ELEMENTY WSPÓŁCZESNEJ TEORII PRODUKCJI I PODZIAŁU

Neoklasyczna teoria produkcji i podziałuTrzy główne sposoby interpretacji interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

1. Psychologicznaa) Kapitał jako efekt „czekania”, czyli powstrzymywania

się od natychmiastowej konsumpcji dóbr/dochodów. Zysk jako wynagrodzenie za „czekanie”

b) Zysk jako efekt różnicy między (wyższą) wartością tzw. dóbr teraźniejszych i (niższą) dóbr przyszłych

c) Podaż pracy i płaca jako kategorie związane z dodatnią i ujemną użytecznością pracy

Sposoby interpretacji interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

Kapitał i zysk jako kategorie występujące w tzw. dynamice gospodarczej

Statyka: 1. określone co do ilości i cech jakościowych

zasoby pracy i kapitału, technologie produkcji i koszty wytwarzania

2. Określone ceny dóbr finalnych3. Nie występują zyski : hipoteza zysku zerowegoDynamika: wszystkie powyższe warunki są zmienne, aw w szczególności pojawiają się nowe technologie

Sposoby interpretacji interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

Kapitał i zysk jako kategorie występujące w tzw. dynamice gospodarczej

1. Zysk (procent) jako wynagrodzenie za ryzyko

a) Ryzyko jako immanentna cecha procesu tworzeniem kapitału (rzeczowego) i jego modernizacji

b) Zysk jako funkcja czasu dojrzewania inwestycji

c) Zróżnicowanie zysku pochodną zróżnicowania ryzyka

Sposoby interpretacji interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

Kapitał i zysk jako kategorie występujące w tzw.dynamice gospodarczej2. Zysk jako wynagrodzenie za działalność innowacyjną

(Schumpeter)a) równowaga/statyka: brak zysków, nie występują

przedsiębiorcy, produkcja wg rutynowych metodb) Ewolucja/rozwój/dynamika: pojawiają się innowacje i

przedsiębiorcy (przedsiębiorca=innowator)c) Źródło zysku: różnica między społecznymi (=cenie) a

indywidualnymi (w przedsiębiorstwie innowacyjnym) kosztami marginalnymi (MC)

d) Imitacja (dyfuzja) innowacji i zanik zysków, powrót do statyki

Sposoby interpretacji interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

ENC teoria produkcji i podziału 1. Teoria produkcyjności krańcowej czynników

wytwórczych (TPK) i marginalna teoria podziału (MTP) jako podstawa neoklasycznej mikroekonomii

2. Prawo malejącej produkcyjności krańcowej cz.w. (PMPK), inaczej prawo malejących przychodów

a) Uniwersalny charakter PMPK/PMPb) Produkcyjny i wartościotwórczy charakter wszystkich

czynników produkcji c) Produkt krańcowy czynnika wytwórczego (MP) jako miara

(1) udziału w wytworzonym produkcie, (2) podstawa wynagrodzenia oraz (3) ceny rynkowej czynnika

Sposoby interpretacji interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

ENC funkcja produkcji – FP jako podstawowy modelneoklasycznej teorii produkcji i podziału1. Definicja ogólna i neoklasycznaOgólna: ilościowy sposób określenia związku międzyproduktem a nakładami czynników produkcji niezbędnymi doich wytworzenia . Charakter tych związków określatechnologia wytwarzania, rozumiana jako tzw. technologiaAbstrakcyjna, czyli zbiór technicznych właściwości FP:1. Intensywność kapitałowa technologii2. Zakres substytucji między cz. pr. (praca i kapitałem)3. Technologicznie zdeterminowane korzyści skali

Sposoby interpretacji interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

ENC funkcja produkcji – FP jako podstawowy ....Definicja ENC – właściwości ENC FP

P = F(x1,x2,…xn)

P = F(x1,x2,…xn) 0 produkt nie może być ujemny

P = F(K,0) = F(0,L) = F(0,0) = 0 (komplementarność czynników wytwórczych; K – kapitał. L – praca)

MPK= f’(K), MPL= f’(L) – produkt marginalny K i L

MPK 0; MPL 0 ; Produkty marginalne dodatnie (sens ekonomiczny: racjonalność gospodarowania)

f’’(K)<0, f’’(L)<0; Prawo MPK czynników wytwórczych

Sposoby interpretacji interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

ENC funkcja produkcji – FP jako podstawowy ...a)  Substytucyjnośc L i K, pojęcie rocznika K i rocznikowej FP

produkcji oraz interpretacja postępu technicznego w ENC teorii produkcji1. Substytucyjnośc pełna (ex ante i ex post): nieograniczona zastępowalność L i K, postęp techniczny „nieucieleśniony”, rezydualny i egzogeniczny (względem gospodarki) charakter p.t.2. Substytucyjnośc ograniczona (jest ex ante, brak ex post); istnieją tzw. roczniki kapitału i odpowiadająca im tzw. rocznikowa FP., postęp techniczny „ucieleśniony” (dany rocznik kapitału) i nieucieleśniony, problem tzw. czasu życia „maszyn’ (kapitału)3. Brak substytucyjności (relacja K/L jest „sztywna” ex post i ex ante)4. Spór „Cambridge contra Cambridge” (ENC a EPK)

Sposoby interpretacji interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

Podstawowe rodzaje analityczne ENC FP

Główne kryteria wyodrębniania

1. technologiczne korzyści skali: związek między przyrostem produktu a przyrostem nakładów cz.pr.

P = F(aK, aL); F= arF(K,L); r – korzyści skalir= 1 stałe; r>1 rosnące; r<1 malejące

Korzyści skali = stopień jednorodności FP

2. Elastyczność substytucji K przez L (lub odwrotnie): związek między marginalną stopą substytucji K przez L a intensywnością kapitałową technologii (K/L)

Sposoby interpretacji interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

Podstawowe rodzaje analityczne ENC FPGłówne kryteria wyodrębniania

2. Elastyczność substytucji K przez L

MRSK/L = ðK/ ðL , p= K/L

MRSK/L = p kδ δ>0 – elastyczność substytucji

Sens ekonomiczny elastyczności substytucji: jest to

Stosunek względnej zmiany MRSK/L do względnej

zmiany K/L

δ = d(MRSK/L)/ MRSK/L : dk/k

Sposoby interpretacji interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

Ogólna charakterystyka ENC teorii podziału1. Jest ściśle związana z TPK czynników wytwórczych2. Ma charakter „techniczny”: udziały poszczególnych

czynników w produkcie są określone przez; Zmiany ilości czynników Możliwości technologicznej zdeterminowanej substytucji

między czynnikami Nie zależą od społecznych i instytucjonalnych warunków

podziału W równowadze ceny dóbr równają się ich krańcowym

kosztom produkcji (hipoteza zysku zerowego)

Sposoby interpretacji interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

Załóżmy, że mamy makroekonomiczną ENC FP

P= f(K,L) Jeśli jest ona jednorodna stopnia pierwszego (stałe korzyści skali), to jest ona równoważna funkcji

y = f(k);Gdzie: y=P/L (wydajność)

k=K/L (techniczne uzbrojenie pracy)

ujemnekdkdw

dkdr

dodatniekkf

kkfkfkfdkdw

ujemnekfdkdr

kkfkfrkyw

wrky

kfrkfy

:

)(

)()()(/

)(/

)()(

);()(

''

''''

''

'

'

Sposoby interpretacji interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

Wnioski z modelu1. Stopa płac zmienia się wprost proporcjonalnie do zmian w

K/L. W procesie akumulacji kapitału (rozwoju) płace rosną2. Stopa procentowa (zysku) zmienia odwrotnie proporcjonalnie

do zmian w K/L. W procesie akumulacji jednostkowe wynagrodzenie kapitału (rozwoju) spada. Nie musi to oznaczać spadku udziału kapitału w produkcie społecznym (przeciwdziałać temu może odpowiedni rodzaj substytucji między pracą i kapitałem ) oraz postęp techniczny.

3. Podział sprawiedliwy to podział wyznaczony przez produkty marginalne pracy i kapitału (w=MPL; r=MPK)

4. Sprawiedliwość podziału zapewnia spełnienie warunków doskonałej konkurencji

Sposoby interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

Sposoby interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

Postacie analityczne FPFP COBBA-DOUGLASA

1. Stałe korzyści skali

2. Elastyczność substytucji stała i równa 1

3. Elastyczności produktu względem K oraz L stałe

P = F(aK, aL) F= aF(K,L)

r=1

MRSK/L = p k δ=1

r

EE

LAKP

KPKP

1)1(

1;//

1

Sposoby interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

LP

LAKMP

KP

LAKMP

L

K

)1...(

...

1)1(

11

1. Marginalny produkt kapitału jest proporcjonalny do jego produktu przeciętnego

2. Marginalny produkt pracy jest proporcjonalny do jej produktu przeciętnego

Sposoby interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

LQEPQE

PLLP

LMPQ

PKKP

KMPQ

LLPKKP

LL

KK

/1;/

)1()1(

//

1. QK oraz QL to odpowiednio produkt wytworzony przez kapitał i pracę, zaś QK/P oraz QL/P to udziały kapitału i pracy w produkcie społecznym

2. Wniosek: w funkcji Cobba-Douglasa elastyczności produktu względem kapitału i pracy równają się ich udziałom w produkcie społecznym ( i są stałe)

3. Funkcja produkcji C-D w postaci uogólnionej podlega dowolnym korzyściom skali (EP/K + EP/L = r #1 )

Sposoby interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

Założenie leżące u podstaw f.pr. C-D, że elastyczność substytucji jest stała i wynosi 1, może być uogólnioneJeśli przyjmiemy, że elastyczność substytucji (δ) jest stała, ale nie koniecznie równa 1, otrzymujemy ogólniejszą klasę funkcji produkcji, funkcji CES (constant elasticity of substitution)Co oznacza w sensie ekonomicznym δ: jest toStosunek względnej zmiany MRSK/L do względnejzmiany K/L

δ = d(MRSK/L)/ MRSK/L : dk/k

Sposoby interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

Marginalna stopa substytucji pracy kapitałem (MRS) może też być ujęta jako relacja marginalnego produktu pracy (MPL) do marginalnego produktu kapitału (MPK). Dla makroekonomicznej funkcji produkcji będzie to relacja płacy jednostkowej (w) do jednostkowego wynagrodzenia kapitału (r)

k

dk

p

dp

dL

dK

MRS

MRSd

r

w

MP

MPp

L

Kk

LK

lk

K

L

::)(

;

/

/

Sposoby interpretacji kapitału/zysku oraz pracy/płacy w ENC

W ujęciu makroekonomicznym, elastyczność substytucji mierzy zatem, jak zmienia się relacja cen czynników produkcji (ich jednostkowego wynagrodzenia) pod wpływem zmian względnego nasycenia gospodarki kapitałem (K/L)

1. δ = 1; udziały pracy i kapitału w produkcie społecznym pozostają bez zmian ( funkcja produkcji Cobba-Douglasa)

2. δ>1; udział pracy rośnie, kapitału maleje (f.pr.CES)3. δ<1; udział pracy maleje, kapitału rośnie (f.pr.CES)

Funkcja C-D jest szczególnym przypadkiem CES