Tema:Probleme te konkurrences ne

tregun tone.

Projekt

ObjektivatTe tregoje rendesine e konkurrences per fusha te ndryshme te prodhimit.

Te tregoje ne menyre konkrete si ndikon konkurrenca tek konsumatoret duke marre

nje fushe te caktuar prodhimi.

Te tregoje raste te monopolit apo oligopolit ne tregun shqiptar.

Te krahasoje perparesite dhe kufizimet e konkurrences dhe monopolit ne treg.

Në një treg të lirë, biznesi është si një lojë ku duhet të konkurrosh.

Por, ndonjëherë ndërmarrjet mund të tundohen që të shmangin konkurrencën

ndërmjet tyre e të përcaktojnë rregullat e “tyre” të lojës.Ndonjëherë një “lojtar”

i rëndësishëm në treg mund të përpiqet që të nxjerrë, pak nga pak,

konkurrentët nga tregu ose të pengojë hyrjet e konkurrentëve të rinj në treg.

Autoriteti i Konkurrencës është si një arbitër që vëzhgon dhe ndërhyn nëse

lojtarët nuk realizojnë një lojë të barabartë në treg.

Baza ekonomike e lindjes dhe e funksionimit të së drejtës e konkurrencës në Shqipëri

ka filluar të zbatohet vetëm pas ndryshimit të sistemit politik dhe dhe vendosjes së

ekonomisë së tregut, në fillimin e viteve 90. Megjithatë ligji i parë për mbrojtjen e

konkurrencës është miratuar më 7 dhjetor 1995, Ligji Nr. 8044 “Për Konkurrencën”. Me

miratimin e këtij ligji fillon periudha e institucionalizimit të së drejtës së konkurrencës

në vendin tonë.

Miratimi i ligjit “Për Konkurrencën“, mundësoi ngritjen e strukturës së parë për

konkurrencën, atë të Drejtorisë së Konkurrencës Ekonomike pranë Ministrisë së Tregtisë

dhe Turizmit, si dhe Komisioni i Konkurrencës, i cili përbëhej nga pesë anëtarë, të emëruar

nga Ministri që mbulonte Tregtinë.

Ligji trajtonte çështjet që lidhen me monopolet, pozicionin dominues, si dhe ato të

konkurrencës së pandershme. Gjatë zbatimit të tij u ndeshën një sërë problemesh që nuk

kishin gjetur zgjidhje në ketë ligj. Kështu, u bë e qartë nevoja për ndryshime ligjore dhe

institucionale në fushën e konkurrencës.

Me gjithë zhvillimet e së drejtës së konkurrencës, u konstatua se legjislacioni përkatës

kishte mangësi dhe ishte larg legjislacionit, institucioneve dhe Politikave të Konkurrencës

të BE-së. Për të plotësuar këtë boshllëk u miratua ligji 9121, datë 28.07.2003. “Për

mbrojtjen e konkurrencës”

Objektivat e konkurruesveCfare synon ne treg secili konkurrues?

Te gjithe konkurruesit do te donin te maksimizonin fitimet e tyre. Por mund te themi se

disa konkurrues jane te orientuar nga nje fitim I kenaqshem me shume se nga nje

fitim I maksimizuar. Secili konkurrues ka objektiva te perzjera dhe te rendesise se

ndryshme.

Kompania eshte e interesuar te njohe rendesine relative qe konkurruesit I japin fitimit

ne periudhen aktuale, rritjes se pjeses ne treg,lidershipit teknologjik, lidershipit ne

sherbime dhe qellimeve te tjera.Njohja e objektivave te konkurruesit zbulon nese ai eshte I

kenaqur me situaten aktuale dhe si mund te kundervepronte ndaj veprimeve konkurruese.

P.sh: Nje kompani qe synon lidershipin e kostos se ulet do te kundervepronte me fuqimisht

ndaj perpjekjeve te nje konkurruesi per reduktimin e kostos se prodhimit ne krahasim me

nje tjeter qe reklamon rritjen.

Analiza e konkurruesit per te planifikuar strategji konkurruese ,kompania duhet te

dije sa me shume rreth konkurruesve te saj.Ajo duhet te krahasoje vazhdimisht

produktet e saj cmimet kanalet e shperndarjes dhe promocionet ne ato te

konkurrenteve me te afert. Ajo mund te marre fushata marketingu me efektive

kunder konkurruesve te saj dhe te pergatise mbrojtje te forte kunder veprimeve te

tyre.kompania ka nevoje te njohe:cilet jane konkurruesit e saj? Cilet jane objektivat

e tyre? Cilat jane strategjite , fuqite dhe dobesite e tyre? E thene ndryshe

konkurrues do te thote nje kompani qe ofron produkte te ngjashme tek te njejtet

konsumatore me cmime te ngjashme.Si per shembull:hotel Sheraton ne Tirane

mund te shohe si konkurrues hotel Rogner euro park por jo hotel linza.

Neni 11 i Kushtetues se Republikës se Shqipërisë, përcakton qarte se ’’sistemi ekonomik i

Republikës së Shqipërisë bazohet në pronën private e publike, si dhe në ekonominë e

tregut dhe në lirinë e veprimtarisë ekonomike”.Vlerësimi i pasojave konkurruese nuk është

vetëm detyrë e vënë nga legjislacioni ne fushën e mbrojtjes se konkurrencës, por rrjedh

dhe nga parimi i ekonomisë së tregut dhe nga liria ekonomike e garantuar drejtpërdrejte

nga Kushtetuta e Shqipërisë.

Rëndësia e mbrojtjes dhe nxitjes së konkurrencës

EHW mund te shikoje si konkurrues ne prodhimin vendas KMY por jo FIX.Por kompanite faktikisht ndeshen me nje numer te madh konkurues. Keshtu Sheraton do ta shikonte veten qe konkurron kundrejt te gjitha hoteleve ne Tirane .EHW qe konkurron me te gjitha firmat qe prodhojne sallam.

Integrimi i Shqipërisë ne Bashkimin Evropian dhe standardet qe kërkohen te arrihen ne

këtë proces, është një tjetër faktor përcaktues dhe nxitës për fushën e konkurrencës.

Marrëveshja e Stabilizim-Asocimit dhe dispozitat përkatëse te saj qe prekin këtë fushe,

shërbejnë si një katalizator për zhvillimin dhe zbatimin e politikave te konkurrencës ne

përputhje me standardet dhe praktikat me te mira evropiane.

Një mjedis konkurrues siguron se do te ketë hyrës potenciale ne “garën“ për te

prodhuar një produkt te ri apo për te ofruar një shërbim me te mire. Si pasoje,

konkurrenca e fuqishme përbën nxitësin kryesore te rritjes se produktivitetit dhe

siguron qe tregu do te mbetet konkurrues.

Njëkohësisht ajo ka një pasojë pozitive tek konsumatorët, te cilët përfitojnë nga

mundësia e zgjedhjeve, cilësia, çmimet e drejta dhe produktet e reja.

Konsumatoret zakonisht ballafaqohen me nje

numer te madh produktesh dhe sherbimesh qe

mund te kenaqin nje nevoje te dhene. Si

zgjedhin ata midis ketyre produkteve te

shumta ne treg?

Konsumatoret formojne pritje per vleren dhe

kenaqesine qe japin ofrime te ndryshme ne

treg. Ata do te bejne zgjedhjet ne blerje duke

u bazuar ne keto pritje.konsumatoret e

kenaqur do te blejne perseri te njejten oferte

ne treg dhe do te flasin me te tjere per

pervojen e tyre.

Te tjeret e pakenaqur do te shikojne

produktet e konkurruesve dhe do te flasin

keq per produktet e firmes qe nuk kenaqen

kerkesat e tyre.vlera dhe kenaqesia

konsumatore jane kyci I ndertimit te

bllokut per zhvillimin dhe menaxhimin e

marrdhenieve konsumatore.Konsumatoret

I shikojne produktet si nje tufe perfitimesh

dhe zgjedhin produktin qe ju jep ature

tufen me me shume perfitime per parate

qe harxhojne .keshtu ata zgjedhin ate

detergjent per larjen e veshjeve I cili

siguron larje te shpejte,bardhesi dhe

ruajtje te ngjyrave.

MONOPOLI, DOMINANT NE EKONOMINE SHQIPTARE

Sipas eksperteve te fushes, te Ministrise se Ekonomise, ne momentin qe diktoheshin situatat

monopol te ndonje kompanie private, keto nuk duhet te lejoheshin nga shteti. Eshte shume i

nevojshem miratimi i ligjit per konkurencen.

Ja kompanite monopol ne vendin tone:

- "KESH sh.a" ne sektorin elektro-energjetik

- "Posta shqiptare" ne sektorin e telekomunikacioneve

- "Albtelekom sh.a" ne sektorin e telefonise fikse

- "Ujesjelles sh.a" ne sektorin publik

- "Banka e Kursimeve" ne sektorin bankar etj.

Tregu i menaxhimit të porteve detare

Tregu vijon të mbetet monopol i Autoritetit Portual Durrës. Qeveria ka avancuar procedurat për ndërtimin e një porti jahtesh në Gjirin e Lalëzit, pas përmbylljes së një procedure jo transparente në favor të një prej grupeve financiare kliente e Qeverisë.

Ndërkohë Qeveria ka nisur një procedurë të re, për të ndërtuar një port tjetër jahtesh në komunën Synej, pranë kalasë së Turrës. Qeveria me Vendim të saj, 7 ditë më parë, i ka dhënë një bonus të menjehershëm pikësh duke e favorizuar kompaninë

Tregu i pullave fiskale

Tregu ende është monopol shtetëror. Qeveria përmbylli një procedurë jo transparente dhe të kontestuar për dhënien me koncesion të këtij shërbimi tek kompania SICPA, të cilën më herët, Qeveria e favorizoi me një bonus pikësh.

Kompania e renditur e dyta kontestoi procedurat në APP, por kërkesa e saj u refuzua. Kompania ka paraqitur kontestin e saj pranë Komisionit të Prokurimit Publik, ngritur pranë Kryeministrit.

Por ky institucion thotë se nuk ka administruar asnjë kontest për këtë çështje. MF ka nisur negocimet me kompaninë për realizimin e kontratës.

Tregu i duhanit

Tregu vijon të mbetet oligopoli i fortë. Nuk ka asnjë

tentativë për të ndryshuar pjesët e tregut, ndërkohë

që abuzimi fiskal vijon të jetë i konsoliduar duke sjellë

dëme të mëdha në Buxhet.

Tregu i çimentos

Tregu vijon të mbetet oligopol i fortë. Dy fabrika të

reja të prodhimit të çimentos, lejuar me kontrata

koncesionare janë në ndërtim. Ndërkohë që për dy të

tjera nuk ka shenja të ndërtimit. Qeveria, dy ditë më

parë, me një vendim të posaçëm, zgjeroi zonën e

shfrytëzimit me rreth 190 ha të tjera, zonë pyjore kjo,

e cila do të shkatërrohet. Përfituesi është njëri prej

klientëve themelore të Qeverisë.

“Kombinati i Duhanit”,

MonopoliPra, monopoli, paraqet një treg me një furnizues të vetëm të të mirave ose/dhe shërbimeve të caktuara. duke mos pasur asnjë konkurrent.Karakteristikë e cilat përcakton nëse një kompani është monopol ose jo, është mos ekzistimi i produkteve zëvendësuese. Në këtë rast nëse një produkt ose shërbim i ofruar nga një kompani e caktuar është i vetmi i llojit të tillë dhe nuk ka asnjë produkt tjetër i cili plotëson të njëjtat nevoja atëherë kompania e caktuar është monopol në atë produkt ose shërbim.

Konkurrenca ndodh atehere kur nje kompania prodhon produkte dhe sherbime te njejta me nje kompani tjeter .Pra ndryshe nga monopoli ku ne te cilin ka vetem nje treg te vetem per nje produkt ,kompania mund te quaje konkurrues te gjitha firmat qe bejne te njejtin produkt ose klase te produktit.

Monopolet ne natyre, jane me efiçente, sesa shoqerite ne konkurence. Sepse ngritja e 20 ndermarrjeve per te ofruar te njejtin sherbim do kete nje kosto me te larte ekonomike. Por paraqitet e nevojshme per liberalizimin e çmimeve dhe sherbimeve.