ÇEKİMLİ FİİL KONU ANLATIMI

www.edebiyatnotu.com

⇒ Bir fiilin kip ve kişi eki almış biçimine çekimli fiil adı verilir.

⇒ İki başlıkta incelenir.

BASİT VE BİRLEŞİK ZAMANLI (ÇEKİMLİ) FİİLLER

A- BASİT ZAMANLI FİİLLER

FİİL + KİP + KİŞİ DÖN + DÜ + M

www.edebiyatnotu.com

Sonra ödevlerine bakmalıyız.

Benimle yarın sinemaya

gelir misin?

Kitap okumayı seversiniz.

Okul balosunda konuşacak. (kim? → O)

⇒ 3. tekil kişi eki olmadığını

unutmayın. Bu durumda

da basit zamanlı fiildir.

⇒ Tek bir kip eki alırlar.

• www.edebiyatnotu.com

DİKKAT:

• Emir kiplerinin ekleri yoktur. Ek almadıkları halde kip ve kişi eklerini taşıdıkları için çekimli fiildir.

• “yaz-, sev-, bak-, oku, gel-, -anla,…”

B- BİRLEŞİK ZAMANLI FİİLLER

FİİL + KİP + KİP + KİŞİ YAZ + MIŞ + DI + M

⇒ Fiilin iki kip eki almış biçimidir.

Bunca zaman sonra gelmeliydin.

Yazdıklarını tekrar gözden geçirecekmiş.

Bunu daha önce yaşamıştım.

Saklandıkları yerden çıkacaklarmış.

⇒Basit çekimli fiillere ek fiilin getirilmesiyle yapılır.

⇒Birleşik zamanlı fiiller üç grupta incelenir.

1) Hikâye birleşik zamanı :

⇒Fiilin basit çekiminden sonra ek

fiilin “idi” şekli getirilerek yapılır.

sev – miş – idi –m } sevmiştim

⇒ Fiilin çekimini adlandırırken “gelmek

fiilinin öğrenilen geçmiş zamanının hikâyesi”

deriz.

Seviyorduk (sevmek fiilinin şimdiki

zamanının hikâyesi)

Sevdiydik Sevmiştik SeverdikSevmeliydik (sevmek

fiilinin gereklilik kipinin hikâyesi)

Sevseydik Seveydik

2) Rivayet birleşik zamanı :

• ⇒ Fiilin basit çekiminden sonra ek fiile “imiş” eki getirilerek yapılır.

• gel – ecek – imiş – m → gelecekmişim

• Geliyormuşum (şimdiki zamanının rivayeti)

• Gelecekmişim

• Gelmişmişim

• Gelirmişim

• Gelmeliymişim (gereklilik kipinin rivayeti)

• Gelseymişim

• Geleymişim

3) Şart bileşik zamanı :

⇒ Fiilin basit çekiminden sonra ek fiilin “ise” şekli getirilerek yapılır.

Bil – ecek –ise → bilecekse

Biliyorsanız (bilmek fiilinin şimdiki

zamanının şartı)Bildiyse

Bilmişse BilirseBilmeliyse (bilmek

fiilinin gereklilik kipinin rivayeti)

www.edebiyatnotu.com

ÖRNEK SORU

• Aşağıdaki cümlelerden hangisinin yüklemi “şimdiki zaman rivayeti” biçimindedir?

• A) Oturdukları evi 20 yıl önce almışlarmış.

• B) Geçen yıl arada sırada arkadaşlarla buluşup sinemaya gidiyorduk.

• C) Ben de onun gelmesini bekliyordum.

• D) Filmi ben de yıllar önce görmüştüm.

• E) Eskiden kışlar daha soğuk, yazlar daha sıcak geçiyormuş.

• (ÖYS 1995)

• CEVAP: Doğru cevap “E” seçeneğidir. ( geç-iyor-imiş)

FİİLLE İLGİLİ DİĞER KONULARA AŞAĞIDAKİ LİNKLERDEN ULAŞABİLİRSİNİZ.

• FİİL ( EYLEM )• Anlamları Bakımından Fiiller• Fiillerde Kip• Fiillerin Olumsuz Biçimleri - Soru Biçimleri• Fiillerde Kip - Anlam - Zaman Kayması• Yapı Bakımından Fiiller• Basit ve Birleşik Zamanlı (Çekimli) Fiiller• Ek Fiil ( Ek Eylem)• Fiilimsi (Eylemsi)• Fiilde Çatı

www.edebiyatnotu.com