EES_CG

7/25/2019 EES_CG

1/45

Vlada Crne Gore

Ministarstvo saobraaja, pomorstva i telekomunikacija

Podgorica, 24.11.2009

U p i t n i k

Informacija koju od Vlade Crne Gore zahtijeva Evropska komisija u ciljupripreme Miljenja o zahtjevu Crne Gore za lanstvo u Evropskoj uniji

21 Transevropske mree

Odgovorno lice: Andrija Lompar

Rukovodilac grupe: Srdjan Vukcevic

Zamjenik rukovodioca grupe: Angelina Zivkovic

Sekretar grupe: Zoran Vukasinovic

Zamjenik sekretara grupe: Olja Mihailovic

Kontakt MEI: Kristina Perazic

IT Podrka: Milena Nikcevic

7/25/2019 EES_CG

2/45


2

7/25/2019 EES_CG

3/45


3

Sadraj:

POGLAVLJA ACQUIS - SPOSOBNOST PREUZIMANJA OBAVEZA KOJE PROIZILAZE IZCLANSTVA ..................................................................................................................................... 5

Poglavlje 21: Transevropske mree ................................................................................................ 6

I. TRANSPORTNE MREE ........................................................................................................ 8

A. Transportna infrastruktura .................................................................................................. 8

B. Istraivanja na polju transporta ......................................................................................... 14

C. Prenos putem cjevovoda .................................................................................................. 15

II. Energetske mree ................................................................................................................ 17

III. Telekomunikacione mree ................................................................................................... 39

ANNEX 1 Javni budet - Investicije u transportnu infrastrukturu ................................................ 40

7/25/2019 EES_CG

4/45


4

7/25/2019 EES_CG

5/45


5

POGLAVLJA ACQUIS - SPOSOBNOST PREUZIMANJAOBAVEZA KOJE PROIZILAZE IZ CLANSTVA

7/25/2019 EES_CG

6/45


6

Poglavlje 21: Transevropske mree

Kada se govori o transportnim mreama, transevropska mrea doprinosi odrivom i

multimodalnom razvoju transporta i uklanjanju uskih grla. U ovom smislu, transportne mree igrajuznaajnu ulogu u obezbjeivanju odrive mobilnosti, kombinujui evropsku konkurenciju sastaranjem o svojim graanima, a u isto vrijeme obezbjeujui prevoz robe i putnika u Evropi .

Saobraajna integracija Crne Gore u Trans-Evropsku Transportnu Mreu, ostvarie se preko dvaautoputa, Jadransko-jonskog i autoputa Bar-Boljare, Luke Bar, rekonstruisanog i modernizovanogeljeznikog pravca Bar-Beograd, aerodroma u Podgorici i Tivtu, kao i preko rekonstruisanog imodernizovanog putnog pravca Tirana-Podgorica-Sarajevo.

Glavni izazov za crnogorsku saobraajnu infrastrukturu, jeste poboljan pristup ka i iz susjednihzemalja, a samim tim i svjetskom tritu i ekonomiji. injenica je da se postojee veze morajuunaprijediti, kako bi se olakalo povezivanje sa TEN-T koridorima.

Osnovna regionalna transportna mrea, identifikovana REBIS studijom, iju je izradu finansiralaEU, daje dobar okvir za promovisanje interesa zemalja potpisnica MoU (Memorandum orazumijevanju).

Kako proizilazi iz Prostornog plana Crne Gore do 2020. godine, koridori buduih autoputeva su:

- dionica autoputa Beograd-juni Jadran kroz Crnu Goru:Boljare-Andrijevica-Mateevo-Bratonoii-zapadna obilaznica Podgorice-Tanki rt-Bar;

- dionica autoputa od veze sa autoputem Beograd-Bar do granice sa Srbijom (Kosovo iMetohija): Andrijevica-Murino-akor-Bjeluha;

- dionica Jadransko-jonskog autoputa: granica sa Bosnom i Hercegovinom (podrujeTrebinja)-evo-Podgorica (sjeverna obilaznica-potrebno je detaljnije istraivanje trase)-Boaj (granica sa Albanijom)

Izgradnjom autoputeva znaajno e se popraviti medjunarodni saobraajni poloaj Crne Gore ipoveati dostupnost turistike ponude.

Na sljedeoj slici je prikazana Trans-evropska transportna mrea.

7/25/2019 EES_CG

7/45


7

7/25/2019 EES_CG

8/45


8

I. TRANSPORTNE MREE

A. Transportna infrastruktura

Mape nacionalnih mrea

7/25/2019 EES_CG

9/45


9

1 Molimo dostavite mape nacionalne transportne mree na dugim relacijama (putevi, pruga,kombinovani prevoz, luke i aerodromi). Mrea na dugim relacijama e bitiidentifikovana naosnovu kriterijuma postavljenih u nacrtu Smjernica Zajednice za razvoj transevropsketransportne mree (vidi Odluku br. 1692/96 o Tem-T smjernicama).

7/25/2019 EES_CG

10/45


10

Javna potronja i ulaganja

2 Molimo dostavite podatke o javnoj potronji i ulaganjima popunjavanjem tabela u Aneksu1.

Zakonom o budetu, koji se donosi, na nivou Drave, u proceduri predvienoj pozitivno-pravnimpropisima, regulie se donoenje budeta, evidencija i upravljanje budetom, pripremanje iplaniranje budeta, izvrenje budeta Crne Gore (u daljem tekstu: drava), budeta optine,zajmovi i garancije, unutranja kontrola, raunovodstvo budeta, dravni trezor, poslovi budeta iunutranja revizija.

Budet se donosi za fiskalnu godinu i vai u godini za koju je doneen. Fiskalna godina jekalendarska godina. Zakon o budetu drave za fiskalnu godinu donosi Skuptina. Odluku obudetu optine za fiskalnu godinu,donosi skuptina optine.

Napomena: Podaci prikazani u tabeli (Aneks 159) odnose se na Ministarstvo saobraaja,pomorstva i telekomunikacija, po godinama, sa prikazanom valutom u eurima, s tim to je izvrenakonverzacija s obzirom da je prije uvoenja eura kao zvanine valute, valuta bila Njemaka marka(DEM), a prije toga dinar. Podaci prikazani u tabeli su objavljeni kao zvanini u Zakonom obudetu,po godinama.

Za podatke koji nijesu uneeni u datim kolonama, a tiu se podataka za pruge = 160 km/h linkovi,u Crnoj Gori ne postoje pruge kojima se saobraa navedenim brzinama, te stoga u navedenimkolonama nijesu uneeni podaci.

Za unutranje vodene puteve takoe nijesu uneeni podaci jer nijesu jo uvijek unutranji plovniputevi razvijeni do nivoa, da bi se navedene kolone popunile.

Za vazduni transport JP Aerodromi Crne Gore su od 2003. godine oformljeni kao odvojenopreduzee, koje se finansira od svojih naknada, pa je u fazi poetka obavljanja djelatnosti Dravasubvencionirala navedeno preduzee sa 2.1 milion eura, od tada preduzee funkcionie odfinansiranja od sopstvenih nakanada.

Za granine prelaze nema podataka iz razloga to je to pitanje postalo aktuelno povraajemnezavisnosti Crne Gore, nakon referenduma 2006. godine, nakon ega su se oformili graniniprelazi, za ije ureenje i unaprjeenje e se ubudue izdvojiti finansijska sredstva.

Regionalna saradnja

3 Koje korake ste preduzeli da bi sproveli Memorandum o razumijevanju za razvoj glavneregionalne transportne mree jugoistone Evrope?

Poziv na dokumenta:

Drugi Pododbor za transport, Poglavlje 1.5. Infrastruktura-17. februar 2009., Podgorica;Dodatne informacije (2. jun 2009), koje su poslate nakon sastanka koji je odran u Briselu18. i 19. maja 2009, vezano za pregovore oko Sporazuma za transportnu zajednicu(Subject: Negotations for the Transport Community Treaty, Document: Additional

7/25/2019 EES_CG

11/45


11

Informations),

Takoe, nastavljeno je sa praenjem i sprovoenjem aktivnosti iz MoU, odnosno odrani susastanci Glavnog odbora (Steering Committee) u julu 2009. godine, Nacionalnih koordinatora uaprilu 2009. godine, izrada MAP-a 2010-2014, i u okviru njega formiranje prioritetne liste projekata.

NAPOMENA:

Kontak osoba za Sporazum, kome je proslijedjen Dokumet: Dodatne informacije:

Franois Bgeot

European Commission

Directorate-General for Energy and Transport

Unit B1 - Tel. : ( 32-2) 296 69 19 - Fax : (32-2) 295 43 49

GSM: + 32 497 04 81 01

e-mail:[email protected]

Pravni okvir

4 Koje su procedure primjenljive na razvoj projekta transportne infrastukture? Postoje lirazlike u odnosu na nain transporta u pitanju?

Pravni osnov za planiranje razvojnih projekata transportne infrastrukture je uraen u skladu saodgovarajuim propisima, koji se odnose na pojedine vidove transporta, eljezniki, drumski, avio ipomorski transport.

Sredinom prole godine Vlada Crne Gore je usvojila Strategiju razvoja saobraaja, koja jedonijeta za period od 10 godina. U Strategiji su predstavljeni infrastrukturni projekti i osnovnesmjernice za razvoj saobraaja Crne Gore, kao i dinamika razvoja projekata, nain realizacije kao iveliina izvora finansijskih sredstava, koja e se opredijiliti.

Projekti su rangirani po prioritetima, koji su odreeni u skladu sa istim selektivnim kriterijumima,predvienim Memorandum of Understanding.

U skladu sa ovim dokumentom, uraene su pojedinane i detaljnije Strategije razvoja za svaki odvidova saobraaja.

Na bazi svih navedenih dokumenata, donose se odgovarajui kratkoroni razvojni planovi, ije sefinansiranje obezbjeuje i propisuje Zakonom o budetu (kapitalni budet), iz kreditameunarodnih finansijskih institucija, kao i kroz eme privatno javnog partnerstva i koncesionimaranmanima.

5 Kakav je ciklus projekta? Kako su lokalni i/ili regionalni organi povezani sa projektimatransportne infrastrukture?

Ne postoji jednoobrazno definisan ciklus projekata koji se odnose na transportnu infrastrukturu, akoji bi ukljuivao sve vidove transporta.

U odnosu na projekte transportne infrastrukture, procedura realizacije infrastrukturnog objekta, odideje do realizacije, regulisana je Zakonom o ureenju prostora i izgradnji objekata (Sl. list CG, br.51/08), koji je prilagoen zakonodavstvu Evropske Unije, i stupio je na snagu 30. avgusta 2008.godine. ( Prilog: Algoritam izdavanja graevinske dozvole za izgradnju infrastrukturnih objekata).
mailto:fran%E7%AF%[email protected]:fran%E7%AF%[email protected]:fran%E7%AF%[email protected]:fran%E7%AF%[email protected]

7/25/2019 EES_CG

12/45


12

Priloenim algoritmom prikazan je ciklus neposredne realizacije projekata transportneinfrastrukture.

Strateki dokumenti razvoja, koji ukljuuju realizaciju infrastrukturnih projekata, koji su unadlenosti Vlade, donose se u proceduri, koja podrazumijeva organizovanje javnih rasprava, ukojima pored nevladinog sektora, strunih institucija, javnosti, uestvuje i zajednica optina, kao ibilo koja optina na ijoj teritoriji se realizuju projekti, koji su u nadlenosti Optina, nain

finansiranja, koji za vee projekte veoma esto ukljuuje i uee Vlade.Analogno, na nivou lokalne samouprave, donose se planovi razvoja, kojima se predviaju odreeniprojekti, koji su u nadlenosti Optina, kao i sredstva koja treba opredijeliti i visinu sredstava, a sveu skladu sa propisima kojima je regulisana nadlenost i djelokrug rada lokalne samouprave.

7/25/2019 EES_CG

13/45


13

7/25/2019 EES_CG

14/45


14

6 Postoje li propisi o:

a) procjeni uticaja na ivotnu sredinu,

Postupak procjene uticaja na ivotnu sredinu regulisan je Zakonom o stratekoj procjeni uticaja (Sl.list CG, br. 80/05) i Zakona o procjeni uticaja (Sl. list CG, br. 80/05).

b) pravilima konkurencije,

Pravila konkurencije regulisana su Zakonom o zatiti konkurencije(Sl. list CG, broj 69/05) koji jestupio na snagu 1. Januara 2006.

Izmjenama i dopunama Zakona o zatiti konkurencije (Sl. list CG, broj 37/07) stvoren je pravniokvir za osnivanje i rad operativno nezavisnog tijela za zatitu konkurencije, to jest Uprave zazatitu konkurencije. Postojei Zakon o zatiti konkurencije ispunjava uslove iz l. 81,82 I 86Ugovora EZ.

c) javnim nabavkama?

Prilikom realizacije infrastrukturnih projekata, nadleni dravni organi i organi lokalne samoupravesprovode postupak javne nabavke na osnovu odredbi Zakona o javnim nabavkama Crne Gore(Sl.list CG, broj 46/06).

B. Istraivanja na polju transporta

7 Postoje li istraivaki programi o funkcionisanju nacionalnog transporta?

Istraivaki programi o funkcionisanju nacionalnog transporta su sprovoeni prilikom izrade studija,Strategija, Master plana za razvoj aerodroma u Crnoj Gori, Prostronih planova i slino. Istraivanjasu sprovoena u okviru studija regionalne infrastrukture na Balkanu - (REBIS; Regional BalkansInfrastructure Study), studije izvodljivosti za autoput Bar-Boljare, Strategije restrukturiranjeeljeznice Crne Gore, Studije opravdanosti nabavke potrebnog broja elektromotornih garnitura zaeljezniki lokalni saobraaj, Strategije razvoja i odravanja dravnih puteva, Prostornog planaCrne Gore, Prostornog plana za podruje posebne namjene zone morskog dobra.

7/25/2019 EES_CG

15/45


15

8 Da li se istraivanja na polju transporta finansiraju iz javnih i/ili privatnih fondova, iukoliko da, koliko iznose sredstva koja su opredijeljena za istraivanja vezana zatransport?

S obzirom na informacije koje imamo, javna sredstva su koriena za istraivanja navedena u

prethodnom pitanju. Osim toga, u saznanju smo da su pojedine kompanije za svoje potrebesprovodile svoja istraivanja iz svojih sredstava.

1. U okviru projekta izgradnje autoputeva u Crnoj Gori, konsultantskoj kompaniji ECORYSNederland BV povjerena je izrada Studije o opcijama partnerstva privatnog i javnog sektora zaautoputeve u Crnoj Gori, za ije finansiranje su za potrebe Vlade Crne Gore obezbijeena sredstvaiz Savjetodavnog Instrumenta za Javnu-privatnu Infrastrukturu ( Public Private InfrastructureAvisory FacilityPPIAF ) Svjetske Banke, u iznosu od 164000 $, dok je Ugovorom precizirani rokza izradu Studije, avgust 2008. godine. Cilj Studije o opcijama partnerstva privatnog i javnogsektora za autoputeve u Crnoj Gori,jeste ocjena svih varijanti uea privatnog i javnog sektora ufazi implementacije projekta izgradnje autoputeva u Crnoj Gori i analiza komparativnih regulativa iprakse iz oblasti javnog-privatnog partnerstva (PPP).

2. Studija izvodljivosti za dva autoputa u Crnoj Gori, kotala je 1.23 miliona eura, a izradila jekonsultanatska kompanija iz Francuske, "Louis Berger" SAS, finansirana je u cijelosti sredstvimaVlade Crne Gore

S obzirom da su istraivanja sprovedena u okviru izrade navedenih dokumenata, procentualno jeoko 20% od vrijednosti projekata izdvojeno za istraivanja.

9 Koji su nacionalni prioriteti za istraivanja vezana za transport?

Nacionalni prioriteti vezani za istraivanje u transportu, usklaeni su sa razvojem infrastrukturnihprojekata, koji su definisani u Strategiji razvoja saobraaja Crne Gore, kao i sa drugim relevantnimpropisima, koji su donijeti na nacionalnom nivou.

Prioriteti su uglavnom usmjereni na istraivanje transporta u dijelu poboljanja bezbjednosti svihvidova saobraaja, poboljanja infrastrukture itd.

C. Prenos putem cjevovoda

10 Molimo opiite nacionalnu mreu, duinu i vrstu cjevovoda, koliine koje se prenose,kapacitete postojeih instalacija, razvojnu politiku, regionalne konekcije.

Crna Gora ne posjeduje nacionalnu gasnu mreu. Takoe, u Crnoj Gori ne postoje ni naftovodi.

Strategijom razvoja energetike Crne Gore do 2025. godine i Akcionim planom za njenuimplementaciju za period od 2008. do 2012. godine planiran je projekat izgradnje Jadransko-Jonskog gasovoda. Relizacijom ovog projekta Crna Gora e dobiti svoju gasnu infrastrukturu, kojae biti povezana na magistralni gasovod koji povezuje gasne mree Bosne i Hercegovine,Hrvatske i Albanije.

Strategijom razvoja energetike Crne Gore do 2025. godine i Akcionim planom za njenuimplementaciju za period od 2008. do 2012. godine nije predviena izgradnja naftovoda.

7/25/2019 EES_CG

16/45


16

11 Postoji li posebni zakonski okvir za prenos putem cjevovoda?

Postojeim Zakonom o energetici (Sl. list RCG, br. 39/03) nije definisan zakonski okvir za prenosgasa i nafte putem cjevovoda.

Sa donoenjem novog Zakona o energetici, ije je usvajanje planirano u toku 2009. godine,stvoriese osnovni zakonski okvir za prenos gasa i nafte cjevovodima.

12 Koja su ekololoka pravila primijenjena?

U Crnoj Gori je, od 1. januara 2008. godine, u primjeni set propisa kojima se u potpunosti regulie

procjena uticaja projekata na ivotnu sredinu, i to: Zakon o procjeni uticaja na ivotnu sredinu (Sl.list RCG, br. 80/05),Uredba o projektima za koje se vri procjena uticaja na ivotnu sredinu(Sl. listRCG, br. 20/07),Pravilnik o sadraju dokumentacije koja se podnosi uz zahtjev za odluivanjeopotrebi procjene uticaja na ivotnu sredinu (Sl. list RCG, br. 14/07), Pravilnik o sadrajudokumentacije koja se podnosi uz zahtjev za odreivanje obima i sadraja elaborata o procjeniuticaja na ivotnu sredinu(Sl. list CG, br. 14/07) iPravilnik o sadrini elaborata o procjeni uticajana ivotnu sredinu(Sl. list CG, br. 14/07).

Ovi propisi se, izmeu ostalog, odnose i na projekte izgradnje objekata energetske infrastrukture.
http://www.gom.cg.yu/files/1201685497.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201685497.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201685497.dochttp://www.epa.org.me/images/dokumenti/pravilnik%20j.pdfhttp://www.epa.org.me/images/dokumenti/pravilnik%20j.pdfhttp://www.epa.org.me/images/dokumenti/pravilnik%20j.pdfhttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686644.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686644.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686644.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686644.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686644.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686644.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686644.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.epa.org.me/images/dokumenti/pravilnik%20j.pdfhttp://www.epa.org.me/images/dokumenti/pravilnik%20j.pdfhttp://www.epa.org.me/images/dokumenti/pravilnik%20j.pdfhttp://www.gom.cg.yu/files/1201685497.doc

7/25/2019 EES_CG

17/45


17

II. Energetske mree

13 Molimo dostavite informaciju, takoe u vidu mapa, o trenutnom statusu i o glavnimpotrebama energetskih infrastruktura u vaoj zemlji. Koji su glavni propusti/problemi u

odnosu na zahtjeve koje infrastrukura mora da ispuni da bi obezbijedila snabdijevanje naunutranjim tritima?

Elektroenergetska infrastruktura sa aspekta prenosne mree

Prenosna mrea Crne Gore karakteristina je po uglavnom radijalnoj strukturi na sva tri naponskanivoa i dobroj povezanosti sa susjednim elektroenergetskim sistemima Srbije, Bosne i Hercegovinei Albanije. Dobra povezanost prenosne mree Crne Gore sa susjednim sistemima dodatnoosigurava elektroenergetski sistem (EES) Crne Gore i omoguava znaajne razmjene izmeusistema u okruenju, ali izlae prenosnu mreu i znaajnim tranzitima elektrine energije.

Prenosnu mreu Crne Gore ini 19 trafostanica sa ukupno instalisanom snagom od 3.034,5 MVA,

udjelom od 1400 MVA (46.14%) u transformatorima 400/x kV (400/220 kV i 400/110 kV), 575 MVA(18.95%) u transformatorima 220/110 kV i 1059.5 MVA (34.91%) u transformatorima 110/xkV(110/35kV i 110/10kV). Veina trafostanica je sagraena izmeu 1950. i 1980. godine.Trafostanice su povezane dalekovodima ukupne duine 1.322,7 km (400kV -255km, 220kV 348.1km i 110kV -719.6km).

Nepovoljna karakteristika prenosne mree Crne Gore su paralelne 400kV i 220kV veze nejednakihprenosnih moi (1330 MVA po vodu u 400kV mrei nasuprot 301 MVA po vodu u 220kV mrei) , pase ispadom pojedinih dionica 400kV mree u odreenim pogonskim stanjima preoptereujupojedine dionice 220kV mree, to moe izazvati raspad sistema.

Mrea 110kV nije meusobno povezana na itavoj teritoriji Crne Gore. Na sjevernom dijelu nalazise TS 110/35kV Pljevlja 1 koja se napaja preko TS 400/220/110 kV Pljevlja 2, a povezana je jo sa

TS Potpe u Srbiji i TS Gorade u Bosni i Hercegovini (vod u pogonu pod 35kV). Sjeveroistoni diomree 110 kV sastoji se od kraka Bijelo Polje Berane Andrijevica EVP Trebjeica, koji senapaja preko TS 220/110kV Mojkovac na jednom dijelu te TS 220/110kV Podgorica 1 na drugomdijelu. Primorska oblast napaja se iz TS 400/110kV Podgorica 2 (dalekovodima Podgorica 2 Bar iPodgorica 2-Budva, Podgorica 2CetinjeBudva) i pomou TS 110/xkV Trebinje (dalekovodom110kV Trebinje Herceg Novi). Na zapadnom dijelu nalazi se TS 110/35 kV Danilovgrad koja jenapajana iz Podgorice 1 i povezana sa TS 110/35kV Niki, koja je napajanaiz TS 220/110kV HEPeruica.

Osnovni problemi u sigurnom i pouzdanom napajanju potroaa vezani su za:

Napajanje potroaa na podruju Kotora radijalno dalekovodom 35kV Tivat-Kotor, to inida podruje Kotora, grada sa oko 25000 stanovnika i 13000 potroaa, bude podruje sa

najnesigurnijim napajanjem u Crnoj Gori;Radijalno napajanje potroaa na podruju Ulcinja dalekovodom 110kV Bar-Ulcinj;Nesigurno napajanje sjeveroistonog dijela Crne Gore, ili preciznije potroaa koji senapajaju sa sljedeih prenosnih trafostanica:

TS 220/110/35 kV Mojkovac;RP 400 kV i TS 110/35 Ribarevine ( Bijelo Polje );TS 110/35 kV Berane iTS 110/35 kV Andrijevica.

Razlog za nesigurno napajanje nalazi se u injenici da svaki kvar na vodu 220 kV Podgorica 1-Pljevlja 2, na koji je TS Mojkovac prikljuena u T spoju, znai istovremeno i ispad transformatora220/110 kV 150MVA u TS Mojkovac, to dovodi do preoptereenja dalekovoda 110 kV Podgorica

1- Trebjeica T spoj Andrijevica Berane i potrebe da se u napajanim podrujima BijelogPolja, Berana, Roaja, Andrijevice,Plava, Gusinja, Mojkovca i Kolaina izvri redukcija potronje.

7/25/2019 EES_CG

18/45


18

Znatan broj dalekovoda 35 kV (koje odrava i koji su vlasnitvoDistribucije), koji su nekada sluiliza ispomo susjednih distributivnih podruja u ovoj regiji, sada je van funkcije pa se posljediceneraspoloivosti pomenutih elemenata prenosne mree na taj nain ne mogu ublaiti.

Za obezbjeivanje kvalitetnijeg i pouzdanijeg napajanja potroaa na osnovu analiza i praenjaporasta potronje i prekida u snadbijevanju elektrinom energijom u toku su aktivnosti ADPRENOS na izgradnji sljedeih trafostanica i dalekovoda:

TS 110/35kV Virpazar, 2x20MVA i njeno povezivanje na prenosnu mreu prikljuenjem nadalekovod 110kV Podgorica2-Bar po principu ulaz-izlaz, ijom se izgradnjom omoguavapouzdano napajanje prvenstveno objekata JP Regionalni vodovod Crnogorsko primorje.Vrijednost investicije je 2.400.000,00 , a rok zavretka je septembar 2009. godine. TS 110/35/10kV, 2x20MVA Kotor (kaljari) i dalekovoda 110kV Tivat -Kotor kojim setrafostanica Kotor povezuje na prenosnu mreu. Vrijednost investicije je 3.100.000,00 , arok zavretka je jesen idue godine.TS 110/10kV Podgorica 5 sa dalekovodom 110kV Podgorica 5 - T spoj KAPI i 110 kVkablovskim vodom Podgorica 3 - Podgorica 5 zajedno sa proirenjem TS 110/10 kVPodgorica 3. Vrijednost investicije je 9.000.000,00, a rok zavretka je za TS 110/10kVPodgorica 5 sa dalekovodom 110kV Podgorica 5 - T spoj KAPI kraj ove godine, a za

proirenje TS 110/10 kV Podgorica 3 i 110 kV kabal Podgorica 3- Podgorica 5 kraj narednegodine.Proirenje postojeeg razvodnog postrojenja 400kV Ribarevine ugradnjom transformacije400/110kV, 150MVA kojim e se obezbijediti pouzdanije i sigurnije napajnje centralnog isjeveroistonog dijela Crne Gore. Vrijednost investicije je 4.000.000, 00, a rok zavretka jekraj naredne godine.Proirenje TS 220/110/35kV Mojkovac izgradnjom novog 220kV postrojenja i njenopovezivanje na prenosnu mreu prikljuenjem na dalekovod 220kV Podgorica1-Pljevlja2 poprincipu ulaz-izlaz. Vrijednost investicije je 1.476.635,00, a rok zavretka je jul 2010.godine.Proirenju TS 110/35/10kV Andrijevica izgradnjom novog 110kV postrojenja i njenopovezivanje na dalekovod 110kV Podgorica1-EVP Trebjeica-Berane po principu ulaz-

izlaz. Vrijednost investicije je 1.444.890,00, arok zavretka je decembar 2009. godine.Dalekovoda 400kV Podgorica2-Albanija ijom se izgradnjom poboljavaju interkonektivneveze EES Crne Gore sa susjednim sistemima. Vrijednost investicije je 14.000.000,00, arok zavretka je novembar 2009.godine.Zamjena postojeeg zatitnog ueta na dalekovodima OPGW kablom. Vrijednost investicijeje oko 10.000.000, a rok zavretka je oktobar 2010.godine.

Razvojnim planom AD PRENOS-a planirana su ulaganja u dodatne mrene infrastrukture vezaneza izgradnju podvodnog kabla Crna GoraItalija.

U prilogu Vam dostavljamo jednopolnu emu trenutnog statusa EES Crne Gore kao i mapu sageografskim rasporedom EE objekata.

7/25/2019 EES_CG

19/45


19

7/25/2019 EES_CG

20/45


20

Elektroenergetska infrastruktura sa aspekta distribucije

U cilju globalnog sagledavanja vrste i obima elektroenergetskih objekata koji su u funkcijidistributivne djelatnosti i pod nadlenouFC Distribucija, posluiemo se sumarnim podacima:

TS 35/10 kV kom. 87postrojenja 10 kV u okviru TS 110/10 kV kom. 2TS 35/o,4 kV i TS 35/0,6 kom. 24TS 10/0,4 kV kom. 1732STS 10/0,4 kV kom. 1987

nadzemni vodovi 35 kV km. 1028kablovski vodovi 35 kV km. 48nadzemni vodovi 10 kV km. 3544kablovski vodovi 10 kV km. 997

7/25/2019 EES_CG

21/45


21

nadzemni vodovi 0,4 kV km. 11542kablovski vodovi 0,4 kV km. 1394

Struktura objekata, bez obzira na njihovo stanje, veoma jasno ukazuje na tehnoloki prevazidjenkoncept distributivne mree. Zahtjevi distributivnih potroaa u pogledu potrebnih koliina energije,maksimalnih snaga i sigurnosti napajanja, podrazumijevaju primjenu drugaijih rjeenja u razvojuvisokonaponske mree.

Uvoenje 110 kV vodova u centre distributivne potronje, njihovo meusobno povezivanje idirektna transformacija uz primjenu savremenih tehnikih rjeenja je opredjeljenje i jedini praviizbor u svim distributivnim jedinicama. Ovakav pristup u razvojnim projektima prihvaen je jo 80 -tih godina kroz realizaciju izgradnje dva objekta TS 110/10 kV Titograd III i Titograd IV i nadzemnihvodova 110 kV Smokovac Tuzi, DV 110 kV Kolain Mojkovac i DV 110 kV Ribarevine Nedakusi, Pljevljaabljak, Klievo Brezna i Berane Roaje, koji doovog trenutka rade podnaponom 35 kV.

Sve to je nakon ovog perioda graeno u visokonaponskoj distributivnoj mrei, ne predstavljarazvoj ve samo proirenje postojee 35 kV mree. Takva rjeenja su jeftinija ali ne i perspektivna.Izgradnjom novih 35 kV vodova rijeena su lokalno uska grla za napajanje postojeih ili novihobjekata 35/10 kV i obezbijeeno eventualno rezervno napajanje. Meutim, razvoj 35 kV mree

imao je za posljedicu dodatno komplikovanje reima rada postojee 35 kV mree u pogledupoveanja nekompenzovane struje zemljospoja, jer mrea 35 kV izuzev u ED Tivat i EDPodgorica, radi kao izolovana. S druge strane, dodatno se optereuju postojei prenosni objekti transformatori 110/35 kV.

Kako 110 kV mrea nije u distributivnoj nadlenosti, a tipino distributivna postrojenja 110/10 kV susamo djelimino (10 kV postrojenja), segment distribucije elektrine energije u EPCG se obavljapreko 35 kV mree, srednjenaponske 10 kV i niskonaponske mree.

Primarna distributivna mrea je nazivnog napona 35 kV i u najveem dijelu je nadzemna, vie od90 %, dok je ostatak mree, kablovski i lociran je u gradovima uglavnom u sredinjem i junomdijelu Crne Gore. Nadzemna mrea je u znaajnom obimu ve amortizovana i ne pruazadovoljavajuu pogonsku sigurnost. Kablovska mrea nije unificirana po vrsti i tipu upotrijebljenih

kablova. Mrea 35 kV radi u reimu izolovanog zvjezdita, mada se u pojedinim djelovima takavreim pogona ne bi smio tolerisati.

Srednjenaponska mrea je nazivnog napona 10 kV. Nadzemna mrea je uglavnom na drvenimstubovima i ini 80 % ukupnog obima. Broj potroaa koji se napajaju preko vazdune 1 0 kVmree je obrnuto srazmjerannjenom obimu,jer ona iskljuivo slui za snabdijevanje prigradskih iseoskih podruja. Kablovska 10 kV mrea nije unificirana, a njena konfiguracija po pravilu neproistie iz unaprijed utvrdjenog koncepta.

Niskonaponska mrea, kao najrazgranatija periferija distributivnog sistema zbog svog obima iznaaja je osnovni predmet aktivnosti u svim distribucijama po osnovu tekueg i investicionogodravanja. Njen kvalitet je neujednaen, a dugoronu pouzdanost je teko postii zbog izuzetnodinamine promjene parametara konzuma. Osnovni problemi u odravanju srednjenaponskih iniskonaponskih mrea je u pronalaenju kvarova i zamjeni stubova. Za odravanje niskonaponskihkao i vazdunih 10 kV mrea elektrodistribucije moraju angaovati svakodnevno veliki broj ekipa,vozila, maina, alata, kao i ostvariti utroak velikih koliina rezervnih djelova , u prvom redustubova.

Investicione aktivnosti u prethodnih 10-20 godina u dijelu koji se odnosi na primarnu mreu nemogu se smatrati razvojem ve samo lokalnim proirenjima postojeih instalacija. U tom perioduizgraen je znaajan broj postrojenja 10/0,4 kV sa pripadajuim srednjenaponskim iniskonaponskim prikljucima i uklapanjima.

Ovo ukazuje da distritbutivni sistem, a u prvom redu njegov primarni dio funkcionie sa veomaniskim stepenom pogonske sigurnosti.

U pogledu statusa neutralne take 35 kV mrea radi kao izolovana, izuzev podruja ED Tivat i EDPodgorica. Struje zemljospoja su iznad dozvoljenih vrijednosti. Ova injenica dodatno i znaajno

7/25/2019 EES_CG

22/45


22

smanjuje pogonsku sigurnost mree i ima za posljedicu este i obimne havarije u postrojenjima, aposebno na najskupljoj opremi, transformatorima, prekidaima i kablovima.

Upravljanje mreom 35 kV je na nivou tehnikih rjeenja iz vremena prve faze elektrifikacije.Deurni dispeer upravlja mreom preko uklopniara u onim postrojenjima koja imaju posadu.

Sistemi daljinskog upravljanja i nadzora instalisani su u ED Ulcinj i djelimino ED Podgorica. Ovisistemi su puteni u rad krajem 80-tih godina i sa aspekta savremenih tehnologija predstavljaju ve

prevaziena rjeenja.

Osim dva 10 kV postrojenja koja su dio postrojenja 110/10 KV Podgorica II i Podgorica IV, unadlenosti distribucije su i jo 87 postrojenja 35/10 kV.

Prosjena starost postrojenja je preko 30 godina. Kod procjene prosjene starosti i realnog stanjaovih postrojenja ne smije se zanemariti injenica da je odreeni broj "novih" objekata, putenih upogon u posljednjih 25 godina izgraen korienjem upotrebljavane opreme, u nekim sluajevimastare i preko 20 godina.

Energetski transformatori su prema statistikama kvarova najnepouzdaniji dio znaajnog brojapostrojenja. U pitanju su transformatori, koji su u pogonu esto vie i od 40 godina i koji su u svomeksploatacionom vijeku bili izloeni naprezanjima usled kratkih spojeva, atmosferskih pranjenja,

sklopnih prenapona, pogrenih manipulacija i sl. Ti transformatori su na desetine puta demontirani,transportovani i remontovani u razliitim servisima. Jedino tehniki i ekonomski opravdano rjeenjeje njihova zamjena.

Gubici elektrine snage i energije u elektrodistributivnoj mrei uvijek su bili visoki.

Najvei dio tehnikih gubitaka (stalni i varijabilni), ije je uee u ukupnom iznosu gubitaka manje,je neizbjean.

Netehniki (ili tzv. komercijalni) gubici su u strukturi gubitaka dominantni, a posljedica su iskljuivoljudskog faktora, i preteno su locirani u krajnjem elementu elektrodistributivne mree - brojilu,ukoliko se ne radi o klasinoj krai elektrine energije prikljuivanjem troila ispred brojila navodovima spoljanjeg i unutranjeg kunog prikljuka.

Mogui pravci razvoja distributivne mree utvrdjeni su Strategijom razvoja energetike Crne Goredo 2025. godine, Studijom uzemljenja neutralne take 35 i 10 kV mree i djelimino Studijomgubitaka. Rjeenja predloena ovim studijama u proteklom periodu samo su djeliminorealizovana. Meutim, kako dinamiku poveanja potronje i zahtjeva potroaa, nije u dovoljnojmjeri pratio razvoj distributivne mree, neophodno je urgentno analizirati dosadanje investicionezahvate i utvrditi prioritete, prvenstveno u primarnoj distributivnoj mrei.

Stanje distributivne mree, oigledno namee neodlonu potrebu za to hitnijim aktiviranjemozbiljnih investicionih programa koji e imati za cilj da poveaju raspoloivost sistema i smanjetrokove na otklanjanju tekih havarija koje nastaju kao posljedica nesklada mogunostidistributivne mree i potrebapotroaa.

Donoenju investicionih odluka, a posebno poetnih, mora da prethodi ozbiljan i analitian izbor

prioriteta i predloenih rjeenja.Kod izbora prioriteta i donoenja investicionih odluka utvrena su sledea osnovna opredjeljenja ikriterijumi:

Razvijati primarnu distributivnu mreu 110 kV do svih veih potroakih centara,prvenstveno u Podgorici sa Zetom i Tuzima, Nikiu, Kotoru, Beranama, Andrijevici,Herceg Novom (Bijela ili Igalo) i dr.Nastaviti sa rekonstrukcijom i dogradnjom vazdune 35 kV mree u prigradskim i seoskimnaseljima i kablovske 35 kV mree u gradskim reonima ukoliko za to postoje dugoronaopravdanja zasnovana na valjanim energetsko-ekonomskim analizama. Koristiti trasepostojeih vazdunih vodova (35 kV i 10 kV), koji su amortizovani i nefunkcionalni, za

izgradnju novih 110 kV dalekovoda i to prvenstveno viestrukih, ime e se u najveojmoguoj mjeri zatiti dragocjeni prostor a naroito u gradskim reonima.Predlagati etapnost gradnje elektroenergetskih objekata i postrojenja distributivne mreepod uslovom da svaka etapa daje efekte neposredno nakon njene realizacije.

7/25/2019 EES_CG

23/45


23

U predloenim rjeenjima opredjeljivati se za savremena tehnika rjeenja, kojapodrazumijevaju zamjenu zastarjelih tehnikih rjeenja kao to su drveni impregnisanistubovi, nepropisni vazduni i kablovski vodovi i klasina postrojenja 10 kV i 35 kV sanovim tehnikim rjeenjima kao to su betonski stubovi, samonosivi kablovski snopovi,postrojenjima gasom izolovanim sa vakuumskim prekidaima i integrisanom procesorskomzatitom, uvodjenjem sistema daljinskog upravljanja i nadzora i dr.Pristupiti realizaciji Programa uzemljenja neutralnih taaka 35 kV i 10 kV distributivnemree u skladu sa utvrdjenim prioritetima u Studiji uzemljenja neutralne take.Nastaviti sa realizacijom Projekta distributivnih radio-relejnih veza i otpoeti sa dogradnjomsistema za upravljanje distributivnom mreom, nakon prethodno usvojene Studijeupravljanja objektima distributivne mree.Intenzivirati aktivnosti na zamjeni zastarjelih mjernih uredjaja elektrine energije i uvoenjusistema za daljinsko oitavanje i upravljanje brojila.Usavravati i dogradjivati proceduru za izdavanje elektroenergetskih saglasnosti zaprikljuenje novih potroaa elektrine energije na distributivnu mreu u cilju automatizacijeprocesa.Poveati nivo tehnike opremljenosti ekipa na odravanju i eksploataciji distributivne mree(terenska i specijalizovana vozila, ispitni uredjaji i oprema, dizalice i dr.).

Podloga za izradu Plana investicija FC Distribucija za period 2009-2013. godina je usvojenidokument: Strategija razvoja energetike Crne Gore do 2025. godine (Strune osnove, Knjiga D,Plan razvoja elektroenergetskog sistema Crne Gore, Master plan).

Master planom su predviena ulaganja u distributivnu mreu u 20-godinjem periodu od 491 milion, odnosno prosjeno oko 25 miliona godinje.

Za obezbjeivanje kvalitetnijeg i pouzdanijeg napajanja potroaa u toku su aktivnosti FCDistribucija na izgradnji sljedeih objekata:

Rekonstrukcija TS 35/10 kV Bistrica, TS 35/10 kV Humci, TS 35/10 kV Baoii, TS 35/10kV Petrovac, TS 35/10 kV kaljari Kredit Vlade Francuske.Rekonstrukcija postrojenja 10 kV u TS 110/10 kV Podgorica 3Kredit Vlade Francuske.

Uklapanje 10 kV kablovskih izvoda u TS 110/10 kV Podgorica 5Kredit KfW banke.Priprema aplikacije za kredit EBRD za sistem daljinskog oitavanja i upravljanja brojilima.Sistem za daljinsko oitavanje brojila e biti nastavak Pilot projekta sistema od 4000 brojilakoji je finansiran od strane Svjetske banke i koji je pokazao odline rezultate na smanjenjugubitaka elektrine energije i poveanju stepena naplate. Predvia se nadgradnja sistema,ugradnja 60000 brojila sa rekonstrukcijom niskonaponske mree i mjernih mjesta kodpotroaa.Izgradnja DV 35 kV Cetinje - Podgor (17,5 km) radi poboljanja napajanja elektrinomenergijom vodoizvorita Podgor (napajanje vodom optina Cetinje i Budva) .Aktivnosti na pripremi distributivne mree na primorju u cilju poboljanja snabdijevanjaelektrinom energijom u toku ljetnje turistike sezone.

Aktivnosti na odravanju pogonske spremnosti distributivnih objekata.

Prilozi:

Jednopolna ema prenosne i distributivne mree (35 kV)Geografska karta mree 35 kV (jednopolna ema)

7/25/2019 EES_CG

24/45


24

7/25/2019 EES_CG

25/45


25

Elektroenergetska infrastruktura sa aspekta proizvodnje

Elektroprivreda Crne Gore AD Niki je jedina kompanija u Crnoj Gori koja se bavi proizvodnjomelektrine energije.

FC Proizvodnja kao dio EPCG je odgovorna za proizvodnju elektrine energije i ini skupinu hidro itermo proizvoaa elektrine energije sa ukupno instalisanom snagom od 868 MW.

Uee u instalisanim kapacitetima FC Proizvodnja pojedinano po proizvodnim objektimaprikazano je u sljedeoj tabeli:

7/25/2019 EES_CG

26/45


26

ELEKTRANA

INSTALISANIKAPACITET

Godinaulaska upogon

Prosjena proizvodnja uperiodu 2002. - 2007.

MW % MWh

HE Peruica 307 1960. 992 994.66

HE Piva 342 1976. 780 200.00

MHE (Distributivne) 9 20 549.50

UKUPNO HIDROELEKTRANE 658 76

TE Pljevlja 210 24 1982. 981 662.00

UKUPNO HE + TE 868

U EPCG sa potpunom panjom se uvaava injenica da je strateko voenje procesa proizvodnje

uslov za dugorono omoguavanje bezbjednog, pouzdanog i za ivotnu sredinu prikladnogsnabdijevanja Crne Gore elektrinom energijom. Ovo tim prije zbog injenice da je Crna Gorasuoena sa deficitom elektrine energije jer iz sopstvene proizvodnje podmiruje svega oko 70 %konzuma.

Zato je, kao i zbog injenice da su skoro svi postojei proizvodni kapaciteti na kraju svog radnogvijeka, potrebna cjelovita strategija odravanja i poveanja postojee proizvodnje elektrineenergije kao osnova za pregled i formiranje mjera koje se preduzimaju ili e biti preduzete i ciljurevitalizacije i potpunog iskorienja postojeih kapaciteta, kao i izgradnju novih tamo gdje sustvoreni ili se mogu stvoriti uslovi s obzirom na raspoloive neiskoriene prirodne potencijale iprostorne kapacitete.

U skladu sa prethodno navedenim, u nastavku ovog teksta daje se pregled zapoetih aktivnosti i

izvedenih radova kao i onih koji slijede u cilju sprovoenja strategije odrivog razvoja proizvodnje ipoveanja produktivnosti uz skladnost ekonomske, socijalne i prostorne dimenzije. Pregled je datpojedinano po djelovima FC Proizvodnja.

HE Peruica

Za hidroenergetski sistem Gornje Zete i HE Peruica postoji vei broj istraivanja, studija,analiza, projekata i sl. koje su tretirale mogunost poveanja proizvodnje elektrine energije u HEPeruica, kako kroz rekonstrukciju sistema tako i kroz osposobljavanje i dogradnju istog. U ovomtekstu navodimo projekte i mjere koje su ve preduzete i koje je potrebno preduzeti na tom planu.

U prethodnom periodu zavrena je rekonstrukcija hidromainske i elektro opreme na 4 od 7

agregata i sa sigurnou se moe konstatovati da isti nakon rekonstrukcije mogu odraditi noviproizvodni ciklus na nivou snage 40 MW, to je za po 2 MW vie u odnosu na mogunosti prijerekonstrukcije.

U nastavku slijedi pregled ostalih aktivnosti u HE Peruica u cilju produetka procesaproizvodnje i maksimalnog iskorienja postojeih kapaciteta.

a) Rekonstrukcija i sanacija graevinskih objekata

U sklopu I faze rekonstrukcije i sanacije graevinskih objekata ija realizacija je u tokuobuhvaenoje:

nadvienje kompenzacionog bazena;postavljanje nepropusne folije po dnu kompenzacionog bazena i time spreavanje gubitakavode kroz isti;sanacija kanala Zeta I;

7/25/2019 EES_CG

27/45


27

sanacija i nadvienje kanala Zeta II.

U drugoj fazi rekonstrukcije i sanacije graevinskih objekata planira se sanacija i nadvienje kanalaOpaica i sanacija kanala Motanica.

b) Zahvatanje i korienje voda rijeke Graanice

Znatan dio voda Graanice se moe iskoristiti u HE Peruica ako se sprovedu odreene mjere iizvre potrebni radovi, a to prema miljenju projektanata treba uraditi:

Sakupljanjem svih otpadnih voda eljezare i njihovim dovoenjem u kanal Zeta I;Sanacijom dovodnog tunela i kanala do eljezare;Utvrivanjem i realizacijom optimalnog reima korienja akumulacije Liverovii,

vodei rauna o dananjim potrebama eljezare igubicima vode u ovoj akumulaciji;Popravkom i dopunom injekcione zavjese na akumulaciji Liverovii.

c) Injekcioni radovi na akumulacijama Krupac i Slano

U sklopu ovoga podrazumjeva se:Sanacija injekcionih zavjesa akumulacija Krupac i SlanoSanacija brane Slano.

Cilj navedenih aktivnosti je smanjenje gubitaka dijela voda akumulacija Krupac i Slano, koje segube kroz oteenja na injekcionim zavjesama.

d) Prevoenje voda rijeke Zete u Krupac i povezivanje akumulacija Krupac i Slano

Na osnovu Glavnog projekta optimalnog korienja vode Zete, Energoprojekt, 2002.godine,predvieno je prevoenje vode iz Zete ispod Sastavaka u Krupac i povezivanje Krupca i Slanog.Proraun zapremina iskoristive vode u tako predloenom sistemu povezanom tunelimamaksimalnog kapaciteta 24 m3/sec. (Tunel Zeta-Krupac i Krupac-Slano), pri postojeem reimu

rada HE Peruica sa pranjenjem akumulacije Slano na kraju sunog perioda, pokazujepoveanje prosjene godinje zapremine akumulacije za 62,7 mil.m3/god., odnosno proizvodnjuenergije veu za 77,7 GWh/god.Meutim, zbog nekompletnosti projektne dokumentacije, kao i joprisutnih dilema po pitanju ekonomske opravdanosti, planirano je u narednoj godini izvriti dodatneanalize i donijeti konanu odluku u vezi sa ovim projektom.

e) Ugradnja aregata br. 8 u HE Peruica

U toku su aktivnosti na realizaciji projekta ugradnje agregata br. 8 u HE Peruica.

Cilj ovih aktivnosti je:

poveanje ukupne snage elektrane sa 307 na 357,4 MW;poveanje proizvodnje elektrine enegije u HE Peruica;

poveanje fleksibilnosti rada elektrane i mogunost i pruanja sistemskih usluga(sekundarna tercijalna regulacija);poveanje sigurnosti rada elektrane, jer agregat br. 8 moe da se tretira i kao rezervniagregat.

Ako bi se kao reperna uzela 2006. godina, onda bi, prema inoviranoj projektnoj dokumentaciji, odraspoloivih koliina vode agregat br. 8 mogao proizvesti cca 20 GWh elektrine energije.

f) Osposobljavanje sistema HE Peruica

Program osposobljavanja obuhvata sve potrebne radove na osposobljavanju elektrane, da umjestosa snagom od 285 MW, radi sa snagom od 307 MW, odnosno nakon ugradnje agregata br. 8 daradi sa snagom od 357,4 MW.

7/25/2019 EES_CG

28/45


28

U sklopu radova na osposobljavanju potrebno je izvriti razna snimanja, ispitivanja i analize,ugraditi svu potrebnu mjernu opremu, definisati krive zatvaraa na temeljnim ispustimaakumulacija, izvriti odreene intervencije na pojedinim agregatima i sl., to e uz sanaciju inadvienje kompenzacionog bazena i sanaciju i nadvienje dovodnih kanala omoguiti bezbjedanstart i nagle promjene snage elektrane, obezbijediti regulacijom zapreminu vode (u nadvienomkompenzacionom bazenu) za potrebe sistema sekundarne regulacije frekvenca-snaga i sprijeitigubitak vode zbog iznenadnog smanjenja snage elektrane ili njenog ispada iz pogona.

Ako se kao bazna uzme 2006. godina i koliina vode kojom se raspolagalo u njoj, uz pretpostavkuda je ugraen agregat br.8 i da elektrana odreeni broj dana moe da radi sa snagom od 357,4MW (maksimalna snaga elektrane), onda bi se navedenim osposobljavanjem dobilo dodatnih cca 5GWh elektrine energije proizvedene u HE Peruica.

HE Piva

HE Piva je u pogonu od 1976. godine i sa tri agregata, ukupne instalisane snage od 342 MW, imaznaajnu ulogu u proizvodnom sistemu EPCG. S obzirom na starost postrojenja HE Piva

zahtijeva da bude revitalizovana ime bi se poveala njena pogonska sigurnost i raspoloivost iproduio ivotni vijek odreene opreme, uz istovremeno smanjenje trokova proizvodnje i moguepoveanje proizvodnje.

a) Rekonstrukcija HE Piva i mogunost za poveanje proizvodnje

U HE Piva je 2004. godine zapoet Projekat rekonstrukcije i modernizacije, sa planom da se istiizvede fazno. Cilj ovog Projekta je rekonstrukcija i modernizacija cjelokupne opreme i graevinskihobjekata elektrane, u koje naroito spadaju: turbine, generatori, transformatori, oprema 220 kV,sopstvena potronja, telekomunikacioni sistem, zatita, mjerenje, upravljanje, dovodni i odvodniorgani, hidromehanika oprema, brana, slapite,mainska zgrada.

Faza Irevitalizacije je obuhvatila: zamjenu pobude na generatorima, ugradnju elektrinog koenja,

zamjenu visokonaponskih prekidaa u razvodnom postrojenju 220 kV i zamjenu sabirnikihrastavljaa u dalekovodnim poljima 220 kV.

Faza II revitalizacije i unapreenja proizvodnih kapaciteta je zapoela marta 2008. godine krozpripremne radove za izradu studije izvodljivosti sa idejnim projektom.

Nakon sveobuhvatnog testiranja opreme i objekata i dobijenih rezultata, kao i izrade i analizeveeg broja studija, konsultant e izraditi Studiju izvodljivosti sa Idejnim projektom.

Studija e, izmeu ostalog, dati analizu opravdanosti zamjene turbinskog kola u cilju poveanjasnage, odnosno proizvodnje HE Piva, kao i mogunosti poveanja proizvodnje sa postojeomturbinom.

Tek nakon izrade Idejnog projekta i Studije izvodljivosti i njihovog usvajanja od strane EPCG i KfW,

odredie se aktivnosti koje e se dalje izvoditi na objektu i opremi, a samim tim i aktivnosti u smislupoveanja proizvodnje.

Ova studija e analizirati postojee i budue uslove funkcionisanja hidroelektrane i njenu ulogu usistemu pri emu e uzeti u obzir trenutne karakteristike agregata i mogue usavravanje, saaspekta njihove efikasnosti i rada pod buduim uslovima. U svrhutakvih razmatranja bie uraenapreliminarna analiza o ulozi elektrane i proizvodnji energije u buduim proizvodnim uslovima.Studija e odrediti da li e budui rad elektrane pod novim uslovima omoguiti poveanjeoptereenja u elektrani i optimalno iskorienjeakumulacije.

O poveanju proizvodnje HE Piva nakon rekonstrukcije mogue je u kvantitativnom smisluprecizno govoriti tek nakon zavretka navedenih analiza i izrade projektne dokumentacije.

b) Sastavni dio aktivnosti na poveanju proizvodnje tj. efikasnosti rada HE Piva je i projekatsnienja nivoa donje vode HE Piva

7/25/2019 EES_CG

29/45


29

Idejni projekat i Studija opravdanosti snienja nivoa donje vode HE Piva, koje je izradioEnergoprojekt Hidroinenjering iz Beograda, oktobra 2007. godine, analiziraju efekteprodubljavanja korita rijeke Pive, nizvodno od brane sa aspekta poveanja proizvodnje.

Ova investicija predvia poveanje proizvodnje elektrine energije od 19,7 GWh godinje, tj. 2,2 %i period realizacije projekta od 5 mjeseci.

TE Pljevlja

Razlika izmeu instalisane i raspoloive snage elektrane je jedan od pokazatelja ekonominostiproizvodnje elektrine energije. Uzroci koji do toga dovode su razliiti: nezadovoljavajue tehnikostanje opreme, kvalitet uglja u odnosu na projektovani, eksploatacioni reimi rada, ogranienjavezana za stanje ivotne sredine i dr.

Eliminacija tih uzroka mogua je primjenom razliitih mjera, ija se ekonomska opravdanost trebadokazati, a na osnovu toga definisati i prioriteti izvoenja.

a) Pokazatelji dosadanjeg rada TE Pljevlja

Iskorienje instalisanog kapaciteta TE Pljevljaje nedovoljno. U posljednjih pet godina, prosjenasnaga na generatoru TE Pljevlja iznosila je oko 186 MW, na pragu 166 MW, a prosjean broj satirada 5.740 sati/god. Prosjena proizvodnja na pragu za isti period je 952 GWh.

b) Uzroci odstupanja snage od nominalne vrijednosti

Uzroci odstupanja snage od nominalne su raznorodni:

preovlaujui eksterni (reim rada EES, koliine i kvalitet uglja, spoljne temperature i sl);unutranji (stanje opreme i tehnolokih sistema, stanje rashladnog sistema i dr).

U daljem tekstu su prepoznati konkretni problemi i navedene mjere za njihovo otklanjanje.

c) Mjere za bolje iskorienje instalisanog kapaciteta

Promjena strategije odravanja uz obezbjeenje kvaliteta odravanja i remonta osnovne

energetske opreme;Uvoenje savremenih tehnologija kontrole u cilju produenja radnog vijeka iuspostavljanja resursa osnovne energetske opreme;Poveanje efektivnosti eksploatacije modernizacijom sistema kontrole i upravljanjatehnolokih procesa;Poveanje godinje proizvodnje na raun poveanja broja sati rada;Prijem, skladitenje i doprema uglja;Poveanje efikasnosti kotlovskog postrojenja;Poboljanje eksploatacionih pokazatelja turbinske opreme.

d) Mogunosti poveanja snage

Poveanje snage postojeeg bloka izvodljivo je na osnovu: poveanja produkcije pare kotla ipoveanja protoka pare kroz turbinu, rekonstrukcije i modernizacije turbine i sistema kontrole iupravljanja, kao i dijela sopstvene potronje TE Pljevlja.

Efekti ovog projekta su:

Produenje radnog vijeka i poveanje pouzdanosti elektrane, poveanje broja sati rada istepena iskorienja instalisanog kapaciteta, odnosno poveanje proizvodnje, smanjenjetrokova pogonskog goriva i trokova odravanja.Poveanje instalisane snage turbo agregata i poveanje njegove efikasnosti koje e nastatikao rezultat rekonstrukcije i modernizacije.

Kao konaan efekat svih aktivnosti planiranih u TE Pljevlja oekuje se poveanje snage turboagregata za moguih 19 MW i poveanje proizvodnje bloka za novih 400 GWh na godinjemnivou.

7/25/2019 EES_CG

30/45


30

I pored toga to e se realizacijom navedenih projekata u sva tri proizvodna objekta stvoriti usloviza znaajno poveanje proizvodnje, problem deficita elektrine energije u Crnoj Gori mogue jerijeiti samo izgradnjom novih velikih izvora za to postoje znaajni prirodni potencijali.

MHE Podgor

DIREKCIJAPROIZVODNJA D.O.O.

NIKI

MHE Glava Zete

HPP Peruica

HPP PivaTPP Pljevlja

MHE Lijeva Rijeka

MHE Rijeka Muovia

EPCG GEOGRAPHICAL STRUCTURE

MHE Slap Zete

MHE Rijeka Crnojevia

7/25/2019 EES_CG

31/45


31

14 Oznaite kakav je, u vaoj zemlji, status sprovoenja i planiranja osa za prioritetneprojekte relevantne za balkanske zemlje: Energetsko povezivanje izmeu Elbasana(Albanija) i Podgorice (Crna Gora) i Koridor za transport gasa u jugoistonoj Evropi.

Projekat Energetsko povezivanje izmeu Elbasana (Albanija) i Podgorice (Crna Gora) poznat podnazivom Izgradnja dalekovoda 400 kV Podgorica - Tirana i proirenje trafostanicaPodgorica 2 i Elbasan,u Crnoj Gori podrazumijeva izgradnju dalekovoda 400 kV od trafostanicePodgorica 2 do sela Rola na granici sa Albanijom (duine oko 28 km ili 79 stubnih mjesta) iproirenje TS 400/110 kV Podgorica 2 koje podrazumijeva izradu novog DV polja 400 kV Tirana irekonstrukciju postojeeg DV polja 400 kV Ribarevine. Finansiranje projekta se vri sredstvimakoje je obezbijedila KfW banka u vidu kredita i donacije, s tim da odreeni dio trokova za plaanjecarine, poreza, otkupa zemljita i drugih trokovaiz svojih sredstava finansira AD Prenos. Nosilacprojekta je preduzee Dalekovod Zagreb iz Hrvatske.

Na dalekovodu su u toku graevinski radovi, i to na iskopu temeljnih jama za stubove (uraeno naoko 60% stubnih mjesta), betonai temelja (oko 40% stubnih mjesta) i montai elino-reetkaste

konstrukcije stubova (montirano oko 10% ukupne konstrukcije). U trafostanici Podgorica 2 izvrenaje montaa opreme u DV polju 400 kV Tirana. Demontaa postojee i montaa nove opreme u DVpolju 400 kV Ribarevine nije uraena zbog nerijeenih imovinsko-pravnih odnosa u blizinitrafostanice, a zbog istog razloga nije otkupljeno zemljite za 7 stubnih mjesta u trasi dalekovoda.

Zbog problema imovinsko-pravne prirode, kao i zbog nedovoljne brzine izvoenja radova,predvieni rok za zavretak (novembar 2009.godine) najvjerovatnije nee biti ispotovan i u ovomtrenutku ga nije mogue preciznije odrediti.

Predstavnici vlada Crne Gore, Hrvatske i Albanije su 25. septembra 2007. godine u Zagrebupotpisali Deklaraciju o izgradnji Jadransko-Jonskog gasovoda, koji treba da se spoji satransjadranskim gasovodom. Ukupna duina Jadransko Jonskog gasovoda je oko 400 km, odega bi u Crnoj Gori trebalo da se izgradi dionica duine priblino 100 km. Ukupna vrijednost ovog

projekta je procijenjena na 230 milona , a uee Crne Gore u projektu je predvieno u iznosu od60 miliona .

Izgradnjom magistralnog gasovoda kroz Crnu Goru stvorili bi se uslovi za izgradnju razvodnoggasovoda, ime bi se omoguila gasifikacija Podgorice i Nikia, kao i cijele Crne Gore. Na ovajnain e se omoguiti uvoenje ekoloki prihvatljivih energetskih izvora u regionu, raznolikostzaliha i izvora energije, mogunost povezivanja na gasovod Italija Slovenija Maarska, kao iekonomska dobit za Crnu Goru. U decembru 2008. godine potpisnica Ministarske deklaracije jepostala i Bosna i Hercegovina.

U cilju realizacije ovog projekta, do sada su realizovane sljedee aktivnosti:

- potpisan memorandum o razumijevanju (PLINACRO i EGL);

- formirana zajednika radna grupa PLINACRO/EGL;- inicirano formiranje meudravnog tijela;- uraene analize i studije varijanti trasa i konfiguracija gasovodnog sistema (prostorna i tehno-

ekonomska razmatranja);- uspostavljena saradnja izmeu kompanija PLINACRO i EGL, kao i njihova saradnja sa

ministarstvima Crne Gore i Albanije koja su nadlena za energetiku;- Projekat ukljuen u Prostorni plan Crne Gore do 2020. godine, Strategiju razvoja energetike

Crne Gore do 2025. godine i Akcioni plan za njenu implementaciju za period 2008-2012.godina;

Od strane Energetske zajednice oba projekta su ukljuena u spisak prioritenih regionalnihprojekata.

7/25/2019 EES_CG

32/45


32

15 Koje su procedure za planiranje i davanje dozvola primjenljive na razvoj nekogenergetskog infrastrukturnog projekta?

Prostorni plan Crne Gore je strateki dokument i opta osnova organizacije i ureenja prostora

Crne Gore.

Prostornim planom Crne Gore odreuju se dravni ciljevi i mjere prostornog razvoja, u skladu saukupnim ekonomskim, socijalnim, ekolokim i kulturno istorijskim razvojem Crne Gore.

Prostorni plan Crne Gore sadri, naroito:politiku korienja prostora i razvoj funkcija i djelatnosti uCrnoj Gori; osnove dugorone politike organizacije prostora; osnovne sisteme infrastrukture iosnovne tehnike sisteme i nain njihovog povezivanja sa sistemima infrastrukture uokruenju; smjernice za poveanje energetske efikasnosti i korienje obnovljivih izvora energije;ekonomsko demografsku analizu; osnove zatite prirodnih i pejzanih vrijednosti i kulturnebatine; smjernice za zatitu ivotne sredine; osnove za zatite od interesa za odbranu zemlje;osnove sprjeavanja i zatite od prirodnih i tehniko tehnolokih nesrea; oblasti i modeliteteprekogranine i meunarodne saradnje; postavke za izradu planskih dokumenata uih teritorijalnihcjelina; identifikaciju podruja od posebnog znaaja za Crnu Goru; koncesiona podruja;ekonomsko trinu projekciju; urbanistiko tehnike uslove ili smjernice za izgradnju dravnihobjekata od opteg interesa; smjernice, mjere, faze, i dinamiku realizacije plana.

Dravnim objektima od opteg interesa lanom 7, zakona 51/08 (Sl. List CG, broj 51/08)definisani su izmeu ostalih i putevi (autoputevi, magistralni i regionalni putevi) sa prateimobjektima; aerodromi sa pripadajuom infrastrukturom; eljeznika infrastruktura javnogsaobraaja sa prateim objektima; morske luke i lukobrani; infrastrukturni objekti od znaaja zaCrnu Goru (magistralni plinovodi i naftovodi); meuregionalni i regionalni objektivodosnadbijevanja; meuregionalni i regionalni kanalizacioni sistemi); hidroelektrane itermoelektrane sa pripadajuim objektima

Kako je vaei Prostorni Plan Crne Gore raen po starom zakonu, on ne sadri gore pomenutesmjernice i urbanistiko tehnike uslove, pa je potrebno pristupiti izradi odgovarajueg planskogdokumenta kojim bi se stvorile planske pretpostavke za izgradnju energetske infrastrukture.

Plan e sadrati i urbanistiko-tehnike uslove, odnosno separat sa urbanistiko-tehnikimuslovima koji su neophodni za izradu tehnike dokumentacije.

Urbanistiko tehniki uslovi e biti objavljeni na sajtu, te tako dostupni svim zainteresovanim licima.

Procedura za izradu nekog planskog dokumenta zapoinje donoenjem Odluke o izradi planskogdokumenta od strane Vlade Crne Gore koja se potom objavljuje u Slubenom listu Crne Gore,jednom dnevnom tampanom mediju koji se distribuira na teritoriji Crne Gore, kao i na sajtuMinistarstva, odnosno organa lokalne samouprave.

Sastavni dio Odluke o izradi planskog dokumenta je programski zadatak kojim se odreujupolazna opredjeljenja planskog dokumenta, zahtjevi i potrebe korisnika prostora.

Odluka o izradi Strateke procjene uticaja na ivotnu sredinu, donosi se istovremeno sadonoenjem Odluke o izradi planskog dokumenta.

Raspisivanjem tendera za odabir obraivaa i kasnije u postupku vrednovanja pristiglih ponudadobijamo konanog obraivaa planskog dokumenta. Obaiva je duan da ispotuje sve uslovetendera i ugovora potpisanog sa Ministarstvom.

Prva faza je izrada Nacrta planskog dokumenta, koju obraiva dostavlja Ministarstvu. Nakon toga,slijedi proces dostavljanja planskog dokumenta na miljenja nadlenim ministarstvima i Savjetu zaprostorno ureenje. Ukoliko su miljenja pozitivna, planski dokument se alje na Vladu radiutvrivanja. Nakon utvrivanja od strane Vlade alje se na javnu raspravu. Kasnije kadaobraiva primjedbe sa javne rasprave usvoji, ili ih odbaci nastavlja se sa izradom Predlogaplanskog dokumenta tj. njegove finalne verzije. Donoenje planskog dokumenta vri Vlada iliSkuptina, a ako je to lokalni planski dokument, onda ga usvaja organ lokalne uprave.

7/25/2019 EES_CG

33/45


33

Na objekte infrastrukture, kao i na sve druge objekte, prilikom izdavanja gradjevinskih dozvola,primjenjuju se odredbe Zakona o ureenju prostora i izgradnji objekata (Slubeni list CG br.51/08).

lanom 93 Zakona o ureenju prostora i izgradnji objekata, propisano je da se graevinskadozvola izdaje na osnovu sledee dokumentacije:

-idejnog projekta, odnosno glavnog projekta, izraenog u etiri primjerka od kojih je jedan u

zatienoj digitalnoj formi;-izvjetaja o izvrenoj reviziji, u skladu sa ovim zakonom, idejnog odnosno glavnog projekta;-dokaza o pravu svojine, odnosno pravu na graevinskom zemljitu ili dokaza o pravu

graenja, odnosno drugom pravu na objektu, ako se radi o rekonstrukciji objekta.

U postupku izdavanja graevinske dozvole, provjerava se da li je idejni, odnosno glavni projekatizraen i revidovan u skladu sa urbanistiko-tehnikim uslovima i zakonom.

lanom 94 stav 1 istog Zakona, propisano je da se graevinska dozvola izdaje u roku od 15 danaod dana podnoenja zahtjeva, ako su ispunjeni uslovi iz lana 94 ovog Zakona.

lanom 7 istog Zakona, propisano je da su objekti od opteg interesa, izmeu ostalog, i objektiprenosne i distributivne mree naponskog nivoa 35 Kv i vie. Za ove objekte graevinsku dozvolu

izdaje Ministarstvo ureenja prostora i zatite ivotne sredine.Uslovi, neophodni za izdavanje graevinske dozvole iz lana 93 Zakona o ureenju prostora iizgradnji objekata su: idejni projekat, odnosno glavni projekat, izraeni u etiri primjerka, od kojih jeje jedan u zatienoj digitalnoj formi, izvjetaj o izvrenoj revizijitehnike dokumentacije i dokaz opravu svojine ili nekom drugom pravu na graevinskom zemljitu.

U vezi sa postupkom izdavanja graevinske dozvole za izgradnju nekog energetskoginfrastrukturnog projekta mogue su dvije pravne situacije:

1) Ukoliko se postupak izdavanje graevinske dozvole vri na osnovu idejnog projekta, tadarevizija idejnog projekta ne ukljuuje pribavljanje zakonom propisanih saglasnosti (koje izdajunadleni organi u skladu sa posebnim propisima);

Na osnovu graevinske dozvole izdate po Idejnom projektu se ne moe graditi dok se ne izradi ireviduje Glavni projekat, ali se mogu zapoeti pripremni radovi na osnovu Elaborata uraenog uskladu sa Pravilnikom o sadrini elaborata o pripremnim radovima ( Sl. list Crne Gore br.80/08)sa uputom na lan 5 Pravilnika, gdje se navodi:Na lokacijama na kojima se grade objekti kojipredstavljaju zaokruenu funkcionalnu cjelinu, koje su obuhvaene planskom dokumentacijom zakoji je uraena strateka procjena uticaja na ivotnu sredinu, Elaboratom se moe obuhvatiti ipodruje nephodno za cjelovito infrastrukturno opremanje prostora, za koje investitor ima pravosvojine, odnosno drugo pravo na graevinskom zemljitu na kome se izvode pripremni radovi.

Glavni projekat kada se izradi i reviduje u skladu sa Zakonom i pravilnicima, prije pristupanjaizgradnji objekata prenosne i distributivne mree, mora da ga iskontrolie graevinski inspektor dali je uraen u skladu sa Idejnim projektom, na osnovu kojeg je dobijena graevinska dozvola.

2) Ukoliko se postupak izdavanja graevinske dozvole vri na osnovu Glavnog projekta, predmetrevizije istog su i saglasnosti izdate od strane nadlenih organa u skladu sa posebnim propisima,shodno lanu 90 stav 2 Zakona o ureenju prostora i izgradnji objekata, kojim je propisano da susastavni dio izvjetaja o reviziji glavnog projekta iz stava 1 ovog lana , saglasnosti izdate odstrane nadlenog organa u skladu sa posebnim propisima i Pravilniku o nainu vrenja revizijeodejnog, odnosno glavnog projekta.

Izgradnju objekta na osnovu Glavnog projekta kontrolie graevinski inspektor da li se izvodi porevidovanom Glavnom projektu na koji je izdata graevinska dozvola. Izrada Idejnog ili Glavnogprojekta se vri na zahtjev investitora koji to povjerava privrednom drutvu koje za projektovanjeima potrebnu licencu. U postupku izdavanja graevinske dozvole provjerava se da li je Idejniodnosno Glavni projekat izraen i revidovan u skladu sa urbanistiko-tehnikim uslovima,

zakonom i propisima.lanom 79 Zakona je utvrena obavezna sadrina Idejnog projekta, a naime isti sadri podatke: omikrolokaciji objekta; tehniko-tehnolokim i eksploatacionim karakteristikama objekta,

7/25/2019 EES_CG

34/45


34

orjentacionom proraunu stabilnosti i sigurnosti objekta; tehniko-tehnolokim i organizacionimelementima izgradnje objekta; analizi varijantnih energetskih sistema objekata/ zgrada saprocjenom energetske efikasnosti objekata/ zgrada; rjeenju infrastrukture, analizi varijantnih,konstruktivnih i graevinskih rjeenja, za objekte iz lana 7 ovog zakona; orjentacionoj vrijednostiradova na izgradnji objekta. Idejnim projektom moe se odrediti, ukoliko to priroda investicijezahtijeva, i faznost realizacije, odnosno graenja objekta, to pogoduje graenju upravoenergetskih objekata koji se grade u duem periodu i po fazama.

lanom 80 istog Zakona, propisano je, da Glavni projekat naroito sadri: arhitektonska, odnosnograevinska rjeenja, proraun stabilnosti i sigurnosti objekta i proraune iz oblasti graevinskefizike i energetske efikasnosti; razradu tehniko-tehnolokih i eksploatacionih karakteristika objektasa opremom i instalacijama, ukljuujui i energetske karakteristike objekata/zgrada; razradu detaljaza izvoenje radova obuhvaenih glavnim pojektom , kao i tehniko-tehnoloka i organizacionarjeenja za izgradnju objekta; razradu prikljuaka objekata na odgovarajuu saobraajnu i druguinfrastrukture i ureenje slobodnih povrina; tehnika rjeenja za zatitu objekta i susjednihobjekata od poara i eksplozije i druga tehnika rjeenja zatite; razradu mjera za spreavanje ilismanjenje negativnog uticaja zahvata na ivotnu sredinu; trokove izgradnje i odravanje objekta idruge projekte i elaborate u skladu sa namjenom objekta.

S tim u vezi, navodimo potrebne saglasnosti:

- elektroenergetska saglasnost,- protivpoarna saglasnost,- ekoloka saglasnost,- poljoprivredna saglasnost, ukoliko se energetski objekat nalazi u zahvatuProstornog plana Crne Gore,

- vodna saglasnost i-sanitarna saglasnost.

Postupanje po zahtjevu za izdavanje odobrenja za izgradnju energetskog infrastrukturnog objektavri se odmah, ukoliko je dostavljena sva dokumentacija iz lana 93 Zakona o ureenju prostora iizgradnji objekata,a najkasnije u roku od petnaest dana od dana dostavljanja potpune

dokumentacije u skladu sa lanom 94 stav 1 Zakona o ureenju prostora i izgradnji objekata.to se tie zahtjeva za izdavanje upotrebne dozvole za energetske infrastrukturne objekte,postupak se vri u skladu sa lanom 120 Zakona o ureenju prostora i izgradnji objekata ( Slubeni list CG broj 51/08).

Naime, citiranim lanom Zakona, propisano je, da je investitor duan, prije poetka korienjaobjekta, podnijeti zahtjev za izdavanje upotrebne dozvole najkasnije u roku od sedam dana oddana zavretka radova.

Uz zahtjev za izdavanje upotrebne dozvole, investitor prilae:

1. Izjavu izvoaa radova da je objekat izgraen u skladu sa graevinskom dozvolom irevidovanim glavnim projektom;

2. Izjavu nadlenog inenjera da je objekat izgraen u skladu sa graevinskom dozvolom irevidovanim glavnim projektom;3. Izjavu vodeeg projektanta da je projektat uraen u skladu sa revidovanim glavnim

projektom;4. Dokaz o izvrenim obavezama u skladu sa posebnim propisima;5. Dokaz o ureivanju odnosa u pogledu plaanja naknade za komunalno opremanje iz lana

66 ovog Zakona;6. Revidovani glavni projekat, ako je graevinska dozvola izdata na idejni projekat:

Nadzorni inenjer i vodei projektant iz stava 2 ovog lana moe biti isto lice.

Upotrebnu dozvolu izdaje rjeenjem, organ nadlean za izdavanje graevinske dozvole.

Upotrebna dozvola izdaje se za objekat ili dio objekta ako je graevinskom dozvolom odreena

faznost graenja.

7/25/2019 EES_CG

35/45


35

Ovim Zakonom je utvrena transparentnost i javnost rada u izdavanju dozvola, budui da sezahtjevi za izdavanje graevinske i upotrebne dozvole, kao i rjeenja koja se odnose na isto,objavljuju na sajtu organa uprave.

Takoe je lanom 121 istog Zakona, propisano da se upotrebna dozvola izdaje u roku od sedamdana od dana prijema Izvjetaja da je objekat podoban za upotrebu, a da se, s tim u vezi samapodobnost za upotrebu objekta, utvruje tehnikim pregledom lan 122 Zakona.

Tehniki pregled obuhvata kontrolu usklaenosti izvedenih radova sa revidovanim glavnimprojektom, kao i sa propisima, standardima, tehnikim normativima i normama kvaliteta koje vaeza pojedine vrste radova, odnosno materijala, opreme i instalacija i da se isti moe odobriti, samoako je objekat, odnosno dio objekta izgraen u skladu sa graevinskom dozvolom i revidovanimglavnim projektom.

S tim u vezi, Zakonom o ureenju prostora lan 123 stav 2 i Pravilnikom o nainu vrenjatehnikog pregleda ( Slubeni list CG broj 33/09 ), propisano je da vrioca tehnikog pregleda,odreuje organ nadlean za izdavanje upotrebne dozvole u roku od sedam dana od danapodnoenja zahtjeva za izdavanje upotrebne dozvole.

Trokove tehnikog pregleda objekta, snosi investitor.

Istim lanom Zakona je propisano da tehniki pregled moe da vri privredno drutvo koje moraposjedovati licencu za izradu tehnike dokumentacije, odnosno licencu za graenje ili izvoenjepojedinih graevinskih radova na predmetnom objektu.

Naime, licenca koju izdaje rjeenjem Ministarstvo - organ uprave, izdaje se za period od petgodina, uz ispunjenost Zakonom propisanih uslova. Da bi jedno privredno drutvo moglo daizrauje tehniku dokumentaciju, ili da se bavi graenjem objekta, odnosno izvoenjem pojedinihradova na graenju objekta, mora biti upisano u Centralni registar Privrednog suda i da ima jednogzaposlenog odgovornog projektanta ili odgovornog inenjera.

U daljem postupku izdavanja upotrebne dozvole za objekte, ukljuujui i pomenute energetskeinfrastrukturne objekte, ukoliko je Izvjetaj Komisije o izvrenom tehnikom pregledu izvedenihradova na predmetnom objektu pozitivan, onda Ministarstvo ukoliko je izdalo graevinsku dozvolu

za taj objekat, nadleno za postupanje i odmah, a najkasnije u roku od sedam dana od danakomletiranja neophodne dokumentacije za izdavanje upotrebne dozvole u smislu citiranog lana120 Zakona o ureenju prostora i izgradnji objekata, izdaje istu.

U suprotnom, ako je Izvjetaj Komisije o izvrenom tehnikom pregledu izvedenih radova napredmetnom objektu negativan, odnosno sadri primjedbe da se utvreni nedostaci otklone uutvrenom roku, investitor je duan da, poslije njihovog otklanjanja, zatrai ponovni tehnikipregled. Treba napomenuti,. da se kod ponovnog tehnikog pregleda, kontroliu samo oni radovikoje je trebalo popravit ili naknadno uraditi.

Nakon dostavljanja Izvjetaja o ponovnom tehnikom pregledu, Ministarstvo e rjeenjem izdatiupotrebnu dozvolu, ako isti sadri pozitivan predlog da se izda, sa konstatacijom da su utvrenenepravilnosti u naloenom roku otklonjene.

S tim u vezi, treba napomenuti i ovlaenja inspektora za graevinarstvo, koja su utvrena lanom153 stav 1 ta.4 i 7 Zakona o ureenju prostora i izgradnji objekata, kojim je utvreno da isti moe,kada utvrdi povredu zakona ili drugog propisa da zabrani korienje objekta za koji nije izdataupotrebna dozvola i da predloi organu uprave da oglasi nitavom upotrebnu dozvolu izdatusuprotno ovom zakonu.

Po prvi put, Zakon o ureenju prostora i izgradnji objekata, uvodi institut uporedni tehnikipregled za objekte iz nadlenosti popstupanja Ministarstva.U tom sluaju, lanom 127 istogZakona, data je mogunost investitoru da zatrai tehniki pregled objekta, uporedo sa graenjemobjekta i tada se vrilac tehnikog pregleda utvruje u dispozitivu graevinske dozvole.

Na nacionalnom nivou je doneen i u primjeni je, od 1.januara 2008.godine, set propisa kojima se

regulie u potpunosti procjena uticaja projekata na ivotnu sredinu, i to: Zakon o procjeni uticaja naivotnu sredinu ("Sl. list RCG" 80/05), Uredba o projektima za koje se vri procjena uticaja naivotnu sredinu(Sl. list RCG", br. 20/07 od 04.04.2007),Pravilnik o sadraju dokumentacije koja se
http://www.gom.cg.yu/files/1201685497.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201685497.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201685497.dochttp://www.epa.org.me/images/dokumenti/pravilnik%20j.pdfhttp://www.epa.org.me/images/dokumenti/pravilnik%20j.pdfhttp://www.epa.org.me/images/dokumenti/pravilnik%20j.pdfhttp://www.epa.org.me/images/dokumenti/pravilnik%20j.pdfhttp://www.gom.cg.yu/files/1201685497.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201685497.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201685497.doc

7/25/2019 EES_CG

36/45


36

podnosi uz zahtjev za odluivanjeo potrebi procjene uticaja na ivotnu sredinu ("Sl. list RCG ", br.14/07 od 21.12.2007), Pravilnik o sadraju dokumentacije koja se podnosi uz zahtjev zaodreivanjeobima i sadraja elaborata o procjeni uticaja na ivotnu sredinu ("Sl. list Crne Gore",br. 14/07 od 21.12.2007 iPravilnik o sadrini elaborata o procjeni uticaja na ivotnu sredinu ("Sl.list Crne Gore", br. 14/07 od 21.12.2007).U Zakonu o procjeni uticaja transponovana je Direktiva Savjeta 97/11/EC kojom je promijenjena idopunjena Direktiva 85/337/EC o procjeni uticaja javnih i privatnih projekata na ivotnu sredinu.

Takoe, u Zakonu je transponovana i Direktiva Evropskog parlamenta i Savjeta 2003/35/EC kojomse omoguuje uee javnosti u donoenju odluka i pristupu informacijama. Crna Gora jeratifikovala ESPOO Konvenciju o procjeni uticaja na ivotnu sredinu u prekograninom kontekstuzajedno sa dva amandmana (Slubeni list Crne Gore, broj 8/08).

lanom 30 Zakona o procjeni uticaja utvrdjeno je da ako planirani projekat moe imati uticaj naivotnu sredinu druge drave ili ako druga drava to zatrai, nadleni organ dravne upravenadlean za poslove zatite ivotne sredine (Agencija za zatitu ivotne sredine), u to kraemroku, a najkasnije u rokovima za obavjetavanje svoje javnosti,utvrdjenih Zakonom, dostavljadrugoj dravi obavjetenje o projektu zajedno sa svim dostupnim podacima o moguim uticajima;prirodi odluke koja moe biti donijeta kao i roku u kome druga drava moe da saopti namjeru dauestvujeu postupku procjene uticaja. O odluci o davanju saglasnosti na elaborat procjene uticajaili odbijanja zahtjeva za davanje saglasnosti, organ dravne uprave nadlean za poslove zatiteivotne sredine (Agencija za zatitu ivotne sredine) obavjetava dravu koja je uestvovala upostupku procjene uticaja. Obavjetenjem se dostavlja sadrina odluke i uslovi ako su odredjeni;razlozi na kojima se odluka zasniva, ukljuujui i razloge prihvatanja ili odbijanja dostavljenihprimjedbi, predloga, miljenja zainteresovanih organa i organizacija i javnosti druge drave inajvanijim mjerama koje je nosilac projekta obavezan da preduzme.lanom 30 Zakona o procjeni uticaja na ivotnu sredinu utvreno je da se obavjetavanje ikonsultacije sa drugim dravama o moguim prekograninim uticajima vri na principureciprociteta, u skladu sa zakljuenim meunarodnim ugovorima.

Zakonom o procjeni uticaja na ivotnu sredinu ureen je postupak procjene uticaja za projekte koji

mogu imati znaajan uticaj na ivotnu sredinu, sadraj elaborata o procjeni uticaja, ueezainteresovanih organa i organizacija i javnosti, postupak ocjene i izdavanja saglasnosti,obavjetavanje o projektima koji mogu imati znaajan uticaj na ivotnu sredinu druge drave,nadzor i druga pitanja od znaaja za procjenu uticaja na ivotnu sredinu. Postupak procjene uticajase sprovodi u tri faze, i to: odluivanje o potrebi procjene uticaja na ivotnu sredinu, odreivanjeobima i sadraja elaborata o procjeni uticaja na ivotnu sredinu i davanje saglasnosti na elaborat oprocjeni uticaja na ivotnu sredinu. Postupak procjene uticaja se sprovodi u tri faze , i to:

odluivanje o potrebi procjene uticaja na ivotnu sredinu (27 dana),odreivanje obima i sadraja elaborata o procjeni uticaja na ivotnu sredinu ( 69 dana) idavanja saglasnosti na elaborat o procjeni uticaja na ivotnu sredinu ( 77)dana.

Odreivanje obima i sadraja Elaborata procjene uticaja nije obavezujue jer je na osnovu ZakonadoneenPravilnik o sadrini elaborata o procjeni uticaja na ivotnu sredinu.Uredbom o projektima za koje se vri procjena uticaja na ivotnu sredinu utvreni su konkretniprojekti za koje je obavezna procjena uticaja na ivotnu sredinu i projekti za koje se moezahtijevati procjena uticaja. Projekti za koje je obavezna procjena uticaja na ivotnu sredinuutvreni su u Listi I, a projekti za koje se moe zahtijevati procjena uticaja na ivotnu sredinuutvreni su u Listi II ove uredbe.U Listi 1, koja je usaglaena i sa Dodatkom Odluke III/7 ESPOO Konvencije, navedeni su projektiza koje je obavezna procjena uticaja na ivotnu sredinu, tj. obavezna je izrada Elaborata procjeneuticaja. U ovoj listi nalaze se, izmeu ostalih, projekti iz oblasti energetike, i to:

Postrojenja za proizvodnju elektrine energije upotrebom svih vrsta goriva sa snagom od300 ili vie megavata.Brane i drugi objekti namijenjeni zadravanju i akumulaciji vode kod kojih voda koja dotie,ili dodatno zadrana ili akumulirana voda prelazi koliinu od 10 miliona kubnih metara;
http://www.epa.org.me/images/dokumenti/pravilnik%20j.pdfhttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686644.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686644.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686644.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686644.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686644.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686644.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201685497.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201685497.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201685497.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686644.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686644.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.gom.cg.yu/files/1201686436.dochttp://www.epa.org.me/images/dokumenti/pravilnik%20j.pdf

7/25/2019 EES_CG

37/45


37

Za projekte sa Liste 1 ukupno trajanje postupka procjene uticaja koji se vodi kod nadlenog organa(ne obuhvata vrijeme izrade Elaborata, eventualnu dopunu Elaborata, izradu dokumentacije zaodreivanje obima i sadraja Elaborata i slino to je obaveza Investitora) iznosi maksimalno 146dana ( obuhvata dvije faze: odreivanje obima i sadraja elaborata o procjeni uticaja na ivotnusredinu i davanja saglasnosti na elaborat o procjeni uticaja na ivotnu sredinu ). Obzirom da jeZakonom data mogunost da Investitor ne mora obavezno sprovoditi drugu fazu (odreivanje

obima i sadraja Elaborata procjene uticaja) vrijeme potrebno za davanje saglasnosti na Elaboratprocjene uticaja, pod uslovom da Komisija za ocjenu Elaborata nema primjedbi na isti, iznosimaksimalno 77 dana od dana predavanja Elaborata nadlenom organu.U Listi 2 navedeni su projekti za koje se procjena uticaja na ivotnu sredinu sprovodi, od sluaja dosluaja, po odluci nadlenog organa (Agencija za zatitu ivotne sredine). U ovoj listi nalaze se,izmeu ostalih, sledei projekti iz oblasti energetike:

Postrojenja za proizvodnju elektrine energije upotrebom svih vrsta goriva sa snagommanjom od 300 megavata.Brane i drugi objekti namijenjeni zadravanju i akumulaciji vode kod kojih voda koja dotie,ili dodatno zadrana ili akumulirana voda ne prelazi koliinu od 10 miliona kubnih metara;

Postrojenja za proizvodnju hidroelektrine energije;Ureaji za korienje snage vjetra u cilju proizvodnje energije.Trafostanice i rasklopna postrojenja napona 220 kV (kilovolti) ili vie;

Za projekte sa Liste 2 ukupno trajanje postupka procjene uticaja koji se vodi kod nadlenog organa(ne obuhvata vrijeme izrade dokumentacije za odluivanje o potrebi procjene uticaja; izradudokumentacije za odreivanje obima i sadraja Elaborata; dopuna dokumentacije ; izraduElaborata, eventualnu dopunu Elaborata i slino to je obaveza Investitora) iznosi maksimalno 173dana ( obuhvata sve tri faze: odluivanje o potrebi procjene uticaja na ivotnu sredinu ; odreivanjeobima i sadraja elaborata o procjeni uticaja na ivotnu sredinu i davanja saglasnosti na elaborat oprocjeni uticaja na ivotnu sredinu ). Obzirom da je Zakonom data mogunost da Investitor nemora obavezno sprovoditi drugu fazu (odreivanje obima i sadraja Elaborata procjene uticaja)

vrijeme potrebno za sprovoenje postupka procjene uticaja za projekte sa Liste 2 ( odluivanje opotrebi procjene uticaja i davanje saglasnosti na Elaborat procjene uticaja ) pod uslovom da nemadopuna na dostavljenu dokumentaciju ili primjedbi Komisije za ocjenu Elaborata iznosi maksimalno104 dana.Nosilac projekta ne moe otpoeti sa realizacijom odreenog projekta bez predhodno sprovedenogpostupka procjene uticaja na ivotnu sredinu i saglasnosti nadlenog organa na elaborat procjeneuticaja na ivotnu sredinu (lan 6 Zakona o procjeni uticaja).

Napominjemo, da je Zakon o ureenju prostora i izgradnji objekata, doneen prije godinu dana,kao reformski zakon, u oblasti ureenja prostora i izgradnje objekata, sa ciljem otklanjanja biznisbarijera.

Najvanije novine u odnosu na ranije propise iz predmetne oblasti, tiu se pojednostavljenja i

skraenja upravne procedure. Novim rjeenjima procedura izdavanja graevinske dozvole jeskraena i pojednostavljena, tako da sada investitor sam odreuje vrioca revizije tehnikedokumentacije, sprovoenjem jednog upravnog postupka dobija graevinsku dozvolu isprovoenjemjednog upravnog postupka izdaje mu se upotrebna dozvola.

Do sada investitori su bili u obavezi da preu sedam upravnih koraka (sedam rjeenja u upravnompostupku), sada samo dva. Prema naim procjenama ovom reformom se procedura pribavljanjadokumentacije potrebne za graenje i upotrebu objekta skratila najmanje etiri mjeseca.

U skladu sa svojim zakonskim nadlenostima Agencija je donijela Pravilnik o postupku ikriterijumima za izdavanje ovlaenja u elektroenergetskom sektoru Crne Gore (Sl.list RCG,br.46/2007). Navedenim aktom se propisuju blii kriterijiumi za izdavanje ovlaenja za izgradnjunovih proizvodnih kapaciteta, rekonstrukciju postojeih proizvodnih kapaciteta kojom se isti znatnopoboljavaju, novo povezivanje sa drugim sistemima i izgradnju direktnog voda. Takoe se ovimPravilnikom ureuje i sadrina zahtjeva i postupak izdavanja ovlaenja, uslovi za izuzimanje ioslobaanje od obaveze prijavljivanja za dodjelu ovlaenja, kao i nain razmjene informacija i

7/25/2019 EES_CG

38/45


38

dokumentacije izmeu Regulatorne agencije za energetiku i podnosioca zahtjeva za dodjeluovlaenja i izmeu Agencije i subjekta kojem je ovlaenje izdato.

Kriterijumi za dodjelu ovlaenja obavezno obuhvataju:

1) sigurnost i bezbjednost energetskih sistema, instalacija i opreme;2) zatitu ivotne sredine;3) iskoriavanje zemljita i gradilita;

4) korienje javne imovine;5) efikasno korienje energije;6) prirodu primarnih resursa;7) tehnike, ekonomske, finansijske i radne kapacitete podnosioca

zahtjeva.

Agencija izdaje ovlaenje podnosiocu zahtjeva ukoliko on ispunjava zakonske, tehnike iekonomske zahtjeve koje je utvrdila Agencija. Takoe, izgradnja i rekonstrukcija podlijee iposebnim zakonima koji reguliu ovu materiju, i to.

1. Zakon o energetici (Sl.list RCG, broj 39/2003),2. Zakon o koncesijama (Sl.list RCG, broj 39/2003),3. Zakon o ureenju prostora i izgradnji objekata (Sl.list CG, broj 51/2008),4. Zakon o optem upravnom postupku (Sl.list RCG, broj 60/2003),

Ovlaenje se izdaje najdue na rok od dvije godine, u kojem periodu je imalac ovlaenjaobavezan da pribavi dozvolu za izgradnju objekta od nadlenog organa

Ministarstvo ureenja prostora i zatite ivotne sredine, nastavljajui sa reformama, pripremapredlog mjera za eliminisanje biznis barijera u oblasti planiranja, projektovanja i graenja objekata,a koje su produkt propisa koji nijesu u zoni odgovornosti ministarstva, i posredno utiu naplaniranje, projektovanje i graenje objekata (propisi o vodama, vodosnabdijevanju, kanalizaciji,energetici, protivpoarnoj zatiti, putevima i dr.). Predlog e biti dostavljen Vladi Crne Gore dokraja ove godine. Osnovni cilj ovih reformi je stvaranje kvalitetnog ambijenta za investiranje ieliminacija biznis barijera, prije svih administrativnih barijera.

16 TEM-E politika je trenutno pod revizijom. Koja su vaa oekivanja u novim TEM-Esmjernicama/propisima?

S obzirom na osnovne postulate TEM-E politike, koja bi trebalo da obezbijedi dobru unutranjuenergetsku povezanost lanica EU, kao i EU sa susjednim sistemima, uz potovanje principaodrivog razvoja i slobodnog trita, oekivanja u pogledu revizije smjernica i propisa tiu seiskljuivo naina sprovoenja i identifikacije prioritetnih projekata obuhvaenih TEM-E programom.

Kako se realizacija projekata iz domena energetike odnosi na viegodinje periode, oekujemo da

e se projekti koji su od znaaja za Crnu Goru tretirati ravnopravno sa projektima unutranjepovezanosti lanica EU, posebno u sluajevima oiglednog opteg interesa ukljuenih strana.

7/25/2019 EES_CG

39/45


39

I I I . Telekomunikacione mree

17 Postoji li namjera pristupanja ICT PSP posebnim programima CIP-a?

Crna Gora do sada nije uestovovala u ICT Policy Support Programme, kao dio Competetivnessand Inovation programme. Imajui u vidu da je Ministarstvo za informaciono druto osnovanopoetkom 2009. godine, nisu pokrenute inicijative za uee u ICT PSP. Planirano je da se unarednom periodu pokrene inicijativa za potpisivanje Memoranduma o razumijevanju.

18 Kakvi su vai planovi u pogledu toga?

Na sastanku Ministra za informaciono drutvo Vlade Crne Goresa visokim predstavnicimaEvropske Komisije zaduenim za oblast informacionog drutva i medija iskazano je interesovanjeza uee u ICT PSP. U toku su pripremne aktivnosti za pristupanje ovom programu . U tom ciljuproslijeeno je "letter of interest" Komesaru za informaciono drutvo i medije za prisupanje ovomprogramu. U skladu sa tim bie preduzete i aktivnosti na obezbjeenju budetskih sredstava zaiduu godinu za potrebe participacije kao i mogunosti sufinansiranja iz sredstava Instrumenta zaprepristupnu podrku - IPA.

7/25/2019 EES_CG

40/45


40

ANNEX 1 Javni budet - Invest ici je u transpor tnu infrastruk turu

7/25/2019 EES_CG

41/45


41

Javni budet (million)

Investicije u transportnu infrastrukturu

Trenutni trokovi Procjena Predvianje

MODALITETI oblasti

1996

1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008 2009 2010 2011 2012 2013

Pruga > = 160km/h linkovi

Dogradnja

Novo

Konvencionalni linkovi

rekonstrukcija

Novo

ERTMS

Kombinovani transport

Putevi autoputevi 4,76 7,2 4,63 2,3 2,5 16,8 23,8 36,5 89,4 101,7

Dogradnja 1,8 1,2

Novo 9,8 4,5 1,9 4,7

Nacionalni putevi 2,36 7,59 11 10

Sporedni putevi 1,4 7

Drumski TMS

Unutranji vodeni putevi

Dogradnja/obnova linkova

Novi linkovi

Logistika/menadment

Vazduni transport 0,154 0,026 0,153 2,45 0,825 0,077

Aerodromi

Prostorna infrastruktura

7/25/2019 EES_CG

42/45


42

logistika/menadment

ATM

Multimodalni transport

Transportni centri

Logistika

Granini prelazi

Pruga

Logistika/menadment

UKUPNO

logistika/menadment4,76 7,2 4,63 2,454 2,386 7,743 4,95 9,8 23,1 25,7 48,7 91,62 123,4

Prostorna infrastruktura

Logistika/menadment

Podaci za 1997. godinu su dobijeni iz Zakona o budetu i odnose se na podatke u okviru Ministarstva saobraaja, pomorstva i telekomunikacija,






Podaci za 2003. godinu su dobijeni iz Zakona o budetu i odnose se na podatke u okviru Ministarstva saobraaja, pomorstva i telekomunikacija, kao i od JP Aerodromi Crne Gore, a tiu se dijela uea Drave prilikomosnivanja navedenog preduzea, koje se od tada finansira od sopstvenih naknada,


Podaci za 2005. godinu su dobijeni iz Zakona o budetu i odnose se na podatke u okviru Ministarstva saobraaja, pomorstva i telekomunikacija, kao i na osnovu podataka dostavljenih od Direkcije za saobraaj, koji se i

mogu provjeriti kod njih,

Podaci za 2006. godinu su dobijeni iz Zakona o budetu i odnose se na podatke u okviru Ministarstva saobraaja, pomorstva i telekomunikacija, kao i na osnovu podataka dostavljenih od Direkcije za saobraaj, koji se imogu provjeriti kod njih,



Podaci koji se tiu procjene za 2009. godinu su dobijeni iz Zakona o budetu i

EES_CG

Documents

Transcript of EES_CG