəti işəgötür ənin və işçinin hər ək ət və ya hər ək ətsizliyinəticəsində birinin digərinə ziyan vurduğu aşkar edildiyi andan başlayır.

2. Tər əflər maddi ziyanın mə bləğini və onun vurulduğunu, habelə digər tər əf ə ziyanvurmaqda təqsiri olmadığını iddia etdikdə bunu sübut etməyə borcludurlar.

Maddə 193. İşəgötürən tərəfindən mülkiyyətçiyə vurulan ziyana görə məsuliyyət

1. Mülkiyyətçi ilə əmək müqaviləsi əsasında f əaliyyət göstər ən işəgötür ən özünün qanunazidd hər ək ətləri nəticəsində mülkiyyətçiyə vurduğu ziyana gör ə bu Məcəllə ilə və digər

normativ hüquqi aktlarla müəyyən edilmiş qaydada və hallarda tam maddi məsuliyyətdaşıyır.

2. Mülkiyyətçi əmri (sər əncamı, qərar ı) ilə işəgötür ən tər əfindən ona vurulan ziyanınödənilməsini təmin edə bilər və ya vurulmuş ziyanın məhk əmə qaydasında ödənilməsiüçün qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş tədbirləri gör ə bilər.

Maddə 194. Vurulan ziyanın ödənilməsinin təmin edilməsi şərtləri

1. Ziyan vurmaqda təqsirli olan tər əf cinayət məsuliyyətinə, habelə inzibati və digərməsuliyyətə cəlb edilməsindən asılı olmayaraq müəyyən edilmiş qaydada maddi ziyanınmə bləğini ödəməyə borcludur.

2. Ziyan vurulduqdan sonra əmək münasibətlərinə xitam verilməsi təqsirkar tər əfi maddiməsuliyyətdən azad etmir.

Otuz birinci f əsil. İşə götür ənin i şçiyə vurdu ğ u ziyana gör ə maddi məsuliyyəti və onun həlli qaydalar ı

Maddə 195. İşəgötürənin işçiyə vurduğu ziyana görə maddi məsuliyyət daşıdığı hallar

İşəgötür ən əmək münasibətləri prosesində aşağıdak ı hallarda işçiyə vurulan ziyana gör ə tam maddi məsuliyyət daşıyır:

a) əmək müqaviləsinə qanunsuz və əsassız xitam verilməsi nəticəsində məhk əmənin qanuni qüvvəyə minmiş qətnaməsi (qərar ı) olduqda;

b) əmək mübahisələrinin həlli zamanı işçiyə dəyən maddi və ya mənəvi ziyanınmə bləği məhk əmənin qətnaməsi (qərar ı) ilə müəyyən edildikdə;

c) işəgötür ən tər əfindən əməyin mühafizəsi qaydalar ına əməl olunmadığına gör ə baş vermiş istehsalat qəzası nəticəsində əmək funksiyasını yerinə yetir ərk ən

işçinin sağlamlığına və səhhətinə ziyan vurulduqda, habelə bu sə bə bdən həlakolması ilə əlaqədar onun ailə üzvlərinə, himayəsində olan şəxslər ə müvafiq maddiziyan dəydikdə;



ç) əmək funksiyasını yerinə yetir ərk ən işçinin şəxsi əşyalar ının və ya digərəmlak ının işəgötür ən tər əfindən mühafizəsi, saxlanılması lazımi qaydada təşkilolunmadığına gör ə onlar ın korlanması, oğurlanması nəticəsində ziyan vurulduqda,həmçinin bu əşyalar ın fiziki aşınması ilə əlaqədar ziyan dəydikdə;

d) işçinin əmək haqqı və digər ödənişləri işəgötür ən tər əfindən düzgün müəyyən

edilmədikdə, habelə əsassız və qanunsuz olaraq verilmədikdə;

e) işçilərin hüquqlar ını qüvvədə olan qanunvericiliyə, kollektiv müqaviləyə və sazişə nisbətən məhdudlaşdıran şərtlərin işəgötür ən tər əfindən əməkmüqavilələrinə daxil edilməsi nəticəsində işçilər ə maddi, mənəvi ziyan dəydikdə;

ə) əmək müqaviləsi ləğv edildikdən sonra işəgötür ən tər əfindən hər hansı üsullaişçinin şəxsi və peşəkarlıq keyfiyyətlərinin aşağı səviyyədə olması bar ədə həqiqətə uyğun olmayan, habelə şəxsiyyətini lək ələyən digər məlumatlaryaydığına gör ə işə düzələ bilməməsi ilə əlaqədar işçiyə maddi və mənəvi ziyanvurulduqda;

f) əmək müqaviləsi üzr ə işəgötür ən digər öhdəliklərini yerinə yetirmədiyinə gör ə işçiyə maddi ziyan dəydikdə.

Maddə 196. İşçiyə dəymiş maddi ziyanın məbləğinin müəyyən edilməsi və ödənilməsiqaydası

1. Bu Məcəllənin 195-ci maddəsində göstərilmiş hallar işçi tər əfindən aşkar edilər əkmüəyyən olunduqda, habelə müvafiq səlahiyyətli vəzif əli şəxsin (orqanın) —müəssisənin maliyyə-təsərrüfat f əaliyyətini yoxlayan təftişçinin, auditorun, habelə auditortəşkilatının, müvafiq icra hakimiyyəti orqanının və onlar ın vəzif əli şəxslərinin qərar ı,r əyi, arayışı, habelə məhk əmənin hökmü (qətnaməsi, qərar ı) ilə müəyyən olunduqda,işçiyə dəyən maddi ziyan ödənilir.

2. İşçinin şəxsi əşyalar ına və digər əmlak ına vurulan ziyanın mə bləği ziyan dəyən andamövcud olan bazar qiymətləri ilə müəyyən edilir. Bu halda tər əflərin razılığı ilə əmlak ınadəyən ziyan işçiyə natura şəklində də ödənilə bilər.

3. Əgər işəgötür ən əmək müqaviləsi bağlayark ən və ya sonralar işçinin öz əməkfunksiyasını yerinə yetirmək üçün ona məxsus əmək alətlərindən, vasitələrindən və digərəşyalardan istifadə edilməsi bar ədə razılığa gəlmişdirsə, onda o, işçinin şəxsi əşyalar ına

vurulan ziyana gör ə maddi məsuliyyət daşı

yı

r.

4. İşəgötür ən müvafiq əmək şəraiti yaradaraq işçiyə öz şəxsi əmək alətlərini və digərəşyalar ı müəssisəyə gətirməyə icazə verməyibsə, lakin işçi bunun əksinə olaraq əməkfunksiyasının icrası üçün həmin əşyalar ı gətirib onlardan istifadə edibsə, bu haldaişəgötür ən yalnız işçinin əmlak ına qəsdən vurduğu ziyana gör ə müəyyən olunmuş qaydada maddi məsuliyyət daşıyır.

5. İşçiyə vurulan mənəvi ziyanın pul hesabı ilə mə bləği bu Məcəllənin 290-cı maddəsininüçüncü hissəsində nəzərdə tutulmuş qaydada müəyyən olunur.

Qeyd: Bu maddədə «əmək alətləri, vasitələri və digər əşyalar» dedikdə, işçinin şəxsimülkiyyətində olan və öz əmək funksiyasını yerinə yetirmək üçün işəgötür ənin razılığı ilə iş yerinə gətirdiyi maşın və mexanizmlər, elektron və mexaniki cihazlar, rabitə və



nəqliyyat vasitələri, qur ğular ı, habelə dəyəri minimum əmək haqqının iki mislindən çoxolan əl əməyi vasitələri başa düşülməlidir.

Maddə 197. İşçiyə dəymiş maddi ziyanın ödənilməsinə baxılma qaydası

1. İşçi ona vurulmuş maddi ziyanın mə bləğinin ödənilməsi bar ədə işəgötür ənə ərizə ilə

müraciət etməlidir. İşəgötür ən işçinin ərizəsində göstərdiyi iddiasını araşdırmalı və 15gün müddətində müvafiq qərar qə bul edər ək ona yazılı cavab verməlidir.

2. İşçi bütövlükdə və ya qismən işəgötür ənin qərar ı ilə razılaşmadıqda, habelə müəyyənedilmiş müddət ərzində ona yazılı cavab verilmədikdə dəyən ziyanın ödənilməsi bar ədə iddia ərizəsi ilə məhk əməyə müraciət edə bilər.

3. Vurulan ziyanın ödənilməsi bar ədə məsələnin məhk əmə qaydasında həll edilməsindənçəkinmək məqsədi ilə tər əflər qar şılıqlı razılıqla belə mübahisələrin həlli üçün başqaqaydalar müəyyən edə bilərlər. Lakin bu qaydalar işçinin məhk əməyə müraciət etməkhüququnu məhdudlaşdıra bilməz.

Otuz ikinci f əsil. İşçinin i şə götür ənə vurdu ğ u ziyana gör ə maddi məsuliyyəti və onun həlli qaydalar ı

Maddə 198. İşçinin orta aylıq əmək haqqı məbləğinədək maddi məsuliyyəti

Bu Məcəllənin 199 və 200-cü maddələrində nəzərdə tutulmuş hallardan başqa qalan bütün hallarda işçi işəgötür ənə vurduğu ziyana gör ə bir aylıq orta əmək haqqı mə bləğinədək maddi məsuliyyət daşıyır.

Maddə 199. İşçinin tam maddi məsuliyyəti

1. İşçi qanuna zidd hər ək ətləri ilə aşağıdak ı hallarda vurduğu ziyana gör ə tam həcmdə maddi məsuliyyət daşıyır:

a) saxlanmaq və başqa məqsədlər üçün işçiyə verilmiş əmlak ın və digərsərvətlərin salamatlığını təmin etməyə gör ə əmək müqaviləsi bağlanark ən, habelə əmək münasibətləri prosesində əmək funksiyasının xarakteri ilə əlaqədar olaraqişçinin öz üzərinə tam maddi məsuliyyət götürməsi haqqında işəgötür ənlə yazılı müqavilə bağlandıqda;

b) işçi əmlak ı və digər sərvətləri birdəf əlik etibarnamə və ya digər birdəf əlikhüquqmüəyyənedici sənədlər əsasında işəgötür ənə, yaxud onun nümayəndəsinə hesabat vermək şərti ilə qə bul etdikdə;

c) inzibati xətalar , yaxud cinayət, habelə vergi qanunvericiliyi ilə cəza verilməsinəzərdə tutulmuş hər ək ət və ya hər ək ətsizliyində ictimai təhlük əli əməllərinəlamətləri olduqda;

ç) əmlak ı və ya digər maddi sərvətləri qəsdən korladıqda, məhv etdikdə, habelə işəgötür ənə digər üsulla qəsdən ziyan vurduqda;

d) alkoqol, toksik (zəhərli) və ya narkotik maddələrdən sərxoş vəziyyətdə ziyanvurduqda;



e) işəgötür ənin kommersiya sirrini yaydıqda;

ə) işəgötür ənin şəxsiyyətini lək ələyən, şər əf və ləyaqətini alçaldan, habelə həqiqətə uyğun olmayan böhtanlı və təhqirli iftiralar, yalan məlumatlar yaymaqlaonun sahibkarlıq f əaliyyətinə ciddi xələl gətirmiş mənəvi ziyan vurduqda.

2. Ziyanın vurulması aşkar edilən anda 18 yaşı tamam olmamış işçilər yalnız bumaddənin birinci hissəsinin «c», «ç» və «d» bəndlərində göstərilən hallardaqanunvericiliklə müəyyən edilən qaydada tam maddi məsuliyyət daşıyırlar. (17)

Maddə 200. Tam maddi məsuliyyət daşınması barədə yazılı müqavilələrin bağlanması

1. İstər bilavasitə əmək müqaviləsi bağlanark ən, istərsə də əmək münasibətləri prosesində işəgötür ən etibar edər ək verdiyi əmlak ın maddi və ya digər sərvətlərin saxlanması, emalı,satışı, daşınması, istifadəsi və başqa əməliyyatlar ın apar ılması ilə bilavasitə əlaqədar işlərgör ən və ya xidmətlər göstər ən 18 yaşına çatmış işçilərlə onlar ın tam maddi məsuliyyətdaşıması bar ədə yazılı müqavilə bağlaya bilər.

2. İşlərin yerinə yetirilməsinin, xidmətlərin göstərilməsinin xarakterindən asılı olaraqişəgötür ən etibar edər ək verdiyi əmlak ın maddi və ya digər sərvətlərin saxlanması, emalı,satışı, daşınması, istifadəsi və başqa əməliyyatlar ın apar ılması zamanı müəyyən kollektivüzvlərinin hər birinin maddi məsuliyyət dər əcəsini müəyyən etmək, habelə onlarla tammaddi məsuliyyət bar ədə yazılı müqavilə bağlamaq mümkün olmadığı hallarda kollektiv(briqada) məsuliyyət haqqında müqavilə bağlanıla bilər.

3. Bu maddənin birinci və ikinci hissələrində göstərilən tam maddi məsuliyyət bar ədə yazılı müqavilələr bağlanılmalı olan işçilərin və işlərin (xidmətlərin) siyahısı işəgötür əntər əfindən müəyyən edilir.

4. İşçilərin bilavasitə iş yeri üzr ə kollektiv (briqada) məsuliyyəti müəyyən edilənhallarda, həmin kollektiv tər əfindən işəgötür ənə vurulan ziyana gör ə kollektivin(briqadanın) üzvlərinin hər biri özünün məsuliyyət dər əcəsi həddində f ərdi maddiməsuliyyət daşıyır.

5. Tam maddi məsuliyyət bar ədə müqavilə bağlanmadıqda əməlində cinayət tərkibi olantəqsirli hər ək ətləri istisna olunmaqla qalan hallarda işəgötür ənə vurulan ziyana gör ə işçiyalnız orta əmək haqqı mə bləğində maddi məsuliyyət daşıyır.

Maddə 201. İşçinin maddi məsuliyyətini istisna edən hallar

1. İşçi əmək funksiyasını yerinə yetir ərk ən tə bii f əlak ət — sel, daşqın, uçqun, quraqlıq,yanğın və digər qar şısıalınmaz qüvvə, normal təsərrüfat, istehsalat, texnologiya riski,işçinin təqsiri olmadan maşın-mexanizmlərin, avadanlıqlar ın, cihazlar ın və başqa istehsalvasitələrinin və alətlərin sınması, korlanması, habelə son zərur ət və ya zəruri müdafiə nəticəsində işəgötür ənə vurulan ziyana gör ə maddi məsuliyyət daşımır. Bu hallartər əflərin qar şılıqlı razılığı ilə müəyyən edilməzsə, qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada məhk əmə tər əfindən müəyyən edilir.

2. İşçinin hər ək ət və ya hər ək ətsizliyi nəticəsində vurulan faktik ziyandan əlavə,

işəgötür ənin gələcəkdə əldə edə biləcəyi gəlirin, mənf əətin itirilməsinə gör ə işçi maddiməsuliyyət daşımır.





3. Əgər işçi qabaqcadan bilə-bilə, qəsdən işəgötür əni gələcəkdə əldə edə biləcəyigəlirdən, mənf əətdən məhrum etmək üçün qanuna zidd hər ək ətləri (hər ək ətsizliyi) ilə işəgötür ənə müəyyən ziyan vurmuşdursa, onda o, yalnız məhk əmənin qərar ı ilə işəgötür ənin gələcəkdə qazana biləcəyi gəlirin mə bləğində ziyana gör ə maddiməsuliyyətə, həmçinin qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada digər məsuliyyətə cəlb edilə bilər.

Maddə 202. Ziyanın məbləğinin müəyyən edilməsi

1. İşəgötür ənə dəymiş ziyanın mə bləği faktik itkilər üzr ə müəyyən edilir.

2. İşəgötür ənin əsas fondu (vəsaitləri) hesab edilən əmlak ının itirilməsi, korlanması və oğurlanması hallar ında ziyanın mə bləği, müvafiq aşınma normalar ı nəzər ə alınmaqlamaddi qiymətli əşyalar ın balans dəyərindən (maya dəyərindən) hesablanır. Digər hallardaziyanın mə bləği ziyan vurulan vaxtda mövcud olan bazar qiymətləri ilə hesablanır.

3. İşəgötür ənə vurulan mənəvi ziyanın pul hesabı ilə mə bləği onun ərizəsi əsasında bu

Məcəllənin 290-cı maddəsinin üçüncü hissəsində nəzərdə tutulmuş prinsiplə məhk əmə tər əfindən müəyyən edilir.

Maddə 203. Vurulan ziyanın müəyyən edilməsi üçün araşdırmaların aparılması

1. İşəgötür ən ona vurulan ziyanın ödənilməsini təmin etmək qərar ına gəlməmişdən əvvəlişçinin yazılı izahatını alır, onun əməlinin qanunauyğunluğunu, dəymiş ziyanla işçininhər ək ətləri (hər ək ətsizliyi) arasındak ı sə bə bli əlaqəni, habelə dəymiş ziyanın həqiqimiqdar ını araşdır ır.

2. Araşdırmalar ın (yoxlamanın) gedişində işçinin yoxlama sənədləri ilə tanış olmaq,əlavə izahat vermək (etiraz etmək) hüququ vardır. İşəgötür ən işçini yoxlamanın nəticələriilə tanış etməlidir.

Maddə 204. Vurulan ziyanın məbləğinin işçi tərəfindən könüllü ödənilməsi

1. İşəgötür ənə ziyan vurmaqda təqsirkar olan işçi həmin ziyanı könüllü sur ətdə tam və yaqismən ödəyə bilər.

2. Vurulan ziyanın könüllü sur ətdə ödənilməsi yalnız bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş həddə həyata keçirilir.

3. İşəgötür ən işçinin razılığı ilə vurulan ziyanı ödəmək üçün möhlət ver ə bilər.

4. Ziyanın mə bləği əvəzinə işçi işəgötür ən razılığı ilə korlanmış, itirilmiş əmlak ın əvəzinə eynilə başqasını ver ə bilər, habelə şəxsən özü, yaxud öz vəsaiti ilə onu təmir edə bilər.

Maddə 205. İşəgötürənə vurulan ziyanın məbləğinin işçidən tutulması qaydası

1. İşəgötür ənə vurduğu ziyanın mə bləği işçinin orta əmək haqqından çox deyildirsə, onuntutulması işəgötür ənin əmri (sər əncamı, qərar ı) ilə həyata keçirilir.

2. Əgər ziyan işçi tər əfindən tam maddi məsuliyyət daşıdığı hallarda vurulmuşdursa,onun mə bləği isə işçinin orta aylıq əmək haqqından çoxdursa və işçi onu könüllü olaraq



ödəməkdən imtina edirsə, onda işəgötür ənin müraciəti əsasında həmin ziyan məhk əmə qaydasında ödənilə bilər.

3. İşçi ziyanın ödənilməsi bar ədə işəgötür ənin əmri (sər əncamı, qərar ı) ilə razı olmadıqdao, ərizə ilə işəgötür ənə və müəyyən edilmiş qaydada məhk əməyə müraciət edə bilər.

Maddə 206. Vurulan ziyanın ödənilməsi üçün hakimin prosessual tədbirləri

1. Məhk əmə təqsirlilik dər əcəsini, konkret şəraiti, işçinin maddi vəziyyətini və iş üzr ə əhəmiyyət k əsb edən digər hallar ı nəzər ə alaraq müəyyən olunmuş ziyanın mə bləğiniazalda və ya ziyanın mə bləğinin azaldılması bar ədə tər əflərin bar ışıq sazişini təsdiq edə

bilər.

2. Əgər tər əflərdən birinə ziyanın vurulması ilə istər işçinin, istərsə də işəgötür əninhər ək ət və ya hər ək ətsizliyi nəticəsində cinayət tərkibi yaranmışdırsa, onda məhk əmə cinayət işi başlayaraq qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada istintaqınapar ılmasının və ziyanın ödənilməsinin təmin olunması üçün müvafiq prosessual

tədbirlər görür.

IX bölmə . Əmə yin mühafiz əsi

Otuz üçüncü f əsil. Əmə yin mühafiz əsi normalar ı , qaydalar ı və prinsipl əri

Maddə 207. Əməyin mühafizəsi normalarını və qaydalarını müəyyən edən qanunvericilik

1. İşçilərin təhlük əsiz və sağlam şəraitdə işləmək hüququ vardır.

2. Əməyin mühafizəsi normalar ı və qaydalar ı bu Məcəllə ilə, səlahiyyətləri çərçivəsində müvafiq icra hakimiyyəti orqanlar ının qə bul etdiyi normativ hüquqi aktlarla, habelə Azərbaycan Respublikasının qoşulduğu və ya tər əfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrlə müəyyən edilir.

3. Əməyin mühafizəsi üzr ə normativ hüquqi aktlar ın tələ bləri, əməyin mühafizəsinormalar ı, standartlar ı, qaydalar ı əmək münasibətlərinin tər əfləri və digər fiziki və hüquqi şəxslər üçün məcburidir.

Maddə 208. Əməyin mühafizəsi normaları və qaydaları tətbiq edilən iş yerləri

Bu Məcəllə ilə və digər normativ hüquqi aktlarla müəyyən edilmiş əməyin mühafizəsinormalar ı və qaydalar ı hökmən:

işçilərin;

istehsalat təcrübəsi keçən tələ bə və şagirdlərin;

müəssisələrdə işə cəlb edilən hərbi qulluqçular ın;

məhk əmə hökmlərinin icrası yerlərində işləyən məhkumlar ın; tə bii f əlak ətin nəticələrinin aradan qaldır ılmasına, habelə hərbi və fövqəladə

vəziyyət recimində işlərin görülməsinə cəlb edilən şəxslərin çalışdıqlar ı bütün iş yerlərində tətbiq edilməlidir.

Maddə 209. Əməyin mühafizəsinin əsas prinsipləri



Dövlət hakimiyyəti orqanlar ı, mülkiyyətçilər, işəgötür ənlər və işçilər tər əfindən əməyinmühafizəsinin təmin olunması əsasən aşağıdak ı prinsiplərlə həyata keçirilir:

dövlət hakimiyyəti orqanlar ının, mülkiyyətçilərin, işəgötür ənlərin və işçilərin

əmək şəraitinin və əməyin mühafizəsinin yaxşılaşdır ılmasına, istehsal qəzalar ının,xəsar ətlərinin, zədələrinin və peşə xəstəliklərinin qar şısının alınmasına

yönəldilmiş f əaliyyət birliyi; işçinin həyatının və sağlamlığının müəssisənin istehsal f əaliyyətinin

nəticələrindən üstün tutulması; əməyin mühafizəsi sahəsində f əaliyyətin iqtisadi və sosial siyasətin digər

istiqamətləri ilə, habelə ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində f əaliyyətlə əlaqələndirilməsi;

mülkiyyət və təşkilati-hüquqi formasından asılı olmayaraq bütün müəssisələr

üçün əməyin mühafizəsi sahəsində vahid tələ blərin müəyyən edilməsi; əməyin mühafizəsi tələ blərinin bütün müəssisələrdə yerinə yetirilməsinə müstəqil

və səmər əli nəzar ətin həyata keçirilməsi; əməyin mühafizəsi sahəsində ümumbəşəri elmi-texniki tər əqqidən, qabaqcıl

təcrübədən geniş istifadə edən, habelə təhlük əsizlik texnikası və texnologiyasını,əməyin səmər əli mühafizə vasitələrini hazırlayan və tətbiq edənişəgötür ənlərin müvafiq qaydada və vasitələrlə həvəsləndirilməsi;

müəssisələrdə əməyin yüksək mühafizəsi şəraitinin yaradılmasına yönəldilmiş vergi siyasətinin apar ılması;

əməyin mühafizəsinin maliyyələşdirilməsində dövlətin iştirak ı;

əməyin mühafizəsi normalar ının müntəzəm olaraq təkmilləşdirilməsi; işçilərin xüsusi geyim və ayaqqabı, digər f ərdi mühafizə vasitələri ilə, müalicəvi-

profilaktik yeməklə və digər vasitələrlə pulsuz təmin edilməsi; təhsil müəssisələrində əməyin mühafizəsi üzr ə mütəxəssislərin hazırlanması;

istehsalatda baş vermiş hər bir bədbəxt hadisənin hökmən təhqiq edilməsi, uçotaalınması, təhlil edilməsi və bunun əsasında istehsalat xəsar ətlərinin, zədələrinin və

peşə xəstəliklərinin vəziyyəti bar ədə işçilər ə dürüst məlumatlar ın verilməsi; istehsalatda bədbəxt hadisələrdən zər ər çəkmiş və ya peşə xəstəliklərinə tutulmuş

işçilərin mənafelərinin sosial, maddi və mənəvi müdafiəsi; həmkarlar ittifaqlar ının, müəssisələrin və ayr ı-ayr ı fiziki, hüquqi şəxslərin əməyin

mühafizəsini təmin etməyə yönəldilmiş f əaliyyətinə hərtər əfli yardım olunması; əməyin mühafizəsi sahəsində beynəlxalq əməkdaşlıq münasibətlərinin

genişləndirilməsi.

Maddə 210. Əməyin mühafizəsi məsələlərinin həllində ictimai birliklərin iştirak ı

İşəgötür ənlər, işçilər, habelə ayr ı-ayr ı fiziki şəxslər əməyin mühafizəsi problemlərini həlletmək üçün birləşər ək ictimai birliklər haqqında qanunvericiliyə müvafiq olaraq f əaliyyətgöstər ən ictimai birliklər yarada bilərlər.Dövlət hakimiyyəti orqanlar ı, habelə işəgötür ənlər bu ictimai birliklər ə hərtər əfli kömək göstərməli və əməyin mühafizəsinintəmin edilməsi bar ədə normativ hüquqi aktlar ı qə bul edərk ən onlar ın təkliflərini və tövsiyələrini nəzər ə almalıdırlar.

Otuz dördüncü f əsil. Əmə yin mühafiz əsinin hüquqi, t əşkilati-texniki və maliyyə t əminat ı

Maddə 211. Əməyin mühafizəsinin normativ hüquqi tənzimlənməsi



1. Əməyin mühafizəsi qaydalar ının hər yerdə eyni cür yerinə yetirilməsini, bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş hallarda əmək şəraitinin xüsusiyyətlərinin, əlavə məzuniyyəthüququnun və digər normalar ın tətbiqini təmin etmək məqsədi ilə müvafiq icrahakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti]:

ağır əmək şəraitli, insan orqanizmi üçün təhlük əli və zər ərli olan istehsalatlar ın, iş

yerlərinin; işləri yerin altında görüldüyü yeraltı istehsalatlar ın, şaxtalar ın, tunellərin,

qur ğular ın və digər iş yerlərinin; işçinin yüksək həssaslığı, zehni və fiziki gərginliyi tələ b olunan avadanlıqlar ın,

qur ğular ın və iş yerlərinin; qadınlar ın, yaşı 18-dən az olan işçilərin əməyindən istifadə olunması qadağan

edilən istehsalatlar ın və iş yerlərinin; əmtəələrin istehsalı, işlərin (xidmətlərin) görülməsi zamanı istifadəsi qadağan

olunan kimyəvi, radioaktiv və digər yüksək təhlük ə mənbəli maddələrin; işçinin peşə xəstəliyinə tutulmaq ehtimalı yüksək olan iş yerlərinin;

yoluxucu xə st əlikl ərin ba ş vermə sinin yüksək riski il ə əlaqədar və profilaktik

peyvəndl ərin məcburi apar ılması t əl əb olunan i şl ərin; işçilərin istehsalatda bədbəxt hadisələrdən icbari şəxsi sığorta edilməli olduğu

həyat üçün yüksək təhlük ə mənbəli istehsal və qeyri-istehsal sahələrininrespublika üzr ə vahid, əhatəli siyahılar ını və onlar ın tətbiqi qaydalar ını təsdiqedir.

2. Bu maddənin birinci hissəsində sadalanan siyahılar kütləvi tiraclarla nəşr etdirilməli və iqtisadiyyatın bütün sahələri üzr ə işəgötür ənlərin, həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatlar ınınistifadəsinə verilməlidir. İşəgötür ənlər bütün imkanlar və məqbul üsullarla işçilərinhəmin siyahılarla istənilən vaxt tanış olması və istifadəsi etməsi üçün zəruri tədbirlərgörməyə borcludurlar. (3)

Maddə 212. Əməyin mühafizəsinin dövlət tərəfindən tənzimlənməsi

1. Əməyin mühafizəsinə dair vahid dövlət siyasəti müvafiq icra hakimiyyəti orqanlar ı [Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi] tər əfindənhəyata keçirilir.

2. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Əmək və ƏhalininSosial Müdafiəsi Nazirliyi]:

əməyin mühafizəsi sahəsində vahid dövlət siyasətini hazı

rlayı

r və həyata keçirir,əmək şəraitini yaxşılaşdırmaq və əməyin mühafizəsini təmin etmək sahəsində müvafiq icra hakimiyyəti orqanlar ının [Azərbaycan Respublikasının nazirlikləri,dövlət komitələri, dövlət konsernləri, şirk ətləri və idar ələri], işəgötür ənlərinvəzif ələrini müəyyənləşdirir, sağlam və təhlük əsiz əmək şəraitini təmin etməksahəsində onlar ın f əaliyyətini əlaqələndirir və ona nəzar ət edir;

həmkarlar ittifaqlar ı və işəgötür ənlərin nümayəndəli orqanlar ı ilə məsləhətləşməklə əmək şəraitinin və əməyin mühafizəsinin yaxşılaşdır ılmasınadair proqramlar ı təsdiq edir, onlar ın yerinə yetirilməsini təşkil və təmin edir;

əməyin mühafizəsi vasitələrinin istehsalı sahəsində müəssisələr ə dövlət sifarişini

müəyyən edir, bu vasitələrin hazırlanması və istehsalı üzr ə müəssisələr

yaradılmasına dair qərarlar qə bul edir;























































































əməyin mühafizəsi sahəsində elmi tədqiqat işini təşkil edir və əlaqələndirir

müəyyən edilmiş qaydada təsdiq olunmuş milli proqramlar ı həyata keçirir, buişlərin maliyyələşdirilməsi qaydasını və şərtlərini müəyyən edir;

əməyin mühafizəsi üzr ə mütəxəssislərin hazırlanmasını təşkil edir;

əməyin mühafizəsi üzr ə respublikada vahid dövlət statistika hesabatınınapar ılması qaydasını müəyyən edir.

Maddə 213. Əməyin mühafizəsi sahəsində icra hakimiyyəti orqanlarının səlahiyyətləri

Müvafiq icra hakimiyyəti orqanlar ı [Azərbaycan Respublikasının nazirlikləri, dövlətkomitələri və idar ələri], habelə dövlət konsernləri, şirk ətləri, assosiasiyalar ı və müəssisələrin birlikləri öz səlahiyyətləri daxilində:

həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatlar ının, işəgötür ənlərin nümayəndəli orqanlar ının

iştirak ı ilə əməyin mühafizəsi sahəsində dövlət siyasətinin müvafiq iş yerlərində həyata keçirilməsinin əsas istiqamətlərini müəyyən edir və bu bar ədə nəzərdə tutulan tədbirləri həyata keçirirlər;

əməyin mühafizəsi üzr ə sahə standartlar ını, normalar ını, qaydalar ını, normativ

hüquqi aktlar ını hazırlayır və müəyyən olunmuş qaydada təsdiq edilməsini təminedirlər;

müəssisələrin r əhbər işçilərinin, mütəxəssislərinin əməyin mühafizəsi normalar ı

və qaydalar ı üzr ə təlimini keçirir və onlar ın biliklərini yoxlayırlar; tabeliklərində olan müəssisələrdə əməyin mühafizəsi qaydalar ı və normalar ının

yerinə yetirilməsinə nəzar əti həyata keçirirlər; zəruri hallarda müvafiq sahə üzr ə əmək təhlük əsizliyini təmin edən cihazlar ın,

qur ğular ın və digər qoruyucu vasitələrin hazırlanmasını təşkil edirlər.

Maddə 214. Əməyin mühafizəsi sahəsində bələdiyyə orqanlarının səlahiyyətləri

Bələdiyyə orqanlar ı:

əməyin mühafizəsi sahəsində dövlət siyasətinin tabeliklərində olan ərazidə həyatakeçirilməsini təmin edirlər;

əməyin mühafizəsi üzr ə sahələrarası yerli əhəmiyyətli proqramlar hazırlayır və onlar ın yerinə yetirilməsini təmin edirlər;

regional problemlərin həlli və əməyin mühafizəsinin təmin edilməsində mülkiyyətçilər ə yardım göstərilməsi məqsədi ilə onlar ın pay iştirak ı və digərvəsaiti hesabına əməyin mühafizəsi üçün qanunvericiliklə müəyyən edilmiş

qaydada məqsədli fondlar yaradı

r və bu fondlar ı

n vəsaitinin təyinatı

üzr ə xərclənməsini təmin edirlər.

Maddə 215. Əməyin mühafizəsi sahəsində mülkiyyətçinin və işəgötürənlərin vəzif ələri

Müəssisənin mülkiyyətçisi və işəgötür əni işçilərin iş yerlərində əməyin mühafizəsinormalar ının və qaydalar ının yerinə yetirilməsinə bilavasitə cavabdehdirlər və aşağıdak ı tədbirlərin həyata keçirilməsini təmin etməlidirlər:

əməyin mühafizəsi üzr ə standartlar ın, normalar ın və qaydalar ın bütün tələ blərinə əməl edilməsini;

binalar ın, qur ğular ın, texnoloci proseslərin və avadanlığın təhlük əsizliyinə riayət

edilməsini;



























bilavasitə iş yerlərinin sağlam sanitariya-gigiyena şəraitinin və əməyin

mühafizəsinin qüvvədə olan normativlər ə uyğunlaşdır ılmasını; işçilər ə lazımi sanitariya-məişət və müalicə-profilaktik xidmətinin təşkilini;

əmək şəraiti zər ərli, ağır olan və yeraltı işlərdə çalışan işçilər ə pulsuz müalicəvi -

profilaktiki yeməklər, süd və ona bərabər tutulan digər məhsullar ın verilməsini; normal əmək və istirahət reciminə riayət edilməsini;

işçilər ə müəyyən edilmiş müddətlərdə və tələ b olunan çeşidlərdə pulsuz xüsusigeyim, xüsusi ayaqqabı və digər f ərdi mühafizə vasitələrinin verilməsini; işçilərin əməyin mühafizəsi normalar ı və qaydalar ı üzr ə təhsilinin,

təlimatlandır ılmasının, biliklərinin yoxlanılmasının təşkil edilməsini və əməyinmühafizəsinin tə bliğini;

kollektiv müqaviləyə əməyin mühafizəsi üzr ə qaydalar ı daxil etməyi və onlardanəzərdə tutulmuş öhdəliklərin yerinə yetirilməsini;

müvafiq icra hakimiyyəti orqanının [Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi] müəyyən etdiyi müddətdə və formadaəməyin mühafizəsi, əmək şəraiti və onlar ın qüvvədə olan normalarauyğunlaşdır ılması üçün görülən tədbirlərin nəticələri haqqında statistik hesabatın

verilməsini.

Maddə 216. Əməyin mühafizəsi üzrə işçilərin vəzif ələri

Əməyin mühafizəsi üzr ə işçilərin vəzif ələrinə aşağıdak ılar daxildir:

əməyin mühafizəsi üzr ə müvafiq normativ aktlarda nəzərdə tutulmuş əməyintəhlük əsizliyi, gigiyenası və yanğına qar şı mühafizə tələ blərini öyr ənmək,mənimsəmək və onlara əməl etmək;

əmək funksiyasını özünü və başqa işçiləri təhlük əyə məruz qoymayacağı təqdirdə icra etmək, şəxsi buraxılışı olmadan qur ğularda, dəzgahlarda, partlayış və həyatüçün təhlük əli digər mənbələrdə iş görməmək;

verilmiş xüsusi geyimdə və ayaqqabıda işləmək, texnoloci prosesdə, əməyinmühafizəsi üzr ə normalarda, qaydalarda və təlimatlarda nəzərdə tutulmuş f ərdi və kollektiv mühafizə vasitələrindən istifadə etmək;

əməyin mühafizəsi qaydalar ının bütün pozuntular ı haqqında, həmçinin baş vermiş

qəzalar və bədbəxt hadisələr haqqında işəgötür ənin nümayəndələrinə dərhalməlumat vermək;

müntəzəm olaraq əməyin mühafizəsi normalar ı və qaydalar ı bar ədə biliklərini

artırmaq; əməyin mühafizəsi məsələləri ilə əlaqədar işəgötür ənin, iş yeri üzr ə r əhbərinin,

mütəxəssislərin tapşı

r ı

qlar ı

na, məsləhətlərinə, tövsiyələrinə əməl etmək.

Maddə 217. İstehsalatda baş verən bədbəxt hadisələrin təhqiqi və uçota alınması qaydaları

1. İşəgötür ən istehsalatda baş ver ən bədbəxt hadisələrin ağırlıq dər əcəsindən asılı olmayaraq hadisənin təhqiqatının apar ılması üçün dərhal həmin hadisənin baş verdiyi günəmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzar ətini həyata keçir ən orqana[Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (DövlətƏmək Müf əttişliyinin vasitəsi ilə)] məlumat verməyə borcludur.

2. Əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzar ətini həyata keçir ən orqan

[Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (DövlətƏmək Müf əttişliyinin vasitəsi ilə)] daxil olmuş məlumat əsasında qanunvericiliklə
























































































müəyyən edilmiş qaydada komissiya yaradır və baş vermiş bədbəxt hadisənintəhqiqatının apar ılmasını təşkil edir.

3. Bədbəxt hadisənin təhqiqatı başa çatdıqdan sonra işəgötür ən tər əfindən bir gündən gecolmayaraq qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada müvafiq akt tərtib edilməli və onun bir nüsxəsi mütləq zər ərçək ən işçiyə təqdim olunmalıdır.

4. Bədbəxt hadisənin baş vermə faktını gizlədən, apar ılan təhqiqat bar ədə müvafiq akttərtib etməkdən boyun qaçıran işəgötür ən, onun səlahiyyətli vəzif əli şəxsiqanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada məsuliyyət daşıyır.

5. Bədbəxt hadisələrin təhqiqinin, uçotunun apar ılması bu maddədə nəzərdə tutulmuş qaydalar əsasında müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının NazirlərKabineti] tər əfindən təsdiq edilmiş normativ hüquqi aktla tənzimlənir.

Maddə 218. Müvafiq obyektlərin layihələşdirilməsi, tikintisi və istismarı zamanı əməyinmühafizəsi tələblərinin təmin edilməsi

1. Qüvvədə olan əməyin mühafizəsi standartlar ının, qaydalar ının və normalar ının,təhlük əsizlik texnikasının tələ blərinə uyğun gəlməyən istehsalat binalar ının və qur ğular ının layihələşdirilməsinə, tikintisinə və yenidən qurulmasına, istehsalvasitələrinin hazırlanmasına və buraxılmasına, texnologiyalar ın tətbiqinə yol verilmir.

2. Müəssisələrin və istehsal vasitələrinin layihələri dövlət ekspertizasından keçirilməli,istehsal vasitələrinin sınaq nümunələri isə əməyin mühafizəsi və təhlük əsizlik texnikası normalar ının tələ blərinə uyğunluğunun yoxlanması üçün dövlət sınaqlar ındançıxar ılmalıdır.

3. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanlar ının [Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti,Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Dövlət Əmək Müf əttişliyi vasitəsilə),Dövlət Sənayedə İşlərin Təhlük əsiz Görülməsinə Nazər ət və Dağ-Mədən Nəzar ətiKomitəsi və digər mərk əzi icra hakimiyyəti orqanlar ı qanunvericiliklə onlara verilmiş səlahiyyətlər daxilində] tələ bləri ilə sifarişçi və ya icraçı layihənin (nümunənin) əməyinmühafizəsi və təhlük əsizlik texnikası normalar ının tələ blərinə uyğunluğunu müəyyənetmək məqsədi ilə müvafiq təşkilatlar ı və mütəxəssisləri cəlb etməklə öz hesabınamüstəqil ekspertiza keçirilməsini təşkil etməlidirlər.

4. İnsanın sağlamlığına təsirini müəyyənləşdirmək məqsədi ilə texnoloci, yanğın-texniki,

sanitariya-gigiyena, tibbi-bioloci ekspertizadan və digər nəzar ət növlərindənkeçirilməmiş zər ərli maddələrin, xammalın, materiallar ın tətbiqi qadağandır.

5. Hər hansı yeni və ya yenidən qurulmuş müəssisənin, obyektin, istehsal vasitəsininmüəyyən edilmiş qaydada əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzar ətinihəyata keçir ən orqan [Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi

Nazirliyi (Dövlət Əmək Müf əttişliyinin vasitəsi ilə)] tər əfindən verilən sertifikat-pasportuolmadan istismara buraxılması qadağandır.

6. Yeni tikilmiş və ya yenidən qurulmuş istehsal, sosial-məişət və iaşə təyinatlı obyektlərin əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzar ətini həyata keçir ən

orqanın [Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi(Dövlət Əmək Müf əttişliyinin vasitəsi ilə)] razılığı olmadan istismara verilməsiqadağandır.
























































































































































































7. Əməyin təhlük əsizliyi tələ blərinə uyğun gəlməyən və işçilərin sağlamlığı, yaxud həyatı üçün təhlük ə tör ədən müəssisələrin işi və ya istehsal vasitələrinin istismar ı, onlar əməyintəhlük əsizliyi tələ blərinə uyğunlaşdır ılanadək qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydadaəmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzar ətini həyata keçir ən orqan[Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (DövlətƏmək Müf əttişliyinin vasitəsi ilə)] tər əfindən dayandır ılmalıdır. Belə hallarda işçilərin

əmək haqqı bu Məcəllənin 169-cu maddəsi ilə müəyyən edilmiş qaydada ödənilir.

Maddə 219. Əməyin mühafizəsi üzrə mütəxəssislərin hazırlanması və işçilərin təlimi

1. Dövlət müvafiq ixtisas məktə blərində ölk ədə mövcud istehsalat xüsusiyyətlərini nəzər ə almaqla əməyin mühafizəsi üzr ə mütəxəssislərin hazırlanmasını təmin edir.

2. İşəgötür ənlər həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatlar ının iştirak ı ilə əməyin mühafizəsi üzr ə işçilərin təlim i və ixtisasartırma sistemini təşkil etməli və qanunvericiliyə müvafiqhəyata keçirməlidirlər.

3. İşəgötür ənlər və müəssisələrin r əhbər işçiləri 3 ildə bir dəf ədən az olmayaraq əməyinmühafizəsi üzr ə vaxtaşır ı ixtisasartırma kurslar ında təlim keçməli və bu sahədə onlar ın

bilikləri yoxlanılmalıdır.

4. İşçilərin təlim inin və ixtisasartırmanın bütün formalar ında əməyin mühafizəsi üzr ə təlim nəzərdə tutulmalıdır. İşəgötür ən işə qə bul edilən və başqa işə keçirilən işçilər ə əməyin mühafizəsi üzr ə təlim atlar verməli, onlara təhlük əsiz iş üsullar ından istifadə etməyin və bədbəxt hadisələrdən zər ərçək ənlər ə ilk tibbi yardım göstərilməsiqaydalar ının öyr ədilməsini təşkil etməlidir.

5. Zər ərli, ağır istehsalatlardak ı iş yerlərinə, peşələr ə (vəzif ələr ə) və yüksək təhlük ə mənbəyi olan maşın, mexanizmlərdə, avadanlıqlarda işləmək üçün işə götürülən işçilərinqabaqcadan əməyin mühafizəsi üzr ə təlim atlandır ılması keçirilmədən əməkfunksiyasının icrasına başlamasına yol verilmir. İşəgötür ən bu təlim atlandırmalar ınxüsusi curnallarda qeydiyyatını və onlar ın uçotunu aparmağa borcludur.

Maddə 220. Əməyin mühafizəsi tədbirlərinin maliyyələşdirilməsi

1. Məqsəd və təyinatından asılı olaraq əməyin mühafizəsi dövlət büdcəsindən və müəssisənin gəliri hesabına maliyyələşdirilir.

2. Dövlət büdcəsində və yerli büdcələrdə əməyin mühafizəsi üçün ayr ı

ca sətirlə ayr ı

lmı

ş büdcə təxsisatından əməyin mühafizəsi üzr ə elmi tədqiqat işlərinin maliyyələşdirilməsi,məqsədli dövlət və regional proqramlar ının hazırlanması və yerinə yetirilməsi üçünistifadə olunur.

3. İşəgötür ən və ya müəssisənin mülkiyyətçisi hər il əmək şəraitindən və əməyintəhlük əsizliyi vəziyyətindən, zədələnmələrin və xəstələnmələrin səviyyəsindən asılı olaraq əməyin mühafizəsi üzr ə tədbirlərin keçirilməsi üçün lazımi maliyyə vəsaiti və material ayır ır. Bu vəsaitlərin başqa məqsədlər ə sərf edilməsi qadağandır.

4. Əməyin mühafizəsi tədbirlərinin maliyyələşdirilməsi həcmi və mənbəyi kollektiv

müqavilədə müəyyən edilir, həm də illik xərclərin miqdar ı işçilərin əməyininödənilməsinə xərclənən vəsaitin mə bləğinin iki faizindən az olmamalıdır.




































5. Əməyin mühafizəsi tədbirlərinin maliyyələşdirilməsi ilə bağlı işçilər heç bir xərcçəkmirlər. (8)

Maddə 221. Əməyin mühafizəsi fondu

1. Dövlət və müəssisələr səviyyəsində əməyin mühafizəsi fondu yarad ıla bil ər . Dövlət

Əməyin Mühafizəsi Fondu müvafiq icra hakimiyyəti orqanı orqanı [AzərbaycanRespublikasının Nazirlər Kabineti] tər əfindən təsis edilir.

2. Dövlət Əməyin Mühafizəsi Fondu:

dövlət büdcəsindən ayırmalar;

müəssisələrin mənf əətinin ayırmalar ;

əməyin mühafizəsi normalar ını və qaydalar ını pozan inzibati qaydada cəzalanmış vəzif əli şəxslərin ödədikləri cərimələrin qanunvericiliklə müəyyən edilmiş hissəsi;

müəssisələrin, vətəndaşlar ın könüllü ödəmələri və başqa ödəmələr hesabına təşkiledilir.

3. Müəssisə üzr ə fond işəgötür ən tər əfindən əməyin mühafizəsi və texniki təhlük əsizliktədbirlərinə ayırdığı vəsaitin hesabına yaradılır.

4. Dövlət Əməyin Mühafizəsi Fondunun idar ə olunması və onun vəsaitlərindən istifadə edilməsi müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının NazirlərKabineti] tər əfindən təsdiq edilmiş əsasnamədə nəzərdə tutulan qaydada həyata keçirilir.

5. Müəssisədə əməyin mühafizəsi fondunun vəsaiti yalnız işçilərin əmək şəraitinin və təhlük əsizliyinin normativ tələ blər ə çatdır ılması və ya müəssisədə mövcud olan əməyinmühafizəsi səviyyəsinin yüksəldilməsi tədbirlərində istifadə edilə bilər.(8)

Maddə 222. Sağlam və təhlük əsiz əməyin mühafizəsi şəraitinin təmin edilməsi

1. İşəgötür ən sağlam və təhlük əsiz əmək şəraitinə, təhlük əli və zər ərli istehsalatamillərinə nəzar əti təşkil edir və bu sahədə baş vermiş dəyişiklik bar ədə işçilər ə müntəzəm olaraq və vaxtında məlumat verir.

2. İşəgötür ən əmək şəraitinin yaxşılaşdır ılmasına, əməyin mühafizəsinin təminedilməsinə və işçilərin sağlamlığının qorunmasına yönəldilmiş perspektiv və illiktədbirlər planı hazırlayır və həyata keçirir.

3. İşəgötür ənlə işçilər arasında sağlam və təhlük əsiz əməyin mühafizəsi şəraitinin təminedilməsi üzr ə qar şılıqlı öhdəliklər kollektiv müqavilədə, əmək müqaviləsində nəzərdə tutulur.

4. Əmək şəraiti zər ərli və təhlük əli olan istehsalatlarda, həmçinin xüsusi temperaturşəraitində apar ılan və ya çirklənmə ilə bağlı işlərdə çalışan işçilər ə müəyyən edilmiş normalara müvafiq pulsuz xüsusi geyim, xüsusi ayaqqabı və digər f ərdi mühafizə vasitələri, yuyucu və dezinfeksiyaedici maddələr verilir.

5. İşəgötür ən həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının iştirak ı ilə vaxtaşır ı iş yerlərinin əməyin

mühafizəsi normalar ına və qaydalar ına uyğunluğu üzr ə attestasiya aparmalıdır.Attestasiyanın nəticələri bar ədə əmək kollektivinə məlumat verilir. İşəgötür ən iş yerləri































attestasiyasının nəticələrinə əsasən onlar ı əməyin mühafizəsi üzr ə qüvvədə olan normativaktlara uyğunlaşdırmaq üçün lazımi tədbirlər görməlidir.

6. İşəgötür ən işçilər ə verilmiş xüsusi geyimin və ayaqqabının, digər f ərdi mühafizə vasitələrinin saxlanılmasını, yuyulmasını, qurudulmasını, dezinfeksiyasını,deqazasiyasını, dezaktivizasiyasını və təmirini təmin etməlidir.

7. İşəgötür ən qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş istehsalat sahələrini qazlı və duzlu su ilə təchiz etməlidir.

8. İşəgötür ən ilin soyuq və isti vaxtlar ında açıq havada, yaxud qızdır ılmayan qapalı binalarda və isti sexlərdə çalışan işçilərin isinməsi və ya istirahəti üçün otaqlarhazırlamalıdır.

Maddə 223. Əməyin mühafizəsi xidmətləri

1. Əməyin mühafizəsi işinin təşkili və əməyin mühafizəsi üzr ə qanunvericiliyin

tələ blərinə əməl edilməsinə nəzar ətin həyata keçirilməsi üçün iqtisadiyyatın bütünsahələrinin müəssisələrində əməyin mühafizəsi xidmətləri yaradılmalıdır.

2. Əməyin mühafizəsi xidmətinin tərkibinə əmək qanunvericiliyini, əməyin mühafizəsinormalar ını mük əmməl bilən mütəxəssislər daxil edilir. Min nəf ərdən çox işçininçalışdığı müəssisələrdə sənaye-sanitariya laboratoriyası təşkil olunur, habelə əməyingigiyenası üzr ə həkim vəzif əsi təsis edilir.

3. Əməyin mühafizəsi xidmətinin mütəxəssisləri əməyin mühafizəsi qaydalar ına və normalar ına əməl olunmasına nəzar ət etmək, aşkara çıxar ılmış pozuntular ın aradanqaldır ılması bar ədə vəzif əli şəxslər ə icrası məcburi olan göstərişlər vermək, habelə əməyin mühafizəsi haqqında qanunvericiliyi pozan şəxslərin intizam məsuliyyətinə cəlbedilməsi bar ədə işəgötür ənə təqdimatlar vermək hüququna malikdirlər.

4. Əməyin mühafizəsi xidmətinin mütəxəssisləri öz vəzif ələrinə aid olmayan işlərinyerinə yetirilməsinə cəlb edilə bilməzlər və vəzif ə borclar ını düzgün və keyfiyyətli yerinə yetirməməyə gör ə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada məsuliyyət daşıyırlar.

5. İşəgötür ən əməyin mühafizəsi xidmətini yalnız əmək qanunvericiliyinə əməlolunmasına dövlət nəzar ətini həyata keçir ən orqanın [Azərbaycan Respublikasının Əməkvə Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Dövlət Əmək Müf əttişliyinin vasitəsi ilə)]

razı

lı

ğı

ilə yenidən təşkil və ya ləğv edə bilər.

Otuz beşinci f əsil. İşçinin əmə yin mühafiz əsi hüququnun hə yata keçirilməsi üçünt əminatlar

Maddə 224. Əmək müqaviləsi bağlanark ən işçinin əməyin mühafizəsi hüququnatəminatları

1. Əmək müqaviləsinin bağlanması şərtləri bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş əməyinmühafizəsi normalar ının tələ blərinə uyğun olmalıdır.

2. Əmək müqaviləsində hökmən işəgötür ən tər əfindən işçinin sağlam və təhlük əsiz əməkşəraitinə təminat verilməsi bar ədə öhdəliyi göstərilməlidir.





































3. İşçi peşə xəstəliyinə tutulmağa yüksək təhlük ə mənbəyi olan işə qə bul edilərk ən belə xəstəliyə tutulmağın ehtimal olunan müddəti bar ədə işəgötür ən onu hökmən xə bərdaretməlidir. Bu halda yalnız həmin müddətlə məhdudlaşan müddətli əmək müqaviləsi

bağlanmalı və onun müddəti bitdikdən sonra işçiyə əvvəlki orta əmək haqqı saxlanılmaqşərtiilə başqa iş veril məlidir.

4. İşçilərin peşə xəstəliyinə tutulması ehtimalı olan istehsalatlar və iş yerləri buMəcəllənin 211-ci maddəsində göstərilmiş siyahıda nəzərdə tutulmalıdır.

Maddə 225. İşçilərin istehsalatda bədbəxt hadisələrdən və peşə xəstəliklərindən sosialsığortası və şəxsi sığortası

1. İşəgötür ən qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada və şərtlə işçiləri icbari sosialsığorta etməlidir.

2. Həyat üçün yüksək təhlük ə mənbəyi olan işlərdə çalışan işçilər istehsalatda bədbəxthadisələrdən və peşə xəstəliklərindən işəgötür ən tər əfindən mütləq icbari şəxsi sığorta

edilməlidirlər. Şəxsi sığorta edilməli olan işçilərin siyahısı, sığorta haqqının mə bləğikollektiv müqavilələrdə, əmək müqavilələrində sığorta təşkilatlar ı ilə bağlanmış müqavilələr əsasında müəyyən edilir.

3. Maşın, mexanizm, qur ğu, elektrik avadanlıqlar ı, partlayış və yanğın təhlük əli və buqə bildən olan digər yüksək təhlük ə mənbələrində işləyən işçilərin işəgötür ən tər əfindənistehsalatda bədbəxt hadisələrdən icbari şəxsi sığorta edilməsi müvafiq icra hakimiyyətiorqanı [Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti] tər əfindən təsdiq edilən həyatüçün yüksək təhlük ə mənbəli istehsal və qeyri-istehsal sahələrinin bu Məcəllənin 211-cimaddəsində nəzərdə tutulan siyahısı əsasında həyata keçirilir.

Maddə 226. İcbari tibbi müayinələr

1. Ağır, zər ərli və təhlük əli istehsalatlarda işçilərlə əmək müqaviləsi bağlanılark ənonlar ın hökmən ilkin tibbi müayinədən, sonralar isə vaxtaşır ı icbari tibbi müayinələrdənkeçməsi işəgötür ənin hesabına təmin edilməlidir.

2. İşçilər icbari tibbi müayinələrdən keçməkdən boyun qaçırdıqda və ya keçirilmiş müayinələrin nəticələrinə əsasən həkim komissiyalar ının verdikləri tövsiyələri yerinə yetirmədikdə, işəgötür ən bu Məcəllənin 62-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydadaonlar ı işdən k ənar edə, habelə müvafiq intizam məsuliyyətinə cəlb edə bilər.

Maddə 227. Əməyin mühafizəsi şəraiti haqqında işçilərin məlumat almaq hüququ

İşçilər iş yerlərində əməyin mühafizəsi şəraiti, həmin şəraitə uyğun olaraq onlaramüəyyən edilmiş normalarla verilməli olan f ərdi mühafizə vasitələri, güzəştlər və təminatlar haqqında məlumat tələ b etmək hüququna malikdirlər. İşəgötür ən bu tələ bləriyerinə yetirməyə borcludur.

Maddə 228. Qadınların və yaşı 18-dən az olan işçilərin əməyinin mühafizəsinintənzimlənməsinin xüsusiyyətləri

Qadınlar ın, yaşı 18-dən az olan işçilərin, habelə əmək şəraiti zər ərli və ağır olan işçilərinəməyinin mühafizəsi sahəsində münasibətlərin xüsusiyyətləri bu Məcəllə və müvafiqnormativ hüquqi aktlarla tənzimlənir.













Maddə 229. Əməyin mühafizəsi qaydalarının tələblərinə uyğun olmayan f əaliyyətinqadağan edilməsi

Əməyin təhlük əsizliyi normalar ının və qaydalar ının tələ blərinə və bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş əməyin mühafizəsi prinsiplərinə uyğun olmayan istər işəgötür ənin,istərsə də başqa vəzif əli şəxslərin, habelə müəssisələrin və onlar ın struktur bölmələrinin,

avadanlıq və qur ğular ın işi işçilərin sağlamlığı və ya həyatı üçün təhlük ə tör ədərsə,müəyyən edilmiş qaydada səlahiyyətli nəzar ət orqanlar ı və ya onlar ın vəzif əli şəxsləritər əfindən aşkar edilmiş pozuntular aradan qaldır ılanadək dayandır ılmalıdır.

Maddə 230. Təhlük əsiz əmək şəraitinin təmin edilməməsi ilə əlaqədar məcburiboşdayanmaya, yaxud işdən imtina etməyə görə işçilərin təminatları

1. İşçilərin təqsiri olmadan müəssisələrdə və ya bilavasitə iş yerlərində əməyinmühafizəsi qaydalar ının pozulması nəticəsində işin dayandır ıldığı müddətdə onlar ın iş yeri, vəzif əsi (peşəsi) və orta əmək haqqı saxlanılır.

2. İşəgötür ən tər əfindən təhlük əsiz əmək şəraiti təmin edilmədikdə və bununla əlaqədarsağlamlığı və ya həyatı üçün təhlük ə olduqda, işçi əmək funksiyasının icrasından imtinavə müəyyən olunmuş qaydada təkbaşına tətil elan edə bilər. Bu halda işçi hər hansı məsuliyyət daşımır və həmin əmək mübahisəsi müəyyən olunmuş qaydada həll edilir.

Maddə 231. Daha yüngül işə keçirmə

Səhhətinə gör ə daha yüngül işdə işləməyə ehtiyacı olan işçiləri işəgötür ən onlar ın razılığı ilə tibbi r əyə uyğun olaraq daha yüngül müvafiq işə müvəqqəti və ya daimi keçirməyə

borcludur.

Maddə 232. İşçinin sağlamlığının mühafizəsi məqsədi ilə başqa yüngül işə keçirildiyi və əmək haqqının saxlandığı hallar

1. İşçi sağlamlığının mühafizəsinin təmin olunması məqsədi ilə səhhətinə mənfi təsirgöstərməyən yüngül və əvvəlkinə nisbətən aşağı maaşlı işə keçirilə bilər. Bu haldaişçilərin yüngül işə keçirildiyi gündən etibar ən bir ay ərzində əvvəlki işi (vəzif əsi) üzr ə orta əmək haqqı saxlanılır.

2. Vər əm və digər xroniki ağır xəstəliyə tutulmuş və bu sə bə bdən başqa az maaşlı işə müvəqqəti keçirilmiş işçilər ə keçirildikləri bütün vaxt ərzində, lakin dörd aydan çox

olmayaraq əvvəlki iş yerində aldı

ğı

əmək haqqı

saxlanı

lı

r.

3. İş yerində bədbəxt hadisə nəticəsində əmək qabiliyyətini itirmiş və ya peşə xəstəliyinə tutulmuş və müvafiq həkim məsləhət komissiyası və ya müvafiq icra hakimiyyətiorqanının [Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi NazirliyiTibbi Sosial Ekspert Komissiyalar ı vasitəsi ilə)] r əyi əsasında yüngül işə müvəqqətikeçirilmiş işçilər ə əvvəlki əmək haqqı ilə yeni iş yerindəki əmək haqqı arasındak ı f ərqödənilir. Bu f ərq işçinin əmək qabiliyyəti bərpa olunanadək və ya əlillik müəyyənedildiyi vaxtadək ödənilməlidir.

Maddə 233. Soyuq və isti havalar şəraitində fasilələr və işin dayandırılması





























1. İşçilər aşağı temperatur və şiddətli külək şəraitində açıq havada, habelə ilin soyuqvaxtlar ında qızdır ılmayan qapalı binalarda işləyərk ən onlara qızınmaq üçün fasilələrverilir və ya iş dayandır ılır.

2. İşçilər havanın temperaturu 45 dər əcə Selsidən çox olan isti və açıq şəraitli iş yerlərində işləyərk ən onlara bu maddə ilə müəyyən olunmuş qaydada fasilələr verilir və

iş dayandır ılır.

3. İşçilər ə fasilələr verilməsi və işin dayandır ılması üçün əsas hesab edilən havanıntemperaturu və küləyin gücü bu Məcəlləyə 2-ci əlavədə nəzərdə tutulmuşdur.

4. Fasilələr iş vaxtına daxil edilir və bu fasilələr zamanı əmək haqqı işçilərin tarifmaaşına gör ə ödənilir.

5. İş dayandır ıldıqda, boşdayanma vaxtının haqqı işçinin təqsiri üzündən baş verməyən boşdayanma kimi, tarif maaşının üçdə iki hissəsindən az olmayaraq ödənilir.

Maddə 234. Əməyin mühafizəsinin təmin edilməsi üçün iş dayandırıldıqda başqa işə keçirmə

Əməyin mühafizəsinin təmin edilməsi məqsədi ilə bu Məcəllənin 230 və 233-cümaddələrində nəzərdə tutulmuş hallarda iş dayandır ıldıqda işçi başqa işə keçirilə bilər.Bu halda işçi azmaaşlı işə keçirilərsə, onun əvvəlki vəzif əsi (peşəsi) üzr ə əmək haqqı saxlanılır.

Otuz alt ıncı f əsil. Əmə yin mühafiz əsi normalar ına və qaydalar ına əməl olunmasınanə zar ət və i şə götür ənl ərin məsuliyyəti

Maddə 235. Əməyin mühafizəsi üzrə qaydalara və müvafiq normativ hüquqi aktlara əməledilməsinə dövlət nəzarəti

1. Əməyin mühafizəsi normalar ının, qaydalar ının, habelə əməyin mühafizəsinə dairnormativ hüquqi aktlar ın tələ blərinin yerinə yetirilməsinə əmək qanunvericiliyinə əməlolunmasına dövlət nəzar ətini həyata keçir ən orqan [Azərbaycan Respublikasının Əməkvə Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Dövlət Əmək Müf əttişliyinin vasitəsi ilə)] nəzar ət edir.

2. Əmək qanunvericiliyinə əməl olunmasına dövlət nəzar ətini həyata keçir ən orqanın

[Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (DövlətƏmək Müf əttişliyinin vasitəsi ilə)] və onun vəzif əli şəxslərinin öz səlahiyyətləri daxilində qə bul etdikləri qərarlar hökmən icra olunmalıdır. Bu qərarlardan qanunla müəyyənedilmiş qaydada məhk əməyə şikayət verilə bilər.

Maddə 236. Əməyin mühafizəsi üzrə qanunvericiliyə əməl edilməsinə ictimai nəzarət

1. Əməyin mühafizəsi üzr ə qanunvericiliyə əməl edilməsinə ictimai nəzar əti əməkkollektivinin müvəkkil etdiyi şəxslər və həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatlar ınınnümayəndələri həyata keçirirlər.

2. Əməyin mühafizəsi üzr ə əmək kollektivinin müvəkkil etdiyi şəxsin, həmkarlarittifaqlar ı təşkilatının nümayəndəsinin iş yerlərində əməyin mühafizəsi vəziyyətinimaneəsiz yoxlamaq, aşkara çıxar ılmış pozuntular ın aradan qaldır ılmasını vəzif əli






































































şəxslərdən tələ b etmək, habelə təqsirkar şəxslərin məsuliyyətə cəlb edilməsi bar ədə işəgötür ən qar şısında məsələ qaldırmaq hüququ vardır.

3. Əməyin mühafizəsi üzr ə müvəkkilin öz vəzif ələrini yerinə yetirməsi üçün işəgötür ənona hər həftə orta əmək haqqını ödəməklə iş vaxtında azı iki saat vaxt ayır ır.

Maddə 237. Əməyin mühafizəsi qaydalarına əməl edilməsinə nəzarət sahəsində həmkarlarittifaqlarının hüquqları

1. Həmkarlar ittifaqlar ı «Həmkarlar ittifaqlar ı haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanununda nəzərdə tutulmuş hüquqlar ı çərçivəsində əməyin mühafizəsi qaydalar ına və müvafiq normativ hüquqi aktlara işəgötür ən tər əfindən əməl edilməsinə nəzar ətin həyatakeçirilməsində iştirak edirlər.

2. Həmkarlar ittifaqlar ı əməyin mühafizəsi üzr ə normativ aktlar ın hazırlanmasında və müəyyən edilmiş qaydada razılaşdır ılmasında iştirak edirlər, onlarla razılaşdır ılmamış aktlar ın qüvvəyə minməsinə qar şı müvafiq dövlət orqanlar ı vasitəsiilə etiraz etmək

hüququna malikdirlər.

3. Həmkarlar ittifaqlar ının nümayəndələri istehsal obyektlərinin və vasitələrinin sınağı və istismara qə bulu üzr ə dövlət komissiyalar ının işində, istehsalatda bədbəxt hadisələrintəhqiqində, əməyin mühafizəsi vəziyyətini, onun yaxşılaşdır ılması üçün kollektivmüqavilələrdə nəzərdə tutulmuş tədbirlərin yerinə yetirilməsi üzr ə yoxlamalarda iştirakedirlər. Vəzif əli şəxslər əməyin mühafizəsi tələ blərini pozduqda, istehsalatda baş vermiş

bədbəxt hadisələri gizləmdikdə həmkarlar ittifaqlar ının təqsirkar şəxslərin məsuliyyətə cəlb edilməsi üçün dövlət orqanlar ı qar şısında məsələ qaldırmaq hüququ var.

4. İşçilərin sağlamlığı və həyatı üçün bilavasitə təhlük ə yarandıqda həmkarlarittifaqlar ının hüququ var ki, əməyin mühafizəsi üzr ə konstruksiya çatışmazlıqlar ı olanmaşınlar ın, mexanizmlərin və digər məhsul növlərinin istehsalını, insanlar ın sağlamlığınazər ərli təsir göstər ən materiallar ın, texniki və texnoloci vasitələrin tətbiqini, habelə əməyin mühafizəsi haqqında qanunvericiliyə zidd olan işləri və işəgötür ən tər əfindənqə bul edilmiş qərarlar ın f əaliyyətinin dayandır ılması bar ədə əmək qanunvericiliyinə əməlolunmasına dövlət nəzar ətini həyata keçir ən orqan [Azərbaycan Respublikasının Əməkvə Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi (Dövlət Əmək Müf əttişliyinin vasitəsi ilə)] qar şısında məsələ qaldırsın.

5. Həmkarlar ittifaqlar ı bu Məcəllə ilə, habelə digər normativ hüquqi aktlarla müəyyən

olunmuş əməyin mühafizəsi normalar ı

na və qaydalar ı

na nəzar əti onlar ı

n nəzdində f əaliyyət göstər ən müvafiq əmək müf əttişliyi vasitəsiilə həyata keçirir. Bu müf əttişliyinhüquqlar ı və vəzif ələri Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə tənzimlənir.

Maddə 238. Sağlam və təhlük əsiz əməyin mühafizəsi şəraitinin təmin edilməsinə görə işəgötürənlərin məsuliyyəti

İşçilərin iş yerlərində sağlam və təhlük əsiz əməyin mühafizəsi şəraiti təmin edilmədikdə və kollektiv müqavilələrdə nəzərdə tutulan tədbirlər yerinə yetirilmədikdə qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda və qaydada işəgötür ən inzibati və cinayətməsuliyyətinə cəlb edilir.

Maddə 239. Əməyin mühafizəsi normalarının pozulması nəticəsində işçinin səhhətinə vurulan zərərə görə, yaxud onun həlak olması ilə əlaqədar maddi məsuliyyət





































1. İstehsalatda baş vermiş bədbəxt hadisədə və ya peşə xəstəliyində təqsirli (tam və yaqismən) olan işəgötür ən həm işçiyə xəsar ət yetirilməsi və ya sağlamlığının başqa şəkildə korlanması nəticəsində dəymiş zər ərin, həm müalicə olunması üçün çəkdiyi, həm də ona

pensiya, müavinətlər verilməsi ilə əlaqədar sosial sığorta orqanlar ı tər əfindən çəkilənxərclərin, el əcə d ə Az ərbaycan Respublikasının Mülki M əcəll ə si il ə müə yyən edilmi ş dig ər əlavə xərcl ərin əvəzini bütövlükdə ödəməlidir.

2. İşəgötür ənin təqsiri üzündən baş vermiş istehsalat qəzası və yaxud peşə xəstəliyinəticəsində sağlamlığı pozulmuş işçilər ə, habelə bu sə bə bdən həlak olmuş işçilərin ailə üzvlərinə və himayəsində olan digər şəxslər ə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydadadəymiş zər ər ə gör ə müvafiq ödənclər ödənilməlidir.

3. İstehsalat qəzası və yaxud peşə xəstəliyi nəticəsində sağlamlığı pozulmuş işçiyə və ya bu sə bə bdən həlak olmuş işçinin ailə üzvlərinə ödənclərin verilməsi qaydalar ı, şərtləri və mə bləği müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının NazirlərKabineti] tər əfindən təsdiq olunmuş qaydalarla müəyyən edilir.

4. İstehsalat qəzalar ı və yaxud peşə xəstəliyi nəticəsində zər ərçək ən şəxslərin zər ər ə gör ə verilən ödənclərinin mə bləğləri qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydadaəmsallaşdır ılmalıdır.

5. Bu maddə ilə müəyyən edilmiş hallarda ödənclərin verilməsi qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada sığorta orqanlar ında işəgötür ən tər əfindən icbari şəxsi sığortaolunmuş işçilər ə şamil olunmur. Əməyin mühafizəsi qaydalar ının pozulması, habelə əmək şəraitinə gör ə zər ərçəkmiş həmin işçilər ə və onlar ın ailə üzvlərinə sığorta haqqı müvafiq sığorta müqaviləsində nəzərdə tutulan qaydada və mə bləğdə ödənilir. (9)

X bölmə . Qad ınlar ın, yaşı 18-d ən az olan i şçil ərin və aqrarsahəd ə əmək münasibətl ərinin t ənziml ənməsi xüsusiyyətl əri

Otuz yeddinci f əsil. Qad ınlar ın əmək hüququ və onun hə yata keçirilməsind ə t əminatlar ı

Maddə 240. Hamilə və 3 yaşına çatmamış uşağı olan qadınlarla əmək müqaviləsibağlanmasının xüsusiyyətləri

1. Hamilə və ya 3 yaşına çatmamış uşağın olması sə bə binə gör ə qadınla əmək

müqaviləsinin bağlanmasından imtina etmək yolverilməzdir. Bu qayda işəgötür əninmüvafiq işi (vəzif əsi) olmadığı, habelə qadın əməyindən istifadə olunmasına yolverilməyən iş yerlərinə işə götürməkdən imtina olunan hallara şamil olunmur.

2. İşəgötür ən hamilə və ya 3 yaşına çatmamış uşağı olan qadınla bu sə bə blər ə gör ə əməkmüqaviləsi bağlamaqdan imtina etdikdə, qadın imtinanın sə bə bi bar ədə işəgötür əndənyazılı cavab verilməsini tələ b etmək hüququna malikdir. Əmək müqaviləsi bağlamaqdanimtina edilməsinin sə bə blərinə gör ə qadın hüququnun müdafiə olunması üçünməhk əməyə müraciət edə bilər.

Maddə 241. Qadın əməyinin tətbiqi qadağan olunan iş yerləri və işlər

1. Əmək şəraiti ağır, zər ərli olan iş yerlərində, habelə yeraltı tunellərdə, şaxtalarda və digər yeraltı işlərdə qadın əməyinin tətbiqi qadağandır.

















2. Bir qayda olaraq, fiziki işlə məşğul olmayan, r əhbər vəzif ələrdə çalışan və ya sosial,sanitar-tibbi xidmətlər göstər ən, habelə fiziki işlər görmədən yeraltı iş yerlərinə düşüb -qalxmaqla ayr ı-ayr ı vaxtlarda qadınlar tər əfindən müvafiq yeraltı işlərin yerinə yetirilməsinə yol verilir.

3. Qadınlar ın bu maddə ilə müəyyən edilmiş normalardan artıq ağır əşyalar ın qaldır ılması

və bir yerdən başqa yer ə daşınması işlərinə cəlb edilməsi qadağandır.

4. Qadınlar ın əmək funksiyasına yalnız aşağıdak ı normalar həddində ümumi çəkisi olanağır şeylərin əl ilə qaldır ılması və daşınması işlərinin görülməsi (xidmətləringöstərilməsi) daxil edilə bilər:

a) başqa işləri görməklə yanaşı eyni zamanda ümumi çəkisi 15 kiloqramdan çoxolmayan əşyalar ın əl ilə qaldır ılaraq başqa yer ə daşınması;

b) ümumi çəkisi 10 kiloqramdan çox olmayan əşyanın bir metr yar ımdan artıqolmayan hündürlüyə qaldır ılması;

c) bütün iş günü (iş növbəsi) ərzində müntəzəm olaraq ümumi çəkisi 10kiloqramdan çox olmayan əşyanın əl ilə qaldır ılı b başqa yer ə daşınması;

ç) 15 kiloqramdan artıq gücün sərf edilməsi tələ b olunan yüklənmiş tək ərli arabavə ya hər ək ət edən digər vasitələrlə əşyalar ın daşınması.

5. Hamilə və 3 yaşınadək uşağı olan qadınlar ın bu maddədə nəzərdə tutulmuş işləringörülməsinə cəlb olunması qadağandır.

6. Qadın əməyinin tətbiqi qadağan olunan əmək şəraiti zər ərli və ağır olan istehsalatlar ın, peşələrin (vəzif ələrin), habelə yeraltı işlərin siyahısı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti] tər əfindən təsdiq edilir.

Maddə 242. Qadınların gecə işlərinə, iş vaxtından artıq işlərə və istirahət günlərində işə cəlb olunmasının, habelə ezamiyyətlərinin məhdudlaşdırılması

1. Hamilə qadınlar ın və 3 yaşına çatmamış uşağı olan qadınlar ın gecə işlərinə, iş vaxtından artıq işlər ə, istirahət, bayram və iş günü hesab olunmayan digər günlərdə işə cəlb edilməsinə, habelə onlar ın ezamiyyətə göndərilməsinə yol verilmir.

2. 3 yaşı

ndan 14 yaşı

nadək uşağı

olan, həmçinin 16 yaşı

nadək əlil uşağı

olan qadı

nlar ı

n iş vaxtından artıq işlər ə, istirahət, bayram və iş günü hesab olunmayan digər günlərdə işə cəlb edilməsinə və ezamiyyətə göndərilməsinə yalnız onlar ın razılığı ilə yol verilir.

Maddə 243. Hamilə və yaş yarımadək uşaqlı qadınların daha yüngül işə keçirilməsi

1. Tibbi r əyə uyğun olaraq hamilə qadınlar üçün hasilat və ya xidmət norması azaldılır,yaxud onlar zər ərli istehsal amillərinin təsirini istisna edən daha yüngül işə keçirilirlər.

2. Yaş yar ımına çatmamış uşağı olan qadınlar əmək funksiyasını yerinə yetirməklə yanaşı, uşağını yedizdirməkdə və ya əmizdirməkdə çətinlik çəkirlərsə, işəgötür ən qadının

ərizəsi ilə onu uşağı yaş yar ımına çatanadək başqa yüngül işə keçirməli və ya uşağınınyedizdirilməsi üçün zəruri şəraitin yaradılmasını təmin etməlidir.













3. Qadınlar bu maddədə nəzərdə tutulmuş hallarda başqa yüngül işə keçirilərk ən onlar ınəsas vəzif ələri üzr ə orta əmək haqqı saxlanılır.

4. Hamiləlik və ya uşağının yedizdirilməsi sə bə blərinə gör ə qadınlar ın əmək haqqınınazaldılması qadağandır.

Maddə 244. Uşağın yedizdirilməsi üçün fasilələr

1. Yaş yar ımına çatmamış uşağı olan qadınlara iş vaxtı ərzində istirahət və yemək üçünverilən ümumi fasilədən başqa, həm də uşağını yedizdirmək (əmizdirmək) üçün əlavə fasilələr verilməlidir. Bu fasilələrin hər əsi azı 30 dəqiqə olmaqla, hər 3 saatdan bir verilir.Qadının yaş yar ımına çatmamış iki və daha çox uşağı olduqda hər fasilənin müddəti azı

bir saat müəyyən edilir.

2. Uşağın yedizdirilməsi ilə əlaqədar fasilələr iş vaxtına daxil edilir və orta əmək haqqı saxlanılır.

3. Qadının istəyi ilə uşağın yedizdirilməsi üçün fasilələr cəmlənər ək nahar və istirahətvaxtına birləşdirilə, habelə iş vaxtının (növbəsinin) əvvəlində, yaxud axır ında istifadə edilə bilər. Əgər qadın uşağın yedizdirilməsi üçün fasilələri cəmləyər ək iş vaxtınınsonunda istifadə etmək istəsə, onda onun iş günü həmin fasilələrin müddəti qədərqısaldılır.

Maddə 245. Qadınlar üçün natamam iş vaxtı müəyyən edilən hallar və həkim müayinəsizamanı əmək haqqının saxlanılması

1. Hamilə, 14 yaşına çatmamış uşağı, yaxud 16 yaşa çatmamış əlil uşağı olan, habelə tibbi r əy əsasında xəstə ailə üzvünə qulluq edən qadınlar ın xahişi ilə işəgötür ən onlaraişlənmiş vaxta mütənasib əmək haqqı ödənilən natamam iş günü və ya natamam iş həftəsimüəyyən etməlidir. Bu halda qadının gündəlik və ya həftəlik iş vaxtının müddətitər əflərin razılığı ilə müəyyən edilir.

2. Hamilə və 3 yaşınadək uşağı olan qadınlar ın həm özünün, həm də uşağının tibbmüəssisələrində dispanser və ambulator müayinələrinin keçirildiyi, həkim məsləhətləriapar ıldığı günlərdə orta əmək haqqı saxlanılır. Belə müayinələrin keçirilməsi üçünişəgötür ən hökmən hamilə qadınlara zəruri şərait yaratmalıdır.

Maddə 246. Uşaqlarını anasız böyüdən işçilər üçün təminatlar

Məcəllənin bu f əslində azyaşlı uşaqlar ı olan qadınlar üçün müəyyən edilmiş hüquqlarüzr ə bütün təminatlar uşaqlar ını müəyyən sə bə bdən (uşaqlar ın anası öldükdə, valideynlikhüququndan məhrum edildikdə, müəyyən müddət müalicə müəssisələrində və azadlıqdanməhrumetmə yerlərində olduqda) anasız təkbaşına böyüdən atalara, habelə uşaqlar ınqəyyumlar ına, himayədarlar ına şamil edilir.

Otuz səkkizinci f əsil. Yaşı 18-d ən az olan i şçil ərin əmə yind ən istifad ənin xüsusiyyətl əri

Maddə 247. Yaşı 18-dən az olan işçilərin əmək hüququ və onun xüsusiyyətləri



1. Əmək, peşə vərdişlərinin və əmək stacının az olması və fizioloci vəziyyəti ilə bağlı olan amillər nəzər ə alınaraq bu Məcəllə ilə yaşı 18-dən az olan işçilərin əməyindənistifadə olunmasının xüsusiyyətləri və onlar üçün müvafiq təminatlar nəzərdə tutulur.

2. İşəgötür ən tər əfindən bu Məcəllə ilə yaşı 18-dən az olan işçilər üçün müəyyən edilmiş təminatlara əməl olunması məcburidir.

3. Yaşı 18-dən az olan işçilərlə əmək müqaviləsi bağlayark ən onlar ın əmək və peşə vərdişlərinin artır ılması üçün işəgötür ən tər əfindən təmin edilməli olan əlavə şərtlər,öhdəliklər nəzərdə tutulmalıdır. Ya şı 18-d ən az olan i şçil ərin i ş günü ərzind ə pe şə

haz ırl ı ğ ına sərf etdikl əri vaxt i şə götür ənin raz ıl ı ğ ı il ə i ş vaxt ı kimi nə z ər ə al ınır. (21)

Maddə 248. Yaşı 18-dən az olan şəxslərin işə düzəlməsində təminatları

Yaşı 18-dən az olan şəxslərin azyaşlı olduğuna və ya əmək vərdişlərinin, yaxud peşəkarlıq səviyyəsinin aşağı olmasına gör ə işə qə bul olunmasından imtina edilə bilməz.

Maddə 249. İşə qəbul zamanı yol verilən yaş həddi

1. Yaşı 15-dən az olan şəxslərin, bir qayda olaraq, işə qə bul edilməsinə yol verilmir.

2. Gəncləri istehsalata hazırlamaq üçün orta ümumtəhsil məktə blərinin, peşə məktə blərinin, litseylərin və orta ixtisas tədris müəssisələrinin 14 yaşına çatmış şagirdlərinin istehsalat təlim i keçirilməsi üçün dərsdən asudə vaxtda onlar ın səhhətinə ziyan yetirməyən yüngül işlər yerinə yetirməklə, valideynlərin, yaxud onlar ı əvəz edənşəxslərin razılığı ilə işə qə bul edilməsinə yol verilir.

Maddə 250. Yaşı 18-dən az olan işçinin əməyinin tətbiqi qadağan olunduğu işlər

Əmək şəraiti ağır, zər ərli olan iş yerlərində, yeraltı tunellərdə, şaxtalarda və digər yeraltı işlərdə, habelə əxlaqi kamilliyinin inkişaf ına mənfi təsir göstər ən amilli gecə klublar ında,

barlar ında, kazinolarda, o cümlədən spirtli içkilərin, narkotik vasitələrin və toksik preparatlar ın istehsalı, daşınması, satışı və saxlanılması işlərində yaşı 18-dən az olanşəxslərin əməyinin tətbiq edilməsi qadağandır. İ cbari ümumi orta t əhsil haqqında

qanunvericiliyin şamil edildiyi ya şı 18-d ən az olan şə xsl ərin bu t əhsilini tam həcmd ə

almaq imkanından məhrum ed ə bil ən i şl ər ə götürülmə si qada ğ and ır. (21)

Maddə 251. Yaşı 18-dən az olan işçi tərəfindən ağırlığın qaldırılmasında məhdudiyyət

qoyulan işlər

1. Yaşı 18-dən az olan işçilərin bu maddə ilə müəyyən edilmiş normalardan artıq ağırəşyalar ın qaldır ılması və bir yerdən başqa yer ə daşınması işlərinə cəlb edilməsiqadağandır.

2. 16 yaşından 18 yaşadək olan işçilərin əmək funksiyasına yalnız aşağıdak ı normalarhəddində ümumi çəkisi olan ağır əşyalar ın əl ilə qaldır ılması və daşınması işləriningörülməsi (xidmətlərin göstərilməsi) daxil edilə bilər:

a) kişilərin başqa işləri görməklə yanaşı, eyni zamanda ümumi çəkisi 15

kiloqramdan çox olmayan əşyalar ın əl ilə qaldır ılaraq başqa yer ə daşınması,habelə ümumi çəkisi 10 kiloqramdan çox olmayan əşyanın bir metr yar ımdanartıq olmayan hündürlüyə qaldır ılması;







b) qadınlar ın başqa işləri görməklə yanaşı, eyni zamanda ümumi çəkisi 10kiloqramdan çox olmayan əşyalar ın əl ilə qaldır ılaraq başqa yer ə daşınması,habelə ümumi çəkisi 5 kiloqramdan çox olmayan əşyanın bir metr yar ımdan artıqolmayan hündürlüyə qaldır ılması;

c) bütün iş günü (iş növbəsi) ərzində müntəzəm olaraq ümumi çəkisi 10

kiloqramdan çox olmayan əşyanın əl ilə qaldır ılı b başqa yer ə daşınması;

ç) 15 kiloqramdan artıq gücün sərf edilməsi tələ b olunan yüklənmiş tək ərli arabavə ya hər ək ət edən digər vasitələrlə əşyalar ın daşınması.

3. 16 yaşadək qızlar yalnız onlar ın razılığı ilə bu maddənin ikinci hissəsinin «a», «b» və «c» bəndlərində nəzərdə tutulan normalar ın müvafiq olaraq 1/3 hissəsi həddində ağırlığı olan əşyalar ın qaldır ılması və daşınması işlərinə cəlb oluna bilərlər.

4. Yaşı 16-dan az olan qızlar ın bütün iş günü ərzində müntəzəm olaraq yük qaldırma və daşınma işlərinə cəlb edilməsi qadağandır.

5. Yaşı 18-dən az olan işçilərin əməyinin tətbiqi qadağan olunan əmək şəraiti zər ərli və ağır olan istehsalatlar ın, peşələrin (vəzif ələrin), habelə yeraltı işlərin siyahısı müvafiq icrahakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti] tər əfindən təsdiqedilir.

Maddə 252. Yaşı 18-dən az olan işçilərin tibbi müayinəsi

Yaşı 18-dən az olan şəxslər işə yalnız tibbi müayinə keçirildikdən sonra qə bul edilirlər və onlar 18 yaşına çatanadək hər il işəgötür ənin vəsaiti hesabına hökmən tibbi müayinədənkeçirilməlidirlər.

Maddə 253. Yaşı 18-dən az olan işçilərin əməyinin ödənilməsində güzəştlər

1. 18 yaşına çatmamış işçilərin bu Məcəllənin 91-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş qısaldılmış iş vaxtı şəraitində əmək haqlar ı müvafiq vəzif ələr, peşələr üzr ə işləyən yaşlı işçilər üçün müəyyən edilmiş tam mə bləğdə ödənilir.

2. Yaşı 18-dən az olan və işəmuzd işlərdə çalışan işçilərin əməyi yaşlı işçilər üçünmüəyyən edilmiş işəmuzd qiymətlər üzr ə ödənilir, bu Məcəllənin 91-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş qısaldılmış iş vaxtı ilə yaşlı işçilərin gündəlik iş vaxtı arasındak ı

müddət f ərqi üçün onlara tarif dər əcəsi üzr ə əlavə haqq verilir.

Maddə 254. Yaşı 18-dən az olan işçilərin gecə işlərinə, iş vaxtından artıq işlərə və istirahətgünlərində işə cəlb olunmasının, habelə ezamiyyətə göndərilməsinin qadağan olunması

1. Yaşı 18-dən az olan işçiləri gecə vaxtı işlər ə, iş vaxtından artıq işlər ə, istirahət, bayramgünlərində və iş günü hesab olunmayan digər günlərdə işə cəlb edilməsi, habelə onlar ınezamiyyətə göndərilməsi qadağandır.

2. Axşam saat 20-dən səhər saat 7-dək olan müddət, yaşı 18-dən az olan işçilər üçün gecə vaxtı hesab edilir.

Maddə 255. Əmək müqaviləsinin ləğv edilməsində yaşı 18-dən az olan işçilərin təminatı













Peşəkarlıq səviyyəsinin, ixtisasının (peşəsinin) kifayət dər əcədə olmadığı üçün tutduğuvəzif əyə uyğun gəlmədiyinə gör ə bu Məcəllənin 70-ci maddəsinin «c» bəndinə əsasənyaşı 18-dən az olan işçinin əmək müqaviləsi ləğv edilə bilməz.

Otuz doqquzuncu f əsil. K ənd t əsərrüfat ı müəssisəl ərind ə i şçil ərin əməkmünasibətl ərinin t ənziml ənməsi xüsusiyyətl əri

Maddə 256. K ənd təsərrüfatı işçilərinin əmək münasibətlərinin tənzimlənməsi

1. K ənd təsərrüfatı və başqa aqrar-sənaye sahələrində işəgötür ənlərlə işçilər arasındaəmək münasibətlərinin yaranması və tənzimlənməsi yalnız müvafiq növ müəssisənin təsissənədi — nizamnaməsi, əsasnaməsi və bu Məcəllə, habelə digər normativ hüquqi aktlarlamüəyyən edilmiş qaydada həyata keçirilir. Bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş əməkmüqaviləsinin bağlanması qaydalar ı bütövlükdə həmin müəssisələr ə də şamil edilir.

2. K ənd təsərrüfatı və başqa aqrar-sənaye sahələrində qanunvericiliklə nəzərdə tutulmuş qaydada yaradılan k əndli (fermer) təsərrüfatının, f ərdi (ailə) müəssisələrinin, səhmdarcəmiyyətlərinin və digər təşkilati-hüquqi formalı müəssisələrin nizamnamələrində,əsasnamələrində işçilərin bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş əmək hüquqlar ı məhdudlaşdır ıla bilməz. Həmin sənədlərdə yalnız əmək münasibətlərinin daha mütər əqqiforma və üsullarla tənzimlənməsinin şərtləri, qaydalar ı nəzərdə tutula bilər.

3. Bütün növ k ənd təsərrüfatı təyinatlı müəssisələrdə qadınlar ın, yaşı 18-dən az olanişçilərin əməyindən yalnız bu Məcəllənin müvafiq maddələri ilə müəyyən edilmiş normalar dair əsində istifadə edilə bilər.

Maddə 257. K ənd təsərrüfatı müəssisələrində iş vaxtının və əməyin ödənilməsinin

tənzimlənməsi xüsusiyyətləri

1. K ənd təsərrüfatı və aqrar sənaye müəssisələrində istehsal və digər iqtisadimünasibətlərin xüsusiyyətləri nəzər ə alınaraq iş vaxtı bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş normalar və qaydalar çərçivəsində onlar ın nizamnamələri (əsasnamələri) ilə müəyyənedilir. Bu müəssisələrdə iş vaxtının cəmlənmiş və ya mövsümi işlərin yerinə yetirilməsiüçün ayr ı-ayr ı dövrlər ə bölünmüş uçotu apar ıla bilər.

2. K ənd təsərrüfatı təyinatlı məhsul istehsal edən və ya xidmətlər göstər ən qurumlar ınüzvlərinin əmək haqqı məsələləri ilə bağlı münasibətlər, bir qayda olaraq, həminmüəssisənin mülkiyyətindəki pay iştirak ı ilə müəyyən edilir. Bu müəssisələrdə əmək

müqaviləsi ilə işləyən işçilər ə əmək haqqı bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş normalardan azolmamaqla tər əflərin razılığı ilə müəyyən edilir.

3. Əgər k ənd təsərrüfatı müəssisələrində işçilərin əmək haqqının ödənilməsi formalar ı,qaydalar ı, əmək və əməyin qiymətləndirilməsi normalar ı onlar ın nizamnamələrində,əsasnamələrində nəzərdə tutulmamışdırsa, onda müəssisənin əmək haqqı normalar ınınmüəyyən edilməsi və ödənilməsi qaydalar ı tətbiq edilir. Bu qaydalar müəssisənin ümumiyığıncağı tər əfindən səs çoxluğu ilə qə bul edilir. Belə qaydalar da qə bul edilməyibsə,əmək haqqı normalar ı müvafiq icra hakimiyyəti [Azərbaycan Respublikasının NazirlərKabineti] və ya bələdiyyə orqanlar ı tər əfindən müəyyən edilmiş normativlər bar ədə müvafiq tövsiyələr əsasında müəyyən edilir.

Maddə 258. Fərdi k əndli (fermer) təsərrüfatlarında və ailə müəssisələrində əməkmünasibətləri















1. Fərdi k əndli (fermer) təsərrüfatlar ında və ailə müəssisələrində əmək münasibətləri buMəcəllənin müəyyən etdiyi əmək münasibətlərinin tənzimlənməsi qaydalar ı və normalar ı tətbiq edilməklə və ya onlar ın mülahizələri ilə müəyyən edilən qaydada tənzimlənir.Lakin bu təsərrüfatlar ın üzvlərinin əmək münasibətləri mövcud qanunvericiliyə ziddqaydada müəyyən edilməməlidir.

2. Müstəsna hallarda ailə müəssisələrində 14 yaşından 15 yaşınadək olan yeniyetmələrinişə cəlb edilməsinə yol verilə bilər. Lakin onlar ağır, həyatı üçün təhlük əli, zər ərli işlər ə,habelə gecə işlərinə cəlb edilə bilməzlər. Bu yaş həddində olan yeniyetmələr yalnız xırdaxarakterli işlərin görülməsinə, əmək vərdişlərinin yaradılmasına xidmət edən, peşə, sənətöyr ədilməsi üçün zəruri olan işlər ə cəlb edilə bilərlər.

3. Fərdi k əndli (fermer) təsərrüfatlar ında və ailə müəssisələrində əmək münasibətləri, birqayda olaraq, bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada yazılı formada əmək müqaviləsi

bağlanılmaqla tənzimlənir. Bu müəssisələrdə əmək müqaviləsi şifahi formada da bağlanıla bilər. Bu halda əmək münasibəti tər əflərdən birinin tələ bi ilə r əsmiləşdirilməlidir. Əmək müqaviləsinin r əsmiləşdirilməsi f ərdi k əndli (fermer)

təsərrüfatının və ya ailə müəssisəsinin r əhbərinin (işəgötür ənin) əmri, sər əncamı verilməklə və ya müvafiq qaydada tərtib edilmiş ailə kitabında (curnalında) qeydiyyatasalınmaqla həyata keçirilə bilər.

XI bölmə . Əmək mübahisəl əri

Qırx ıncı f əsil. Kollektiv əmək mübahisəl əri

Maddə 259. Kollektiv əmək mübahisələrinin həlli qaydalarının təsir dairəsi

1. Kollektiv əmək mübahisələrinin həllinin bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş üsullar ı və qaydası, habelə kollektiv əmək mübahisələrinin həlli üsulu kimi tətillərin həyatakeçirilməsinin hüquqi əsaslar ı bütün işəgötür ənlər və onlar ın birlikləri, müvafiq icrahakimiyyəti orqanlar ı, əmək kollektivləri və həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatlar ı üçünməcburidir.

2. Dövlət qulluqçular ının kollektiv əmək mübahisələrinin həlli qaydalar ı bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş normalara uyğun olaraq dövlət qulluğu haqqında müvafiq normativhüquqi aktla tənzimlənir.

Maddə 260. Kollektiv əmək mübahisələrinin predmeti

1. Bu Məcəllə ilə aşağıdak ı məsələlərin tənzimlənməsi zamanı yaranan kollektiv əməkmübahisələrinin həlli nizama salınır:

a) kollektiv müqavilələrin və sazişlərin bağlanması üçün danışıqlar ın apar ılması;

b) kollektiv müqavilələrin və sazişlərin bağlanması;

c) qüvvədə olan kollektiv müqavilələr ə və ya sazişlər ə dəyişikliklərin, əlavələrinedilməsi;

ç) kollektiv müqavilələrin və sazişlərin icrasının təmin edilməsi;



d) kollektiv üzvlərinin mənafelərinin təmin olunması üçün digər əmək və sosial,iqtisadi məsələlərin həll edilməsi.

2. Bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş kollektiv əmək mübahisələrinin həlli qaydalar ı işçilərinin sayından asılı olmayaraq bütün müəssisələrin işəgötür ənləri, müvafiq icra,məhk əmə hakimiyyəti orqanlar ı, əmək kollektivləri və həmkarlar ittifaqlar ı üçün

məcburidir.

Maddə 261. Kollektiv əmək mübahisəsinin tərəfləri

1. Kollektiv əmək mübahisəsinin tər əfləri işəgötür ənlər, işçilər (əmək kollektivi və yaonun bir hissəsi) və ya həmkarlar ittifaqlar ıdır.

2. Həmkarlar ittifaqlar ı bu Məcəllə ilə və digər normativ hüquqi aktlarla müəyyən edilmiş səlahiyyətləri daxilində kollektiv əmək mübahisələrinin qanuni və ədalətli həllinə nailolmaq məqsədi ilə tətillər, habelə qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada sərbəsttoplaşaraq digər kütləvi tədbirlər keçirmək hüququna malikdirlər.

3. Kollektiv sazişlərlə bağlı mübahisələrdə həmkarlar ittifaqlar ının, işəgötür ənlərin birlikləri və müvafiq icra hakimiyyəti orqanlar ı [baş kollektiv sazişlə bağlı mübahisələrüzr ə - Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti; sahə (tarif) kollektiv sazişləri ilə

bağlı mübahisələr üzr ə Azərbaycan Respublikasının nazirlikləri, dövlət komitələri, dövlətkonsernləri, şirk ətləri və idar ələri; ərazi (rayon) kollektiv sazişləri ilə bağlı mübahisələrüzr ə - yerli icra hakimiyyəti orqanlar ı] tər əf qismində iştirak edirlər.

Qırx birinci f əsil. Kollektiv t əl əbl ərin ir əli sürülməsi və onlara bax ılması

Maddə 262. Kollektiv tələblərin irəli sürülməsi1. Kollektiv müqavilələrin və sazişlərin bağlanması və onlara dəyişikliklər edilməsi ilə əlaqədar kollektiv tələ blər bu Məcəllənin II bölməsində nəzərdə tutulmuş qaydalarauyğun olaraq ir əli sürülür.

2. Kollektiv müqavilə və sazişlərin icra edilməməsi və ya tam həcmdə icra edilməməsi,habelə digər əmək və sosial məsələlərlə əlaqədar kollektiv tələ blər işçilərin və yahəmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının (birliyinin) ümumi yığıncağında (konfransında) ir əlisürülür. Qərar işçilərin səs çoxluğu ilə, həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatında (birliyində) isə onun nizamnaməsində digər qərarlar üçün nəzərdə tutulmuş qaydada qə bul olunur.

3. İşçilər kollektiv tələ bləri ir əli sürməklə bərabər işəgötür ənlə danışıqlarda onlar ınadından iştirak etmək üçün öz səlahiyyətli nümayəndələrini ayıra bilər və ya danışıqlar ınapar ılmasını həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatına həvalə edə bilərlər.

4. İşəgötür ənin iqtisadi imkanlar ına uyğun olmayan tələ blər ə yol verilmir. Tələ bləriqtisadi imkanlar ına uyğun olmadıqda işəgötür ən bunu auditor r əyinə əsasən sübutetməlidir.

Maddə 263. Kollektiv tələblərə baxılması

1. İşəgötür ən kollektiv tələ blərin ona təqdim edildiyi vaxtdan 5 iş günü müddətində özqərar ını yazılı formada işçilər ə və ya həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatına bildirməlidir.











































































































İşəgötür ən kollektiv tələ blərdən tam və ya qismən imtina etdikdə və ya tələ blər ə cavabverilməsini gecikdirdikdə, kollektiv əmək mübahisəsi başlanmış hesab olunur.

2. İşəgötür ən kollektiv əmək mübahisəsinin başlanması haqqında 3 iş günü müddətində müvafiq icra hakimiyyəti orqanına [Azərbaycan Respublikasının Əmək və ƏhalininSosial Müdafiəsi Nazirliyi] məlumat verməlidir.

3. Kollektiv sazişlərlə əlaqədar tələ blər ə 1 ay müddətində baxılır.

Maddə 264. Kollektiv əmək mübahisəsinin həlli üsulları

Kollektiv əmək mübahisələri bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş qaydada bar ışdır ıcı üsullardan və tətillərdən istifadə etməklə həll olunur.

Qırx ikinci f əsil. Kollektiv əmək mübahisəl əri həllinin bar ışd ır ıcı üsullar ı

Maddə 265. Kollektiv əmək mübahisəsi həllinin barışdırıcı üsulları

1. Kollektiv əmək mübahisəsinin həll edilməsi üçün aşağıdak ı bar ışdır ıcı üsullardanistifadə oluna bilər:

razılaşdır ıcı komissiyadan;

vasitəçidən; əmək arbitracından.

2. Tər əflər bu üsullardan birindən və ya hamısından, yaxud mübahisənin daha tez həllinə sə bə b ola biləcək digər üsuldan istifadə edilməsi bar ədə öz aralar ında razılığa gələ

bilərlər. Əldə edilmiş razı

lı

q protokolla r əsmiləşdirilir.3. İşçilər kollektiv əmək mübahisəsinin həlli gedişində öz tələ blərini müdafiə etməkməqsədi ilə istehsal prosesinə mane olmadan işdən k ənar vaxtlarda iclaslar, yığıncaqlarkeçirmək hüququna malikdirlər.

4. Tər əflərin nümayəndələri, razılaşdır ıcı komissiya, vasitəçi, əmək arbitracı kollektivəmək mübahisəsinin tez və ədalətlə həlli üçün bütün imkanlardan istifadə etməyə

borcludurlar.

5. Zəruri hallarda kollektiv əmək mübahisəsinin həllinin bar ışdır ıcı üsullar ından istifadə

olunması üçün bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş müvafiq müddətlər tər əflərin razılığı ilə uzadıla bilər.

Maddə 266. Razılaşdırıcı komissiyada kollektiv əmək mübahisəsinə baxılması

1. Razılaşdır ıcı komissiya kollektiv əmək mübahisəsinin başladığı vaxtdan etibar ən 3 iş günü müddətində yaradılır və işəgötür ənin müvafiq əmri (sər əncamı, qərar ı) və işçilərinnümayəndələrinin qərar ı ilə r əsmiləşdirilir.

2. Razılaşdır ıcı komissiya bərabər hüquqlu əsasda tər əflərin sayca bərabərnümayəndələrindən təşkil edilir. Kollektiv əmək mübahisəsinə razılaşdır ıcı komissiya

tər əfindən onun yaradıldığı gündən 5 iş günü müddətində baxılmalıdır.























3. Razılaşdır ıcı komissiyada tər əflər qar şılıqlı razılığa gəldikdə bu bar ədə protokol tərtibedilir. Əldə edilmiş razılıq tər əflər üçün məcburidir və protokolda nəzərdə tutulmuş müddətdə icra olunmalıdır. Razılıq əldə edilmədikdə fikir ayr ılığı haqqında protokoltərtib edilir.

Maddə 267. Kollektiv əmək mübahisəsinə vasitəçinin iştirak ı ilə baxılması

1. Vasitəçi tər əflərin qar şılıqlı razılığı ilə mübahisənin nəticələrində marağı olmayanyüksək ixtisaslı və nüfuzlu şəxslərdən müəyyən edilir.

2. Vasitəçi işəgötür əndən kollektiv əmək mübahisələrinə aid olan lazımi sənədləri və məlumatlar ı tələ b etmək hüququna malikdir.

3. Vasitəçi təyin edildikdən sonra 5 iş günü müddətində müəssisənin iqtisadi vəziyyətini,kollektiv danışıqlar üçün yaradılmış komissiyanın protokollar ını, tər əflərin təkliflərini,habelə zəruri olan digər sənədləri təhlil edib tər əflərin mövqelərinin bar ışdır ılması variantlar ını hazırlayır. Hazırlanmış variantlar dərhal tər əflər ə təqdim edilir. Tər əflər 5 iş

günü müddətində vasitəçinin iştirak ı ilə təklif olunan variantlar ı müzakir ə etməlidirlər.Təklif olunmuş variantlardan hər hansı biri bəyənildikdə mübahisə həmin variantəsasında həll olunmuş hesab edilir və bu bar ədə protokol tərtib edilir.

4. Təklif olunmuş variantlardan heç biri qə bul edilmədikdə fikir ayr ılığı haqqında protokol tərtib edilir.

Maddə 268. Kollektiv əmək mübahisəsinə əmək arbitracında baxılması

1. Əmək arbitracı kollektiv əmək mübahisəsinin həlli üçün yaradılan müvəqqəti orqandır.O, kollektiv əmək mübahisəsinin əmək arbitracının icraatına verilməsi bar ədə razılığınəldə edildiyi vaxtdan 5 iş günündən gec olmayaraq tər əflərin birgə qərar ı ilə yaradılır.

2. Əmək arbitracının tərkibi (3 nəf ərdən az olmayaraq), reqlamenti, mübahisəyə baxılmayeri, müddətləri, arbitraca texniki yardımın təşkili tər əflərin qar şılıqlı razılığı ilə müəyyənolunur. Arbitracın sədri arbitrlər tər əfindən öz sıralar ından seçilir. Əmək arbitracınıntərkibinə mübahisənin nəticəsində maraqlı olmayan şəxslər, icra hakimiyyəti, bələdiyyə orqanlar ının nümayəndələri, hüquq, əmək və sosial məsələlər üzr ə mütəxəssislər və digərşəxslər daxil edilə bilərlər.

3. Tər əflər əmək arbitracının qərarlar ının məcburiliyi bar ədə qabaqcadan razılığa gələ

bilərlər.

4. Əmək arbitracında kollektiv əmək mübahisələrinə baxılma müddəti 7 iş günündən çoxolmamalıdır. Əmək arbitracı mübahisəyə aid olan lazımi sənədləri və məlumatlar ı almaqhüququna malikdir.

5. Əmək arbitracının qərar ı səs çoxluğu ilə qə bul edilir və protokolla r əsmiləşdirilir.Tər əflər arbitracın qərar ı ilə razılaşmadıqda bu bar ədə protokol tərtib edilir.

6. Tər əflər əmək arbitracının qərarlar ının məcburiliyi bar ədə qabaqcadan razılığagəlmişlərsə, arbitracın qərar ı ilə mübahisə qəti həll olunmuş hesab edilir və mübahisənin

davam etdirilməsinə yol verilmir.

Maddə 269. Kollektiv əmək mübahisələrinin həllində iştirak edən şəxslərin təminatları



1. Kollektiv əmək mübahisələrinin həllində iştirak edən şəxslər (razılaşdır ıcı komissiyanın üzvləri, vasitəçilər, arbitrlər, əmək kollektivinin nümayəndələri və s.) buMəcəllənin 27-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş təminatlardan istifadə edirlər.

2. İşəgötür ən bar ışdır ıcı komissiyanın, vasitəçinin, əmək arbitracının normal f əaliyyətiüçün zəruri iş şəraiti yaratmalıdır.

Qırx üçüncü f əsil. Kollektiv əmək mübahisəl ərinin həlli məqsədi il ə t ətilhüququnun hə yata keçirilməsi

Maddə 270. Tətil keçirilməsinin hüquqi əsasları

1. İşçilərin təkbaşına və ya başqalar ı ilə birlikdə tətil etmək hüququ vardır.

2. Kollektiv əmək mübahisəsi yarandığı vaxtdan işçilərin və ya həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının tətil etmək hüququ əmələ gəlir.

3. Əgər tər əflər mübahisənin həllinin dinc üsullar ından istifadə edəcəkləri bar ədə razılığagəlmişlərsə, onda bu üsullarla kollektiv əmək mübahisəsinin həllinə nail olunmadıqdatətilə yol verilir. İşəgötür ən mübahisənin bar ışdır ıcı üsullarla həllini əsassız olaraquzatdıqda, habelə bar ışdır ıcı üsullarla əldə edilmiş razılaşmalar ı yerinə yetirmədikdə əmək kollektivinin, həmkarlar ittifaqlar ı orqanının birbaşa tətil keçirmək hüququ yaranır.

4. Tətildə iştirak etmək könüllüdür. Zor t ətbiq etməkl ə və ya zor t ətbiq etmək həd ə si il ə

qorxutmaqla və ya şə xsin maddi cəhətd ən asıl ı olmasından istifad ə etməkl ə onu tətildə iştirak etməyə və yaxud iştirakdan imtina etməyə məcbur edən şəxslər qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada məsuliyyət daşıyırlar.

5. Bu Qanunun 275-ci maddəsinin dördüncü hissəsində göstərilmiş hallardan başqatətildə iştirak edən işçilərin əmək vəzif ələrinin icrası üçün başqa şəxslərin cəlbedilməsinə yol verilmir.

6. İşəgötür ən tətillər təşkil və ya tətillərdə iştirak edə bilməz.

7. Kollektiv əmək mübahisəsinin yaranması və tətil keçirilməsi ilə əlaqədar işçilərinişdən çıxar ılmasına, habelə kollektiv əmək mübahisəsinin yarandığı müəssisənin (filialın,nümayəndəliyin), digər iş yerlərinin ixtisar ı, ləğvi və ya yenidən təşkili qadağandır.

8. Qanunvericilik, müvafiq icra hakimiyyəti [Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İcraAparatı, Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabineti, nazirlikləri, dövlət komitələri və digər mərk əzi icra hakimiyyəti orqanlar ı, habelə yerli icra hakimiyyəti orqanlar ı],məhk əmə və hüquq-mühafizə orqanlar ında işləyən vəzif əli şəxslər tətil edə bilməzlər.

9. J ə zaçəkmə müə ssisəl ərind ə məhkumlara əmək mübahisəl ərinin həlli üçün əmək

f əaliyyətini dayand ırmaq və t ətil etmək qada ğ an edilir. (10, 17)

Maddə 271. Tətil keçirilməsi barədə qərarın qəbul olunması

Tətil keçirilməsi haqqında qərar işçilərin yığıncağında (konfransında) və yaxud

həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı (birliyi) tər əfindən bu Məcəllənin 262-ci maddəsində müəyyən edilmiş qaydada qə bul edilir.























































Maddə 272. Tətil barədə işəgötürənə məlumat verilməsi

Tətilin başlanmasına ən geci 10 iş günü qalmış əmək kollektivi və ya həmkarlar ittifaqlar ı orqanı işəgötür ənə tətil keçiriləcəyi bar ədə yazılı məlumat verməlidir.

Maddə 273. Xəbərdarlıq tətili

Kollektiv əmək mübahisəsinin həllinin istənilən mərhələsində qısamüddətli (bir saataqədər) xə bərdarlıq tətili keçirilə bilər. Xə bərdarlıq tətili bar ədə qərar bu Məcəllənin 262-ci maddəsinin qaydalar ına əməl edilməklə qə bul edilir. Tətilə ən geci 3 iş günü qalmış bu

bar ədə işəgötür ənə yazılı məlumat verilməlidir.

Maddə 274. Tətilə başçılıq edən orqan

1. Tətilə ümumi yığıncaq (konfrans) tər əfindən seçilmiş və ya həmkarlar ittifaqlar ı orqanının qərar ı ilə yaradılmış tətil komitəsi başçılıq edir.

2. Tətil komitəsi işçilərin ümumi yığıncağını (konfransını) çağırmaq, işçilərin marağınatoxunan məsələlər üzr ə işəgötür əndən məlumat almaq, münaqişəli məsələlər üzr ə r əyhazırlanması üçün mütəxəssislər cəlb etmək hüququna malikdir. Tətil komitəsinin tətilimüvəqqəti dayandırmaq hüququ vardır.

3. Tətilin yenidən başlanacağı bar ədə işəgötür ənə 3 iş günündən gec olmayaraq məlumatverilməlidir.

4. Tətil komitəsi aşağıdak ı vəzif ələri yerinə yetirir:

işəgötür ənlə danışıqlar ı davam etdirir;

işəgötür ənin və ya onlar ın nümayəndələrinin, habelə tətildən imtina etmiş işçilərinsərbəst sur ətdə müəssisəyə (iş yerinə) gəlib-getmələrinə mane olan, bu şəxslərinsağlamlığına qəsd edən, şər əf və ləyaqətini alçaldan hər ək ətlərin müəyyən edilmiş qaydada qar şısını alır;

işəgötür ənin nümayəndələri ilə birlikdə müəssisənin əmlak ının mühafizəsini təşkiledir;

tətil fondu yaradılmışsa, onun idar əçiliyini həyata keçirir;

tətil fondunun vəsaitlərinin xərclənməsi bar ədə əmək kollektivi və ya həmkarlar

ittifaqlar ı orqanı qar şısında hesabat verir.

5. Tətil başa çatdı

qda, qanunsuz elan edildikdə, hərbi və ya fövqəladə vəziyyətlə əlaqədarqadağan edildikdə işçilərin ümumi yığıncağının (konfransının) və ya müvafiq həmkarlarittifaqlar ı təşkilatının qərar ı ilə tətil komitəsinin səlahiyyətlərinə xitam verilir.

Maddə 275. Tətilin gedişində tərəflərin və müvafiq orqanların vəzif ələri

1. Tətilin keçirildiyi dövrdə tər əflər kollektiv əmək mübahisələrinin həlli üçün danışıqlar ı davam etdirməyə borcludurlar.

2. İşəgötür ən, icra hakimiyyəti, bələdiyyə orqanlar ı, tətil komitəsi, həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı tətil müddətində ictimai asayişin, müəssisənin və fiziki şəxslərin əmlaklar ının

qorunmasını təmin etməyə, həmçinin insanlar ın həyatına, səhhətinə və sağlamlığına bilavasitə təhlük ə yarada biləcək maşın, qur ğu və avadanlığın fasiləsiz işinin təminedilməsi üçün onlardan asılı olan bütün tədbirləri görməyə borcludurlar.



3. Tər əflərin razılığı ilə tətilin uzun müddət davam etdirilməsi nəticəsində insanlar ıntəhlük əsizliyi, sağlamlığı üçün təhlük ə yaranarsa, bu təhlük ənin qar şısını almaq üçün,habelə cəmiyyətin mühüm həyati marağı ilə bağlı olan müəssisələrdə tətil keçirildiyizaman minimum zəruri işlərin (xidmətlərin) apar ılması təmin edilməlidir.

4. Razılıq əldə olunmadığı halda minimum zəruri işlər (xidmətlər) müvafiq icra

hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının nazirlikləri, dövlət komitələri, dövlətkonsernləri, şirk ətləri, idar ələri və yerli icra hakimiyyəti orqanlar ı], yaxud bələdiyyələrtər əfindən görülür.

Maddə 276. Tətildə iştirakdan imtina etmiş şəxslərin təminatları

Tətildə iştirakdan imtina etmiş şəxslərin öz əmək funksiyasını davam etdirmək hüququvardır. Bu mümkün olmadıqda, həmin işçilərin əmək haqqı işçinin təqsiri olmadanməcburi boşdayanma hallar ında əmək haqqının ödənilməsi qaydalar ına uyğun olaraqödənilir.

Maddə 277. Tətilçilərin sərbəst toplaşmaq hüququ

1. İşi davam etdir ən işçilərin əmək funksiyasını yerinə yetirmələrinə mane olmadantətilçilər iş yerində və ya bilavasitə müəssisənin yaxınlığında sərbəst toplaşaraqdanışıqlar ın gedişini müzakir ə etmək, mitinqlər və digər kütləvi tədbirlər keçirməkhüququna malikdirlər.

2. İşçilərin bu maddədə nəzərdə tutulmuş sərbəst toplaşmaq hüququ müvafiqqanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydalara əməl edilməklə həyata keçirilir.

Maddə 278. Tətilin maliyyələşdirilməsi

1. Tətilin maliyyələşdirilməsi üçün əmək kollektivi və ya həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı tətil müddətində f əaliyyət göstər ən tətil fondu, digər müəssisələrin işçiləri, həmkarlarittifaqlar ı təşkilatlar ı isə həmr əylik fondlar ı, qar şılıqlı yardım kassalar ı yarada bilərlər.

2. Fondlar ın idar əçiliyi və istifadə edilməsi əmək kollektivi və ya həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı tər əfindən təsdiq edilmiş əsasnaməyə uyğun olaraq həyata keçirilir. Bu fondlarvergilərdən azaddır.

3. Tətil fondunun vəsaitləri tətilçilər ə yardımlar göstərilməsinə və tətillə əlaqədar digər

məqsədlər ə sərf oluna bilər.

4. Tətil başa çatdıqdan sonra fondlar ın istifadəsiz qalmış vəsaitləri əmək kollektivinin və ya həmkarlar ittifaqlar ı orqanının müəyyən etdiyi məqsədlər ə sərf olunur.

5. Qanunsuz tətillərin davam etdirilməsi nəticəsində işəgötür ənə dəymiş ziyanınödənilməsi məhk əmənin qərar ı ilə tətil fondunun vəsaitlərinə yönəldilə bilər.

6. Dövlət orqanlar ının, vəzif əli şəxslərin və digər işəgötür ənlərin hər hansı formada birbaşa və ya dolayısı ilə tətili maliyyələşdirmələri qadağandır.

Maddə 279. Tətilin başa çatması və dayandırılması









































1. İşəgötür ən tətilçilərin tələ bini qə bul etdikdə, tər əflər bar ışıq sazişi bağladıqda və yaişçilər tətili davam etdirməkdən imtina etdikdə tətil başa çatmış hesab olunur.

2. Tətil qanunsuz elan edildikdə, hərbi və ya fövqəladə vəziyyətlə əlaqədar qadağanedildikdə dərhal dayandır ılmalıdır.

Maddə 280. Tətil hüququnun məhdudlaşdırılması və tətillərə yol verilməyən hallar

1. Hərbi və ya fövqəladə vəziyyət şəraitində Azərbaycan Respublikası qanunvericiliyinə uyğun olaraq işçilərin tətil hüququ məhdudlaşdır ıla və ya qada ğ an oluna bilər.

2. Dövlətin sosial-iqtisadi siyasətinin apar ılmasının ümumi prinsiplərinin razılaşdır ılması ilə bağlı hallardan başqa, siyasi məqsədlər güdən tətillər ə yol verilmir. (24)

Maddə 281. Tətillərin qadağan edildiyi sahələr

1. İnsanlar ın sağlamlığı və təhlük əsizliyi üçün həyati əhəmiyyət k əsb edən bəzi xidmət

sahələrində (xəstəxana bölməsi, elektrik enercisi təchizatı, su təchizatı, telefon rabitəsi,hava və dəmiryol nəqliyyatını idar əetmə xidməti, yanğından mühafizə xidməti) tətillərinkeçirilməsi qadağan edilir. Bu sahələrdə yaranmış kollektiv əmək mübahisəsini tər əflər

bar ışdır ıcı üsullarla həll edə bilmədikdə məcburi arbitrac tətbiq edilir.

2. Məcburi arbitrac müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Əməkvə Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi] tər əfindən yaradılır və həmin orqan tər əfindəntəsdiq edilmiş əsasnamə əsasında f əaliyyət göstərir. Məcburi arbitracın tərkibi mübahisə edən tər əflərlə razılaşdır ılmaqla 5 nəf ərdən az olmayaraq tək sayda təsdiq edilir. Müvafiqicra hakimiyyəti orqanı məcburi arbitracda mübahisəyə tez və qər əzsiz baxılmasını təminedir. Məcburi arbitracın qərarlar ı mübahisədə iştirak edən bütün tər əflər üçün məcburidirvə dərhal icra edilməlidir.

Maddə 282. Tətillərin qanunsuz hesab edilməsi

1. Bu Məcəllənin tələ blərini pozmaqla elan edilmiş və keçirilmiş tətil qanunsuz hesabedilir.

2. Tətilin qanunsuz hesab edilməsi haqqında işə tətil komitəsinin olduğu rayonun(şəhərin) məhk əməsi işəgötür ənin ərizəsinə əsasən baxır.

3. Tətilin qanunsuz hesab edilməsi bar ədə məhk əmə qərar ı

dərhal icra olunmalı

dı

r. İşçilərtətilə son qoymalı və məhk əmə qərar ının tətilə başçılıq edən orqana təqdim olunduğugünün ertəsi günü işə başlamalıdırlar.

Maddə 283. Tətil iştirakçılarının əmək haqqının ödənilməsi

İşəgötür ən tətildə iştirak edən işçilərin tətil dövrü üçün əmək haqqını tam və ya qismənödəyə bilər. Əmək haqqının ödənilməsindən imtina mübahisə üçün əsas ola bilməz.

Maddə 284. İşəgötürənin lokaut elan etmək hüququ və bu hüququn məhdudlaşdırılması

1. İşəgötür ən aşağıdak ı hallarda işçilərini, həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatını və müvafiq icrahakimiyyəti orqanını [Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi











































Nazirliyi] azı 10 gün qabaqcadan yazılı xə bərdar etməklə müəssisəni bağlayacağı bar ədə lokaut elan edə bilər:

işəgötür ənin qar şısında qoyulan kollektiv tələ blərin yerinə yetirilməsi onun

istehsal, iqtisadi, maliyyə və digər imkanlar ına açıq-aşkar uyğun olmadıqda; qanunsuz elan olunmuş tətil davam etdirildikdə;

onunla r əqabətdə olan işəgötür ən (işəgötür ənlər) və ya digər şəxslər tər əfindəntətilin keçirilməsinə işçilərin sövq edildiyi bar ədə təkzibolunmaz sübutlar, faktlarolduqda.

2. İşəgötür ən lokaut elan etməzdən əvvəl işçilərlə, həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı ilə danışıqlar aparmalı, tətilin dayandır ılı b işə başlanılması bar ədə razılığa nail olmaq üçün

bütün imkanlar ından istifadə etməlidir.

3. Lokautun elan edilməsi üçün əsas hesab edilən hallar aradan qaldır ılmadıqda işçilər ə edilmiş xə bərdarlıq müddəti bitdikdən sonra işəgötür ən lokaut elan edər ək müəssisənimüvəqqəti bağlaya bilər.

4. Bu maddə ilə müəyyən edilmiş hallardan başqa qalan hallarda, habelə dövlətmülkiyyətində olan və ya mülkiyyətinin yar ısından çoxunda dövlətin payı olanmüəssisələrin işəgötür əni tər əfindən lokautun elan edilməsi qadağandır.

Qeyd: Lokaut — kollektiv əmək mübahisələri zamanı yerinə yetirilməsi işəgötür əninistehsal, iqtisadi, maliyyə imkanlar ına uyğun olmayan kollektiv tələ blərlə, hüquqlar ını və mənafeyini pozmaq cəhdi ilə keçirilən qanunsuz və əsassız tətillərin qar şısını almaqməqsədi ilə onun və ya mülkiyyətçi tər əfindən müəssisənin f əaliyyətinin müvəqqətidayandır ılması bar ədə elandır.

Maddə 285. Lokautun qanuniliyinin araşdırılması və işəgötürənin məsuliyyətə cəlbedilməsi

1. İşçilərin müraciəti əsasında lokautun qanunauyğun elan edilməsi və əsaslandır ılması məsələsinə məhk əmə tər əfindən baxılır.

2. Məhk əmə işəgötür ən tər əfindən elan olunmuş lokautu əsassız və qanunsuz hesabedərsə, işçilər ə dəyən maddi və mənəvi ziyanın ödənilməsi, habelə işəgötür əninqanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada digər müvafiq məsuliyyətə cəlb edilməsi

bar ədə qərar qə bul edir.

Maddə 286. Kollektiv əmək mübahisələrinin həlli qaydalarını pozmağa görə məsuliyyət

1. Qanunsuz elan edilmiş tətili davam etdir ən şəxslər işəgötür ənə vurulan ziyana gör ə məhk əmənin müəyyən etdiyi mə bləğdə maddi məsuliyyət daşıyırlar.

2. Digər işəgötür ənlər tətilin maliyyələşdirilməsinə gör ə işəgötür ənə vurulan ziyanın,əldən çıxmış qazanc da nəzər ə alınmaqla tam mə bləğində məsuliyyət daşıyırlar.

3. Maddi məsuliyyətlə əlaqədar işlər ə mülki mühakimə icraatının qaydalar ına uyğunolaraq baxılır.

4. İşəgötür ən qanunsuz elan edilmiş tətilin davam etdirilməsini təşkil edən işçiləri intizamməsuliyyətinə cəlb edə bilər.





Qırx dördüncü f əsil. F ərdi əmək mübahisəl əri, onlar ın t ər ə fl əri və predmeti

Maddə 287. Fərdi əmək mübahisələri anlayışı

Fərdi əmək mübahisələri işəgötür ənlə işçi arasında əmək müqaviləsinin, kollektivmüqavilənin şərtlərinin, habelə əmək qanunvericiliyinin və digər normativ hüquqi

aktlar ın tətbiqi zamanı yaranan və bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş qaydada, üsullarla və şərtlərlə tər əflərin hüquq bərabərliyi və qanunun aliliyi prinsipləri əsasında həll edilənfikir ayr ılığıdır.

Maddə 288. Fərdi əmək mübahisələrinin predmeti

Bu Məcəllə ilə aşağıdak ı məsələlərin tənzimlənməsi zamanı yaranan f ərdi əməkmübahisələrinin həlli nizama salınır:

a) əmək müqaviləsinin bağlanması, ləğv edilməsi və ya onun şərtlərinindəyişdirilməsi;

b) əmək normalar ının, həmçinin işçinin əmək funksiyasının həcminin müəyyənedilməsi;

c) əmək müqaviləsində nəzərdə tutulan iş yerinin dəyişdirilməsi;

ç) əmək şəraitinin şərtlərinin dəyişdirilməsi;

d) əmək haqqının, habelə digər ödəmələrin müəyyən edilməsi və hesablanması,yaxud ödənilməsi;

e) əmək haqqından, habelə digər ödəmələrdən tutulmalar ın apar ılması;

ə) məzuniyyət hüququnun həyata keçirilməsi;

f) intizam tənbehi verilməsi;

g) əməyin mühafizəsinin təşkili və təmin edilməsi;

ğ) işçinin işəgötür ənə vurduğu maddi və ya mənəvi ziyanın mə bləğinin müəyyənedilməsi və ödənilməsi;

h) işəgötür ənin işçiyə vurduğu maddi və ya mənəvi ziyanın mə bləğinin müəyyənedilməsi və ödənilməsi;

x) işçilərin və ya iş yerlərinin attestasiyası komissiyasının qərar ınınqanunauyğunluğu və ya əsaslılığının müəyyən edilməsi;

ı) müsabiqə komissiyasının qərar ının qanuni, obyektiv və ədalətli olub-olmamasının araşdır ılması;

i) istehsalat qəzası və ya peşə xəstəliyi nəticəsində işçiyə və ya onun ailə

üzvlərinə vurulan ziyana gör ə əvəzin mə bləğinin müəyyən edilməsi və ödənilməsi;



c) səhmlər və ya digər qiymətli kağızlar üzr ə ödəmələrin mə bləğlərinin müəyyənedilməsi və ödənilməsi, habelə özəlləşdirmə prosesində və sonralar əməkmünasibətləri ilə bağlı normalar ın tətbiq edilməsi;

k) əmək müqaviləsinin, habelə kollektiv müqavilənin şərtlərinin və əməkqanunvericiliyinin pozulması ilə bağlı digər məsələlərin tətbiq edilməsi.

Maddə 289. Fərdi əmək mübahisələrində tərəflər

Fərdi əmək mübahisələrinin bir tər əfi işəgötür ən, digər tər əfi isə öz əmək hüquqlar ının və ya qanunla qorunan mənafelərinin pozulduğunu iddia edən işçi və ya qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada onun müvəkkil etdiyi şəxsdir.

Maddə 290. Fərdi əmək mübahisələrində tərəflərin vəzif ələri və məsuliyyəti

1. Fərdi əmək mübahisələrində tər əflər biri digərinin hüquqlar ına hörmət edər əkqanunvericiliyin tələ blərini, əmək müqaviləsi üzr ə öhdəlikləri və əmək mübahisələrini

mahiyyəti üzr ə həll edən məhk əmənin qətnaməsini (qərar ını) yerinə yetirməyə borcludurlar.

2. İşçinin hüquqlar ını və qanuni mənafelərini pozmuş işəgötür ən f ərdi əməkmübahisəsinin həlli nəticəsində məhk əmə tər əfindən müəyyən edilmiş işçiyə dəyənmaddi ziyanı tam mə bləğdə ödəməlidir.

3. İşəgötür ən əmək münasibətləri prosesində işçiyə vurduğu mənəvi ziyana gör ə maddiməsuliyyət daşıyır. Mənəvi ziyan vurulduğunu iddia edən işçi həmin ziyana gör ə iddiasının mə bləğini ərizəsində göstərməlidir. İşçiyə dəyən mənəvi ziyanın pul hesabı ilə mə bləği onun ərizəsi əsasında vurulan mənəvi ziyanın ictimai təhlük əlilik dər əcəsinə,işçinin və işəgötür ənin şəxsiyyətinə, işin faktik hallar ına və ədalətli qərar qə bul edilməsiüçün zəruri olan digər obyektiv hallara uyğun olaraq məhk əmə tər əfindən müəyyənedilir.

Qeyd: Bu maddənin üçüncü hissəsində işçiyə vurulmuş «mənəvi ziyan» dedikdə,işəgötür ən və ya onun tabeliyində olan vəzif əli şəxs tər əfindən hər hansı üsulla işçininşər əf və ləyaqətinin lək ələnməsi, alçaldılması, ona böhtan atılması, şəxsiyyətinin təhqiredilməsi, kollektiv arasında gözdən salınması məqsədi ilə bar əsində həqiqətə uyğunolmayan, yalan məlumatlar yayması, habelə mənəviyyatına, əxlaq normalar ına, milliqürur hissinə, etiqadına zidd olan digər əməllər və hər ək ətlər başa düşülməlidir.

Maddə 291. Dövlət hakimiyyəti orqanlarının vəzif əli şəxslərinin qanuna zidd hərək ətlərinəticəsində vurulan ziyanın ödənilməsi

1. Əmək müqaviləsinin tər əflərinin dövlət orqanlar ının, yaxud onlar ın vəzif əli şəxslərininqanuna zidd hər ək ətləri və ya hər ək ətsizliyi nəticəsində vurulmuş ziyanın ödənilməsinitələ b etmək və bu ziyanın dövlət tər əfindən ödənilməsi hüququ vardır.

2. Təhqiqat, ibtidai istintaq, prokurorluq və məhk əmə orqanlar ının qanunsuz hər ək ətlərinəticəsində işçinin işdən çıxar ılması və ya k ənarlaşdır ılması ilə əlaqədar vurulmuş ziyanın ödənilməsi qaydası müvafiq qanunla müəyyən edilir.

Maddə 292. İşçinin pozulmuş hüquqlarının bərpasını iddia etmək hüququ



1. İşçi bu Məcəllənin 288-ci maddəsində göstərilmiş məsələlərlə bağlı hüquqlar ının və yaqanunla qorunan mənafeyinin pozulduğunu aşkar etdikdə, bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş qaydada f ərdi əmək mübahisələrini həll edən orqanlara müraciət edər ək

pozulmuş hüquqlar ının bərpa edilməsini tələ b edə bilər.

2. Pozulmuş hüquqlar ının bərpa edilməsi bar ədə işçi məhk əməyə, yaxud bu Məcəllənin

294-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş məhk əməyə qədər əmək mübahisələrini həll edənmüvafiq orqana müraciət edə, habelə bu Məcəllənin 295-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş şərtlərlə və qaydada təkbaşına tətil edə bilər.

3. Pozulmuş hüquqlar ının bərpası üçün işçi onun müvəkkil etdiyi nümayəndəsi vasitəsiilə də əmək mübahisəsini həll edən orqana müraciət edə bilər. Hüquqlar ının müdafiəsinihəyata keçirmək üçün işçi nümayəndəsinə qanunvericilikdə nəzərdə tutulan qaydadatərtib edilmiş etibarnamə verməlidir.

Maddə 293. Fərdi əmək mübahisələrinə baxılması vaxtı

1. Fərdi əmək mübahisələrinə zəruri hallarda işçinin iş vaxtından k ənar vaxtlarda baxılmalıdır.

2. Əmək mübahisəsinin həllinə işçinin iş vaxtı ərzində baxıldıqda həm əsas, həm də əlavə iş yerində onun orta əmək haqqı saxlanılır.

Qırx beşinci f əsil. F ərdi əmək mübahisəl ərinin həlli qaydalar ı

Maddə 294. Fərdi əmək mübahisələrinə baxan orqanlar

1. Bu maddənin ikinci hissəsində nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla bütün f ərdiəmək mübahisələrinə bilavasitə məhk əmələr tər əfindən baxılır.

2. Kollektiv müqavilələrdə nəzərdə tutulmuş hallarda müəssisələrdə həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının nəzdində f ərdi əmək mübahisələrinə məhk əməyə qədər baxan orqanınyaradılması nəzərdə tutula bilər. Bu orqanın yaradılması və f əaliyyət qaydası kollektivmüqavilələrlə nizama salınır.

3. Əmək müqaviləsində f ərdi əmək mübahisələrinin bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş həlliqaydalar ından f ərqli olan, tər əflərin hüquq bərabərliyi prinsipini və bu Məcəllə ilə nəzərdə tutulmuş əmək, sosial və iqtisadi hüquqlar ını pozmayan qaydalar nəzərdə tutula

bilər.

4. Məhk əməyə qədər əmək mübahisələrinə baxan orqanın çıxardığı qərar işçini və yaişəgötür əni qane etməzsə, həmin mübahisənin həlli üçün onlar məhk əməyə müraciət edə

bilərlər. Bu halda məhk əməyə müraciət etmək üçün müəyyən edilmiş iddia müddətiməhk əməyə qədər əmək mübahisələrinə baxan orqanın müvafiq qərar qə bul etdiyigündən başlanır.

Maddə 295. Fərdi əmək mübahisəsinin həlli məqsədi ilə işçinin təkbaşına tətil etməkhüququ və qaydası

1. Pozulmuş hüququnun bərpa olunması üçün işəgötür ənlə apardığı danışıqlar, yazılı müraciətinə verilən cavablar işçini qane etməzsə, f ərdi əmək mübahisəsinin, habelə kollektiv tələ blər ə aid olan müvafiq məsələnin həlli məqsədi ilə o, məhk əməyə müraciət



etmədən və əmək müqaviləsinə xitam vermədən əmək funksiyasının icrasını tam və yaqismən bir ay müddətinədək müvəqqəti dayandıraraq təkbaşına tətil edə bilər.

2. İşçi özünün f ərdi tələ blərini müdafiə etmək üçün təkbaşına tətilinə əmək kollektivininvə ya həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının qoşulması çağır ışı ilə çıxış etməməlidir. Əməkkollektivi və ya həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatı işçinin tələ blərinin əsaslı, qanuni və ədalətli

olduğu qərar ına gələrsə, müstəqil olaraq kollektiv tələ blərini ir əli sür ə bilər.

3. İşçinin təkbaşına tətil etmək hüququnu hər hansı üsul və vasitə ilə işəgötür ən, işçinin iş yerinin r əhbəri və ya digər şəxslər tər əfindən məhdudlaşdır ılmasına, habelə belə tətilinkeçirilməsinə mane olunmasına yol verilmir.

4. Təkbaşına tətil edən işçinin hər ək ətlərini əsassız və qanunsuz hesab edən işəgötür ənməhk əməyə müraciət edə bilər.

5. Təkbaşına tətil edən işçinin hər ək ətlərinin qanunsuz və ya əsassız hesab edilməsi bar ədə məhk əmə müvafiq qərar qə bul etməyibsə, işəgötür ən onun əmək müqaviləsini

ləğv edə bilməz.

6. Tətil müddəti bitənədək işçi tətili dayandır ı b işə başlaya və ya əmək mübahisəsininhəlli üçün məhk əməyə müraciət edə bilər. Təkbaşına tətil müddətində mübahisənin həlliüçün tər əflərin müəyyən etdiyi vasitəçilik üsullar ından istifadə edilə bilər.

7. Təkbaşına tətil edən işçinin tətil dövrü üçün əmək haqqının ödənilməsi bu Məcəllənin283-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş qaydada həyata keçirilə bilər.

8. Təkbaşına tətil edən işçinin hər ək ətlərinin qanunsuz və ya əsassız hesab edilməsi bar ədə məhk əmə qərar qə bul edərsə, işçi müvafiq qaydada intizam məsuliyyətinə cəlbedilə bilər.

Maddə 296. Fərdi əmək mübahisələrinin həllində iddia müddətləri

1. Bu Məcəllənin 294-cü maddəsinin ikinci hissəsində nəzərdə tutulmuş f ərdi əməkmübahisələrinə baxan orqana işçi hüququnun pozulduğunu aşkar etdiyi gündən etibar ən 3təqvim ayı ərzində müraciət edə bilər.

2. Bu maddənin birinci hissəsində göstərilən haldan başqa qalan bütün hallarda f ərdiəmək mübahisəsinin həll edilməsi üçün işçi hüququnun pozulduğunu aşkar etdiyi gündən

etibar ən 1 təqvim ayı

ərzində məhk əməyə müraciət edə bilər.

3. Hüququnun pozulmasının aşkar edildiyi gün - işçiyə müvafiq əmrin (sər əncamın,qərar ın), əmək kitabçasının, haqq-hesab sənədlərinin (kitabçasının, vər əqəsinin, çekinin)verildiyi, həmçinin əmək müqaviləsinin bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş şərtlərininişəgötür ən tər əfindən müvafiq qaydada sənədləşdirilmədən bilə-bilə qəsdən pozulduğugündür.

4. Pul və digər əmlak tələ bləri ilə əlaqədar, həmçinin ziyan vurulmaqla bağlı yaranmış əmək mübahisələrinin həlli üçün işçi, hüququnun pozulduğunu aşkar etdiyi gündənetibar ən 1 il ərzində məhk əməyə müraciət edə bilər.

5. İşəgötür ən bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş hallarda işçiyə qar şı iddia ərizəsi ilə məhk əməyə hüquqlar ının və qanuni mənafelərinin pozulduğu gündən 1 təqvim ayı



müddətində, ona maddi ziyan vurulması məsələləri ilə əlaqədar isə ziyanın vurulmasını aşkar etdiyi gündən 1 il müddətində müraciət edə bilər. İşçil ərin hə yat ına və sa ğ laml ı ğ ına

vurulmu ş z ər ərin öd ənilmə si haqqında t əl əbl ər ə iddia müdd əti şamil edilmir.

6. Bu maddədə göstərilən müddətlər üzrlü sə bə blərdən – iddiaçının xəstələnməsi,ezamiyyətdə, yaşayış yerindən k ənarda məzuniyyətdə olması, yaxın qohumunun ölməsi

və digər obyektiv hallarla bağlı sə bə blərdən ötürülərsə, f ərdi əmək mübahisəsinə baxanorqan buraxılmış müddəti bərpa edər ək mübahisəyə mahiyyəti üzr ə baxa bilər.

Qeyd: Bu maddənin beşinci hissəsində iddiaçının «yaxın qohumu» dedikdə, işçinin atası,anası, babası, nənəsi, əri (arvadı), uşaqlar ı, bacılar ı, qardaşlar ı, qudalar ı, ərinin(arvadının) valideynləri, qardaşlar ı, bacılar ı başa düşülməlidir. İşçinin digər qohumlar ınınvəfatı ilə əlaqədar iddia müddətinin ötürülməsini hakim üzrlü hal hesab edə bilər. (9)

Maddə 297. Fərdi əmək mübahisələrinin həllini tənzim edən qanunvericilik

Fərdi əmək mübahisələrinə məhk əmələrdə baxılması bu Məcəllə, Azərbaycan

Respublikasının Mülki-Prosessual Məcəlləsi ilə və digər müvafiq normativ hüquqiaktlarla nizama salınır.

Maddə 298. Fərdi əmək mübahisəsinə baxılark ən dövlət rüsumunun və məhk əmə xərclərinin ödənilməsi qaydası

1. Bu Məcəllə ilə tənzimlənən hüquqlar ının pozulduğunu iddia edən işçinin və yaişəgötür ənin f ərdi əmək mübahisələrinə məhk əmədə baxılması üçün iddia ərizəsiverilərk ən müvafiq dövlət rüsumu və məhk əmə xərcləri qabaqcadan ödənilmir.

2. Əmək mübahisəsini mahiyyəti üzr ə həll edən hakim müvafiq qətnamə qə bul edərk ənqanunvericiliklə müəyyən edilmiş dövlət rüsumunun və məhk əmə xərclərinin iddiasını təmin etmədiyi iddiaçının, onun iddiasını təmin etdikdə isə cavabdehin hesabınaödənilməsi bar ədə qərar qə bul edir. (19)

Maddə 299. İddianın məbləğində və onun təmin olunmasında məhdudiyyətin olmaması

Fərdi əmək mübahisələri üzr ə iddianın mə bləğinə, həmçinin onun təmin olunmasına hərhansı məhdudiyyət qoyula bilməz.

Maddə 300. Əmək müqaviləsinin ləğv edilməsi qaydalarına işəgötürən tərəfindən əməl

olunmaması

nı

n hüquqi nəticələri

1. Əgər işəgötür ən əmək müqaviləsinin bu Məcəllənin 68, 69, 70, 73, 74 və 75-cimaddələrində nəzərdə tutulmuş ləğv edilməsi əsaslar ını pozaraq və ya 71, 76-cı maddələri ilə müəyyən edilmiş qaydalar ın tələ blərinə əməl etmədən, habelə 79-cumaddəsində nəzərdə tutulmuş hallara əhəmiyyət vermədən işçi ilə əmək münasibətlərinə xitam vermişdirsə, əmək mübahisəsini həll edən məhk əmə iddia ərizəsini və işin faktikhallar ını araşdıraraq məcburi iş buraxma müddəti üçün əmək haqqı ödənilməklə işçininvəzif əsinə bərpa edilməsi bar əd ə qətnamə və ya bu maddənin ikinci hissəsinə müvafiqolaraq tər əflərin bar ışıq sazişinin təsdiq edilməsi bar ədə qərardad çı xar ır . Məhk əmə qətnamədə işçiyə iddiası üzr ə dəymiş zər ərin mə bləğinin işəgötür ən tər əfindən

ödənilməsini də nəzərdə tuta bilər.







2. İşəgötür ən və işçi f ərdi əmək mübahisəsinin məhk əmədə həlli prosesində qar şılıqlı razılıqla yazılı bar ışıq sazişi bağlayarlarsa, hakim tər əflərin həmin sazişlə müəyyənedilmiş öhdəliklərin icrasının təmin edilməsi bar ədə&amp;nbsp; qərardad qə bul edir.

Qeyd: Bu maddənin birinci hissəsində nəzərdə tutulmuş «dəymiş zər ərin mə bləği»

dedikdə, işçinin işdən çıxar ılması ilə əlaqədar işləmədiyi müddətin orta əmək haqqı, f ərdiəmək mübahisəsinə məhk əmədə baxılması ilə əlaqədar məhk əmədə hüquqununmüdafiəsi üçün vəkil (müdafiəçi) tutması ilə əlaqədar çəkdiyi xərclərin mə bləği, eləcə də işçinin iddia ərizəsi ilə tələ b etdiyi mənəvi ziyanın, işsiz qalması ilə əlaqədar borc alması,şəxsi əşyalar ının satılması nəticəsində çəkdiyi, habelə digər xərclərin məcmusu başadüşülməlidir. (4)

Maddə 301. Fərdi əmək mübahisələri üzrə qərarların və qətnamələrin icrası qaydaları

1. Fərdi əmək mübahisəsinin həlli bar ədə məhk əmə qərar ı, onun məzmununda başqa halnəzərdə tutulmayı bsa, bu qərar qanuni qüvvəyə mindiyi gündə dərhal icra edilməlidir.

2. Məhk əmənin f ərdi əmək mübahisəsinin həlli bar ədə çıxardığı qərar cavabdehtər əfindən icra edilmədikdə, yaxud icraya müvafiq vəzif əli şəxs və digər fiziki şəxstər əfindən mane olunduqda bununla əlaqədar işçiyə dəyən maddi ziyanın ödənilməsi

bar ədə və Azərbaycan Respublikası Jinayət Məcəlləsinin müvafiq maddəsi ilə cinayət işiba şlanması üçün hakim t ər ə find ən t ədbirl ər görülməlidir. (18)

Maddə 302. Fərdi əmək mübahisələri üzrə icrada dönüşün məhdudlaşdırılması

1. Fərdi əmək mübahisələri üzr ə məhk əmənin qə bul etdiyi qanuni qüvvəyə minmiş qərar ı, qətnaməsi icra edildiyi gündən 6 ay keçdikdən sonra nəzar ət icraatı qaydasındaişçinin zər ərinə ləğv edilə bilməz.

2. Məhk əmənin qərar ının (qətnaməsinin) icrasının dönüşünə bu qərar yalnız işçinin,işəgötür ənin, şahidlərin verdiyi yalan məlumatlara və ya təqdim etdiyi saxta sənədlər ə əsaslanaraq qə bul edildiyi hallarda yol verilə bilər.

Qeyd: «İcrada dönüş» dedikdə, məhk əmə qətnaməsinin, qərar ının icrayayönəldilməməsi, icraya yönəldilmiş qətnamənin, qərar ın icrasının dayandır ılması və yaicra edilmiş qətnamənin, qərar ın ləğv edilər ək tər əflərin münasibətlərinin, maraqlar ının,maddi və digər mənafelərinin əmək mübahisəsi ilə əlaqədar iddia verilən andak ı

vəziyyətə qaytar ı

lması

başa düşülməlidir.

Maddə 303. Bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş f ərdi əmək mübahisələrinin həlli qaydaları şamil edilməyən şəxslər

Bu Məcəllə ilə müəyyən edilmiş f ərdi əmək mübahisələrinin həlli qaydalar ı AzərbaycanRespublikasının Konstitusiyasında nəzərdə tutulmuş qaydada vəzif əyə təyin edilən və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tər əfindən vəzif əyə təyin olunan şəxslər ə şamiledilmir.

XII bölmə . İşçil ərin sosial sı ğ ortası

Qırx alt ıncı f əsil. İşçil ərin sosial sı ğ orta olunmasının t ənziml ənməsi







Maddə 304. İşçilərin sosial sığorta olunması

1. Sosial sığorta — müvafiq normativ hüquqi aktlarda nəzərdə tutulan hallarda işçilərinəmək münasibətləri prosesində itirdikləri gəlirlərinin — əmək haqlar ının, əmək haqqınaəlavələrin, başqa ödənclərin, həmçinin digər xərclərin müəyyən olunmuş qaydada və mə bləğdə əvəzinin ödənilməsi, habelə onlar ın itirilməsinin qar şısının alınmasına

yönəldilmiş təminat formasıdır.

2. İşəgötür ən hər bir işçini onunla əmək müqaviləsi bağladığı zaman qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada məcburi sığortalanmasını təmin etməlidir. Əməkmüqaviləsində işçinin sığortalanması, o cümlədən onun əlavə sığorta olunub-olunmaması

bar ədə müvafiq məlumatlar hökmən göstərilməlidir.

Maddə 305. Sosial sığortanın kollektiv müqavilələrlə tənzimlənməsi

Kollektiv müqavilələrdə müəssisənin əmək kollektivinin üzvlərinin qanunvericilikdə nəzərdə tutulan sığortalanma şərtlərindən daha üstün sosial sığorta olunmasının əlavə

formalar ı, qaydalar ı, sığorta mə bləğləri, sığorta mənbələri müəyyən edilə bilər.

Maddə 306. İşçilərin sosial sığorta formaları

1. İşçilərin sosial sığortası məcburi dövlət sığortası, onlar ın özləri tər əfindən könüllüsığortalanması və işəgötür ən tər əfindən apar ılan əlavə sığorta formalar ında həyatakeçirilir.

2. İşçilərin məcburi dövlət sığortası işəgötür ənlər tər əfindən qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada və mə bləğdə həyata keçirilən sosial sığortalanmadır.

3. İşçilər öz vəsaitləri hesabına müəyyən olunmuş qaydada sosial sığorta müqavilələriəsasında könüllü sığorta oluna bilərlər.

4. İşəgötür ənlər, həmçinin onlar ın birlikləri işçilərin mənafelərinin təmin olunması və əmək funksiyasının yüksək səviyyədə yerinə yetirilməsinə maraqlar ının artır ılması,onlar ın və ailə üzvlərinin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi məqsədi ilə əməkkollektivini və ya onun ayr ı-ayr ı üzvlərini qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş sığortaformalar ından daha üstün sosial sığorta olunmasını həyata keçir ə bilərlər.

Maddə 307. İşçilərin sosial sığorta münasibətlərinin tənzimlənməsi

1. İşçilərin sosial sığorta olunması prinsipləri, sosial sığorta hadisələri və onlar ınmüəyyən edilməsi, sosial sığorta üzr ə ödəmələrin növləri, sosial sığortanın iştirakçılar ınınhüquq və vəzif ələri, məcburi dövlət sosial sığorta haqqı, ödəmələrin təyin edilməsininşərtləri və qaydası, vəsaitlərin mənbələri, könüllü və əlavə sığorta üzr ə ödəmələrinnövləri, habelə sosial sığorta sahəsində digər münasibətlər bu Məcəllə ilə, «Sosial sığortahaqqında» və «Dövl ət sosial sı ğ orta sistemind ə f ərdi uçot haqqında» Az ərbaycan

Respublikasının qanunlar ı və onlar ın əsasında qə bul edilmiş başqa normativ hüquqiaktlarla tənzimlənir.

2. Azərbaycan Respublikasında f əaliyyət göstər ən müəssisələrdə əmək müqaviləsi

bağlayaraq çalışan əcnə bilər, vətəndaşlığı olmayan şəxslər sığorta olunması üçünmüvafiq haqq ödəməklə bu Məcəllə ilə müəyyən olunmuş şərtlərlə və qaydada sosialsığorta olunmaq hüququna malikdirlər.



3. Sığorta olunmuş işçiyə qanunvericilikdə nəzərdə tutulan qaydada tərtib edilmiş sığortaşəhadətnaməsi (polisi) və dövl ət sosial sı ğ orta şəhad ətnamə si verilir.

4. İşçilərin sosial sığorta hüquqlar ını məhdudlaşdıran və ya pozan hər hansı fiziki şəxsqanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada müvafiq məsuliyyətə cəlb olunur. (13)

XIII bölmə . Yekun normalar ı Qırx yeddinci f əsil. Bu M əcəll ənin t əl əbl ərinə əməl olunmasına nə zar ət. Əməkqanunvericiliyinin pozulmasına gör ə məsuliyyət

Maddə 308. Bu Məcəllənin tələblərinə əməl olunmasına nəzarət

İşəgötür ənlər, işçilər, icra hakimiyyəti orqanlar ı, hüquqi və fiziki şəxslər tər əfindən buMəcəllənin, eləcə də bütövlükdə əmək qanunvericiliyi sisteminə daxil olan normativhüquqi aktlar ın dürüst və eyni cür tətbiq edilməsinə, onlar ın tələ blərinin düzgün yerinə

yetirilməsinə nəzar əti öz səlahiyyətləri daxilində prokurorluq orqanlar ı, habelə səlahiyyəti bu Məcəllənin 15-ci maddəsi ilə müəyyən edilmiş müvafiq icra hakimiyyətiorqanı [Azərbaycan Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi(Dövlət Əmək Müf əttişliyinin vasitəsi ilə)] həyata keçirir.

Maddə 309. Bu Məcəllənin tələblərinə əməl olunmasına ictimai nəzarət

1. İşçilərin və işəgötür ənlərin əmək, sosial və iqtisadi hüquqlar ının və qanunimənafelərinin təmin olunmasına ictimai nəzar ət «Həmkarlar ittifaqlar ı haqqında»Azərbaycan Respublikası Qanununda və bu Məcəllədə nəzərdə tutulmuş qaydadamüvafiq həmkarlar ittifaqlar ı orqanlar ı, habelə işəgötür ənlərin nümayəndəli orqanlar ı

tər əfindən həyata keçirilir.

2. İşəgötür ən və əmək münasibətlərinin digər iştirakçılar ı tər əfindən həmkarlarittifaqlar ının bu Məcəlləyə və digər normativ hüquqi aktlara əsaslanmış ictimainəzar ətinin həyata keçirilməsinə mane olunması, habelə onlar ın qanuni və əsaslı tələ blərinə əməl edilməməsi yolverilməzdir.

Maddə 310. Bu Məcəllə ilə müəyyən olunmuş hüquqları pozmağa görə məsuliyyət

İstər işçilər, istər işəgötür ənlər, istərsə də başqa fiziki şəxslər bu Məcəllə ilə və əməkqanunvericiliyi sisteminə daxil olan digər normativ hüquqi aktlarla müəyyən olunmuş hüquqlar ı pozmağa, onlar ı hər hansı şərtlə və ya qaydada məhdudlaşdırmağa, habelə buhüquqlardan sui-istifadə etməyə, əmək müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş öhdəlikləri,vəzif ə funksiyasını yerinə yetirməməyə gör ə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydadamaddi, intizam, inzibati və cinayət məsuliyyəti daşıyırlar.

Maddə 311. Əmək qanunvericiliyini pozmağa görə intizam məsuliyyəti

İşçi və ya işəgötür ən əmək müqaviləsi ilə müəyyən edilmiş öhdəliklərini, əməkfunksiyasını, habelə bu Məcəllənin və əmək qanunvericiliyi sisteminə daxil olan digərnormativ hüquqi aktın tələ blərini pozaraq biri digərinin hüquqlar ına və qanunla qorunan

mənafelərinə müəyyən ziyan vurarsa, bu Məcəllənin 186-cı

maddəsində nəzərdə tutulmuş intizam məsuliyyətinə cəlb edilir.







































Maddə 312. Əmək qanunvericiliyini pozmağa görə inzibati məsuliyyət

Əmək qanunvericiliyini pozan işçi, işəgötür ən və digər fiziki şəxslər Az ərbaycan

Respublikasının İ nzibati X ətalar M əcəll ə sind ə nəzərdə tutulmuş hallarda və müəyyənedilmiş qaydada məsuliyyətə cəlb edilirlər. (17)

Maddə 313. Əmək qanunvericiliyini pozmağa görə cinayət məsuliyyəti

İctimai təhlük əli əməlləri ilə qanunvericiliklə müəyyən edilmiş əməyin mühafizəsiqaydalar ını və ya işçilərin, işəgötür ənlərin hüquqlar ını və qanuni mənafelərini və ya buMəcəllənin tələ blərini hər hansı formada kobud şəkildə pozan şəxslər AzərbaycanRespublikasının Jinayət Məcəlləsində nəzərdə tutulmuş hallarda və müəyyən edilmiş qaydada cinayət məsuliyyətinə cəlb edilirlər.

Qırx səkkizinci f əsil. Az ərbaycan Respublikasının Əmək M əcəll əsinin t ətbiqi il ə ba ğ l ı hüquqi t ənziml əmə məsəl əl əri

Maddə 314. Bu Məcəllənin tətbiqi zamanı yaranan hüquqi tənzimləmə məsələlərinin həlli

1. Bu Məcəllənin müddəalar ının r əsmi şərhi «Konstitusiya Məhk əməsi haqqında»Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə müəyyən edilmiş xüsusi konstitusiya icraatı qaydasında həyata keçirilir.

2. Müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan Respublikasının Prezidenti] tər əfindənmüəyyən edilmiş qaydada müvafiq icra hakimiyyəti orqanı [Azərbaycan RespublikasınınƏmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi] öz səlahiyyətləri çərçivəsində buMəcəllənin ayr ı-ayr ı müddəalar ının tətbiqini təmin etmək məqsədi ilə zəruri olan təlim

atlar, əsasnamələr, qaydalar və digər normativ hüquqi aktlar qə bul edir.

3. Bu Məcəlləyə müvafiq icra hakimiyyəti orqanının [Azərbaycan RespublikasınınPrezidenti] qərar ı ilə müvafiq normativ hüquqi aktlar, əmək münasibətlərinintənzimlənməsini təmin edən sənəd nümunələri əlavə edilə bilər.

Maddə 315. Bu Məcəllə qüvvəyə minənədək bağlanan əmək müqavilələrinin hüquqiqüvvəsi

1. Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi qüvvəyə minənədək mövcud olan əməkqanunvericiliyi əsasında işçilərlə şifahi formada bağlanmış və işəgötür ənin əmrləri,

sər əncamlar ı ilə r əsmiləşdirilmiş əmək müqavilələri tər əflərin qar şılıqlı razılığı ilə yazılı formada tərtib edilməzsə, bu əmək münasibətlərinə xitam verilənədək onlarla bağlı bütünhüquqi nəticələri ilə hüquqi qüvvəsini saxlayır.

2. Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsi qüvvəyə minənədək mövcud olmuş əmək qanunvericiliyi əsasında işçilərlə şifahi formada bağlanmış və işəgötür ənin əmrləri(sər əncamlar ı, qərarlar ı) ilə r əsmiləşdirilmiş əmək müqavilələri yazılı formada

bağlanmadığı sə bə binə gör ə ləğv edilə bilməz.

Maddə 316. Bu Məcəllənin tətbiqi zamanı yaranan əmək mübahisələrinin həlli

1. Bu Məcəllənin və digər normativ hüquqi aktlar ın tətbiqi zamanı işçilər və işəgötür ənlərarasında yaranan f ərdi və kollektiv əmək mübahisələri bu Məcəllə və Azərbaycan










































Respublikasının Mülki-Prosessual Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş qaydada bilavasitə məhk əmələr tər əfindən həll edilir.

2. Bu Məcəllədə nəzərdə tutulan hallarda f ərdi və kollektiv əmək mübahisələri,məhk əməyə müraciət etməkdən çəkinmək və yaranmış mübahisənin könüllü olaraqaradan qaldır ılması məqsədi ilə tər əflərin özlərinin müəyyən etdikləri qaydada da həll

edilə bilər. Lakin hər bir tər əfin məhk əməyə müraciət etmək hüququ heç bir haldaməhdudlaşdır ıla bilməz.

Maddə 317. Bu Məcəllənin mətninin hüquqi qüvvəsi

1. Bu Məcəllə Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 148-ci maddəsi ilə müəyyənedilmiş qanunvericilik sisteminin tərkib hissəsi olub, Azərbaycan Respublikasının bütünərazisində birbaşa hüquqi qüvvəyə malikdir.

2. Bu Məcəllənin tətbiqi zamanı əmək müqaviləsinin tər əflərinin hüquqlar ının və mənafelərinin müdafiə olunmasını təmin edən, onlar ın məsuliyyətə cəlb olunmasını

istisna edən və ya yüngülləşdir ən müddəalar ın qüvvəsinin geriyə şamil edilməsinə yolverilir.

Az ərbaycan Respublikası Əmək M əcəll ə sinin 116-cı madd ə sinin ikinci hissə sind ə əmək

stacına gör ə əlavə mə zuniyyətin müdd ətini məhdudla şd ıran «bir müə ssisəd ə» müdd əası

Az ərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 25-ci madd ə sinin I hissə sinə və 149-cu

madd ə sinin I hissə sinə uy ğ un olmad ı ğ ından qüvvəd ən dü şmü ş hesab edilmi şdir.

Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinə Əlavələr

Az ərbaycan

Respublikasının

Əmək M əcəll ə sinə

1-ci əlavə

Əmək müqaviləsinin (kontraktının) nümunəvi forması*§1. Əmək müqaviləsini (kontraktının) bağlayan tərəflər haqqında məlumatlar

1.1. Bu Əmək müqaviləsi (kontraktı), (bundan sonra ismin müvafiq halında «Əmək müqaviləsi») işəgötür əninsəlahiyyətlərini həyata keçir ən _____________________________________________

(idar ənin, müə ssisənin, t əşkilat ın ad ı )

İşəgötür əni ___________________________________________________________________________

(və zif ə sinin ad ı )





_____________________________________________________________________________________ ilə

(ad ı , atasının ad ı və soyad ı )

İşçi __________________________________________________________________________________

(ad ı , atasının ad ı və soyad ı )

________________________________________________________________________________________

(vət ənda şl ı ğ ı , şə xsiyyətini t ə sdiq ed ən sənəd, onun nömr ə si, verildiyi tarix və onu ver ən orqanın ad ı )

_______________________________________________________________________________ arasında

(t əhsili, ixtisası , sənəti, pe şə si, bitirdiyi t əhsil müə ssisə sinin ad ı )

«___»____________ _____il tarixində Azərbaycan Respublikasının Əmək Məcəlləsinə (bundan sonra "Əmək

Məcəlləsi") müvafiq olaraq bağlanmışdır.

1.2. İşçi __________________________________ vəzif əsinə (peşəsinə), işə qə bul (təyin) edilir.

(i ş yerinin və və zif ənin, pe şənin ad ı )

1.3. Bu Əmək müqaviləsi bağlanan gündən yaranmış əmək münasibətləri, tər əflərin hüquqlar ı, vəzif ələri və məsuliyyəti Əmək Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş qaydalarla və prinsiplərlə tənzimlənir.

§2. Əmək müqaviləsinin müddəti

2.1. Bu Əmək müqaviləsi müddətsiz bağlanmışdır ____________________________

(hə , yox)

2.2. İşin birinci ________həftəsi (ayı) sınaq müddəti hesab edilir. Sınaq müddəti ərzində tər əflərdən biridigərini _______gün əvvəl xə bərdarlıq etməklə Əmək müqaviləsini birtər əfli qaydada poza bilər.

2.3. Bu Əmək müqaviləsi __________________________ sə bə bə gör ə «___»________________ _____iltarixindən «___»_______________ ______il tarixinədək _____il (ay) müddətinə bağlanmışdır.

2.4. İşçi «___»________________ _____il tarixindən işə başlayır.

§3. İşçinin əmək funksiyası

3.1. İşçi aşağıdak ı əmək funksiyasının icrasını öhdəsinə götürür:

a) ______________________________________________________________________________________;

b) ______________________________________________________________________________________;

c) ______________________________________________________________________________________;

( əmək funksiyası tam t ə fsilat ı il ə sadalanmal ıd ır)

3.2. Bu əmək funksiyasından hər hansı birinin və ya bir neçəsinin dəyişdirilməsinə, habelə onlara əlavə



funksiyanın daxil edilməsinə yalnız tər əflərin razılığı ilə yol verilir.

3.3. İşçi Əmək Məcəlləsinin 10-cu maddəsi ilə müəyyən edilmiş əsas vəzif ələrinin və bu əmək funksiyasınınvaxtında, keyfiyyətlə yerinə yetirilməsinə əməl etməlidir.

3.4. İşçi əmək funksiyasının icrası zamanı işəgötür ənin istehsal f əaliyyəti ilə bağlı özünün ixtiralar ı,

səmər ələşdirici təklifləri bar ədə dərhal ona məlumat verməlidir. İşəgötür ən öz növbəsində həmin ixtiralar ın,işçinin müəlliflik hüququnun və mülkiyyətçinin mənafeyinin qorunması üçün konkret tədbirlər görməlidir.

§4. Əmək şəraitinin şərtləri

İşəgötür ən aşağıdak ı əmək şəraiti yaradılmasını və onun şərtlərinin təmin olunmasını öhdəsinə götürür:

Əmək haqqı üzr ə

4.1. İşçiyə hər ay ____________________________________________mə bləğdə əmək haqqı ödənilir.

4.2. Əmək haqqı:

_______________________________manat mə bləğində tarif haqqından (vəzif ə maaşından); tarif haqqına (vəzif ə maaşına) _______faizi miqdarda əlavədən ibar ətdir.

4.3. İşçiyə ___________________________mə bləğdə __________________________mükafat verilir.

(ayl ıq, rüblük, illik)

4.4. İşçi əmək funksiyasını ____________________________________ əmək şəraitli iş yerində

(z ər ərli, a ğ ır, yeralt ı və s.)

icra etdiyi üçün onun əmək haqqına ___________________________mə bləğdə əlavə müəyyən edilir.

4.5. İşçiyə iş vaxtından artıq vaxtda, istirahət və bayram günlərində işlədikdə __________ mə bləğdə və ya ________________ qayda ilə hesablanmış Əmək Məcəlləsində nəzərdə tutulandan artıq əlavə əmək haqqı verilir.

4.6. Əmək haqqı:

həftədə bir dəf ə _______________________________________________;(hə ft ənin günü)

ayda iki dəf ə __________________________________________________________;

(ayın maa ş veril ən günl əri)

ayda bir dəf ə _________________________________________________ ödənilir;

(ayın günü)

əmək haqqı və digər ödənclər işçinin _____________________________________ bankdak ı



(bank ın ad ı )

hesabına köçürülür.

4.7. Tər əflərin əmək haqqının ödənilməsi bar ədə razılığa gəldikləri digər şərtlər: ______ _______________________________________________________________________________________.

4.8. Əmək haqqından yalnız qanunvericiliklə müəyyən edilmiş hallarda və qaydada tutulmalara yol verilir.Həmin tutulmalar haqqında işçi qabaqcadan məlumatlandır ılır.

Əmə yin mühafiz əsi üzr ə

4.9. İşçinin sağlamlığının, əməyinin mühafizəsinin təmin olunması üçün sanitariya və gigiyena normalar ınacavab ver ən iş yeri və iş şəraiti yaradılır.

4.10. İşçi ________________________ xüsusi mühafizə vasitələri ilə təmin edilir.

4.11. İşçi zər ərli amillərdən sağlamlığının mühafizəsi üçün xüsusi __________________ ______________________________________________________ qida məhsullar ı ilə təmin edilir.

4.12. İşçi əməyin mühafizəsi normalar ı ilə ______________________ bir dəf ədən az olmayaraq təlimatlandır ılır.

4.13. İşçi özünün və iş yoldaşlar ının həyatının və sağlamlığının qorunması üçün müəyyən edilmiş əməyinmühafizəsi qaydalar ına və normalar ına əməl etməyə borcludur.

4.14. İşəgötür ən istehsal qəzalar ı, peşə xəstəliyi nəticəsində işçiyə və ya onun himayəsində olan şəxslər ə dəyənmaddi ziyanı və digər xərcləri ödəyir.

4.15. İşəgötür ənin təqsiri üzündən əməyin mühafizəsi normalar ı və qaydalar ı pozulduğuna gör ə işçi həlakolarsa, onun himayəsində olan şəxslər qar şısında işəgötür ən qanunvericilikdə nəzərdə tutulan qaydada maddiməsuliyyət daşıyır.

İş və istirahət vaxt ı üzr ə

4.16. İşçi gündə 8 saatdan, həftə ərzində isə 40 saatdan çox olmayaraq işləyir.

4.17. İş saat __________________ başlanır, saat ___________________ qurtar ır.

4.18. Nahar vaxtı saat __________________-dan saat ___________________-dəkdir.

4.19. İşçi hər gün ___________________saat natamam iş günü işləyir.

4.20. İşçi həftədə ____________________gün natamam iş həftəsi ilə işləyir.

4.21. İş ____________________növbəlidir:

Birinci növbə saat ______________başlanır və saat ____________qurtar ır.

İkinci növbə saat ______________başlanır və saat ____________qurtar ır.

Üçüncü növbə saat ______________başlanır və saat ____________qurtar ır.



4.22. İşə gəlib getməsi üçün nəqliyyatla təmin edilir __________________________

(hə , yox)

4.23. İstirahət günləri hər həftənin ______________________________ günləridir.

4.24. İşçiyə iş vaxtından artıq işlərin yerinə yetirilməsinə gör ə qanunvericilikdə nəzərdə tutulan mə bləğdən ___________ artıq mə bləğdə haqq ödənilir;

4.25. İşçi iş vaxtından k ənar vaxtda və ya işəgötür ənin razılığı ilə iş vaxtı ərzində işəgötür ənlə r əqabətdə olmayan müəssisədə əlavə iş yerində əvəzçilik üzr ə işləyə bilər.

M ə zuniyyət üzr ə

4.26. İşçinin iş ilini __________________________________________________ aylardan ibar ət

(birinci i ş ili ba şlanan və bit ən gün, ay və

il)

dövr əhatə edir və ona hər növbəti iş ili üçün müddəti Əmək Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş əmək məzuniyyətiverilir.

4.27. Əsas məzuniyyətinin müddəti ______________________təqvim günüdür.

4.28. Əlavə məzuniyyət müddəti:

əmək stacına gör ə _______________________təqvim günü; əmək şəraitinin xarakterinə gör ə ____________________ təqvim günü;

14 yaşadək ikidən çox uşağı olan qadına ___________________ təqvim günü;

kollektiv müqavilə (saziş) üzr ə ____________________ təqvim günü.

4.29. Əmək məzuniyyətinin ümumi müddəti ____________________ təqvim günü.

4.30. Əmək məzuniyyətinə çıxark ən:

_____________________________ mə bləğdə sosial-məişət müavinəti verilir;

bundan savayı sanatoriya-kurort müalicəsi, turizm səf ərlərinə getməsi, məzuniyyətin daha mənalı keçirilməsi üçün __________________________________ tədbirlər görülür.

(konkret t ədbir və ya pul öd ənci)

4.31. Təhsil almaqla əlaqədar ödənişli məzuniyyətlər Əmək Məcəlləsində nəzərdə tutulan müddətdə verilir və işəgötür ən bununla yanaşı işçinin təhsilini artırmaq üçün zəruri tədbirləri görməyi öhdəsinə götürür.

4.32. Ödənişsiz məzuniyyətdən Əmək Məcəlləsi ilə müəyyən edilmiş hallarda, habelə işəgötür ənlə razılıqəsasında istifadə edilir.

Tər əflərin müəyyən etdiyi, habelə kollektiv müqavilədə (sazişdə) nəzərdə tutulan digər əlavə şərtlər

4.33. ___________________________________________________________________________________.



4.34. ___________________________________________________________________________________.

4.35. ___________________________________________________________________________________.

(bütün əlavə şərtl ər t ə fsilat ı il ə sadalanmal ıd ır).

§5. Birinin digərinə vurduğu ziyana görə tərəflərin qarşılıqlı maddi məsuliyyəti

5.1. Bu Əmək müqaviləsinin tər əflərindən biri digərinin əmlak ına, səhhətinə, maddi, istehsal, kommersiyamaraqlar ına, qanunla qorunan mənafelərinə ziyan vurarsa, digər tər əf qar şısında qanunvericiliklə müəyyənolunmuş qaydada maddi və mənəvi məsuliyyət daşıyır.

5.2. Tər əflər istehsal və icra riski istisna olmaqla biri digərinə ziyan vurarsa, dəyən zər əri könüllü şəkildə digərtər əf ə ödəməyi öhdəsinə götürürlər. Əgər bir tər əf digər tər əfin hüquqlar ını pozaraq qar şılıqlı şəkildə dəyənzər ərin ödənilməsi razılığına gəlməzsə, ziyan dəyən tər əf məhk əmə qaydasında ziyanın ödənilməsini təminetmək hüququna malikdir.

5.3. Tər əflər məhk əməyə müraciət etmədən ziyan vurmadan əmələ gələn öhdəliklərinin özləri tər əfindənhəllinə üstünlük verirlər.

§6. Sosial müdafiə məsələləri

6.1. İşçinin məcburi dövlət sosial sığortası üçün qanunvericiliklə müəyyən olunmuş qaydada hər ay _________________________mə bləğdə sığorta haqqı ödənilir və işəgötür ən tər əfindən o, ____________________________ mə bləğdə əlavə sığorta edilir.

6.2. Mövcud qanunvericiliklə müəyyən edilmiş hallarda, şərtlərlə və qaydada işçinin pensiya təminatı, sosialmüdafiə olunması, güzəşt və imtiyazlar ı təmin edilir.

6.3. İşçiyə əmək qabiliyyətinin müvəqqəti itirilməsi ilə əlaqədar qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada və mə bləğdə məcburi sosial sığorta hesabına müavinət verilir. (27)

§7. Mülkiyyət münasibətlərinin tənzimlənməsi

7.1. İşçi iş vaxtı ərzində həm onun bilavasitə istifadəsinə verilən, həm də başqa istehsal vasitələrinin — maşın,mexanizm, avadanlıq, cihaz və alətlərin, qur ğu, habelə işəgötür ənin mülkiyyətində olan digər əmlak ınqorunmasına cavabdehdir.

7.2. İşçinin müəssisənin mülkiyyətində _____________________ qədər payı var və işəgötür ənlə mülkiyyətmünasibətləri həmin paya mütənasib olaraq qanunvericiliklə müəyyən edilən qaydada tənzimlənir.

7.3. İşçi müəssisənin mülkiyyətindəki payına gör ə nizamnamə ilə müəyyən edilən _____________ mə bləğdə dividend almaq hüququna malikdir.

7.4. İşçi əmək funksiyasının icrası zamanı özünün aşağıdak ı şəxsi əmlak ından istifadə edir:

a) _____________________________________________________________________________________;

b) _____________________________________________________________________________________.

7.5. İşəgötür ən işçinin əmlak ının mühafizəsinə və aşınmasına gör ə əvəzinin ödənilməsinə cavabdehdir.



7.6. İşçi işəgötür ənin kommersiya və istehsal sirrinin qorunmasına cavabdehdir və bu sirləri yaymağa gör ə qanunvericilikdə və bu Əmək müqaviləsində nəzərdə tutulan məsuliyyət daşıyır.

§8. Əmək müqaviləsinə dəyişikliklər və əlavələr edilməsi barədə məlumatlar

8.1. Bu Əmək müqaviləsinə birtər əfli qaydada apar ılmış dəyişikliklərin, əlavələrin, düzəlişlərin hüquqi

qüvvəsi yoxdur.

8.2. Bu Əmək müqaviləsinə aşağıdak ı dəyişikliklər, əlavələr edilmişdir:

a) _____________________________________________________________________________________;

b) _____________________________________________________________________________________;

c) _____________________________________________________________________________________.

(bütün d ə yi şiklikl ər və əlavəl ər t ə fsilat ı il ə sadalanmal ıd ır).

8.3. Tər əfimizdən razılaşdır ılmış dəyişikliklər və əlavələr dərhal (_____________ gündən gec olmayaraq)qüvvəyə minir və bu Əmək müqaviləsinin tərkib hissəsini təşkil edir.

İ mzalar:

___________________________________ İşəgötür ən

___________________________________ İşçi

§9. Əmək müqaviləsinə xitam verilməsi 9.1. Bu Əmək müqaviləsi Əmək Məcəlləsinin 68, 69, 70, 73, 74 və 75-ci maddələrində nəzərdə tutulanəsaslarla və qaydalara ciddi əməl olunmaqla tər əflərin birinin təşə bbüsü ilə ləğv edilə bilər.

9.2. İşəgötür ən tər əfindən bu Əmək müqaviləsi ləğv edilərk ən işçi qanunvericilikdə nəzərdə tutulan hallardaxə bərdar edilir.

9.3. İşçi tər əfindən bu əmək müqaviləsi ləğv edilməzdən əvvəl işəgötür ən bir təqvim ayı qabaqcadan xə bərdaredilməlidir.

9.4. İşəgötür ən tər əfindən zor işlədilər ək, hədə-qorxu gələr ək, yaxud hər hansı başqa üsulla işçinin iradəsininəleyhinə bu Əmək müqaviləsini ləğv etməyə onun məcbur edilməsinə yol verilmir.

9.5. Əmək müqaviləsinə xitam verilməsi bar ədə tər əflərin müəyyən etdiyi hallar:

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

________________________________________________________________________________________

§10. Yekun qaydalari

10.1. Bu Əmək müqaviləsinin qüvvədə olduğu müddət ərzində tər əflər yaranan əmək mübahisələrinin həllinə



qar şılıqlı anlaşma və razılıq yolu ilə biri digərinin hüquqlar ını pozmadan nail olacaqlar. Tər əflər əməkmübahisələrinin həlli haqqında razılığa gəlmədikdə mübahisənin məhk əmə qaydasında araşdır ılması hüququndan istifadə edəcəklər.

10.2. Bu Əmək müqaviləsi iki nüsxədə tərtib edilib, onlardan biri işçidə, digəri isə işəgötür əndə saxlanılır.

10.3. Tər əflər bu Əmək müqaviləsi üzr ə öhdəliklərinin icrasını üçüncü şəxslər ə həvalə edə bilməzlər.

10.4. Tər əflər bu Əmək müqaviləsi ilə nəzərdə tutulmamış, habelə bilavasitə Əmək Məcəlləsi ilə müəyyənedilən hallar istisna olunmaqla, üçüncü şəxslər qar şısında biri digərinin öhdəliklərinə gör ə cavabdehlikdaşımırlar.

10.5. Tər əflər bu Əmək müqaviləsinin şərtlərini, Əmək Məcəlləsi ilə müəyyən edilən vəzif ələrini, habelə biridigərinin qanuni mənafelərini və hüquqlar ını pozarsa, təqsirkar tər əfin məsuliyyətə cəlb edilməsini müvafiqdövlət orqanlar ından, mülkiyyətçidən tələ b etmək hüququna malikdirlər.

10.6. Bu Əmək müqaviləsinin şərtlərini, bu şərtlərdən ir əli gələn öhdəliklərimizi vicdanla yerinə yetir əcək,şəxsi, maddi, maliyyə, istehsal maraqlar ımıza, habelə ictimai birliklərdə və siyasi partiyalarda müstəqiliştirak ımıza qar şılıqlı hörmət göstər əcəyik.

§11. Tərəflərin imzaları və ünvanları

11.1. İşəgötür ənin vəzif əsi, adı, atasının adı və soyadı, habelə müştərisi olduğu bank ın adı, hesablaşmahesablar ının nömr ələri, kodu, sahibkarlıq f əaliyyəti ilə məşğul olmağa hüquq ver ən xüsusi razılığınməlumatlar ı göstərilməklə hüquqi ünvanı:

Möhürü İmzası:

11.2. İşçinin adı, atasının adı və soyadı göstərilməklə ünvanı:

İmzası: Tarix:

Qeyd: Əmək Məcəlləsinin 43-cü maddəsində nəzərdə tutulan Əmək müqaviləsinin məzmununa daxil olanşərtlər, məlumatlar həmin müqavilə tərtib edilərk ən hökmən göstərilməlidir. Bu nümunədə göstərilən əlavə müddəalar ın, şərtlərin hər biri konkret hallarda işəgötür ən və işçi tər əfindən Əmək müqaviləsi bağlanark ənrazılaşdır ılaraq tərtib edilir. Lakin bütün hallarda işəgötür ən Əmək müqaviləsinin məzmununu bu nümunədə göstərilən qaydada dolğun şəkildə tərtib etməyə borcludur. İşəgötür ən bu nümunəyə tam uyğun olan Əməkmüqaviləsinin formalar ının kifayət miqdarda nəşriyyat üsulu ilə hazırlanmasını təmin etməlidir. Əməkmüqaviləsinin formasındak ı boş yerlər əl ilə və ya makinada, kompüterdə səliqə ilə yazılmalıdır, məlumatlar ın

pozulmasına, qaralanmasına yol verilməməlidir.

* Bu sənəd t ər ə fl ərin irad ə sind ən asıl ı olaraq eyni hüquqi məna k ə sb ed ən «Əmək müqavil ə si» və ya «Əmək

kontrakt ı» formasında t ərtib edilir.

Az ərbaycan

Respublikasının

Əmək M əcəll ə sinə

2-ci əlavə



İlin soyuq vaxtında açıq havada və ya isidilməyənörtülü binalarda, habelə isti havalarda işin

dayandırılması və işçilərə fasilələrin verilməsi şərtləri

1. Havanın temperaturu 45 dər əcə Selsidən çox olan hava şəraitində açıq havada və sərinləşdirici qur ğular olmayan örtülü binalarda, otaqlarda və digər iş yerlərində bütünnöv işlərin görülməsi dayandır ılır və işçilər ə sərinləşmək üçün imkan yaradılmaqlafasilələr verilir.

2. Küləyin gücü 6 bal və daha artıq olduqda, quruda kranlarla görülən bütün növ işlərdayandır ılır.

3. Tikinti işləri görüldükdə aşağıdak ı hallarda işlər dayandır ılır:

3.1. küləyin gücü 2 baldan artıq olduqda — kranlar qurulması üzr ə quraşdırma

işləri;

3.2. küləyin gücü 3 baldan artıq olduqda — qaldır ıcılar ın quraşdır ılması və sökülməsi işləri;

3.3. küləyin gücü 6 baldan artıq olduqda — taxta-şalban işi, habelə taxta-şalbanınsökülməsi;

3.4. küləyin gücü 3 baldan artıq olduqda — daşınan taxta-şalbanın yerinindəyişdirilməsi işləri.

4. Dənizdə işləyərk ən aşağıdak ı hallarda işlər dayandır ılır:

4.1. küləyin gücü 4 baldan artıq olduqda — ayr ı-ayr ı özüllərdə kran gəmilərivasitəsiilə görülən tikinti-quraşdırma və sökmə işləri;

4.2. küləyin gücü 4 baldan artıq olduqda — daimi dəniz özülləri və estakadayanı meydançalar yanındak ı buxtalarda barclara, kran gəmilərinə yükvurma və yükboşaltma işləri;

4.3. küləyin gücü 8 baldan artıq olduqda — qazma işləri apar ılan quyulardaalətlərin quyulardan qaldır ılması ilə əlaqədar bütün işlər;

4.4. küləyin gücü 6 baldan artıq olduqda — daimi dəniz özüllərində istismaredilən quyularda işlər;

4.5. küləyin gücü 6 baldan artıq olduqda — daimi dəniz özüllərində estakadayanı meydançalarda quyular ın əsaslı və cari yeraltı təmir işləri;

4.6. küləyin gücü 8 baldan artıq olduqda — özülün və ya estakadayanı meydançanın döşəməsi üstündəki işlər;

4.7. küləyin gücü 8 baldan artıq olduqda — özülün və ya estakadayanı meydançanın döşəməsi altındak ı işlər;



4.8. küləyin gücü 4 baldan artıq olduqda — qaynaq tikişinin aşağı vəziyyətdə qoyulduğu bütün növ qaynaq işləri;

4.9. küləyin gücü 3 baldan artıq olduqda — qaynaq tikişinin şaquli vəziyyətində qoyulduğu bütün növ qaynaq işləri;

4.10. küləyin gücü 3 baldan artıq olduqda — qaynaq tikişinin tavan vəziyyətində qoyulduğu bütün növ qaynaq işləri;

4.11. küləyin gücü 5 baldan artıq olduqda — ayr ı-ayr ı özüllərdə üzən vasitələr,qur ğular olmadan tikinti-quraşdırma və sökmə işləri;

4.12. küləyin gücü 4 baldan artıq olduqda — estakada tik ən kranla quraşdırmaişləri;

4.13. küləyin gücü 5 baldan artıq olduqda — kopyor vasitəsiilə dayaqlarvurulması işləri;

4.14. küləyin gücü 4 baldan artıq olduqda — dəniz neft-mədən qur ğular ınınsökülməsi işləri;

4.15. küləyin gücü 5 baldan artıq olduqda — daimi dəniz özüllərində buruqlar ınquraşdır ılması, sökülməsi və dorlar ın qaldır ılması (endirilməsi) işləri;

4.16. küləyin gücü 5 baldan artıq olduqda — traversin sürgü qollar ının, mancanaqdəzgahının asma kanatının təmiri və dəyişdirilməsi, buruqda və ya dordadiyircəklərin, kran-blokun dəyişdirilməsi, tali kanatının təchizatı, dərinlikölçmələri və quyular ın debitinin ölçülməsi işləri;

4.17. küləyin gücü 5 baldan artıq olduqda — estakada meydançalar ında quyular ıncari və əsaslı təmiri üçün səyyar aqreqatlar ın dorlar ının qaldır ılması işləri;

4.18. küləyin gücü 10 baldan artıq olduqda — quyunun yuyulması işlərindən başqa buruqda bütün işlər.

5. Havanın temperaturu Selsi ilə mənfi 10 dər əcə və daha aşağı olduqda və eyni zamandaküləyin gücü 3 baldan artıq olduqda açıq havada bütün növ işlər dayandır ılır və yaişçilər ə isinmək üçün fasilələr verilir.

6. İstehsalın fasiləsiz xarakterli olması ilə əlaqədar işi dayandırmağın qeyri-mümkünolduğu yerlərdə işin dayandır ılması bir-birini əvəz edən növbələr müəyyən olunması ilə əvəz edilir. Növbələrin bir-birini əvəz etməsi həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının razılığı ilə işəgötür ən tər əfindən müəyyən olunur.

7. İlin soyuq vaxtında örtülü, lakin isidilməyən binalarda temperatur Selsi ilə müsbət 12dər əcədən aşağı olduqda, işçilər ə fasilələr verilir və ya iş dayandır ılır.

8. İşlərin dayandır ılması və isinmək üçün fasilələr verilməsi, habelə bu fasilələrin sayınınvə müddətinin müəyyən edilməsi işəgötür ənlə həmkarlar ittifaqlar ı təşkilatının birgə

qərar ı ilə həyata keçirilir.

«Az ərbaycan» qə zetind ə d ərc edilmi şdir (25-29 aprel 1999-cu il, № 93-96).



Az ərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusuda d ərc edilmi şdir (1998-ci il, № 8, madd ə 484).

1 fevral 1999-cu il tarixli 618-IQ nömr əli «Az ərbaycan Respublikası Əmək M əcəll əsinin t əsdiq edilməsi, qüvvə yə minməsi və bununla ba ğ l ı hüquqi t ənziml əmə məsəl əl əri haqqında» Az ərbaycan Respublikasının Qanunu il ə t əsdiq edilmi şdir

Məcəlləyə dəyişiklik və əlavələrin edildiyi sənədlərinSiyahısı

1. Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhk əməsinin 23 fevral 2000-ci il tarixliqərar ına əsasən «Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 143-cü maddəsinin birincihissəsinin, bu məcəllənin 70-ci maddəsinin «a» və «ç» bəndləri ilə əlaqədar əməkmünasibətlərinə xitam verilərk ən məzuniyyət hüququnu məhdudlaşdıran müddəalar

Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 25, 37-ci maddələrinə və 149-cu maddəsininI hissəsinə uyğun olmadığı üçün qüvvədən düşmüş hesab edilsin». - «Azərbaycan»qəzeti, 1 mart 2000-ci il, № 48.

2. Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhk əməsinin 29 noyabr 2000-ci il tarixliqərar ı «Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 116-cı maddəsinin ikinci hissəsində əmək stacına gör ə əlavə məzuniyyətin müddətini məhdudlaşdıran «bir müəssisədə»müddəası Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 25-ci maddəsinin I hissəsinə və 149-cu maddəsinin I hissəsinə uyğun olmadığından qüvvədən düşmüş hesab edilsin» -«Azərbaycan» qəzeti, 1 dekabr 2000-ci il, № 276.

3. Azərbaycan Respublikasının 20 fevral 2001-ci il tarixli 88-IIQD saylı qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 30 mart 2001-ci il, № 70.

4. Azərbaycan Respublikasının 27 mart 2001-ci il tarixli 107-IIQD saylı qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 17 iyun 2001-ci il, № 135.

5. Azərbaycan Respublikasının 05 oktyabr 2001-ci il tarixli 178-IIQD saylı qanunu-«Azərbaycan» qəzeti, 28 noyabr 2001-ci il, № 271.

6. Azərbaycan Respublikasının 05 oktyabr 2001-ci il tarixli 186-IIQD saylı qanunu -

«Azərbaycan» qəzeti, 28 noyabr 2001-ci il, № 271.

7. Azərbaycan Respublikasının 10 oktyabr 2001-ci il tarixli 195-IIQD saylı qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 10 yanvar 2002-ci il, № 7.

8. Azərbaycan Respublikasının 15 noyabr 2001-ci il tarixli 214-IIQD saylı qanun.-«Azərbaycan» qəzeti, 29 dekabr &amp;nbsp; 2001-ci il, № 298.

9. Azərbaycan Respublikasının 23 aprel 2002-ci il tarixli 311-IIQD saylı qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 4 may 2002-ci il, № 101.

10. Azərbaycan Respublikasının 24 may 2002-ci il tarixli 333-IIQD saylı qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 7 iyul 2002-ci il, № 152.



11. Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhk əməsinin 29 noyabr 2002-ci il tarixliqərar ına əsasən əmək müqaviləsinə xitam verilərk ən 1999-cu il iyulun 1-dək istifadə olunmamış məzuniyyətlər ə gör ə pul əvəzi həmin dövrdə qüvvədə olan qanunvericiliklə,həmin tarixdən sonra istifadə olunmamış məzuniyyətlər ə gör ə pul əvəzi isə qüvvədə olanƏmək Məcəlləsinin 144-cü maddəsinin ikinci hissəsinə müvafiq olaraq ödənilməlidir.

12. 24 dekabr 2002-ci il tarixli 409-IIQD nömr əli qanun- «Azərbaycan» qəzeti, 10 yanvar2003-cü il, № 7.

13. Azərbaycan Respublikasının 3 dekabr 2002-ci il tarixli 391-IIQD saylı qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 15 yanvar 2003-cü il, № 11.

14. Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhk əməsinin 17 iyun 2003-cü il tarixliqərar ına əsasən «Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 136-cı maddəsinin birincihissəsinə müvafiq olaraq işçiyə əsas məzuniyyət yalnız bu məcəllənin 115-ci maddəsində nəzərdə tutulan, əmək şəraitinə və əmək funksiyalar ının xüsusiyyətlərinə, habelə həminməcəllənin 116-cı maddəsində müəyyənləşdirilən əmək stacına gör ə əlavə

məzuniyyətlərlə cəmlənər ək birlikdə verilməlidir. Bu maddənin ikinci hissəsinə əsasənişçinin eyni vaxtda həm əmək şəraitinə və əmək funksiyasının xüsusiyyətlərinə həm də əmək stacına gör ə Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 115 və 116-cı maddələrində nəzərdə tutulan iki və daha çox əlavə məzuniyyətə hüququ olduqda, bumaddələrin ayr ılıqda hər biri üzr ə əldə etdiyi daha çox müddətli bir əlavə məzuniyyətonun əsas məzuniyyətinə birləşdirilir».- «Azərbaycan» qəzeti, 19 iyun 2003-cü il, № 138.

15. Azərbaycan Respublikası Konstitusiya Məhk əməsinin 19 aprel&amp;nbsp;2001-ci il tarixli qərar ına əsasən «Azərbaycan Respublikası Əmək Məcəlləsinin 132-cimaddəsinin ikinci hissəsini azadlıqdan məhrum etmədən islah işlərinə məhkum edilənşəxslərin cəza çəkdiyi müddətin məzuniyyət hüququ ver ən əmək stacına daxiledilməməsinə dair müddəası Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 37-ci maddəsinə uyğun olmadığına gör ə qüvvədən düşmüş hesab edilsin»..- «Azərbaycan» qəzeti, 27 aprel2001-ci il, № 94.

16. Azərbaycan Respublikasının 30 dekabr 2003-cü il tarixli, 569-IIQD nömr əli qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 1 fevral 2004-cü il, № 25.

17. Azərbaycan Respublikasının 30 dekabr 2003-cü il tarixli, 568-IIQD nömr əli qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 15 fevral 2004-cü il, № 38.

18. Azərbaycan Respublikası

nı

n 5 mart 2004-cü il tarixli, 598-IIQD nömr əli qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 1 aprel 2004-cü il, № 75.

19. Azərbaycan Respublikasının 30 aprel 2004-cü il tarixli, 643-IIQD nömr əli qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 23 iyul 2004-cü il, № 169.

20. Azərbaycan Respublikasının 21 may 2004-cü il tarixli, 675-IIQD nömr əli qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 1 iyul 2004-cü il, № 150.

21. Azərbaycan Respublikasının 1 sentyabr 2004-cü il tarixli, 729-IIQD nömr əli qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 14 sentyabr 2004-cü il, № 214.

22. Azərbaycan Respublikasının 3 dekabr 2004-cü il tarixli, 795-IIQD nömr əli qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 4 yanvar 2005-ci il, № 1.



23. Azərbaycan Respublikasının 4 mart 2005-ci il tarixli, 848-IIQD nömr əli qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 25 mart 2005-ci il, № 66.

24. Azərbaycan Respublikasının 4 mart 2005-ci il tarixli, 856-IIQD nömr əli qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 30 aprel 2005-ci il, № 97.

25. Azərbaycan Respublikasının 15 aprel 2005-ci il tarixli, 888-IIQD nömr əli qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 20 iyul 2005-ci il, № 165.

26. Azərbaycan Respublikasının 1 sentyabr 2005-ci il tarixli, 980-IIQD nömr əli qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 25 oktyabr 2005-ci il, № 247.

27. Azərbaycan Respublikasının 30 sentyabr 2005-ci il tarixli, 1023-IIQD nömr əliqanunu - «Azərbaycan» qəzeti, 24 noyabr 2005-ci il, № 272.

28. Azərbaycan Respublikasının 30 dekabr 2005-ci il tarixli, 44-IIIQD nömr əli qanunu -«Azərbaycan» qəzeti, 31 dekabr 2005-ci il, № 304.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin f ərmanı -- 15.04.99, № 122

EmekMecellesi

Documents

Transcript of EmekMecellesi