eleqtronuli resursebi -...

26
buneba eleqtronuli resursebi 4

Transcript of eleqtronuli resursebi -...

bunebaeleqtronuli resursebi

4

Tema: wyali

wyali da misi Tvisebebi

zedsarTavi

saxelebi

arsebiTi saxelebi

(wylis sinonimebi)

zmnebi

sveli

teniani

nestiani

wvniani

namiani dambali

wvima

cremli

cvari

ofli

dasveleba

dalboba

CayvinTva

morwyva

daWaobebabanaoba

wuwaoba

gaJRenTva

datborva

wyali

cvriani

gaJRenTili

wylis Tvisebebi

dnoba

0°C.

aorTqleba

+100°C

duRili

aorTqleba

kondensacia

+1000C

lRoba

00C.

gayinva

wylis sami

mdgomareoba

myariairadi Txevadi

orTqli wyali yinuli

wylis sami mdgomareoba

kondensacia gayinva

aorTqleba galRoba

wyali temperatura

duRilis dros 100°Cgayinuli 0°C

myari

Txevadi o r T q l i s

saxiT

wylis brunva

wylis agregatuli

mdgomareoba

wylis Tvisebebi

sad gvxdeba bunebaSi

wylis mniSvneloba

myari

Txevadi airadiufero, usuno, ugemo, gamWvirvale, SeuZlia CaJonva, denadi

okeaneebSi, zRvebSi, mdinareebSi, tbebSi, miwisqveS, haerSi, myinvarebSi

aucilebelia yvela cocxali organizmebis arsebobisaTvis.

wylis

mniSvneloba

bunebaSi

cocxali arsebebi

cxovelebi mcenareebi

wylis binadari

xmeleTis binadari

haeris binadari

xeebi buCqebi balaxebi

bayayiveSapi

kiborCxalapingvini

loqo

salamandraWianWvela

obobatura

Wiayelalokokina

ToliaqaTami

siraqlemabeRura

palmabananifiWvidafna

bzaTxiliaskili

xavsisokotita

aqvT farflebi aqvT mxolod fexebi

aqvT frTebi da fexebi

zvigeniveSapiTevzi

cxeniadamiani

maCvikata

zazunaobobakibo

rvafexa

RamuraarwivibuziWoti

beRura

aqvT farflebi

aqvT 2 fexi da 2 frTa

aqvT 4 kiduri aqvT 6 da meti fexi

veSapizvigeniTevzi

AarwiviWoti

beRuraRamura

cxenizazuna

maCvikata

adamiani (aqedan 2 fexi da 2 xeli)

buzikibo

obobarvafexa

Tema: organizmebis ZiriTadi jgufebi

organizmebis mravalferovneba

baqteriebi Cven irgvliv

baqteriebis saxeebi

baqteriebis gamravlebis

pirobebi

baqteriebis dadebiTi Tvisebebi

koJris baqteria lpobis baqteria

mcenaris dasaxeleba

wiwvebi girCa

sigrZe feriganlageba

totzezoma da forma

qerclis forma

simWidrove

naZvi 5-10sm mwvane TiTo-TiTo totze

konusis formis15-20sm

rombisebri Zalian mWidro

kviparosi 2-3sm mwvane jgufebad 3-5sm mrgvali

xuTku-Txedi

Zalian mWidro

fiWvi 10-15sm muqi mw-vane

or-orad konusis formis 20-25sm

konusise-bri

mWidro

kedari 5-10sm mwvane TiTo-TiTod kvercxise-bri

ganieri uformo

Zalian mWidro

lariqsi 5-10sm Ria mwvane

buCqad mogrZo wvetiT

kauWiani mWidro

wiwvovani da yvavilovani mcenareebi

sunTqaven

Wamen dedis rZes

izrdebian

kvercxebs deben

sakvebs moipoveben

moZraoben

aqvT sxvadasxva damaxasiaTebeli

qceva

Tavad ar SeuZliaT sakvebis Seqmna

cxovelebis Tvisebebi

garegnuli niSan-Tvisebebi

klasi – mwerebi

klasi – obobasnairebi

klasi – kibosnairebi

sxeulis segmentebisraodenoba

Tav-mkerdi, muceli (3)

Tav-mkerdi, muceli (2)

Tav-mkerdi, mu-celi

(2) + zogierTs – kudis farfli

fexebis raodenoba 6 8 10 da meti

frTebis raodenoba 0/2/4 0 0

ulvaSis raodenoba 2 0 4

fexsaxsrianTa klasebis daxasiaTeba

mwerebi obobasnairebi kibosnairebi

sxeuli Sedgeba 3 segmentis-gan: Tavi, mkerdi da muceli;aqvT sami wyvili kiduri;axasiaTebT ori an oTxi frTa. zogjer frTa saerTod ar aqvT; Tavze aqvT wyvili ul-vaSi.

sxeuli orsegmentiania: Tav-mkerdi da muceli;aqvT oTxi wyvili ki-duri; ar aqvT frTebi da ulvaSebi.

sxeuli orsegmentiania: Tav-mkerdi da muceli. sxeuli xSirad bolovdeba kudis farfliT; qitinovani safarveli gansaku-TrebiT sqeli da mkvrivia; aqvT xuTi da meti wyvili fexi. maTgan, pirveli wyvili marwuxis formisaa da sakvebis mopovebaSi exmarebaT; aqvT ori wyvili ulvaSi: mokle da grZeli.

1 – qala2 – kisris malebi3 – wina kidurebi4 – ukana kidurebi5 – neknebi6 – kudi

1

2

3

4

6

5

xerxemali

nekni

kudi

qala

ukana kiduri

wina kiduri

xerxemliani cxovelis jgufi

daxasiaTeba magaliTebi

frinveliaqvs frTebi, bumbuliT dafaruli tani, kvercxebi magari naWuWiT.

beRura

amfibiaaqvs sveli kani, cxovrebis nawils xmeleTze ata-rebs, kvercxebs wyalSi debs.

bayayi

ZuZumwovarikani dafaruli aqvs balniT, patara ikvebeba dedis rZiT.

kata

qvewarmavaliaqvs mSrali qercliT dafaruli kani, tyavisebri naWuWiT dafaruli kvercxebi.

xvliki

Tevziaqvs lorwovani qercli, farflebi, mTel cxovre-bas atarebs wyalSi, sadac kvercxebsac debs.

kalmaxi

xerxemlianTa ConCxis mniSvneloba

C

Ca Cd

ad

sasd

s

1

7

3

10

5

4

9

2

6

11

8

danarTi 2

punqti #mimarTuleba wris centridan

C s a d Ca Cd sa sd

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

danarTi 3

punqti #mimarTuleba wris centridan

C s a d Ca Cd sa sd

1 X

2 X

3 X

4 X

5 X

6 X

7 X

8 X

9 X

10 X

11 X

Tema: ruka da geografiuli

obieqtebi

horizontis mxareebi

C.d.

s.d.

C.a.

s.a.

CrdiloeTi

samxreTi

das

avl

eTi

aRmo

savl

eTi

dasasruli

starti

horizontis mxareebi

ra aris GPS?

2000-ze meti

1000-2000

200-1000

0-200

lurjimwvane

yviTeli

yavisferi

wiTeli

lurji (zRva)

mwvane – (0-500 m)

yviTeli – (500-1000 m)

yavisferi – (1000-2000 m)

wiTeli – (2000 m-ze meti)

gza

saxlebi

tye

rogor gamoviyenoT

feri simaRlis

saCveneblad

rogori rukebi arsebobs?

saqarTvelo Google Earth-Si

bunebrivi obieqti, TevzWera, mariliani wyali.

ar aris okeanis nawili, farTo-biT patara, Cae-dineba da gamoe-dineba mdinare.

tba zRva

okeanis nawili, far-TobiT didi. Caedineba, magram ar gamoedineba mdinare.

CanCqeri,

Cqari,

qviani kalapoti

mTis mdinare: baris mdinare: msgavseba

mdore,

ganieri

kalapoti

saTave,

SesarTavi,

Senakadi

tbebi da wyalsacavebi mdinare

TamaSi

`mogzauroba

dedamiwis

garSemo~

Tema: moZraoba da Zalebi

rogori Zalebi arsebobs?

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

aryis xe

alvis xe

tirifi

muryani (Txmela)

wifeli

nekerCxali fiWvi

soWi

naZvi

urTxeli

circeli

maJalo vaSli kuneli

evropuli naZvi

kakali

muxacacxvi seqvoiaifani

Tema: organizmebis ganviTareba xeebis sicocxlis xangrZlivoba

Tesli

zrda

yvavili

sikvdili

sikvdili

Tesli

zrdis I w .

svenebis periodiyvavili

zrdis II w .yvavili

nayofi mcenare

sikvdili

Tesli

erT-, or- da mravalwlovani mcenareebis sasicocxlo cikli

kvercxiT mravldebian

mwerebi obobebi Tevzebi

qvewarmavlebi frinvelebi

kvercxi dakvirvebis Sedegebi

qaTmis umi kvercxi qaTmis moxarSuli kvercxi Tevzis kvercxi

(qviriTi)

garegnuli aRwera

garedan dafarulia naWuWiT. naWuWi advi-lad tydeba.

naWuWis garegnuli niSnebi ar Secvlila. dafarulia rbili, gamW-virvale masiT.

SigTavsis aRwera

gamoirCeva TeTri ga-mWvirvale da yviTeli gaumWvirvale nawili.

TeTri da yviTeli nawili advilad scildeba erTmaneTs. TeTri nawili prialaa. yviTeli ki ifSvneba da ar prialebs.

SigTavsi Txevadia. garsis gaxeTqvis Semdeg igi daiRvara.

qaTmisa da Tevzis kvercxebis agebuleba

frinvelebi

frinvelebi kvercxs agroveben

budeSi, gamoCekamde sakuTari

sxeuliT aTboben, exmarebian ga-

moCekaSi, zrunaven STamomavloba-

ze, sanam ar aswavlian sakvebis

mopovebas, frenas da a.S. bartyebi

ususurebi iCekebian.

qvewarmavlebi

qvewarmavlebi erTbaSad de-

ben mraval kvercxs ormoSi,

miayrian miwas da miatove-

ben, kvercxidan gamoCekili

STamomavloba damoukideb-

lad iwyebs cxovrebas.

saerTo

deben kvercxs,

kvercxi naWuWi-

ania, iCekebian

budeSi.

frinvelebisa da qvewarmavlebis sasicocxlo cikli

siRrmeebi metrobiTY

6000 4000 2000 200 0ufro Rrma

0 200 500 2000 3000qveviT 5000 zeviT

simaRleebi metrobiTY

naxevarsferoebis

ruka

saqarTvelos fizikuri ruka

!+!

!+!!+!

!+!

!+!

!.

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!!.!+!

!Q

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!.

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!.

!+!

!.

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!!+!

!+!

!+!

!+!

!+!!+!

!+!

!+!

!+!

!+!!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!!+!

!+!

!+!

!.

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!+!

!.

!+!

!+!

!+!

/

0 14 28 42 56

E

E

E

E

E

E

E

EE

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

#

##

#

#

#

#

#

#

#

oni

java

xobi

qeda

xoni

gori

foTi

gali

vani

xulo

vale

abaSa

kaspi

gagra

jvari

wnoriwalka

senaki

cageri

axmeta

mcxeTa

xaSuri

duSeTi

soxumi

baTumi

Telavi

mestia

baRdaTi

tyibuli

Terjola

saCxere

TianeTi

yvareli

gudauTa

zugdidi

WiaTura

quTaisi

Tbilisi

siRnaRi

Suaxevi

lentexi

bolnisi

borjomi

aspinZa

dmanisi

adigeni

rusTavi

qobuleTi

Cxorowyu

cxinvali

martvili

lanCxuTi

lagodexi

marneuli

gurjaani

axalgori

oCamCire

gulrifSi

ozurgeTi

sagarejo

wyaltubo

axalcixe

tyvarCeli

xaragauli

samtredia

gardabani

zestafoni

Coxatauri

walenjixa

xelvaCauri

ambrolauri

ninowminda

axalqalaqi

axali aToni

TeTriwyaro

stefanwminda

dedofliswyaro

T u r q e T i

s o m x e T i

az

er

ba

ij

an

i

ru

se

Ti

qvemo aJara

qareli

m. civi1991

m. xino2598

#m. kenWauli2992

m. Sani4451

m. uSba4730

m. Soda3609

m. udabno878

m. amugo3840

m. Sxara5068

m. fSiSi3790

m. xalawa3938

m. lahili4010

m.WanWaxi4461

cxrawyaros uR.2454

m. WuTxaro3562

m. tebulosmTa4493

m. emliqli3054

m. samsari3284

m. yazbegi5047

m. agefsTa3256

m. arabika2656

m. Saviklde2850

m. TeTnuldi4851

m. sayornia2755

m. arjevani2757

m. Savi klde3578

m. diklosmTa4285

m. tinovroso3374

m. didi abuli3301

m. mefiswyaro2850

m. samecxvario2642

m. didi borbalo3294

m. dombai-ulgeni4046

maruxis uR.2748

kluxoris uR.2781

nenskris uR.3202

beCos uR.4012

mamisonis uR.2820

rokis uR.2995

jvris uR.2370

goderZis uR.2025

riwis tba

amtyelistba

jvriswylsc.

galiswylsc.

rioni

yvirila

mtkvari

mejuda

li

axvi qsani

alaz

aniior

i

arag

vi

mtkvar

i

xrami

mtkvariiori

alazani

rioni

tyibuliswylsc.

Saoriswylsc.

gumaTiswylsc.

varcixiswylsc.

paliastomistba

erwos tba

yelis tba

Jinvaliswylsc.

sioniswylsc.

Tbilisiswylsc.

walkiswylsc. algeTis

wylsc.

jandaris tba

faravnistba

madas tbaxanCalis

tba

saRamos tba

xozafinis tba

tabawyuristba

cxeniswy ali

k

av

k

as i

on

i

s

m

T

a v a r i

q

e

d

i

gagri

s q

ed

i

b z i f i s q e d iCxal

Tis qedi

k o d o r i s q e d i

e g r i s i s q e

di

sv a n e T i s q e d i

leCxumis qedi

r

a

Wi s

q e d i

l

ix

is

q

e d i

me

s x e T i s q e d i

S a v S e T i s q e d i

ko

lx

eT

i s d ab

l

ob

iimereTismaRlobi

S i d a qa

r T

li

s v a k e

T r

sa

ms

ar

is

qd

.

ja

va

xe

Ti

s q

d.

i a l e T i s q e d i

eruSeT

is mTianeTi q v e m o q a r T l i s

v a k e

iv

ri

s

z

eg

a n i

S

eldarisveli

iraqis vake

a la

zn

is

v

ak

e

go

mb

or i s

qe d i

ka

xeT

is qedi

qa

rT

li

s q

ed i

gu

da

mayr

is

qe

di

alevis qedi

xaru

li

s q

ediSavi zRva

km

1 sm = 14 km

kodori

CxalTa

enguri

rioni

aWariswyali

Woroxi

enguri

xobi

cxeni

swya

li

bzifi

-100 0-200-500ufro Rrma 200 300 500 800 1000 1500 2000 2500 3000 ufro maRali